Urządzenia dla Energetyki 2/2012 by Urządzenia dla Energetyki

Urządzenia Energetyki dla

Specjalistyczny magazyn branżowy ISSN 1732-0216 INDEKS 220272

Nr 2/2012 (61)

w tym cena 16 zł ( 8% VAT )

|www.urzadzeniadlaenergetyki.pl| • SIBA – Zabezpieczenia w stacjach transformatorowych SN/nn • Nowe słupy i maszty oświetleniowe firmy Elektromontaż Rzeszów • • Już wiosną dostępna rodzina produktów zenon • Technokabel – Kable i przewody do instalacji przemysłowych o wysokich wymaganiach • • Rozwój systemów nadzoru nad układami napięć gwarantowanych DC na przykładzie systemu DCtest firmy Energotest •

urządzenia dla energetyki 2/2012 (61)

EnerVision Sp. J. – przedstawiciel producenta osprzętu liniowego oraz osprzętu stacyjnego zaprasza do zapoznania się z ofertą firmy na stronie www.EnerVision.pl oraz do odwiedzenia stoiska nr 68 podczas targów Expopower 2012.

APARATURA ŁĄCZNIKOWA

ARS pro

NOWA RODZINA ROZŁĄCZNIKÓW IZOLACYJNYCH BEZPIECZNIKOWYCH LISTWOWYCH

do aplikacji, gdzie wymagana jest niezawodność i bezpieczeństwo uniepalnione tworzywa sztuczne o najwyższej klasie palności V0 podstawa termoutwardzalna, wykonana z bezhalogenowego, samogasnącego poliestru, wzmacnianego włóknem szklanym komory gaszeniowe wyposażone w płytki dejonizacyjne specjalna konstrukcja styków, zapewniająca lepsze gaszenie łuku elektrycznego oraz mniejsze straty mocy

ENERGIA

bezpiecznie połączona

w w w.ap ato r.co m

Rozdzielnice gazowe pierwotnego i wtórnego rozdziału energii, transformatory olejowe

do 36 kV

Ormazabal Polska Sp z o.o. ul. A. Struga 23 95-100 Zgierz tel./fax: +48 42 659 36 13 www.ormazabal.com

Posiadamy certyfikaty Instytutu Energetyki i Energopomiaru

od redakcji

Spis treści n WYDARZENIA I INNOWACJE Prognozy Amber Energia na 2012: 0,8 TWh rocznego zużycia i 10 000 klientów....................................6 Konsolidacja GK PGE........................................................................................6 Nowy system szaf TS IT...................................................................................8 Najtańsi pod słońcem.....................................................................................8 Ujarzmić wulkany............................................................................................ 10 Walka o krzem................................................................................................... 10 Wodór ze słońca zasili samochody elektryczne........................... 11 Oferta na reaktor ............................................................................................ 12 Konferencja GE Hitachi Nuclear Energy dla dostawców dotycząca możliwości pokojowego wykorzystywania plutonu w Wielkiej Brytanii....................................................................... 14 Nowoczesna turbina wiatrowa SIEMENS o mocy sześciu megawatów................................................................... 16 RADPOL S.A. realizuje kolejne przejęcie .......................................... 16 KEW 2500. Cęgowy miliamperomierz prądu DC......................... 18 Globalne transakcje w sektorze energetycznym, naftowym i gazowym – raport 2012.................................................. 20 Nowy projekt ciepłowniczy we Włoszech, wykorzystujący gazową turbinę pochodzenia lotniczego GE................................ 22 Wysokowydajne turbiny gazowe GE.................................................. 24 n technologie, produkty informacje firmowe ENERGYFLEX...................................................................................................... 26 Rozwój systemów nadzoru nad układami napięć gwarantowanych DC na przykładzie systemu DCtest firmy Energotest.............................................................................................. 28 SIBA – nasze zabezpieczenie, twoja korzyść.................................. 32 Zabezpieczenia w stacjach transformatorowych SN/nn....... 33 Bezpieczniki Hager – tradycyjnie niezawodne, nowocześnie kompaktowe...................................................................... 36 Kable i przewody do instalacji przemysłowych o wysokich wymaganiach......................................................................... 38 Już wiosną dostępna rodzina produktów zenon...............................40 Nowe słupy i maszty oświetleniowe firmy Elektromontaż Rzeszów................................................................. 42 Trendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej............................................................ 44 Zgodne z IEC61850 switch’e ethernetowe GarrettCom w sieciach monitorujących pracę włoskich podstacji elektroenergetycznych................................................................................ 54 Poprawa warunków pracy turbiny przy zastosowaniu płytowych skraplaczy pary niskoprężnej..................................................... 56 n transport szynowy technologie produkty Hydrauliczne układy napędowe Bosch Rexroth w pojazdach kolejowych........................................................................... 58 Prostszy dostęp do Internetu w pociągu......................................... 63 Pewniejsza rejestracja danych w systemach nadzoru ............ 64 Infrastruktura kolejowa................................................................................ 66 n targi Energetyczne technologie jutra na EXPOPOWER 2012.......... 68 Nowości Rittal na targach CeBIT 2012............................................... 70

Wydawca Dom Wydawniczy LIDAAN Sp. z o.o. Adres redakcji 00-241 Warszawa, ul. Długa 44/50 lok. 109 tel.: 22 812 49 38, fax: 22 810 75 02 e-mail: redakcja@lidaan.com www.lidaan.com

Urządzenia Energetyki dla

Prezes Zarządu Andrzej Kołodziejczyk tel. kom.: 502 548 476, e-mail: andrzej@lidaan.com Dyrektor ds. reklamy i marketingu Dariusz Rjatin tel. kom.: 600 898 082, e-mail: darek@lidaan.com Zespół redakcyjny i współpracownicy Redaktor naczelny: mgr inż. Marek Bielski, tel. kom.: 500 258 433, e-mail: marek.w.bielski@gmail.com Dr inż. Andrzej Maciej Maciejewski, tel. kom.: 601 991 000, e-mail: andrzej.maciejewski3@neostrada.pl Sekretarz redakcji: mgr Marta Olszewska tel. kom.: 531 266 287, e-mail: marta.is.roxy@gmail.com Dr inż. Mariusz Andrzejczak, doc. dr Valentin Dimov (Bułgaria), Inż. Armand Kehiaian (Francja), prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk, prof. dr hab. inż. Krzysztof Krawczyk, dr inż. Jerzy Mukosiej, prof. dr hab. inż. Andrew Nafalski (Australia), prof. dr hab. inż. Andrzej Rusek, prof. dr inż. Wiesław Seruga, prof. dr hab. Jacek Sosnowski, mgr inż. Leon Wołos, prof. dr hab. inż. Czesław Waszkiewicz, prof. dr hab. inż. Jerzy Ziółko Redaktor Techniczny Robert Lipski, info@studio2000.pl Fotoreporter: Zbigniew Biel Opracowanie graficzne: Robert Lipski, Piotr Wachowski, www.studio2000.pl Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo przeprowadzania zmian w tekstach, np. adiustowania lub skracania, a także nieodsyłania materiałów nie zakwalifikowanych do druku. Przedruk, a także publikacja w innej formie, np. elektronicznej w internecie, tylko za zgodą wydawcy i właściciela praw autorskich.

Współpraca reklamowa: enervision..............................................................................................I apator..................................................................................................... II Ormazabal.......................................................................................... 3 eaton....................................................................................................... 5 nexans.................................................................................................... 5 energoelektronika.pl................................................................. 9 elektromontaż rzeszów........................................................13 technokabel....................................................................................15 law & BUSINESS.................................................................................17 hager.....................................................................................................19 cantoni................................................................................................21 Instytut energetyki....................................................................23 energetykacieplna.pl................................................................25 FLIR...........................................................................................................27 expopower.........................................................................................39 COPA DATA............................................................................................41 greenpower......................................................................................53 kontron..............................................................................................65 siba........................................................................................................... III energoaudyt....................................................................................IV

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje

Prognozy Amber Energia na 2012:

0,8 TWh rocznego zużycia i 10 000 klientów Firma Amber Energia oferując atrakcyjne taryfy energii elektrycznej dla małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) zdobyła w 2011 roku ponad 20% rynku TPA (Third Party Access – zasada dostępu strony trzeciej do sieci dla zmieniających sprzedawcę energii elektrycznej). Na 2012 rok Amber Energia planuje ponad dwukrotny wzrost liczby klientów.

o końca roku 2012 Amber Energia planuje zbudować portfel klientów o wolumenie 0,8 TWh rocznego zużycia oraz zwiększenie bazy Klientów do 10 000. W 2013 planujemy rozszerzyć ofertę produktową o taryfy energii elektrycznej dla gospodarstw domowych – mówi Prezes Amber Energia, Przemysław Pięta. Amber Energia dostarcza Klientom elastyczne produkty w atrakcyjnych cenach, przy zachowaniu standardów obsługi na najwyższym poziomie. Firma, już w 2011, jako pierwsza w Polsce, zaproponowała swoim Klientom gwarancję stałej ceny energii elektrycznej nawet do 2014 roku, niezależnie od podwyżek cen na rynku. Kierujemy nasze produkty wyłącznie do małych i średnich przedsiębiorstw w całej Polsce. Aktualnie nasz portfel Klientów to około 0,4 TWh rocznego zużycia, co w przeliczeniu na liczbę Klientów sta-

nowi około 4 000 małych i średnich firm – dodaje Pięta. Amber Energia działa w strategicznym partnerstwie z firmą RWE Polska S.A. Szczegóły innowacyjnego na skalę europejską modelu biznesowego objęte są klauzulą poufności pomiędzy spółkami. W ramach tego modelu Amber Energia odpowiedzialna jest za marketing, budowanie i zarządzanie siecią sprzedaży, pozyskiwanie klientów, jak i obsługę posprzedażową. Wszystkie produkty sprzedawane są w modelu co-brandowym, zarówno pod marką Amber Energia jak i RWE (podobnie jak np. RedBull i Play). Takie joint venture innowacyjnej firmy z dużym graczem pozwoliło na stworzenie wielu korzyści dla Klienta. Model biznesowy opiera się o koncesję o numerze nr OEE/32/2720/U/3/98/AK wydaną przez Urząd Regulacji Energetyki na

rzecz RWE Polska S.A. w dniu 17 listopada 1998. Filozofia działania Amber Energia różni się od tradycyjnych firm energetycznych. Amber Energia powstała z myślą o małych i średnich przedsiębiorstwach, które dotychczas były traktowane przez tradycyjne firmy energetyczne nieadekwatnie do ich potrzeb. Swoim Klientom spółka gwarantuje jasne zasady współpracy i stwarza możliwość precyzyjnego planowania kosztów energii w budżecie przedsiębiorstwa. W rezultacie działań na rzecz optymalizacji wydatków i zmniejszania kosztów odbioru energii elektrycznej dla polskich przedsiębiorców, co piąta firma w Polsce, która zmieniła sprzedawcę energii, zrobiła to z Amber Energia. Natalia Myszkowska n

Konsolidacja GK PGE Sąd potwierdził połączenie PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. i PGE Elektrownia Opole S.A.

ąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego dokonał wpisu do KRS połączenia PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. i PGE Elektrownia Opole S.A. W ramach Programu Konsolidacji Grupy Kapitałowej PGE, w dniu 16 sierpnia 2010 roku Nadzwyczajne Walne Zgromadzenia spółek z Grupy Kapitałowej PGE działających w obszarze energetyki konwencjonalnej, w tym PGE Elektrownia Opole S.A., podjęły uchwały o połączeniu z PGE Elektrownia Bełchatów S.A. (obecnie PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A.). Postępowanie rejestrowe w zakresie połączenia PGE Elektrownia

Opole S.A. z PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. zostało zawieszone, natomiast rejestracja połączenia pozostałych spółek zakończyła się wydaniem przez Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego postanowienia o wpisie połączenia. Zawieszenie postępowania rejestrowego PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. z PGE Elektrownia Opole S.A. było formą zabezpieczenia roszczeń akcjonariuszy skarżących uchwały połączeniowe walnego zgromadzenia PGE Elektrownia Opole S.A. Wszystkie powództwa o uchylenie uchwały połączeniowej zostały jednak przez Sąd Okręgowy w Opolu oraz

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalone. W jednym przypadku akcjonariusz mniejszościowy złożył skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu oddalającego apelację akcjonariusza. W następstwie tych rozstrzygnięć oraz po podjęciu zawieszonego postępowania rejestrowego, w dniu 12 marca 2012 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego wydał postanowienie o wpisie połączenia PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. z PGE Elektrownia Opole S.A. Łukasz Witkowski PGE Polska Grupa Energetyczna S.A. n

urządzenia dla energetyki 2/2012

at the core of performance

Because so much of your performance runs through caBles Kable i systemy kablowe Nexans są obecne w każdym miejscu naszego codziennego życia. Tworzą infrastrukturę energetyczną i telekomunikacyjną, występują w przemyśle, budownictwie, statkach, farmach wiatrowych, pociągach, samochodach, samolotach, … Prawdopodobnie nawet o tym nie wiesz, bo nie widzisz ich na co dzień. Nasze kable i systemy kablowe otwierają drzwi do światowego postępu. Nexans Polska sp. z o.o. · ul. Wiejska 18, 47-400 Racibórz marcom.info@nexans.com · www.nexans.pl

Światowy ekspert w dziedzinie kabli i systemów kablowych

wydarzenia i innowacje

Nowy system szaf TS IT Nowo opracowany system szaf TS IT marki Rittal wyróżnia modułowe wyposażenie oraz prostota montażu, wykorzystującego technologię Plug and Play. Rozwiązania te gwarantują większą sprawność podczas montowania.

daniem producenta, system TS IT ma w przyszłości obowiązywać jako światowy standard dla technologii sieci oraz serwerów. Najnowszy produkt zaprojektowano uwzględniając wszelkie wymagania w zakresie modułowości i elastyczności, dzięki czemu montaż urządzeń w takich szafach jest prosty, nie wymaga specjalistycznych narzędzi i czasu. Jak mówi Bernd Hanstein, wiceprezes d/s Product Management IT w firmie Rittal – Nasi klienci potrzebują elastyczności, gdyż obudowa musi dać się zaadaptować do zmiennych potrzeb szybko rozwijającej się branży IT. Celem stworzenia standaryzowanego systemu modułowego było zmniejszenie złożoności. Nowy system TS IT jest również pewnym rozwiązaniem pod względem jakości oraz bezpieczeństwa. Standaryzowane wyposażenie podstawowe nowych szaf IT obejmuje m.in. elastyczny poziom montażowy o rozmiarze 482,6 mm (19”), dzielone panele boczne z szybko zwalnianymi mocowaniami i zoptymalizowany wlot kablowy z taśmami szczotkowymi. Sprzęt

spełnia wszystkie wymagania stawiane obudowom do urządzeń sieciowych oraz serwerów. Technologia szybkiego montażu zapewnia większą wydajność wykonywania poszczególnych instalacji wnętrzowych. Dzięki niej takie akcesoria, jak półki dla podzespołów, czy szyny ślizgowe mogą być montowane bez użycia narzędzi. Szafa TS IT może być łatwo rozbudowywana (nawet podczas pracy systemu), dzięki możliwości zamontowania pasków systemu RFID, umożliwiających automatyczną inwentaryzację wszystkich zainstalowanych podzespołów, takich jak serwery, a także przełączniki sieciowe. Przy całkowitym dopuszczalnym obciążeniu 1 500 kg na płytę 19-calową, nowe szafy IT Rittal spełniają także najwyższe wymagania w zakresie stabilności mechanicznej. Użytkownicy mogą wybrać perforowane lub jednolite drzwi szaf. Drzwi perforowane zapewniają swobodną, nieosiągalną wcześniej wentylację na 85% powierzchni. Przeznaczone są one do stosowania w pomieszczeniach oraz

do regulacji klimatu wewnątrz elementów zestawu. Wszystkie zamknięcia są wyposażone w zawiasy o kącie otwarcia 180 stopni. Zapewniają również maksymalną dostępność do wnętrza. Dzielone drzwi tylne gwarantują optymalne wykorzystanie przestrzeni. Szafy TS IT posiadają również wystarczająco szczelne uszczelki, aby w przypadku pożaru możliwe było zastosowanie gaśnic gazowych. Szafy TS IT są również dostępne z nowym systemem Flex-Block, który może być łatwo montowany bez użycia narzędzi i umożliwia stosowanie podstawy lub cokołu zgodnie z oczekiwaniami użytkownika. Dzięki wykorzystaniu systemu modułowego, akcesoria, takie jak obejmy kablowe, szyny lub rolki mogą być również montowane do podstawy szybko i bez użycia narzędzi. Piotr Rozbiecki, OM n

Najtańsi pod słońcem

trategia, skutkująca kolejnym cięciem cen, zakłada między innymi wspieranie przez chińskie władze rodzimych producentów paneli fotowoltaicznych, udzielanie funduszy ba-

dawczych i stworzenie nowego, opracowywanego właśnie systemu zachęt dla branży fotowoltaicznej. Państwo Środka, które od kilku lat jest największym na świecie konsumen-

Foto: inhabitat

Oczywiście Chińczycy, a właściwie ich produkty, w tym przypadku – panele słoneczne. To, co wydawało się nieprawdopodobne wobec i tak już nieporównywalnie niskich cen oferowanych dotąd paneli made in China, staje się faktem – rząd w Pekinie zapowiada dalsze obniżki, które umocnić mają pozycję tego kraju jako lidera globalnego rynku energetyki solarnej. tem energii, w zadziwiającym tempie osiągnęło pozycję międzynarodowego potentata w zakresie produkcji paneli słonecznych. Amerykanie, którzy przenosić zaczęli z wiadomych wzglę-

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje dów produkcję tych urządzeń do Chin, nie podołali takiej konkurencji, na co odpowiedzią miało być wprowadzenie tamy na import chińskich paneli do USA. Jak powiedział Li Hejun, prezes Chińskiej Izby Przemysłowo-Handlowej – Rząd USA wprowadził 100 procent cła na chińskie wyroby, chociaż na rynku amerykańskim stanowią one zaledwie 4 procent wszystkich wyrobów. Znaczenie gospodarcze tego rynku jest niewielkie i, w ramach protestu, chińskie przedsiębiorstwa decydują o chwilowym wstrzymaniu eksportu do USA. Taka postawa Stanów Zjednoczonych nie przekreśla jednak bynajmniej celów chińskiej polityki energetycznej, dla której najistotniejszym rynkiem pozostaje Europa: – Najważniejszym kierunkiem rozwojowym jest rynek europejski, który ma 90 procent

udziału w chińskim eksporcie. Rynek fotoogniw ma wielką przyszłość i daje doskonałe możliwości ekspansji eksportowej. Chińskie Ministerstwo Przemysłu i Informatyki przewiduje wsparcie finansowe i pomoc techniczną w celu przyspieszenia prac nad nowymi rozwiązaniami w pozyskiwaniu energii słonecznej – dodaje Li Hejun. Działania Chińskiej Izby Przemysłowo-Handlowej mają zapewnić dalszy rozwój potencjału technologii ogniw słonecznych – pierwsze, podejmowane właśnie kroki w zakresie doskonalenia techniki skupiają się na zwiększeniu pojemności baterii zasilanych energią słońca. Wpisuje się to konsekwentnie w nową strategię Chin zagospodarowania niszy energetyki odnawialnej – ważnym elementem tak przeformułowanej, ekspansywnej polityki Chin jest również

planowane na przyszły rok powołanie nowego ministerstwa zajmującego się wyłącznie energetyką. Nowy urząd zastąpić ma Narodową Administrację Energetyki (National Energy Administration – NEA), główny chiński organ regulujący branżę energetyczną. Dotychczas nadzór nad sektorem energetycznym oraz dziedzinami pochodnymi, w tym rozwojem energii ze źródeł odnawialnych i ochroną środowiska, rozproszony był po wielu instytucjach państwowych, których kompetencje często się pokrywały. Jednym z zadań nowego ministerstwo ma być podobno regulacja cen ropy, gazu, węgla oraz energii elektrycznej, pozostających dotąd w gestii Państwowej Komisji ds. Rozwoju i Reform (NDRC). OM n

Regionalne Seminaria / Szkolenia dla Służb Utrzymania Ruchu

18.04.2012 – Katowice 16.05.2012 – Olsztyn 20.06.2012 – Kielce 03.10.2012 – Szczecin 24.10.2012 – Katowice 05.12.2012 – Poznań Jeżeli jesteś zainteresowany uczestnictwem w Seminarium, zaprezentowaniem produktu

c js ie a m zon ść nic Ilo gra o

lub nowego rozwiązania napisz do nas: marketing@energoelektronika.pl Energoelektronika.pl tel. (+48) 22 70 35 291

urządzenia dla energetyki 2/2012

Partnerzy:

wydarzenia i innowacje FOTO: Q Myers, Wikimedia Commons

Ujarzmić wulkany A konkretnie wykorzystać potężny buzujący w nich potencjał energetyczny do ogrzewania. Na ciekawy pomysł wykorzystania energii geotermalnej wpadli Amerykanie, którzy w celu podgrzania wody wpompowują ją do kraterów wulkanów.

hoć energia geotermalna jest wykorzystywana od dawna, to realizowany właśnie w USA projekt jest przedsięwzięciem nowatorskim i niekonwencjonalnym w tym zakresie. Przewiduje on bowiem wpompowanie 24 milionów galonów wody (co daje prawie 91 mln litrów) do uśpionego wulkanu Newberrry w stanie Oregon. Gotowy jest już pierwszy testowy odwiert o głębokości ponad 3 km. Według autorów tego projektu, zapowiadających, że to kolejny krok w rozwoju energetyki geotermalnej, wpompowaną do wulkanu wodę po ogrzaniu w nim będzie można wydobyć z powrotem na tyle szybko, by stała się tanim źródłem energii. W tym celu wywiercona zostanie studnia sięgająca do gorących skał w skorupie ziemskiej, którą do

środka wpompowana zostanie zimna woda. W skale powstaną następnie małe pęknięcia, zaś na powierzchnię wydobywać się będzie następnie gorącą parę. Tak opracowaną technologię ochrzczono mianem hydroshearingu. Znacząco prezentuje się lista inwestorów. W oregoński projekt zaangażowane są bowiem amerykański rząd i firma Google. Łącznie na projekt realizowany przez firmę AltaRock Energy, Inc. of Seattle oraz Davenport Newberry Holdings LLC of Stamford, przeznaczono 43 miliony dolarów. Wyzwaniem, przed którym stoją teraz inżynierowie jest jednak zapobieżenie ryzyku wywołania wstrząsów sejsmicznych, do jakich może dojść na skutek wierceń. Upodabnia to tym samym technologię hydroshearingu do procesu szczelino-

wania hydraulicznego wykorzystywanego przy wydobyciu gazu łupkowego. To jednak nie koniec potencjalnych zagrożeń. Kolejny problem bowiem to stworzenie wystarczająco dużego zbiornika na wodę w sąsiedztwie gorących skał, który zapewniłby powodzenie i opłacalność całej inwestycji. Powyższe trudności nie zniechęcają jednak pomysłodawców. Po pierwsze znajdujący się w oregońskim stanie rejon wulkanu uznawany jest za martwy sejsmicznie, co ma wyeliminować ryzyko sprowokowania trzęsień ziemi. Po drugie zaś firma AltaRock chce zastosować do tworzenia zbiornika technologię wykorzystywania polimerów używanych do produkcji biodegradowalnych kubków. OM n

FOTO: Twin Creeks

Walka o krzem Choć Chiny zdecydowanie przodują w produkcji paneli słonecznych, przełomem w wyścigu o niższe koszta energii pozyskiwanej ze słońca może okazać się stworzone przez amerykańską firmę Twin Creeks urządzenie do wytwarzania ogniw słonecznych.

hociaż metody alternatywne w zestawieniu z tradycyjnymi, rujnującymi ekosystem sposobami i źródłami pozyskiwania energii są dziś najbardziej racjonalną drogą rozwoju globalnego rynku energetycznego, na przeszkodzie do pełnego urzeczywistnienia się projektu w pełni ekologicznej i taniej energii stoją wciąż narzędzia jej przechwytywania i przetwarzania. W przypadku fotowoltaiki spore koszty wiążą się z produkcją wykonanych z krzemu cieniutkich ogniw. Typowe ogniwo fotowoltaiczne to płytka półprzewodnikowa z krzemu krystalicznego lub polikrystalicznego, w której uformowana została bariera poten-

cjału. Ogniwo takie pozyskuje się tnąc krzem piłami na cienkie, o grubości 200 mikrometrów (0,2 mm) plastry. Problem w tym, że w trakcie tego procesu spore ilości krzemu bezpowrotnie marnują się przy krojeniu. Z tego względu obecna cena energii pozyskiwanej ze słońca to ok. 1 dolara lub 80 centów w przeliczeniu na jeden Wat – i to w przypadku najtańszych, Chińskich paneli. Konkurencję cenową z energią czerpaną z konwencjonalnych, tzw. brudnych źródeł umożliwić ma dopiero opracowane przez Twin Creeks urządzenie do cięcia wafli krzemowych – działo jonowe, które zastąpić ma z powodze-

niem piły. Pozwala ono wyeliminować straty cennego materiału, przynosząc aż do 90 procent oszczędności krystalicznego krzemu. Urządzenie umożliwia złuszczanie płatków krzemowych o grubości 20 nm. Po wzmocnieniu warstewką metaliczną są one wystarczająco trwałe, żeby przetrwać proces montowania elektrod. Nowa metoda wytwarzania wafli krzemowych ma umożliwić produkcję ogniw słonecznych zdolnych wytwarzać energię w cenie 40 centów za 1 Wat, co porównywalne jest już z kosztami energii ze źródeł „tradycyjnych”. OM n

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje

Wodór ze słońca zasili samochody elektryczne Zakładający wykorzystanie takiego pomysłu projekt jest wspólnym dziełem niemieckiego Fraunhofer Institute i władz landu Badenia-Wirtembergia. Stworzą one sieć stacji ładowania pojazdów wodorem produkowanym za pomocą paneli fotowoltaicznych. FOTO: Fraunhofer Institute

ydaje się to odpowiedzią na problemy wszystkich stron zainteresowanych rozwiązaniem dylematu magazynowania energii pochodzącej za źródeł odnawialnych. Opracowany w Niemczech patent przewiduje bowiem produkcję energii elektrycznej przez panele fotowoltaiczne, a następnie wykorzystywanie jej w procesie elektrolizy wody – powstający w jego przebiegu wodór ma napędzać auta, zaopatrzone w specjalnie dostosowaną jednostką napędową. Oznacza to, że energia ze słońca będzie mogła być zużywana nie tylko na bieżąco, ale również magazynowa-

na i wyzyskiwana w przypadku mniej efektywnej pracy paneli słonecznych bądź elektrowni wiatrowych. Przy okazji – lub, jak chcą niektórzy, przede wszystkim – stacje ładowania samochodów z napędem wodorowym to również sposób na obniżenie kosztów zasilania pojazdów napędzanych „czystą” energią. Stacje ładowania pojazdów wodorem, na dachach których zainstalowane będą ogniwa fotowoltaiczne, powstać mają w szybkim tempie, jak zapowiadają władze. Pierwsza tego typu stacja istnieje już we Freiburgu, zaś zaawansowane badania nad napę-

urządzenia dla energetyki 2/2012

dem wodorowym prowadzi m.in. Mercedes. Samochody zasilane wodorem trafić mają do seryjnej produkcji jeszcze w 2015 roku. Projekt naukowców z Instytutu Fraunhofera – zrzeszającego 56 niemieckich instytutów naukowo-badawczych, to nie jedyne tego rodzaju przedsięwzięcie podejmowane w tym kraju z obszaru energii odnawialnej. Realizacja kilku podobnych projektów badawczych z zakresu zielonej energii elektrycznej stawia Niemcy w czołówce państw poszukujących sposobów efektywnego wykorzystania ekologicznej, taniej energii. OM n

wydarzenia i innowacje

Oferta na reaktor Fińskie TVO (Teollisuuden Voima Oyj) zaprosiło GE Hitachi Nuclear Energy (GEH) do udziału w postępowaniu przetargowym na budowę czwartego reaktora w elektrowni jądrowej Olkiluoto (OL4) w Finlandii. GEH zgłosi w przetargu najbezpieczniejszą dostępną na światowym rynku technologię jądrową – ESBWR. Zaproszenie ma związek z umową na opracowanie studium wykonalności podpisaną w lutym b.r. przez TVO i GEH.

esteśmy zaszczyceni zaproszeniem do złożenia oferty na budowę nowego reaktora w Finlandii – powiedział Danny Roderick, wiceprezes ds. nowych projektów w GE Hitachi Nuclear Energy. „Potwierdza ono uznanie dla naszej technologii ESBWR, która jest bezpiecznym, prostym i przewidywalnym rozwiązaniem dla OL4. Rozpoczęliśmy już współpracę z naszymi partnerami projektowymi i organizujemy łańcuch dostaw, aby przygotować jak najbardziej konkurencyjną i kompleksową ofertę dostosowaną do wymagań technologicznych i budżetowych oraz harmonogramu prac.” Reaktor ESBWR cechują pasywne układy bezpieczeństwa, prostota projektu oraz sprawdzona, zaawansowana konstrukcja modułowa. Szczególnie pomocne przy budowie reaktora ESBWR będzie doświadczenie, jakie GEH zebrała podczas realizacji reaktorów ABWR w Japonii i na Tajwanie. Oferta będzie również odzwierciedlać wypróbowaną strukturę łańcucha dostaw, ze znaczącym udziałem lokalnego biznesu, umożliwiającą terminową budowę w ramach zaplanowanego budżetu. Pasywne układy bezpieczeństwa reaktora ESBWR umożliwiają bezpieczne chłodzenie reaktora bez potrzeby doprowadzenia energii elektrycznej lub angażowania personelu przez ponad siedem dni, a po tym okresie do utrzymania chłodzenia wymagane są jedynie proste czynności. Ofertę na potrzeby fińskiego rynku GEH przygotowuje wspólnie z Fluor Corporation. Współpraca wzmocni globalny łańcuch dostaw, co pozwoli na złożyć

TVO najbardziej konkurencyjną oferty dla projektu ESBWR. Ostatnie przygotowania GEH obejmują: W styczniu 2012 r. GEH podpisało porozumienie o współpracy z firmą Space Systems Finland Ltd. (SSF), która zajmuje się zatwierdzaniem i weryfikacją oprogramowania kluczowego dla bezpieczeństwa różnych gałęzi przemysłu, między innymi lotniczego i sektora usług użyteczności publicznej. W listopadzie 2011 r. GEH podpisało porozumienie o współpracy z firmą Fluor, wiodącą spółką inżynieryjno-budowlaną, celem wspólnego uczestniczenia w przetargu dla projektu OL4. W październiku 2011 r. GEH i Fluor uczestniczyły w forum „Meet the Vendor” zorganizowanym w fińskim Tampere. Gospodarzem wydarzenia było Fińskie Stowarzyszenie Przemysłu Jądrowego. Forum zgromadziło producentów reaktorów oraz potencjalnych dostawców z Finlandii, celem zaangażowania w projekcie lokalnych specjalistów posiadających odpowiednią wiedzę i doświadczenie. W maju 2012 r. GEH i Fluor we współpracy z FinNuclear organizują własne sympozjum dla dostawców, aby poznać lokalnych dostawców fińskich, którzy będą mogli uczestniczyć w projekcie OL4 i stworzyć miejsca pracy w Finlandii. Również w 2011 roku Dyrektor Generalny GE Energy, John Krenicki, przedstawił model reaktora ESBWR w Ambasadzie Stanów Zjednoczonych w Helsinkach. Podkreślił wówczas rolę, ja-

ką technologia reaktora jądrowego tworzona przez GEH może odegrać w zwiększeniu produkcji energii o niskiej emisji dwutlenku węgla w Finlandii. Latem GEH planuje przyjąć fińskich stażystów w swojej siedzibie w Stanach Zjednoczonych, aby umożliwić im poznanie różnych aspektów działalności GEH oraz przemysłu jądrowego. W Finlandii działają cztery reaktory jądrowe, które, według Światowego Stowarzyszenia Nuklearnego, zaspokajają niemal 30% krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną. W lipcu 2010 r. fiński parlament ratyfikował dokument „Decyzje Zasadnicze” dotyczący budowy dwóch dodatkowych reaktorów, w tym projektu „Olkiluoto-4” firmy TVO.

GE Hitachi Nuclear Energy

GEH z siedzibą w miejscowości Wilmington w stanie Karolina Północna, jest czołowym światowym dostawcą zaawansowanych technologii reaktorowych i usług dla energetyki jądrowej. W czerwcu 2007 r. powstał globalny sojusz pomiędzy GE oraz Hitachi, którego celem jest obsługa ogólnoświatowej branży energetyki jądrowej. GEH kieruje się strategią zakładającą budowę szerszej gamy rozwiązań, które umożliwiają pełniejsze wykorzystanie parametrów nowych reaktorów i świadczenie zaawansowanych usług. Sojusz oferuje klientom z całego świata najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne, niezbędne, aby skutecznie zwiększać wydajność reaktorów, uzyskiwaną moc i poziom bezpieczeństwa. GE Hitachi Nuclear Energy n

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje

Konferencja GE Hitachi Nuclear Energy dla dostawców dotycząca możliwości pokojowego wykorzystywania plutonu w Wielkiej Brytanii yy Konferencja wskaże możliwości współpracy dla lokalnych przedsiębiorców oraz kadry specjalistów związane z potencjalnym rozwojem projektu PRISM yy GEH proponuje rozwiązanie problemu plutonu przechowywanego w zakładach Sellafield

E Hitachi Nuclear Energy (GEH) będzie gospodarzem konferencji dla dostawców przemysłu jądrowego w Wielkiej Brytanii. Zapewni ona okazję do nawiązania bezpośrednich kontaktów z potencjalnymi partnerami lokalnymi w związku z przedstawioną przez GEH propozycją wykorzystania technologii PRISM przy zagospodarowywaniu brytyjskich zapasów plutonu. Konferencja odbędzie się w centrum ENERGUS w Lillyhall, w Workington. Do 2018 roku, ilość plutonu wymagającego zagospodarowania w Wielkiej Brytanii osiągnie 140 ton. Zdaniem GEH, projekt PRISM oferuje najlepszy sposób rozwiązania tego problemu - opłacalny, bezpieczny i szybki – jednocześnie pozwalający wygenerować 600 MW nisko-emisyjnej energii elektrycznej. PRISM to reaktor IV generacji chłodzony ciekłym sodem, w którym reakcje jądrowe zachodzą pod wpływem neutronów prędkich. Umożliwia on utylizację plutonu, którego zapasy przechowywane są obecnie w zakładach Sellafield w regionie Zachodniej Kumbrii, poprzez wykorzystanie go do wytwarzania paliwa jądrowego reaktora PRISM i energii elektrycznej.

