Türk fiiirinde Üsküdar Motifi P R O F .
D R .
N ‹ H A T
Ö Z T O P R A K
Marmara Üniversitesi
Hey!.. Güzel Üsküdar!.. Koca Üsküdar Bütün flehirlerden yüce Üsküdar Sabahs›z, güzel bir gece Üsküdar (fiemsi Belli)1 Türk fliirinde Üsküdar suyu ve havas›yla; ba¤lar›, bahçeleri, servileri, ç›narlar› ve zengin bitki örtüsüyle; han, hamam, cami, çeflme, kütüphane vb. birbirinden güzel mimarî yap›lar›yla; kanaatkâr, mütevazî, misafirperver, onurlu ve her türlü ulvî hasletlerle bezenmifl insanlar›yla; Anadolu’nun kap›s›, hac yolculu¤unun bafllang›c›, surre alay›n›n yola ve ordunun sefere ç›k›fl yeri vb. çok önemli faaliyetlerin ilk dura¤› olufluyla; ‹stanbul’daki ilk ve en büyük Müslüman-Türk mezarl›¤› olan Karacaahmet’iyle; cennetten kopar›l›p yeryüzüne indirildi¤ine inan›lan ‹stanbul’un en yüksek ve en güzel tepesi Çaml›ca’s›yla velhas›l mevzuu uzatmamak için saymad›¤›m›z daha baflka hususiyetleriyle flairlere as›rlarca ilham kayna¤› olmufltur. Ald›klar› bu ilhamla flairler, onunla ilgili bir birinden farkl› ve güzel hayaller gelifltirmifllerdir. fiairlerin Üsküdar’›n› maddeler hâlinde flöyle s›ralayabiliriz:2
Üsküdar – Cennet Üsküdar, ba¤ ve bahçelerinin güzelli¤i, a¤aç ve çiçeklerinin hofllu¤u, suyunun letafeti, havas›n›n temizli¤i vb. insana huzur veren hususiyetleriyle flairlerin gözünde cennet gibidir. Bilhassa Mezâkî, Sâhib, Seyyid Vehbî, Sâmî gibi divan flairleri onu yer yüzünün cenneti olarak tasvir etmifllerdir. fiair Sâhib (öl. 1749), bir murabba bendinde suyunun Kevser gibi lâtif, topra¤›n›n
.