Executive Master of Internal Auditing ‘Internal auditing vervult een cruciale rol bij het ‘in control’-vraagstuk, dat in elke organisatie hoog op de agenda staat. Om die rol te kunnen vervullen, worden aan internal auditors hoge eisen gesteld. Onze opleiding komt daaraan tegemoet.’ Jan Driessen, Programme Director
Inhoudsopgave EMIA samengevat Wetenschappelijk én praktijkgericht De opleiding Het programma - vakbeschrijvingen Amsterdam: kloppend financieel hart Praktische informatie Kosten en aanmelding
4 7 8 10 11 15 16 18
2 De Universiteit van Amsterdam (UvA) is sinds haar oprichting in 1632 uitgegroeid tot een van de grootste universiteiten van Nederland, met ongeveer 27.000 studenten en meer dan 5.000 medewerkers. De Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de UvA heeft een sterke portefeuille van bachelor-, master- en executive masterprogramma’s op het gebied van Business, Accounting & Control en Finance. Deze programma’s worden verzorgd door twee gerenommeerde opleidingsinstituten van de faculteit, de Amsterdam Business School en de Amsterdam School of Economics. De Amsterdam Business School (ABS) biedt plaats aan academisch onderwijs en onderzoek op het gebied van economie en bedrijfskunde. Zij bouwt voort op de succesvolle traditie van onderwijs in kleinschalige en inter actieve seminars, waardoor studenten een maximaal rendement behalen. De praktijkgerichte aanpak via casestudies stimuleert hen tot intensief werken met de leerstof. In combinatie met de academische achtergrond bieden de opleidingen van de Amsterdam Business School deelnemers een uitstekend carrièreperspectief.
De Universiteit van Amsterdam (UvA) is sinds haar Bij de Amsterdam School ruim van het oprichting in 1632 Business uitgegroeid tot heeft een van de30% grootfulltime wetenschappelijk personeel internationale ste universiteiten van Nederland, meteen ongeveer achtergrond. Ongeveer 80% van de fulltime medewerkers 22.000 studenten en meer dan 5.000 medewerkers. heeft de doctorsgraad. De Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de UvA heeft een sterke portefeuille van bachelor, master en In 2007 heeft de Amsterdam Business de presti executive programma’s op het gebied School van Business, gieuze EQUIS – uitgegeven door de European Accounting & accreditatie Control en Finance. Deze programma’s Foundation for Management Development (EFMD) worden verzorgd door twee gerenommeerde oplei-– verworven. EQUIS Quality Improvement dingsinstituten van(European de faculteit, de Amsterdam BusiSystem) is het internationale kwaliteitsness School entoonaangevende de Amsterdam School of Economics. keurmerk voor onderwijsinstellingen die zich bezig houden met onderwijs onderzoek op hetplaats gebied van De Amsterdam Businessen School (ABS) biedt aan management en business. Met de accreditatie sluit de academisch onderwijs en onderzoek op het gebied Amsterdam Business School aan in rij van 105 op andere van Economie en Bedrijfskunde. Zijde bouwt voort topinstituten 30 landen die door de EFMD erkend zijn. de succesvolleuit traditie van onderwijs in kleinschalige en interactieve seminars, waardoor deelnemers een maximaal rendement behalen. De praktijkgerichte aanpak via casestudies stimuleert hen tot intensief werken met de leerstof. In combinatie met de academische achtergrond bieden de opleidingen van de ABS de deelnemers een uitstekend carrièreperspectief.