GEH zależy, aby w jak największym stopniu zaangażować do współpracy brytyjskie firmy oraz lokalną kadrę specjalistów. General Electric zatrudnia obecnie w Wielkiej Brytanii około 18 tysięcy pracowników. Jeżeli budowa PRISM zostanie zatwierdzona, ta warta wiele miliardów funtów inwestycja zaowocuje nie tylko powstaniem około 900 stałych miejsc pracy, lecz także stworzy szerokie możliwości dla dostawców. Jednocześnie przyczyni się do rozwoju krajowych kompetencji w zakresie energetyki jądrowej, a także potwierdzi pozycję Kumbrii jako kluczowego ośrodka, nazywanego „brytyjskim wybrzeżem energetycznym”. „PRISM stanowi najlepsze rozwiązanie problemu plutonu zgromadzonego na terenie Wielkiej Brytanii, a przy tym przyniesie ogromne korzyści brytyjskiemu łańcuchowi dostaw energii jądrowej,” powiedział Danny Roderick, starszy wiceprezes ds. nowych projektów elektrowni jądrowych GEH. „Cieszymy się, że GEH będzie miało okazję dokładnie poznać przy projekcie PRISM możliwości współpracy z lokalnymi dostawcami i ich doświadczoną kadrą.”

Konferencja jest organizowana przy wsparciu wiodących brytyjskich firm inżynieryjnych Costain, Arup i Pöyry, które są partnerami „CAP Alliance” GEH w proponowanym projekcie PRISM. „Projekt PRISM może potencjalnie zmniejszyć długoterminowe ryzyko związane z zapasami plutonu, wytworzyć niskoemisyjną energię elektryczną i stworzyć w regionie tysiące miejsc pracy,” powiedział Alistair Smith, dyrektor ds. rozwoju w firmie Costain. „Firmy Costain, Arup i Pöyry cieszą się, że mogą zaoferować wsparcie dla GEH przy projekcie PRISM w Wielkiej Brytanii.” Opracowana przez GEH technologia PRISM oferuje innowacyjne rozwiązania problemów nakreślonych przez Nuclear Decommissioning Authority (NDA - Agencja ds. likwidacji obiektów jądrowych): szybkiej i efektywnej utylizacji plutonu, również z wypalonego paliwa jądrowego, przy jednoczesnym zapewnieniu korzyści środowiskowych, energetycznych i ekonomicznych. GEH ściśle współpracuje z brytyjskim rządem, w tym także z NDA, przedstawiając szczegóły potencjalnego projektu PRISM. GE Hitachi Nuclear Energy n

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje

Nowoczesna turbina wiatrowa SIEMENS o mocy sześciu megawatów Siemens poszerzył ofertę turbin wiatrowych o nowe urządzenie o mocy 6 MW. Turbiny tego typu przeznaczone są do budowy morskich farm wiatrowych, w dziedzinie których Siemens jest światowym potentatem.

iemens wprowadził do seryjnej produkcji nowoczesną turbinę wiatrową o mocy sześciu megawatów. Łopaty wirnika osiągają niespotykaną do tej pory rozpiętość 75 metrów i nigdy wcześniej nie były stosowane do budowy turbin. Napęd urządzenia charakteryzuje się dużą odpornością na ekstremalne warunki pracy, posiada niewielkie wymiary i relatywnie niską wagę. Pozwala to znacząco ograniczyć koszty eksploatacji oraz zwiększyć wydajność energetyczną i rentowność elektrowni wiatrowych zbudowanych w oparciu o urządzenia tej klasy. Do budowy łopat wykorzystano technologię Quantum Siemens Blade, która pozwala na dobór kształtu śmigieł w zależności od warunków aerodynamicznych, w tym siły wiatru występującego na danym terenie. Pierwsza testowa instalacja z wykorzystaniem 6 MW turbin Siemensa pracuje

od maja 2011 w ośrodku badawczym w Danii. W ciągu najbliższych dwóch lat Siemens zbuduje 50 wiatraków tego typu na terenie działających morskich elektrowni wiatrowych w Niemczech, Danii, Holandii i Wielkiej Brytanii. Konstrukcja o łącznej wadze około 350 ton wraz z łopatami wirnika i gondolą, jest najlżejszym rozwiązaniem w tej klasie urządzeń. Zastosowanie nowoczesnej technologii znacznie obniża koszty transportu urządzenia na miejsce instalacji, ogranicza także kwestie związane z budową wieży i fundamentów. Napęd turbiny charakteryzuje się bardzo dużą niezawodnością pracy, jest energooszczędny i niezwykle wytrzymały na warunki atmosferyczne panujące na morzu. Ograniczono do minimum wyposażenie gondoli. Ma to na celu obniżenie kosztów i częstotliwości przeprowadzanych konserwacji. Gondola wraz z turbiną została zapro-

jektowana w taki sposób, by ułatwić do niej dostęp personelu serwisowego. Konstrukcja wyposażona została w specjalną platformę, na którą można zjechać po linach bezpośrednio z helikopterów serwisowych. We wnętrzu gondoli jest bardzo dobry dostęp do wszystkich ważnych elementów urządzenia, a zwłaszcza do elementów napędu generatora. Do jego budowy wykorzystano magnesy trwałe, co zwiększyło wydajność urządzenia. Siemens posiada ponad 20 letnie doświadczenie w budowie morskich i lądowych elektrowni wiatrowych. Do tej pory firma zainstalowała ponad 9800 turbin, o łącznej mocy ponad 13.700 MW. Szeroka gama turbin wiatrowych jest częścią oferty Siemensa związanej z energetyka odnawialną. W 2011 roku firma osiągnęła w tym sektorze sprzedaż o wartości 30 mld EUR. Siemens Sp. z o.o.n

RADPOL S.A. realizuje kolejne przejęcie Za 30 mln zł Grupa Kapitałowa RADPOL - dostawca kompleksowych rozwiązań dla energetyki zawodowej i ciepłownictwa - przejęła 100 proc. akcji WIRBET S.A. Transakcja ta kończy obecny etap budowy Grupy Kapitałowej, a RADPOL nie planuje kolejnych akwizycji w najbliższych miesiącach. Grupa skupi się teraz na wykorzystaniu wszystkich synergii i budowie pozycji kluczowego dostawcy dla spółek energetycznych.

ADPOL za 30 mln zł sfinalizował akwizycję czołowego producenta żerdzi betonowych używanych do produkcji napowietrznych linii przesyłowych. Notowana na warszawskiej giełdzie spółka nabyła 100 proc. akcji WIRBETu od podmiotów, które wcześniej skupiły akcje należące do 4 polskich grup

energetycznych (ENEA, Tauron, PGE i Energa). Transakcja została zrealizowana przy atrakcyjnej wycenie - wskaźnik EV/EBITDA wyniósł 6,94. WIRBET nie wypłacił również zysku za 2011 r. dotychczasowym akcjonariuszom. Przejęta Spółka ma 2 zakłady produkcyjne: w Ostrowie Wielkopolskim i Pi-

le. Obecnie firma oferuje kilka grup produktów. Do głównych należą żerdzie i słupy energetyczne oraz słupy trakcyjne i oświetleniowe. W tych obszarach widoczne są bardzo silne synergie z pozostałymi zakładami wchodzącymi w skład Grupy RADPOL, ponieważ produkty takie jak:

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje Czytaj także on-line

www.urzadzeniadlaenergetyki.pl

izolatory, głowice kablowe, rurki termokurczliwe i osprzęt kablowy są już wykorzystywane w oferowanym przez WIRBET asortymencie. Dodatkowo WIRBET produkuje słupy reklamowe i elementy konstrukcyjne. We wszystkich obszarach działalności Spółka posiada rozpoznawalną na terenie całego kraju silną markę. Osiągnięte dzięki wejściu do giełdowej Grupy synergie wpłyną nie tylko na poprawę wyników skonsolidowanych, ale również dzięki bliższej współpracy na wyniki poszczególnych spółek na poziomie jednostkowym. Przejęcie przez giełdowy RADPOL Spółki WIRBET to trzecia akwizycja Grupy. Pierwszą Spółką przejętą przez producenta wyrobów termokurczliwych z Człuchowa była Elektroporcelana Ciechów, która zajmuje się produkcją izolatorów ceramicznych i obecnie jest zakładem RADPOL-u. Drugą akwizycją było przejęcie spółki RURGAZ zajmującej się produkcją zaawansowanych wyrobów z polietylenu i polipropylenu dla najbardziej wymagających odbiorców. Chodzi głównie o rury i systemy rurowe. Komentarz Zarządu: „Dzięki zakończonemu dziś przejęciu możliwe będzie stworzenie kompleksowej oferty do budowy napowietrznych sieci przesyłowych w oparciu o asortyment RADPOL i WIRBET. Kompleksowa oferta pozwoli na znalezienie się w katalogach projektantów z całą ofertą produktową RADPOL. To wpłynie na silniejszą pozycję naszej Grupy w dużych przetargach dzięki oferowaniu kompleksowych rozwiązań. Jestem przekonany, że WIRBET będzie trzecią udaną akwizycją w naszym wykonaniu. Jednocześnie na dziś nie szukamy kolejnych akwizycji i chcemy się skupić na wykorzystaniu efektów synergii w naszej Grupie” – powiedział Andrzej Sielski, Prezes Zarządu RADPOL S.A. Radpol S.A. n

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje

KEW 2500 Cęgowy miliamperomierz prądu DC Japoński producent aparatury pomiarowej, przede wszystkim mierników parametrów instalacji elektrycznych tym razem wychodzi na przeciw potrzebom automatyków, elektroników mających do czynienia z obwodami sterowania, a także innych techników prowadzących pomiary prądów stałych o małym natężeniu. Niejako przełamując monopol nielicznych dotychczas na rynku mierników tego typu wprowadza do oferty nowy produkt – KEW2500.

o kompaktowe urządzenie służy do cęgowego pomiaru prądu stałego – bez potrzeby rozpinania badanych obwodów. Miernik Kyoritsu przeznaczony jest głównie do pomiarów w prądowej pętli sterowania 4-20mA DC, posiada jednak też zakres do pomiaru prądów o wyższym natężeniu – do 100mA. Urządzenie to jest niewielkie i poręczne. W odróżnieniu od znanych już na rynku konstrukcji tego typu KEW2500 posiada smukłe cęgi pomiarowe wyprowadzone na długim (ok.74cm) przewodzie, przez co manewrowanie cęgami staje się dużo łatwiejsze. Główna część miernika ma wymiary 61x40x111 mm, natomiast moduł cęgów ma wymiary 32x19x104 mm mierząc w najszerszym miejscu przy dźwigni otwarcia cęgów, a całość waży jedynie 290g. Same cęgi mają wymiary 19x14x24 mm, przy czym mogą zostać zaciśnięte na przewodniku o maksymalnej średnicy 6mm. Kto kiedykolwiek miał do czynienia z gąszczem przewodów w szafach sterowniczych, gdzie niejednokrotnie podejście do

pojedynczego przewodu jest znacznie utrudnione – ten wie, jak ważnym aspektem jest kompaktowość cęgów, którymi prowadzony ma być pomiar. W tym przypadku KEW2500 wygrywa także tym, że cęgami można manewrować niezależnie od głównej części miernika, która to może zostać przymocowana do obudowy szafy sterowniczej bądź rozdzielnicy za pomocą zintegrowanych w obudowie magnesów lub ucha do zawieszenia znajdującego się w górnej jej części. Dzięki temu operator ma możliwość łatwej obserwacji wskazań wyświetlacza. Kolejnym z udogodnień jest podświetlenie wyświetlacza LCD ułatwiające prowadzenie pomiarów w warunkach ograniczonego oświetlenia. Dodatkowo po włączeniu podświetlenia uaktywnia się biała mocna dioda świecącą pełniąca funkcję latarki, znajdująca się w górnej części obudowy miernika. Jeśli chodzi o pomiary – KEW2500 charakteryzują bardzo wysokie dokładności wskazań, tj. na zakresie 20mA producent zapewnia dokładność ±0,2%

wartości wskazania ±cyfr najmniej znaczących, przy rozdzielczości 0,01mA. Natomiast na zakresie 100mA dokładność wynosi ±1,0% ±5cyfr, a rozdzielczość 0,1mA. Przed pomiarem należy pamiętać o wykonaniu zerowania wskazania przyciskiem „0 Adj”. Oprócz wskazań wartości natężenia prądu KEW2500 pozwala na wskazanie procentowego poziomu wielkości sygnału sterującego, tzn. dla 4mA wskaże 0%, natomiast dla 20mA wskazanie wyniesie 100%. Miernik wyposażony jest w analogowe wyjście sygnału napięciowego DC, dzięki któremu jest możliwość podłączenia go do innego urządzenia pomiarowego, np. rejestratora lub multimetru. Urządzenie dostarczane jest z wytrzymałym pokrowcem, kompletem 4 baterii LR06 (AA) oraz instrukcją obsługi. Przedstawicielem i dystrybutorem aparatury pomiarowej firmy Kyoritsu w Polsce jest firma BIALL Sp. z o.o. z Gdańska (www.biall.com.pl). n

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje

Globalne transakcje w sektorze energetycznym, naftowym i gazowym – raport 2012 Najważniejsze trendy w globalnych transakcjach M&A (mergers & acquisitions) w branży energetycznej, naftowej i gazowej: konsolidacja północnoamerykańska, rozwijająca się działalność międzynarodowa i wzrost liczby inwestorów azjatyckich.

ancelaria Squire Sanders we współpracy z „mergermarket” opublikowała Energy & Resources 2012 Report, który analizuje dane dotyczące transakcji w branży energetycznej, górniczej i sektora użyteczności publicznej (utilities) w 2011 roku. Raport prezentuje globalne trendy oraz wyzwania i szanse dla tych sektorów w najbliższych miesiącach. Opracowanie jest pierwszą z serii publikacji dotyczących globalnych transakcji na rynku M&A. „Celem naszego raportu jest przedstawienie i dogłębne zrozumienie transakcji w tym obszernym globalnym sektorze, który pomimo braku stabilności w gospodarce, ograniczonych możliwości uzyskiwania finansowania oraz spadku zaangażowania inwestorów private equity, nieustannie tętni życiem” – powiedział Peter Święcicki, Partner zarządzający w Kancelarii Squire Sanders Święcicki Krześniak Sp.k. Najważniejsze wnioski zawarte w raporcie: yy W 2011 r. w branży energetycznej, górniczej i sektora użyteczności publicznej nastąpił całościowy wzrost transakcji pod względem wartości (o 7%) oraz równoczesny spadek liczby transakcji w tych branżach o 9% (1 261 transakcji o wartości łącznie 577,3 mld USD w 2011 r.) yy Transakcje w branży energetycznej (w tym w sektorze naftowo-gazowym, energetycznym i energii odnawialnej) dominują; łączna ich wartość wynosi 396,5 mld USD w stosunku do 127,8 mld w branży górniczej i 53 mld w branży utilities. yy Nastąpił niewielki spadek inwestycji w sektorze energii odnawialnej (z 309 transakcji w 2010 r. do 265 w 2011 r.). Jednocześnie nastąpił wzrost ich wartości do 34,4 mld USD z 21,5 mld USD. yy Liczba transakcji w sektorze górni-

czym globalnie obniżyła się o 8% do 267 w 2011 r. yy Ameryka Północna pozostaje obszarem dominującym – ponad połowa globalnej wartości transakcji (51%) trafiła do północnoamerykańskich podmiotów (targets), a pieniądze na 44% transakcji pochodziły od oferentów właśnie z Ameryki Północnej. yy Rosnące znaczenie Azji-Pacyfiku dokładnie jedna czwarta globalnej wartości transakcji w 2011 r. pochodziła od inwestorów azjatyckich (wzrost z poziomu 19% w 20052010); yy Transakcje M&A przybierają coraz bardziej międzynarodowy charakter. Transakcje cross-border osiągnęły swój najwyższy jak dotąd poziom (42% wszystkich transakcji i 47% łącznej ich wartości). yy Ponad połowa transakcji cross-border (52%) polegała na nabyciu udziałów lub akcji. „Liczby dowodzą, że znaczenie transakcji cross-border nadal rośnie - stanowią one 42% wszystkich transakcji (wzrost z poziomu 39% w 2010 r.) Jest to najwyższy jak dotąd wynik, co wskazuje, że granice regionalne w globalnym przemyśle zaczynają się rozmywać. Taka sytuacja będzie się utrzymywać, gdyż zagraniczni nabywcy rozglądają się za większą liczbą możliwości przejęć w celu obniżenia ryzyka finansowego i operacyjnego” – powiedział William Downs, lider zespołu Squire Sanders zajmującego się prawem spółek i finansowaniem przedsiębiorstw (Global Practice Group Leader for Corporate and Corporate Finance). „Można wyraźnie zauważyć, że transakcje w sektorze energetycznym, w dużej mierze napędzane strategiczną konsolidacją w USA, wyprzedziły transakcje M&A w branży górniczej i branży utilities pod względem zarówno wartości,

jak i ich liczby” - komentuje Trevor Ingle, Partner Squire Sanders w zespole zajmującym się energetyką i zasobami naturalnymi (Energy & Natural Resources Group). „Natomiast w samym sektorze energetycznym, inwestycje związane z energetyką odnawialną, które wydają się niewielkie w porównaniu z transakcjami w sektorze naftowym, okazują się ważnym elementem napędzającym aktywność transakcyjną - ponad jedna piąta wszystkich transakcji odnotowanych w branży energetycznej, naftowej i gazowej była związana z energetyką odnawialną. W ujęciu geograficznym rynek Ameryki Północnej pozostaje obszarem dominującym we wszystkich sektorach, ale liczby pokazują rosnące znaczenie regionu Azji-Pacyfiku, na którym zawarto transakcje o wartości stanowiącej 25% wartości wszystkich transakcji. Oczywiście Chiny przyciągają najwięcej uwagi mediów, jeśli chodzi o inwestycje w zagraniczne projekty dotyczące aktywów związanych z energetyką oraz sektorem naftowym i gazowym. Jednakże nie można tu pomijać innych krajów Azji Południowo-Wschodniej, na obszarze której w 2011 r. zawarto 48 transakcji wartych 16,4 mld USD 2011 (w porównaniu do 42 zawartych w 2010 r. wartych 12,3 mld USD). Duncan Maclean, lider globalnej grupy Squire Sanders w Perth zajmującej się energią i zasobami naturalnymi (Global Industry Group Leader for Energy & Natural Resources), dodaje: „Oczywiście rozmiar transakcji w regionie Azji-Pacyfiku odzwierciedla w dużej mierze siłę rozwijającego się w Australii przemysłu górniczego, największego rynku transakcji M&A globalnie – w ubiegłym roku zawarto 59 transakcji wartych około 22 mld USD. Aktywność w zakresie zawierania transakcji obniżyła się nieco w 2011 r., chociaż planowana fuzja spółek Glencore i Xstrata prawdopodobnie zmieni krajobraz w 2012 r.

urządzenia dla energetyki 2/2012

wydarzenia i innowacje Gracze rynkowi zasobni w gotówkę będą poszukiwać możliwości dokonania przejęć i wykorzystania szans na utrzymanie udziałów w rynku. Z pewnością również apetyt na surowce na wschodzących azjatyckich rynkach - nie tylko w Chinach, ale też w innych rozwijających się gospodarkach, takich jak Wietnam - będzie zachęcał do akwizycji.”

Oceniając perspektywy dla transakcji M&A w 2012 r. William Downs stwierdził:

„Transakcje w 2012 r. nadal będą koncentrować się w regionie Azji-Pacyfiku oraz Ameryki Północnej, przy czym Europa Zachodnia pozostanie regionem szczególnie ważnym dla sektora energetycznego i sektora utilities. Aktywność cross-border, w tym związana z zawieraniem coraz większej liczby transakcji polegających na nabyciu udziałów, z pewnością będzie coraz intensywniejsza. Obok gospodarek Azji Południowo-Wschodniej, być może także Afryka Subsaharyjska będzie rynkiem wartym uwagi. Jest to jedyny region, w którym górnictwo jest bardziej aktywne niż produkcja energii pod względem potencjalnych targetów. Bez wątpienia rynki będą nadal kon-

centrować się na wszelkich rodzajach energii odnawialnej, przy czym potencjał związany z gazem łupkowym może także okazać się ważną siłą napędzającą transakcje, nawet pomimo toczących się debat na temat ryzyk związanych z gazem łupkowym. Interesujące będzie także stwierdzenie, czy korzystne warunki wyjścia z inwestycji pobudzą inwestorów private equity do wejścia w przestrzeń sektora energetycznego, gazowego i naftowego. W ubiegłym roku wartość wyjść z inwestycji spadła o 27%, jednakże tendencja jest zwyżkowa, z liczby 37 w 2009 r. wartych 3,7 mld USD do 52 w 2011 r. wartych 14,7 mld USD.” Informacje o „mergermarket” „mergermarket”, część The Mergermarket Group, jest niezależnym narzędziem do analizy transakcji M&A, wykorzystywanym przez najważniejsze światowe instytucje finansowe. Dostarcza ono informacji na temat potencjalnych transakcji za pośrednictwem największej na świecie grupy dziennikarzy i analityków M&A, mających bezpośredni dostęp do licznego grona menedżerów i osób wpływających na podejmowane decyzje.

urządzenia dla energetyki 2/2012

Informacje o kancelarii Squire Sanders Święcicki Krześniak sp.k. Kancelaria Squire Sanders Święcicki Krześniak sp.k. jest częścią międzynarodowej firmy prawniczej Squire Sanders, która zatrudnia ponad 1 300 osób w 36 biurach w 17 krajach. W Polsce firma jest obecna od 2005 roku. Obsługuje klientów korporacyjnych w zakresie prawa gospodarczego, prawa pracy, prawa bankowego i finansowego, prawa telekomunikacyjnego, prawa podatkowego, prawa nieruchomości, prawa procesowego oraz fuzji i przejęć. Kancelaria obsługiwała m.in. jedną z najgłośniejszych transakcji na rynku spożywczym – sprzedaż Wedla japońskiej grupie Lotte. Paulina Gadomska-Dzięcioł, Effective Public Relations Andrew Gregory Squire Sanders Media Relations and Communications Manager, Asia and Europe

wydarzenia i innowacje

Nowy projekt ciepłowniczy we Włoszech, wykorzystujący gazową turbinę pochodzenia lotniczego GE, wpisze się w szeroki trend energetyki rozproszonej yy Inwestycje w ciepłownictwo komunalne częścią szerokiego trendu wykorzystywania energetyki rozproszonej yy Turbina gazowa GE LM6000-PF Sprint, którą cechuje elastyczność, niezawodność i efektywność, stanowi szansę dla użytkowników końcowych na zwiększenie konkurencyjności

E (NYSE: GE) poinformowało, że dostarczy turbiny gazowe pochodzenia lotniczego LM6000-PF Sprint i usługi powiązane dla należącej do Enipower S.p.A. (Eni) elektrociepłowni Bolgiano w San Donato Milanese pod Mediolanem we Włoszech. Elektrownia kogeneracyjna Bolgiano produkuje energię termiczną wykorzystywaną do ogrzewania i chłodzenia budynków użyteczności publicznej i domów mieszkalnych oraz siedziby Eni. Elektrownia kogeneracyjna Bolgiano produkuje obecnie ponad 267.000 megawatogodzin (MW) energii termalnej rocznie korzystając z czterech turbin gazowych GE. Sieć obejmuje obszar około 56 kilometrów i dostarcza ciepło oraz ciepłą wodę dla 20.000 włoskich rodzin. Ze względu na wymogi dyrektywy IPPC (Zintegrowane Zapobieganie i Zmniejszenie Zanieczyszczeń) oraz wiek elektrowni, Eni postanowiło przeprowadzić jej modernizację instalując nową turbinę gazową pochodzenia lotniczego i inny sprzęt zwiększający elastyczność i wydajność jednostki. “Doświadczenie GE w systemach ciepłowniczych i ich sprawdzona technologia spowodowały, że była ona naturalnym wyborem przy rozbudowie elektrowni Bolgiano” powiedział Marco Moretti, główny inżynier w Enipower, S.p.A. “Nowa turbina gazowa GE pozwoli nam na zwiększenie efektywności energetycznej zakładu i redukcję emisji przy zachowaniu poziomu dostaw ciepła potrzebnego naszym klientom”. Oszczędności w skali roku dla nowej Elektrociepłowni Bolgiano szacuje się na 181.000 megawatogodzin energii termalnej, co równa się około 15.600 TOE (ton oleju ekwiwalentnego) rocznie. Oczekuje się, że po zakończeniu modernizacji elektrownia zmniejszy emisje Nox o 84 procent, a emisje CO2 spadną o 20 procent.

Oprócz zwiększenia efektywności energetycznej i redukcji emisji, elektrociepłownie takie jak ta należąca do Enipower przynoszą także wiele innych korzyści: yy Oszczędna produkcja elektryczności i energii termalnej dla ogrzewania budynków i osiedli mieszkaniowych; yy Redukcja emisji CO2, NOx i cząstek stałych; yy Zyski dla użytkowników końcowych, którzy nie muszą kupować i utrzymywać boilerów produkujących ciepłą wodę; “Wzrost inwestycji w ciepłownictwo komunalne powoduje, iż odgrywa ono coraz większą rolę w globalnym szerokim trendzie, jakim jest energetyka rozproszona, a który my nazywamy ‚rozwojem energii zdecentralizowanej’. Świat nieustannie się zmienia, a wraz z nim potrzeby energetyczne, dlatego w portfolio GE znajdują się innowacyjne rozwiązania w zakresie energetyki rozproszonej pozwalające wytwarzać od 100 kilowatów do 100 MW. Dzięki nim, biznes i społeczności mogą produkować niezawodną, elastyczną i wydajną energię w dowolnym miejscu na ziemi, bez względu na to czy jest się podłączonym do sieci czy nie” powiedział Diarmaid Mulholland, prezes i CEO dla regionu Europy Zachodniej GE Energy. Posiadająca certyfikat ecomagination turbina LM6000-PF GE jest wysoce wydajna i odznacza się doskonałymi parametrami w zakresie zużycia paliwa i elastyczności paliwowej przy niższych emisjach i zużyciu wody zarówno w segmencie 50 Hz i 60 Hz, zaś szczyt mocy wytwórczych osiąga w zaledwie 10 minut. LM6000-PF GE jest bezkonkurencyjna w przedziale 35-60 MW, gdzie osiąga najwyższy stopień niezawodności (ponad 99 procent) i dostępności (ponad 97 procent). Jej efektywność paliwowa

jest bardzo wysoka, a duża elastyczność eksploatacyjna oraz sprawdzona technologia DLE gwarantują niskie emisje NOx na poziomie 15 ppm. Wyższa wydajność umożliwia niższe zużycie paliwa na jednostkę produkcji energii w stosunku do konkurencyjnych technologii,. W rezultacie operatorzy turbin oszczędzają przy zakupie paliwa i obniżają poziom emisji NOx i CO2. Początek komercyjnej eksploatacji przewidziany jest na grudzień 2013 roku. Aktualnie, ponad 100 turbin gazowych pochodzenia lotniczego typu LM jest wykorzystywane we Włoszech do niezależnego wytwarzania energii oraz w sektorach naftowym, gazowym i morskim. Pierwsze jednostki LM6000 GE rozpoczęły komercyjną działalność 20 lat temu w obiekcie Ottawa Health Services facility. Wysyłka tysięcznej turbiny LM6000 została ogłoszona w styczniu 2011 roku. Dział GE zajmujący się turbinami pochodzenia lotniczego, mieszczący się w Houston w Teksasie, na całym świecie dostarcza energii dla biznesu i społeczności dzięki zaadaptowaniu sprawdzonych technologii silników lotniczych GE do spalania gazu ziemnego, oleju napędowego i/lub biopaliw, które przetwarzane są na wydajną i niezawodną energię. Jednostki te bazują na konstrukcji silnika odrzutowego i mogą wytwarzać 18-100 MW pomagając dostawcom energii wykorzystać do jej produkcji rosnący trend czystszego spalania bogatych zasobów gazu ziemnego. Turbiny lotnicze pochodzenia lotniczego GE mają szerokie spektrum zastosowań, zarówno w produkcji energii jak i poszukiwaniu, produkcji i przesyle ropy i gazu. Jednostki te dają również możliwość wykorzystywania ich w napędach w transporcie morskim, na promach i statkach wycieczkowych. GE Energy, Grayling Poland n

urządzenia dla energetyki 2/2012

Pracownia Automatyki Elektroenergetycznej (EAE) Instytutu Energetyki w Warszawie zajmuje się szeroko pojętą automatyką elektroenergetyczną sieci wysokich i średnich napięć. Wykonywane prace dotyczą głównie układów elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej (EAZ) oraz innych układów automatyki systemowej, np. APKO. Zapraszamy Państwa do współpracy!

NASZA OFERTA

Pracownia Automatyki Elektroenergetycznej

INSTYTUT ENERGETYKI

Wykonanie projektu zabezpieczeń Wykonujemy projekty zabezpieczeń elektrycznych generatorów i innych obiektów, zarówno dla największych krajowych elektrowni systemowych, elektrociepłowni i mniejszych zakładów przemysłowych, takich jak huty, cukrownie, papiernie itp. Projekty mogą być uzupełnione o przeprowadzenie prób funkcjonalnych i synchronizacyjnych, zgodnie z aktualnymi normami i obowiązującymi przepisami.

Taka analiza zwykle zawiera również ocenę poprawności doboru przekładników, obliczenia oraz sprawdzenie wartości nastawieniowych zabezpieczeń sieci, z uwzględnieniem ich koordynacji i wymagań selektywności działania. Wynikiem pracy są również nasze autorskie wnioski i zalecania dotyczące zarówno pojedynczych obiektów, ich układów zabezpieczeń oraz sieci jako całości. Wnioski te mogą zostać wykorzystane do podniesienia niezawodności pracy sieci oraz określenia kierunku prac modernizacyjnych. Badania symulacyjne i prace B+R Wykonujemy badania symulacyjne odwzorowujące zachowanie się elementów systemu elektroenergetycznego w czasie stanów nieustalonych.

Obliczenie wartości nastawieniowych zabezpieczeń W zakresie wykonanego przez nas lub otrzymanego projektu obliczamy wartości nastawieniowe funkcji zabezpieczeniowych wszystkich rodzajów obiektów elektroenergetycznych. Analizy awarii lub innych zdarzeń Na podstawie dostarczonych rejestracji odtwarzamy przebieg awarii i ustalamy jej możliwe przyczyny.

Badania wykonywane są przy wykorzystaniu oprogramowania uznanego w Polce i na świecie, pozwalającego zarówno na wykonywanie uproszczonych analiz inżynierskich, jak i bardzo dokładnych badań naukowotechnicznych przeprowadzonych na rozwiniętych modelach elementów systemu elektroenergetycznego. Szkolenia Dla Państwa personelu zorganizujemy szkolenia zawodowe z zakresu EAZ w dowolnym miejscu, również w Państwa siedzibie. Doświadczenie

Obliczenia dla sieci przemysłowych lub miejskich Wykonujemy analizę sieci na dowolnych poziomach napięcia, w różnych wariantach pracy, od pojedynczych obiektów po całą sieć zakładową. Obliczenia mogą dotyczyć zarówno rozpływów mocy, jak i prądów zwarciowych.

Nasi pracownicy są autorami artykułów w krajowych i zagranicznych czasopismach branżowych, prowadzili prace badawcze na zagranicznych i krajowych uczelniach będących wiodącymi ośrodkami w zakresie zabezpieczeń i energoelektroniki, uczestniczą w konferencjach naukowych i współorganizują krajowe konferencje, co zapewnia dostęp do bieżącej wiedzy i gwarantuje stosowanie najnowszych rozwiązań technicznych. Klientami Pracowni są największe polskie firmy, takie jak PSE Operator SA, krajowe i zagraniczne elektrownie systemowe, duże i małe zakłady przemysłowe, zakłady energetyczne.

