UZ-magazine juni 2008

MAGAZINE Verschijnt driemaandelijks, jg 24 - nr 2 - juni 2008

Verantwoordelijke Uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven

Afgiftekantoor Aalst 1 - P509066

Groendienst: leven met de seizoenen Pech op vakantie: repatriëren

Zoektocht naar een tumorvaccin

Jan van Rompaeys dorp in de stad

! is e at me Gr m e Ne

UZ

UZ-MAGAZINE is bestemd voor patiënten en bezoekers van UZ Leuven • campus Gasthuisberg • campus Lubbeek • campus Pellenberg • campus Sint-Pieter • campus Sint-Rafaël

î ˆî ˆî ˆî ˆî ˆ

5W RUG EN WEL ZIJN ONZE ZORG

serviceresidentie

Onbezorgd wonen en genieten 62!!' 62)*" ,)*6% .$ /.: % '2!4 )3

• Luxueuze appartementen in parktuin van 2ha

"2/# (52 %

äxäxä{

• Rustige ligging op 5 km van centrum Leuven • Ruim dienstenaanbod volgens eigen wensen Restaurant, cafetaria, kapsalon, wassalon, boodschappendienst, privÊ-taxidienst, poetsdienst, huishoudelijke hulp, medische en persoonlijke verzorging • Veiligheid: alarmsysteem, 24/24 permanentie • Privacy en vrijheid • Gezelschap en animatie • Mogelijkheid tot huren of kopen

%EN RAAKVLAK TUSSEN ERGONOMIE EN ECOLOGIE .IRWANA BIEDT SINDS KWALITEITSPRODUCTEN ROND GEZOND LIGGEN ZITTEN EN GAAN %EN UITGEBREID GAMMA ERGONOMISCHE SLAAPSYSTEMEN

RELAX ZETELS STOELEN EN TAFELS VOOR KANTOOR EN THUIS INCLUSIEF KINDER MEUBILAIR ZITBALLEN BABYPRODUCTEN EN SCHOENEN :ORGVULDIG GESELECTEERDE MERKEN VOOR UW RUG EN UW WEL ZIJN

AANGEBODEN IN EEN ONTSPANNEN SFEER IN ONZE SHOW ROOM 7INKELEN BIJ .IRWANA EEN OPENBARING VOOR UW RUG /PEN VAN DINSDAG T E M ZATERDAG VAN U TOT U /.!&(!.+%,)*+ !$6)%3 6!. /.:% +).%3)34%. ) $)%.34 .! 6%2+//0

Vrijblijvend inlichtingen: Mvr. Van Lommen

Service-residentie Ter Korbeke Oudebaan 106 - 3360 Korbeek-Lo Tel.: 016/46 39 25 www.terkorbeke.be

WWW NIRWANA BE ) $E "RUYNLAAN ) !NTWERPEN 7ILRIJK )

6 12

UZ Leuven

20 24

6 Immuuntherapie in strijd tegen hersentumor UZ Leuven staat mee aan de basis van de ontwikkeling van een vaccin tegen hersentumor, een therapeutisch vaccin dat ‘op maat’ van de patiënt wordt gemaakt. De eerste ervaringen zijn hoopgevend.

16 De groendienst leeft met de seizoenen In en rond de campussen van UZ Leuven is er groen: kamerplanten, gazons, struikgewas,... Dat groen moet onderhouden worden, seizoen na seizoen. Dat is de taak van de groendienst.

12 Ziek op vakantie... en dan repatriëren?

Vakantiemaanden. Tijd om er eens op uit te trekken. Niet alleen naar oorden dichtbij huis. Ook ver, soms heel ver van huis. Maar wat als je in het buitenland ziek wordt of een ongeval krijgt? Hoe verloopt dan de repatriëring?

20 Wat doet ‘dik zijn’ met je lichaam?

Obesitas, zwaarlijvigheid, is een beschavingskwaal waarmee steeds meer mensen te kampen hebben.

Zeker in de zomer valt het meer op als de zwemspullen van vorig jaar iets te strak zitten en als er iets minder verhullende zomerkleding gedragen wordt. Wat kun je eraan doen? En vooral, wat doet ‘dik zijn’ met je lichaam?

UZ MAGAZINE Jaargang 24, nummer 2 (juni 2008) Kwartaalblad voor patiënten, familie en bezoekers van UZ Leuven, campus Gasthuisberg, Lubbeek, Pellenberg, Sint-Pieter en Sint-Rafaël.

16

inhoud

24 Jan van Rompaeys dorp in de stad Jan van Rompaey ging, vergezeld door fotograaf Geert, naar campus Pellenberg en praatte er met patiënten die er noodgedwongen het lange Hemelvaartsweekend moesten doorbrengen. Hij tekende er de verhalen van Gustaaf en André op.

vaste rubrieken 4 Journaal: Berichten over en uit UZ Leuven 5 Woordje van de pastor 11 Column van Clara Vanuytven 30 Fun-page - voor de jonge UZ-magazine-lezers

redactieadviesraad: Jan Etienne, Katja Genné, Ludo Govaerts, prof. dr. Marie-Christine Herregods, prof. dr. Peter Reynders, Suzy Van Hoof, Ad Van Poppel, Clara Vanuytven, Jan Verhaeghe en prof. dr. Raymond Verhaeghe hoofdredactie: Suzy Van Hoof redactieadres: UZ Leuven, dienst communicatie, Herestraat 49, 3000 Leuven, tel. 016 34 49 55, uzmagazine@uzleuven.be reclameregie: B-Net, Bie Van Cleuvenbergen, voor DECOM, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen tel. 016 63 20 65 – e-mail: bie@decom.be, bie@b-net.be Aan dit nummer werkten mee: Clara Vanuytven, Jan van Rompaey, Ad van Poppel e.a. foto’s: Jan Locus, Geert De Keyser e.a. productie: DECOM NV, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen, tel. 015 65 28 52 vormgeving: Carla Van Caeneghem, DECOM projectopvolging: Sabine Rosseel, DECOM verantwoordelijke uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven copyright: overname van artikels of gedeelten daarvan wordt toegestaan na overleg met de redactie en met vermelding van de bron UZ-magazine - juni 2008

uz journaal

Nieuws uit de gezondheidssector

UZ Leuven erkend als expertcentrum voor porfyrie voor België UZ Leuven is gekozen als eerste expertcentrum voor porfyrie in België na een strikte selectieprocedure via het European Porphyria Initiative (EPI).

Porfyrie is een zeldzame, meestal erfelijke stoornis in de aanmaak van het heem. Heem is een scheikundige verbinding die nodig is voor de aanmaak van hemoglobine, de rode stof in het bloed die zuurstof vervoert, en voor de aanmaak van een aantal andere enzymes. Porfyrieën gaan gepaard met zeer uiteenlopende problemen (zonneallergie, hevige buikpijnaanvallen, neuropsychiatrische klachten gaande van psychose en zenuwontstekingen tot cirrose). In UZ Leuven volgt men patiënten met verschillende types porfyrieën. Dat gebeurt in een multidisciplinair verband tussen het centrum voor metabole ziekten (prof. dr. David Cassiman), de dienst algemene inwendige ziekten (dr. Wouter Meersseman), de dienst dermatologie (prof. dr. Rik Roelandts), de dienst laboratoriumgeneeskunde (dr. Willy Goossens, prof. dr. Florent Van Stapel), de dienst hematologie (prof. dr. Michel Delforge) en het centrum menselijke erfelijkheid (prof. Gert Matthijs). UZ Leuven heeft voor zowel de diagnostiek als de behandeling van deze groep van aandoeningen expertise opgebouwd. Dat is ook waarom het EPI het Leuvense centrum als expertcentrum gekozen heeft. De eisen om zo’n centrum te kunnen zijn, zijn strikt: de volledige biochemische diagnostiek moet in huis mogelijk zijn, er moeten voldoende patiënten gescreend en gevolgd worden en er moet klinisch of fundamenteel onderzoek rond deze aandoeningen gebeuren. Het EPI is een groep van internationale experts, die met financiële middelen van de Europese Unie de zorg voor patiënten met porfyrieën wil verbeteren. België was een van de enige landen in Europa waar nog geen expertcentrum was aangeduid.

Aanspreekpunt voor ouderenzorg UZ Leuven is vorige maand gestart met een nieuw initiatief: het aanspreekpunt voor ouderenzorg. Hiermee wil UZ Leuven tegemoetkomen aan de noden van de oudere zorgvrager. Thuiszorgdiensten, huisartsen, residentiële instellingen, andere professionele hulpverleners en mantelzorgers kunnen bij dat aanspreekpunt terecht met vragen, bezorgdheden en suggesties over de zorg van de oudere patiënt. Ook de patiënten zelf en hun familieleden kunnen er terecht. Het aanspreekpunt is elke werkdag van 9.30 uur tot 12.30 uur bereikbaar op 016 34 40 09. E-mailen kan ook: aanspreekpuntouderenzorg@uzleuven.be.

Twintig jaar harttransplantaties in UZ Leuven In april vierde UZ Leuven met een symposium het feit dat meer dan twintig jaar geleden de eerste harttransplantatie in campus Gasthuisberg werd uitgevoerd.

Sinds september 1987 hebben er meer dan 450 ruilhartoperaties plaatsgehad. De resultaten van dergelijke ingrepen zijn tot dusver uitstekend: het overlevingscijfer van de harttransplantatiepatiënten in UZ Leuven ligt beduidend hoger dan het internationale gemiddelde (de overleving na tien jaar bedraagt 76 procent, tegenover een internationaal gemiddelde van 50 procent).

UZ-magazine - juni 2008

Winkelen in campus Gasthuisberg U wilt nog snel iets kopen of geld afhalen in campus Gasthuisberg? Er zijn in de ontvangsthal een kiosk, een bloemenwinkel en een bankkantoor. Buiten het bankkantoor en op de eerste verdieping staat een geldautomaat ter beschikking. Ook is er een winkelautomaat waar dag en nacht een groot aantal supermarktartikelen verkocht worden. De hoteldienst van campus Gasthuisberg heeft een folder beschikbaar waarin de plaats van de automaat is aangegeven op een plattegrond. De folder is ook opgenomen in de map van de onthaalbrochure voor patiënten.

Openingstijden winkel: maandag tot vrijdag 7 tot 19.30 uur zaterdag 10 tot 19 uur zondag 13.30 tot 19 uur Bloemenwinkel: maandag 12 tot 18.30 uur dinsdag tot vrijdag 10 tot 19.30 uur zaterdag, zon- en feestdagen 12.30 tot 18 uur

Wie, wat, waar?

Wie kunt u waar bereiken?

UZ-magazine geeft u een aantal nuttige nummers: Onthaal campus Gasthuisberg 016 34 35 36 Onthaal campus Pellenberg 016 33 83 65 Onthaal campus Sint-Pieter 016 33 70 03 Onthaal campus Sint-Rafaël 016 33 27 05 e-mail info@uzleuven.be Inlichtingen campus Gasthuisberg, Pellenberg, Sint-Pieter en Sint-Rafaël 016 33 22 11 Spoedgevallendienst 016 34 39 00 Ambulancedienst 016 22 27 05 Pastorale dienst 016 34 86 20 Sociaal werk 016 34 86 20 Secretariaat ziekenhuisschool 016 34 39 62 Verblijf voor familie: campus Sint-Pieter 016 33 70 03

Kunst in het ziekenhuis De komende maanden lopen er in de ontvangsthal en de gangen op de eerste verdieping van campus Gasthuisberg opnieuw enkele exposities van kunstwerken. Tot en met 27 juni zijn er werken te zien van Lieve Ophalvens en Willy Beenaerts. Lieve Ophalvens gebruikt in haar schilderijen verschillende technieken en materialen (van olieverf tot spiegels en zand). Willy Beenaerts maakt als schilder sobere, eenvoudige minimalistische werken. Op 30 juni nemen Katrien Elsen en Livain Gebruers de fakkel over. Hun werken zijn te bewonderen tot en met 8 augustus.

pastor Nog een korte tijd…

I

In het Johannes-evangelie staat een hele reeks gesprekken, gebeden, toezeggingen die allemaal samen de afscheidsrede van Jezus vormen. Afscheid nemen is ook voor hem niet iets van één moment of één ontmoeting. Voor hij zijn leerlingen achterlaat, wil hij hen vanalles op het hart drukken, als het ware zijn boodschap samenvatten om aan die leerlingen door te geven. Want zij zullen het nu moeten waarmaken: dat visioen van vrede en gerechtigheid, die droom van een liefde die niemand uitsluit of miskent.

Ergens in die afscheidsrede lezen we: ‘Nog maar een korte tijd en de wereld ziet mij niet meer’ (Johannes 14,19). Die woorden zouden uit de mond van een patiënt kunnen komen: de tijd, mijn tijd is kort aan het worden.

Er is echter ook in een andere betekenis van het woord soms ‘weinig tijd’. Regelmatig vragen mensen mij of het nog wel mogelijk is om patiënten echt goed te leren kennen. Kun je mensen begeleiden als ze maar enkele dagen in het ziekenhuis zijn? Het aantal ligdagen per opname is inderdaad verminderd, maar veel patiënten komen vaker terug naar het ziekenhuis. Er zijn nu eenmaal heel wat chronische aandoeningen. Het pastorale ‘model’ waarmee we werken mikt dus vaak op begeleiding op langere termijn: verschillende gesprekken gespreid over meerdere opnames.

Toch zijn er ook andere situaties. Ontmoetingen waarbij heel veel gebeurt, samengebald in één of twee gesprekken. Zo vraagt een wat oudere man via de verpleging of de pastor kan langskomen. Na het vernemen van de diagnose had hij, samen met zijn echtgenote en zijn kinderen, alles op een rijtje gezet. Hij wilde geen ingrijpende en veeleisende behandeling. Het doet hem zichtbaar deugd dat de arts dat begreep en respecteerde. Want ja, zonder in extreme zelfbeschikking te vervallen, wil hij in deze laatste fase van zijn leven doen wat hij altijd heeft gedaan: rustig en bewust met de mensen en de dingen omgaan. Zijn tuin wordt nu al door andere handen onderhouden en verzorgd, vertelt hij, en dat is al genoeg om mee in het reine te komen. Loslaten kun je immers toch niet ineens. Wel kun je proberen om beetje bij beetje je handen meer te openen, op jouw ritme, jouw moment. ‘Aftakeling’ door een of andere therapie past voor hem niet in dat plaatje.

Eigenlijk zet ons eerste gesprek de toon van wat nog zal volgen: nu de tijd wellicht kort aan het worden is, staat zijn behoefte aan verzoening en heling centraal. Het is al lang geleden, maar ‘zoiets als biechten’ zou hij willen doen. Bijna onmerkbaar, maar door hem subtiel gestuurd, belanden we in een biechtgesprek. Alles rustig de revue laten passeren, van verschillende kanten bekijken, om te onderscheiden wat zijn aandeel geweest is in familiale conflicten, in problemen op het werk, wrijvingen met de partner of de kinderen,…Waar is mijn liefde te klein of te zwak geweest, of gewoonweg afwezig? Doorheen

WOORDJE VAN DE PASTOR

Piet Vandevoorde het uitspreken van dit alles klinkt een eeuwige hunker: dat iemand een woord van verzoening zal spreken, een woord van aanvaard-worden-ondanks-alles. Een woord en een teken waardoor ik weet dat het kwaad niet het laatste woord heeft, ook niet in mijn leven.