Voorwoord
Gegeven de huidige ontwikkelingen op het gebied van beheersing en met name ook door de debacles die op dit gebied hebben plaatsgevonden, staat het onderwerp ‘in control’ hoog op de agenda’s van het management. Voor organisaties is het niet alleen noodzakelijk om in control te zijn en daartoe de mate van beheersing te monitoren, maar ook om het in control zijn te kunnen tonen. Bij dit in control vraagstuk speelt de auditor een onmisbare rol: door gedegen na te gaan hoe processen en activiteiten worden uitgevoerd en op welke wijze daarin verbeteringen kunnen worden aangebracht, biedt internal auditing het management zekerheid over de mate waarin de bedrijfsdoelstellingen worden bereikt. De huidige maatschappij is dermate complex dat een auditor specialistische kennis nodig heeft om de kwaliteit van de doelstellingsrealisatie te beoordelen, de risico’s te doorgronden en vast te stellen of adequaat met compliancevraagstukken wordt omgegaan. De opleiding Executive Master of Internal Auditing (EMIA) van de Amsterdam Business School geeft studenten de wetenschappelijke en praktische bagage mee die nodig is om op hoog professioneel niveau een vooraanstaande functie te vervullen op het gebied van internal auditing. Intensief contact met internal auditors in diverse bedrijven en instellingen zorgt ervoor dat het programma goed blijft afgestemd op de behoeften uit de praktijk. De docenten zijn erkende deskundigen met een wetenschappelijke achtergrond of een brede praktijkervaring. Zij hebben
grote affiniteit met aangrenzende vak gebieden en zijn dus in staat de onder linge verbanden adequaat te schetsen. Door buitenlandse docenten in te schake- 3 len en internationale themaseminars te organiseren, krijgen ook internationale ontwikkelingen een plaats in het programma. Kiezen voor de EMIA-opleiding aan de UvA is kiezen voor kwaliteit en indivi duele aandacht. Het is, zeker gezien de omvang en kwaliteit van het curriculum, niet gemakkelijk om EMIA te worden. De beslissing om deze opleiding te gaan volgen moet vooral niet lichtvaardig worden genomen. De studiebelasting is fors, zeker naast een drukke werkkring. Maar kiest u voor de EMIA-opleiding, dan wordt uw inzet beloond met een unieke ervaring, een waardevol relatienetwerk en uitstekende carrièreperspectieven. Drs. Jan Driessen RO CIA Programme Director
EMIA samengevat Kernbegrippen
Robert Hendriks, auditor bij ProRail
4 Na jarenlang werkzaam te zijn geweest als forensisch auditor ben ik één jaar geleden overgestapt naar de afdeling Audit van ProRail. Hier verricht ik operational audits. Omdat ik van een eng gedefinieerd vak gebied naar een veel breder pallet van werkzaamheden ben gegaan, was ik op zoek naar een breed theoretisch fundament. Na een oriëntatie bleek de EMIAopleiding aan de UvA hierop het best aan te sluiten. Het biedt een breed, aan mijn werkzaamheden aanvullend, curriculum. Nu heb ik het eerste trimester afgesloten. Het bevalt mij uitstekend. De omgeving, docenten en ondersteuning zijn professioneel, vriendelijk en behulpzaam. De vakken kennen een hoog interactief en praktisch gehalte. Verder zijn mijn medestudenten stuk voor stuk zeer gemotiveerd. Ieder kijkt ernaar uit om op vrijdag weer een dag heerlijk te sparren over zeer uiteenlopende onderwerpen. Kortom, de EMIA-opleiding is een mooie plek om mij in mijn vakgebied te verbreden en te verdiepen.
n Succesvol sinds 1995 n Hoogst haalbare niveau op gebied van Internal Auditing n Focus op wetenschap én praktijk n Onderwijs in kleine groepen n Opbouwen unieke relatienetwerken en uitstekende carrièreperspectieven n Erkende docenten met een wetenschappelijke achtergrond of een brede praktijkervaring n Tweejarig parttime programma n Colleges op vrijdagen n Hoog interactiegehalte n Center of Internal Audit Excellence: de opleiding behoord tot 1 van de 5 programma’s wereldwijd die de hoogste status hebben gekregen van de internationale beroeps organisatie voor Internal Auditors Diploma’s en accreditatie n Diploma: Executive Master of Internal Auditing n Erkend door de Universiteit van Amsterdam n ABS is EQUIS geaccrediteerd door de EFMD n EMIA is gecertificeerd door de VRO/IIA n Afgestudeerden mogen zich bij de VRO inschrijven als Register Operational Auditor n Jaarlijkse training ter voorbereiding op het CIA examen Toelatingseisen en kosten n Afgeronde academische opleiding of een HEAO opleiding aangevuld met post-HBO Operational Auditing n 2 à 3 jaar relevante werkervaring n Collegegeld: € 10.500,- per jaar n Voor een eventueel derde collegejaar € 3.500,-
5
6
Wetenschappelijk én praktijkgericht Net als bij andere opleidingen van de Amsterdam Business School staan bij de opleiding Executive Master of Internal Auditing kwaliteit en individuele aandacht centraal. In twee jaar tijd neemt een keur aan gerenommeerde docenten u mee naar de grenzen van onze kennis over internal auditing in de breedst mogelijke zin. Zij inspireren en enthousiasmeren met interactieve colleges en andere werkvormen. De individuele en gezamenlijke opdrachten sluiten aan bij uw praktijkervaring en bereiden u voor op het schrijven en ver dedigen van uw afstudeerreferaat. Zo maakt u zich de kennis, attitudes en vaardigheden eigen die de informatie maatschappij van u verlangt. Koppeling theorie en praktijk
Een goede internal auditor is in staat om wetenschappelijke inzichten te combineren met kennis uit de professionele praktijk. In onze opleiding komt deze combinatie dan ook nadrukkelijk terug. We leiden internal auditors op die theoretische inzichten kunnen combineren met praktijkkennis. De EMIA-opleiding is gericht op de praktijk, maar geeft voldoende wetenschappelijke bagage mee om kritisch en in breed perspectief met deze praktijk om te kunnen gaan. Persoonlijke effectiviteit
Wij vinden het belangrijk internal auditors op te leiden die de ambitie hebben om de
functie van internal auditor op hoog niveau uit te voeren en daarbij in staat zijn een situatie te analyseren, interpreteren en toetsen. Daarom krijgt u in de opleiding niet alleen een grondige theoretische kennis, maar wordt er ook veel aandacht besteed aan de voor de audit-functie benodigde sociale en praktische vaardigheden. Werken in kleine groepen
De studenten worden geplaatst in kleine groepen. Hierdoor ontstaat een intensieve wisselwerking tussen de docent en de studenten en tussen de studenten onderling. Prominente en deskundige docenten
De kwaliteit van de opleiding wordt in hoge mate bepaald door de kwaliteit van de docenten. De docenten die in de opleiding participeren, genieten bijzondere erkenning als prominent deskundige of als professional op hun kennis- of ervaringsgebied. Kwaliteitsbewaking
De EMIA-opleiding wordt momenteel voorgedragen voor accreditatie van de NVAO. De kwaliteit van het programma wordt tevens bewaakt door de Programme Board, de Stichting Vereniging van Register Operational Auditors (VRO) en het Institute of Internal Auditors (IIA). De kwaliteit en het wetenschappelijke niveau van de opleiding zijn dus gewaarborgd.