300

Pracownia Automatyki Elektroenergetycznej Instytut Energetyki ul. Augustówka 36 02-981 Warszawa tel.:

(22) 3451 164 do 166

e-mail:

EAE@ien.com.pl

250

200

150

100

0 0

100

150

200

250

-50

-100

-150

-200

-250

-300

Is Iw Pt stab Is(w) Iw(w)

300

wydarzenia i innowacje

Łącznie 2 mln. godzin czyli prawie 230 lat przepracowały wysokowydajne turbiny gazowe GE, m.in. w obiektach z technologią IGCC yy Energia bez dodatkowych Emisji CO2 produkowana z paliw odpadowych powstających w produkcji przemysłowej, np. stali yy Energia pochodząca ze zgazowania węgla (IGCC) to krok w kierunku nowej generacji niskoemisyjnych elektrowni węglowych yy Niskowęglowe technologie GE to sprawdzone i efektywne kosztowo rozwiązania

lota 47 wysokowydajnych turbin gazowych GE (NYSE: GE) wykorzystujących paliwa o niskiej wartości BTU przepracowała już w sumie 2 miliony godzin. To kamień milowy w eksploatacji tych urządzeń, który potwierdza zaangażowanie GE w tworzenie specjalistycznych rozwiązań dla zmieniającego się przemysłu energetycznego. Paliwa o niskim BTU lub o niskiej wartości energetycznej, do których zaliczają się między innymi gaz syntetyczny, gazy pochodzące z procesu produkcji stali i rozcieńczony gaz ziemny, mają istotnie niższe parametry opałowe niż gaz ziemny. Takie paliwa są lżejsze i zawierają mniej energii na jednostkę objętości. Elastyczność w zakresie wykorzystywanych paliw, właściwa dla turbin GE typu B, E i F, umożliwiła im pracę na paliwach o niskim BTU w szeregu zastosowań. Zaliczają się do nich między innymi technologie cyklu parowo-gazowego zintegrowanego ze zgazowaniem węgla (IGCC) oraz IGCC w rafineriach i w zakładach metalurgicznych. “W warunkach ograniczania zużycia węgla, trendy w rozwoju technologii idą w kierunku układów spalania zdolnych do wykorzystania gazu syntetycznego i innych nietradycyjnych paliw, które jednocześnie spełniać będą wymagania eksploatacyjne. W tym kontekście długi staż eksploatacyjny turbin gazowych GE zasilanych różnego rodzaju paliwami stanowi świetną prognozę na przyszłość, zarówno dla wydajnych maszyn typu E jak i maszyn typu F” powiedział Paul Browning, prezes i CEO Thermal Products w GE Energy. Aby osiągnąć taką samą wartość ciepła doprowadzonego jak jednostki zasilane gazem ziemnym, paliwa o niskim BTU wymagają zwiększo-

nego przepływu paliwa. Natężenie przepływu wymaga zastosowania opracowanego przez GE układu Multi Nozzle Quiet Combustion (MNQC) oraz standardowej (z pojedynczą dyszą) komory spalającej gaz syntetyczny, które umożliwiają wydajne i niezawodne działanie na paliwach o niskim BTU. Na skumulowaną liczbę godzin przepracowanych przez turbiny złożyły się projekty przekraczające w sumie 4 gigawaty zainstalowanych mocy wytwórczych w 21 elektrowniach. Milion godzin osiągnęły turbiny GE typu E. Około 600.000 godzin przypadło na pracę turbin typu B, a pozostałe 400.000 godzin to wkład turbin typu F. Niektóre z turbin zasilane są gazem syntetycznym i innymi paliwami od ponad dziesięciu lat. Jako przykład służyć mogą mieszcząca się na Florydzie duża węglowa elektrownia IGCC lub włoska rafineria. Inne obiekty to nowsze instalacje zlokalizowane w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech, Kanadzie, Holandii, Czechach, Chinach, na Bliskim Wschodzie i w Singapurze. Przykładem opisywanego zastosowania paliw jest zakład metalurgiczny należący do Wuhan Iron & Steel Group Corp. (WISCO), zlokalizowany pod Wuhan City w Chinach, w prowincji Hubei. Aby sprostać celom stawianym przez Chiny w obszarze redukcji konsumpcji energii oraz obniżenia emisji, WISCO zbudowało w tym zakładzie elektrownię kogeneracyjną zasilaną dwoma Turbinami Gazowymi GE 9E. Gazy odpadowe powstałe w piecach hutniczych i koksowniczych (gazy BFG i COG) zostały potraktowane jako darmowe paliwo i ponownie wykorzystane w dwóch układach kogeneracyjnych GE 109. Każdy z nich wytwarza 164 megawatów mocy na potrzeby

zakładów. Aktualnie elektrownia produkuje 1 miliard kWh/a przy gwarantowanej sprawności energetycznej przekraczającej 42 procent (LHV). Główne korzyści dla WISCO to redukcja emisji wspomnianych gazów odpadowych powstałych przy produkcji stali oraz dodatkowe dochody pochodzące ze sprzedaży do lokalnej sieci elektryczności wytworzonej przez elektrownię. Flota wysokowydajnych turbin gazowych GE wykorzystujących paliwa o niskim BTU stale się powiększa wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów poszukujących sposobów by produkować więcej zużywając mniej.

Wysokowydajne Turbiny Gazowe GE Wykorzystujące Paliwa o Niskim BTU

Czas pracy w zależności od modelu: yy 1 milion godzin pracy turbin GE typu E yy 600.000 godzin pracy turbin GE typu B yy 400.000 godzin pracy turbin GE typu F Czas pracy w zależności od zastosowania: yy 450.000 godzin w obiektach IGCC zasilanych przez węgiel yy 860.000 godzin w rafineriach yy 700.000 godzin w zakładach metalurgicznych Czas pracy w zależności od regionu/ kraju: yy Ponad 1 milion godzin w obiektach zlokalizowanych w Europie yy 280.000 godzin w obiektach zlokalizowanych w Ameryce Północnej yy 250.000 godzin w obiektach zlokalizowanych w Azji GE Energy, Grayling Poland n

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe

ENERGYFLEX Zapewnia długotrwałą niezawodność i wysoką jakość działania słonecznych fotowoltaicznych systemów zasilania

oszty energii elektrycznej i opłaty za emisję gazów cieplarnianych szybują nieustannie w górę, nic więc dziwnego, że właściciele budynków mieszkalnych, biurowych i fabrycznych w coraz większym stopniu korzystają z energii słonecznej, stanowiącej niezawodne i stabilne źródło taniego zasilania. Przy swoim 35% rocznym wzroście rynek słonecznych fotowoltaicznych (PV) systemów zasilania już wkrótce osiągnie w wielu rejonach świata opłacalność porównywalną z energią konwencjonalną. Jako producent paneli słonecznych, firma instalująca systemy lub wyspecjalizowany dystrybutor, pragniecie dysponować wysokiej jakości kablem do łączenia fotowoltaicznych paneli z „inwerterem”, który zamienia prąd z ogniw słonecznych na prąd przemienny o użytecznych parametrach. Ponieważ wasi klienci nie zamierzają wymieniać co kilka lat okablowania systemu, interesuje was rozwiązanie zdolne zapewnić – przez co najmniej 30 lat – niezawodność i wysoką jakość połączeń, w najtrudniejszych warunkach pogodowych, od burzy lodowej, po piekący żar pustyni. Oczekujecie, że oferowany kabel będzie odporny na degradację pod wpływem promieni ultrafioletowych i będzie na tyle giętki, aby instalacja mogła przebiegać bezproblemowo i sprawnie. Wszystko to jest w stanie zapewnić Nexans – uznany dostawca wysokiej jakości kabli o utrwalonej reputacji.

Wysokiej jakości kabel Nexans ENERGYFLEX PV

Kabel Nexans ENERGYFLEX PV przeznaczony jest do stosowania w systemach paneli słonecznych i posiada doskonałe charakterystyki robocze, ułatwia instalowanie systemów i charakteryzuje się długotrwałą niezawodnością. Ten jednożyłowy kabel w podwójnej izolacji poliolefinowej przenosi napięcie stałe od 0,6 do 1 kV, przy dużej sprawności i niezawodności obliczonej na dziesiątki lat bezawaryjnej pracy. Charakterystyki kabla nie tylko są zgodne z aktualnymi przepisami, ale spełniają z naddatkiem stosowne wymagania, zwłaszcza te, które dotyczą odporności na temperaturę i czynniki zewnętrzne oraz zdolności do długotrwałej eksploatacji. Bezhalogenowe materiały użyte do budowy kabla zapewniają optymalne bezpieczeństwo pożarowe w przypadku rozprowadzenia instalacji po dachu – kabel spełnia także wymagania najświeższych dyrektyw RoHS, które dotyczą ograniczenia stosowania niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.

ENERGYFLEX zapewnia…

yy Wytrzymałość w całym okresie eksploatacji: produkt wytrzymuje do 30 lat eksploatacji nawet w ciężkich warunkach zewnętrznych yy Trwałość w zastosowaniach na wolnym powietrzu: wytrzymałość na skrajne temperatury (od -40°C do

+120°C), produkt bezpieczny dla warstwy ozonowej yy Odporność na promieniowanie UV: pełna ochrona przed degradacją pod wpływem promieni ultrafioletowych yy Materiały bezhalogenowe: zwiększone bezpieczeństwo pożarowe przy instalowaniu na dachu, produkt niskodymny, opóźniający palenie yy Giętkość kabla i łatwość zdejmowania powłoki: szybka i łatwiejsza instalacja yy Produkt opracowany z myślą o zgodności z aktualnie stosowanymi typami złączek: zgodność co do średnicy i wymaganej dokładności pasowania yy Opakowanie uwzględniające wymogi logistyki i ergonomii: szybkie dostawy i łatwość posługiwania się produktem yy Aprobata TÜV: badania przeprowadzone w laboratoriach niemieckich zgodnie z normami WE yy W pełni odzyskiwalne materiały: zgodność z nowymi przepisami dotyczącymi ochrony środowiska Barbara Halfar – Starszy specjalista ds. sprzedaży Nexans Polska sp. z o.o. ul. Wiejska 18, 47-400 Racibórz tel.: 032/4149649, Mobil: 666 856 089 Fax: 032 415 79 77

urządzenia dla energetyki 2/2012

FLIR seria i

FLIR seria E

Dowie

FLIR seria T

dz się więce na tar j AUTOM gach AT HALA 4 ICON 2012 - stois ko L15

WWW.SEMINARIUM-TERMOWIZYJNE.PL Zapraszamy na seminaria termowizyjne prowadzone przez specjalistów z wieloletnią praktyką pomiarową w zakresie termowizji. Seminaria odbędą się w 2 blokach czasowych: SPR KAMAWDŹ w A ERĘ KCJ I

Maj 2012

14.05 - Koszalin 15.05 - Bydgoszcz 16.05 - Kalisz 17.05 - Katowice 18.05 - Bielsko-Biała

Październik 2012

15.10 - Szczecin 16.10 - Gorzów Wlkp. 17.10 - Zielona Góra 18.10 - Jelenia Góra 19.10 - Wałbrzych

ŚĆ ILOEJSC

MI NICZO A

R OG

Na seminariach będzie poruszana tematyka badań i pomiarów termowizyjnych w budownictwie, elektroenergetyce, utrzymaniu ruchu i innych.

Zarejestruj się już teraz na naszej stronie internetowej.

technologie, produkty – informacje firmowe

Rozwój systemów nadzoru nad układami napięć gwarantowanych DC na przykładzie systemu DCtest firmy Energotest Przyjęta powszechnie w energetyce zawodowej i przemysłowej zasada zasilania napięciem stałym obwodów sterowania, automatyki elektroenergetycznej powoduje, że obwody prądu stałego należy zaliczyć do jednych z najbardziej odpowiedzialnych w każdej stacji elektroenergetyczne i elektrowni. W większości przypadków sieć prądu stałego jest bardzo rozbudowa, a jej wiele fragmentów narażonych jest na niekorzystne działanie czynników środowiskowych tj. zawilgocenie, zabrudzenie oraz uszkodzenia mechaniczne. W konsekwencji najczęstszymi zakłóceniami w sieciach prądu stałego są uszkodzenia izolacji doziemnej. Zakłócenia te mogą mieć różny charakter – od obniżenia się wartości rezystancji izolacji fragmentu obwodu (np. z powodu zawilgocenia) po jednopunktowe niskorezystancyjne zwarcia z ziemią (np. z powodu mechanicznego uszkodzenia izolacji).

owstanie w izolowanej sieci prądu stałego jednopunktowego zwarcia z ziemią nie powinno powodować zakłóceń przejawiających się błędnym działaniem zasilanych układów. Jednak w praktyce zdarzają się takie przypadki, spowodowane dużą pojemnością sieci, niewłaściwym doborem urządzeń lub ich niewłaściwą eksploatacją. Pojawienie się kolejnych zwarć z ziemią w doziemionej już sieci, w zależności od konfiguracji sieci, miejsca powstania zwarć, oraz parametrów zainstalowanych urządzeń, prowadzić może do błędnych działań układów lub pozbawienia napięcia fragmentów sieci w konsekwencji zwarć międzybiegunowych. Z powodu wymienionych powyżej zjawisk, jednym z najbardziej istotnych zadań eksploatacyjnych układów prądu stałego jest: bieżąca kontrola ich izolacji, wykrywanie oraz lokalizacja i likwidacja miejsc o obniżonej rezystancji izolacji.

System DCtest

Mikroprocesorowy system kontroli stanu izolacji sieci prądu stałego typu DCtest spełnia dwie podstawowe funkcje: yy w sposób ciągły kontroluje wartość rezystancji izolacji całej nadzorowanej sieci prądu stałego; yy umożliwia szybką lokalizację doziemionego odpływu Zasada pomiaru rezystancji izolacji polega na wyindukowaniu pomiarowego wolnozmiennego sygnału napięciowe-

go między każdym z biegunów sieci a ziemię, a następnie pomiarze rozpływu prądów wymuszonych tym sygnałem. Rezystancję doziemną całej sieci oraz rezystancje doziemne poszczególnych odpływów oblicza się z prawa Ohma jako stosunek napięcia indukowanego w sieci do odpowiednich prądów. Wieloletnie doświadczenia Energotestu, zdobyte podczas badań obiektowych poprzednich wersji systemów lokalizacji doziemienia - DCtest i DCtest2 pozwoliły sprecyzować nowe wymagania związane z: yy dokładnością pomiaru; yy zwiększeniem zakresu mierzonych rezystancji doziemnych; yy sposobem prezentacji wyników; yy uproszczeniem obsługi systemu (i jego urządzeń); yy zwiększeniem elastyczności podczas konfiguracji systemu dla konkretnej aplikacji. W związku, z tym powstała nowa, kolejna wersja systemu – Dctest3. System ten pod względem elektrycznym i funkcjonalnym jest kompatybilny ze starszymi wersjami. Najbardziej istotne zmiany w trzeciej wersji systemu, dotyczą konstrukcji jednostki centralnej. W poprzednich wersjach jednostka centralna była montowana zawsze w jednej obudowie, jako jedno urządzenie. Trzecia odsłona systemu, poprzez umieszczenie urządzeń stanowiących jednostkę centralną,

w dwóch osobnych obudowach (jako generator i moduł monitorujący) zwiększa uniwersalności i funkcjonalność. W związku z tym możliwości systemu są większe oraz system jest bardziej „elastyczny”, a w konsekwencji tańszy w zakupie i wdrożeniu. Typowy sposób połączenia urządzeń przedstawia Rysunek 2. Podstawowy układ składa się następujących elementów: yy jednego generatora typu DC3-g; yy jednego urządzenia monitorującego typu DC3-m; yy przekładników pomiarowych typu DC3-Iw (gdzie w – oznacza wymiary okna w mm) umieszczonych w poszczególnych odpływach; yy koncentratorów typu DC3-k (do jednego koncentratora może być podłączonych do 8 lub do 15 przekładników). Całość jest zasilana napięciem 24VDC.

Rysunek 1. Zasada działania systemu Rysunek 1. Zasada działania systemu DCtest. DCtest.

Zasada pomiaru rezystancji izolacji polega na wyindukowaniu pomiarow

wolnozmiennego sygnału napięciowego między każdym z biegunów sieci a ziem

urządzenia dla energetyki 2/2012Rezystancję dozie następnie pomiarze rozpływu prądów wymuszonych tym sygnałem.

całej sieci oraz rezystancje doziemne poszczególnych odpływów oblicza się z prawa O

technologie, produkty – informacje firmowe Do systemu sterowania i nadzoru

Moduł monitorujący DC3-m

Kolejny element jednostki centralnej trzeciej wersji systemu DCtest to Łącza autonomiczny moduł monitorujący. komunikacyjne Element pracuje samodzielnie i niezależnie. Z pozostałymi elementami systemu połączony jest za pomocą weGenerator Koncentrator Koncentrator wnętrznej magistrali komunikacyjnej. DC3-g DC3-k DC3-k Urządzenie realizuje także funkcje porównywania wyników pomiaru z wartościami zadanymi przez operatora. Oprócz nowych funkcji w stosunku do Przekładniki poprzednich wersji związanych z interpomiarowe pretacją tj. porównywaniem z zadanymi progami i wyświetlaniem informacji pomiarowych, jednostka realizuje wszystkie funkcje komunikacyjne, Rysunek 2. Schemat połączenia elementów systemu w sieć. w szczególności protokół IEC 103 oraz ysunek 2. Schemat w sieć. Urządzeniepołączenia monitorująceelementów DC3-m naj- systemu w przypadku, gdy sieć prądu stałego IEC 61850. korzystniej zabudować na elewacji roz- jest bez napięcia. Zostaje on załącza- Możliwy jest odczyt następujących inlub w nastawni. Przekładniki elementów: ny ręcznie odpowiednim przyciskiem. formacji: odstawowydzielnicy układ składa się następujących pomiarowe wraz z koncentratora- W tym przypadku generator podaje yy bieżący stan urządzenia oraz nasta• jednego generatora mi oraz generator typu należyDC3-g; zabudować pomiędzy ziemię a wybraną linię zawy; w rozdzielnicy prądu stałego. silającą napięcie pomiarowe o odpo- yy bieżący stan odpływów (rezystancje • jednego urządzenia monitorującego DC3-m; Podobnie jak poprzednie wersje syste- typu wiednio dobranej wartości i kształcie w poszczególnych odpływach, awamu DCtest tak i najnowsza może być przebiegu. Sygnał testujący włączany • przekładników pomiarowych typu DC3-Iw (gdzie w – oznacza wymiary oknarie, wnazwy mm) rozbudowana o lokalizator przenośny. jest do linii przez odpowiednio dobraodpływów); Są to cęgi prądowe przeznaczone do ną rezystancję. Ten tryb pracy genera- yy lista zarejestrowanych zdarzeń (czas umieszczonych w poszczególnych odpływach; lokalizowania doziemień w odpływach, tora można stosować, np. podczas twoi data wystąpienia oraz kod zdarze• koncentratorów DC3-k (do jednegorzenia koncentratora może być jeszcze podłączonych w których nie typu zainstalowano stacjonarsieci, gdy nie podłączono nia); do 8 nych przekładników pomiarowych. baterii. yy stan urządzenia i odpływów w chwilub do przekładników). W 15 niniejszym referacie, by przybli- Wewnątrz generatora zostały zali wystąpienia zdarzenia. żyć i ukazać zasadę działania systemu montowane dwa układy pomiarowe. ałość jest zasilana napięciem 24VDC. DCtest w wersji 3, szerzej zostaną opi- W trakcie wymuszania sygnałów po- Moduł wyposażony jest w serwer sane poniżej dwa moduły, które do- miarowych jeden z nich mierzy prąd www, który umożliwia wyświetlenie tychczas stanowiły jednostkę central- doziemny spowodowany wymusza- informacji jako strony www urządzenia Urządzenie monitorujące DC3-m najkorzystniej zabudować elewacji ną – generator i moduł monitorujący. nym sygnałem, natomiastna drugi mie- rozdzielnicy na dowolnym komputerze. Dostęp do rzy wartość napięcia między biegu- niej można uzyskać wpisując adres IP b w nastawni. Przekładniki z koncentratorami oraz generator należy Generator DC3-g pomiarowe wraz nem ujemnym sieci, a ziemią. Na pod- modułu ethernetowego w polu adresystemu DCtest3 jest samo- stawie tych pomiarów wyznaczana jest su dowolnej przeglądarki internetowej. abudować wGenerator rozdzielnicy prądu stałego. dzielnie działającym urządzeniem ge- aktualna rezystancja doziemienia oraz Strona WWW urządzenia służy do wiPodobnie jak w sieci poprzednie wersje DCtestjesttak i najnowsza może aktualnych być nerującym prądu stałego sygnał systemu identyfikowany doziemiony bie- zualizacji pomiarów, zarejeprobierczy oraz realizującym pomiar re- gun baterii. strowanych zdarzeń, stanu urządzenia. zbudowanazystancji o lokalizator przenośny. Są to cęgi do lokalizowania doziemienia całej monitoroWynikiprądowe pomiarówprzeznaczone rezystancji, oraz naUmożliwia również podstawową konwanej sieci. Struktura układu próbnych pięcia są transmitowane do innych elefigurację oraz przegląd danych serwioziemień w odpływach, w których nie zainstalowano stacjonarnych przekładników doziemień została tak dobrana, aby nie mentów (urządzeń) systemu. sowych doprowadzać do komplikacji, w przy- Ważnym elementem komunikacji jest omiarowych. padku wystąpienia zwarć metalicznych. przesyłanie pomiędzy urządzeniami in- Aplikacje systemu w stacjach elekW niniejszym referacie, by przybliżyć działaniao początku systemu DCtest w W odróżnieniu od poprzednich wer- i ukazać formacjizasadę synchronizujących troenergetycznych. Praca systesji systemu, generator DCtest3 posiada cyklu pomiarowego. Dzięki pełnej syn- mu DCtest w rozdzielnicy głównej ersji 3, szerzej zostaną opisane poniżej dwa moduły, które dotychczas stanowiły jednostkę trzy niezależnie układy wymuszające chronizacji wszystkich urządzeń moż- i podrozdzielniach. sygnały pomiarowe. z nich pracują na skutecznie eliminować sporą klasę entralną – generator i modułDwa monitorujący. w przypadku, gdy sieć prądu stałego jest zakłóceń oraz znacznie zwiększyć do- W dużych obiektach elektroenergepod napięciem. Służą one do: kładność pomiaru rezystancji doziem- tycznych istnieje potrzeba stosowayy pomiaru rezystancji sieci w zakresie nej odpływów. nia rozbudowanych układów prąenerator DC3-g od 100kΩ do 10MΩ; System wyposażony jest również du stałego. Typowym przykładem yy pomiaru rezystancji sieci w zakresie w układ interfejsu przeznaczony do rozbudowanego układu zasilania są poniżej 100kΩ oraz do lokalizowasynchronizacji wielu jednostek ukła- modernizowane stacje energetycznia doziemień. dów działającym DCtest pracujących na obiekcie. ne najwyższych Generator systemu DCtest3 jest samodzielnie urządzeniem generującym w napięć. Zastosowana Wybór jednego z tych układów doko- Owa synchronizacja polegająca na w nich filozofia rozproszenia urządzeń eci prądu stałego probierczy na oraz realizującym pomiar rezystancji doziemienia całejw kioskach powoduje konywany sygnał jest automatycznie, podsynchronicznym, czyli równoczesnym automatyki stawie aktualnie zmierzonej rezystancji generowaniu sygnałów pomiarowych nieczność zainstalowania w każdym onitorowanej sieci. Struktura układu próbnychumożliwia doziemień została tak dobrana, nie układów prądu stałego. We doziemienia. bezproblemowe połącze- aby kiosku Trzeci układ wymuszający sygnały po- nie DCtestu w obiektach, gdzie pracu- wcześniejszych rozwiązaniach każmiarowe jest przeznaczony do pracy je więcej niż jedna bateria. dy kiosk był zasilany z własnej baterii. Monitor DC3-m

urządzenia dla energetyki 2/2012

danych serwisowych

technologie, produkty – informacje firmowe Obszary oznaczone cyframi od 1 do 5 mają następujące znaczenie: 1 – informuje użytkownika o stanie połączenia modułu ethernetowego z urządzeniem DCtest; 2 – jest odzwierciedleniem diod panelu czołowego urządzenia DCtest, z tą różnicą że dioda uszkodzenie sygnalizująca zakłócenie lub uszkodzenie została rozdzielona na dwie diody; 3 – jest wizualizacją monitorowanych odpływów. Dostępne są następujące informacje: yy nazwa odpływu, yy rezystancja izolacji odpływu lub symbol oznaczający zakłócenie bądź uszkodzenie. Legenda objaśniająca oznaczenia dla danego odpływu wyświetlana jest po naciśnięciu przycisku „Pokaż” w dolnej części obszaru; 4 – jest wizualizacją parametrów sieci prądu stałego. Dostępne są następujące informacje: yy Us - wartość napięcia indukowanego w sieci prądu stałego, yy Rs - rezystancja sieci (oznaczenia Rys. 3. Strona WWW urządzenia – zakładka DC-TEST zgodne z legendą dla odpływów), yy doziemiony biegun – informacja, o tym który biegun doziemiony. Rys.sieci 3. jest Strona WWW urządzenia – zakładka DC-TEST 5 – zawiera tabelę zarejestrowanych zdarzeń. Każde z nich jest opisane kodem zdarzenia, czasem wystąpienia, statusem („jest” lub „nie ma”) oraz priorytetem. Po naciśnięciu na dowolny wiersz w tabeli zdarzeń, parametry sieci oraz odpływów przyjmują wartości zarejestrowane w chwili wystąpienia zdarzenia. W każdej chwili możliwy jest powrót do bieżących pomiarów poprzez naciśnięcie wiersza „aktualny pomiar”. Tabela może być sortowana według priorytetów zarejestrowanych zdarzeń.

W takim przypadku baterie kioskowe zasilały odrębne sieci prądu stałego i w każdej sieci (w każdym kiosku) instalowano niezależne urządzenie do kontroli izolacji. Ze względów na koszty ograniczono się jedynie do kontroli rezystancji doziemnej całej sieci zasilanej z danej baterii kioskowej rezygnując z funkcji lokalizowania doziemień w poszczególnych odpływach. Doświadczenia eksploatacyjne z bateriami kioskowymi były jednak negatywne. Wymusiło to konieczność zasilania kiosków z głównej rozdzielnicy prądu stałego. W ten sposób doszło do znacznego rozbudowania sieci prądu stałego. W stacji energetycznej znajduje się jedna rozdzielnica główna (na ogół dwusekcyjna) i duża liczba podrozdzielnic rozmieszczonych w poszczególnych kioskach. Spotyka się również dwie rozdzielnice główne, przy czym mogą one być zasilane z tej samej baterii lub z niezależnych baterii. Poniżej przedstawiono trzy warianty systemu DCtest2 opracowane w Energoteście a przeznaczone dla układów prądu stałego złożonych z rozdzielnicy głównej i podrozdzielnic. Warianty oznaczone numerami 2 i 3 są już wykorzystywane w stacjach energetycznych najwyższych napięć.

Wariant 1: W rozdzielnicy głównej i w podrozdzielnicach są zabudowane kompletne układy DCtest2. W jednostkach centralnych umieszczonych w podrozdzielnicach, generatory powinny być zablokowane. Wariant możliwy do zastosowania w każdej sytuacji, a w szczególności gdy podrozdzielnice mogą być zasilane z różnych sekcji rozdzielnicy głównej lub z różnych rozdzielnic. W systemie sterowania i nadzoru dostępne są wyniki pomiarów rezystancji całej sieci oraz rezystancji poszczególnych odpływów w rozdzielnicy głównej i w podrozdzielnicach. Rozdzielnica główna Jedn. centr.

Łącze RSA Koncentrator Łącze RSB Podrozdzielnica

Podrozdzielnica

Jedn. centr.

Koncentrator

Jedn. centr.

Koncentrator

Poszczególne parametry mogą być odczytywane w następujących miejscach: Parametr:

Miejsce odczytu: - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, Poszczególne parametry mogą być odczytywane w następujących miejscach: - koncentratory w rozdzielnicy głównej, - rezystancja izolacji całej sieci Parametr: Miejsce odczytu: - koncentratory w podrozdzielnicach, - rezystancja izolacji całej sieci - jednostkai nadzoru centralna w rozdzielnicy głównej, - system sterowania koncentratory w rozdzielnicy głównej, - jednostka-centralna w rozdzielnicy głównej, - rezystancja izolacji odpływów - koncentratory w rozdzielnicy głównej, - koncentratory w podrozdzielnicach, rozdzielnicy głównej - system sterowania i nadzoru - system sterowania i nadzoru - jednostka centralna w podrozdzielnicy, - rezystancja izolacji odpływów - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - rezystancja izolacji odpływów - koncentratory w podrozdzielnicy, podrozdzielnicy rozdzielnicy głównej - koncentratory w rozdzielnicy głównej, - system sterowania i nadzoru - system sterowania i nadzoru

- rezystancja izolacji odpływów

- jednostka centralna w podrozdzielnicy,

podrozdzielnicy

- koncentratory w podrozdzielnicy, - system sterowania i nadzoru urządzenia dla energetyki 2/2012

usytuowanych w niewielkiej odległości (sumaryczna długość połączeń RSA nie może przekroczyć 1200m). technologie, produkty – informacje firmowe W systemie sterowania i nadzoru dostępne są wyniki pomiarów rezystancji całej sieci oraz

Wariant 2: W rozdzielnicy głównej jest zabudowany kompletny układ DCtest2, natomiast w podrozdzielnicach zabudowano jedynie koncentratory i przekładniki podłączone do jednostek centralnych rozdzielnicy głównej. Jest to wariant oszczędnościowy możliwy do zastosowania w przypadku, gdy podrozdzielnice są zasilane tylko z jednej rozdzielnicy głównej. Ponadto sumaryczna liczba odpływów w rozdzielnicy głównej i w podrozdzielnicach nie może przekroczyć 97, czyli maksymalnej liczby odpływów obsługiwanych przez jedną jednostkę centralną. W praktyce jego stosowanie jest ograniczone do układów z niewielką liczbą podrozdzielnic usytuowanych w niewielkiej odległości (sumaryczna długość połączeń RSA nie może przekroczyć 1200m). W systemie sterowania i nadzoru dostępne są wyniki pomiarów rezystancji całej sieci oraz rezystancji poszczególnych odpływów w rozdzielnicy głównej i w podrozdzielnicach Wariant 3: W tym wariancie zastosowano zmodyfikowany koncentrator, który doposażono o możliwość pomiaru napięcia indukowanego w sieci prądu stałego przez DCtest2. Ponadto zastosowano wzmacniacz sygnału synchronizacji DC2-w. W rozdzielnicy głównej jest zabudowany kompletny układ DCtest2 wraz ze wzmacniaczem DC2-w, natomiast w podrozdzielnicach zabudowano jedynie zmodyfikowane koncentratory i przekładniki. Wariant oszczędnościowy możliwy do zastosowania w każdej sytuacji, a w szczególności gdy podrozdzielnice mogą być zasilane z różnych sekcji rozdzielnicy głównej lub z różnych rozdzielnic. Dedykowany dla przypadków, gdy z rozdzielnicy głównej zasilanych jest duża ilość podrozdzielnic usytuowanych w znacznej odległości – np.: zasilanie kiosków na stacji energetycznej. W systemie sterowania i nadzoru dostępne są wyniki pomiarów rezystancji całej sieci oraz rezystancji poszczególnych odpływów w rozdzielnicy głównej.

Podsumowanie

Kontrola stanu izolacji sieci prądu stałego przy użyciu systemu DCtest w porównaniu do tradycyjnych metod jest znacznie prostsza i nie wymaga wyłączania kolejnych fragmentów sieci. System służy do ciągłej kontroli izolacji i szybkiej lokalizacji zwarć, zatem pozwala nie tylko na eliminowanie doziemień w poszczególnych odpływach,

rezystancji poszczególnych odpływów w rozdzielnicy głównej i w podrozdzielnicach Rozdzielnica główna Jedn. centr. Łącze RSA Koncentrator

Podrozdzielnica

Koncentrator

Podrozdzielnica

Koncentrator

Koncentrator Łącze RSA

Poszczególne parametry mogą być odczytywane w następujących miejscach:

Poszczególne parametry mogą być odczytywane w następujących miejscach: Parametr: Miejsce odczytu: Parametr: - rezystancja izolacji całej sieci

Miejsce odczytu: - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - koncentratory w rozdzielnicy głównej, - koncentratory w rozdzielnicy głównej, - rezystancja izolacji całej sieci - koncentratory w podrozdzielnicach, - koncentratory w podrozdzielnicach, - system sterowania - systemi nadzoru sterowania i nadzoru - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - -rezystancja izolacji odpływów rezystancja izolacji odpływów - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - koncentratory w rozdzielnicy głównej, rozdzielnicy głównej rozdzielnic. Dedykowany dla przypadków, rozdzielnicy zasilanych jest duża rozdzielnicy głównej - zkoncentratory rozdzielnicy głównej, - system gdy sterowania i nadzoruwgłównej ilość podrozdzielnic usytuowanych- wjednostka znacznejcentralna – np.: zasilanie kiosków na stacji -odległości systemrozdzielnicy sterowania i nadzoru - rezystancja izolacji odpływów głównej, podrozdzielnicy - koncentratory w podrozdzielnicy, energetycznej. - rezystancja izolacji odpływów - jednostka centralna rozdzielnicy głównej, Wpodrozdzielnicy systemie sterowania i nadzoru dostępne są- wyniki pomiarów rezystancji całej sieci oraz koncentratory w podrozdzielnicy, rezystancji poszczególnych odpływów w rozdzielnicy głównej. Wariant 3: Rozdzielnica główna Jedn. centr.

Łącze RSB

Wzmacn.

W tym wariancie zastosowano zmodyfikowany koncentrator, który doposażono o możliwość Łącze RSA pomiaru napięcia indukowanego w sieci prądu stałego przez DCtest2. Ponadto zastosowano Koncentrator

wzmacniacz sygnału synchronizacji DC2-w.

W Podrozdzielnica rozdzielnicy głównej jest zabudowany wraz ze wzmacniaczem Podrozdzielnica kompletny układ DCtest2 Podrozdzielnica Łącze RSC

DC2-w, natomiast w podrozdzielnicach zabudowano jedynie zmodyfikowane koncentratory i przekładniki. Koncentrator

Koncentrator

Wariant oszczędnościowy możliwy do zastosowania w każdej sytuacji, a w szczególności Łącze RSC

Łącze RSC

gdy podrozdzielnice mogą być zasilane z różnych sekcji rozdzielnicy głównej lub z różnych

Poszczególne parametry mogą być odczytywane w następujących miejscach:

Poszczególne parametry mogą być odczytywane w następujących miejscach: Parametr:

- rezystancja izolacjiodpływów odpływów - rezystancja izolacji rozdzielnicy głównej głównej rozdzielnicy

Miejsce odczytu: Miejsce odczytu: - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - koncentratory rozdzielnicy głównej, - koncentratory w rozdzielnicywgłównej, - system sterowania i nadzoru - system sterowania i nadzoru - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - jednostka centralna w rozdzielnicy głównej, - koncentratory w rozdzielnicy głównej, - koncentratory - system sterowania i nadzoruw rozdzielnicy głównej,

- rezystancja izolacji odpływów podrozdzielnicy - rezystancja izolacji odpływów

- system sterowania i nadzoru - koncentratory w podrozdzielnicy, - koncentratory w podrozdzielnicy,

Parametr: - rezystancja izolacji całej sieci - rezystancja izolacji całej sieci

podrozdzielnicy

Podsumowanie ale także umożliwia działania profilak- takich jak połączenia pomiędzy obwotyczne. W trzeciej już odsłonie syste- dami lub pomiędzy bateriami. mu, wprowadzone zmianysieci pozwoliły Kontrola stanu izolacji prądu stałego przy użyciu systemu DCtest w porównaniu poprawić dokładność pomiaru oraz dr inż. Leszek Dziczkowski do tradycyjnych metod jest znacznie prostsza i nie wymaga wyłączania kolejnych zwiększyć zakres mierzonej rezystan- mgr inż. Michał Gajewski fragmentów sieci. System służy do ciągłej kontroli izolacji i szybkiej lokalizacji zwarć, zatem cji, a także uprościć obsługę i sposób inż. Rudolf Głowocz pozwala niewyników. tylko na eliminowanie doziemień w poszczególnych odpływach, ale także prezentacji n umożliwia działania profilaktyczne. W trzeciej już odsłonie systemu, wprowadzone zmiany Oprócz swoich podstawowych funkcji kontroli pozwalapomiaru na wykrypozwoliłydoziemień poprawić dokładność oraz zwiększyć zakres mierzonej rezystancji, a także wanie i lokalizowanie innych usterek, uprościć obsługę i sposób prezentacji wyników.

