Y›ll›k Muhasebe Bilançolar›na Göre Üsküdar Selimiye Vakf› D R .
F E H M ‹
Y I L M A Z
Marmara Üniversitesi
Günümüz Osmanl› tarihi çal›flmalar› eskiye nazaran askerî ve siyasî olaylardan daha çok toplum ve toplumsal gruplar› incelemeye yöneldi. Bu ilgi de¤iflimi, bir taraftan yeni bilgilere ulafl›lmas›n› sa¤larken, di¤er taraftan da yeni problemlerin ortaya ç›kmas›na, dolay›s›yla yeni veri gereklili¤ini zorunlu k›ld›. Bu durum, at›l durumda bulunan pek çok kaynak çeflidinin, özellikle de kanditatif veriler içerenlerin ele al›nmas›na, çal›flmalar›n bunlar üzerinde yo¤unlaflt›r›lmas›na sebep oldu. Bu yeni kaynaklar›n kullan›m› ile daha objektif ve kalitatif sonuçlar› olan çal›flmalar ortaya ç›kar hale heldi. Türkiye’de bu kaynaklar›n kullan›m› ve sonuçlar› konusunda Ömer Lütfi Barkan’›n bafllatt›¤› örnek çal›flmalar1, kendisinden sonraki Osmanistler taraf›ndan gelifltirilerek devam ettirilmektedir.2 Bu sayede özellikle Tapu Tahrir Defterlerinin önemli kantitatif verileri ile XVI. yüzy›l Osmanl› Devleti’nin hemen hemen her bölgesi için yönetim, nüfus, yerleflim, ziraat ve vergi çeflitleriyle alakal› çok önemli ve sa¤l›kl› bilgilere ulafl›ld›.3 Yine önemli veriler içeren ve Tahrir Defterlerine göre çok daha zengin kantitatif veriler içeren XIX. yüzy›la ait Temettuat Defterleri üzerinden yap›lan çal›flmalar,4 Osmanl› sosyal ve iktisat tarihi olaylar›n›n daha mikro düzeyde incelenmesini ve önemli sonuçlara ulafl›lmas›n› sa¤lad›. Yine önemli verilere sahip oldu¤u anlafl›lan Gümrük Defterleri ve benzeri kaynaklar üzerine yap›lan çal›flmalarla Osmanl› Devleti’nin çok yönlü ticareti ve ekonomi dünyas› hakk›nda mevcut olanlar› altüst edecek yeni bilgilerin5, mahkeme sicillerinin kullan›m›yla da baflta para vak›flar› konusunda Osmanl› finans tarihi6 ile ilgili pek çok iktisadî konu a盤a ç›kt›. Yine Barkan taraf›ndan bafllat›lan ve bu makalenin de konusu olan vak›flarla ile ilgili çal›flmalar özellikle de vak›flar›n y›ll›k muhasebe bilançolar›na ait olanlar›7, Osmanl› iktisat ve sosyal tarihi aç›s›ndan çok daha güvenilir veriler oldu¤unu ispatlarken, fievket Pamuk’un haz›rlad›¤› fiyat tarihi çal›flmas›-