Jacqueline Can, auditor bij ABN AMRO bank
Twee jaar geleden ben ik bij ABN AMRO Bank begonnen bij Group Audit. In dezelfde week begon ik ook met de EMIA opleiding aan de UvA. De op de praktijk en actualiteiten gerichte benadering van de studie zorgt ervoor dat deze een goede aanvulling is op het dagelijkse werk. Naast de inhoudelijke vakken wordt er aandacht besteed aan de ontwikkeling van vaardigheden. Dit zorgt ervoor dat de combinatie van studeren en werken een ideale manier is om kennis te maken met en te groeien in het vak. Verder is het een grote toegevoegde waarde dat de groep studenten uit een gemêleerd gezelschap bestaat voor wat betreft (studie)achtergronden, ervaringen en werkgever. Dit nodigt uit tot uitwisseling van informatie en ervaringen en het levert leuke, interessante en nuttige discussies op. De manier waarop je de dingen in de praktijk zelf leert en doet, begrijp je op deze manier beter, doordat je dit in een breder perspectief kan plaatsen. Dit stimuleert tot dieper en kritischer nadenken over je eigen werk.
7
De opleiding Hassan Khosravi, adviseur financiële processen bij de SVB
8 In mijn huidige functie heb ik regelmatig contact met onze internal audit afdeling. Omdat mijn vorige werkgever geen IA afdeling had, zag ik de toegevoegde waarde van een IA afdeling voor een organisatie. Hierdoor kreeg ik meer inte resse in dit vakgebied en ook de wens om er carrière in te maken. De Internal Audit opleiding zorgt voor een goede uitwisseling tussen theorie en praktijk, zoals het uitvoeren van een kwaliteitstoets bij een bedrijf en het toetsen aan IIA Standaards. Tijdens de opleiding vindt uitwisseling van kennis en ervaring plaats tussen studenten onderling en met de docenten. Door de verschillende achtergronden en praktijk ervaringen van medestudenten ontstaan er tijdens de colleges vaak levendige en leerzame discussies. Aan het combineren van werk, privé en studie heb ik moeten wennen. De studie vergt namelijk meer tijd dan je denkt. Maar geleidelijk aan raak je gewend aan een nieuw ritme. Zelfs zondagavond met een boek op schoot naar de voetbalwedstrijden kijken went.
Toelatingseisen
Titel Register Operational Auditor (RO)
Om toegelaten te worden tot de EMIAopleiding moet u voldoen aan de volgende eisen: 1. u hebt een academische opleiding afgerond, bijvoorbeeld Bedrijfseconomie, Bedrijfskunde of Bestuurskunde, of een post-masteropleiding, zoals Register Accountants (RA), Register Controllers (RC) en Register EDP Auditors (RE), of een HBO-opleiding aangevuld met een post-hbo-opleiding Operatonial Auditing dan wel het CIA-certificaat; 2. u hebt ten minste 2 à 3 jaar werk ervaring op het gebied van besturen, beheersen, inrichten of toetsen van een (profit- of non-profit)organisatie.
De EMIA-opleiding aan de Universiteit van Amsterdam is gecertificeerd door de Stichting Vereniging van Register Operational Auditors (VRO). Bent u afgestudeerd aan de opleiding en voldoet u tevens aan de inschrijvingsvereisten van de VRO, dan kunt u worden ingeschreven in het Register van Operational Auditors. U mag dan de beschermde beroeps- en deskundigheidsaanduiding ‘Register Operational Auditor’ (RO) voeren. Alleen de VRO kan dit keurmerk toekennen.