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe

– nasze zabezpieczenie, twoja korzyść „Nasze zabezpieczenie, twoja korzyść” to idea przyświecająca firmie SIBA, od ponad 60 lat specjalizującej się w produkcji bezpieczników topikowych. Firma SIBA jest jednym z najwszechstronniejszych i zarazem największych europejskich producentów tych wyrobów. Wytwarza bezpieczniki wysokonapięciowe, niskonapięciowe, miniaturowe, subminiaturowe, a od niedawna oferuje również bezpieczniki polimerowe PTC. W katalogach firmy wymienionych jest ponad 8500 rodzajów wkładek topikowych, podstaw bezpiecznikowych i elementów uzupełniających.

iedziba firmy SIBA znajduje się w Lünen, w niemieckim Zagłębiu Ruhry. Firma posiada przedstawicielstwa handlowe na 4 kontynentach. W dziedzinie bezpieczników wysokonapięciowych firma SIBA jest liderem rynku europejskiego. Była jedną z pierwszych firm, które we wkładkach wysokonapięciowych wprowadziły wyzwalacze termiczne wbudowane w system wybijaka. Była to odpowiedź firmy na wyniki badań rozdzielnic z zestawami rozłączników wysokonapięciowych z bezpiecznikami. W badaniach tych stwierdzono, że przy niewielkich prądach przeciążeniowych może dochodzić do niedopuszczalnego przegrzewania się elementów izolacyjnych zestawów i rozdzielnic powodującego ich uszkodzenie. Wyzwalacze termiczne stosowane przez firmę SIBA działają niezależnie od tego czy przyczyną nadmiernego wzrostu temperatury jest uszkodzenie wkładki topikowej spowodowane np. wyładowaniem atmosferycznym, czy wzrost temperatury wewnątrz rozdzielnicy spowodowany innymi niż wkładka topikowa przyczynami. We wkładkach topikowych niskonapięciowych o stykach nożowych (gG i aM) firma SIBA stosuje zintegrowany, podwójny system wskaźnika zadziałania co ułatwia obsłudze zlokalizowanie wkładek, która zadziałały. Wkładki topikowe o stykach nożowych produkowane są na napięcia znamionowe 400, 500 i 690 V prądu przemiennego w wykonaniu standardowym z metalowymi pokrywami oraz z pokrywami z materiału

izolacyjnego z izolowanymi zaczepami do chwytaka wkładki topikowej. W ofercie firmy SIBA znajdują się również wkładki topikowe o charakterystyce gTr specjalnie dostosowanej do zabezpieczania transformatorów energetycznych. Wkładki te nie są oznaczane prądem znamionowym lecz mocą transformatora, do którego zabezpieczania są przeznaczone. Szczególną uwagę firma SIBA przywiązuje do bezpieczników do zabezpieczania półprzewodników. Ta produkcja wymaga szczególnej precyzji wykonania topików do szeregu typoodmian bezpieczników różniących się kształtami korpusów i elementów stykowych, napięciami znamionowymi, zakresem wyłączania i kategorią użytkowania. Poza bezpiecznikami o charakterystyce aR o niepełnej zdolności wyłączania i gR o pełnej zdolności wyłączania, firma SIBA produkuje również bezpieczniki o charakterystyce gS (początkowo wprowadzone z oznaczeniem gRL) zabezpieczające nie tylko elementy półprzewodnikowe ale również przewody w zabezpieczanym obwodzie. Osobną grupą są bezpieczniki prądu stałego do zabezpieczania półprzewodników. Bezpieczniki te przeznaczone są do stosowania między innymi w przekształtnikach częstotliwości i zasilaczach UPS. Do najnowszych produktów w tej grupie zaliczają się bezpieczniki do zabezpieczania baterii słonecznych. Są to bezpieczniki na znamionowe napięcie stałe 900 V i prądy znamionowe od 0,5 A do 400 A. SIBA produkuje także bezpieczniki miniaturowe, począwszy od trady-

cyjnych, w korpusach szklanych lub ceramicznych, o średnicy 5 mm i długości 20 mm, poprzez subminiaturowe przeznaczone do montażu przewlekanego na płytkach drukowanych, aż do bezpieczników SMD przeznaczonych do montażu powierzchniowego. Bezpieczniki miniaturowe mogą mieć różne charakterystyki czasowo-prądowe: bardzo szybką (FF), szybką (F), średniozwłoczną (M), zwłoczną (T) i bardzo zwłoczną (TT) oraz różne zdolności wyłączania, od małej wynoszącej 35 lub 50 A aż do wielu kA w przypadku wykonań specjalnych. Bezpieczniki miniaturowe firmy SIBA sprzedawane są również pod marką ELU. Najnowszą grupą bezpieczników miniaturowych w ofercie firmy SIBA są bezpieczniki polimerowe PTC produkowane w dwóch wykonaniach, do montażu przewlekanego i powierzchniowego. Te nietypowe bezpieczniki charakteryzują się tym, że po przekroczeniu określonej temperatury, np. w wyniku przeciążenia, ich rezystancja wzrasta o kilka rzędów wielkości powodując ograniczenie prądu w zabezpieczanym obwodzie. Po ustąpieniu przyczyny przeciążenia i ostygnięciu bezpiecznika jego rezystancja wraca do wartości zbliżonej do początkowej. Bezpiecznik może dalej chronić obwód lub urządzenie bez konieczności wymiany go na nowy. W firmie SIBA przywiązuje się dużą wagę do jakości wytwarzanych produktów. Firma ma wdrożony system jakości. Kontrolowane są dostarczane do produkcji materiały i gotowe bezpieczniki, np. w przypadku bezpiecz-

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe ników wysokonapięciowych sprawdzana jest rezystancja i szczelność każdej wyprodukowanej wkładki topikowej. Własny dział badawczo-rozwojowy umożliwia szybką reakcję na pojawiające się nowe potrzeby użytkowników opracowując nowe konstrukcje bezpieczników spełniających

te potrzeby. SIBA produkuje wiele nietypowych bezpieczników przeznaczonych dla specyficznych grup odbiorców np. dla górnictwa, kolejnictwa czy przemysłu okrętowego, gdzie niekorzystne warunki środowiskowe wymuszają konieczność stosowania specjalnych bezpieczników.

Od 1999 roku oddziałem firmy SIBA w Polsce jest SIBA Polska sp. z o.o. (www.sibafuses.pl). Więcej informacji o firmie SIBA można znaleźć na www. siba-fuses.com. Opracowano na podstawie katalogów i materiałów reklamowych firmy SIBA.

Zabezpieczenia w stacjach transformatorowych SN/nn Wprowadzenie

Rozdzielnice pierścieniowe średniego napięcia produkowane zwykle na napięcie 17,5/04 kV lub 24/0,4 kV, są usytuowane na terenie zakładów przemysłowych lub innych odbiorców, a także w pobliżu osiedli mieszkaniowych. Najczęściej są one budowane jako wolno stojące, np. kontenerowe w obudowie metalowej lub betonowej oraz małogabarytowe betonowe lub słupowe, zależnie od wymagań środowiska. Typowa rozdzielnica (rys. 1) składa się z transformatora T zasilanego z sieci pierścieniowej średniego napięcia (SN), zwykle poprzez zestaw rozłącznika z bezpiecznikami (1). Po wtórnej stronie transformatora znajduje się rozłącznik bezpiecznikowy (2) lub w istniejących wcześniej rozwiązaniach - sam odłącznik, z którego jest zasilana część niskonapięciowa (nn) rozdzielnicy 0,4 kV. W części niskonapięciowej są odejścia zabezpieczone bezpiecznikami o charakterystyce gG (dawniej oznaczonej gL), a w przypadku sieci wiejskich - bezpiecznikami gF o charakterystyce szybkiej. Od takich stacji wymaga się, oprócz niezawodności zasilania, również zapewnienia bezpieczeństwa ludzi (obsługi i osób postronnych) oraz zwierząt mogących się znaleźć w bezpośrednim otoczeniu. Rozdzielnice te powinny więc być dobrze zabezpieczone od skutków przeciążeń i zwarć wewnętrznych. Niedopuszczalna jest eksplozja transformatora, wyciek oleju lub (w razie zwarcia wewnątrz rozdzielnicy) rozerwanie się obudowy wskutek wzrostu ciśnienia.

Zabezpieczenie transformatora

Prawie dwudziestoletnie doświadczenia eksploatacyjne kilku krajów zachodnich, a zwłaszcza Niemiec, wskazują, że najtańszym i jednocześnie skutecznym zabezpieczeniem transformatorów o mocy znamionowej do 1000 kVA od

skutków przeciążeń i zwarć są bezpieczniki topikowe. Po stronie średniego i niskiego napięcia stosuje się zwykle zestawy łączników z bezpiecznikami o odpowiednio dobranych wkładkach topikowych ograniczających prądy zwarciowe. Z praktyki eksploatacyjnej wiadomo, że prądy znamionowe wkładek topikowych w zestawach rozłączników z bezpiecznikami średniego napięcia powinny być ok. 2 razy większe od prądu znamionowego transformatora. Wynika to ze stosunkowo dużych prądów magnesowania występujących podczas załączania transformatorów, które mogłyby spowodować nieuzasadnione zadziałanie wkładki o mniejszym prądzie znamionowym. Producenci wkładek w swoich katalogach zwykle podają wartości prądu znamionowego wkładek bezpiecznikowych, które należy stosować do zabezpieczenia transformatorów. Na przykład, do zabezpieczenia transformatora 17,5/0,4 kV o mocy znamionowej 630 kVA firma SIBA proponuje wkładki na prąd znamionowy 50 A. Praktycznie nie jest więc możliwe zabezpieczenie transformatora od skutków przeciążeń bezpiecznikami średniego napięcia, ponieważ nie będzie spełnione wymaganie producentów transformatorów, aby przeciążenie transformatora prądem 1,5 In nie trwało dłużej niż 2 h. Wynika stąd wniosek, że zabezpieczenie przeciążeniowe transformatorów powinno być zrealizowane po stronie 0,4 kV za pomocą odpowiednio dobranych bezpieczników.

Zestaw rozłącznik-bezpieczniki średniego napięcia

Wysokie wymagania stawiane rozdzielnicom średniego napięcia dotyczące niezawodności zasilania i bezpieczeństwa osób postronnych oraz obsługi wymuszają stosowanie udoskonalonych wkładek topikowych w zesta-

urządzenia dla energetyki 2/2012

wach rozłączników z bezpiecznikami. Firma SIBA oferuje ulepszone wkładki topikowe, szczególnie przydatne do ochrony przed nadmiernym nagrzewaniem się wnętrza rozdzielnic średniego napięcia. Oprócz powszechnie znanych właściwości standardowych wkładek topikowych spełniają one dodatkowe wymagania dzięki wprowadzeniu wyzwalacza termicznego do wybijaka. SIBA po raz pierwszy przedstawiła wkładki z takim wyzwalaczem na targach w Hanowerze w 1993 r. Doświadczenia zebrane od tego czasu przyczyniły się do ulepszenia konstrukcji wyzwalacza. Zapotrzebowanie na bezpieczniki średniego napięcia z wyzwalaczami termicznymi systematycznie wzrastało i dlatego firma SIBA w połowie 1994 r. fabrycznie wyposażyła w takie wyzwalacze wszystkie wkładki na prądy znamionowe do 160 A włącznie. Wkładki topikowe średniego napięcia są przeznaczone do ochrony transformatorów rozdzielczych. Zadanie wkładek polega głównie na ograniczaniu i wyłączaniu prądów zwarciowych. Ponadto działając wybijakiem na mechanizm wyzwalający rozłącznika mogą wyłączyć przeciążenie transformatora. Badania rozdzielnic zwięzłych (małogabarytowych) wykazały, że zestawy rozłącznik-bezpieczniki z klasycznymi wkładkami topikowymi na większe prądy nagrzewają się do niedopuszczalnie wysokiej temperatury, co powoduje przyspieszenie starzenia się materiałów, np. tworzyw sztucznych, w wyniku czego powstają pęknięcia i następuje pogorszenie zestyków w podstawach lub rozłącznikach bezpiecznikowych. Wykorzystując wyniki pomiarów licznych prób nagrzewania bezpieczników używanych w rozdzielnicach różnej konstrukcji, opracowano nowy system wybijaka, który spowo-

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 1. Typowy schemat stacji SN/nn duje przerwanie obwodu, gdy temperatura z jakiejkolwiek przyczyny przekroczy dopuszczalny poziom. Tak więc wybijak z wyzwalaczem termicznym umożliwia ograniczenie nadmiernego przyrostu temperatury wywołanego niepożądanymi prądami zakłóceniowymi.

o charakterystyce gTr nie są jeszcze produkowane i rozpowszechnione. Należy oczekiwać, że w najbliższej przyszłości użytkownicy transformatorów rozdzielczych zostaną zmuszeni do ich stosowania.

Bezpieczniki topikowe niskiego napięcia o charakterystyce gTr

Jak już wspomniano, zabezpieczenia są realizowane w postaci bezpieczników z typowymi podstawami lub łączników bezpiecznikowych na znamionowe napięcie przemienne 500 V, wyposażonymi we wkładki topikowe o charakterystyce gTr na znamionowe napięcie przemienne 400 V. Podstawy bezpiecznikowe powinny spełniać ogólne wymagania PN-91/E-06160/10 [3], a wkładki topikowe wymagania podane w normie [1] ze zmianami i uzupełnieniami zawartymi w normie [2].

Zabezpieczenia transformatorów po stronie 0,4 kV składają się ze specjalnych wkładek topikowych o charakterystyce transformatorowej gTr umieszczonych w typowych podstawach bezpieczników przemysłowych lub stanowiących wyposażenie odłączników bezpiecznikowych. Takie wkładki topikowe produkuje firma SIBA od prawie 20 lat. Są one przeznaczone do zabezpieczania od skutków przeciążeń i zwarć transformatorów o mocy znamionowej od 50 do 1000 kVA. Ich charakterystyka czasowo-prądowa (t-I) uwzględnia dopuszczalne przeciążenia transformatorów. Porównanie wymagań norm wykazało, że charakterystyki t-I wkładek topikowych gTr (rys. 2) mieszczą się w dopuszczalnych pasmach t-I klasycznych bezpieczników ogólnego stosowania gG, lecz są znacznie węższe. W praktyce oznacza to, że bezpieczniki o charakterystyce gG tylko w szczególnych przypadkach będą spełniały wymagania VDE stawiane bezpiecznikom o charakterystyce gTr. Zadziałanie wkładek gTr następuje wówczas, gdy transformator jest przeciążony ponad wartość dopuszczalną. W Polsce wbrew dobrym doświadczeniom innych krajów, wkładki topikowe

Wymagania stawiane wkładkom topikowym o charakterystyce gTr

Wkładki topikowe o charakterystyce gTr według norm VDE [1, 2] spełniają następujące wymagania: 1. Do zabezpieczania transformatorów o mocy znamionowej: yy od 50 do 250 kVA przewiduje się wielkość wkładek topikowych 2, yy od 250 do 400 kVA - wielkość 3, yy od 400 do 1000 kVA - wielkość 4. 2. Wkładki topikowe mają wymiary wkładek topikowych przemysłowych o charakterystyce gG, spełniających wymagania PN-91/E-06160. Napisy na tabliczce znamionowej są brązowe, przy czym zamiast prądu znamionowego wkładki Irat (oznaczenie wprowadzone w normie VDE [2] dla wkładek gTr) podaje się moc znamionową transformatora (Sn), do którego zabezpieczenia przewi-

dziana jest wkładka topikowa. Prąd znamionowy wkładki wyznacza się z zależności: Sn Irat = -------3 Un 3. Wkładki topikowe do zabezpieczenia transformatorów o mocy od 50 do 1000 kVA powinny wytrzymywać dolny prąd probierczy 1,3 Irat w ciagu 10 h i zadziałać przy obciążeniu górnym prądem probierczym 1,5 Irat przed upływem 2 h. 4. Wkładki o charakterystyce gTr wytrzymują próbę obciążenia 100 cykli, przy czym czas przepływu prądu 1,15 Irat (z odchyłką -2%) i czas przerwy bezprądowej wynoszą 1 h. Próba ta oraz próby przy dolnym i górnym prądzie probierczym są bardzo ostre w porównaniu z próbami wymaganymi dla wkładek topikowych o charakterystyce gG. 5. Wkładki topikowe o charakterystyce gTr wyłączają przeciążenia począwszy od umownego górnego prądu probierczego 1,5 Irat do wartości prądu spodziewanego 100 kA, deklarowanej przez producenta. Napięcie probiercze wynosi 440 V (z odchyłką +3%). Pozostałe warunki prób według PN-91/E-06160/10, jak dla wkładek o charakterystyce gG. Z analizy wymagań podanych w normach [1, 2] wynika, że zdolność wyłączania tych wkładek nie ogranicza ich stosowania do zabezpieczenia transformatorów.

Wnioski

Skutecznym zabezpieczeniem transformatora i innych elementów rozdziel-

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe

Rys. 2. Charakterystyki czasowo-prądowe wkładek topikowych gTr do zabezpieczania transformatorów o różnej mocy Sn

nicy od skutków przeciążeń i zwarć są odpowiednio dobrane bezpieczniki topikowe. yyPo stronie średniego napięcia powinien to być zestaw rozłącznik bezpiecznikowy z wkładkami topikowymi zawierającymi wyzwalacze termiczne. Prądy znamionowe wkładek topikowych ze względu na prądy załączania są zwykle 2 razy większe od prądu znamionowego transformatora i dlatego nie zabezpieczają transformatora od skutków przeciążeń. Zadaniem wyzwalaczy termicznych jest niedopuszczenie (w stanach zakłóceniowych) do wzrostu temperatury wewnątrz zamkniętej rozdzielnicy ponad wartości dopuszczalne. yyPo stronie niskiego napięcia powinien być stosowany typowy odłącznik bezpiecznikowy z wkładkami topikowymi na znamionowe napięcie przemienne 400 V o charakterystyce transformatorowej gTr. Wkładki

takie mają charakterystyki czasowo-prądowe t-I dopasowane do dopuszczalnych przeciążeń transformatorów, tak aby skutecznie zabezpieczyć te urządzenia od uszkodzeń spowodowanych przeciążeniami lub zwarciami po stronie 0,4 kV. yyWkładki topikowe gTr, oznakowane mocą znamionową transformatora, charakteryzują się małym rozrzutem charakterystyki t-I i dużą odpornością na przeciążenia. yyKorzyści eksploatacyjne wynikające ze stosowania odłączników bezpiecznikowych z wkładkami topikowymi o charakterystyce gTr rekompensują koszt ich instalowania. Na podstawie publikacji doc. dr. J. Ossowickiego i prof. dr. hab. H. Sibilskiego oraz materiałów SIBA opracował Mariusz Madurski – – SIBA POLSKA

urządzenia dla energetyki 2/2012

LITERATURA

1. DIN/VDE 57636, Teil 22 z maja 1984 r. Niederspannungssicherungen NH-System; NH-Anlagenschutzsicherungen bis 1250 A und 1000 V aM, gTr, gB (VDE - Bestimmung). 2. DIN/VDE 0636-201/ A1 z października 1997 r. Niederspannungssicherungen (NH-System). Teil 2: Zusatzliche Anforderungen an Sicherungen zum Gebrauch durch Elektrofachkrafte bzw. Possonen elektrotechnisch unterwiesene Personen (Sicherungen uberwiegend fur den industriellen Gebrauch). Hauptabschnitte I bis V. 3. PN-91/E-06160/10 Bezpieczniki topikowe niskonapięciowe. Ogólne wymagania i badania.

technologie, produkty – informacje firmowe

Bezpieczniki Hager – tradycyjnie niezawodne, nowocześnie kompaktowe Gdy kilkanaście lat temu zaczęto stosować w instalacjach elektrycznych na szeroką skalę wyłączniki nadprądowe, pojawiły się głosy o szybkim upadku bezpieczników topikowych. Bezpiecznik „jednorazowego użycia” przegrywał walkę z wyłącznikami wielokrotnego użytku/zadziałania. Prostota obsługi i załączania również przemawiała na korzyść wyłączników. Jednak mimo to bezpieczniki nie zniknęły z projektów, nowych i remontowanych instalacji i urządzeń. Projektanci docenili wyjątkowe właściwości bezpieczników. Bezpieczniki nie konkurują z wyłącznikami nadprądowymi czy mocy. Każde z tych urządzeń ma swoje miejsce w obwodzie elektrycznym, a prawidłowo dobrane zapewniają skuteczną i selektywną ochronę.

iędzy innymi z tych powodów firma Hager wprowadziła do swojej oferty pełną rodzinę bezpieczników, akcesoriów i urządzeń współpracujących z nimi.

Prąd znamionowy In 32 mA – 100 mA 125 mA – 6,3 A

1. Bezpieczniki szklane

Bezpieczniki szklane produkowane są w dwóch rozmiarach 5x20 i 6,3x32, gdzie pierwsza cyfra oznacza średnicę a druga długość w milimetrach. Tak jak dla wszystkich rodzajów bezpieczników podstawowymi parametrami są: prąd znamionowy, napięcie pracy i typ charakterystyki. Oferowane, przez firmę Hager bezpieczniki szklane, są przeznaczone do pracy w obwodach prądu stałego i przemiennego o napięciu do 250V. Natomiast wartości prądów znamio-

Prąd znamionowy In 32 mA – 100 mA 125 mA – 6,3 A

Prąd znamionowy In 500 mA – 12,5A

Bezpieczniki zwłoczne T Prąd pomiarowy 2,1 x In 2,75 x In 4 x In < 2 min 200 ms – 10 s 40 ms – 3 s < 2 min 600 ms – 10 s 150 ms – 3 s

10 x In 10 ms – 300 ms 20 ms – 300 ms

Bezpieczniki szybkie F Prąd pomiarowy 1,5 x In 2,1 x In 2,75 x In 4 x In > 1h < 30 min 10 ms – 500 s 3 ms – 100 s >1h < 30 min 50 ms – 2 s 10 ms – 300 s Bezpieczniki superszybkie FF Prąd pomiarowy 2,1 x In 2,75 x In 4 x In <1s 2 ms – 100 ms 1 ms – 15 ms

10 x In < 20 ms < 20 ms

10 x In < 2 ms

Bezpieczniki te znajdują głównie zastosowanie w urządzeniach i sprzęcie RTV oraz AGD, w układach elektronicznych i przemyśle motoryzacyjnym.

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe nowych mieszczą się w przedziale od 32mA do 16A. Kolejnym ważnym parametrem jest zdolność wyłączeniowa zwarciowa. Jest to największa wartość prądu zwarciowego, przy której bezpiecznik wyłączy prąd płynący w obwodzie. Bezpieczniki szklane o podwyższonej zdolności wyłączeniowej zwarciowej, mają topik umieszczony w piasku kwarcowym w celu lepszego, szybszego zgaszenia łuku elektrycznego. Firma oferuje bezpieczniki szklane w trzech charakterystykach pracy: yyzwłoczne „T” yyszybkie „F” yysuperszybkie „FF” Różnice w czasie zadziałania, wyłączenia najlepiej ilustrują poniższe tabele.

2. Bezpieczniki cylindryczne „C”

Podobnie jak przy bezpiecznikach szklanych pierwszą cechą, która charakteryzuje bezpieczniki cylindryczne (walcowe) są wymiary. Pod tym względem możemy je podzielić na pięć grup: yyC 8,5 x 32 mm (średnica x długość) yyC1 9,0 x 36 mm yyCH-10 10 x 38 mm yyCH-14 14 x 51 mm yyCH-22 22 x 58 mm Bezpieczniki te posiadają masywny korpus ceramiczny i topiki zasypane piaskiem kwarcowym. Dzięki takiej technice wykonania uzyskano imponujące zdolności wyłączeniowe zwarciowe. W zależności od napięcia roboczego, osiągają one wartości 80kA, 100kA lub 120kA. Mogą pracować w trzech zakresach napięcia roboczego na 400, 500 lub 690V. Są produkowane na prąd znamionowy od 0,5 do 125 A. Bezpieczniki serii CH posiadają charakterystykę gG do zabezpieczenia kabli i przewodów lub aM do zabezpieczenia silników. Do bezpieczników cylindrycznych firma Hager oferuje podstawy bezpiecznikowe LS oraz rozłączniki typu L38 (do bezp. CH-10 10 x 38mm) w wykonaniach 1-, 2-, 3- lub 3+N biegunowych. Podstawy bezpiecznikowe

L31 1-biegunowe posiadają lampkę kontrolną, która w sposób jednoznaczny sygnalizuje przepalenie bezpiecznika, co bardzo ułatwia pracę monterom i skraca czas lokalizacji uszkodzonego bezpiecznika.

3. Bezpieczniki typu „D”, gniazda i główki

Bezpieczniki typu DII i DIII to chyba najbardziej popularne na rynku bezpieczniki, stosowane od lat w instalacjach domowych, montowane w gniazdach porcelanowych na tablicach izolacyjnych. Obecnie, w dobie miniaturyzacji, coraz większe uznanie zdobywa system D0. Bezpieczniki są produkowane na prądy znamionowe od 2 do 100A w charakterystyce gG. Podzielono je na trzy grupy: yyD01 - 2; 4; 6; 10 i 16A yyD02 - 20; 25; 32; 35; 40; 50 i 63A yyD03 - 80 i 100A Bezpieczniki w wielkościach DII i DIII są oferowane w trzech charakterystykach: yygG - zwłoczne (do kabli i przewodów), yyF - szybkie, yyFF - superszybkie (energoelektronika). Ofertę uzupełniają bezpieczniki w wymiarach: 13 x 50 mm od 2 - 25A (NDZ) 34 x 56 mm 80 i 100A (DIV) 47 x 56 mm 125; 160 i 200A (DV) 13 x 36 mm 10; 16 i 25A (DL) Uzupełnieniem dla tej grupy bezpieczników są gniazda bezpiecznikowe do montażu na szynie TS35 lub płycie montażowej na napięcie znamionowe 500, 750 lub 1000V. W celu dopasowania gniazda bezpiecznikowego do odpowiedniej wielkości bezpiecznika, należy stosować wstawki kalibrujące wkręcane.

4. Bezpieczniki nożowe NH

Nazywane również bezpiecznikami mocy, oznaczane i nazywane również jako „Bm” – bezpiecznik mocy lub WTN (wkładka topikowa nożowa). Obecnie, na bezpiecznikach nożowych, często znajduje się oznaczenie NH. Oznacze-

Wykonanie normalne

Wykonanie kompaktowe

Oznaczenie

Zakres prądowy

Oznaczenie

do 160A

000 (lub 00C)

do 100A

do 250A

do 160A

do 400A

do 250A

do 630A

do 400A

do 1600A

urządzenia dla energetyki 2/2012

Zakres prądowy

nie to zostało przejęte z niemieckich wyrobów i norm VDE, które oznacza całą aparaturę niskiego napięcia „N” i wysokiej mocy „H”. Pełna oferta obejmuje bezpieczniki produkowane w grupach od 00 do 4a, przy czym w grupach od 00 do 3 są dostępne wykonania kompaktowe. Wykonania te charakteryzują się tym samym rozstawem noży, co grupa pełnowymiarowa, ale kompaktowymi mniejszymi korpusami ceramicznymi. Dla użytkownika nie ma różnicy, pod względem technicznym, między wykonaniem pełnym a kompaktowym, natomiast stosowanie wykonania kompaktowego ma uzasadnienie ekonomiczne. Najszerszą grupą bezpieczników oferowanych przez firmę Hager jest grupa o charakterystyce gG do zabezpieczenia kabli i przewodów, o znamionowym napięciu pracy 500 lub 690V. Wykonane z zaczepami izolowanymi lub nieizolowanymi. Aby wyjść naprzeciw oczekiwaniom klienta wprowadzono dwa rozwiązania sygnalizacji zadziałania. Bezpieczniki z górnym wskaźnikiem zadziałania są przeznaczone głównie do podstaw bezpiecznikowych, gdzie widoczność tego wskaźnika jest dobra z powodu braku osłon. Bezpieczniki z podwójnym, kombinowanym wskaźnikiem zadziałania są przeznaczone do rozłączników bezpiecznikowych. Wskaźnik, który znajduje się na płycie czołowej porcelanowego korpusu, jest doskonale widoczny w okienkach kontrolnych, które posiadają rozłączniki bezpiecznikowe. Stosowanie takiego rozwiązania znacznie skraca czas lokalizacji uszkodzonego bezpiecznika. Również do tego typu bezpieczników ofertę uzupełniają rozłączniki i podstawy bezpiecznikowe. Aparaty te, oferowane są do 630A i przystosowane są do montażu na różnego rodzaju mostach szynowych w rozstawie szyn: 40, 60, 100 i 185 mm, na płyty montażowe lub w sposób bardzo szybki i wygodny montaż na dwóch szynach TS35. Wszystkie aparaty można zabudować w produkowanych i oferowanych przez firmę Hager systemach rozdzielnic podtynkowych, natynkowych, wiszących i stojących. n

technologie, produkty – informacje firmowe

Kable i przewody do instalacji przemysłowych o wysokich wymaganiach Instalacje automatyki przemysłowej stawiają przed projektantami i wykonawcami zróżnicowane wyzwania, zarówno co do samych algorytmów działania, jak i środowiska, w jakim muszą pracować. Dotyczy to również kabli, za pomocą których realizowane są funkcje przesyłania informacji, sterowania bądź zasilania urządzeń.

echnokabel S.A., mając na uwadze wysokie wymagania oraz duże zróżnicowanie uwarunkowań środowiskowych, oferuje szeroką gamę wyrobów dla przemysłu. W naszej ofercie znajdują się zarówno kable wykonywane z tradycyjnych i powszechnie stosowanych materiałów, jak i wykonania specjalne z materiałów o podwyższonych własnościach. Dzięki odpowiednim materiałom uzyskujemy między innymi zwiększoną niepalność, olejoodporność, odporność na ropopochodne, odporność na węglowodory alifatyczne oraz odporność mechaniczną. Coraz częściej stosowane są kable w powłokach poliuretanowych, które oprócz zwiększonej odporności mechanicznej (również na ścieranie i przecinanie) mają rozszerzony zakres temperatur (od -40 do +80 °C), zwiększoną odporność na warunki atmosferyczne oraz oddziaływania mikrobiologiczne. Wśród kabli z powłoką poliuretanową najpowszechniej stosowane są kable o izolacji polwinitowej, o konstrukcji wielożyłowej i wieloparowej z ekranem wspólnym w postaci oplotu typów LiYC11Y i LiYC11Y-P oraz kable z ekranowanymi parami typów LiYC-C11Y-P i LiYCY-C11Y-P.

Rozwój sieci Ethernet i oferowane przez nie parametry spowodował, iż zaczęto je wykorzystywać w aplikacjach przemysłowych. Ze względu na trudniejsze warunki eksploatacji w warunkach przemysłowych stosuje się kable specjalne oferujące oprócz dobrych parametrów transmisyjnych również większą wytrzymałość mechaniczną i odporność na uwarunkowania atmosferyczne. Wśród oferowanych kabli do Ethernetu przemysłowego (Industrial Ethernet) znajduje się kabel FTP-C-11Y kat. 5e 4x2x0,14c. Odporność chemiczną tradycyjnych kabli możemy zwiększyć poprzez zastosowanie dodatkowej osłony wykonanej ze specjalnych mieszanek termoplastycznych. Nakładając na sprawdzone w konkretnych aplikacjach konstrukcje dodatkową, cienką osłonę PHR, zwiększamy w ten sposób ich żywotność w warunkach styczności z węglowodorami aromatycznymi. W najbardziej trudnych warunkach najlepiej sprawdzają się kable wykonane z tworzyw fluorowych. Mając to na uwadze, Technokabel rozszerzył swoją ofertę o przewody jednożyłowe wykonane w izolacji ETFE oraz o przewody wielożyłowe i wieloparowe nieekranowane i ekranowane z izolacją

i powłoką ETFE. W śród oferowanych przewodów znajdują się typy: jednożyłowe TD7Y i Li7YV, wielożyłowe Li7YC7Y i wieloparowe Li7YC7Y-P oraz przewody z kapilarą typu Li7YC7Y-Sp. Wymienione kable, poza doskonałą odpornością chemiczną (paliwa, oleje, kwasy i zasady) charakteryzują się doskonałymi parametrami elektrycznymi i mechanicznymi. Zakres temperatur pracy ciągłej wynosi od -65 do +150 °C. Kable charakteryzują się również zwiększoną niepalnością, a zastosowane materiały posiadają indeks tlenowy na poziomie 32%. Powłoki w omawianych kablach charakteryzują się także bardzo niską przepuszczalnością większości gazów i pary, dzięki czemu mogą one pracować na bardzo trudnych warunkach instalacji przemysłu petrochemicznego. W specyficznych zastosowaniach sprawdzają się tylko specjalne konstrukcje kabli wykonane z najwyższej jakości materiałów. Technokabel jako dostawca nowoczesnych rozwiązań przyczynia się do zapewnienia niezawodności i długiej żywotności nowoczesnych instalacji przemysłowych. mgr inż. Dariusz Ziółkowski TECHNOKABEL S.A.

