Dârüssaâde A¤as› Hac› Beflir A¤a’n›n Üsküdar’daki Hayrât› Y R D .
D O Ç .
D R .
M U S T A F A
G Ü L E R
Afyon Kocatepe Üniversitesi
G Ü L A Y
K A R A D A ⁄ ,
A R fi .
G Ö R .
Afyon Kocatepe Üniversitesi
Hayrât, müslümanlar›n Yüce Allah’›n r›zas›n› kazanmak amac›yla varl›klar›n herhangi bir ihtiyac›n› gidermek için gerçeklefltirdi¤i tüm icraata denir. Vak›f ise bir mal›n mülkiyetini Allah’a havale ederek, ondan elde edilecek geliri varl›klar›n istifadesine sunmakt›r. Bilindi¤i gibi vak›f ‹slâm medeniyetinin en muhteflem müesseselerinden biridir. Bu medeniyetin önemli bir parças› olan Osmanl› Devleti’nde bütün cami, mescit, çeflme, medrese ve benzeri müesseseler hay›rsever müslümanlar taraf›ndan vak›f eserleri olarak kurulmufltur. Bunlar›n varl›¤›n› sürdürmesi için de vak›f gelirleri tahsis edilmifltir. Osmanl› Devleti’nde yeni bir vak›f eseri infla etmek kadar var olan vak›flar›n tamirat›n› yapt›rmakta yayg›n bir uygulamad›r. Nitekim konumuzu teflkil eden Hac› Beflir A¤a’n›n Üsküdar’daki hayrat› ikinci gruba örnek teflkil etmektedir. 13 Cemaziyelevvel 1159/3 Haziran 1746’da vefat eden Hac› Beflir A¤a,1 di¤er Osmanl› devlet adamlar› gibi birden çok vak›f tesis etmifltir. Bu do¤rultuda Beflir A¤a’n›n Üsküdar’da ihya etti¤i dört hayrât› bulunmaktad›r. Bunlar 999/1590 y›l›nda vefat eden eski Dârüssaâde A¤alar›ndan Mehmed A¤a (Ö.999/1590) taraf›ndan yapt›r›lan Mehmed A¤a Mescidi2 ile At Pazar› Çeflmesi, IV. Mehmed’in hazinedar› Lala Beflir A¤a taraf›ndan 1077/1666 y›l›nda yapt›r›lan Kavak ‹skelesi Mescidi3 ve XVIII. yüzy›lda Hazinedar Ali A¤a4’n›n Üsküdar’a ba¤l› Dudullu karyesinde mevcut Ali A¤a Mescid-i fierifi ve Muallim hanesi arkas›nda bulunan suyoludur. Beflir A¤a, yukar›da ad› geçen mescitlere minber yapt›rarak ihtiyaçlar› için gelir tahsis etmifltir. Ayn› flekilde çeflme ve suyolunda görev alan memurlara maafl ba¤lam›flt›r. Vakfiyeden ö¤renildi¤i üzere bu vak›flar için tayin edilen görevliler ve maafllar› flu flekildedir:
.