Afhankelijk van de vooropleiding kunnen vrijstellingen worden verleend. Diploma en titel Executive Master of Internal Auditing (EMIA)
Na het succesvol afronden van de opleiding ontvangt u van de UvA het academisch diploma en mag u de titel Executive Master of Internal Auditing voeren. Met de term executive wordt aangegeven dat u al eerder een opleiding op masterniveau heeft afgerond en tevens beschikt over enige jaren werkervaring.
Diploma Certified Internal Auditor (CIA)
De EMIA-opleiding aan de Universiteit van Amsterdam organiseert jaarlijks een training ter voorbereiding op het CIAexamen (het examen tot Certified Internal Auditor). De EMIA-opleiding is zo opgezet dat u het CIA-examen aan het einde van het eerste jaar kunt afleggen. Aansluitend op het reguliere onderwijsprogramma worden circa zes aanvullende colleges aangeboden. Na het volgen hiervan bent u voldoende geprepareerd om het CIAexamen succesvol af te leggen. De aanvullende colleges staan – tegen een vergoeding – ook open voor niet-studenten.
9
Het programma Studieduur
De EMIA-opleiding duurt twee jaar. Een studiejaar bestaat uit drie trimesters van elk 10 collegeweken. Ieder trimester wordt afgesloten met tentamens. In het derde trimester van het tweede jaar van de opleiding begint u met het afstudeer referaat. U verdedigt dit referaat tijdens een afsluitend mondeling examen voor de examencommissie. Tijdens dit examen wordt niet alleen ingegaan op het referaat, maar ook op het hele curriculum van de EMIA-opleiding. Colleges
De colleges worden in het Nederlands gegeven, behalve het internationale themaseminar waar Engels de voertaal is. 10 De studie is parttime. U volgt één dag per week, op vrijdag, tussen 09.00 en 17.00 uur colleges. Tussen de middag is er een uur lunchpauze. Studiebelasting
De studiebelasting van de EMIA-op leiding bedraagt (inclusief colleges) ongeveer 16 tot 20 uur per week. Opbouw curriculum
Het curriculum bestaat uit 6 modules waarin de vakken zijn ondergebracht. De modules betreffen: n Bestuurlijke Informatieverzorging n A ccounting (Financieel Management, Management Accounting I en II) n B estuur, Management en Organisatie (Control Models, Inrichting van de internal audit functie, Operations Management, Internal Governance, Risk Management & Compliance, Management Control & Governance) n A uditing (Algemene Auditing, Financial Auditing, IT-Auditing, Uitvoeren van Internal Audits, Quality Assurance Review) n V aardigheden (Auditvaardigheden, Sensory Awareness) n A fstudeermodule (Onderzoeks methodologie, referaat, slotexamen)
Curriculum Studieprogramma eerste jaar Auditvaardigheden Algemene Auditing Bestuurlijke Informatieverzorging Control Models Financial Auditing Financieel Management Internationaal themaseminar Management Accounting Uitvoeren van internal audits Totaal jaar 1
Contacturen 16 20 57 20 20 20 16 20 20 209
EC 1 3 8 3 3 3 1 3 3 28
Studieprogramma tweede jaar Sensory Awareness Risk Management & Compliance IT-Auditing Inrichten van de internal audit-functie Operations Management Management Accounting Management Control & Governance Internal Governance Quality Assurance Review Afstudeerreferaat (Onderzoeksmethodologie, onderzoeksvoorstel, Debatteren) Totaal jaar 2
Contacturen 6 20 15 20 15 20 30 30 20
EC 1 3 2 3 2 3 4 4 3
9 185
1 26
Zelfstudie 200 28 228
EC 7 1 8
Afronding van de opleiding Referaat Slotexamen Totaal
De EC-punten zijn opgebouwd uit zowel de college-uren als de zelfwerkzaamheid die van u wordt verwacht, zoals de collegestof bijhouden, opdrachten en cases uitvoeren en het tentamen voorbereiden. Eén college-uur betekent drie uur zelfwerkzaamheid.
Vakbeschrijvingen Eerste collegejaar Auditvaardigheden
Control Models
Auditors moeten, naast andere onderzoeksvormen, gesprekken voeren om bevindingen te kunnen formuleren. Daarvoor moeten zij achterhalen wat de feiten zijn, om schattingen te maken van de risico’s. Vervolgens moeten zij passende aanbevelingen formuleren en die aan de betrokkenen weten over te brengen. Auditors moeten daarom in gesprekken informatie kunnen vergaren, wat onder meer interviewtechnieken en algemene gespreksvaardigheden vereist (doelen bewaken, relatie onderhouden). Auditors moeten in gesprekken ook kunnen overtuigen en motiveren, wat kennis vereist van argumentatie en motivatieprocessen. De vaardigheden voor het vergaren van informatie en voor het overtuigen en motiveren, staan in dat vak centraal.