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe

Tylko cztery produkty, a pełny zakres usług

Już wiosną dostępna rodzina produktów zenon Dzięki oprogramowaniu HMI/SCADA zenon i zintegrowanemu środowisku straton soft-logic, firma COPA-DATA już teraz służy wielu użytkownikom w zastosowaniach automatyki w przemyśle. Aplikacje zenon Editor oraz zenon Runtime dla platformy CE są również wykorzystywane jako warianty środowiska zenon i specjalnie zaprojektowane dla systemów wbudowanych(embeedded). Aby przygotować naszych klientów na przyszły rozwój, oraz zmiany w przemyśle i budowie instalacji dokonaliśmy restrukturyzacji portfolio oferowanych przez nas produktów. Począwszy od wiosny 2012 roku będziemy proponować zróżnicowany zakres produktów z: zenon Logic, zenon Operator, zenon Supervisor i zenon Analyzer składający się na rodzinę produktów zenon. Dlaczego wybraliśmy taki kierunek?

Fundamentalna modernizacja i rozszerzenie portfolio produktów, który istniał od ponad 20 lat, wymaga oczywiście wcześniejszej dokładnej analizy. Za decyzją o wprowadzeniu zróżnicowanego zakresu produktów kryje się wiele powodów. Jednym z najbardziej znaczących jest wyrażnie wzrastające zapotrzebowanie rynku na niezależne systemy osadzone(embeedded). Systemy te wyposażone w inteligentne oprogramowanie, coraz częściej stają się siłą napędową innowacyjnych produktów. Poszczególne produkty w rozmaitych branżach różnią się zazwyczaj komponentami oprogramowania. To w coraz większym stopniu decyduje o sukcesie lub porażce. Funkcjonalność i jakość oprogramowania bezpośrednio wpływa na konkurencyjność i może, w niektórych przypadkach, stanowić do 80% wartości dodanej całego produktu. Technologie te stanowią centralną składową całego systemu automatyki, szczególnie w ważnych dziedzinach przemysłu, takich jak inżynieria mechaniczna i inżyniera instalacji przemysłowych czy technologie środowiskowe i energetyczne. Głównymi wyzwaniami nadchodzących lat będzie zarówno zagwarantowanie dostaw energii, jak i zwiększenie wydajności wykorzystywanych zasobów.

w tym także rozwiązań osadzonych(embedded). System zenon był pierwszym na świecie systemem HMI/SCADA, który można było używać w całości pod kontrolą systemu operacyjnego Microsoft Windows CE, a także na platformach PDA.I faktem jest, że do dziś zenon jest jedynym systemem HMI/SCADA, który nieprzerwanie pracuje na wszystkich platformach Windows. Dzięki temu wiele międzynarodowych, cieszących się uznaniem firm z branży inżynierii mechanicznej zaufało technologii firmy COPA-DATA.

Systemy embedded zyskują na znaczeniu

Staramy się precyzyjnie podążać i kształtować trendy w dziedzinie systemów osadzonych poprzez wprowadzanie w życie własnych pomysłów i opracowywanianie innowacyjnych produktów. W wyniku tego wielokrotnie udało nam się zaskoczyć rynek i wprowadzić przełomowe możliwości takie jak administracja

recepturami czy serwer sieciowy dla systemów osadzonych. Inteligentne systemy wbudowane wysokiej jakości będą konieczne, aby pokonać ekonomiczne i społeczne wyzwania przyszłości. Ich wykorzystanie na polu zarządzania energią i redukcją emisji zanieczyszczeń, jak również bezpieczeństwa produkcji i systemu, będzie coraz częściej wpisywać się w życie codzienne. W środowisku technicznym wykorzystanie maszyn i infrastruktury będzie bez wątpienia zdeterminowane przez technologicznie wymagające innowacyjne i wydajne systemy osadzone. Systemy te będą miały znaczący wpływ na przyszły rozwój środowiskowy i społeczny dzięki kompatybilności z oprogramowaniem czasu rzeczywistego i łatwością pracy w sieci.

Narodziny środowiska zenon Operator

Jeden trend jest oczywisty w wielu bieżących zastosowaniach i szczególnie wi-

Narzędzie dla wszystkich platform

Firma COPA-DATA dostarcza innowacyjne produkty dla systemów automatyki,

Rodzina produktów zenon

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe doczny oraz wydaje się niemożliwy do zatrzymania – środowiska sprzętowe i systemy operacyjne stają się coraz wydajniejsze, a w efekcie wymagania stawiane oprogramowaniu osadzonemu znacznie się rozrastają. Z tego właśnie powodu wisoną 2012 roku zdecydowaliśmy się wprowadzić na rynek – nową wersję oprogramowania zenon-zenon 7 oraz niezależną platformę – zenon Operator. System zenon Operator, który można traktować jako następcę wersji zenon dla platform Windows CE, jest całkowicie niezależnym oprogramowaniem embedded i rozwiązaniem dostosowanym do współpracy z wszystkimi systemami operacyjnymi Windows. Użytkownicy mogą spodziewać się funkcji takich, jak pełnoprawne administrowanie recepturami, wyznaczanie trendów z rejestrowaniem danych historycznych i całkowicie nową funkcję kontroli nad komunikatami do wysyłania komunikatów o awarii lub powiadomień serwisowych.

Coś dla każdego: rodzina produktów zenon

Wraz z nowym oprogramowaniem raportującym zenon Analyzer, systemem SCADA, systemem zenon Supervisor i następcą środowiska straton – zenon Logic, który jest zintegrowanym roz-

wiązaniem IEC 61131-3, osadzona wersja zenon Operator tworzy nową rodzinę produktów zenon.

Począwszy od wersji zenon 7, dostępne będą następujące produkty:

• zenon Logic Rozwiązanie IEC 61131-3 dla najmniejszych platform osadzonych: może być używane nie tylko z systemem Windows, ale także jako system niezależny może być również wykorzystywane na przykład z systemami operacyjnymi Linux. • zenon Operator Do klasycznych osadzonych interfejsów HMI: z funkcją zarządzania alarmami, wyznaczaniem trendów i archiwizowaniem. • zenon Supervisor Dla rozbudowanych zastosowań SCADA: z redundancją, długoterminowym archiwizowaniem danych, generowaniem raportu i wieloma innymi funkcjami. • zenon Analyzer Dla dynamicznego raportowania produkcji: z dostępem do bieżących

i historycznych danych produkcyjnych i połączonego raportowania w trybie online i offline. Proponowany zakres produktów zawiera więc nową strategiczną kompozycję, staje się bardziej przejrzysty dla klientów i oferuje każdemu dokładnie taki pakiet, jakiego potrzebuje, bez względu na cel jego użycia. Klienci z portfolio oferowanych produktów swobodnie wybierają konieczną funkcjonalność i używają zgodnie ze swoimi potrzebami, odpowiedniej platformy osadzonej(embedded) lub platformy SCADA. Sztuka polega na tym, że zenon Operator i zenon Supervisor dysponują tą samą technologią. Możliwe jest nawet bezproblemowe uaktualnienie produktu zenon Operator do zenon Supervisor i kontynuowanie pracy z projektami, które zostały stworzone wcześniej. To rozwiązanie elastyczne, wydajne i oczywiście, niezależne od platformy. Więcej szczegółowych informacji o pełnym zakresie rodziny produktów zenon i o tym, jak wybrać produkt zenon odpowiedni dla danych wymagań można uzyskać kontaktując sie biurem firmy COPA-DATA Polska Sp. z o.o. (sales. pl@copadata.com). n

oprogramowanie HMI/SCADA

Zobacz jak... uzyskać jeszcze więcej korzyści z zenon’em. urządzenia dla energetyki 2/2012

? CZYTAĆ AĆ? POBIER AĆ? W O T U DYSK jesz! u d y c e d Ty

a Wejdź n ata.pl w.copad sales.PL@copadata.com ww www.copadata.pl41

technologie, produkty – informacje firmowe

Nowe słupy i maszty oświetleniowe firmy Elektromontaż Rzeszów ELEKTROMONTAŻ RZESZÓW SA w trzecim kwartale 2012 roku planuje wprowadzić do produkcji słupy i maszty stalowe wykonane w technologii cięcia i spawania laserowego.

oczątkowo nowa oferta będzie obejmowała słupy o wysokościach od 3m do 12m o kształtach: yy stożek okrągły, yy stożek sześciokątny, yy stożek ośmiokątny, oraz maszty o wysokości od 12m do 20m o kształtach: yy stożek okrągły, yy stożek ośmiokątny.

Jest to wstępny program produkcji, który ma być rozszerzony i dostosowany do wymagań klientów firmy.

Wykonanie słupów i masztów

Słupy i maszty wykonywane będą z blachy stalowej klasy S235, S275 lub S355 o grubości od 3mm do 4mm (zależnie od potrzeb wytrzymałościowych), ugiętej na profil o przekroju

wielokąta lub kołowy o stałej zbieżności. Wyprofilowane blachy łączone będą metodą spawania laserowego, co w znacznym stopniu poprawi estetykę konstrukcji (brak widocznych połączeń zewnętrznych). Posadowienie słupów nie zostanie zmodyfikowane. Konstrukcje zostaną dostosowane do istniejących typów fundamentów prefabrykowanych.

Grubość ochronnej powłoki cynkowej słupów i masztów Grubość stali w mm

Powłoka cynkowa (z jednej strony) Lokalna grubość powłoki (wartość minimalna)

Uśredniona grubość powłoki (wartość minimalna)

≥1,5 do <3

45mm (315g/mkw)

55mm (385g/mkw)

≥3 do <6

55mm (385g/mkw )

70mm (485g/mkw )

≥6

70mm (485g/mkw )

85mm (585g/mkw )

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe

Wykonanie stopy do słupów i masztów (płyta mocująca)

Słupy oraz maszty oświetleniowe będą posiadały trwale przymocowaną stopę (płytę mocującą), dzięki czemu mogą być ustawione na fundamentach betonowych lub innym odpowiednio stabilnym podłożu. Mocowanie następuje za pomocą śrub lub śrub kotwiących. Słupy oświetlenia ulicznego o wysokościach od 3 m do 12 m będą wyposażone w zaczep zawiasowy ułatwiający ustawianie słupa. Stopy do słupów i masztów posadowionych na fundamencie prefabrykowanym wytłaczane będą z blachy i odpowiednio użebrowane, konstrukcja węzła mocującego całkowicie ukryta jest w dolnej części stopy. Również śruby mocujące stopę oraz zawias ukryte będą w jej dolnej części, co zabezpiecza złącze śrubowe od działania szkodliwych czynników zewnętrznych. Otwory rewizyjne śrub zakryte będą zaślepkami po przykręceniu stopy słupa (masztu) do fundamentu. Rozwiązanie stopy gwarantuje wysoką estetykę i umożliwia spełnienia wymagań normy EN 12767 dotyczącej bezpieczeństwa biernego słupów oświetleniowych. Rozwiązanie konstrukcyjne jest chronione w U.P.RP. Stopy do masztów posadowionych na fundamentach prefabrykowanych lub monolitycznych wykonane będą z blachy o grubości od 18mm do 25mm z odpowiednim użebrowaniem zwięk-

szającym sztywność połączenia maszt – fundament.

Zabezpieczenie ochronne powierzchni

Powierzchnia zewnętrzna i wewnętrzna będzie zabezpieczona antykorozyjnie przez cynkowanie zanurzeniowemu (ogniowemu), które zapewnia powłokę cynkową o grubości jak w załączonej tabeli. Trwałość takiego zabezpieczenia gwarantuje bezobsługowe użytkowanie słupów i masztów od kilkunastu do kilkudziesięciu lat, w zależności od rodzaju atmosfery (przemysłowa, miejska, nadmorska, wiejska). Dla stref o dużej agresywności atmosfery (dwutlenek siarki, tlenki azotu, związki soli), zalecamy pokrywanie słupów powłokami malarskimi. Na życzenie słupy i maszty pokrywa się dodatkowymi powłokami malarskimi w dowolnej palecie kolorystycznej, łącznie z malowaniem farbami specjalnymi: nie przyjmujące brudu, fluorescencyjne, fotoluminescencyjne, efekt Kameleon i wiele innych. Dzięki temu trwałość może być odpowiednio przedłużona. Grubość powłok cynkowych na częściach, nie poddanych odwirowaniu (wg tablicy 2 normy EN ISO 1461)

Wnęka słupowa

Każdy słup oświetleniowy będzie wyposażony w drzwiczki, które zapewniają dostęp i zabezpieczają wyposażenie elektryczne słupa. Jest to pokry-

urządzenia dla energetyki 2/2012

wa mocowana do słupa za pomocą zamka śrubowego na klucz trzpieniowy sześciokątny (imbus). Zapewnia ona ochronę wnęki w stopniu IP 43. Wnęka słupowa umożliwia instalowanie tabliczki bezpiecznikowej, której wymiary (szer. x głęb. x wys.) wynoszą nie więcej niż: yy dla słupów parkowych i ulicznych H 7m: 85 x 85 x 400 mm yy dla słupów ulicznych H>7m: 90 x 110 x 400 mm yy dla masztów: 110 x 150 x 400 mm. Maszty oświetleniowe będą posiadać dwie wnęki pozwalające na wygodny montaż wyposażenia elektrycznego. We wnękach znajduje się zaczep uziemiający z otworem na śrubę M 10.

Wysięgniki

Dla słupów wykonywanych w nowej technologii spawania laserowego został opracowany wysięgnik o długościach 0,5m, 1,0m, 1,5m, 2,0m, 2,5m, przy założeniu zastosowania maksimum 4 ramion wysięgnika. Jego konstrukcja przystosowana będzie do mocowania większości typów opraw oświetleniowych występujących na rynku. Dla masztów, rozwiązanie ich zakończenia będzie pozwalało zamocować wszystkie dotychczasowe konstrukcje będące w produkcji Elektromontaż Rzeszów S.A. Opracowano na podstawie materiałów firmy Elektromontaż Rzeszów n

technologie, produkty – informacje firmowe

Trendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej Wstęp

dantnych i w razie wystąpienia usterki cji. Najniższy poziom komunikacyjny Ogłoszenie w roku 2003 międzynaro- mieć umiejętność szybkiego przełącza- instalacji stanowi szyna (magistrala) dowego standardu opisanego jako IEC nia drogi przesyłu danych na sprawne procesowa tzn. sieć łącząca urządze61850 zapoczątkowało swoistą rewo- trasy niezależnie od liczby urządzeń nia pierwotne pola z urządzenia eleklucję w dziedzinie automatyki elektro- podłączonych tronicznymizabezpieczeniowej IED (Intelligent Electronic dowinstalacji. Ważną ce- automatyce 3. Trendy elektroenergetycznej energetycznej. Jak wiadomo wszystkie chą jest również blokowanie pakietów Device) tj. przekaźnikami zabezpieczenowości w dziedzinie energetyki są o niskim priorytecie, co w momencie niowymi. Przesył danych tą magistralą, wprowadzane z bardzo dużąStruktura ostroż- dużego czyli wartości prądów i napięć obciążenia siecii połączeń komunika- komunikacyjnych wymiany danych stacji z prze(zgodnie z IEC nością i powoli zyskują na popularnokładników oraz stanów położenia łączcyjnej nie spowoduje spowolnienia 61850) ści jednak standard IEC 61850 w naj- w transmisji ważnych sygnałów. ników odbywa się na podstawie stanbliższej przyszłości zmieni w sposób dardu IEC 61850-9-2 (Process Bus). znaczący podejście do projektowa- Struktura wymiany danych Jednym z wymogów stawianych nonia nowych układów AEE (automatyki i połączeń komunikacyjnych wym produktom przez IEC 61850 jest elektroenergetycznej) oraz moderniza- stacji ( zgodnie z IEC 61850) obsługa danych i funkcji udostępniacji istniejącej infrastruktury elektroener- Na poziomie obiektu elektroenerge- nych przez urządzenia starsze. Dzięki getycznej. W praktyce założenia stan- tycznego np. podstacji istnieje tzw. ma- temu wszystkie one mogą współistdardu IEC 61850 opierają się na zmianie gistrala podstacji zapewniająca podsta- nieć w tej samej instalacji, co pozwala dotychczasowych technologii pomia- wową komunikację pomiędzy poszcze- na stopniową modernizację systemów ru sygnałów analogowych, dystrybucji gólnymi węzłami logicznymi instalacji. podstacji elektrycznej. sygnałów dwustanowych i pomiaro- Komunikacja odbywa się w dwojaki Warto też zaznaczyć, że jeszcze kilka wych, metod diagnostyki, możliwości sposób – połączeniowo tj. na żądanie lat temu technologia sieci Ethernet zdalnego nadzoru i archiwizacji danych albo bezpołączeniowo zgodnie z pro- nie spełniałaby wymagań standardu IEC 61850, gdyżzgodnej nie byłazwystarczająco 61850-8-1 GOOSE (Generic związanych z eksploatacją układów tokołem Rys. 1.IEC Schemat połączeń komunikacyjnych w sieci IEC 61850 O ilezabezpieczeniowej oferowała wystarczaSubstation Event). Na rozwinięta. AEE. Kluczowe zalety IEC 61850 to kom- Object Oriented 3. Trendy w elektroenergetycznej automatyce patybilność urządzeń produkowanych najwyższym poziomie architektury ko- jąco duże przepustowości, urządzenia Na poziomie obiektu elektroenergetycznego istnieje tzw. podstacji zapewją wykorzystujące nie magistrala były w stanie zamunikacyjnej znajdują się wszelkie-np. podstacji przez różnych producentów, redukcja pewnić odpowiednio krótkich opóźgo rodzaju urządzenia klienckie – poopóźnień wynikających z konwersji niająca podstawową komunikację pomiędzy poszczególnymi węzłami logicznymi instalacji. Komu-z Struktura wymiany danych i połączeń komunikacyjnych stacji (zgodnie protokołów i interfejsów, możliwość bierające informacje o pracy podsta- nień, które konieczne są do szybkich renikacja odbywa się w dwojaki sposób – połączeniowo tj. na żądanie albo bezpołączeniowo zgodnie 61850) zdalnego nadzoru (dostęp inżynierski), protokołem IEC 61850-8-1 GOOSE (Generic Object Oriented Substation Event). Na najwyższym łatwość diagnostyki i rozwojuz instalacji oraz znaczna redukcja okablowania poziomie architektury komunikacyjnej znajdują się wszelkiego rodzaju urządzenia klienckie – pobierozdzielni co przy dużych kosztach karające informacje o pracy podstacji. Najniższy poziom komunikacyjny instalacji stanowi szyna (magibli jest dodatkową zaletą ekonomiczstrala) procesowa tzn. sieć łącząca urządzenia pierwotne pola z urządzenia elektronicznymi IED (Inną. Dotychczasowe aplikacje układów automatyki elektroenergetycznej opie- Electronic Device) tj. przekaźnikami zabezpieczeniowymi. Przesył danych tą magistralą, czyli telligent rały się na dystrybucji sygnałów, w której podstawowym mediumwartości komu- prądów i napięć z przekładników oraz stanów położenia łączników odbywa się na podstawie standardu IEC 61850-9-2 (Process Bus). nikacyjnym był przewód miedziany. Infrastruktura komunikacyjna standarJednym z wymogów stawianych nowym produktom przez IEC 61850 jest obsługa danych i funkcji du IEC 61850 jest oparta na Ethernecie udostępnianych przez urządzenia starsze. Dzięki temu wszystkie one mogą współistnieć w tej samej (głównie sieć światłowodowa 100Base1. Schemat połączeń komunikacyjnych w siecipodstacji zgodnej z IEC 61850 Fx) co w czasach wszechobecnej infor- coRysunek instalacji, pozwala modernizację systemów Rys. na 1. stopniową Schemat połączeń komunikacyjnych w siecielektrycznej. zgodnej z IEC 61850 matyzacji i optymalizacji wydaje się być naturalnym krokiem w przyszłość. Jednak przez producentami urządzeń Na poziomie obiektu elektroenergetycznego np. podstacji istnieje tzw. magistrala podstacji zap stoi teraz wyzwanie sprostania wymaniająca podstawową komunikację pomiędzy poszczególnymi węzłami logicznymi instalacji. Ko ganiom jakościowym, tak aby zapewnić maksymalną niezawodność i pewnikacja odbywa się w dwojaki sposób – połączeniowo tj. na żądanie albo bezpołączeniowo zgo ność transmisji danych. Urządzenia z protokołem IEC 61850-8-1 GOOSE (Generic Object Oriented Substation Event). Na najwyżs sieciowe, które będą naturalnie gwapoziomie architektury komunikacyjnej znajdują się wszelkiego rodzaju urządzenia klienckie – po rantem niezawodności i poprawności działania nowych układów AEErające mu- informacje o pracy podstacji. Najniższy poziom komunikacyjny instalacji stanowi szyna (m szą zapewniać szereg cech i udostępstrala) procesowa tzn. sieć łącząca urządzenia pierwotne pola z urządzenia elektronicznymi IED niać dodatkowe funkcje. Wymaganiem podstawowym jest zdolność do sprawtelligent Electronic Device) tj. przekaźnikami zabezpieczeniowymi. Przesył danych tą magistralą, c nej pracy w bardzo szerokim zakresie wartości prądów i napięć z przekładników oraz stanów położenia łączników odbywa się na podsta temperatur otoczenia oraz konieczstandardu IEC 61850-9-2 (Processdanych Bus).między urządzeniami logicznymi w sieci IEC 61850 ność działania w instalacjach redunRysunek 2. Przykład wymiany

Rys. 2. Przykład wymiany danych między urządzeniami logicznymi w sieci IEC 61850 Jednym z wymogów stawianych nowym produktom przez IEC 61850 jest obsługa danych i fun

udostępnianych przez urządzenia starsze. Dzięki temu wszystkie one mogą współistnieć w tej sa Warto też zaznaczyć, że jeszcze kilka lat temu technologia sieci Ethernet nie spełniałaby wymagań urządzenia dla energetyki 2/2012 instalacji, co pozwala na stopniową modernizację systemów podstacji elektrycznej. standardu IEC 61850, gdyż nie była wystarczająco rozwinięta. O ile oferowała wystarczająco duże przepustowości, urządzenia ją wykorzystujące nie były w stanie zapewnić odpowiednio krótkich opóź-

W ramach każdego takiego urządzenia IED może być wydzielone kilka bloków logicznych. Wówczas sprzęt jest widziany tylko jako bramka pozwalająca na dostęp do grupy logicznej. Każde z urządzeń logicznych może zawierać jeden lub więcej węzłów logicznych (Node), które grupują związane ze sobą usługi.

technologie, produkty informacje firmowe Wszystkie węzły logiczne przeznaczone do kontroli–automatycznej mają nazwy rozpoczynające się na literę A, a węzły odpowiedzialne za pomiary mają nazwy rozpoczynające się od litery M.

akcji na ewentualne usterki lub zmiany w sieci elektrycznej. Wymaganie dużej przepustowości wy3. Trendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej nika po części z założeń modelu IEC 61850, które polegają na preferowaniu prostych urządzeń jako elementów systemu podstacji. Stanowią one tylko pojedyncze końcówki sieciowe, które wykonują podstawowe na logicznych zawiera jeden lub więcej elementów danych, z których ka Każdyoperacje, z węzłów podstawie rozkazów otrzymywanych kalną nazwę. Nazwy te są ustalone w ramach standardu. Przykładowo XCBR to okreś przez sieć. Z jednej strony komplikuje to najprostw którym znajduje sze zadania, które w dotychczas stoso- się wyłącznik (Circuit Breaker). wanych modelach były wykonywane W węźle znajdują się m.in. dane określające: możliwość sterowania zdalnegi czy lok w ramach pojedynczego, bardziej złożonego urządzenia. Z drugiej rametr Loc), jednak liczbę wykonanych przełączeń (OpCnt), aktualną pozycję (Pos), dostęp d strony, umożliwia wykorzystywanie Rys. 3. Lista oznaczeń literowych przypisanych poszczególnym węzłów (po lewej), przy- w węźle tych samych otwarcia prostych podzespołów 3. Lista oznaczeń literowych przypisanych typom węzłów i zamknięciaRysunek łącznika (BlkOpn, BlkCls). Każdy zposzczególnym tychtypom elementów danych kładowa pliku konfiguracyjnego języku SCL (po prawej) lewej),zawartość przykładowa zawartość plikuwkonfiguracyjnego w języku SCL (po prawej) przez inne elementy sieci – o ile zosta- (po specyfikacji danej klasy. ENERGOTEST ną one odpowiednio skonfigurowane 3.3 (zapytania przesyłane pomiędzy po- Wszystkie węzły logiczne przeznaczo- BlkCls). Każdy z tych elementów daIstnieją oddzielne klasy przeznaczone do informacji o stanie urządzenia, do pomiarów szczególnymi elementami systemu ge- ne do kontroli automatycznej mają nych w węźle odpowiada specyfikacji nerują wspomniany dosyćna duży ruchmożna nazwywpływać, rozpoczynające literę A, danej klasy. nastaw analogowych. Każd o stanie, które czysię teżnado wprowadzania a węzły odpowiedzialne za pomiary Istnieją oddzielne klasy przeznaczone w sieci komunikacyjnej). mają nazwy rozpoczynające się od li- do o informacji o stanie nazwach, urządzenia, do Wykonawca instalacji, który tworzy sys-i zdefiniowane ma swoją nazwę w jej ramach atrybuty określonych typie i zas tem podstacji energetycznej zgodny tery M. pomiarów, do danych o stanie, na któDostęp do poszczególnych atrybutów podanie pełnej ścieżki urz logicznychodbywa zawiera się z IEC 61850 ma znacznie większą swo- Każdy z węzłów re poprzez można wpływać, czy też do wprobodę działania niż w przypadku daw- jeden lub więcej elementów danych, wadzania nastaw analogowych. Każda ków w których onma znajduje. Przykładem może być nazwę formuła: Relay1/XCB z którychsię każdy unikalną nazwę. z tych klas ma swoją i zdefinioniej tworzonych siecilogicznych, komunikacyjnych w elektroenergetyce. Może on w spo- Nazwy te są ustalone w ramach stan- wane w jej ramach atrybuty o określoc$stVal, gdzie: sób dowolny korzystać z różnorodnej dardu. Przykładowo XCBR to określenie nych nazwach, typie i zastosowaniu. węzła w którym znajduje się wyłącznik oferty wielu producentów spo- część Dostęp do poszczególnych atrybuo i w ten pierwsza nazwy odpowiada urządzeniu logicznemu, sób unikać ograniczeń wynikających (Circuit Breaker). tów odbywa się poprzez podanie o jednego druga doczęśćW węźle to węzeł, znajdują się m.in. dane okre- pełnej ścieżki urządzeń i bloków loz założeń przyjętych przez stawcę sprzętu. Co więcej, małe bloki ślające: możliwość sterowania zdalne- gicznych, w których się on znajduje. o trzecia część to lokalnego grupa kategoria funkcjonalna, gi czy (parametr Loc), liczbę Przykładem może być formuła: Relay1/ funkcjonalne, jakie stanowią poszczególne urządzenia opracowane zgodnie wykonanych przełączeń (OpCnt), aktu- XCBR1$ST$Loc$stVal, gdzie: o czwarta część to blok danych, z IEC 61850 pozwalają w praktyce na alną pozycję (Pos), dostęp do polecenia yypierwsza część nazwy odpowiada i zamknięcia łącznika (BlkOpn, urządzeniu logicznemu, tworzenie autorskich rozwiązań, w pewo piąta częśćotwarcia to żądany atrybut. nym sensie opartych na własnych funkcjach, których do tej pory nikt wcześniej nie zaprojektował. Operowanie na pojedynczych funkcjach umożliwia tworzenie wirtualnych urządzeń.

Pliki konfiguracyjne urządzeń IED

Pliki konfiguracyjne komunikacji urządzeń IED są tworzone w języku SCL (Substation Configuration Language) opisanym normą IEC 61850-6 i następnie są zapisywane do urządzenia. Model urządzenia IEC 61850 zaczyna się od fizycznego opisu sprzętu. Dotyczy on realnie istniejącego obiektu, który podłącza się do sieci i jest on rozpoznawalny za pomocą adresu sieciowego. W ramach każdego takiego urządzenia IED może być wydzielone kilka bloków logicznych. Wówczas sprzęt jest widziany tylko jako bramka pozwalająca na dostęp do grupy logicznej. Każde z urządzeń logicznych może zawierać jeden lub więcej węzłów logicznych (Node), które grupują związane ze sobą usługi.

Rysunek 4. Struktura obiektów IED zgodnie ze standardem IEC 61850

Rys. 4. Struktura obiektów IED zgodnie ze standardem IEC 61850

45 Nowe metody pomiaru prądu i napięcia – przekładniki elektroniczne

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe yydruga część to węzeł, yytrzecia część to grupa kategoria funkcjonalna, yyczwarta część to blok danych, yypiąta część to żądany atrybut. Nowe metody pomiaru prądu i napięcia – przekładniki elektroniczne

cesowej (IEC 61850-9-2 LE) określają: yyformat przesyłanych danych z jednego modułu MU jako 4 napięcia i 4 prądy yydwie wielkości próbkowania: 80 próbek na okres dla zabezpieczeń lub 256 próbek na okres dla pomiarów yywymaganie odnośnie typu połączeWprowadzanie standardu IEC 61850 nia komunikacyjnego jako 100Baseoznacza nie tylko zmiany w obwodach FX sterowania i nadzoru ale również w ob- yywymaganie dla mechanizmu synwodach pomiarowych. Producenci chronizacji czasu urządzeń magiurządzeń automatyki zabezpieczeniostrali z dokładnością <1us co jest wej aby sprostać wymaganiom normy możliwe przy synchronizacji impulIEC 61850 musieli zastanowić się nad sowej z rozdzielczością 1PPS wyposażeniem konwencjonalnych Zmniejszenie poboru mocy w obwoprzekładników prądowych (ozn. TCTR) dach pomiarowych doprowadziło przez i napięciowych (ozn. TVTR) w mo- ostatnie kilkanaście lat do zmniejszenia duły integrujące MU (Merging Unit), wielkości rdzeni przekładników, jednak których celem jest zamiana wtórnych jak wiadomo rozwiązania tradycyjne wartości prądów i napięć w strumień (przekładniki indukcyjne) mają dużo spróbkowanych wielkości pomiaro- wad wśród których można wyliczyć: wych SV (Sampled Value) i przesłanie problemy z nasycaniem się rdzeni przego magistralą procesową do urządzeń kładników prądowych, powstawanie elektronicznych IED (zabezpieczeń lub przepięć w obwodach wtórnych przemierników). W ten sam sposób zosta- kładników napięciowych, słabe włają przesłane odwzorowania łączników ściwości dynamiczne, materiałochłoni sygnały sterujące (ozn. XCBR). ność przy produkcji z czego wynika duża waga i wysoki koszt wytworzenia Rozwiązanie z zastosowaniem archi- przekładnika. Rozwój nowych technotektury komunikacyjnej z przetworni- logii pomiarowych zaszczepił w produkami sygnałów obiektowych (nazwa- centach urządzeń pierwotnych pomysł nymi Bricks) dla magistrali procesowej skonstruowania przekładników elekIEC 61850-9-2 jest produkowane i in- tronicznych, których cechy użytkowe stalowane przez firmę General Electric eliminowałyby problemy występujące pod nazwą Hard Fiber System. Opis przy eksploatacji przekładników tradyrozwiązania zostanie jest zamieszczo- cyjnych. Nowy typ przekładników okreny w dalszej części artykułu. ślono mianem przekładników elekOpublikowane w 2004 roku wytyczne tronicznych NCIT (Non Conventional odnośnie wymagań dla magistrali pro- Instrument Transformer). Podstawową 3. Trendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej

zaletą przy stosowaniu tych urządzeń jest likwidacja połączeń analogowych (miedzianych) do przekaźników zabezpieczeniowych IED przez zastąpienie ich połączeniami cyfrowymi. Dodatkowo cyfrowa transmisja sygnałów w standardzie IEC 61850 oznacza: yypodgląd ciągłości łącza yyweryfikacja poprawności przesyłanych danych yyodporność na zakłócenia elektromagnetyczne yyprostą transmisję sygnałów na znaczne odległości yywysoki poziom bezpieczeństwa dla obsługi wynikający z użycia materiałów dielektrycznych w miejsce połączeń drutowych Dopuszczalna będzie sytuacja gdzie jeden moduł MU (wbudowany w przekładnik NCIT) będzie obsługiwał kilka przekaźników zabezpieczeniowych IED jak również innych urządzeń pomiarowych. Możliwe będzie również rozwiązanie gdzie jeden moduł MU będzie przetwarzał informacje z kilku przekładników NCIT. Spotykane współcześnie rozwiązania konstrukcyjne przekładników NCIT są oparte o wykorzystanie następujących zjawisk fizycznych: yyw stacjach napowietrznych o zakresie napięć 145 kV do 1100 kV: xxCTOE: pomiar prądu wykorzystujący zjawisko Faraday’a w szklanym pierścieniu xxVTCE: dzielnik pojemnościowy xxNXVT: optyczny czujnik napięcia yyw stacjach wnętrzowych GIS o zakresie napieć 145 kV do 500 kV: xxRECT: pomiar prądu wykorzystujący cewkę Rogowskiego xxCEVT: pomiar napięcia poprzez obwód pojemnościowy w formie obwodu drukowanego

Najdłużej znanym rozwiązaniem przekładnika prądowego NCIT jest cewka Rogowskiego czyli urządzenie będące rodzajem transformatora bezrdzeniowego, którego sygnałem wyjściowym jest napięcie (zależne proporcjonalnie od wartości natężenia prądu płynącego przez przewodnik). Cewka nie posiada rdzenia ferromagnetycznego a więc cechuje się małą reaktancją indukcyjną przez co może reagować na szybkozmienne przebiegi a przy dużych wartościach prądów nie nasyca się dzięki liniowemu zakresowi pracy. Wadą cewki Rogowskiego jest zależność poziomu sygnału wyjściowego . Podłączenie pola do zabezpieczenia IED sposób tradycyjny (z oraz prądu w obwodzie odlewej) częstotliwości Rysunekurządzeń 5. Podłączenie urządzeń pola do zabezpieczenia IEDww sposób tradycyjny (z lewej) oraz za pomocą modułu integrującego MU z magistralą procesową (z prawej) pierwotnym.

mocą modułu integrującego MU z magistralą procesową (z prawej)

ązanie z 46 zastosowaniem architektury komunikacyjnej z przetwornikami sygnałów dla obiektourządzenia energetyki 2/2012

zwanymi Bricks) dla magistrali procesowej IEC 61850-9-2 jest produkowane i instalowane

