De¤iflmeyen Mimarileri-De¤iflen Rolleriyle XXI. Yüzy›lda Üsküdar Külliyelerine Bak›fl G Ü L A Y
D A L G I Ç ,
A R fi .
G Ö R .
Trakya Üniversitesi
E S I N
B E N ‹ A N ,
A R fi .
G Ö R .
Trakya Üniversitesi
Girifl Kentler, uzak ve yak›n çevreleriyle, içinde yaflayanlarla, hatta dünyada olup biten olaylarla etkileflim halinde olduklar›ndan sürekli bir de¤iflim içindedirler. Bu de¤iflim Endüstri Devrimi sonras›nda iletiflim ve ulafl›m teknolojilerindeki geliflmelere ba¤l› olarak ivme kazanm›fl; günümüz toplumunda yaflam tarzlar›n›n farkl› bir flekillenme sürecine girmesine sebep olmufltur. Kentlerde toplumsal yaflamlardaki de¤iflim, biçim haline gelmifl yaflam olarak tan›mlanan mimari nesnelere de yans›m›flt›r. Bu yans›malardan biri, külliye örneklerinde oldu¤u gibi, belirli bir ifllevi yerine getirme amac›yla yap›lan mimari nesnelerin birincil kullan›m amaçlar›ndan uzaklaflmalar›d›r. Osmanl› döneminde kentin birçok kamusal ifllevini karfl›layan yap›lar›yla küçük kentsel merkezler fleklindeki külliyeler, günümüz kent yaflam› ve dokusunda birincil ifllevlerinden uzaklaflarak yeni roller üstlenmektedirler. De¤iflen rolleri kapsam›nda külliyelerin, kente iliflkin toplumsal imgeleri oluflturan özgün belirleyicilik nitelikleri ile ön plana ç›kt›klar› görülür. Günümüzde de¤iflen rolleri ile külliyeler, kent dokusunda kente ait an›tsal heykeller olarak de¤erlendirilebilir. Bu bak›fl aç›s›yla çal›flma kapsam›nda; ‹stanbul metropoliten alan› içinde özellikli konuma sahip Üsküdar’da, külliyeler incelenmifltir. ‹ncelemede; tasar›m kriterleri aç›s›ndan külliye – heykel iliflkisi ele al›narak külliyelerin yeni rolleriyle günümüz kent dokusu içinde çevre ile iliflkisi de¤erlendirilmekte ve seçilerek de¤il,
.
Üsküdar Külliyelerinin havadan görünümü 1- Atik Valide Külliyesi 2- Rumi Mehmed Pafla Külliyesi 3- fiemsi Ahmed Pafla Külliyesi 4- Yeni Valide Külliyesi 5- Mihrimah Sultan Külliyesi (arka sayfa)