Enkele dagen later vertrouwt hij mij toe dat hij rust gevonden heeft na dat eerste gesprek. Daar was hij inderdaad naar op zoek: rust voor zijn eigen hart, om die laatste periode van zijn leven waardig én hoopvol in handen te kunnen nemen. Ik zou durven zeggen: om zijn leven op een andere manier vast te houden. Niet krampachtig, maar met een grote vrijheid in zijn hart.

‘Het is al lang geleden, maar ‘zoiets als biechten’ zou hij willen doen’ In de lijn van zijn eigen beslissing zal hij nu vrij vlug ontslagen worden. Alles is geregeld om hem thuis de nodige zorgen te kunnen geven, en veel meer dan dat. Omringd door zijn vrouw en zijn zoon die verpleegkundige is, en met regelmatig bezoek van de andere kinderen en van de kleinkinderen, begint hij moedig aan die laatste fase.

De dag voor het ontslag vraagt hij opnieuw dat ik zou langskomen. Zijn hele familie is aanwezig en temidden van zoveel dierbare mensen wil hij graag de ziekenzalving ontvangen. We nemen er rustig de tijd voor.

Iedereen in de kring rond de patiënt wil graag zijn of haar steentje bijdragen. Er worden verhalen verteld, herinneringen uit de kindertijd opgehaald. Iemand vraagt om elkaar de hand te reiken voor een moment van stilte.

Weer iemand anders zingt een lied over thuiskomen en hoe moeilijk dat soms kan zijn. Zo groeien we samen naar een gebeuren waarin vriendschap, genegenheid en verzoening centraal staan. De ziekenzalving zelf sluit hier naadloos bij aan. Veel meer nog dan het zalven van hoofd en handen, wordt het een zalving van een heel leven. En dat samen met mensen die ontdekt hebben, met vallen en opstaan, door ruzie en verzoening, dat ze voor elkaar zegening en zalving kunnen betekenen.

Net zoals Jezus wist deze man dat de tijd kort aan het worden was. En ook zoals Jezus heeft hij die tijd bewust opgenomen, er een zinvolle tijd van gemaakt voor zichzelf en voor de mensen rond hem heen. De tijd wordt soms heel kort en dan is het goed te weten dat er voor alles een tijd mag en moet zijn. Ook een tijd om het leven af te ronden en uit handen te geven. w UZ Leuven telt negen pastors, van wie vier priesters en vijf leken. Piet Vandevoorde is hoofdpastor.

UZ-magazine - juni 2008

UZ Leuven staat mee aan de basis van de ontwikkeling van een vaccin tegen hersentumor, een therapeutisch vaccin dat ‘op maat’ van de patiënt wordt gemaakt. De eerste ervaringen zijn hoopgevend.

Prof. dr. Stefaan Van Gool geeft meer uitleg.

ONCOLOGIE

Immuuntherapie veelbel in strijd tegen hersentu Ad Van Poppel

Een hersentumor is een ernstige aandoening, zeker als het gaat om een kwaadaardige vorm. Zo’n tumor uit zich op heel verschillende manieren.

Prof. dr. Stefaan Van Gool: “Dat kunnen verlammingsverschijnselen zijn, een patiënt die minder goed spreekt, er kan een beperking zijn van het gezichtsveld, de patiënt kan epilepsieaanvallen hebben of hoofdpijn door overdruk in de hersenen. Soms zijn er gedragswijzigingen. Een tumor beschadigt de zenuwen op die plaats en dan merk je dat er iets mis is.”

Prof. dr. Stefaan Van Gool onderscheidt goedaardige en kwaadaardige gliomen.

“Een laaggradig glioma groeit traag en meestal minder invasief. Een hooggradig glioma is heel agressief, groeit snel en infiltreert heel diep in het gezonde hersenweefsel. Slechts heel zelden zal de tumor uitzaaien buiten de hersenen”, zegt hij. Het probleem is dat de vooruitzichten niet goed zijn als zo’n kwaadaardig glioma ontdekt wordt.

“De prognose is een overlevingskans van 15 maanden (mediaan) na het ontdekken van de tumor, mits maximale UZ-magazine - juni 2008

behandeling: een goede neurochirurgische verwijdering en radio- en chemotherapie. Zo’n hooggradig glioma breekt een mensenleven abrupt af.”

Verwijderen Het eerste wat gedaan wordt na de ontdekking is het tumorweefsel operatief verwijderen. “De tumor moet zoveel mogelijk weggehaald worden door de collega’s-neurochirurgen.

Soms kan dat niet volledig omdat het verwijderen tot een serieuze handicap zou leiden. Er zullen altijd tumorcellen achterblijven”, zegt prof. dr. Van Gool, die het vergelijkt met een onkruid dat ondergronds verder woekert en plots weer de kop kan opsteken. “Daarom is er bij een dergelijke tumor na het chirurgisch ingrijpen altijd een nabehandeling noodzakelijk. Bij de ergste vorm van een hooggradig glioma is er standaard een combinatie van radio- en chemotherapie, gevolgd door zes kuren chemo. Daarmee is de prognose op dit moment nog onvoldoende, al is die wel al verbeterd en kan men nu een kleine groep patiënten observeren

die zelfs langer dan 3 of 4 jaar leven.

Echter, de helft van de patiënten overlijdt nog altijd binnen de 15 maanden.”

Logisch dat men manieren en middelen zoekt om die prognose verder te verbeteren. Er zijn momenteel vier ‘pistes’. Eén daarvan is een therapie die de bloedvatvorming tegengaat. De tumor krijgt daardoor geen zuurstof en groeit dan minder snel. Een andere piste is onderzoek naar ‘targeted’ therapie, waarbij de patiënt stoffen toegediend krijgt die heel gericht inwerken op de signalen die de tumorcellen doen groeien en overleven. Er wordt tegenwoordig veel preklinisch onderzoek gedaan naar gentherapie. Ten slotte is er de piste van het ontwikkelen van een vaccin. “Op dat domein zijn wij actief”, aldus prof. dr. Van Gool. De vooruitzichten zijn hoopgevend, want bij sommige patiënten kan het ziekteverloop beïnvloed worden.

Het basisidee achter het vaccin is de tumor te bevechten met antigenen die in de tumorcellen zelf zitten. Van Gool: “Een tumorcel is een combinatie van een lichaamseigen en een lichaams-

Kinderarts prof. dr. Stefaan Van Gool en neurochirurg prof. dr. Steven De Vleeschouwer: immuuntherapie kan maar succesvol zijn dankzij goede neurochirurgie.

ovend mor vreemd gegeven en in principe zou het lichaam ertegen moeten reageren.

Maar zo’n tumorcel heeft een mechanisme om aan dat immuunsysteem te ontsnappen. Bovendien onderdrukt de tumor actief het immuunsysteem. Als de neurochirurg de tumor wegneemt, verdwijnt ook een deel van het onderdrukkingsmechanisme.”

Immuunsysteem De aanpak nu is uit het tumorweefsel antigenen te halen om die te gebruiken voor het aanmaken van een patiëntspecifiek vaccin. Dat vaccin moet het immuunsysteem, dat door de tumor onderdrukt werd, weer stimuleren door die tumorantigenen op een immunologisch juiste manier aan te bieden. Om dat te kunnen doen, neemt men bij de patiënt via leukaferese bepaalde witte bloedlichaampjes weg.

Die witte bloedlichaampjes worden in het laboratorium verwerkt en ingevroren in afzonderlijke staaltjes. Voor elke productie van een vaccin worden een bepaalde soort witte bloedlichaampjes uitgerijpt tot dendritische cellen. Aan

die dendritische cellen voegt men het tumormateriaal toe. Het tumormateriaal is overigens onschadelijk gemaakt.

“We nemen enkel de antigenische kenmerken eruit”, aldus prof. dr. Van Gool.

Dat vaccin wordt vervolgens in de huid ingespoten. “De met tumormateriaal beladen dendritische cellen kruipen naar de lymfeklier om daar de echte immuuncellen te stimuleren en het tumormateriaal te laten herkennen.

Zo wordt het immuunsysteem geactiveerd”, stelt Van Gool. “Het immuunsysteem moet dan de overblijvende tumorcellen in het lichaam inperken en het moet voorkomen dat de tumor snel teruggroeit. We willen de tumor na chirurgie en radiochemotherapie niet zien terug groeien. We moeten het immuunsysteem ‘opleren’ om de tumor in het lichaam onder controle te houden door het lichaam met een functionerend afweersysteem te ‘re-positioneren’ ten opzichte van de tumor.”

Hij wijst erop dat alleen een immuuntherapie zelden tot een goed effect zal leiden. De therapie dient ingepast te worden in de bestaande multimodale behandeling waarbij elk onderdeel van belang is, ondermeer de neurochirurgische ingreep. Op die manier moet men immers aan het tumorweefsel geraken.

Prof. dr. Van Gool stipt aan dat een goede neurochirurgische ingreep de basis vormt. Als er te weinig tumorweefsel wordt weggenomen, dan is het vaccin niet sterk genoeg.

Van Gool zegt dat het basisidee vorm kreeg toen hij specialiseerde in Duitsland in 1996. “De immuuntherapie bestond al bij niertumoren en bij melanomen, maar bij hersentumoren was er nog weinig naar gekeken. Ik ben opgeleid als kinderarts en maakte mijn doctoraatsthesis over cellulaire immunologie. Ik ben daarna naar Duitsland gegaan om verder te studeren in het domein van hersentumoren bij kinderen. Eenmaal terug in Leuven hebben we bekeken of die therapie zou kunnen voor kinderen en volwassenen die niet meer te genezen waren.

In de periode 1998-1999 vonden we al heel beginnend evidenties in laboratoriumonderzoek.”

Voor het onderzoek werkte hij samen met de toen nog assistent-neurochirurg Steven De Vleeschouwer, die zijn doctoraatsthesis over dat onderwerp maakte onder Van Gools leiding. Al snel zijn beide onderzoekers overgegaan naar klinische toepassingen. Van Gool: “Dat was ook ethisch verantwoord omdat we niet veel meer te bieden hadden aan de patiënten. We zijn gestart met een klein groepje hervallen patiënten (patiënten bij wie na een standaardbehandeling opnieuw een hersentumor is vastgesteld). Zij waren uitbehandeld en hadden toen nog maar een gemiddelde overlevingsprognose van zes maanden. We zijn heel voorzichtig te werk gegaan.”

Inmiddels zijn er vier groepen hervallen patiënten behandeld geweest en binnenkort start men met een vijfde.

Elke groep krijgt een iets ander toedieningsschema. Het verschil ligt vooral in de intervallen van het toedienen. De perioden ertussen maakt men korter en korter. Men gaat tot twaalf toedieningen. De hoop is dat deze kortdu-

‘We moeten het immuunsysteem “opleren” om de tumor in het lichaam onder controle te houden’ Dat maakt dat de immuuntherapie slechts van toepassing is voor die patiënten bij wie de tumor (sub)totaal verwijderd kan worden, en het weefsel correct bewaard wordt voor latere productie van de vaccins.

Onderzoek Wanneer is men met het onderzoek naar deze therapie gestart? Prof. dr.

rende immuuntherapie voldoende is om het immuunsysteem krachtig genoeg te maken om de achterblijvende tumor blijvend te onderdrukken.

Uit de eerste resultaten blijkt dat de therapie vooral bij jongere patiënten (onder 35 jaar) blijkt aan te slaan en dat meerdere patiënten al verschillende jaren ziektevrij overleven na verwijdering van het herval van ‘maligne gliUZ-magazine - juni 2008

Het team dat werkt aan het tumorvaccin, met tweede van links prof. dr. Stefaan Van Gool en rechts prof. dr. Steven De Vleeschouwer.

oma’ en aansluitende tumorvaccinatie.

Prof. dr. Van Gool: “Bij de oudere leeftijdsgroep hebben we een minder goed resultaat, maar toch is er een lichtpuntje. Door te sleutelen aan het vaccinatieschema hebben we de ziektevrije overlevingscurve reeds significant kunnen verschuiven in de goede richting. De therapie moet dus wel iets doen. Op beeldvorming kunnen we soms ook de opwekking van een immuunantwoord zien.”

Integreren De bedoeling is nu breder te gaan met de therapie. “We willen die integreren in de bestaande behandeling van chirurgie, radio-chemotherapie en onderhoudschemotherapie. Het protocol daarvoor is reeds in gebruik en vijfenveertig patiënten werden al zo behandeld”, aldus prof. dr. Van Gool. De therapie wordt voor alle patiënten in België aangeboden, wanneer zij hiervoor medisch gezien in aanmerking komen. De therapie is echter geen massaproduct. Het is er een die specifiek voor de individuele patiënt is.

Men gaat immers uit van de tumor die bij de patiënt operatief verwijderd is en van de witte bloedcellen van die patiënt.

De tumorvaccinatie voor kwaadaardige gliomen is zo georganiseerd dat de patiënten naar UZ Leuven komen voor de behandeling. Momenteel zijn er patiënten uit tien landen die voor zo’n therapie naar Leuven komen. Voor de behandeling van die patiënten is er contact met hun eigen ziekenhuis. De verwijderde tumor wordt eveneens naar UZ Leuven gestuurd. Er zijn nog veel onderzoeksvragen onbeantwoord.

Er moet bijvoorbeeld onderzoek gebeuren naar de manier waarop het immuunsysteem reageert op het vaccin en naar welke biologische karakteristieken van de tumor hierbij belangrijk zijn. Naast alle onderzoeksvragen blijft immuuntherapie een deel van een heel complexe taak voor de zorg van een patiënt met een kwaadaardig glioma, waarbij verschillende medische domeinen geïntegreerd moeten samenwerken: neurochirurgie, radiotherapie, medische of pediatrische oncologie, immuuntherapie, neurologie, revalidatie, radiologie, nucleaire geneeskunde en nog vele andere medische disciplines bij specifieke indicaties.

De immuuntherapie is nu nog duur.

Er is de infrastructuur van een universitair ziekenhuis nodig om dit te

De oorzaak Wat weet men over de oorzaak van een hersentumor? Weinig. “Algemeen wordt aangenomen dat ioniserende straling een oorzaak kan zijn.

Sommigen linken een hersentumor aan gsm-gebruik, omdat daar ook sprake is van een vorm van straling, meer bepaald niet-ioniserende elektromagnetische straling”, aldus prof. dr. Van Gool.

Overigens zijn er verschillende hersentumoren. Hersentumoren die in de hersenen ontstaan en tot de hersenen beperkt blijven zijn primaire hersentumoren. En er zijn tumoren die groeien door uitzaaiing van kankercellen uit andere organen. De immuuntherapie wordt toegepast bij primaire hersentumoren.

UZ-magazine - juni 2008

kunnen doen. De totale kosten voor de productie van het vaccin liggen tussen 15 000 en 20 000 euro per patiënt. Er is voorlopig geen terugbetaling via het Riziv. Men is wel in overleg om na te gaan of dat bij een schaalvergroting wel kan gebeuren.