(zależne proporcjonalnie od wartości natężenia prądu płynącego przez przewodnik). Cewka nie posiada (zależne proporcjonalnie od wartości natężenia prądu płynącego przez przewodnik). Cewka nie posiada rdzenia ferromagnetycznego a więc cechuje się małą reaktancją indukcyjną przez co może reagować na rdzenia ferromagnetycznego a więc cechuje się małą reaktancją indukcyjną przez co może reagować na szybkozmienneprzebiegi przebiegiaaprzy przydużych dużych wartościach prądów nasyca dzięki liniowemu zakresowi szybkozmienne wartościach prądów nienie nasyca się się dzięki liniowemu zakresowi

technologie, produkty – informacje firmowe

pracy. Wadą Wadącewki cewkiRogowskiego Rogowskiegojest jestzależność zależność poziomu sygnału wyjściowego od częstotliwości prądu pracy. poziomu sygnału wyjściowego od częstotliwości prądu 3. Trendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej w obwodzie obwodziepierwotnym. pierwotnym. w

światła zależy od wartości płynącego prądu. Im większe jest natężenie płyKolejnym ze stosowanych rozwiązań przekładnika nącego prądowego optyczny czujnik prąprąduNCIT tym kątjest skręcenia wiązki jest większy i mniejsza ilośćna światła po- (o pewien du wykorzystujący zjawisko Faraday’a (zjawisko magnetooptyczne) polegające obrocie jawiającego się za polaryzatorem wyjkąt) płaszczyzny polaryzacji światła spolaryzowanego liniowo w czasie przechodzenia światła przez ściowym, które jest odbierane przez fotodiodę. Dokładność wiązki pomiaru prze- zależy od ośrodek, w którym istnieje pole magnetyczne. Intensywność spolaryzowanej światła kładnika CTOE jest niezależna od spowartości płynącego prądu. Im większe jest natężenie płynącego prądu tym kąt skręcenia wiązki jest sobu ułożenia przewodnika w oknie większy i mniejsza ilość światła pojawiającego się za polaryzatorem jest odbierane pomiarowym wyjściowym, jak również odktóre obecności zewnętrznych pól elektromagneprzez fotodiodę. Dokładność pomiaru przekładnika CTOE jest niezależna od sposobu ułożenia przeRysunek 6. Cewka Rogowskiego tycznych. Rys. 6. 6. Cewka Rogowskiego Rys. Cewka Rogowskiego wodnika w oknie pomiarowym jak również od obecnościPrzekładniki zewnętrznych pól elektromagnetycznych. napięciowe CEVT (dla rozdzielni izolowanej SF6) działające na zasadzie pojemnościowego dzielnika napięcia są wykonane w postaci elektrod z obwodów drukowanych na giętkich taśmach laminowanych. Cztery taśmy połączone są ze sobą tak aby otaczały w szynoprzewodzie przewód pierwotny. Sygnał wyjściowy z dzielnika jest proporcjonalny do napięcia pierwotnego a pojemność pomiędzy obwodem pierwotnym i wtórnym wynosi rzędu pikofaradów. Do zalet tego typu przekładników należy zaliczyć jego małą masę (nie przekracza 1 kg), dużą dokładność statycznych i dyna- prądoRys. 7. Porównanie gabarytów przekładnika prądowego Faraday’a konwencjonalnego i przekładnika RogowRys. 8. Zjawisko oraz metoda wykorzystania tego w stanach zjawiska w przekładnikach micznych <0,1%, szybką odpowiedź na Rysunek 7. Porównanie gabarytów przekładnika prądowego konwencjonalnego Rys.przy 7. Porównanie gabarytów prądowego konwencjonalnego i przekładnika Rogowskiego tej samej ilości uzwojeń przekładnika – wych stacja GIS 400 kV i przekładnika Rogowskiego przy tejCTOE samej ilości uzwojeń – stacja GIS 400 kV stany przejściowe <5ms. skiego przy tej samej ilości uzwojeń stacja GIS 400 kV ENERGOTEST 3. Trendy– w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej 3.6 ENERGOTEST Kolejnym ze stosowanych rozwiązań 3.6

przekładnika prądowego NCIT jest Kolejnym zeprądu stosowanych rozwiązań przekładnika prądowego NCIT jest optyczny czujnik prąoptyczny czujnik wykorzystujący du wykorzystujący zjawisko Faraday’a zjawisko Faraday’a (zjawisko magneto-(zjawisko magnetooptyczne) polegające na obrocie (o pewien optyczne) polegające na obrocie (o pekąt) płaszczyzny polaryzacji światła spolaryzowanego liniowo w czasie przechodzenia światła przez wien kąt) płaszczyzny polaryzacji świaośrodek, w którym istnieje pole magnetyczne. Intensywność spolaryzowanej wiązki światła zależy od tła spolaryzowanego liniowo w czasie wartości płynącego prądu. Im większe jest natężenie płynącego prądu tym kąt skręcenia wiązki jest przechodzenia światła przez ośrodek, mniejszapole ilośćmagnetyczne. światła pojawiającego się za polaryzatorem wyjściowym, które jest odbierane w większy którym i istnieje przez fotodiodę. Dokładność pomiaru Intensywność spolaryzowanej wiązkiprzekładnika CTOE jest niezależna od sposobu ułożenia przewodnika w oknie pomiarowym jak również od obecności zewnętrznych pól elektromagnetycznych.  czujnik optyczny pierwotny

(możliwa integracja do 3 czujników)

rendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej

wanych rozwiązań przekładnika prądowego NCIT jest optyczny czujnik prą-

wisko Faraday’a (zjawisko magnetooptyczne) polegające na obrocie (o pewien

 Izolator kompozytowy

yzacji światła spolaryzowanego liniowo w czasie przechodzenia światła przez

ieje pole magnetyczne. Intensywność spolaryzowanej wiązki światła zależy od

ądu. Im większe jest natężenie płynącego prądu tym kąt skręcenia wiązki jest

ć światła pojawiającego się za polaryzatorem wyjściowym, które jest odbierane

dność pomiaru przekładnika CTOE jest niezależna od sposobu ułożenia prze-

 dwa redundantne układy elektroniczne do przetwarzania sygnału pomiarowego

arowym jak również od obecności zewnętrznych pól elektromagnetycznych.

Rys. 8. Zjawisko Faraday’a oraz metoda wykorzystania tego zjawiska w przekładnikach prądo-

z łączem światłowodowym

wych CTOE

Rysunek 8. Zjawisko Faraday’a oraz metoda wykorzystania tego zjawiska w przekładnikach prądowych CTOE

raday’a oraz metoda wykorzystania tego zjawiska w przekładnikach prądo-

Rysunek 9. Przekładnik prądowy CTOE z głowicą optyczną

Rys. 9. Przekładnik prądowy CTOE z głowicą optyczną ENERGOTEST

urządzenia dla energetyki 2/2012

 czujnik optyczny pierwotny (możliwa integracja do 3 czujników)

3.7

taśmach laminowanych. Cztery taśmy połączone są ze sobą tak aby otaczały w szynoprzewodzie

pierwotny.przewód Sygnał wyjściowy z dzielnika jest proporcjonalny do napięcia pierwotny. Sygnał wyjściowy z dzielnika jest proporcjonalny do napięcia pierwotnego a po- pierwotnego a po-

jemność pomiędzy obwodem pierwotnym i wtórnym wynosi rzędu pikofaradów. Do zalet tego typu pomiędzytechnologie, obwodem pierwotnym i wtórnym– wynosi rzędu pikofaradów. produkty informacje firmoweDo zalet tego typu przekładników należy zaliczyć jego małą masę (nie przekracza 1 kg), dużą dokładność w stanach

ków należy zaliczyć jego <0,1%, małąszybką masę (nie naprzekracza kg), dużą dokładność w stanach statycznych i dynamicznych odpowiedź stany przejściowe1<5ms.

ch i dynamicznych <0,1%, szybką odpowiedź na stany przejściowe <5ms. yypewność działania uzyskiwana za

sprawą redundantnych połączeń komunikacyjnych yyuproszczenie obsługi poprzez pewny nadzór nad sprawnością urządzeń i wiarygodnością pomiarów yyduża dokładność pomiaru prądu i napięcia <0,2% yyeliminacja zjawisk nasycenia, ferrorezonansu oraz poprawne odwzorowywanie szybkozmiennych zjawisk Rysunek 10.Rys. Przekładnik napięciowy CEVT – pojemnościowy dzielnik napięcia 10. Przekładnik napięciowy CEVT – pojemnościowy dzielnik napięcia przejściowych W Wstacjach napowietrznych stosuPodsumowując w/w rozwiązania tech- yyszeroki zakres przetwarzania o parastacjach napowietrznych stosuje się przekładniki napięciowe działające na zasadzie dzielnika je się przekładniki napięciowe dzia- niczne można stwierdzić, zastosometrach odpowiednich zarówno dla pojemnościowego oraz przekładniki firmy NXT-Phase których konstrukcja opiera się na że zastosowaniu łające na zasadzie dzielnika pojemwanie elektronicznych przekładników zadań zabezpieczeniowych jak i pooptycznego czujnika napięcia działającego na zasadzie efektu Pockelsa. Zjawisko (liniowy efekt eleknościowego oraz przekładniki firmyzałamania pomiarowych przynosidoszereg zalet, miarowych (od 10% In do 2000% In) trooptyczny) polega na zmianie współczynnika światła proporcjonalnie zewnętrznego NXT-Phase których konstrukcja opie- tylko z których najważniejsze to: efekt piezoyyłatwe podłączenie obwodów popola elektrycznego. Zjawisko Pockelsa występuje w kryształach, które wykazują ra się na zastosowaniu optycznego yyoszczędności wynikające z niewielmiarowych z izolacją galwaniczną elektryczny. Pomiar napięcia w tego typu przekładnikach może być realizowany z klasą dokładności czujnika napięcia działającego na zakich rozmiarów i wagi oraz z możliwoy y prosta i przejrzysta architektura kon<0,2% w zakresie od napięcia stałego do kilkudziesięciu kHz. Przekładniki zostały przetestowane Rys. 10. Przekładnik napięciowy CEVT –ścipojemnościowy dzielnik napięcia sadzie efektu Pockelsa. Zjawisko (lirezygnacji z tradycyjnego odrutofiguracji na stacjach elektroenergatycznych w Kanadzie. Firma NXT-Phase posiada również w swojej ofercie niowy efekt elektrooptyczny) polega wania (ciężar przekładnika NCIT w wyprzekładnik prądowo-napięciowy NXVCT posiadający optyczny czujnik prądu i napięcia zintegrowany na zmianie współczynnika załamania konaniu dla stacji napowietrznych Pierwsze doświadczenia w jednej głowicy. światła proporcjonalnie do zewnętrzeksploatacyjne stanowi około 10% wagi przekładnika jach napowietrznych stosuje się przekładniki napięciowe działające na zasadzie dzielnika nego pola elektrycznego. Zjawisko z przekładnikami NCIT w wykonaniu konwencjonalnym) ciowego oraz przekładniki firmyw NXT-Phase których konstrukcja zastosowaniu Jedna z pierwszych pilotażowych Pockelsa występuje tylko kryszta- yyużycie standardu IEC 61850opiera gwaran-się na łach, które wykazują efekt piezoelektuje obsługę urządzeń różnych pro- aplikacji na stacji GIS 245 kV z zastoo czujnika napięcia działającego natypu zasadzie efektu Pockelsa. Zjawisko (liniowy efekt eleksowaniem przekładników NCIT zostatryczny. Pomiar napięcia w tego ducentów ła wdrożona na stacji Samaude w poprzekładnikach może być realizoway y bezpieczeństwo wynikające z praky) polega na zmianie współczynnika załamania światła proporcjonalnie do zewnętrznego ny z klasą dokładności <0,2% w zatycznego braku oleju jako czynnika łudniowej Francji (własność firmy RTE rycznego.kresie Zjawisko Pockelsa tylko w kryształach, wykazują efekt piezoFrance). Dostawcą stacji GIS B105 byod napięcia stałegowystępuje do kilkuizolującego, co oznaczaktóre eliminację dziesięciu kHz. Przekładniki zostały rozprysku czynnika łatwopalnego ła firma AREVA T&D. Eksploatacja stay. Pomiarprzetestowane napięcia w na tego typu przekładnikach może być realizowany z klasą dokładności cji rozpoczęła się w drugiej połowie stacjach elektroprzy uszkodzeniu 2006 roku. Cel eksperymentu był naenergatycznych w Kanadzie. Firma y y ograniczenie ryzyka pojawienia się zakresie od napięcia stałego do kilkudziesięciu kHz. Przekładniki zostały przetestowane NXT-Phase posiada również w swojej niebezpiecznych dla życia poten- stępujący: yocena funkcjonalności oraz niezaofercie przekładnik prądowo-napiędzięki wyeliminowaniu połą- yw h elektroenergatycznych w Kanadzie. Firmacjałów NXT-Phase posiada również swojej ofercie wodności przekładników NCIT przy ciowy NXVCT posiadający optyczny czeń elektrycznych pomiędzy urząk prądowo-napięciowy NXVCT posiadający dzeniem optyczny czujnik prądu(połąi napięciapracy zintegrowany z zabezpieczeniami odległoczujnik prądu i napięcia zintegrowaa zabezpieczeniem ściowymi ny w jednej głowicy. czenia światłowodowe) łowicy. yyocena dokładności pomiaru energii Rys. 11. Przekładnik prądowo-napięciowy NXVCT z głowicą optyczną przy wykorzystaniu sygnałów poENERGOTEST 3.8 miarowych z przekładników NCIT yyocena funkcjonalności i niezawodności protokołu komunikacyjnego IEC 61850-9-1 i 9-2 dla celów pomiarów i zabezpieczeń yysprawdzenie współpracy przekładników NCIT z urządzeniami IED różnych producentów W polu zastosowano równolegle pracujące układy z przekładnikami klasycznymi i elektronicznymi NCIT. Klasy dokładności zainstalowanych urządzeń pomiarowych w układzie konwencjonalnym i niekonwencjonalnym były identyczne. Instalacja była nadzorowana i monitorowana zdalnie przez służby eksploatacji firmy RTE. Układ został wyposażony w następująca aparaturę: yykomplet przekładników kombinowanych NCIT 245 kV, opartych o cewkę Rogowskiego oraz pojemnościowy dzielnik napięcia yyw obwodach wtórnych zainstalowano: Rysunek 11. Przekładnik prądowo-napięciowy NXVCT z głowicą optyczną

Rys. 11. Przekładnik prądowo-napięciowy NXVCT z głowicą optyczną ENERGOTEST

urządzenia dla energetyki 2/2012

3. Trendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej

o o

technologie, produkty – informacje firmowe

przekaźnik odległościowy MiCOM P442 (AREVA) przekaźnik odległościowy 7SA522 (Siemens)

mu swobodę wyboru przy zakupie aparatury. Jak widać ocena firmy RTE jest dosyć sceptyczna i o ile redukcja kosztów budowy nowych stacji przy wykorzystaniu przekładników NCIT może być przekonująca dla inwestora to pozostałe aspekty techniczne nie były w stanie przekonać firmę RTE do stosowania w najbliższej przyszłości wyłącznie przekładników elektronicznych NCIT.

Rozwiązanie oferowane przez General Electric

Firma General Electric posiada w swojej ofercie produkt Hard Fiber System będący realizacją standardu IEC 61850. Składa się on z: 3. Trendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej yyprzetworników sygnałów obiektowych zainstalowanych przy urządzeniach pierwotnych nazwanych o Oceniając zalety zastosowania połączeń komunikacyjnych firma RTE -oczekuje aby stoso„Brick” wane protokoły mogły być uniwersalnie stosowane przez wielu producentów aparatury zayyprzekaźników zabezpieczeniowych bezpieczeniowej co da kupującemu swobodę wyboru przy zakupie aparatury. yykabli światłowodowych z prefabryJak widać ocena firmy RTE jest dosyć sceptyczna i kowanymi o ile redukcja kosztów budowy nowych stacji złączami yykrosownicdla światłowodowych do ze-aspekty przy wykorzystaniu przekładników NCIT może być przekonująca inwestora to pozostałe stawiania w połączeń pomiędzy przeRysunek 12. Pole rozdzielni GIS 245 kV Samaude (RTE) wyposażone w przekładniki techniczne nie były w stanie przekonać firmę RTE do stosowania najbliższej przyszłości wyłącznie Rys. 12. Pole rozdzielni GIS 245 kV Samaude (RTE) wyposażone w przekładniki konwencjokonwencjonalne i przekładnik kombinowany prądowo-napięciowy NCIT. kaźnikami IED a przetwornikami przekładników elektronicznych NCIT. nalne i przekładnik kombinowany prądowo-napięciowy NCIT. „Brick” yylicznik energii Landis&Gyr klasy 0,2 wymagają wielu zabiegów eksploRozwiązanie przez General Electric lat doświadczeń przy testowaniu układów opartych ooferowane przekładniki NCIT doprowadziły yKilka yprzekaźnik odległościowy MiCOM Przetworniki sygnałów obiektowych atacyjnych i są mało awaryjne a za- do określenia abyRTE mogła być wprowadzona przez „Brick” zostały zaprojektowane w taki P442oczekiwań (AREVA) jakie powinna spełniać nowa technologia tem firma oczekuje aby testy poyy przekaźnik odległościowy 7SA522 Firmakazały obsłużyć wszystkie sygnały równie niezawodność firmę RTE na szeroką skalę w przyszłości: General Electricdużą posiada w swojej oferciesposób produktaby Hard Fiber System będący realizacją (Siemens) typowo wykorzystywane w systemach i solidność wykonania przekładnio Redukcja kosztów zakupu przekładników oraz zmniejszenie wymiarów zewnętrznych i wagi standardu IEC 61850. Składa się on z: automatyki i zabezpieczeń jak najblików NCIT. przekładników (oszczędność miejsca) co ma znaczenie przy budowie nowych stacji. przetworników sygnałów obiektowych zainstalowanych przy urządzeniach pierwotnych - naKilka lat doświadczeń przy testowaniu yoyOceniając zalety zastosowania po- żej miejsca ich powstawania tj. prądy o Z technicznego punktu widzenia stosowane obecnie przekładniki tradycyjne spełniają zwanych „Brick” układów opartych o przekładniki NCIT łączeń komunikacyjnych firma RTE i napięcia przemienne z przekładników w większości przypadków oczekiwania firmy RTE jeśli chodzi o użycie w układach zabezdoprowadziły do określenia oczekiwań aby zabezpieczeniowych stosowane protokoły pomiarowych, sygnały położenia łączo oczekuje przekaźników pieczeń i pomiarów. Zalety przekładników NCIT nie stanowią dla firmy RTE wyznacznika do jakie powinna spełniać nowa technolosygnały alarmowe, rozkazy stebyć uniwersalnie stosowane ników, o mogły kabli światłowodowych z prefabrykowanymi złączami tego żeby być uzasadnione było przejście perspektywie na tego typuaparatury rozwiązania. rownicze wyłącznika i odłączników, odgia aby mogła wprowadzona przezw najbliższej przez wielu producentów o krosownic światłowodowych do zestawiania połączeń pomiędzy przekaźnikami IED a przeRTEna oczekuje aby testyw przyszłości: przekładników NCIT pokazały, że są one co najmniej samo funk- czyty temperatury , ciśnienia itp. firmę RTE szeroką skalę zabezpieczeniowej co da tak kupującetwornikami „Brick” cjonalnekosztów I niezawodne jak przekładniki yyRedukcja zakupu przekład- klasyczne. ników oraz widzenia zmniejszenie wymiarów o Z punktu bezpieczeństwa obsługi i eksploatacji stosowane przekładniki konwenzewnętrznych i wagi przekładników cjonalne nie wymagają wielu zabiegów eksploatacyjnych i są mało awaryjne a zatem firma (oszczędność ma znaRTE oczekujemiejsca) aby testy co pokazały równie dużą niezawodność i solidność wykonania przeczenie przy budowie nowych stacji. kładników NCIT. yyZ technicznego punktu widzenia ENERGOTEST 3.10 stosowane obecnie przekładniki tradycyjne spełniają w większości przypadków oczekiwania firmy RTE jeśli chodzi o użycie w układach zabezpieczeń i pomiarów. Zalety przekładników NCIT nie stanowią dla firmy RTE wyznacznika do tego żeby uzasadnione było przejście w najbliższej perspektywie na tego typu rozwiązania. RTE oczekuje aby testy przekładników NCIT pokazały, że są one co najmniej tak samo funkcjonalne I niezawodne jak przekładniki klasyczne. yyZ punktu widzenia bezpieczeństwa obsługi i eksploatacji stosowane przekładniki konwencjonalne nie Rysunek 13. Urządzenia systemu Hard Fiber System Rys. 13. Urządzenia systemu Hard Fiber System Przetworniki sygnałów obiektowych „Brick” zostały zaprojektowane w taki sposób aby obsłużyć

49 miejwszystkie sygnały typowo wykorzystywane w systemach automatyki i zabezpieczeń jak najbliżej urządzenia dla energetyki 2/2012 sca ich powstawania tj. prądy i napięcia przemienne z przekładników pomiarowych, sygnały położenia

na podstawie standardu magistrali procesowej IEC 61850-9-2 wykorzystując jako medium fizyczne prefabrykowane kable światłowodowe podłączone do krosownicy, która kieruje odpowiednie sygnały do urządzenia IED. Warstwa komunikacyjna przesyłająca rozkazy sterownicze z przekaźników IED do

technologie, produkty – informacje firmowe

przetworników sygnałów obiektowych jest realizowana na bazie tych samych kabli światłowodowych przy użyciu komunikatów IEC 61850-8-1 GOOSE.

ne sygnały diagnostyczne. Uzyskane w trakcie eksploatacji dane będą porównane z danymi zarejestrowanymi przez konwencjonalny system zabezpieczeń. Aplikacja zawiera zabezpieczenie jednej linii 132 kV oraz zabezpieczenie transformatora.

Rozwiązania oferowane przez AREVA T&D (obecnie Schneider Electric)

Firma AREVA T&D jako jeden z pierwszych producentów aparatury prowadził prace na wdrożeniem urządzeń wykorzystujących magistralę procesową zgodnie z norma IEC 61850. Obecnie producent oferuje przekaźniki serii Px4x które mogą być wyposażone w kartę komunikacyjną obsługującą standard IEC 61850-9-2 z interfejsem optycznym lub RJ45. Moduł komunikacyjny może być podłączony do modułu integrującego (MU), któRys. 14. Architektura Hard Fiber System Rysunek 14 : Architektura systemu Hardsystemu Fiber System ry korzysta z sygnałów pomiarowych z przekładników tradycyjnych lub Przetworniki sygnałów obiektowych mi sterowniczo-zabezpieczeniowymi. elektronicznych NCIT. Układ zabezpiePilotażowa instalacja układu Hard Fiber System została uruchomiona w Europie w 2009 roku na są zaprojektowane tak aby mogły Nowy system3.działa czeń możezabezpieczeniowej zostać skonfigurowany na w tle układu trady- automatyce Trendy w elektroenergetycznej stacji 132pracować kV Benavente, Hiszpania.warunkach Jest to instalacja oparta magistraliżadnych procesowej w surowych kilka sposobów w zależności od pocyjnego i nienawykonuje ope-pracująca atmosferycznych (odporność sterowniczo-zabezpieczeniowymi. na wy- racji łączeniowych. Instalacja równolegle z tradycyjnymi urządzeniami Nowy rejestruje system działatrzeb w tlechronionego układu co zostało lub elektronicznych NCIT. Układ zabezpieczeń możeprzedstawione zostać skonfigurowany na kilkanrsposobów w zasoką temperaturę, wodę, wstrząsy na rysunku 15. zakłócenia zewnętrzne oraz wewnętrzukładu tradycyjnego i nie wykonuje żadnych operacji łączeniowych. Instalacja rejestruje zakłócenia leżności od potrzeb chronionego układu co zostało przedstawione na poniższym rysunku. i wibracje, pole elektromagnetyczzewnętrzne wewnętrzne sygnały diagnostyczne. Uzyskane w trakcie eksploatacji dane będą ne,oraz agresywne środki chemiczne). Przetworniki „Brick” oprócz zbierania porównane z danymi zarejestrowanymi przez konwencjonalny system zabezpieczeń. sygnałów analogowych i dwustanoAplikacja zawiera zabezpieczenie jednej linii 132 kV oraz zabezpieczenie transformatora. wych mają za zadanie konwersję tych sygnałów do postaci cyfrowej oraz Rozwiązania oferowane AREVA T&D (obecnie Schneider Electric) transmisję strumieniaprzez danych do urządzeń zabezpieczeniowych i sterowniczych IED. Przetworniki „Brick” odbieFirma AREVA T&D jako jeden z pierwszych producentów aparatury prowadził prace na wdrożeniem rają również sygnały (rozkazy sterowaurządzeń nia wykorzystujących magistralę procesową wyłączników, odłączników) z urzą- zgodnie z norma IEC 61850. Obecnie producent dzeń IED.serii Przesył oferuje przekaźniki Px4xpróbkowanych które mogą byćdawyposażone w kartę komunikacyjną obsługującą stannych pomiędzy przetwornikami „Brick” dard IEC 61850-9-2 z interfejsem optycznym lub RJ45. Moduł komunikacyjny może być podłączony urządzeniami IED jest realizowany na do modułupodstawie integrującego (MU), który korzysta z sygnałów pomiarowych z przekładników tradycyjnych standardu magistrali proENERGOTEST cesowej IEC 61850-9-2 wykorzystując 3.12 jako medium fizyczne prefabrykowane kable światłowodowe podłączone do krosownicy, która kieruje odpowiednie sygnały do urządzenia IED. Warstwa komunikacyjna przesyłająca rozkazy sterownicze z przekaźników IED do przetworników sygnałów obiektowych jest realizowana na bazie tych samych kabli światłowodowych przy użyciu komunikatów IEC 618508-1 GOOSE. Pilotażowa instalacja układu Hard Fiber System została uruchomiona w Europie w 2009 roku na stacji 132 kV Benavente, Hiszpania. Jest to instalacja oparta na magistrali procesowej pracująca równolegle z tradycyjnymi urządzenia-

Rysunek lubwielowęzłowa wielowęzłowaukładu układu zabezpieczeń MiCOM Rys.15. 15.Konfiguracja Konfiguracja jedno-, jedno-, dwudwu- lub zabezpieczeń MiCOM Wśród urządzeń wykorzystujących nowy standard komunikacji występują przekaźniki typu: P443,

P444 (zabezpieczenia odległościowe), P545 (zabezpieczenie linii), P643 (zabezpieczenie urządzeniaróżnicowe dla energetyki 2/2012 różnicowe transformatora), P746 (zabezpieczenie szyn zbiorczych).

różnicowe transformatora), P746 (zabezpieczenie szyn zbiorczych). temów zabezpieczeń sprowadzi się do wymuszania cyfrowo odpowiedników prądów i napięć oraz Stosowanie kart pomiarowych standardu IEC 61850-9-2 jest zamienne z tradycyjnymi kartami sygnałów dwustanowych. technologie, produkty – informacje firmowe wejść analogowych a zatem algorytmy działania przekaźników nie ulegają zmianie. Opracowany przez firmę AREVA T&D przetwornik sygnałów obiektowych CVCOM 300S pozwala przeprowadzać tradycyjny wariant badania gdyż może zawierać moduł z zestawem przetworników prądowych i napięciowych, do których podłącza się prądy i napięcia z tradycyjnej walizy pomiarowej (CVCOM dane pomiarowe sprowadza do formy cyfrowej i dostarcza do zabezpieczenia). Taki sposób podejścia do testowania zabezpieczeń pozwala na stosowanie doskonale znanych metod badania przy użyciu tradycyjnej aparatury testującej. Metoda ta jest możliwa do zrealizowania tylko wtedy jeżeli przetwornik sygnałów obiektowych MU nie jestliniizintegrowany przetwornikami prądu i napięcia Rysunek 16. Rozwiązanie hybrydowe zabezpieczenia różnicowego przy wykorzystaniuzprzekaźnika P545 oraz wejść analogowych tradycyjnych I elektronicznych Rys. 16. z przekładników Rozwiązanie hybrydowe zabezpieczenia różnicowego linii przy wykorzystaniu prze(w przekładnikach elektronicznych NCIT).

kaźnika P545 oraz wejść analogowych z przekładników tradycyjnych I elektronicznych ENERGOTEST

3.13

Rysunek Testowanie układów opartychopartych o przetworniki obiektowych (MU) np. typu CVCOM 300S firmy AREVAnp. T&D typu Rys. 17. 17. Testowanie układów o sygnałów przetworniki sygnałów obiektowych (MU)

CVCOM 300S firmy AREVA T&D

Wśród urządzeń wykorzystujących no- czeniowych, są trudne do zrealizowania Pełny zestaw narzędzi do testowania wy standard komunikacji występują w codziennej praktyce eksploatacyjnej. urządzeń IED pracujących w układach przekaźniki typu: P443, P444 (zabez- Należy przyjąć, że w nowych układach opartych o IEC 61850 dostarcza firma Pełny zestaw narzędziP545 do (zabeztestowania urządzeń IED pracujących w układach opartych o nazwie IEC 61850 sprawdzanie systemów zabezpieczeń Omicron. Zestaw narzędzi o pieczenia odległościowe), sprowadzi do wymuszania cyfrowoPackage” „IEC 61850zawiera Package” zawiera aplikację pieczenie różnicowe linii), P643 (zabez-narzędzi dostarcza firma Omicron. Zestaw o się nazwie „IEC 61850 aplikację działająpieczenie różnicowe transformatora), odpowiedników prądów i napięć oraz działającą razem z testerem CMC, która sygnałów dwustanowych.moduły: posiada następujące moduły: P746z(zabezpieczenie szyn zbiorczych). cą razem testerem CMC, która posiada następujące Stosowanie kart pomiarowych standar- Opracowany przez firmę AREVA T&D yyGoose Configuration Module – o IEC Goose Configuration Module – umożliwia wykonywanie przy wykorzystaniu komuniprzetwornik sygnałów obiektowych testów umożliwia wykonywanie testów du 61850-9-2 jest zamienne z traprzy wykorzystaniu komunikatów dycyjnymi kartami wejść analogowych CVCOM 300S pozwala przeprowadzać katów GOOSE używanych do komunikacji pomiędzy urządzeniami IED pracujących wariant badania gdyż może GOOSE używanych do komunikacjiw maa zatem algorytmy działania przekaźni- tradycyjny zawierać moduł z zestawem przetworpomiędzy urządzeniami IED pracuków nie ulegają zmianie. gistrali komunikacyjnej stacji, parametryzacja testów jest formatem plików konfiguników prądowych i napięciowych, do zgodna jących zw magistrali komunikacyjnej których podłącza się prądy i napięstacji, parametryzacja testów jest Metody testowania racyjnych SCLinstalacji cia z tradycyjnej walizy pomiarowej zgodna z formatem plików konfiguopartych o IEC 61850 (CVCOM dane pomiarowe sprowadza racyjnych SCL Ze względu na zmianę technologii przeo Sampled Value Configuration Module – umożliwia generowanie przebiegów prądów i napięć syłu danych dwustanowych i analogo- do formy cyfrowej i dostarcza do za- yySampled Value Configuration bezpieczenia). Takizsposób podejścia Module – umożliwiaIEC generowawychw(na sygnał cyfrowy zamieniane postaci przebiegu cyfrowego zgodnie formatem magistrali procesowej 61850-9-2 nie przebiegów prądów i napięć są wielkości pierwotne) zmieniają się do testowania zabezpieczeń pozwa(80metody próbek/okres) w postaci przebiegu cyfrowego również i urządzenia do testo- la na stosowanie doskonale znanych zgodnie z formatem magistrali wania nowych układów zabezpieczeń. metod badania przy użyciu tradycyjo IEDScout –szynę zestaw narzędzi do testowania, uruchamiania, serwisowania nej diagnostycznych aparatury testującej. Metoda ta jest procesowej IEC 61850-9-2 (80 próInstalacje oparte o procesową możliwa do zrealizowania tylko wtedy bek/okres) nie posiadają już klasycznych obwourządzeń lub układów urządzeń IED dów wtórnych a metody wymuszania jeżeli przetwornik sygnałów obiekto- yyIEDScout – zestaw narzędzi diagnonie jest zintegrowany z przestycznych do testowania, uruchapierwotnych wielkości prądów i napięć, wych MU ENERGOTEST 3.14 niezbędnych dla sprawdzenia popraw- twornikami prądu i napięcia (w przemiania, serwisowania urządzeń lub układów urządzeń IED ności działania przekaźników zabezpie- kładnikach elektronicznych NCIT).