De module Control Models is gericht op modellen en concepten die managers inzetten om ‘in control’ te geraken en blijven. Op basis van deze kennis kunnen referentiemodellen worden ontwikkeld ten behoeve van de beoordeling van de sturing, risico beheersings- en controlesystemen van organisaties.
Algemene auditing In de praktijk bestaan verschillende vormen van audits, zoals financial, compliance, internal en environmental audits. De verschillen tussen deze audits betreffen vooral het object van onderzoek. Ze hebben echter ook tal van overeenkomsten. We besteden aandacht aan enkele gemeenschappelijke aspecten van auditing die het vak tot een algemene discipline maken.
Financial Auditing Mede als gevolg van de Sarbanes-Oxley Act, komen veel internal audit diensten (opnieuw) in aanraking met financial audits (controlewerk van externe accountants) en het beoordelen van de opzet, bestaan en werking van interne beheersingsmaatregelen die gericht zijn op de betrouwbaarheid van financiële verantwoordingsinformatie (financial controls). In dit vak wordt nader ingegaan op wat financial audits zijn, welke werkzaamheden externe accountants uitvoeren en welke rol financial controls daarin spelen. Ook wordt ingegaan op de relatie tussen de internal auditor en de externe accountant. Daarbij is er onder meer aandacht voor de overlap met werkzaamheden van de internal auditor en de verschillende vormen van samenwerking.
Financieel Management Bestuurlijke informatieverzorging administratieve organisatie (BIV-AO) Een goed ingerichte administratieve organisatie kan ervoor zorgen dat veel zaken van nature goed en efficiënt verlopen en dat betrouwbare managementinformatie ontstaat. Alleen betrouwbare informatie is ‘harde’ informatie. Daarom wordt ook veel aandacht besteed aan het onderwerp Interne Controle, inclusief risicoanalyses aan de hand van praktijkcases. Daarnaast wordt een belangrijk accent gelegd op de beheersing van IT.
In deze module komt de basis van financieel management aan de orde. Wat staat in een balans, een resultatenrekening, kasstroomoverzicht en mutatieoverzicht eigen vermogen. Hoe komen deze overzichten tot stand en hoe hangen deze met elkaar samen? Welke informatie kunnen we uit de jaarrekening van een onderneming halen en welk oordeel kunnen we geven over het functioneren van de onderneming op basis van deze infor matie? De student leert om aan de hand van ratioanalyse een eerste indruk te krijgen en af te geven over de prestaties van een onderneming.
Remco Bosma, senior auditor bij de Inspectie Verkeer & Waterstaat
Onze maatschappij heeft behoefte aan zekerheid en daardoor krijgt de overheid steeds meer aandacht voor beheersingsvraagstukken. In de onderzoeken die wij doen bij organisaties die onder ons toezicht staan, staan de vaardigheden van het management en de besturing uiteraard ook op de agenda. Die onderwerpen zijn voor mij het meest interessante onderdeel van de opleiding. Ik merk in mijn dagelijkse werk dat ik steeds meer inzicht krijg in de planning & controlcyclus van organisaties. De studie is behoorlijk pittig, en er wordt veel zelfwerkzaamheid van je verwacht. Soms zit ik het hele weekend te blokken, dan vraag ik me wel eens af waar ik aan begonnen ben… Maar de colleges zijn altijd inspirerend. Iedereen is gemotiveerd en betrokken, terwijl de sfeer toch heel ontspannen is. Het is natuurlijk een groot voordeel dat de groep relatief klein is. Dan kun je tenminste tot echte inter actie komen.
11
Tweede collegejaar
Doede Vierstra, CFO bij NUON, lid Programme Board EMIA
Internationaal themaseminar
Inrichten van de internal audit-functie
Het tweedaagse internationale themaseminar vindt plaats aan het einde van het eerste collegejaar. Docenten van de Cass Business School, City of London, de University of Pisa, de University of Zurich en de Universiteit Antwerpen Management School houden lezingen en workshops. Het seminarprogramma wordt in samenwerking met de deel nemers van de EMIA-opleiding voorbereid, zodat u specifieke onderwerpen die u graag behandeld wilt zien kunt aandragen.
In deze module gaan we in op de toegevoegde waarde van de internal audit-functie in verschillende branches en typen organisaties. Aan de hand van cases behandelen we de visie, missie en strategie van de internal audit-functie. Vervolgens komen positioneringvraagstukken, inrichtingsvoorwaarden en quality control- en reviewconcepten aan de orde.