“Nu wordt de therapie betaald via liefdadigheid, ondermeer het Olivia Hendrickx Research Fund (www.olivia.be), het Herman Memorial Research Fund en via een toelage vanuit het TBM-programma vanwege de Vlaamse Overheid (Toegepast Biomedisch Onderzoek met maatschappelijke finaliteit)”, zegt prof. dr.

Van Gool. UZ Leuven is één van enkele centra waar men met dergelijk onderzoek actief is en wordt ook gezien als een leider op het gebied van deze immuuntherapie voor hersentumoren. In de VS en Japan zijn er ook experimentele therapeutische toepassingen gaande. Prof. dr. Van Gool.

“En de drie centra bevestigen onafhankelijk van elkaar dat het de moeite waard is om in die richting verder te werken. We hebben er over gepubliceerd * en de commentaren zijn dat immuuntherapie een sterk opkomend therapieconcept is voor de behandeling van maligne gliomen.”

De vraag is of er een gevaar is dat men aan patiënten valse hoop geeft. “Artsen moeten de patiënt altijd de juiste toedracht geven”, reageert prof. dr. Van Gool. “De beperking is dat de tumor bij de patiënt verwijderd moet kunnen worden. De tumor moet zoveel mogelijk weggehaald worden en wij moeten over voldoende tumorweefsel kunnen beschikken. Wij hangen af van de mogelijkheden die de neurochirurgen hebben, maar zij hangen op hun beurt af van de operatieve mogelijkheden.

Dat alles moet openlijk met de patiënt besproken worden, want dan kan de patiënt ook goed begrijpen en aanvaarden waarom immuuntherapie wel of niet mogelijk is.” w * J Neurosurg 2004;100:492-497; Childs Nerv Syst 2005;21:7-18; Br J Cancer 2004;91:16561662; Cancer Immunol Immunother 2008;54:372-382; Neurosurgery 2006;59:9881000; J Neurooncol 2007;84:131-140; Clin Cancer Res 2008, in press

Lig jij ook zo zalig?

Zero-gravity relaxzetels van Ergorelax ➢ verminderen en voorkomen rugpijn ➢ stimuleren de bloedcirculatie ➢ verhogen de longcapaciteit ➢ verlagen de hartslag Tevens aangeraden voor sportmensen en mensen met een staand of zwaar beroep.

Gravity

Perfect Chair

Perfect Chair Club

Showroom, meer info + dealers: Dorp 78 – 2230 Herselt 014/ 54 55 11 www.ergorelax.eu - info@ergorelax.eu Aangeraden door artsen, kinesisten en binnenhuisarchitecten

Zegramax (= zero-gravity + massage)

PROMOTIE SONSIE € 995

€ 750

Ergonomische relaxzetel

OP MAAT

Voor mensen van 1,50 tot 2,20 m: - zithoogte - zitdiepte - zitbreedte - benensteun - armleggerhoogte worden OP MAAT gemaakt.

Meer info: www.FITFORM.net

Uw Fitform wordt steeds standaard voorzien van: - in hoogte en dikte instelbare rugsteun - achteruit kantelend zitgedeelte voor zero-gravity positie (onvergelijkbaar zitcomfort) - instelbare neksteun - ergonomische vormgeving Keuze tussen 15 modellen en 4 nekkussens.

Manueel of elektrisch verstelbaar, met of zonder opstaplift.

Volgende verkooppunten verdelen Fitform: Bedking Ergopolis, Leuvensesteenweg 338, Boortmeerbeek (015/ 52 03 60) De Bedstee, Dorp 78, Herselt (014/ 54 55 11) Ergoconcept- De Rugwinkel, Groenstraat 202, Aalst (052/ 77 28 63) Ergodôme, Sint-Janslaan 19-23, Kortrijk (0476/ 61 49 35) Ergoform, Kasteeldreef 149, Schilde (03/ 353 43 88), info@ergoform.be

Informeer bij de dealers welke modellen er in hun showroom staan.

Ergopolis, Bredabaan 948B, Brasschaat (03/ 271 27 01) Moerman, Lippenslaan 26-30, Knokke (050/ 60 17 56) Nirwana, De Bruynlaan 127, Wilrijk (03/820 98 30) Reyskens, Genkersteenweg 310, Hasselt (011/ 24 15 92) VF-Medicals, Herentalsebaan 431, Wommelgem (03/ 653 00 25) VF-Medicals, Mgr. Van Wayenberghlaan 36, Leuven (016/ 20 76 07) Winzo meubelen, Hamonterweg 143, Achel (011/ 64 05 59)

Uniek in belgiĂŤ

wok 3 keer anders dan anders!

Energy Wok - bruisen van vitaliteit met de energie van ginseng.

Beauty wok - een gladde en jonge huid met gou Qu Zi, de Chinese meidoorn.

Passion Wok - Passioneel genieten door de kracht van hertegewei.

Zin in wat pure verwennerij? de topchefs van wok dynasty toveren non-stop de smakelijkste hapjes uit de aziatische keuken op uw bord: oosterse soepen, verfijnde sushi, wokspecialiteiten, teppanyaki

en natuurlijk‌ zalige desserts waar u beslist niet zult kunnen afblijven!

9

Lunch E13 Wokbuffet E21 Wokbuffet weekend E23

BON

gratis

(maandagmiddag* t.e.m. zaterdagmiddag) (maandagavond* t.e.m. donderdagavond) (vrijdag- en zaterdagavond, zon- en feestdagen)

GESCHENK voor uw hele tafel ! geldig tot 31 augustus niet cummuleerbaar met andere acties

((

205

+,9,5

;6 ; 1

Laar 7 2630 aartsELaar t 03 877 19 88 F 03 877 29 88 dagelijks oPen, *maandag gesloten

HaaCHtsEBaan 20 (gEMEEntEPLEin) 3140 KEErBErgEn t 015 52 03 79 F 015 52 87 22 dagelijks oPen, *maandag gesloten

www.wokdynasty.be

L.E. van arEnBErgPLEin 11-13 3001 HEvErLEE t 016 200 160 F 016 30 93 71 dagelijks oPen

column Huppelpasjes in je hoofd column

Clara Vanuytven

H

Het is een mooi gedichtje. Ik herlees het nog een keer.

“Heb jij dat helemaal zelf geschreven?”

“Jaja”, knikt het blonde meisje, “voor opa. Hij vroeg erom.”

“Je opa? Maar je opa is toch dood?”

Ze knikt weer. Ze draait zich om. En om en om en om.

Probeert haar rok als een hoepel rond haar benen te laten draaien. De stof valt pas stil nadat ze onverwacht weer stokstijf blijft staan.

“Ik praat met opa. Elke dag.”

“Hoe doe je dat dan?”

Ze zucht zoals alleen kleine mensjes kunnen zuchten, omdat ze niet begrijpen waarom grote mensen zulke domme vragen kunnen stellen.

“In mijn hoofd. Ik praat met hem in mijn hoofd.”

“In je hoofd? En zegt hij wel eens iets terug?”

“Tuurlijk!” Ze gaat met haar vingers door haar krullen. “Elke keer. Hij vraagt hoe het met me gaat. En ik vertel hem wat ik gedaan heb op school. Dat we versjes moesten leren. En laatst vroeg hij of ik er zélf eentje kon schrijven. Voor hem. Dat heb ik dan maar gedaan...”

“Het is een heel mooi gedichtje”, zeg ik. “En ik vind het fijn dat je met je opa praat.”

Ze giechelt.

“In je hoofd”, voeg ik er gauw aan toe.

“Doe jij dat dan niet?” vraagt ze met half dichtgeknepen oogjes. “Praten met iemand die je heel erg mist?”

Ik moet even nadenken want zulke vragen worden me niet alle dagen gesteld.

“Ik denk het wel”, zeg ik. “Ja, ik denk het wel. Maar soms lijkt het alsof ik geen antwoord krijg.”

“Doe je het dan wel goed?” Haar stemmetje klinkt verbaasd, verontwaardigd ook. “Een beetje proberen is echt niet goed genoeg, hoor! Eerst durfde ik het ook niet want aan hem denken deed zo’n pijn... Maar af en toe kroop opa in mijn hoofd. Ik dacht meer en meer aan hem. En het hielp. Nu lukt het...” Ze kijkt tevreden.

“Maar je moet wel oefenen!” dringt ze aan.

“Misschien moet ik dat dan maar eens doen”, antwoord ik. Ik zucht. Omdat het zo moeilijk is om geen kind meer te zijn.

Ze grijpt mijn mouw en trekt me mee. We wandelen weg. Of nee... Ik wandel. Zij huppelt. Haar hand snokt aan mijn hand waardoor we telkens uit cadans raken.

Plagerig probeer ik haar te grijpen, te kietelen. Ze krult

zich in mijn armen en trekt zich los. Ze gaat enkele stappen van me vandaan staan.

“Soms is opa ook bij me...”, zegt ze aarzelend.

Afwachtend. Aftastend.

Ik kijk voorzichtig terug, probeer niets te verraden.

Geen gefronste wenkbrauwen, geen lachrimpeltjes, geen verbaasde blik. Ik wil haar niet laten schrikken, ik wil haar vertrouwen waard zijn want...

“Je gelooft me!” roept ze verrast. “Oma niet. Die denkt dat ik het verzin. Dat komt omdat zij nog zoveel verdriet heeft.”

Ze maakt een nieuwe pirouette. Haar rokje wappert rond haar benen.

“Weet je”, legt ze uit wanneer haar voeten eindelijk stilvallen, “als er tranen in je ogen zitten, dan kan je niet goed zien. Dat heeft opa mij verteld, toen ik eens bij hem op bezoek kwam toen hij pas ziek was. Oma kon zijn pantoffels niet vinden en ik wel, maar oma had net uien geschild in de keuken. Dat zei ze toch. En toen zei opa dat het door de tranen kwam.”

“Dat ze niet goed kon zien...”, herhaal ik meer voor mezelf dan voor haar.

Ze knikt. Blij dat ik haar begrijp.

“Opa zegt dat het niet erg is dat oma hem niet ziet. Hij zegt dat hij wel voor haar zal zorgen. Heeft hij gisteren nog gedaan. Ik was bij oma en zag hoe ze recht kwam uit haar stoel. Maar vóór haar voeten lag Minoe. Opeens schoot de poes hard miauwend weg. En ik dacht: goed zo, opa!”

Ik kijk verbaasd. “Denk je dat hij de kat wegjoeg? Opdat je oma niet zou vallen?”

Ze houdt haar hoofdje schuin en trekt haar schouders op.

“Opa hield niet van Minoe. Hij kreeg pukkeltjes van haar. Maar hij wou haar ook niet kwijt want oma was dol op de poes.”

Ik moet glimlachen om haar verhaal.

“Kom je mee?” vraagt ze. Ze trekt aan mijn arm.

Dus gaan we weer op stap. Ik wil best nog wat verder wandelen met dit grappige, kleine mensje. Maar we wandelen niet echt, we huppelen. Allebei. w Clara Vanuytven is auteur en woont in Keerbergen.

Ze schrijft graag voor kinderen en voor volwassenen die van een tikje humor houden.

UZ-magazine - juni 2008 11

Vakantiemaanden. Tijd om er eens op uit te trekken.

Niet alleen naar oorden dichtbij huis. Ook ver, soms heel ver van huis. Maar wat als je in het buitenland ziek wordt of een ongeval krijgt?

Hoe verloopt dan de repatriëring? Prof. dr. Marc Sabbe, spoedgevallendienst UZ Leuven, geeft antwoorden.

Repatriëren

Ad Van Poppel

Ziek op vakantie... en da Sinds het einde van de vorige eeuw heeft reizen een grote vlucht genomen.

Mensen reizen steeds frequenter en ook steeds verder. Niet meer alleen tijdens de grote vakantie, maar ook tijdens het jaar. En daarmee heeft ook repatriëring een uitbreiding gekend.

Immers, hoe meer mensen erop uit

ten er maatregelen genomen worden om een patiënt naar zijn eigen land terug te brengen.

“Reizen”, zegt prof. dr. Marc Sabbe (spoedgevallendienst UZ Leuven campus Gasthuisberg), “is een maatschappelijk fenomeen. Reizen is bijna een ‘recht’ geworden. Met alle gevolgen

‘Zelfs als je een gebroken been hebt, kom je bij een repatriëring eerst naar de spoedgevallendienst’ trekken, hoe groter de kans dat er ‘iets’ gebeurt (een ongeval, een ziekte) en dat er dus een beroep gedaan moet worden op medische zorgen in het buitenland. Bij ernstige gevallen moe12 UZ-magazine - juni 2008

vandien. Vroeger gingen de mensen die ziek waren niet op reis. Nu wel.”

Ook oudere mensen trekken er nu meer dan ooit op uit. En met de vergrijzing die vanaf nu steeds zal groei-

en, neemt het aantal reislustige senioren alleen maar toe. Dat betekent dat er meer mensen met een kwaaltje of een aandoening hun koffers pakken.

“De normen in de maatschappij veranderen ook. En ergens heeft men gelijk: je moet van het leven genieten”, stelt prof. dr. Sabbe.

Een ander fenomeen is dat de mensen niet altijd even goed voorbereid (ver) op reis gaan, zeker als het gaat om vakanties naar gebieden die een gezondheidsrisico inhouden. Actieve vakanties zijn in trek: een safari in de woestijn, een trektocht door het hooggebergte... En dan zijn er nog de omgevingsfactoren. Je kunt bijvoorbeeld in warme, vochtige streken terechtkomen. “Maar mensen met een hartziekte kunnen soms geneesmiddelen nemen die het zweten bemoeilijken.

Dan vraag je er bijna om dat in die

Internationaal opereren Niet alleen vakantiegangers worden gerepatrieerd. Er is een toename van patiënten uit het buitenland die naar Leuven komen voor een behandeling.

Omgekeerd kan ook: een patiënt uit Leuven die naar het buitenland gaat.

UZ Leuven staat internationaal ver in foetale chirurgie. Van overal komen zwangere vrouwen naar Leuven voor een ingreep bij het ongeboren kind.

Voor de behandelende artsen hier en in het buitenland betekent dat ook dat ze moeten weten welke invloed een vliegreis heeft op een aanstaande moeder en bij terugkeer op een aanstaande moeder die net geopereerd is.

Prof. dr. Marc Sabbe verhaalt zelfs van een ongeval van een Belg die in Turkije bij een ongeval betrokken was en daar de eerste zorgen kreeg. Daar werd ook gestart met een operatie, de patiënt ging daarop onder medische begeleiding op transport naar ons land en de operatie werd vervolgens voorgezet in Leuven.

n? omstandigheden het hart het begeeft”, zegt prof. dr. Sabbe.

Spoed Wanneer iemand in het buitenland medische zorgen nodig heeft, opgenomen wordt en als patiënt naar België gebracht moet worden, wordt hij van het ziekenhuis in het buitenland naar een ziekenhuis in België getransporteerd. De patiënt mag kiezen naar welk ziekenhuis in eigen land hij vervoerd wordt. Voor mensen uit de regio Leuven is het logisch dat ze voor een Leuvense instelling kiezen en dus vaak voor UZ Leuven. Ze komen aan op de spoedgevallendienst en gaan van daaruit naar een afdeling of eventueel naar huis. “Zelfs als je een gebroken been hebt, ga je bij een repatriëring eerst naar de spoedgevallendienst. De patiënt krijgt hier een controle en kan

dan eventueel onmiddellijk naar huis gestuurd worden”, aldus prof. dr.