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe

3. Trendy w elektroenergetycznej automatyce zabezpieczeniowej

Rysunek 18. Zestaw do testównarzędzi układu urządzeń IED firmyukładu Omicronurządzeń Rys.narzędzi 18. Zestaw do testów

munikacji światłowodowej może ozna-

IED firmy Omicron tion with non conventional instrument

Dodatkowo dostępne narzędzie SVScout służące już do stosotestowania modułów MU Dodatkowo dostępne jest jest narzędzie transformers and integrujących digital protections czać zmiany w urządzeniach

SVScoutzadanie służące do testowaniaanalogowej modu- wanych IEC protocol for communication. “ jak np. wprowadzenie komu- using poprzez wielkości na wejście modułu a następnie porównanie wielkości wyjściołów integrujących MU poprzez zadanie

nikacji cyfrowej w zabezpieczeniach

- D. Chatrefou, P. Ponchon, D. Duplan,

analogowej wejście mo- z sygnałem M. Osbourne różnicowych:źródłowym linii, transformatorów czy cyfrowej). wejwielkości w postaci sygnałunacyfrowego (w postaci dułu a następnie porównanie wielkości wyjściowej w postaci sygnału cyfrowego z sygnałem źródłowym (w postaci cyfrowej).

szyn zbiorczych. Nowe instalacje będą “IEC 61850 Process Bus - It is Real! “ – D. pozwalały na zastąpienie zabezpieczeń Tholomier , D. Chatrefou polowych - ograniczonych do jednego “Digital protection system using optipola – zabezpieczeniem centralnym cal instrument transformers and digital podejmującym decyzję o wyłączeniu relays interconnected by an IEC 61850Podsumowanie na podstawie informacji z wszystkich 9-2 Digital Process Bus” – M. Kezunovic, Wprowadzenie normy to stacji. niewątpliwie wielki krok w kierunku czwartej Wprowadzenie normy IEC IEC 6185061850 to pól L. Portillo, Z. Djekicgeneracji układów niewątpliwie wielki krok w kierunku Nowe rozwiązania będą wdrażane “Solution for Powerlink’s iPass – substazabezpieczeń. Przesył danych w postaci cyfrowej między przekaźnikami daje nowe możliwości, z jaczwartej generacji układów zabezpie- w nowopowstających lub moderni- tion refurbishment project” – P. Schaub, Przesył w postaci do cyfrozowanych instalacjach jeżeli inwestor A.cyfrowej Kenwrick transmisji sygnałów od kimiczeń. do tej porydanych nie mieliśmy czynienia. Dodatkowo wykorzystanie wej między przekaźnikami daje nowe będzie przekonany o tym, że nowe „Przekładniki elektroniczne (NCIT ) przekładników do aparatury pomiarowej i zabezpieczeniowej to dopiero początek zmian. i zabezmożliwości, z jakimi do tej pory nie technologie są bardziej ekonomiczne w układach pomiarowych mieliśmy do czynienia. Dodatkowo w trakcie realizacji inwestycji jak rów- pieczeń elektroenergetycznych” – B. Eliminacja rdzenia ferromagnetycznego i zastosowanie nowych metod przetwarzania sygnałów wykorzystanie cyfrowej transmisji sy- nież w dłuższej perspektywie czasu wy- Wilczyński gnałówna od osiągnięcie przekładników do aparatu- każą dużą niezawodność i łatwość ob-0,2% „Obniżanie kosztów utrzymania pozwala dokładności pomiaru na poziomie nawet przy zachowaniu liniowejobchary pomiarowej i zabezpieczeniowej to sługi eksploatacyjnej. wodów wtórnych w stacjach wysokierakterystyki w całym zakresie przetwarzania, gwarantując również dokładne przetwarzanie sygnałów dopiero początek zmian. go napięcia przy wykorzystaniu szyny Eliminacja rdzenia ferromagnetycz- Energotest Sp. z o.o. procesowej (process bus) IEC 61850” – przejściowych. Zastosowanie nowych dokładnych) urządzeń wywoła w niedanego i zastosowanie nowych metod mgr(bardzo inż. Jacek Kołodziejczyk n J. pomiarowych Cardenas, J. Kościelny przetwarzania sygnałów pozwala na “MiCOM Px4x 9-2 Ethernetwykonywane Board – User lekiej przyszłości zmiany w metodologii doboru nastaw zabezpieczeń. Doświadczenia osiągnięcie dokładności pomiaru na Guide” – AREVA T&D w laboratoriach pokazały, że czasy własne zabezpieczeń z wejściami jak i cyfrowymi poziomie nawet 0,2% przy zachowaniu “IEC analogowymi 61850 Testing Tool” - Omicron liniowej charakterystyki w całym zakre- Literatura są porównywalne. sie przetwarzania, gwarantując rów- Portal internetowy automatykab2b.pl nież dokładne przetwarzanie sygnałów – sekrety IEC 61850” – M. może oznaczać zmiany w urządzeUżycie techniki cyfrowej i szybkiej– „Energetyka komunikacji światłowodowej przejściowych. Zastosowanie nowych Karbowniczek (bardzo dokładnych) urządzeń pomiaAutomatykakomunikacji elektroenergetyczna niach już stosowanych jak np. wprowadzenie cyfrowej w zabezpieczeniach różnicowych: rowych wywoła w niedalekiej przy- 1/2010 – „Elektroniczne przekładniki linii,szłości transformatorów czy szyn zbiorczych. instalacje pomiaroweNowe – założenia norm i będą prze- pozwalały na zastąpienie zabezzmiany w metodologii doboru rozwiązań technicznych” – M. Lizer, nastawpolowych zabezpieczeń. Doświadczenia gląd pieczeń - ograniczonych do jednego pola – zabezpieczeniem centralnym podejmującym wykonywane w laboratoriach pokaza- W. Szweicer, S. Wróblewska „Hybrid optical voltage and pól current ły, że czasy własne zabezpieczeń z wej- informacji decyzję o wyłączeniu na podstawie z wszystkich stacji. ściami analogowymi jak i cyfrowymi są combined instrument transformer” - F. Nowe rozwiązania będą wdrażane w nowopowstających lub modernizowanych instalacjach jeżeli Jenau, H.-J. Voss porównywalne. Użycie techniki cyfrowej i szybkiej ko- CIGRE 2006 (B3-203) – “Pilot applica-

Podsumowanie

inwestor będzie przekonany o tym, że nowe technologie są bardziej ekonomiczne w trakcie realizacji inwestycji jak również w dłuższej perspektywie czasu wykażą dużą niezawodność i łatwość obsługi

eksploatacyjnej. 52

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe

Zgodne z IEC61850 switche ethernetowe GarrettCom w sieciach monitorujących pracę włoskich podstacji elektroenergetycznych Aplikacja wykorzystująca Ethernet przemysłowy Technologia

Elektroenergetyka odegrała kluczową rolę w rozwoju ekonomicznym i społecznym Włoch. W ciągu kilku ostatnich lat nastąpiły radykalne zmiany w automatyzacji tej gałęzi przemysłu. Szczególnie wysoki wzrost odnotowano w automatyce podstacji elektroenergetycznych. Wykorzystano tam architekturę komunikacyjną IEC61850, platformę definiującą sposoby komunikacji pomiędzy urządzeniami podstacji i określającą wymagania stawiane systemom powiązanym. Zastosowana technologia pozwoliła na zdecydowanie lepszą współpracę różnych urządzeń elektronicznych IED (Intelligent Electronic Device). Wykorzystywane w podstacjach komunikacyjne urządzenia Ethernetowe muszą spełniać takie same kryteria jak urządzenia zabezpieczające, ponieważ pracują w tych samych, ekstremalnie trudnych warunkach. Powodem coraz częstszego stosowania przemysłowego Ethernetu w elektroenergetyce jest jego wysoka niezawodność i funkcjonalność. Szczególnie istotne dla tego środowiska jest wykorzystanie odpornej na zakłócenia elektromagnetyczne techniki światłowodowej, zasilanie urządzeń napięciem 48VDC i 110VDC oraz szeroki zakres temperatury pracy. Dzięki tym własnościom sieć Ethernet w połączeniu z aparaturą kontrolną i oprzyrządowaniem stacyjnym może być wykorzystana do sprawnego zarządzania dostarczaną społeczeństwu energią elektryczną.

podjęta w celu optymalnego wykorzystania zasobów, pokrycia wzrastającego zapotrzebowania na energię elektryczną i zapewnienia równego dla wszystkich do niej dostępu. Efektem tej decyzji było powołanie narodo-

wej organizacji zarządzającej energią elektryczną ENEL.Po dziesięcioleciach monopolu znacjonalizowany rynek energii elektrycznej został uwolniony, ale ENEL, jako wiodący producent w dalszym ciągu pełni kluczową rolę

ENEL (Ente Nazionale per l’Energia Elettrica)

Po długiej debacie parlamentarnej, 27 listopada 1967 roku, włoska Izba Deputowanych zdecydowała o upaństwowieniu krajowego systemu elektroenergetycznego. Decyzja ta została

Typowa aplikacja wykorzystująca switch’e GarrettCom

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe w rozwoju ekonomicznym i społecznym Włoch.

Zadanie

Po wielu przerwach w dostawie energii elektrycznej, jakie miały miejsce w 2003 roku, Zarząd Włoskich Sieci Energetycznych (GRTN) nakazał wprowadzenie nowoczesnych systemów automatyki do stacji wysokich napięć. Efektem tego było zmodernizowanie 15 podstacji energetycznych, w których stworzono sieć Ethernet zbudowaną na przemysłowych switch’ach GarrettCom. We współpracy z firmą Hi-TEC (producent i wykonawca cyfrowych rejestratorów błędów) i włoskim integratorem FORT FIBRE OTTICHE, ENEL opracował system monitorowania i rejestrowania zdarzeń występujących na liniach energetycznych Włoch, pozwalający na zdecydowaną poprawę jakości świadczonych usług. Projekt wymagał zastosowania wzmocnionych switch’y Ethernet, zapewniających wysoką niezawodność i zgodność z IEC 61850. Dodatkowo niezbędna była duża elastyczność urządzeń, gwarantująca dopasowanie konfiguracji do wykorzystywanych mediów transmisyjnych (skrętka 10/100 Mb/s, światłowód 100 Mb/s). Równie ważne były kryteria dotyczące zasilania, switch’e musiały mieć możliwość pracy z napięciami 12/110VDC.

Rezultaty

Do realizacji sieci obejmującej 15 podstacji elektroenergetycznych, FORT FIBRE OTTICHE wybrał switch’e Ethernet serii ES42 w dwóch konfiguracjach: z 6 portami miedzianymi oraz 4 portami miedzianymi i dwoma światłowodowymi. Aplikacja ta pozwala firmie ENEL na monitorowanie, dokonywanie pomiarów i analizę zdarzeń występujących na liniach elektroenergetycznych. Pomiary na każdej z podstacji realizowane są przez skomputeryzowaną jednostkę kontrolną. Do ich realizacji wykorzystywana jest aparatura DFR (Digital Fault Recorder) i SER (Sequence of Events Recorder). Są to rejestratory dedykowane do pracy w elektrowniach i podstacjach wysokiego napięcia, działające w strukturze sieci Ethernet. Każda podstacja ma topologię dwuramiennej gwiazdy z dodatkowym odgałęzieniem

Produkty GarrettCom

Seria przemysłowych switch’y ES42 dzięki swojej wzmocnionej konstrukcji może pracować w bardzo wymagających środowiskach. Dzięki temu pozwala na dotarcie z nowoczesnymi rozwiązaniami na sam skraj sieci. Doskonale sprawdza się tam gdzie niewielka grupa sterowników PLC lub in-

O firmie GarrettCom Firma GarrettCom Inc. jest wiodącym producentem przemysłowych urządzeń sieciowych. W swojej ofercie posiada szeroką gamę produktów zgodnych z IEC 61850, NEBS i ETSI, zaprojektowanych do pracy w zakładach przemysłowych, energetyce, telekomunikacji. Opracowane przez firmę oprogramowanie MNS-6K oprócz zarządzania redundantnymi pierścieniami zapewnia bezpieczny dostęp zarówno do sieci lokalnych jak i zdalnych. Firma sprzedaje swoje produkty na całym Świecie, poprzez sieć dystrybutorów, integratorów systemów lub w wersji OEM. nia na określonym porcie oraz odbiór standardowych sygnałów rekonfigurujących STP/RSTP. Efektem jest znaczne uproszczenie i przyspieszenie procesu zmiany kierunku przepływu pakietów i rozsyłania sygnałów rekonfigurujących do kolejnych urządzeń sieci, w przypadku wystąpienia awarii. Pracujące na krańcach sieci brzegowe switch’e ES42 mogą współpracować z obsługującymi protokoły STP, RSTP lub S-Ring switch’ami zarządzalnymi.

Rozwiązanie

Dla swojego klienta, firmy ENEL, FORT FIBRE OTTICHE wybrał przemysłowe urządzenia GarrettCom ES42. Jest to seria kompaktowych, sześcioportowych switch’y Ethernet, charakteryzująca się bardzo wysoką niezawodnością, potwierdzoną certyfikatami IEC 61850 i IEE1613. Testy przeprowadzone w rygorystycznych warunkach potwierdziły, że urządzenia te są odporne na działanie promieniowania elektromagnetycznego i temperatury, przez co doskonale nadają się do pracy w aplikacjach energetycznych. „Szeroka linia produktów Ethernet firmy GarrettCom jest idealnym rozwiązaniem dla integratorów dostarczających rozwiązań sieciowych dla przemysłu elektroenergetycznego. Urządzenia te nie tylko spełniają wymagania IEC61850, ale z uwagi na swoją typowo przemysłową konstrukcję, doskonale nadają się do pracy w skrajnie trudnych środowiskach.” Mówi Luigi Campilii, Product Manager, FORT FIBRE OTTICHE, S.r.l.

nych urządzeń przemysłowych ma być podłączona do światłowodu lub w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba zgrupowania wielu urządzeń i połączenia ich za pomocą miedzianej skrętki. Dzięki ES42 nawet najbardziej oddalone od centrum IT urządzenia mogą się z nim bez problemu komunikować. Wykorzystując najnowsze rozwiązania i technologie sieciowe, switche ES42 są w stanie sprostać wysokim wymaganiom stawianym przez aplikacje pracujące w halach produkcyjnych czy podstacjach elektroenergetycznych. Dzięki zaimplementowaniu funkcji LLL (LinkLoss-Learn), mogą być wykorzystane do tworzenia struktur sieciowych wymagających automatycznej rekonfiguracji. Funkcja LLL pozwala switch’om ES42 na wykrywanie utraty połącze-

urządzenia dla energetyki 2/2012

Rozwiązanie takie pozwala na znaczne obniżenie kosztów, gwarantującej wysoką niezawodność, redundantnej sieci LAN. ES42 to sześcioportowy switch o zwartej, kompaktowej konstrukcji. Dostępne są modele z dwoma portami światłowodowymi 100Mb i czterema miedzianymi 10/100, odpowiednio jednym portem światłowodowym i pięcioma miedzianymi oraz sześcioma portami miedzianymi. Porty światłowodowe mogą być wyposażone w dowolne konektory jedno- lub wielomodowe. Jarosław Kapturski spec. ds. Promocji i Marketingu Tekniska Polska Przemysłowe Systemy Transmisji Danych Sp. z o.o. na podstawie www.garrettcom.com.pl n

technologie, produkty – informacje firmowe

Poprawa warunków pracy turbiny przy zastosowaniu płytowych skraplaczy pary niskoprężnej

lfa Laval jest wiodącym na świecie dostawcą specjalistycznych urządzeń i rozwiązań inżynierskich. Dzięki stałej współpracy z przemysłem energetycznym oferuje rozwiązania o wyjątkowych cechach użytkowych, które pozwalają na optymalizację procesów wytwarzania energii w elektrowniach i elektrociepłowniach. Jednym z takich urządzeń jest moduł AlfaCond zaprojektowany do skraplania pary niskoprężnej pochodzącej z turbin parowych lub innych urządzeń stosowanych w przemyśle energetycznym. Ze względu na swoje właściwości jest on bardzo korzystną alternatywą dla tradycyjnych wymienników płaszczowo-rurowych. • Niskie koszty inwestycji i użytkowania w porównaniu do tradycyjnych urządzeń płaszczowo-rurowych gwarantujących taką samą wydajność, wpływają na podwyższenie rentowności zakładu. • Mała przestrzeń konieczna do zabudowy pozwala zamontować moduł w już istniejące instalacje. • Łatwa i prosta obsługa ogranicza wymagania dotyczące nadzoru ze strony operatora systemu. Warto więc zastanowić się nad zastosowaniem modułu AlfaCond, który jest efektywnym, ekonomicznym i nowoczesnym rozwiązaniem, dostosowany do wymagań przemysłu energetycznego. AlfaCond jest dostarczany jako kompletny, zintegrowany system z zamontowanymi wszystkimi podzespołami i komponentami, które są niezbędne do zapewnienia efektywnego, niezawodnego skraplania pary w warunkach pracy w podciśnieniu. Moduł AlfaCond jest przeznaczony do skraplania pary w zakresie niskich i średnich przepływów, z maksymalną wydajnością do 60 ton na godzinę i w temperaturze 45-60°C.

Skraplacz AlfaCond – serce modułu

Skraplacz AlfaCond jest zaprojektowany do skraplania „pod próżnią“. Posiada on

bardzo duży wlot pary i dwa znacznie mniejsze wyloty kondensatu. Przyłącza wody chłodzącej, średniej wielkości, zlokalizowano w centralnej części płyty. AlfaCond składa się z płyt zespawanych parami (kasety). Konstrukcja kasety tworzy dwa typy kanałów:„spawany“ dla skraplanych oparów i „uszczelkowy“

Urządzenia Alfa Laval stosowane w przemyśle energetycznym • Płytowe lutowane, spawane i uszczelkowe wymienniki ciepła • Spiralne wymienniki ciepła • Wirówki i moduły wirówkowe do oczyszczania wody i olejów • Wirówki dekantacyjne do osadów ściekowych • Filtry samoczyszczące z płukaniem wstecznym • Kompletne rozwiązania dla wody chłodzącej. Wytłoczenia płyt zostały zaprojektowane w sposób zapewniający optymalne warunki dla procesu skraplania: szeroki kanał po stronie oparów i wąski po stronie wody chłodzącej. Taka konstrukcja zapewnia bardzo niski spadek ciśnienia po stronie oparów oraz jednocześnie wysoką prędkość i turbulencję przepływu wody chłodzącej. Dzięki temu zostaje osiągnięta najwyższa sprawność wymiany ciepła i ograniczone gromadzenie się zanieczyszczeń. Zastosowany w skraplaczu pełen przeciwprąd umożliwia lepsze dochładzanie gazów nieskraplających się w stosunku do porównywalnych instalacji płaszczowo-rurowych, co zmniejsza obciążenie pompy próżniowej.

Niskie koszty zakupu

Unikalna konstrukcja skraplacza AlfaCond zapewnia znacznie wyższą sprawność cieplną niż tradycyjne urządzenia płaszczowo-rurowe. Oznacza to znacznie mniejsze wymagania w zakresie powierzchni wymiany ciepła, i powoduje, że AlfaCond staje się bardzo ekonomicznym rozwiązaniem.

Usługi serwisowe Alfa Laval w zakresie optymalizacji działania parku maszynowego w sektorze energetycznym • Serwis i części do płytowych wymienników ciepła Alfa Laval. • Serwis spawanych i spiralnych wymienników ciepła oraz wentylatorowych chłodnic cieczy. • Serwis i części do większości typów wymienników innych producentów. • Czyszczenie wymienników ciepła przy użyciu oryginalnych, bezpiecznych i skutecznych środków chemicznych. • Części zamienne i serwis pomp IMO oleju turbinowego i regulacyjnego. • Wymiana starych pomp oleju Hydroster na IMO. • Remonty kapitalne wirówek oleju turbinowego produkcji WSK i Alfa Laval (MAB, MAPX) i agregatów wirówkowych (AW1700, MMB304, MMB305). • Umowy o gwarancje działania i utrzymania określonego poziomu wydajności danego urządzenia i/lub optymalizacji procesu. Korzyści finansowe z tytułu stosowania AlfaCond są szczególnie widoczne w sytuacjach, gdy ze względu na wysoką korozyjność mediów chłodzących, istnieje konieczność zastosowania specjalnych i bardzo drogich materiałów, do których należy np. tytan.

Oszczędność miejsca

Kompaktowa konstrukcja skraplacza AlfaCond, w którym stosowane są tłoczone płyty, powoduje bardzo małą objętość cieczy w wymienniku i jego małą wagę w porównaniu z tradycyjnymi skraplaczami. Oznacza to znacznie mniejszą powierzchnię, jaką należy przeznaczyć na montaż urządzenia oraz obniżenie kosztów transportu, zabudowy i instalacji.

urządzenia dla energetyki 2/2012

technologie, produkty – informacje firmowe

rys. 1

System przyjazny użytkownikowi

Płytowa, rozbieralna konstrukcja skraplacza AlfaCond zapewnia łatwy dostęp do powierzchni wymiany ciepła w celu dokonania przeglądów lub czyszczenia mechanicznego powierzchni wymiany ciepła. Specjalne wytłoczenia płyt zapewniają wysoki stopień burzliwości przepływu na całej ich powierzchni. W ten sposób ograniczone jest tempo zarastania płyt osadami oraz wzrasta efektywność i sprawność mycia chemicznego. Dodatkowo, dzięki małej objętości cieczy, wystarczające są niewielkie ilości środków płuczących w stosunku do tradycyjnych płaszczowo-rurowych instalacji. Wszystkie komponenty takie jak: pompy, zawory i oprzyrządowanie zamontowane w module spełniają standardy jakościowe uznane w przemyśle energetycznym, zapewniając wysoką niezawodność działania oraz angażując w bardzo małym zakresie personel zakładu.

Wydajność dostosowana do potrzeb

Wydajność AlfaCond można łatwo regulować w zależności od zmieniających się potrzeb, poprzez dodawanie lub usuwanie płyt. Możliwości zmiany konfiguracji i tym samym wydajności stanowi istotną zaletę w stosunku do wymienników płaszczowo-rurowych, których rozbudowa jest praktycznie niemożliwa.

rys. 2

NPSH (wymagana antykawitacyjna wysokość ssania) i przepompowuje kondensat do króćców wylotowych modułu. Nieskraplające się gazy mogą być usunięte z wymiennika ciepła poprzez system próżniowy. System próżniowy W zależności od potrzeb procesu, w module AlfaCond można zainstalować system próżniowy wykorzystujący ejektor zasilany parą (rys. 1) lub pompy próżniowe (rys. 2). Woda chłodząca Standardowy moduł AlfaCond jest zaprojektowany do przeprowadzenia procesu skraplania przy wykorzystaniu świeżej wody. Takie założenie pozwala zastosować stal kwasoodporną, jako podstawowy materiał płyt wymiennika ciepła i orurowania. W przypadku użycia wody morskiej lub innych korozyjnych mediów istnieje możliwość wykonania płyt np. z tytanu, który podwyższy odporność skraplacza na działanie agresywnego środowiska. Sterowanie parą Poziom ciśnienia pary, a tym samym temperatura skraplania są sterowane za pomocą zintegrowanego obiegu sterowania ciśnieniem. W rezulta-

cie możliwe jest utrzymanie najniższej z możliwych temperatury skraplania i ciśnienia dla istniejących parametrów wody chłodzącej, co zapewnia najlepsze parametry pracy turbiny parowej, do której moduł jest podłączony. System sterowania można też dostosować do specyficznych wymagań danego procesu. Przykładem może być tutaj sieć ciepłownicza, gdzie istotne jest, aby woda sieciowa miała określoną temperaturę na wyjściu.

Instalacje AlfaCond na świecie

Moduły AlfaCond zostały już zainstalowane w wielu elektrowniach na całym świecie, np. w Elektrociepłowni DSHR w Dordecht w Holandii (fot. 1), DHA Cogen LTD w Karachi w Pakistanie (fot. 2), w Elektrociepłowni w Artajona w Hiszpanii. We wszystkich przypadkach uzyskano poprawę efektywności procesu. Informacji na temat urządzeń Alfa Laval dla przemysłu energetycznego udziela Dział Energetyki i Ochrony Środowiska, Alfa Laval Polska Sp. z o.o., Jarosław Samsel (tel. 22 336-64-64). n

Obieg pary

Para jest wprowadzana do płytowego wymiennika ciepła AlfaCond przez specjalnie dostosowany do tego medium wlot. W wymienniku zachodzi proces skraplania pary. Kondensat jest przeprowadzany poprzez króćce odprowadzające do zbiornika, który służy jako bufor odprowadzania kondensatu. Zastosowana w module pompa kondensatu spełnia wymagania niskiego

fot. 1

urządzenia dla energetyki 2/2012

fot. 2

transport szynowy – technologie produkty

Hydrauliczne układy napędowe Bosch Rexroth w pojazdach kolejowych 4

15.03.2012 | Henryk Sokołowski | © Bosch Rexroth AG 2012. Alle Rechte vorbehalten, auch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung, Weitergabe sowie für den Fall von Schutzrechtsanmeldungen.

Bosch Rexroth. The Drive & Control Company Bosch –  Grupa Bosch łącznie:

 47,3 miliarda euro obrotów  283 00 pracowników w tym 34 500 w działach badawczorozwojowych  59 % udziału w obrotach

Technika Motoryzacyjna

 Największy na świecie dostawca zaawansowanej techniki motoryzacyjnej Technika przemysłłowa

 14 % ł

Bosch Rexroth AG (100 % Bosch)

 Wiodący w świecie producent napędów i sterowań 1, ń technik solarn Technika dóbr konsumpcyjnych i budowlanych

Bosch Rexroth. The Drive &

 27% udziału w obrotach  ę na świecie producent ę, wiodący producent ę AGD, urządzeń grzewczych i klimatyzacyjnych oraz systemów zabezpieczeń Control Company

 15.03.2012 | Henryk Sokołowski | © Bosch Rexroth AG 2012. Alle Rechte vorbehalten, auch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung, Weitergabe sowie für den Fall von Schutzrechtsanmeldungen.

na 3 kontynentach

Sieć dystrybucyjna

w 80 krajach

ś 

zakładów produkcyjnych w 25 krajach

urządzenia dla energetyki 2/2012

transport szynowy – technologie produkty

Bosch Rexroth. The Drive & Control Company  130 pracowników w Polsce Centrala w Warszawie i 6 biur regionalnych Sieć partnerów handlowych

Bosch Rexroth. The Drive & Control Company Rynki Bosch Rexroth. The Drive & Control Company Aplikacje Aplikacje Automatyzacja przemysłu mobilne maszynowe Rynki 4 i projektowe Aplikacje Aplikacje Automatyzacja przemysłu mobilne maszynowe i projektowe

 źł  źł

Bosch Rexroth. The Drive & Control Company Rynki Bosch Rexroth. The Drive & Control Company Jednostka biznesowa

Aplikacje Aplikacje mobilne Rynki mobilne Aplikacje

Jednostka biznesowa Aplikacje przemysłowe

Aplikacje

Automatyzacja

Jednostka biznesowa Odnawialne źródła energii

maszynowe Aplikacje i projektowe Jednostka biznesowa Aplikacje przemysłowe maszynowe

przemysłu Automatyzacja

źł 



15.03.2012 | Henryk Sokołowski | © Bosch Rexroth AG 2012. Alle Rechte vorbehalten, auch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung, Weitergabe sowiebiznesowa für den Fall von Schutzrechtsanmeldungen. Jednostka Jednostka

mobilne

Aplikacje mobilne

przemysłu

biznesowa Odnawialne źródła energii

źł

i projektowe 5

 Maszyny budowlane  Technika transportowa  Maszyny rolne i leśne  Maszyny Maszyny komunalne budowlane

 Technika transportowa  Maszyny rolne i leśne  Maszyny komunalne

 Wyposażenie przemysłowe  Technika morska i offshore  Wyposażenie  Transport materiałów przemysłowe sypkich  Technika morska

i offshore  Transport materiałów sypkich

urządzenia dla energetyki 2/2012

 Obrabiarki i przemysł samochodowy  Technika montażu, półprzewodniki  Obrabiarki i przemysł i technika solarna samochodowy Przemysł montażu, spożywczy  Technika i opakowaniowy, półprzewodniki drukarski, przetwórczy i technika solarna

 Energia wiatrowa  Energia morska  Energia wiatrowa  Energia morska

 Przemysł spożywczy i opakowaniowy, drukarski, przetwórczy

Bosch Rexroth. The– technologie Drive & Control Company transport szynowy produkty  

ę  



ł

  ń  ż

ł  

ń  łń ż ę łł



ł 



ł

  

   

15.03.2012 | HenrykBosch Sokołowski | © Bosch Rexroth AG 2012. Alle Rechte vorbehalten, auch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung, Działalność Rexroth: Silniki spalinowe pojazdów Napędy hydrostatyczne Weitergabe sowie für den Fall von Schutzrechtsanmeldungen. yy Dostawy elementów i zespołów kolejowych w pojazdach kolejowych

yy Opracowywanie nowych projektów yy Wdrożenia yy Modernizacje yy Uruchomienia u klientów yy Serwis yy Doradztwo yy Szkolenia

BoschRexroth

yy Światowy lider w systemach yy Komplementarnośćoferty yy Wiodący specjalista w zakresie napędów, sterowań i regulacji yy Partner w aplikacjach do maszyn samojezdnych, maszyn przemysłowych i urządzeń wykorzystujących odnawialne źródła energiiWspółpraca z krajowymi producentami dla kolejnictwa: yy Pesa Bydgoszcz yy Stadler Siedlce yy Zakłady Pojazdów Szynowych Stargard Szczeciński yy Bombardier Transportation (ZWUS) Katowice yy Crystal Traktor Sieradz yy Dellner Coupling Gdynia yy Axtone Kańczuga

Zaostrzające się limity emisji spalin (ogólnie StageIIIB od 2012 r.) i rosnące wymagania dotyczące ekonomiki silników spalinowych wymagającoraz szybszego rozwoju konstrukcji silników, m.in. wprowadzania: yy dwustopniowego doładowania yy chłodnicy powietrza doładowującego yy recyrkulacji spalin yy katalizatora cząstek stałych.

Utrzymanie wyśrubowanych parametrów emisji spalin przy zachowaniu realnych kosztów możliwe jest także w opracowanych już i wdrożonych różnorodnych układach hydrostatycznych napędu wentylatorów chłodzenia czynników silnika spalinowego. Układy takie umożliwiają utrzymanie w miarę stałych temperatur czynników chłodzenia silnika w dużym zakresie zmian mocy a przez to znaczne ograniczenie emisji szkodliwych substancji.

Główne zalety napędu hydrostatycznego: yy Zwartość konstrukcji (mała masa napędu na jednostkę przekazywanej energii 0,3–0,5 kg/kW – szczególne przyp. 0,1 kg/ kW yy Duża podatnośćna sterowanie– płynność, precyzja yy Możliwość przenoszenia momentu obrotowego w obu kierunkach yy Możliwość hydrostatycznego hamowania yy Możliwość dowolnego rozmieszczenia elementów i zespołów

Wykorzystanie napędów hydrostatycznychw pojazdach kolejowych:

yy Napędy jazdy transportowej yy Napędy jazd roboczych yy Napędy sprężarek yy Napędy prądnic yy Napędy wentylatorów chłodnic płynów silnika spalinowego yy Zasilanie urządzeńdodatkowych: żurawi, pantografów, burt, mechanizmów specjalnych maszyn roboczych yy Mechanizmy aktywnego wychylania nadwozi wagonów pasażerskich yy Mechanizmy amortyzacji wagonów

urządzenia dla energetyki 2/2012

Bosch Rexroth. The Drive & Control Company

Napęd sprężarki.

Napęd generatora. transport szynowy – technologie produkty Bosch Rexroth. The Drive & Control Company

Napędy wentylatorów

& Control Company

Napęd generatora. Napęd sprężarki



 

Bosch Rexroth. The Drive & Control Company Bosch Rexroth. The Drive & Control Company





Komponenty układu napędu wentylatora 16Bosch Komponenty układu napędu wentylatora Rexroth. The Drive & Control Company Napęd generatora.

Napęd wentylatorów

e vorbehalten, auch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung,

Rexroth. The Drive & Control Company

ponenty układu napędu wentylatora Bosch Rexroth. The Drive & Control Company

e & Control Company

ntrol Company

Lokomotywa SU46modernizacja na ST46 w PES

du napędu wentylatora 19 Bydgoszcz z układem chłodzenia Bosch Rexroth pędu wentylatora 19 15.03.2012 | Henryk Sokołowski | © Bosch Rexroth AG 2012. Alle Rechte vorbehalten, auch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung, Weitergabe sowie für den Fall von Schutzrechtsanmeldungen.

Komponenty układu napędu wentylatora

Lokomotywa SU46 – modernizacja na ST46 w PESA Bydgoszcz z układem chłodzenia Bosch Rexroth

chte vorbehalten, auch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung,

urządzenia dla energetyki 2/2012

uch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung,

Oczyszczarka tłucznia OT84 produkcji ZPS Stargard

transport szynowy – technologie produkty Parametry oczyszczarki tłucznia OTD84 (produkcja ZPS Stargard Szczeciński):

Bosch Rexroth. The OTD84 Drive &produkcji Control Company Oczyszczarka tłucznia ZPS Stargard Oczyszczarka tłucznia OT800. Produkcja: ZNTK Stargard Szczeciński

Bosch Rexroth. The Drive & Control Company

Drezyna holownicza DH900 (prod. ZPS Stargard) Oczyszczarka tłucznia OT’800. Produkcja: ZNTK Stargard Szczeciński

yy Masa maszyny = 105 t yy Prędkość jazdy = 80km/h yy Prędkość jazdy roboczej – 2km/h yy Układ jezdny 6 osi w tym 4 napędne yy Moc silnika – 650kW yy Układ hydrauliczny jazdy: dwie pompy A4VG180EP i cztery silniki hydrauliczne A6VM160HA yy Układy hydrauliczne napędu łańcucha wybierakowego, napędu przesiewacza, napędu przenośników i zasilania urządzeń ustawczych yy Sterowniki RC36, RC8, RCE – program Bosch Rexroth Bodas yy Sterowanie CAN yy Diagnostyka – Bosch Rexroth Bodem

Oczyszczarka tłucznia OT’800 (produkcja ZNTK Stargard Szczeciński)

yy Napęd jazdy transportowej yy Napęd jazdy roboczej yy Pompa: (A2P)A4VSG500(355) yy 4 x Silnik hydrauliczny A6VM107 yy Napęd łańcucha wybierakowego yy Pompa: A4VSG355 yy Silnik hydrauliczny A2FM250 yy Napęd przesiewacza yy Napędy przenośników yy Ruchy ustawcze

Drezyna holownicza DHD900 (prod. ZPS Stargard)

Bosch Rexroth. The Drive & Control Company

Pojazd DH800 w Hiszpanii (produkcja ZPS Stargard)

Parametrydrezyn holowniczych: yy Masa: DH–800=36 T; DH–900=60t yy Prędkośćjazdy: 100km/h yy Napęd jazdy: dwie pompy A4CSG355EP i cztery silniki A6VM500EP yy Sterowniki elektroniczne RC8 i RC2 yy Moc silnika: 653kW yy Oprogramowanie Bosch Rexroth Bodas yy Diagnostyka Bosch Rexroth Bodem

.03.2012 | Henryk Sokołowski | © Bosch Rexroth AG 2012. Alle Rechte vorbehalten, auch bzgl. jeder Verfügung, Verwertung, Reproduktion, Bearbeitung, eitergabe sowie für den Fall von Schutzrechtsanmeldungen.