Management Accounting
12 Als CFO van Nuon heb ik veelvuldig c ontact met de Internal Audit afdeling. Jaarlijks in de vaststelling van het audit programma, maandelijks in de bespreking van de rapportages in de Audit Stuurgroep, en wekelijks in de voortgangbespreking van de verschillende activiteiten van de afdeling. Internal Audit vervult een steeds bredere rol binnen de onderneming. Naast onderzoeken op het gebied van interne controle staan onderwerpen als risico management, corporate governance, compliance integriteit- en omvangrijke verandertrajecten op de agenda van internal audit. Ik zie het als mijn bijdrage in de Raad van Toezicht van de EMIA opleiding dat deze zich ontwikkelende verwachtingen ook hun weg vinden naar het opleidingsprogramma. Op deze wijze kunnen we zeker stellen dat de opleiding optimaal aansluit bij de wensen van de praktijk.
De controller moet ervoor zorgen dat het management bij het besturen en beheersen van de organisatie over toegesneden finan cieel-economische informatie beschikt. De internal auditor moet kunnen inschatten of deze informatie inderdaad de juiste waarde als ‘tool of control’ heeft. In deze module behandelen we hoe u die inschatting maakt.
Uitvoeren van internal audits In deze module schenken we aandacht aan het opstellen van een plan van aanpak, het bouwen van het referentiemodel, het ver zamelen en analyseren van evidence en het geven van een oordeel. Tot besluit voert u een audit uit in uw eigen werkomgeving.
IT-auditing IT is tegenwoordig doorgedrongen in alle facetten van de bedrijfsvoering. Als gevolg hiervan is de betrouwbaarheid en continuïteit van financiële en niet-financiële informatie sterk afhankelijk van de kwaliteit van de IT. Voor de internal auditor is het hierdoor van belang om samen te (kunnen) werken met een IT auditor die de impact van risico’s op het gebied van IT met impact op de financiële en niet-financiële informatie begrijpt. In deze module komt het vakgebied van de IT auditor aan de orde en worden diverse onderwerpen behandeld die de IT auditor en de internal auditor verbindt.
Operations Management Logistiek is de op een na belangrijkste factor bij de leverancierskeuze en goed inspelen op de logistieke wensen van afnemers geeft dus een voorsprong op concurrenten. Over het algemeen kunnen besparingen worden gerealiseerd door goed te letten op de logistieke kosten. Daarom is voor een internal auditor een goed inzicht in de logistieke besturing van essentieel belang. We behandelen deze besturing aan de hand van actuele cases.
Management Control and Governance
Risk Management & Compliance
In deze module staan actuele ontwikkelingen op het gebied van het sturen en beheersen van organisaties centraal. Voorbeelden hiervan zijn de vorderingen op het gebied van toezicht, in control statements, risk management en corporate governance (Sarbanes Oxley, Tabaksblat) en internal control (COSO, ERM-COSO, et cetera).
In het onderdeel Risk Management wordt onder andere ingegaan op wat risico’s eigenlijk zijn, welke modellen een rol kunnen spelen bij het beheersen van deze risico’s, hoe de relatie tussen risk management en internal auditing er uit ziet en welke rol de internal auditor ten aanzien van dit onderwerp vervult, resp. kan vervullen binnen de organisatie. In het tweede onderdeel van dit vak wordt nader ingegaan op het onderwerp compliance. Uitgaande van de externe omgeving (relevante wet- en regelgeving) zal aan de orde komen wat compliance is en wat de overeenkomsten en verschillen met internal auditing zijn. Het onderwerp wordt belicht vanuit de verschillende branches (overheid, financiële instellingen en handel en industrie).
Internal Governance Dit vak behandelt de functie van de organi satie van ondernemingen en instellingen, de opbouw van organisaties en de managementprocessen in organisaties. Daarbij worden organisaties belicht zowel vanuit een economisch gezichtspunt, sociaal-psychologisch perspectief als vanuit het perspectief van ondernemingsbestuur (internal governance). Specifiek ten behoeve van de functie van de internal auditor wordt aandacht besteed aan de eisen en de achtergrond waaraan organisaties naar structuur en processen getoetst dienen te worden.
Sensory Awareness Het ontwikkelen van de interne en externe signaalgevoeligheid van de student en het verstevigen van het innerlijk evenwicht staan centraal in het seminar Sensory Awareness.
Quality Assurance Review In deze module onderzoekt u (met drie andere deelnemers) de internal audit-functie bij een van de deelnemende organisaties. U doet dit door interviews te houden en documentatie te bestuderen. U maakt een verslag van uw onderzoek en presenteert dit aan de organisatie.
Afstudeerreferaat In het laatste trimester van het tweede jaar voert u een opdracht uit en schrijft daar een afstudeerreferaat over. Dit referaat moet gaan over een onderwerp op het gebied van internal auditing dat in de colleges of de literatuurstudie aan de orde is gekomen. Bij het eindexamen neemt de verdediging van het referaat een belangrijke plaats in.