Sabbe. De patiënt beslist overigens niet zelf over het repatriëren. “De behandelende arts in het buitenland bepaalt of je ‘transportrijp’ bent. Zegt die ‘nee’, dan gebeurt het ook niet”, zegt prof. dr. Sabbe. Ben je wel rijp voor transport, dan wordt het proces in gang gezet. De vraag is of een patiënt een behandeling in het buitenland kan weigeren en kan eisen naar het eigen land gebracht te worden om daar in een ziekenhuis te worden opgenomen.

Hier speelt het patiëntenrecht volgens prof. dr. Sabbe: “Als je wilsbekwaam bent en zegt dat je die behandeling daar niet wil, dan heb je de vrijheid om te kiezen. Maar de kans bestaat dat de repatriëringsfirma daarmee niet akkoord gaat. Je kunt dan nog beslissen om te repatriëren, maar dan betaal je alles zelf.” Hij wijst er ook op dat de repatriëringsfirma’s goed op de hoogte zijn van de kwaliteit van de gezondheidszorg in de diverse landen. De ziekenfondsen hebben overeenkomsten met repatriëringsfirma’s en die firma’s bekijken de mogelijkheden van overkomst en de noodzaak van medische of verpleegkundige begeleiding. Prof. dr. Sabbe stipt aan dat het verstandig is voor een (verre) reis bij je ziekenfonds na te gaan welke afspraken er zijn met dergelijke firma’s en of die

H A A R W E R K E N

afspraken ook gelden voor het land waar je heen gaat. De ervaring leert overigens dat die firma’s de afgelopen twintig jaar sterk verbeterd zijn in het repatriëren en in de medische begeleiding.

Vliegen De repatriëring hoeft niet altijd met een vliegtuig te gebeuren, al heb je zeker in de winter met de zogenaamde gipsvluchten met ongelukkige wintersporters - wel eens het idee dat dat zo is. “De manier van transporteren heeft ook effect op patiënten. In een vliegtuig is er een andere luchtdruk dan op de grond en dat heeft invloed. Transport met een helikopter geeft hoge G-krachten op het lichaam”, aldus prof. dr. Sabbe. Als er gevlogen wordt, moet er nog uitgemaakt worden of de patiënt mee kan op een gewone lijnvlucht of dat er een speciaal zogenaamd sanitair toestel wordt ingezet. En om de zaken nog ingewikkelder te maken, moet de ambulance van het ontvangende ziekenhuis speciale toestemming krijgen om op het tarmac van het vliegveld te mogen. “Transportgeneeskunde is ook een apart vak”, stipt hij aan.

Prof. dr. Sabbe zegt ook dat er een toename is van het aantal buitenlanders in België dat naar het eigen land gebracht moet worden bij ziekte of

Haarprothesen (pruiken) Natuur- & synthetisch haar l Ruim assortiment, onmiddellijk beschikbaar l Discrete afgezonderde ruimte l Professioneel aanpaswerk l l

L

E

U

V

E

N

www.haarwerken-dewit.be Willy Dewit ADVIES & VERKOOP Lei 6 - Leuven - Tel. 016 22 60 41

Véronique Dewit HUIS- & ZIEKENHUISBEZOEK Tel. 0476 45 50 83 - 016 47 07 83

UZ-magazine - juni 2008 13

Consultatie reisgeneeskunde Wie van plan is naar een ver (lees tropisch of subtropisch) land te reizen, doet er goed aan de consultatie reisgeneeskunde (interne geneeskunde) in UZ Leuven campus Gasthuisberg te bezoeken. De raadpleging werkt alleen op afspraak op dinsdagen van 14 tot 16 uur en op vrijdagen van 16 tot 18 uur, tel. 016 34 47 75.

Tijdens de consultatie reisgeneeskunde besteedt men aandacht aan preventieve maatregelen en vaccinaties die nuttig en nodig zijn voor een dergelijke reis. De gezondheidsrisico’s op reis zijn afhankelijk van de bestemming, de duur van het verblijf en de manier van reizen (zaken, toerisme, avontuur).

Prof. dr. Marc Sabbe: ‘Vroeger gingen de mensen die ziek waren niet op reis. Nu wel’ ongeval. Op dat moment moet een Belgisch ziekenhuis beslissen en ook de administratie ervan afhandelen.

Sabbe stelt dat er geen uniforme internationale regeling is. “Er zijn veel verschillen tussen de landen (en er zijn zelfs binnen België verschillen tussen de ziekenfondsen). Voor bepaalde aandoeningen zegt men in Duitsland: we

O R T H O PE D I E

komen de patiënt zelf halen. Dat alles brengt ook een speciale knowhow mee. Je moet naast het medische aspect weten hoe het administratief moet afgehandeld worden. Bovendien moet je vaak communiceren in een andere taal.”

Wat zijn de tips die prof. dr. Sabbe kan geven aan reizigers? “Voor je op

O R T H O PE D I S C H E S C H O E N E N

een verre reis gaat, bezoek dan zeker de consultatie reisgeneeskunde.

Neem contact op met je eigen arts om na te gaan of je een patiënt ‘at risk’ bent. Stel je op de hoogte van de afspraken tussen de ziekenfondsen en repatriëringsfirma. Zorg voor een internationale SIS-kaart. En neem geen onnodige risico’s.” w

CO M F O R T S C H O E N E N

BA N DAG I S T E R I E

Bezoek onze vernieuwde ruime toonzaal Discrete pasruimte Goed uitgeruste werkplaatsen Traditioneel maatwerk Moderne technologieën en technieken Grote keuze artikelen van hoogstaande kwaliteit

I N VA L I D E WAG E N S

T H U I S V E R ZO R G I N G

Speciaalzaak leefcomfort RIZIV 1/6/10422/96/100 - 1/6/27017/88/200

Turnhoutsebaan 92-94 • 2100 Deurne • Tel. : 03/326 11 30 • fax: 03/326 06 79 • info @schaeps.be Week van 9 - 18 u, zaterdag van 9 - 13 u • Tram 10, bus 33, 410, 411 en 412 • GRATIS PARKING O R T H O P E D I E • B A N DAG I S T E R I E • S C H O E N E N • I N VA L I D E N WAG E N S • H O M E C A R E • R E VA L I DAT I E

www.schaeps.be

BIJ ONS KAN JE INZET WONDEREN DOEN. Wil jij meebouwen aan onze kwalitatieve patiëntenzorg van vandaag en morgen?

Momenteel zijn wij op zoek naar (m/v):

Verpleegkundigen Ref. 201276 Bij ons! Bij UZ Leuven gaan wij samen voor kwaliteitsvolle totaalzorg

aan onze patiënten. We zijn gericht op innovatie en onderzoek en bieden jou de opleidingskansen om hierin mee te stappen. Wij hebben boeiende perspectieven voor (m/v) verpleegkundigen (gediplomeerde en/of bachelor) alsook voor masters in de verpleegkunde en vroedkunde, zoveel mogelijk aansluitend bij je competenties en eigen voorkeuren.

Momenteel hebben wij opportuniteiten binnen de diensten operatiekwartier, kritieke diensten, medisch-technische afdelingen alsook binnen hospitalisatieafdelingen op de verschillende campussen van UZ Leuven.

Inzet! Wij kiezen onze medewerkers met zorg. Gedreven mensen die het beste van zichzelf geven, krijgen van ons stevige ondersteuning en een interessant statuut. Wij investeren in jouw ideeën en moedigen initiatief en creativiteit aan.

Wonderen! UZ Leuven is een gereputeerd centrum voor topgeneeskunde.

De kwaliteit van zorg, ook in de kleine dingen die we voor patiënten en bezoekers kunnen doen, staat op de eerste plaats. Elke taak binnen onze ziekenhuizen draagt zinvol bij tot gezondheid en welzijn van onze patiënten.

Medical Management Assistants Ref. 201277 Bij ons! Bij UZ Leuven is kwaliteitsvolle totaalzorg aan onze patiënten voor ieder van ons een prioriteit. Door de gedrevenheid en professionaliteit van onze medewerkers maken we deze missie dagelijks waar. Ondersteunende diensten spelen hierbij eveneens een cruciale rol. Een professionele en klantvriendelijke secretariële ondersteuning van onze klinische diensten garandeert mee het optimaal verloop van onze activiteiten.

Wij hebben boeiende perspectieven voor zowel (m/v) medisch secretaresses, directiesecretaresses van medisch diensthoofden als voor “secretariaatsmedewerkers mobiele equipe”.

Inzet! Je bouwt een deskundige en dynamische administratieve en secretariële ondersteuning uit. Je rol is breed en gevarieerd en omvat afhankelijk van de specifieke functie onder meer het telefonisch en persoonlijk onthaal van patiënten en bezoekers, afsprakenbeheer, opnameplanning, briefwisseling, een brede waaier aan administratieve, organisatorische en financieel ondersteunende taken. Je bent eerste contactpersoon voor de dienst en je bent in staat de interne en externe contacten vlot en

professioneel te laten verlopen. Je kan correct inschatten wat de prioriteiten zijn. Je kan voorstellen uitwerken om de werking van de dienst verder te optimaliseren.

Wonderen! Met je bachelordiploma medical management assistant op zak

weet je het beste van jezelf te geven.Voor de functie van directiesecretaresse heb je relevante ervaring in een management assistant-rol.Voor de andere functies staan we ook open voor juniorprofielen. Je bent vlot drietalig (N-F-E) en MS Office heeft geen geheimen voor je. Je kan efficiënt organiseren en weet prioriteiten te leggen. Je bent flexibel en je bent een communicatieve teamplayer.

Discretie, klantgerichtheid en professionaliteit zijn waarden die je meedraagt.

Zo timmer je mee aan de kwaliteitsvolle ondersteuning van onze patiëntenzorg!

Medisch Laboratoriumtechnologen Ref. 201232 Bij ons! Bij UZ Leuven gaan wij samen voor kwaliteitsvolle totaalzorg aan

onze patiënten. We zijn gericht op professionele diagnostiek en behandeling, innovatie en onderzoek, en bieden jou de opleidingskansen om hierin mee te stappen. Wij hebben boeiende perspectieven voor (m/v) medisch laboratoriumtechnologen, pas afgestudeerd of met ervaring.

Actuele vacatures situeren zich binnen de labo’s nucleaire geneeskunde, stamcellabo/navelstrengbloedbank, forensische geneeskunde, laboratoriumgeneeskunde, centrum menselijke erfelijkheid, hematologie. Het betreft zowel tijdelijke als definitieve functies.

Inzet! Je hebt als laboratoriumtechnoloog een passie voor wetenschap en techniek. Je wil bijdragen tot een kwalitatieve patiëntenzorg en wil meedraaien in een hoogtechnologische omgeving. Je hebt interesse voor klinische laboratoriumactiviteiten of voor laboratoria binnen onze onderzoeksafdelingen.

Bij ons krijg je een functie met grote verantwoordelijkheid en uitdaging, met ruimte voor ontwikkeling en ontplooiing in een boeiende multidisciplinaire werkomgeving in constante evolutie.

Wonderen! Je bent in staat om zelfstandig op een wetenschappelijke,

accurate en veilige manier de nodige testen en analyses uit te voeren.

Je bent nauwgezet en stressbestendig. Je hebt interesse voor het gebruik van geautomatiseerde toepassingen bij analyse- en bereidingsprocessen.

Je kan je vlot in een team integreren en een constructieve bijdrage leveren in de samenwerking. Je bent bereid je flexibel op te stellen in functie van de vereisten van de organisatie. Dan gaan we samen voor topgeneeskunde en optimale zorg!

Interesse? Surf nu naar www.uzleuven.be of neem contact op met Rekrutering en Selectie, UZ Leuven, Herestraat 49, 3000 Leuven.Tel.: 016 34 49 78.

In profession e l e h a n d e n

Het onderhoud aan de gebouwen van UZ Leuven behelst ook het bijhouden van het groen op de diverse campussen. René Verstraeten (afdelingshoofd) en André Roeykens (meestergast) over de taken van de groendienst.

Groendienst

Ad Van Poppel

René Verstraeten en André Roeykens (groendienst UZ Leuven): ‘Mensen zien graag natuurlijk groen in en rond gebouwen’

Leven met de seizoenen Als het mooi weer is, is het goed toeven buiten de muren van de gebouwen op campus Gasthuisberg en campus Pellenberg van UZ Leuven.

De zon trekt de mensen (bezoekers en ambulante patiënten) naar buiten, naar de banken tussen de perken voor de grote ingang van campus Gasthuisberg en langs de vijver tussen de hoofdingang en de ingang van het chirurgisch dagcentrum en de spoedgevallendienst. In campus Pellenberg kun je zelfs wandelen door het park en langs de vijver. Het ís mooi, zeker in Pellenberg, waar de natuur in de verschillende jaargetijden prachtige kleuren aanneemt.

“Een ziekenhuis oogt ook veel mooier met groen errond”, zegt André 16 UZ-magazine - juni 2008

Roeykens die al 22 jaar op de groendienst van UZ Leuven werkt.

“Mensen zien graag natuurlijk groen in en rond gebouwen. Groen vermindert stress en draagt bij tot de levenskwaliteit van bezoekers, patiënten en medewerkers.” René Verstraeten

ter is de vijver. Daar komen de mensen elkaar tegen, daar vinden ze lotgenoten.”

Maar het groen moet wel onderhouden worden. Dat is de taak van de groendienst, het hele jaar door.

Campus Gasthuisberg heeft sinds

‘We krijgen dan vaak de opmerking dat we geluk hebben. Maar het mag ook niet te mooi weer zijn’ stipt ook aan dat groen rond het ziekenhuis het helingsproces van de patiënten bevordert. “Een trekpleis-

1974 vorm gekregen. Tien jaar later, toen de tweede fase in gebruik werd genomen, voelde men de nood aan

gazons en perken bij. De redenen dat we bij de technische dienst ondergebracht zijn, is ook dat we een snelle interventie kunnen doen, bijvoorbeeld bij wateroverlast, dat we lokale signalisatie plaatsen, ijzelbestrijding ter hand nemen en onderhoud van tuinmeubilair doen. Daarenboven is er een samenwerking met de bewaking.” De groendienst bestaat nu uit tien medewerkers: één meestergast, twee eerste werkmannen en zeven technici. In Pellenberg zijn twee mensen permanent gestationeerd.

Bloemperk

om de beplanting rond de gebouwen ter hand te nemen. “Aanvankelijk was er geen georganiseerde groendienst, maar in 1986 wierf men vier tuiniers aan”, aldus Roeykens. “Er was al een groendienst in Lovenjoel en Pellenberg en die is ingelijfd bij de technische dienst van campus Gasthuisberg. Intussen is ons takenpakket gegroeid. Aanvankelijk was het enkel het onderhoud, maar daarna kwam er ook de aanleg van

Het gaat bij het onderhoud van het groen om meer dan het bijhouden van het bloemperk aan de hoofdingang van campus Gasthuisberg.