Pojazd DH’800 w Hiszpanii (produkcja ZPS Stargard) Henryk Sokołowski

urządzenia dla energetyki 2/2012

transport szynowy – technologie produkty

Prostszy dostęp do Internetu w pociągu Firma Kontron wprowadziła na rynek gotowy do użycia serwer INTERPARLO - to zapewniająca dostęp do internetu w pociągu platforma 3U CompactPCI, która umożliwia proste tworzenie sieci WiFi.

hoć rynki usług transportowych są dziś dość zróżnicowane, łączą je obowiązujące gdzie niegdzie, gdzie indziej dopiero oczekiwane standardy elastycznego dopasowania się do lokalnych warunków i potrzeb pasażerów, solidności, długowieczności i niezawodności. Spełnieniu tych właśnie potrzeb służyć ma nowy produkt Kontron, który jest zainstalowaną w 19-calowym stojaku, przeznaczoną do zastosowań w pociągach platformą 3U CompactPCI. Serwer Interpalo, zgodny z wymaganiami normy EN50155, może bowiem zostać skonfigurowany za pomocą wbudowanych modułów CompactPCI do zastosowań w kolejnictwie, co gwarantuje nie tylko dostęp do internetu i rozrywkę dla pasażerów w pociągach, ale też umożliwia bardziej efektywne tworzenie rozwiązań z zakresu konserwacji pociągów i zdalnej diagnostyki. Te ostatnie mogą być tworzone w bardziej efektywny sposób, co umożliwia skrócenie czasu potrzebnego do wprowadzenia produktu na rynek, a także mniejszy nakład prac projektowych i niższe koszty. Nowy serwer umożliwia elastyczne tworzenie modularnych, wzmocnionych rozwiązań, które mogą być użytkowane przez długi czas. Dostępnych jest m.in. wiele opcji komunikacji bezprzewodowej, oddzielne kontrolery i dyski dla rozwiązań streamowania, zestaw RAID dla zastosowań CCTV, jak również switch Ethernet, umożliwiający dołączenie inteligentnych interfejsów HMI i sieci znajdującej się w pocią-

gu. Możliwe jest również zastosowanie powłoki zabezpieczającej system przed działaniem wilgoci i kurzu. Atutem jest możliwość rozbudowy i modernizacji systemu oraz dostęp do programu zarządzania produktami wychodzącymi z użycia, co wydłuża czasu użytkowania systemu i obniża koszty. Platforma bazowa serwera Kontron Interpalo w standardzie 19 cali składa się z obudowy przemysłowej 84HP 3U, zasilacza Kontron CP3-SVEM100DC (zgodnego z wymaganiami normy EN50155) z gniazdem zasilania na panelu przednim, płyty procesorowej 4HP Kontron CompactPCI CP305 lub płyty procesorowej 8HP Kontron CompactPCI CP307. Płyty dostarczane są z procesorem Intel Celeron M 1.06 GHz i 512 MB pamięci RAM, lub, alternatywnie, z procesorem Intel Atom™ 1.6 GHz i 1 GB pamięci RAM. Oznacza to, że zapewniają one maksymalną wydajność przy zachowaniu minimalnego poboru mocy. Obie płyty są dostarczane z kartą CompactFlash, na której zainstalowany jest gotowy do użycia obraz systemu Linux lub Windows. Możliwe jest dodanie jednej lub dwóch dodatkowych płyt CPU, jak również modułu przechowywania danych Kontron CP-HDD-S-KIT, co umożliwia skonfigurowanie niezależnego, drugiego systemu CompactPCI w tej samej obudowie. Taka konfiguracja umożliwia wykorzystanie serwera Kontron INTERPARLO do streamowania materiałów wideo w czasie rzeczywistym. Cztery pozostałe wolne sloty, lub też

urządzenia dla energetyki 2/2012

trzy – w przypadku płyty 8HP CPU, mogą zostać wykorzystane do zainstalowania innego wyposażenia sprzętowego zależnego od zastosowania, takiego jak np. moduły rynkowe firm trzecich wykorzystywane do transmisji danych UMTS, LTE, GPS, GPRS i WiFi. Opcjonalny 16-portowy switch Gigabit Ethernet CP3923 doprowadza osiem portów do płyty montażowej i umożliwia wykorzystanie czterech (CP39234M) lub ośmiu (CP3923-8M) wzmocnionych złącz M12-D (Fast Ethernet) znajdujących się na panelu przednim. Umożliwiają one dołączenie zewnętrznych urządzeń peryferyjnych działających w oparciu o IP, takich jak systemy sterowania wyświetlaczami, wyświetlacze multimedialne, systemy informacji o rozkładzie jazdy lub kamery CCTV do monitorowania składu, dzięki czemu są one dostępne przez wszystkie kontrolery systemu poprzez płytę montażową. W tym samym stojaku można zintegrować pod-system RAID, co umożliwia zapewnienie większej pojemności dysków do przechowywania danych – możliwe jest dołączenie maksymalnie czterech dysków. Obsługa RAID 0/1/3/5 oraz udostępnienie rozbudowanych narzędzi do tworzenia kopii zapasowych i monitorowania statusu są dodatkowymi funkcjami wbudowanymi w celu zapewnienia wysokiej integralności danych, bezpieczeństwa i skalowalności. Kontroler komputera nie wymaga zastosowania sterownika, pod-system RAID jest rozpoznawany jako urządzenie SATA. n

transport szynowy – technologie produkty

Pewniejsza rejestracja danych w systemach nadzoru Nowy, wzmocniony serwer Kontron RAID Data OBSERVO został zaprojektowany specjalnie do pracy w trudnych warunkach, jak wymagające zintegrowanych nośników i integralności danych systemy nadzoru.

erwer Observo zbudowano w oparciu o technologię 3U CompactPCI oferującą modularność, dużą trwałość i solidność konstrukcji. Może on zostać skonfigurowany w taki sposób, aby spełnić specyficzne wymagania w zakresie rejestracji danych wideo, radaru lub sonaru w produktach z dziedziny transportu, systemów militarnych, rządowych i automatyki przemysłowej. Za sprawą tej gotowej do użytku platformy, która może być konfigurowana w wielu wersjach z różnymi funkcjami i wyposażeniem zapewniającym odmienne poziomy wydajności, firmy OEM-owe mogą, jak deklaruje producent, zwiększyć wydajność i jakość systemów nadzoru, skracając czas wprowadzenia produktu na rynek. Wzmocniony serwer RAID Data Server Observo wykorzystuje szybką matrycę RAID składającą się maksymalnie z ośmiu twardych dysków SATA-II lub napędów Solid State Drives (SSD). Posiada dużą odporność na wstrząsy i wibracje, dzięki czemu spełnia wymagania m.in. mobilnych i morskich systemów nadzoru. Serwer oferuje takie opcje, jak zintegrowany switch Ethernet, napędy przystosowane do pracy ciągłej (24/7) oraz szeroki zakres opcji komunikacyjnych. Możliwe jest zastosowanie dodatkowej powłoki zabezpieczającej system przed działaniem wilgoci i pyłu, co jest istotne zwłaszcza do zapewnienia zgodno-

ści z wymaganiami normy EN50155, jak również w przypadku takich zastosowań jak kolejowe platformy obserwacji peronu lub rejestracja obrazu wideo w pociągach lokalnych. RAID Data Server Observo może przy odpowiedniej konfiguracji pracować w rozszerzonym zakresie temperatur: od -40°C do +80ºC. Wzmocniona konstrukcja CompactPCI z wydajną płytą montażową pozwala zrezygnować z wewnętrznego okablowania. Dodatkowo, dysk twardy, który może być wymieniany bez potrzeby wyłączania systemu, i możliwość zastosowania dysków SSD minimalizują ilość czynności konserwacyjnych we wszystkich zastosowaniach. Wzmocniony RAID Data Server OBSERVO umieszczony jest w obudowie 19” 3U, jako rdzeń systemu zastosowano wysoce wydajny moduł sterownika Kontron RAID CP3693. Skalowalność danych, nadzór i funkcje odzyskiwania danych są obsługiwane przez poziomy RAID 0, 1, 5, 10 lub funkcję JBOD (ang. Just a Bunch Of Disks) zapewniające wysoką integralność danych i bezpieczeństwo. W przypadku rozwiązań bez-wentylatorowych jako sterownik systemu zastosowano płytę procesorową Kontron CompactPCI CP307 z pasywnie chłodzonym procesorem 1.06GHz Intel Celeron M i 512 MB lutowanej pamięci RAM. Alternatywnie, płyta procesorowa Kontron CompactPCI CP305 z procesorem Intel Atom™ pracującym

z częstotliwością 1,6 GHz i wyposażona w 1 GB pamięci RAM zapewnia niezawodność zgodną z wymaganiami EN50155 wymaganą w przypadku zastosowań w taborze kolejowym i wzmocnionych rozwiązaniach w pojazdach. Jeżeli wymagane jest zastosowanie szybkiego procesora i wymuszonego chłodzenia powietrzem, możliwe jest użycie dowolnej płyty procesorowej 3U CompactPCI produkowanej przez Kontron. Wszystkie płyty są dostarczane z kartą CompactFlash i zainstalowanym obrazem Linux lub Windows. Aby spełnić wymagania indywidualnych zastosowań, firma Kontron opracowała dwa warianty platformy. Pierwszy umożliwia wykorzystanie maksymalnie ośmiu twardych dysków SATA-II lub dysków SSD, zaś drugi wykorzystanie RAID 5 I czterech dysków, umożliwiając dołączenie specyficznych rozwiązań sprzętowych poprzez maksymalnie cztery dedykowane płyty CompactPCI. Kontron oferuje również switch Ethernet, umożliwiający obsługę komunikacji z urządzeniami zewnętrznymi, np. kamerami CCTV lub inteligentnymi interfejsami HMI wykorzystującymi protokół IP. Do zapewnienia komunikacji w obrębie systemu Kontron oferuje również płytę 4HP wyposażoną w konwencjonalne moduły UMTS, GSM, GPS, LTE i WiFi. n

urządzenia dla energetyki 2/2012

» What can I do to help reduce my time to market? « time-to-market? You can relax. Kontron's product quality, global production facilities and unmatched support help accelerate your project's time-to-market. » Broadest Embedded Computing Technology product portfolio » Rugged Commercial-Off-The-Shelf (COTS) » Customization and ODM Services

» Outstanding Support – high level Engineering » Extended Lifecycle Management

LATEST INTEL® ATOM™ TECHNOLOGY connects FPG and x86 A

nanoETXexpress-TT

MICROSPACE® MSMST

CB752

COM Express® Type 10 compatible Intel® Atom™ E6xx processor

PCIe/104™ SBC Intel® Atom™ E6x5CT processor

Embedded Box-PC Intel® Atom™ N270 processor

HMITR EN50155 compliant Display Computer Intel® Atom™ E6xx processor

THE RIGHT SOLUTION FOR YOU Kontron offers you an extensive portfolio of products and services.

Info-Hotline: +48(0)22 389 84 50 Email: info@kontron.pl

Visit our Website!

www.kontron.pl

If it’s embedded, it’s Kontron.

transport szynowy – technologie produkty

Infrastruktura kolejowa Katastrofa kolejowa, która miała miejsce pod Szczekocinami, spowodowała większe zainteresowanie mediów i organów państwa sprawami związanymi z rolą i przeznaczeniem transportu kolejowego w Polsce. Tak bywa, że dopiero poważny wypadek powoduje wzmożone zainteresowanie daną dziedziną życia i oczekuje się pogłębionej wiedzy o przyczynach tej tragedii. Dla uporządkowania wiedzy w tym temacie, należy wesprzeć się naszym i coraz częściej stosowanym prawem unijnym dla zrozumienia wielu zagadnień z branży transportu kolejowego.

zawodnym jest człowiek. Dlatego zapewnienie bezpiecznego prowadzenia ruchu pociągów, wymagało stworzenia systemów sterowania ruchem kolejowym, dających gwarancje realizacji celów, poprzez m.in. kontrolę zajętości torów kolejowych. Stosowanie elektroniki w sferze automatyki kolejowej, rozpo-

jącym odpowiednie bezpieczeństwo prowadzenia ruchu było wyposażenie szlaków kolejowych w urządzenia bazujące na kontroli stanu torów wykorzystując do tego celu tzw. obwody torowe. Działania te polegały na prowadzeniu ciągłej kontroli stanu toru szlakowego, poprzez przesyłanie sygnałów konfot. Paweł Okrzesik

godnie z definicją zawartą w Ustawie o transporcie kolejowym, przez infrastrukturę kolejową należy rozumieć „linie kolejowe oraz inne budowle, budynki i urządzenia wraz z zajętymi pod nie gruntami usytuowane na obszarze kolejowym przeznaczone do zarządzania, obsługi przewozów i rzeczy, a także utrzymania niezbędnego w tym celu majątku zarządcy infrastruktury” Infrastruktura kolejowa stanowi więc podstawę połączeń kolejowych służących do przemieszczania się pociągów pasażerskich i towarowych, po sieci kolejowej i jest jednym z podstawowych elementów systemu transportowego w kraju. Podstawowym zadaniem infrastruktury kolejowej jest zapewnienie bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego, przez które należy rozumieć „jako dążenie do osiągnięcia minimalnego poziomu zagrożenia wystąpienia wypadku (zdarzenia) w ruchu kolejowym”. Bezpieczeństwo ruchu kolejowego zależy od szeregu czynników. W szczególności mają na to wpływ: stan techniczny infrastruktury kolejowej, taboru, organizacja ruchu i przewozów kolejowych, kwalifikacje zawodowe i należyte wykonywanie obowiązków przez pracowników. Jak widać jest to skomplikowany zespół różnorodnych czynników, który musi być brany pod uwagę przy tworzeniu poszczególnych elementów transportu kolejowego. Z punktu widzenia organizatora takiego ruchu, podstawowym elementem jest odpowiedni stan techniczny infrastruktury kolejowej, ponieważ wzrost zadań i jakości przewozów kolejowych, zmusza do ciągłej modernizacji sieci kolejowej oraz wprowadzania na szerszą skalę automatyzacji ruchu kolejowego. Związane jest to również z faktem, że w relacjach człowiek – maszyna, elementem bardziej

Dławiki torowe (element powrotnej sieci trakcyjnej i kontroli zajętości toru kolejowego)

częło się w latach sześdziesiątych ubiegłego wieku, otwierając nowe perspektywy uzyskania systemów charakteryzujących się pełną automatyzacją i centralizacją sterowania. Z drugiej strony należy pamiętać, że musi być zapewniona niezawodność pracy takich systemów. Sprowadza się to do opracowywania nowych jakościowo strategii utrzymania, a właściwie stworzenia systemów eksploatacji. Waga zadań stawianych przed systemem eksploatacji obiektów technicznych ma szczególne znaczenie tam, gdzie mamy do czynienia z potencjalnym zagrożeniem życia ludzkiego. Z tego powodu, czynnikiem zapewnia-

trolnych z wykorzystaniem toków szynowych. Należy też wziąć pod uwagę fakt, że w przypadku wystąpienia awarii urządzeń, ruch kolejowy się odbywa przy zapewnieniu procedur, uwzględniających stosowanie tzw. sygnałów zastępczych, które wymagają przejęcia kontroli przez dyżurnego ruchu (bez wsparcia urządzeń kontrolujących szlak kolejowy) i wzmożony nadzór nad wyprawianymi i przyjmowanymi pociągami na daną stację, oczywiście przy ograniczonej prędkości pociągów na szlaku. Trzeba też uwzględniać, że oprócz spełnianej roli przesyłania sygnałów kontrolnych, tor kolejowy stanowi przede

urządzenia dla energetyki 2/2012

transport szynowy – technologie produkty wszystkim drogę, po której poruszają się pociągi i przepływa prąd trakcyjny w sieci powrotnej, do podstacji trakcyjnych. Ponadto narażony on jest na działania różnych czynników zewnętrznych i zmiennych warunków atmosferycznych. Dla spełnienia wymogów stanu technicznego, niezbędne było modernizowanie nawierzchni torowej zgodnie z aktualnymi wówczas przepisami, w cyklu co 20 lat , jeśli chodzi o newralgiczne elementy jakimi są rozjazdy kolejowe, na tych szlakach, w cyklu co 16 lat. Przy założeniu, że na terenie podległym PKP PLK jest ok. 19 tysięcy kilometrów linii kolejowych, a więc widać wyraźnie, że rocznie powinno się wymieniać ok. 1000 km nawierzchni torowej. Oczywiście, że to wymaga odpowiednich środków finansowych z budżetu państwa i nie tylko, ale to powinno być również uwzględnione w Polityce Transportowej ministerstwa odpowiedzialnego za kolej. To tak powinna być przygotowywana infrastruktura kolejowa do realizacji bezpiecznego transportu na szlakach

ciągów, co spowodowało wydłużenie czasu ich jazdy. Nie trzeba być wielkim specjalistą, żeby ocenić aktualny stan infrastruktury kolejowej jako, nie zadawalający w dwudziestym pierwszym wieku. Trzeba pamiętać, że jesteśmy od 2004 roku w Unii Europejskiej i powinniśmy również dostosowywać się do obowiązujących przepisów unijnych. Polityka Transportowa Unii Europejskiej w zakresie transportu kolejowego zmierza do utworzenia jednego wspólnego i dostępnego (interoperacyjnego) Europejskiego Systemu Kolejowego. W systemie tym właściciele interoperacyjnej infrastruktury kolejowej będą udostępniać swoją drogę kolejową konkurującym ze sobą przewoźnikom, organizującym przewozy osób i towarów przy wykorzystaniu interoperacyjnego taboru. Priorytetami w zakresie infrastruktury kolejowej są: yy znacząca poprawa stanu infrastruktury kolejowej linii w korytarzach transportowych wszystkich kategorii,

Balisa

kolejowych. A jaka jest rzeczywistość? No niestety nie jest tak jak być powinno, ponieważ po raz ostatni w 1989 roku, ta wymiana nawierzchni kolejowej miała miejsce zgodnie z instrukcją, tzn. wymieniono 1740 km torów i 3666 rozjazdów. W następnych latach modernizacje linii kolejowych zostały ograniczone do 10 – 20% liczby zalecanych instrukcją i na efekty nie trzeba było długo czekać, bo w grudniu ubiegłego roku, można było się dowiedzieć z TV, że 75% infrastruktury kolejowej nadaje się do wymiany. W konsekwencji na wielu szlakach kolejowych (ponad 5000 miejsc) musiano wprowadzić ograniczenia prędkość po-

yy unowocześnienie kolei poprzez rozszerzenie zakresu konkurencji między operatorami (w ruchu pasażerskim i towarowym), yy poprawa jakości i konkurencyjności transportu publicznego w obszarach metropolitarnych i regionach, yy wspieranie przewoźników w rozszerzaniu oferty obsługi transportowej pasażerów i towarów w relacjach transeuropejskich oraz międzykontynentalnych. Nowy, obecnie rozwijany Europejski System Sterowania Pociągiem (ETCS) wdrażany w wielu zarządach kolejowych w Europie i w Polsce również, daje ol-

urządzenia dla energetyki 2/2012

brzymie możliwości wprowadzenia interoperacyjności, a to powoduje konieczność wprowadzenia zmian w systemie kontroli stanu położenia pociągu na szlaku. Za lokalizację pociągu w tym systemie odpowiedzialne są dwa elementy: balisa (zwana transponderem) oraz odometr. Pierwszy element balisa montowana jest w torze i odpowiada ona za transmitowanie do pociągu swojej pozycji, kiedy pociąg przejeżdża nad nią. Odebrana przez pociąg pozycja balisy jest używana do inicjalizacji i kalibracji drugiego elementu odometru. Odometr mierzy odległość od miniętej balisy oraz prędkość pociągu. To jest podstawowa zmiana w stosunku do aktualnie obowiązujących rozwiązań. Dla łagodnego przejścia z systemu krajowego sterowania ruchem, do systemu ETCS przyjęto, że na pierwszym poziomie ETCS nadal wykorzystuje się głównie klasyczne narodowe systemy lokalizacji pociągu, natomiast dopiero na poziomach 2 i 3 ETCS pozycja pociągu określana jest już w nieco inny sposób. Do lokalizacji pociągu wykorzystuje się wspomniane elementy: balisę oraz odometr, a do transmisji z pociągu do Radiowego Centrum Sterowania (RBC) - system GSM-R. Wyraźnie widać zmiany wynikające z wdrażania nowych technologii i połączenie w jeden system sterowania ruchem kolejowym w ramach UE. Ma to uzasadnienie nie tylko techniczne, ale przede wszystkim w prowadzeniu międzynarodowego ruchu kolejowego, ponieważ nie będzie potrzeby zmian obsługi i postoju pociągów na granicach. Pamiętać należy również, że wzrasta prędkość tych pociągów i każdy postój powoduje wydłużenie czasu jazdy .. Podsumowując sprawę oceny stanu technicznego infrastruktury w ruchu kolejowym, można stwierdzić, że stosowane metody i systemy, spełniają wymagania bezpieczeństwa, przy przestrzegania zasad oraz prowadzenia wymiany i modernizacji szlaków kolejowych zgodnie z przepisami. Postęp w rozwoju nowych technologii będzie wymuszał również konieczność przystosowania infrastruktury kolejowej do tych zmian. Dotychczasowe doświadczenia związane z eksploatacją infrastruktury kolejowej, potwierdzają zasadę, że najsłabszym ogniwem w relacjach człowiek – maszyna, niestety jest człowiek. Należy mieć nadzieję, że katastrofa pod Szczekocinami spowoduje wyciągnięcie wniosków zmierzających do zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa w ruchu kolejowym. Andrzej M. Maciejewski

targi

Energetyczne technologie jutra na EXPOPOWER 2012 Najnowsze produkty i innowacyjne rozwiązania technologiczne, a także liczne seminaria i warsztaty czekają na specjalistów z branży elektroenergetycznej, którzy zjadą w maju do Poznania, by wziąć udział w Międzynarodowych Targach Energetyki EXPOPOWER.

odczas targów, które odbędą się od 8 do 10 maja, swoją ofertę przedstawi około 300 firm z kilkunastu krajów. Tradycyjnie wśród wystawców obecni są wiodący producenci i dystrybutorzy z branży elektroenergetycznej, m.in.: ABB, Alstom, Apator, Astat, Bibus Menos, Efen, Elektromontaż Poznań, Elektrobudowa, Elkomtech, El-Puk, Energa, Energobud, ES System, Hager Polo, Hellermann Tyton, LAPP Kabel, Nexans, PKP Energetyka, Siba, Tauron, Zapel, ZPUE i wiele innych. Tematyka targów EXPOPOWER odbywających się pod hasłem „Energetyka przyszłości – przyszłość energetyki” obejmuje wytwarzanie, przesył i dystrybucję energii elektrycznej i cieplnej, maszyny i urządzenia elektryczne, przewody i łączniki, sterowanie i kontrolę, akcesoria układów automatyki, instalacje odgromowe, budownictwo energetyczne i oświetlenie. Organizatorzy spodziewają się, że w ciągu trzech targowych dni z ekspozycją

zapozna się ponad 10.000 specjalistów z całego kraju. Oferta targów skierowana jest głównie do przedstawicieli biur projektowych, zakładów energetycznych, firm wykonawczych, hurtowni elektrycznych, działów energetycznych firm i zakładów przemysłowych, stowarzyszeń i instytucji z branży elektroenergetycznej i energii odnawialnej, spółdzielni mieszkaniowych, firm komunalnych, władz samorządowych, uczniów i nauczycieli oraz studentów i wykładowców szkół o profilu elektroenergetycznym. Targom towarzyszyć będzie bogaty program wydarzeń. Liczne spotkania, seminaria, konferencje i prelekcje będą doskonałą okazją do wymiany doświadczeń między specjalistami z branży oraz cennym źródłem wiedzy o najnowszych trendach w sektorze elektroenergetycznym. Jednym z nich jest III Forum Elektroenergetyki Polskiej pt. „Cztery ustawy, trzy branże, jeden konsument energii”,

które odbędzie się 8 maja. Organizatorem Forum jest Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej we współpracy z Izbą Gospodarczą Gazownictwa oraz Izbą Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie. Konferencja będzie się odbywała w przededniu wkroczenia na sejmową ścieżkę legislacyjną projektów czterech nowych ustaw: nowego Prawa energetycznego, nowego Prawa gazowego, ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz projektu ustawy o korytarzach przesyłowych, mającej kompleksowo uregulować kwestie posadowienia infrastruktury sieciowej na gruntach nienależących do przedsiębiorstw energetycznych. W czasie Forum poruszone zostaną zagadnienia, które z punktu widzenia odbiorcy - konsumenta energii elektrycznej, ciepła i gazu - mają najistotniejsze znaczenie, tj. pewność i ciągłość dostaw, relacje klienta z przedsiębiorstwami energetycznymi, kwestie konieczności waże-

urządzenia dla energetyki 2/2012

targi

nia interesu publicznego i publicznoprawnego obowiązku przyłączania z interesem jednostki, na której gruncie lokuje się infrastrukturę, a także nowe propozycje rządowe dla ochrony najuboższych konsumentów. ABB, Oddział Poznański Stowarzyszenia Elektryków Polskich i Wielkopolska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa zapraszają 9 maja w ramach EXPOPOWER na dziesiątą już konferencję z cyklu „Instalacje elektryczne niskiego, średniego i wysokiego napięcia” na temat wybranych zagadnień stacji elektroenergetycznych. Podczas tego wydarzenia mowa będzie o kryteriach doboru przekładników prądowych i napięciowych do pomiarów i zabezpieczeń, przekładnikach prądowych i napięciowych w stacjach wysokich i średnich napięć, energooszczędnych transformatorach o rdzeniu z blach amorficznych, a także o oszczędnościach w stratach energii przy wyborze transformatorów rozdzielczych SN/nn. Interesująco zapowiada się również konferencja „Kompleksowa integracja produktów i systemów informatycznych ABB w sieciach inteligentnych” (9 maja). W jej trakcie omówione zostaną wyzwania dla polskiej energetyki w kontekście 3. Pakietu Klimatycznego. Przedstawione zostaną także inteligentne rozwiązania dla wytwarzania i przesyłania i rozdziału energii elektrycznej. Wśród tematów konferencji będzie też zarządzanie popytem na energie elektryczną oraz inteligentne budynki.

Po raz trzeci na EXPOPOWER zagości konferencja odbywająca się pod patronatem Polskiego Komitetu Oświetleniowego i Związku Producentów Sprzętu Oświetleniowego POL-Lighting „Energooszczędność w oświetleniu”, która towarzyszyć będzie kolejnej edycji Salonu OŚWIETLENIE. W jej trakcie przestawione zostaną hybrydowe systemy zasilania oświetlenia w technologii LED, teoretyczne i praktyczne zagadnienia związane ze sterowanie oświetleniem ulicznym oraz widocznością sygnalizacji kolejowej z pozycji maszynisty, monitoring oświetlenia z diodami elektroluminescencyjnymi na ulicy Karmelickiej w Warszawie, nowa norma dotycząca oświetlenia miejsc pracy we wnętrzach oraz dobór oświetleniowych konstrukcji wsporczych pod oprawy oświetleniowe. Uczestnicy konferencji dowiedzą się także, jak oszczędzać energię i pieniądze na placu budowy oraz czy LED w oświetleniu drogowym to ciągle przyszłość czy już teraźniejszość. Szczegółowe informacje na temat programu można znaleźć na stronie www.expopower.pl.

Strefa Mistrzów

Z najlepszymi produktami, nagrodzonymi przez renomowane, niezależne jury Złotymi Medalami MTP będzie można się zapoznać na specjalnym, ekskluzywnym stoisku Strefa Mistrzów, która zlokalizowana będzie w samym centrum targowej ekspozycji. Zwiedza-

urządzenia dla energetyki 2/2012

jący będą mogli tam oddać także głosy w konkursie „Złoty Medal – wybór konsumentów”.

Nowości na targach

Największą atrakcją dla zwiedzających targi profesjonalistów będą nowości prezentowane na stoiskach. Targi to bowiem doskonała okazja do zapoznania się z najnowszymi produktami i technologiami, które wprowadzane są na polski rynek. Wystawcy EXPOPOWER zaprezentują kilkadziesiąt nowych rozwiązań. Stoiska wystawców, którzy zgłosili swoje nowości, zostaną specjalnie oznakowane. Szczegółowa lista nowości dostępna będzie na stronie www.expopower.pl oraz w punktach informacyjnych na terenie ekspozycji.

Dla zarejestrowanych wstęp wolny

Zarejestrowani zwiedzający uprawnieni są do bezpłatnego wstępu na targi. Rejestracji można dokonać online w serwisie www.mtp24.pl lub w punkcie rejestracyjnym przed wejściem na teren ekspozycji. W tym roku po raz pierwszy zwiedzający mogą kupić specjalny pakiet mobilny uprawniający do wjazdu i parkowania bezpośrednio na terenie targów. Pakiet, w którego skład wchodzi także katalog wystawców, dostępny jest również w serwisie www. mtp24.pl. Kacper Maćkowiak n

targi

Nowości Rittal na targach CeBIT 2012 W trakcie targów CeBIT 2012 miała miejsce premiera elastycznej platformy IT firmy Rittal do budowy bezpiecznych Data Center o dowolnej wielkości. Firma zaprezentowała również najnowszą szafę IT «TS IT».

zależności od sytuacji ekonomicznej, wymagań co do dyspozycyjności oraz bezpieczeństwa firma Rittal oferuje centra komputerowe o różnych gabarytach. Począwszy od „Data Center w jednej szafie” dla małych przedsiębiorstw, przez kontenery Data Center Container, do zastosowania mobilnego, aż do oddzielnych serwerowni oraz infrastruktury dla dużych Data Center. Redukcja kosztów, wyższa efektywność energetyczna i optymalizacja Data Center są priorytetowe dla użytkowników centrów obliczeniowych i osób odpowiedzialnych za IT. W odpowiedzi na te potrzeby Rittal stworzył dedykowaną platformę systemową dla przedsiębiorstw o różnej wielkości,

czone pomieszczenia. Z drugiej strony inteligentna ochrona przy pomocy czujników oraz oprogramowania monitorującego dba o stałą dostępność. Dzięki pakietowi systemowych rozwiązań IT pokrywamy istotne aspekty bezpieczeństwa w tradycyjnych oraz działających w chmurze centrach danych. Oprócz zagadnień bezpieczeństwa, zasadnicze znaczenie ma kwestia efektywności energetycznej oraz trwałości. Decyzje inwestycyjne dla nowych projektów, jak również rozwiązań modernizacyjnych, zależą od przewidywanych kosztów eksploatacji, a także efektywności rozwiązania. Dotyczy to wszystkich aspektów infrastruktury technicznej, w szczególności jednak rozwiązań chłodzenia, które są prezentowane przez Rit-

klimatyzacji, w zależności od komponentów IT. Rittal oferuje również rozwiązania dla dużych Data Center: oddzielne pomieszczenia dla serwerów i infrastruktury technicznej z zabezpieczeniem prądu, klimatyzacją oraz techniką przeciwpożarową. Jedną z prezentowanych przez Rittal w trakcie Targów CEBIT 2012 - innowacji była nowa szafa IT „TS IT” z wyposażeniem. Nowością jest Power Distribution Unit (PDU) z technologią Snap-In i z koncepcją zarządzania bezpieczeństwem Rittal Computer Multi Control (CMC). Firma przedstawiła również nową generację sejfów modułowych na bazie platformy szaf TS 8. Obok znanego kontenera Data Center Container Rittal prezentował rozwiązanie w wymiarach ISO.

Na targach CeBIT 2012 firma Rittal zaprezentował elastyczną platformę IT do budowy bezpiecznych Data Center o dowolnej wielkości Stoisko firmy Rittal na targach CeBit

spełniającą wszystkie wymagania w zakresie dyspozycyjności, a także bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo na pierwszym miejscu

We wszystkich oferowanych przez firmę Rittal rozwiązaniach na pierwszym miejscu znajduje się bezpieczeństwo. Christoph Caselitz, Chief of Customer Operations w firmie Rittal, wyjaśnia: Hasło targów CeBIT - Managing Trust - oznacza dla nas rozległe bezpieczeństwo infrastruktury gwarantowane dzięki Data Center. Uwaga firmy jest skupiona z jednej strony na ochronie komponentów, na przykład poprzez szafy serwerowe, sejfy lub zabezpie-

tal jako skalowalne, wysokowydajne systemy dopasowane do zastosowań. Dzięki temu w projektach klientów może być osiągany współczynnik PUE (power usage effectiveness) na poziomie 1,2.

Uniwersalne rozwiązania

Dla mniejszych przedsiębiorstw i różnych lokalizacji Rittal prezentuje rozwiązania infrastruktury i serwera w jednej szafie. To niewymagające dużej ilości miejsca, kompaktowe rozwiązanie może być także realizowane w sejfie chroniącym komponenty IT przed zagrożeniami fizycznymi. Dla przedsiębiorstw o średniej wielkości dostępne są zarówno większe szeregi szaf, jak również elastyczne rozwiązania kontenerowe z różnymi opcjami

Zgodnie z zasadą „pay as you grow”

Rozwiązania Rittal dla infrastruktury IT funkcjonują zgodnie z zasadą „pay as you grow”. Oznacza to, że mogą być rozszerzane elastycznie i zgodnie z aktualnymi potrzebami Klienta. Tym samym wpasowują się optymalnie w rozwój przedsiębiorstwa oraz jego działanie. Dzięki standaryzacji i dopasowanym do siebie komponentom systemowym można zredukować koszty infrastruktury IT. Efektywne składniki i rozwiązania, jak na przykład urządzenia UPS lub zasilacze i klimatyzatory, dbają o wysoką sprawność, przy optymalnej wydajności. Piotr Rozbiecki, RITTAL n

urządzenia dla energetyki 2/2012

SIBA Polska Sp. z o.o. 05-092 Łomianki, ul. Grzybowa 5G tel. 22 832 14 77, fax. 22 833 91 18 GSM +48 601 241 236 e-mail: siba@sibafuses.pl www.siba-bezpieczniki.pl

Producent bezpieczników topikowych dla elektroniki, energetyki i automatyki oferuje: n bezpieczniki

do ochrony półprzewodników (ultraszybkie) n bezpieczniki przemysłowe trakcyjne n stałoprądowe n bezpieczniki w wykonaniu morskim oraz górnicze n bezpieczniki dla średnich napięć n bezpieczniki w standardach: brytyjskim, amerykańskim, francuskim, europejskim n bezpieczniki do obwodów fotowoltaicznych n bezpieczniki subminiaturowe SMD n bezpieczniki miniaturowe n bezpieczniki PTC n gniazda i podstawy bezpiecznikowe n bezpieczniki