John Bendermacher, Directeur Internal Audit Robeco Groep, lid Programme Board EMIA
De laatste 10 jaar ben ik actief als directeur van een Internal Audit-functie in de financiële industrie. Daarvoor was ik toezichthouder bij De Nederlansche Bank en nog eerder rijksaccountant. Operational/Internal Auditing is dus al 10 jaar mijn vak. Daarbij probeer ik - naast een redelijke drukke baan - toch tijd te vinden om vaktechnisch actief te zijn. Sinds enkele jaren ben ik als examinator voor het slotexamen betrokken bij de opleiding. Gemiddeld zo‘n drie keer per jaar lees ik drie scripties en mede-examineer ik de schrijvers daarvan. Ondanks dat de scripties soms wel erg veel leeswerk betekenen, is dat ontzettend leuk ’werk‘ en mag ik wel zeggen dat het inmiddels eigenlijk een soort hobby is geworden. Recent ben ik toegetreden tot de Programme Board. Ik hoop als klankbord voor het EMIA-managementteam waar devolle ideeën en suggesties te kunnen inbrengen om daarmee te helpen de opleiding naar een nog hoger niveau te brengen.
13
Amsterdam: kloppend financieel hart Amsterdam werd na 1534 belangrijk in de Nederlanden door zijn status als handelscentrum. De stad was een stapelmarkt waar noordelijke en zuidelijke producten werden opgeslagen, bewerkt en verkocht. Om deze handel heen groeiden bedrijfstakken als cartografie, drukkerij en banken verzekeringswezen. Vanuit Amsterdam werden de eerste tochten naar Indië ondernomen. Deze waren een gigantisch succes; ze leverden de aandeelhouders maar liefst vierhonderd procent winst op. Toen in 1602 de Verenigde Oost-Indische Compagnie werd opgericht, nam Amsterdam meer dan de helft van het benodigde kapitaal voor de nieuwe onderneming voor zijn rekening. De eerste aandelenbeurs, de eerste handelsvereniging en de eerste multi national ter wereld werden in Amsterdam opgericht. Tegenwoordig kent de stad een zeer gevarieerde economie, maar de belangrijkste sectoren zijn de zakelijke en financiële dienstverlening met meer dan 120.000 banen. De Nederlandsche Bank,
de Amsterdam Stock Exchange, de Europese Optiebeurs en de hoofdkantoren van vele Nederlandse en internationale banken maken Amsterdam tot kloppend financieel hart van Nederland. Amsterdam staat sinds mensenheugenis bekend om zijn vrijheid van denken, die een stimulerende invloed heeft gehad op de internationale uitwisseling van ideeën en onderzoek. De stad toont zichzelf keer op keer als een belangrijk centrum voor culturele, sociale en financiële ontwikkelingen. Voor studenten is het een zeer aantrekkelijke stad met een bloeiend cultureel leven. Musea, concerten, theaters, stand-up comedy, bioscopen en filmhuizen: het aanbod is enorm gevarieerd. De cafés in alle soorten en maten, al dan niet met een terras, vormen gezellige plekken om te ontspannen. De stad is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Het Roeterseiland ligt tussen Artis en het Weesperplein, vlakbij de binnenstad.
Steven Maijoor, directeur AFM en lid Programme Board EMIA
In mijn dagelijks werk heb ik veel te maken met onderwerpen die direct of indirect raken aan internal auditing. De AFM houdt toezicht op jaarrekeningen, accountantsorganisaties en financiële instellingen en waar mogelijk houden we rekening met of maken gebruik van de werkzaamheden van internal auditors. Internal auditing komt niet alleen bij het toezicht van de AFM aan de orde. Binnen de Management Groep ben ik verantwoordelijk voor de financiële functie van de AFM. Voor de beheersing van onze processen speelt onze Internal Audit afdeling, hoewel klein van omvang, een belangrijke functie. We beseffen dat we aan onszelf tenminste dezelfde eisen moeten stellen als aan de organisaties waar we toezicht op houden. Tot slot ben ik ook als hoogleraar Control en Auditing betrokken bij vraagstukken ten aanzien van Internal Audit. Ik zie er naar uit om met mijn ervaring op deze terreinen en via de Programme Board een bijdrage te leveren aan het onderwijs van het EMIA programma.
15
Praktische informatie Management Team
Het Management Team van de EMIA-opleiding wordt gevormd door: n J an Driessen is eindverantwoordelijk voor de opleiding. Hij is partner bij KPMG Internal Audit Services en adviseert organisaties op het gebied van management control, risk management en internal auditing. n R einier Kamstra is adjunct programmadirecteur en tevens docent voor een aantal modules. Hij werkt bij de Audit Rabobank Groep, waar hij zich bezighoudt met vaktechniek en themaonderzoeken op het gebied van beheersing. n A rie Molenkamp coördineert de onderzoeken binnen de opleiding en is 16 daarnaast verantwoordelijk voor de afstudeermodule. n O pleidingsmanager Jurrien Endenburg coördineert het curriculum, initieert en begeleidt initiatieven op het gebied van onderwijs en onderzoek, en onderhoudt de externe contacten.