Campus Gasthuisberg beslaat 60 hectare, waarvan 15 hectare binnen de ringweg van het complex die praktisch helemaal bebouwd zijn.

Campus Pellenberg is goed voor 35 hectare, campus Lubbeek is 3 hectare groot en de stadscampus (Sint-Pieter en Sint-Rafaël) is goed voor 5 hectare. “In totaal”, rekent René Verstraeten voor, “is dat 103 hectare.”

Roeykens: “Een deel van het terrein buiten de ringweg is parkgebied. Het is niet haalbaar om heel die oppervlakte in eigen beheer te maaien. Dit ongeveer 7 ha groot gebied wordt gebruikt als hooiland en een bereidwillige landbouwer komt dat karwei opknappen.”

Snoeien is een belangrijk onderdeel van het werk. “Het probleem is echter dat je dat niet het hele jaar door kunt doet. Dat moet in een beperkte periode gebeuren: van half oktober tot einde maart of begin april. We hebben daar vijf, hooguit zes maanden voor. En we geraken in die periode niet rond om alles één keer per

Met oog voor het milieu “De groendienst werkt sterk milieubewust”, zegt André Roeykens. “We maken op een oordeelkundige en milieubewuste manier gebruik van pesticiden.

We gebruiken vooral organische meststoffen. Het snoeihout laten we versnipperen en dat is dan bodembedekking.” Hij wijst er ook op dat een van de taken van de groendienst ook het opruimen van zwerfvuil op de campussen van UZ Leuven is. “Dat is een zware post geworden. In de eerste drie maanden van dit jaar hebben we al meer dan 300 werkuren besteed aan deze job”, zegt hij. “Slechts een deel van dat zwerfvuil wordt achtergelaten door de bezoekers en personeel. Het grootste deel is afkomstig van de bouwwerven op de campus.” De wind kan bijvoorbeeld verpakkingsmateriaal van de bouwwerven wegblazen. Van de containers met puin en vuil kan ook het een en ander vallen.

jaar te snoeien. In totaal moeten er ongeveer 25 000 vierkante meter beplanting en een aantal hagen gesnoeid worden”, aldus Roeykens.

Op campus Gasthuisberg worden er bovendien op regelmatige basis ongeveer 40 000 vierkante meter gemaaid.

Meer dan andere diensten leeft de groendienst met de seizoenen. “En we moeten flexibel zijn, ook qua werktijden”, zegt André Roeykens.

“Soms zijn werkzaamheden op en rond het parkeerterrein noodzakelijk, maar we kunnen het ons niet permitteren een aantal parkeerplaatsen af te spannen om er tijdens de normale werkuren het groen bij te houden.

Dat betekent dat we om 4 uur ‘s morgens beginnen en ‘s middags stoppen.”

De collega’s van andere diensten zijn soms jaloers als de mannen van de groendienst bij mooi weer buiten kunnen werken. Roeykens: “We krijgen dan vaak de opmerking dat we geluk hebben. Maar het mag ook niet te mooi zijn.” Het is zeker op heel warme dagen niet altijd doenbaar om tijdens de dag buiten te werken.

Bij te warme omstandigheden moet men de uren van de medewerkers ook aanpassen en de werkzaamheden verschuiven naar de koelere ochtend- en avondperiode. Of ze moeten dan terugvallen op werk binnen, zoals het onderhoud van de kamerplanten in UZ Leuven. Een plotse regenbui betekent ook verstoring van de werkzaamheden. “Als we op dat moment met grasmaaien bezig zijn, moeten we ermee stoppen”, zegt Roeykens. En als de bui overgetrokken is, kan men niet direct dat karwei hervatten omdat het gras nog te nat is. André Roeykens vindt dat werken in functie van het weer vooren nadelen heeft. “Is het weer gedurende een hele periode slecht, dan staan we achter met het werk buiten.

Is het lang goed weer, dan komt het werk binnen onder druk. We spelen met de natuur, maar de natuur speelt ook met ons.”

IJzel

In de winter gaat het werk ook door.

Het bestrijden van de ijzel is dan eveneens een taak van de groendienst. De wegen zelf hoeven de groenwerkers niet te pekelen (met uitzondering van die op de campussen Pellenberg en Lubbeek). Wel moet men de vele paden en de hoekUZ-magazine - juni 2008 17

jes manueel ijzelvrij maken. Dat is erg arbeidsintensief. Als de winter start, moet de dienst ook de vijver bij ‘Het Teken’ leegmaken. Er bestaat immers het gevaar dat, als het water van die vijver bevroren is en het ijs nog niet sterk genoeg is, mensen erop stappen. “Bovendien is de vijver bij Het Teken een betonnen kuip en beton geeft niet mee als er ijsdruk is”, zegt Verstraeten.

De vijver vlakbij de hoofdingang van campus Gasthuisberg hoeft in de wintermaanden niet leeg, maar dat betekent niet dat men daar verder geen omkijken naar heeft. André Roeykens: “We moeten het waterpeil controleren en de waterfilters schoonhouden. We moeten algenvorming voorkomen. Verder onderhouden we de waterplanten en controleren we de vijver op lekken.” Dat

‘We spelen met de natuur, maar de natuur speelt ook met ons’

Snoeien en knippen is vast een onderdeel in het werk van de groendienst van UZ Leuven

De groendienst van UZ Leuven

18 UZ-magazine - juni 2008

laatste lijkt voor een buitenstaander vreemd, maar de vijver heeft als bodembedekker een folie.

In die vijver en in de vijvers van Pellenberg zitten ook vissen. Die leven van wat de natuur hen biedt en de groendienst hoeft ze niet te verzorgen. Zijn er trouwens meer dieren waarmee de dienst in aanraking komt? Dat vermindert. André Roeykens zegt dat er vroeger meer konijnen, patrijzen en fazanten rond het ziekenhuis van campus Gasthuisberg te zien waren. Door de uitbreiding van het ziekenhuis zelf en door het snoeien en maaien van de terreinen is het aantal in de loop der jaren verminderd. Op campus Pellenberg zijn er in het afgesloten park nog wel een aantal damherten als attractie voor patiënten en bezoekers. Die herten moeten dagelijks gevoederd worden.

Soms zijn er dieren die tot binnenin het ziekenhuis van campus Gasthuisberg verzeild raken. “Een paar jaar geleden is er een haas in de wandelgang op -1 terechtgekomen.

Die is tot de lift van de bruine pijl geraakt�, herinnert Roeykens zich. “Een andere keer waren er een haas en haar jong op de patio van oncologie gesukkeld.� En na een lange periode van regen was er bij een van de patio’s een grote plas gekomen waar een tiental kleine eendenkuikens in terechtgekomen was. Eruit geraken bleek een probleem, zeker toen de plas na enige tijd droog viel.

Uiteindelijk heeft de groendienst ze kunnen pakken en naar de grote vijver gebracht.

Overigens heeft de groendienst ook een controlerende taak. AndrĂŠ Roeykens: “We zijn samen met de medewerkers van de bewaking de enige dienst die overal op het domein komt en we voeren op die manier voor een stuk een sociale controle uit. Het domein is groot en er zijn veel bomen en struiken. We staan daarom ook mee in voor de veiligheid van de bezoekers.â€? w

Groendienst-weetjes • Kamerplanten. De groendienst staat ook in voor de verzorging van de kamerplanten in UZ Leuven. Er zijn 200 bakken met echte planten en 150 bakken met kunstplanten (op de plaatsen waar er te weinig licht is voor natuurlijk groen). • Campus Pellenberg. Voor het onderhoud van het park van campus Pellenberg werkt UZ Leuven samen met het Regionaal Landschap NoordHageland. Het park is ook voor het publiek toegankelijk. • Planning. De groendienst zet niet eender wat aan groen in en rond de ziekenhuizen. Men kiest uit een beperkt aantal soorten kamerplanten.

Dat heeft te maken met de standplaats en het gebrek aan licht. Voor de aanplantingen buiten geldt hetzelfde. Groen is mooi, maar het onderhoud moet wel doenbaar blijven. “We gaan meer en meer over naar groen blijvende en weinig arbeidsintensieve bodembedekkers buiten. Daardoor komt er minder onkruid. De bodembedekkers zelf vragen ook minder onderhoud. • Kerstmis. In de kerstperiode heeft de groendienst een extra taak: de verdeling, de controle en het ophalen van bijna 300 kerstbomen en verlichting op de verschillende campussen. • Informatie. Het groen van UZ Leuven valt kennelijk in de smaak. AndrĂŠ Roeykens: “Het gebeurt regelmatig dat we door patiĂŤnten, bezoekers en medewerkers aangesproken worden om meer informatie te geven over tuin en natuur, over sierstruiken en zeker over kamerplanten.â€?

adv Omtrent 91x134 03-07

20-02-2007

15:19

Pagina 1

Bezoek onze grote toonzaal met een 40-tal verschillende modellen

24u op 24u verpleegkundige zorgen, in een groene, rustige en veilige omgeving met uitgebreid dienstenaanbod De zekerheid dat u op ieder moment van de dag of nacht beroep kunt doen op vakkundig personeel.

Genieten van de privacy van uw zelfingerichte flat w w w. m o b i l e s c o o t e r. b e Vraag een GRATIS demonstratie bij u thuis‌ Gratis documentatie of gratis demonstratie

BON

Naam Straat Postcode

nr Gemeente

Tel.

Directeur: Dhr. GĂźnther Geeraerts e-mail: populierenhof@restel.be - website: www.restel.be

Bon terugsturen naar: Blankenbergse steenweg 14A, B-8000 Brugge tel. +32 (0)50 31 79 19, fax +32 (0)50 31 10 26

o gratis demonstratie o gratis documentatie

Obesitas, zwaarlijvigheid, is een beschavingskwaal waarmee steeds meer mensen te kampen hebben.

Zeker in de zomer valt het meer op als de zwemspullen van vorig jaar iets te strak zitten en als er iets minder verhullende zomerkleding gedragen wordt. Wat kun je er aan doen? En vooral wat doet ‘dik zijn’ met je lichaam? Prof. dr. Chantal Mathieu (endocrinologie) en Astrid Wijenbergh (klinisch voedingscoördinator) geven antwoord.

Voeding

Ad Van Poppel

Astrid Wijenbergh (klinisch voedingscoördinator) en prof. dr. Chantal Mathieu (endocrinologie): ‘Je moet bewegen inpassen in je dagelijkse gewoonten’

Minder eten, meer bewegen Wie een beetje rondkijkt, moet erkennen dat er meer dikkere mensen zijn dan vroeger. Hoe dat komt? De reden is eenvoudig: veel mensen eten relatief te veel. Hun energie-inname is meer dan voldoende voor hun energiegebruik. Prof. dr. Chantal Mathieu (endocrinologie): “De energie-inname van de boeren in ons land begin 1900 en die van ons nu is niet zo heel veel verschillend, zeker niet wat het aantal calorieën betreft. De samenstelling van de voeding was toen wel eenzijdiger: brood, aardappelen (koolhydraten) en wat vet. Maar de boeren stonden van zonsopgang tot zonsondergang op het veld en waren bezig.

Tegenwoordig bewegen we niet meer, maar we nemen wel nog hetzelfde 20 UZ-magazine - juni 2008

aantal calorieën tot ons.”

Het resultaat is dat mensen dikker worden. Vergelijk het met een sportman die veel energie moet hebben en dus ook veel eet. De dag dat hij stopt met (top)sport, wordt hij dikker als hij zijn eetgewoonten niet aanpast. De energiebehoefte varieert echter tijdens een mensenleven. In de eerste jaren heb je veel nodig, in de puberteit ook.

Je groeit en het lichaam vraagt bouwstoffen. Eenmaal volwassen zal de energiebehoefte afnemen. Maar blijft de inname op peil, dan worden de voedingsstoffen (eiwitten, vetten en koolhydraten) afgezet als vet in het lichaam.

De graadmeter voor het al dan niet obees (lees zwaarlijvig) zijn, was

jarenlang de BMI - wat staat voor Body Mass Index. Nu niet meer alleen. Tegenwoordig moet je ook de buik-omtrek meten. De BMI kun je berekenen door je gewicht te delen door het kwadraat van je lengte. Is de uitkomst tussen 20 en 25 dan zou er sprake zijn van een gezond gewicht.

Kom je uit op een score tussen 25 en 30 dan heb je last van overgewicht. 30 of meer betekent dat je obees bent en meer dan overgewicht hebt.

Tegenwoordig kijkt men echter ook naar de buikomtrek. Die moet bij ‘Europese-Caucasische’ vrouwen 80 centimeter zijn en bij mannen 94 centimeter. Is de buikomtrek groter dan die cijfers dan is er ook meer risico op beschavingsziekten. Een man die een

tussen de darmen, intra-abdominaal.

Dat is gevaarlijk metabool actief vet”, zegt prof. dr. Mathieu. “Het vet dat zich op de heupen en de dijen afzet heeft verder weinig impact.” Het is overigens op die plaatsen niet makkelijk kwijt te raken. Het intra-abdominaal vet daarentegen heeft wel grote gevolgen voor de gezondheid. “Het laat onder andere vrije vetzuren vrij in het bloed. Dat maakt dat de lever minder gemakkelijk reageert op insuline”, legt Mathieu uit. “En daardoor gaat het lichaam meer insuline aan moeten

is, dan gelden dezelfde risicofactoren als bij mannen. De dikke buik is typisch voor mannen. Vrouwen krijgen er vooral mee te maken na de menopauze. De vrouwelijke hormonen werken in de vruchtbare jaren beschermend. Maar prof. dr. Chantal Mathieu ziet het aantal jonge vrouwen met overgewicht toenemen - en dan gaat het niet alleen om vet op heupen en dijen. “Het verontrustende bij jonge meisjes is dat ik bij hen veel moddervette buikjes zie. Een dikke buik is niet meer alleen een probleem van mannen

‘Tegenwoordig bewegen we niet meer, maar we nemen wel nog hetzelfde aantal calorieën als vroeger tot ons’

BMI van 25 heeft en zich daarom gerust voelt, kan toch als metabool te dik aangemerkt worden als de buikomtrek meer dan 94 bedraagt.

Buikomtrek

Waarom is die buikomtrek zo belangrijk? En waarom is de grens voor vrouwen zoveel lager? Prof. dr. Chantal Mathieu zegt dat bij vrouwen het teveel aan vet zich afzet ter hoogte van de heupen en de dijen. “Bij de mannen nestelt zich dat bij voorkeur in de buik,

maken om het suikergehalte op peil te houden. Als gevolg gaan ook de nieren reageren en gaat de bloeddruk omhoog. Er komt meer slechte cholesterol in het bloed en de stolbaarheid van het bloed verhoogt waardoor de aders dichtslibben. Eigenlijk krijg je alle risicofactoren op cardiovasculair gebied.”

