Üsküdar Yeni Valide Camii Haziresi Mezartafllar› Y R D .
D O Ç .
D R .
S A D ‹
S .
K U C U R
Marmara Üniversitesi
Yeni Valide Camii Üsküdar’a deniz yoluyla gelenleri zarif mimarileri ve ezan sesleriyle karfl›layan Üsküdar Meydan›n›n iki büyük camiinden biridir. Bugün meydan›n sa¤›nda biraz içeride bulunan cami, hünkâr mahfili, çeflme, sebil, muvakk›thane, mektep, imaret, flad›rvan, havuz, su deposu, çarfl›, bedesten ve meflruta evlerinden oluflan külliyenin merkezindedir. Kitabesinden anlafl›ld›¤›na göre cami 1120-1122 (1708-1710) y›llar› aras›nda Sultan IV. Mehmed’in (16481687) efli ve Sultan III. Ahmed (1703-1730) ile II. Mustafa’n›n (1695-1703) annesi Râbia Gülnûfl Emetullah Valide Sultan taraf›ndan yapt›r›lm›flt›r. Mimar› Lâle Devrinin bafl mimar› Kayserili Mehemmed A¤a’d›r. O¤lu II. Mustafa’n›n tahta ç›kt›¤› 1106 (1695) y›l›nda valide sultan olan bânî 1127 (1715)’de vefat etmifl ve bu camideki aç›k türbesine defnedilmifltir.1 Gelene¤in bir devam› olarak burada da caminin ön taraf›nda ve caddeye cepheli aç›k türbe ile birlikte içerisinde 64 mezar bulunan bir hazîre bulunmaktad›r. Türbe sekizgen olup mermer sütunlar›n aras› pirinç flebekelerle kapat›lm›fl, üstü ise telle örtülmüfltür. Kubbenin iç eteklerinde celî sülüs hat ile besmele âyeti ve Âyetü’l-Kürsî yaz›lm›flt›r. Hattat› caminin de celî yaz›lar›n› yazan Bursal› Hezârfen Mehemmed Efendi’dir. Cami avlusundan sebilin arkas›ndaki pirinç flebeke bir kap›dan girilen türbede, valide sultan›n büyük ebatta süslü ve görkemli bafl ve ayak tafll›, ama toprak mezar›yla karfl›lafl›l›r. Bafl tafl›ndaki kitabe k›sm› hariç iki tafl›n süslemeleri hemen hemen ayn›d›r. Bafl tafl›n›n iç, ayak tafl›n›n d›fl yüzünde al›nl›kta genellikle istiridye kabu¤una benzetilen, ancak daha ziyade tavuskuflu kuyru¤u oldu¤u anlafl›lan figürün bir örne¤i bulunmaktad›r. Üst k›s›m bulut, mukarnas, münhani ve rûmîlerle, kenarlar ise suyollar› ile süslenmifltir. Ayak tafl›nda kitabe yerine vazo içinde gül, lâle, zerrin ve karafilli büyük bir buket yerlefltirilmifltir. Tafllar›n arka yüzlerinde ise servi motifi bulunmaktad›r. Kitabenin metni ise bu tarihlerde örne¤i az bulunan bir uygulama ile Arapça
.