Programme Board
Locatie
De Programme Board toetst de kwaliteit van de opleiding. De leden van deze Board zijn afkomstig uit vooraanstaande organisaties en vervullen posities die vanuit verschillende invalshoeken te maken hebben met internal auditing: John Bendermacher RA CIA, Director Internal Audit Robeco Group Joop Brakenhoff RA RO, Senior Vice President (SVP) and Chief Internal Audit Officer Ahold Jan Holsboer, voorzitter Audit Committee Atradius Prof. dr. Steven Maijoor, directeur Autoriteit Financiële Markten (AFM) Drs. Doede Vierstra, CFO Nuon
De colleges vinden plaats in het gebouw van de Amsterdam Business School aan de Roetersstraat 11 in Amsterdam. Dit is een modern gebouw met goede faciliteiten. In het gebouw bevinden zich tevens de faculteitsbibliotheek, het universitair restaurant Agora en café Krater. De ABS is goed te bereiken met zowel het openbaar vervoer als – buiten de spits – per auto. Een routebeschrijving is te vinden op www.feb.uva.nl/route.
Leden Programme Board, van links naar rechts: Joop Brakenhoff, John Bendermacher, Jan Holsboer en Doede Vierstra
17
Kosten en aanmelding Kosten
18
Bij inschrijving voor het collegejaar 2009-2010 bedragen de cursusgelden voor het eerste en tweede collegejaar € 10.500 per jaar, en voor een eventueel derde collegejaar € 3.500. De hoogte van het cursusgeld wordt jaarlijks vastgesteld. Dit bedrag is inclusief de kosten van het internationale themaseminar, de syllabi, de tentamens en de gezamenlijke lunches. Niet inbegrepen zijn boeken en eventuele andere bijkomende kosten.
■ Oriëntatiegesprek Indien u nader wilt worden geïnformeerd over de opleiding, kunt u een oriëntatiegesprek aanvragen. ■ I nschrijving Als u wordt toegelaten tot de opleiding, kunt u zich officieel inschrijven. Pas nadat het secretariaat uw inschrijfformulier heeft ontvangen, wordt er voor u een plaats gereserveerd. Meer informatie
Toelatingsprocedure
De toelatingsprocedure bestaat uit drie stappen: ■ A anmelding U meldt zich aan door het formulier ‘Verzoek tot toelating’ in te vullen, en dit formulier plus een curriculum vitae en kopieën van relevante diploma’s en getuigschriften naar het secretariaat van de EMIA-opleiding te sturen. Het formulier is te verkrijgen via het secretariaat en via www.abs.uva.nl/emia. ■ T oelating Aan de hand van de toelatingscriteria wordt vastgesteld of u aan de toelatingseisen voldoet en hoe u eventuele deficiënties kunt wegwerken. In overleg met de examencommissie wordt bepaald of en onder welke voorwaarden u definitief kunt worden toegelaten.
Voor meer informatie over de EMIAopleiding kunt u contact opnemen met het secretariaat van de opleiding. Het secretariaat draagt zorg voor uw aanmelding, geeft antwoord op uw vragen en verzorgt de dagelijkse gang van zaken rond de opleiding. Amsterdam Business School EMIA Office Mieke Koudijs en Jurrien Endenburg Plantage Muidergracht 12 1018 TV Amsterdam T (020) 525 4209 F (020) 525 5092 emia@uva.nl www.abs.uva.nl/emia
‘The Amsterdam Business School aims to offer an inspiring, broadly oriented and thoroughly international academic environment where both staff members and students can develop their capacities to optimum effect. It seeks to emphasise an open-minded and tolerant attitude, a strong engagement between business and society, the importance of innovation and entrepreneurship and, throughout all, a commitment to the scientific study of the business world.’
De inhoud van deze brochure is met uiterste zorg samengesteld. Er kunnen aan de inhoud echter geen rechten worden ontleend. De EMIA-opleiding houdt zicht het recht voor wijzigingen in het opleidingsprogramma aan te brengen. Alle rechten voorbehouden. Ontwerp: Total Identity Vormgeving: RAADHUIS voor creatieve communicatie Fotografie: Ineke Oostveen, Henny Boogert Eindredactie: Sanne Landhuis Druk: De Raat & De Vries
Universiteit van Amsterdam Amsterdam Business School EMIA Office Plantage Muidergracht 12 1018 TV Amsterdam T (020) 525 4209 F (020) 525 5092 emia@uva.nl www.abs.uva.nl/emia
20