Gaat het lichaam door het teveel aan vet in overdrive? “Nee, maar we vergiftigen ons eigen lichaam”, antwoordt prof. dr. Mathieu. “Het risico op een metabool syndroom vergroot eveneens. Als je pancreas niet meer voldoende werkt, dan loop je het risico op type 2-diabetes (met mogelijk oog- en nierproblemen). Bij vrouwen is de grens lager omdat het vet zoals gezegd eerst op heupen en dijen afgezet wordt (met eventueel orthopedische problemen: een hoog gewicht laat zich voelen in de rug en de beengewrichten), maar als het vet ook intra-abdominaal

Fruitsap als dikmaker Als iemand gewichtsproblemen heeft, wordt al snel de link gelegd met fastfood (hamburgers) en frisdrank (cola). Maar op zich zijn dat niet de enige boosdoeners. “Het is vooral het onevenwicht tussen voeding en bewegen”, oordeelt prof. dr. Chantal Mathieu. “Pubers gebruiken ongelooflijk veel energie dus die mogen wel wat eten - áls ze maar aan sport doen.”

Fruitsap en fruit kunnen ook dikmakers zijn. In een glas fruitsap zitten soms evenveel calorieën als in een glas cola. Aan vruchtennectars is extra suiker toegevoegd. Denken dat je minder binnenkrijgt door veel fruitsap te drinken is dus verkeerd gedacht. “Fruit is gezond”, aldus prof. dr. Mathieu, “maar als je kilo’s fruit eet, word je ook dikker. Van groenten, daar mag je van nemen zoveel je wil.”

die met pensioen gaan, maar ook van jonge mannen en vrouwen, van pubers en zelfs van kinderen. Bij adolescenten stel je een zorgwekkend gezondheidsprofiel vast. In de toekomst zullen er veel problemen zijn.”

Verminderen De vraag is wat je eraan kunt doen?

Aan vet op de heupen en dijen weinig. Men kan dat wegzuigen, maar dat is veeleer een esthetische ingreep.

Intra-abdominaal vet kun je echter niet wegzuigen, dat moet op andere manieren verminderen. Door minder te eten en meer te bewegen. Die energie moet als het ware opgebrand en minder aangevuld worden. Drastische diëten hebben weinig zin volgens prof. dr. Mathieu. Gewoon al minder eten kan al veel doen. “Je levensstijl veranderen: meer bewegen , minder eten. Een kleine inspanning - een gewichtsverlies van 5% - heeft al een groot effect op de bloeddruk en de suikerhuishouding. Als je een kwart van wat je op je bord hebt, laat liggen en als je snoepen en alcoholinname beperkt, dan ga je vermageren.”

Ook Astrid Wijenbergh (klinisch voedingscoördinator) wijst op het veranderen van levensstijl als een basis voor een gezond gewicht. “Veel mensen willen snel een paar kilo’s kwijt, maar die komen er na zo’n dieet weer heel snel bij. Je krijgt dan het jojo-effect.

Dat is slecht, want het lichaam moet zich steeds weer aanpassen. Als je rustig afvalt, een halve tot één kilo per week, dan blijven de kilo’s er ook het UZ-magazine - juni 2008 21

Keuze

© VIG

‘Als je rustig afvalt, een halve tot één kilo per week, dan blijven de kilo’s er ook het best af’ best af en dan pas je je levenswijze ook veel beter aan. We baseren ons voor onze adviezen aan mensen met overgewicht op de actieve gezondheidsdriehoek die een laag bij gekregen heeft (bewegen). Per dag 30 minuten méér bewegen helpt al veel. Dat betekent niet intensief sporten, maar de trap nemen in plaats van de lift, of de fiets in plaats van de auto. Het hoeft ook niet 30 minuten in één keer te zijn, je mag blokken van tien minuten nemen en bij elkaar optellen. Je moet proberen die beweging in te passen in je dagelijkse gewoonten.”

Welke voeding past daarbij? Astrid Wijenbergh zegt dat men het dieet niet draconisch zal aanpakken, maar eerst en vooral kijken naar de grootste fouten. Ze raadt aan drie keer per dag een hoofdmaaltijd te nemen met eventueel iets tussendoor. “Je ziet nu vaak mensen de hele dag door eten en nooit eens rustig gaan zitten voor een maaltijd. Je moet goed kauwen en je lichaam bewust laten worden dat het eet. En je moet vooral het vet beperken: niet veel vet gebruiken voor de bereiding en kiezen voor halfvolle of magere producten.”

Ze merkt ook op dat veel mensen de verkeerde voedingsmiddelen verminderen als ze willen lijnen. “Veel mensen vinden dat ze verstand hebben van voeding. Maar het moeilijke is de juiste keuze maken uit het grote aanbod”, aldus Astrid Wijenbergh.

“Ze ‘bezuinigen’ op de hoeveelheid brood en aardappelen. Dat zijn juist producten die niet zo slecht zijn. Het zijn de vetten en de suikers. Neem liever mager vlees: rookvlees, kippenwit.”

Dat betekent niet dat je nooit meer Franse kaas mag nemen of nooit meer mag snoepen. “Zeg nooit ‘nooit meer’, want alles wat verboden is, is extra lekker”, vindt Wijenbergh. Het mag dus wel, maar niet altijd. Een hele dag door een beetje snoepen is niet aan te raden. Hier gaan oude spreekwoorden op: ‘elk pondje gaat langs het mondje’ en ‘kleine beetjes maken één grote’. “Je moet het ook zo bekijken: als je elke dag 500 calorieën te veel neemt, dan kom je in een week tijd een halve kilo in gewicht aan”, aldus Astrid Wijenbergh. Maar hoeveel is 500 calorieën? Dat komt overeen met 100 gram chips. Eén glas bier is 70 calorieën. Elke dag een glas is per week 350 calorieën. Je kunt optellen wat je zo binnenkrijgt.”

Eigenlijk komt het erop neer dat je juist dat eet waar weinig calorieën inzitten en waar je toch een voldaan gevoel van krijgt. “Het probleem is ook”, zo stipt prof. dr. Mathieu aan, “dat de mensen hun maag niet vullen terwijl ze wel veel calorieën binnenkrijgen. Dus veel groenten eten, bijvoorbeeld, en veel water drinken. En niet vergeten te bewegen.” w

Tips • Als je vlees klaarmaakt, kies dan voor grillen. Als je bakt, ga dan uit van één eetlepel vetstof per persoon.

Bakken kan ook in aluminiumfolie of in een ovenschotel.

• Bak je vlees, neem dan niet een te grote pan, maar een braadpan waar het vlees juist in kan.

Neem mager vlees (kip, kalkoen).

• Maak je saus, voeg dan extra vocht toe.

• Olijfolie is 100% vet. Goede boter is 80%. Toch krijgt olijfolie het voordeel omdat het soort vet beter is. Maar belangrijk blijft de hoeveelheid te beperken.

• Beperk vis niet alleen tot witvis (kabeljauw), maar neem eenmaal per week vette vis (zalm, forel). De vetten in vis zijn zogenaamde goede vetten.

• Beperk de hoeveelheden.

• Wil je nagaan hoe het met je vetverbruik zit? Doe dan de door het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie ontwikkelde vettest. (zie ook www.gezondheidstest.be/testjes/VD_vettest.htm).

22 UZ-magazine - juni 2008

-%4 7%,+% +,!#(4 '!!4 5 3,!0%.

MET WELKE KLACHT GAAT U SLAPEN? FIBROSITIS HOOFDPIJN/STIJVE NEK Gespannen nekspieren worden vaak verergerd door een slechte slaaphouding en kunnen aanleiding geven tot spanningshoofdpijn. Als de nek niet goed wordt ondersteund gedurende de slaap, kan dat leiden tot pijn en stijfheid.

RUGPIJN Rugpijn en stijfheid worden vaak verergerd gedurende de nacht, vooral als de rug door de matras in een onnatuurlijke houding wordt gedwongen.

HEUPPIJN Pijn in de heupen kan toenemen door een harde matras en kan leiden tot een gevoel van ongemak en zelfs tot een ontsteking van het gewricht.

KNIEPIJN Een ontsteking in en rond de kniegewrichten kan leiden tot een gevoeligheid voor druk en aanraking. Om dit probleem op te lossen dient een matras op zelfs de lichtste plaatselijke druk te reageren.

Dit probleem wordt vaak verergerd door een slechte lighouding waardoor spanningen optreden in de rugen schouderspieren.

ARMPIJN Pijn, stijfheid en een tintelend gevoel in de armen wordt veelal veroorzaakt door een ontsteking van de nekzenuwen.

Deze klachten verergen door een slechte slaaphouding, vooral als de nek niet op de juiste manier wordt ondersteund.

ISCHIAS Heupjicht, die optreedt achteraan het dijbeen en ter hoogte van de kuit tot aan de voet, kan verschillende maanden aanhouden. Een onnatuurlijke slaaphouding veroorzaakt.

PROBLEMEN MET DE BLOEDSOMLOOP Problemen met de bloedsomloop zorgen vaak voor gezwollen voeten en pijnlijke en stijve kuiten gedurende de nacht. De matras zou zacht genoeg moeten zijn om de contactdruk, die de bloeddoorstroming onderbreekt, te verlagen.

Orthopedische hoofdkussens en drukverlagende matrassen.

Drukverlagende matrassen en orthopedische kussens in de eigenschappen van het TEMPUR Materiaal om rug- en nekWereldwijd aanbevolen door meeren dan problemen te verminderen en te voorkomen in het feit dat de beste omstandigheden worden 30.000 medisch specialisten geboden voor een goede nachtrust.

Wereldwijd aanbevolen door meer dan 30.000 medisch specialisten.

De TEMPURÂŽ Matrassen en Hoofdkussens worden wereldwijd aanbevolen door meer dan 30.000 artsen, chiropractors, fysiotherapeuten en osteopaten. Zij geloven rotsvast

Changing the way the world sleeps.

UW ADVISEUR IN DE REGIO

7.000 m2 toonzaal: Nieuw!

Supreme, een uitbreiding op de Scandinavische bedcollectie van TEMPUR

Matrassen Bedbodems Boxsprings Relaxzetels Salons Eetkamers Jeugd- en slaapkamers

De nieuwe combimatras Royal heeft 5cm extra TEMPUR materiaal en een verhoogd ventilerend vermogen.

HAACHTSTRAAT UW 79 ADVISEUR IN DE REGIO 3020 VELTEM CENTRUM HAACHTSTRAAT 79 T 016/48 83 36 7.000 m2 toonzaal:

Meubelen PATRIMA

www.meubelen-patrima.be

3020 VELTEM CENTRUM Matrassen T 016/48 83 36 Bedbodems

www.meubelen-patrima.be Boxsprings

7.000Relaxzetels m2 woonideeĂŤn ma-vrij: 9u-12u & 13u-18u30 za: 10u-12u & 13u-18u zo: 14u-18u donderdag en feestdag gesloten

Salons

ma-vrij: 9u-12u & 13u-18u30 Eetkamers za: 10u-12u & 13u-18u zo: 14u-18u Jeugd- en slaapkamers donderdag en feestdag gesloten

4%-052 !50).' ,!44/&,%8 7).8

Jan van Rompaey ging, vergezeld van fotograaf Geert, naar campus Pellenberg en praatte er met patiënten die er noodgedwongen het lange Hemelvaartsweekend moesten doorbrengen. Hij tekende er de verhalen van Gustaaf en André op.

Dorp in de stad

Vive la vie!

Jan van Rompaey

Campus Pellenberg. Vorige keer was het herfst en werd ik gevolgd door een cameraploeg. Nu kleurt de lente alles groen en is er alleen de fotograaf.

Toen was het druk in het park met patiënten die van de laatste herfstzon genoten, nu is het opvallend stil. Ik heb immers gekozen voor een feestdag. Een groot deel van de patiënten is met verlof naar huis. De achterblijvenden hebben familie en vrienden op bezoek en blijven op de kamer.

Gustaaf Van Hove (67) kan alleen zien hoe blauw de lucht is. Vogels scheren voorbij het raam. Hij ziet de toppen van de sparren waaronder - weet hij lieflijke reeën grazen, bossen en hoogspanningspylonen aan de horizon.

Zijn kamergenoten zijn naar huis. Jan, de verpleegkundige, komt een potje urine halen. Ze plagen wat heen en weer. Gustaaf lacht. “Bel maar als je ons nodig hebt.” Alles is welkom om de sleur van een lange dag te doorbreken.

een bevroren hoop grint en ik plooide er letterlijk rond. Nekwervels verbrijzeld. Ik voelde meteen dat het goed fout ging, ik kon me niet bewegen. Ik wist dat de buurman een half uurtje weg was en ben blijven liggen - in de vrieskou.

De politie vroeg of iemand me van de ladder had geduwd, haha. Ik zei: ‘Ik ben er afgeschoven, dat is alles.’ En wie is de eigenaar van de ladder?

Want de wet zegt dat je, als je een ladder uitleent, een papier moet laten tekenen waarin staat dat de ontlener alle verantwoordelijkheid op zich neemt. Als dat papier er niet is, kan dat zware gevolgen hebben. Nog een geluk dat ik dat wist. ‘Die leer is van

Gustaaf (met een onmiskenbaar Kempens accent): “Ik heb 34 jaar in de bouw gewerkt, alles gedaan en ik ben na mijn pensioen blijven werken. Ik was bezig aan de bouw van mijn zoon en verloor mijn evenwicht op een laddertje. Ik viel achterover op

mij’, heb ik gezegd.

Later hebben ze me verteld dat er een stuk bot in het ruggenmerg was gedrongen. Als iemand na mijn val geprobeerd had me op te tillen, had ik nu niet meer geleefd. Ook in campus Gasthuisberg lieten ze het stuk bot

24 UZ-magazine - juni 2008

zitten, uit angst voor een gehele verlamming.

Het was kantje boord. De chirurg zei dat hij me zou opereren, maar dat ik, als ik het haalde, vanaf ‘mijn middel’ verlamd zou zijn. Ik heb daar drie dagen gelegen, op sterven na dood, en pas de vierde dag zei de chirurg: ‘Proficiat, je hebt het gehaald, gisteren dachten we nog dat we je moesten laten gaan’.”

- Wat dacht je toen?

Gustaaf: “Ik kreeg zware pijnstillers.

Daardoor besefte ik niet dat mijn leven aan een zijden draadje hing.

Twee dagen hebben ze zonder onderbreking naast mijn bed gezeten: ze wilden mij wakker houden omdat

‘Ik reken erop dat ik ooit nog recht kan staan en een paar meter kan stappen’ een coma fataal zou geweest zijn.

Toen men mij vertelde hoe erg ik eraan toe was, zei ik aan mijn kinderen dat ik maar best dood zou gaan.

Maar vooral de kleinkinderen zeiden: ‘Opa, je moet vechten om in leven te blijven, doe het voor ons’.

En dat heeft me weer levensmoed gegeven.

Eigenlijk was er nog een tweede operatie nodig, maar dan had ik mijn hoofd nooit meer kunnen draaien.

Het alternatief was drie maanden deze constructie dragen: dat beloofde een hel te worden. Twee staven zitten vast aan een plaat die achteraan onder mijn schedel zit, die gaat er nooit meer uit. En er zitten vier pinnen in mijn schedel. Dat is niet leuk, maar als ze alles wegnemen zal ik mijn hoofd kunnen bewegen. Mijn onderlichaam en mijn linkerarm zijn nog verlamd. Daar zijn ze mee bezig.

- En is dat voor de rest van je leven?

Gustaaf: “De kans bestaat dat het bot weer uit het ruggenmerg groeit en dan komt het misschien toch goed. Er lag hier een patiënt die opnieuw wat leven in zijn benen voelde en toen bleek dat het stuk bot niet langer diep in zijn ruggenmerg zat. Het ruggenmerg was ‘weer zijn weg gaan zoeken’ en ze hebben het bot er kunnen uit halen.

Ik zal wel nooit meer kunnen stappen. Die commando’s bereiken de spieren niet meer. Soms kan ik mijn tenen wat bewegen, - kijk - maar dat gebeurt niet vaak. Het kan dus nog verbeteren, zeggen ze hier, en ik geloof die mensen.”

- Toch een keerpunt in een mensenleven, zo’n ongeval.

Gustaaf: “Dat verwerkingsproces heeft lang geduurd, maar nu heb ik me

erbij neergelegd. Ik heb er met de artsen over gepraat en gezegd: ‘Ik wil de waarheid weten, niks dan de waarheid’. Toen heb ik gehuild - daar durf ik voor uitkomen. Ik had pas een appartementje gekocht en was daar volop mee bezig. Gelukkig konden we nog op de valreep een aantal aanpassingen doorvoeren: bredere deuren, aangepast toilet, een douchecel waar je met een rolstoel achteruit in kunt rijden. Dat kost allemaal veel geld, en omdat ik 60+ ben komt het Vlaams Fonds niet tussen: advies wel, maar geen centen.”

- Had je wat spaarcenten?

Gustaaf: “Die gaan er aan. Ze waren bestemd voor de kinderen en ook voor ons. Ik heb een leven lang hard gewerkt, dertien uur per dag, ooit met negen man. Bouwen, dat was mijn leven. De bouw waaraan ik de dag van het ongeluk werkte, was de laatste voor de kinderen. De drie anderen hadden al een woning.

Die jongen voelt zich heel erg schuldig. Hij heeft op het punt gestaan het huis te verkopen. Hij zegt: ‘Vader, als ik later op het terras zal staan zal ik je altijd weer zien liggen’. Telkens hij mij komt bezoeken, begint hij te huilen. Ik kan het niet uit zijn hoofd praten. Ik zeg hem: ‘Het is nu zo, er is niks meer aan te doen’. ‘Maar je had het zo goed kunnen hebben’, zegt hij dan. Ach, ik zal het nu ook wel goed hebben, maar op een andere manier.

Mijn vrouw is zelf ziek, ze heeft drie hersenbloedingen gehad. Ik had speciaal voor haar een auto gekocht waarin ik een rolstoel kan vervoeren.

Maar ja, ik moet er hem in kunnen

zetten. Ik moet zelf kunnen rijden.

En we reden zo graag naar de kinderen.”

Televisie - Je kamergenoten zijn op weekend?

Gustaaf: “Ja, dan zijn de dagen lang. Er is een Fransman die wel niet veel zegt, maar aan wie ik toch veel heb. En daarnaast een man bij wie beide benen zijn afgezet. Dat vind ik eigenlijk nog erger dan wat mij overkomen is. Hij moet een zware revalidatie doorstaan: leren van je bed in de rolstoel te glijden over twee planken, begin er maar eens aan.

De Fransman houdt niet van voetbal en ik wél, maar voor het televisiekijken spreken we telkens duidelijk af, zodat er geen ruzie van komt. Dat is soms het geval. Ik had ooit een kamergenoot die verlamd was en altijd maar vroeg om te bellen, hij kon dat zelf niet. Ik had geen minuut rust.

Lezen doe ik niet, maar ik ben veel weg met de rolstoel. Naar de cafetaria, of eens naar buiten. Een praatje doen hier en daar. Over wielrennen vaak. Ik ben 24 jaar wielrenner geweest bij de toenmalige ‘onafhankelijken’. Er waren toen geen profs, je ging van de liefhebbers naar de onafhankelijken. Niet gemakkelijk: ik had geen auto, en ik reed met de fiets naar een koers, soms een heel eind. Soms kon ik mee met een vrachtwagen. En ik ging ergens aanbellen om te vragen of ik me daar kon wassen en omkleden.

Ik heb nog met Herman Van Springel de Ronde van Zwitserland gereden.

Toen was wielrennen nog een échte sport. De snelheid die ze nu halen kan alleen maar met stimulerende middelen, dat konden wij niet.

En toen kwam het wereldkampioenschap. We waren met negen Belgen en toen een Zwitser ontsnapte zei ik: ‘Vooruit Herman, we gaan erachteraan’. ‘Geen sprake van’, zei hij, ‘veel te vroeg’. Ik vond dat verkeerd maar goed, hij was onze kopman, we moesten luisteren. Ik liet me afzakken en ging wat water halen voor iedereen.

En toen zei Herman dat hij kapot was! Daar ging onze droom. Ik ben nog weggesprongen met vier man, maar die konden niet mee in de bergen. Ik ben alleen verder gereden en geëindigd op tien meter van de Zwitser. Dedju! En toen ben ik gestopt met wielrennen, uit pure colère.

UZ-magazine - juni 2008 25

Rik Van Looy is nog komen pleiten, maar ik zag het niet meer zitten. Ik heb nog één keer in Frankrijk gereden om een jongen plezier te doen. Ik trok de sprint voor hem aan en ik zei: ‘Ik zal op het laatste moment opzij gaan en dan spring je weg’. Hij heeft de koers gewonnen en ik was even gelukkig als hij. Ze drongen nog aan, maar ik zei: ‘Doe geen moeite, het is over’. Mijn trainingsfiets mocht ik houden, die had ik wél verdiend, vond ik.

Als Van Springel ons tijdig laten had gaan, dan hadden we gewonnen.

Maar het was: hij of niemand. Dat kon ik niet hebben.

- Heb je het daar ooit met Herman Van Springel over gehad?

Gustaaf: “Hij zag wel in dat hij niet vrijuit ging. We hebben handen geschud en sindsdien zijn we vrienden gebleven. Hij is me hier al komen bezoeken.”

- Hoe kan een mens na zo’n actief leven zich verzoenen met een verlamming?

Gustaaf: “Ja, daar heb ik me moeten overheen zetten en dat heeft me veel moeite gekost. Je moet wel, want anders genees je nooit. Maar ik heb veel moeten inleveren, veel nachten wakker gelegen, veel gepiekerd.

Ik reken er nu op dat ik ooit nog recht kan staan en een paar meter kan stappen. Dan kan ik zelfstandig naar het toilet gaan, met de rolstoel naar de wc en dan op een plank op de toiletpot schuiven. Dat doen ze hier ook. Dat kan een detail lijken, maar voor mij is dat heel belangrijk. Maar ik denk wel dat ik hier nog zes maanden zal moeten blijven.”

- Dan is het alweer bijna winter…

Gustaaf: “Tja, het is nu eenmaal zo.

Thuis ging ik dan in de kelder trainen, tot het zweet een plasje vormde op de vloer. Ach, ik moet ‘mijn tijd uitdoen’. Ik pieker niet meer, dat helpt toch niks. Hierna ga ik naar een ziekenhuis in Merksplas, dat is een stuk dichter bij huis. Daar kijk ik weeral naar uit.”

André Het is druk in de kamer van André Van Eeckhout (74). Bezoek. Opa glundert. Een meisje, drie jongens, een dochter, een echtgenote. Een van de jongens ligt, in diepe slaap verzonken, in het bed van opa die zelf in een rolstoel zit. Opa’s armen zijn omwonden, ik zie alleen zijn vingers. Hij draagt witte sokken. De canule maakt

26 UZ-magazine - juni 2008

dat hij onduidelijk spreekt. Om de motor van zijn rolstoel aan te zetten moet ik op toets 4 drukken, dat kan hij zelf niet. Eén maand in een ziekenhuis in Vilvoorde, twee maanden in Pellenberg.

André: “Ze hebben ooit de hals van mijn dijbeen vervangen en ik stapte daarom met een kruk. In de gang struikelde ik over een tapijtje en verloor mijn evenwicht. Ik schoof langs de muur naar beneden en ben op mijn hoofd geëindigd. Ik hoorde iets kraken en het werd eventjes donker voor mijn ogen. Ik wilde weer recht komen, maar dat ging niet. Mijn ledematen antwoordden niet meer. Ik riep mijn vrouw Gilberte en tegelijk dacht ik: ‘Ik ken haar naam, mijn geheugen doet het nog, de hemel zij dank’.

De buurman kon niets doen. Ik leek

zaak van de slijtage van mijn dijbeen.

De chirurg die de prothese plaatste, had ook de koning geopereerd - hij is hofleverancier, haha - en hij zei dat hij zelden zo’n versleten heup had gezien. Maar ik kon nog altijd één uur met mijn Duitse herder wandelen en twee keer per week een uur zwemmen.”

- Dat zal je nu wel missen.

André: “Een mens moet roeien met de riemen die hij heeft. Een ongeluk is een ongeluk en al bij al gaat het nog zo slecht niet. Opstandig word ik niet.

Ik heb drie kinderen en een vrouw die alles doen wat ze kunnen.

Ik ben wel voorstander van euthanasie als mijn verstand me in de steek laat of als ik ondraaglijke pijn krijg.

Een afscheidsbuffet, nog eens goed lachen en dan: weg. Ik vind dat

wel een zak aardappelen, zei hij. In Vilvoorde ben ik opgenomen op de palliatieve afdeling omdat daar constant zorgen konden worden verstrekt. Ze hebben gezien dat de vierde wervel verpletterd was. Na een maand ben ik naar campus Pellenberg gebracht. Het was erg, ik kon alleen mijn hoofd en mijn schouders bewegen.”

- Was je met pensioen?

André: “Ik was beenhouwer en op mijn zestigste met pensioen gegaan.

Dat is een zwaar beroep, beenhouwer, altijd rechtstaan, altijd trappen op en af, dat was trouwens de oor-

geweldig, dat ik mag kiezen wanneer ik uit het leven stap. Mijn vrouw is daar niet gelukkig mee, maar dan zeg ik: ‘Ik zie op dit moment geen enkele reden’.

Ik ben nooit ziek geweest. Eén keer een ongeval, maar dat is niet ziek zijn.

Het was in de jaren tachtig en het was net hetzelfde ongeval als Louis Neefs indertijd: een wagen die op een kruispunt door het rode licht reed en op mijn wagen beukte. Hij sleepte ons mee, ik kreeg een zware klap van zijn achteruitkijkspiegel en ik zakte weg in een coma.

Later wilde een vriend me testen om

.ȳȫS ͗Ȫӝ[Ⱥ ͩJʚ ӦȪS Ȫ͸ ǑOEȪST

i&SHPOPNJTDIFw NBUSBTTFO o MBUUFOCPEFNT o IPPGELVTTFOT o CVSFBVTUPFMFO o SFMBY[FUFMT NBTTBHF[FUFMT o TBMPOT o LOJFTUPFMFO [JU FO TUBUBGFMT o [JUCBMMFO &SHPQPMJT #SBTTDIBBU .BSJB UFS )FJEF

#SFEBCBBO # #SBTTDIBBU

#FELJOH &SHPQPMJT -FVWFOTFTUFFOXFH # #PPSUNFFSCFFL 5FM 'BY F NBJM JOGP!CFELJOH CF

5FM 'BY F NBJM JOGP!CFELJOH CF

0QFO V o V ;BUFSEBH V o V ;POEBH NBBOEBH FO GFFTUEBHFO HFTMPUFO

XXX CFELJOH CF

0QFO V o V ;BUFSEBH V o V ;POEBH V o V %JOTEBH FO GFFTUEBHFO HFTMPUFO

(FTQFDJBMJTFFSEF LJOFTJUIFSBQFVUFO IFMQFO KF HSBBH UFS QMBBUTF IFU CFTUF UF LJF[FO WPPS KF SVH

4MBǑҀ ӬȢ͡ [̢ӂ ӬȢ͡

te zien of mijn hersenen niet geraakt waren en vroeg mij de recepten van allerlei worsten en pensen en toen ik daar zonder haperen kon op antwoorden zei hij tegen mijn vrouw: ‘Wees gerust, hij is nog niet zot’.”

- Maar zit je nu ook niet in een moeilijke situatie? Je bent afhankelijk van andere mensen.

André: “Maar nee. Ik zeg tegen mijn vrouw: ‘Zestig jaar geleden gaf jij eten aan de bébé. En nu aan de pépé, haha’. Maar ik heb me nog geen minuut slecht gevoeld bij de situatie, ook niet toen ik pijn had. Ik ben een optimist, in tegenstelling tot mijn vrouw. Ik denk altijd: ik heb nog mijn verstand, meer moet dat niet zijn.

En ik kan al veel meer dan enkele maanden geleden. Ik voel meer en ik kan mijn vingers en mijn tenen bewegen, maar ik heb nog geen force. Ik kan mijn arm een beetje opheffen, maar ik kan er niet mee zwaaien. De biceps zijn intact, maar krijgen geen commando van de hersenen. Het gaat vooruit, maar heel traag. De kinesist is content, en hij is daar eerlijk in.

Vooruit - Het is lente, de natuur ontwaakt. Helpt dat het genezingsproces vooruit?

André: “Bah, de winter is ook mooi en in januari ging het ook een klein beetje vooruit. Een probleem is dat de spieren die mijn longen laten werken, verlamd zijn. Ik vroeg een assistent: ‘Jongen, is er nu niks wat die slijmen kan tegenhouden?’ Toen hebben ze een canule geplaatst en drie keer per dag zuigen ze de fluimen weg.”

- Wat is voor jou het moment van de dag waar je naar uitkijkt?

André: “Als mijn vrouw hier binnen-

André: “Maar dat zal ze niet doen. Wij liegen niet tegen elkaar. Ze is mijn eerste liefde en ik was haar eerste liefde. We zijn laat getrouwd, want je moet eerst je vak leren.

Ik woonde in Schaarbeek en er was een vereniging van Vlamingen in Brussel die regelmatig een bal organiseerde. We waren met z’n vieren, allemaal beenhouwers, en één van ons was ook niet getrouwd. Hij wees naar een mooie jonge vrouw en zei: ‘Zij is mijn lief!’ Hij danste met haar en ik ging haar niet halen, omdat ze nu eenmaal zijn lief was. De volgende keer was hij er niet, maar zij wel. En natuurlijk danste ik met haar en ze zei dat ze blij was dat ik er was en dat ze zich vorige keer afvroeg waarom ik haar nooit kwam halen en die kameraad wél. Liefde op het eerste gezicht!

En nu zijn we 46 jaar getrouwd en lig ik hier en telkens weer ben ik blij als ik haar zie binnenkomen.”

‘Een mens moet roeien met de riemen die hij heeft. Opstandig word ik niet’ stapt. Ze komt alle dagen. Ze is 70 en ze heeft nog met een vrachtwagen gereden, maar toch wil ik niet dat ze met de auto komt. Maar ze moet wel de bus nemen en in Leuven overstappen. Als ze bij het terugrijden de verbinding mist, moet ze een uur wachten. Dat is niet leuk voor haar, maar ze doet het toch maar.”

- Maar stel je voor dat ze toch met de auto komt en aan jou zegt dat ze met de bus gekomen is?

28 UZ-magazine - juni 2008

- Je hebt een lieve vrouw.

André: “Ze doet altijd meer dan ze kan. ‘s Avonds is ze kapot, maar ik kan haar dat niet uit het hoofd praten.

Hoe dat later zal moeten gaan, daar zijn we nog niet mee bezig. Een serviceflat misschien? Ik kan niet alleen liggen. Ik heb twee dagen met een andere patiënt in één kamer gelegen en we hadden al snel woorden. Ik was verlamd en kon niet om een verpleegkundige bellen. Hij had zijn nek

gebroken maar kon wél bellen. Hij vertikte het alleen. Ja, toen was het kot te klein. Ze hebben me gauw alleen op een andere kamer gelegd, maar daar ondervond ik wat het betekent als je niet eens iemand kunt roepen. Ik wil daarom later naar een plaats waar ze mij altijd kunnen helpen.

Ik ben 74, niet rijk, maar heb altijd de kost verdiend. Ik heb het geluk gehad een vader te hebben die beenhouwer was en het vak kon doorgeven. Hij had een beenhouwerij aan het Noordstation, in de Brabantstraat. Er was nog geen Noord-Zuidverbinding en de hoerenbuurt lag toen aan de andere kant van het station. In de volle fleur verkochten we per week: drie ‘billemannen’ die (geslacht) zeshonderd kilogram wogen en vijf varkens.

Maar langzamerhand kwamen er allochtonen wonen in de buurt en die beschouwden onze beenhouwerij als een ‘boucherie-cochon’. Alleen op zaterdag en zondag hadden we nog veel autochtone klanten. Er was ook geen parkeerplaats meer en soms werd een klant die fout parkeerde geverbaliseerd: ik betaalde dan de boete…

Uiteindelijk verkochten we nog een halve billeman per week, terwijl de kosten dezelfde bleven. De diepvries bleef draaien. Dat konden we niet volhouden. Mijn vrouw zei: ‘Verkoop de zaak en deel de opbrengst met je broer’. Ze had gelijk.

Vrouwenverstand!

Mijn vak, dat was een roeping, zoals de verpleegkundigen hier ook hebben. Ik heb een mooi leven gehad.

Drie kinderen, zeven kleinkinderen.

Het leven is mooi. Vive la vie!” w

OJFVX DPODFQU VOJFL JO #FMHJq

UPQHBTUSPOPNJF h WPMPOUn

.JOH [FU EF [PNFS JO NFU FFO WFSGSJTTFOE OJFVX DPODFQU EBU CFTMJTU OBBS NFFS [BM TNBLFO 7BOBG OV WFSXFOOFO XF V NFU FFO FYRVJTF "[JBUJTDIF LFVLFO h MB DBSUF EJF CPWFOEJFO PPL OPH FFOT h WPMPOUn JT 0O[F $IJOFTF FO +BQBOTF UPQDIFGT Mechelen

MBUFO V QSPFWFO WBO EF IFFSMJKLTUF IBQKFT [PWFFM V PQLVOU FO EBU WPPS FFO WBTU CFESBH WBO % WPPS EF MVODI NBBOEBHNJEEBH U F N [BUFSEBHNJEEBH FO OJFU PQ [POEBH FO GFFTUEBHFO FO % WPPS IFU EJOFS NBBOEBHBWPOE U F N [BUFSEBHBWPOE FO [POEBH FO GFFTUEBHFO

#FOJFVXE IPF .JOHµT OJFVX DPODFQU QSFDJFT JO FMLBBS [JU 6 CFOU IBSUFMJKL XFMLPN

Parking Ladeuze

Oude Markt

E40 Brussels Namur

Jodoigne Geldenaken

1BSLJOH PQ NJOVUFO TUBQQFO VVS (3"5*4 QBSLJOH PQ WFSUPPO WBO VX QBSLJOHUJDLFU

#0/

Tienen

Parking H. Hart

9

Stadhuis

((

205

+,9,5

;6; 1

(3"5*4

$IJOFFT HFTDIFOL WPPS EF IFMF UBGFM

(&-%*( U F N /*&5 $6.6-&&3#""3 .&5 "/%&3& "$5*&4

0VEF .BSLU Â… -FVWFO Â… 5FM Â… XXX NJOH CF Â… V FO V Â… EJOTEBH HFTMPUFO

FUN PAGE

Hoofdbrekers

Grappen en grollen Mama tegen Klaartje: - Och, wat ben je weer vervelend. Gisteren heb ik je geld gegeven om snoep te kopen als je lief zou zijn. Maar vandaag ben je dubbel zo lastig.

- Maar ik heb vandaag ook twee keer zoveel geld nodig als gisteren, mama.

- Waarom heb je je les niet geleerd, Joost?

- Omdat ik later onderwijzer word en dan kan ik alles wat ik niet weet aan de kinderen vragen...

Ann reed mee met de wagen van Barts moeder. Toen Barts moeder voor het rode verkeerslicht moest stoppen, viel de motor stil.

Hoe ze ook probeerde, de motor wilde niet

meer starten. De chauffeur achter hen begon boos te toeteren.

Barts moeder stapte uit, ging naar de man toe en zei vriendelijk: “Ik zal wel verder blijven toeteren, terwijl jij de motor start.”

De telefoon rinkelt. Sofie neemt de hoorn op.

- Sofie? Ik ben het, Charlotte.

- Oei, wat is er? Je klinkt zo opgewonden.

- Ach, mijn koekoeksklok is kapot en ik weet niet wat ik moet doen: naar de klokkenmaker gaan of naar de dierenarts?

Kobe en Arthur ontmoeten op de kermis een zeeman. Hij is enkele dagen aan wal. Trots toont hij het anker dat hij op zijn linkerarm heeft laten tatoeëren.

- En dat gaat er nooit meer af, lacht hij.

- Ook niet met wassen? vraagt Kobe.

- Tja, dat weet ik niet, antwoordt de zeeman.

Kruiswoordraadsel Horizontaal 1. lente - muzieknoot 2. knol - aker 3. ajuin - symbool voor lood - grootvader 4. boer die zich op het fokken van vee richt 5. niet mogen weggaan wegens ziekte of straf 6. hof 7. medeklinkers van brug - houten schoen 8. belangrijke rivier in Noord-Europa 9. deur achteraan je woning 10. schoorsteenzwart - klinkers van het poezengeluid - tweeklank 11. handschoen om je te beschermen tegen de hitte van de oven

Verticaal 1. veel vruchten voortbrengend 2. vrouwelijk schaap - zestig minuten - lijm 3. mannelijk rund - grappig - uitroep 4. symbool voor tin - jongensnaam 5. jij - pa 6. nauwelijks - onzin 7. goudbruine kleur - nadien 8. muzieknoot - dierengeluid - soort vogel 9. bloem - verkorte paraplu 10. hoofddeksel - wel 11. zijrivier van de Donau - vlaktemaat grondtoon

1) Op de weg naar Henegouwen kwam ik een man tegen met zeven vrouwen. Iedere vrouw had zeven zakken. Elke zak had zeven katten en elke kat had zeven jongen.

Jongen, katten, zakken, vrouwen,... Hoeveel gingen er naar Henegouwen?

2) Zeven reizigers kwamen in een hotel aan en vroegen om een kamer. Helaas waren er maar zes kamers vrij. De manager beloofde zijn best voor hen te doen. Hij gaf de eerste kamer aan de eerste man en vroeg een andere daar even te wachten. Daarna gaf hij de tweede kamer aan de derde reiziger, de derde aan de vierde reiziger, de vierde aan de vijfde reiziger, de vijfde aan de zesde reiziger.

Daarna haalde hij de zevende reiziger die in de eerste kamer stond te wachten en gaf hem de zesde kamer. Daarmee had hij alle reizigers ondergebracht. Of niet...?

3) Hoeveel fouten zitten er in deze zin?

‘Deze sin bevad een vout’ 4) Ik heb twee horloges. Eén loopt 30 seconden per dag voor, het andere is stuk. Welk horloge zal het vaakst de juiste tijd aangeven?

Horizontaal: 1) voorjaar - si; 2) ros - emmer; 3) ui - pb - opa; 4) veeboer; 5) huisarrest; 6) tuin; 7) brg - klomp; 8) Elbe; 9) achterdeur; 10) roet - iau - ou; 11) ovenwant.

Verticaal: 1) vruchtbaar; 2) ooi - uur - col; 3) os - uiig - he; 4) sn - otto; 5) je - va; 6) amper - larie; 7) amber - dan; 8) re - be - meeuw; 9) roos - plu; 10) pet - bron; 11) Isar - are - ut

Kruiswoordraadsel 4.

2.

3.

1.

Alleen ik ging naar Henegouwen, dus het antwoord is één. De rest kwam van Henegouwen en ging kennelijk ergens anders heen.

De tweede reiziger heeft geen kamer gekregen.

Vier: drie spelfouten en één onjuiste bewering (namelijk dat de zin maar één fout zou bevatten).

Het horloge dat kapot is: dat geeft immers twee keer per 24 uur de juiste tijd aan. Het horloge dat voor loopt, geeft nooit de juiste tijd aan.

Hoofdbrekers Oplossingen funpagina 30 UZ-magazine - juni 2008

Rugpijn? Zit of slaapproblemen?

Met ons advies zit, slaapt en werkt u beter!

Verhoog uw comfort met onze: ✓ lattenbodems, matrassen, hoofdkussens, comfortbedden,... ✓ zitkussens, relaxzetels, salons, zitbanken, stoelen,... ✓ bureaustoelen, zit- en stabureau‘s, zitkrukjes,...

Rug- en nekklachten?

Zit- en slaapproblemen?

R.S.I.?

De ergonomische lattenbodem in combinatie met de latex matras bezorgt u een gezonde nachtrust.

Relaxzetels op maat

Relaxkussen vanaf 69 Euro Dit salon is uitgerust met een rugvriendelijk comfortmechanisme.

Het biedt een correcte steun voor uw nek en rug in alle zitposities.

Een perfecte werkplekinrichting voor je rug!

Deze bureaustoel en in de hoogte regelbaar bureau zorgen voor een actief en gezond zitpatroon Relaxzetel met comfortfunctie HANDVERSTELBAAR: vanaf 544 Euro MET MOTOR: vanaf 856 Euro

Onze licentiaten lichamelijke opvoeding of kinesitherapie beantwoorden graag al uw vragen rond gezond zitten, slapen en werken in onze showroom.

Kom gerust eens proeiggen of -zitten!

GRATIS INFORMATIEBOEKJE VERKRIJGBAAR IN DE ZAAK.

Tervuursevest 30 • 3000 Leuven (a/d Naamsepoort, tegenover Delhaize, slechts 1 km van het ziekenhuis)

Tel. 016 29 45 63 • Fax 016 29 45 65 • E-mail: leuven@sit-and-sleep.be • www.sit-and-sleep.be Open: 10.00 u - 18.30 u. • za 10.00 - 18.30 u. • zo. 14.00 18.00 u. • Maandag gesloten • Zondagnamiddag open

DE ADVIESZAAK VOOR GEZOND ZITTEN, SLAPEN EN WERKEN

Sit & Sleep Antwerpen Ernest Van Dijckkaai 1 2000 Antwerpen Sit & Sleep Leuven Tervuursevest 30 3000 Leuven Sit & Sleep Hasselt NIEUW! Genkersteenweg 299 3500 Hasselt

Voelt u zich ’s nachts of ’s morgens minder fit of heeft u meer pijn dan ’s avonds?

Duurt het ’s morgens enige tijd voor u zich ontspannen en fit voelt?

De oorzaak ligt dan niet bij u, uw leeftijd of een eventueel medisch probleem maar aan uw bed (hoofdkussen, matras en/of bedbodem).

WIJ LOSSEN UW ZIT EN SLAAPPROBLEMEN OP Boxsprings en lattenbodems met individueel instelbare ondersteuning

Wat Snooztimekussens zo uniek maakt is de vulling

Kies voor een bedbodem die u perfect ondersteunt dankzij de individueel instelbare hardheid van schouder-, lenden- en bekkenzone. Deze bodems zijn verkrijgbaar in vaste en verstelbare uitvoering zodat u ook uw ideale lighouding kan kiezen bij het slapen, het lezen of tv kijken.

Alle soorten kwaliteitmatrassen Wij werken enkel met de dikste latexmatraskernen (Innergetic of natuurlatex, 18 cm kerndikte), voorzien van 7 comfortzones. Hou je van het Tempurgevoel, kies dan voor het veel beter ventilerende Embrace.

Onze pocketveermatrassen hebben extra dikke comfortlagen van hoge kwaliteit met aandacht voor een goede ventilatie en duurzaamheid.

Uw schouder en rug worden maximaal verwend zodat eventuele slaapproblemen drastisch verminderen of zelfs verdwijnen! De afneembare, wasbare, elastische matrashoezen maken het comfort compleet.

Ergonomische relaxzetels, ook OP MAAT! Het is belangrijk dat een relaxzetel u als gegoten zit, u ergonomisch ondersteunt en u de gewenste verstelmogelijkheden geeft. Wij bieden u eigentijdse modellen met de beste en nieuwste mechanieken en technieken, eventueel op maat gemaakt.

Houston vanaf € 680 in stof, € 920 in leder

Zie elders in dit blad ook de advertentie van Ergorelax en Fitform.

HERSELT

DORP 78 - Tel.: 014/54 55 11

Door hun ultra gladde oppervlak, hun perfecte rondheid, hun minuscule afmetingen en gewicht zorgen de duizenden Snooztime bolletjes ervoor dat uw hoofd en nek de hele nacht perfect en gelijkmatig ondersteund worden, ongeacht uw slaaphouding.

3 NACHTEN OP PROEF!

• Deze antibacteriële bolletjes zijn gesloten cellen die geen vocht absorberen waardoor ze op natuurlijke wijze de groei van huismijten en bacteriën tegengaan.

• De bi-elastische hoes heeft dubbel gestikte naden en is comfortverhogend • Drukverlagend (tot 65%!)

• Wasbaar op 30°C en machinedroogbaar • Temperatuurregulerend + hoezen met winter- en zomerkant

Dagelijks rug-, been- en voetmassage Medisch verantwoorde massage stimuleert de bloedcirculatie en maakt spieren en gewrichten los. Vermoeidheid en spierstijfheid verdwijnen.

Massage is zalig voor iedereen en een aanrader voor sportmensen, mensen met een zwaar beroep en bij veel medische problemen.

Olympic € 2395

ZEGRAMAX: 3 in 1.

Zero gravity positie, professionele rug-, bil- en beenmassage en warmterelaxatie verwerkt in 1 prachtige relaxzetel.

De absolute verwenner van het hele gezin!

e-mail: info@debedstee.be www.debedstee.be • www.ergorelax.be

Nieuw en exclusief ZEGRAMAX

Open: ma-di-do-vr: 10 - 12.30 en 13.30 - 18.30u.

Zaterdag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17u Gesloten op woensdag, zon- en feestdagen!

Aangeraden door artsen, kinesisten en binnenhuisarchitecten