UZ-magazine juni 2009 by UZ Leuven

MAGAZINE Verschijnt driemaandelijks, jg 25 - nr 2 - juni 2009

Verantwoordelijke Uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven

Afgiftekantoor Aalst 1 - P509066

De bewakingsdienst Dorp in de stad

Jongeren en diabetes

Prostaat: mannenprobleem

! is e at me Gr m e Ne

UZ-MAGAZINE is bestemd voor patiënten en bezoekers van UZ Leuven • campus Gasthuisberg • campus Lubbeek • campus Pellenberg • campus Sint-Pieter • campus Sint-Rafaël

,1Q)I2R'G$D*J

 serviceresidentie

NOLOGIE

dep. GEZONDHEIDSZORG EN TECH

Onbezorgd wonen en genieten

14.00u - 16.30u

n van onze Interesse in éé ingen? acheloropleid b e el n io ss fe pro %LRPHGLVFKH WHFKQRORJLH ODERUDWRULXP &KHPLH HPHQW 2)),&( PDQDJ 7 HPHQW $66,67$1 DJ DQ P $/ P(',& IRUPDWLFD 7RHJHSDVWH LQ ( 9(53/((*.81' GLHHWNXQGH 9RHGLQJV HQ 952('.81'(

XYHQ EH

H !!! ZZZ NKO

• Luxueuze appartementen in parktuin van 2ha • Rustige ligging op 5 km van centrum Leuven • Ruim dienstenaanbod volgens eigen wensen

GROTE ALUMNIDAG

Restaurant, cafetaria, kapsalon, wassalon, poetsdienst, huishoudelijke hulp, medische en persoonlijke verzorging

boodschappendienst, privé-taxidienst, Departement G&T Herestraat 49 3000 Leuven

• Veiligheid: alarmsysteem, 24/24 permanentie • Privacy en vrijheid • Gezelschap en animatie • Mogelijkheid tot huren of kopen

Ve r b l i j f v o o r f a m i l i e Wanneer u dicht bij uw familielid wilt overnachten, kunnen logies in campus Sint-Pieter voor u wellicht een oplossing betekenen.

Het verblijf voor familie biedt u eenvoudig ingerichte één- en tweepersoonskamers met ontbijt, aan de prijs van 18 of 10 euro per overnachting. Vrijwilligers die op vaste tijdstippen aanwezig zijn, zorgen dat u zich thuis kan voelen, ook in moeilijke momenten.

Vrijblijvend inlichtingen: Mvr. Van Lommen

Service-residentie Ter Korbeke Oudebaan 106 - 3360 Korbeek-Lo Tel.: 016/46 39 25 www.terkorbeke.be

• UZ Leuven campus Sint-Pieter - Brusselsestraat 69 - 3000 Leuven • Reservatie: tel. 016 33 70 04 tussen 8.30 - 12 uur en 14 -19.30 uur • Informatie: tel. 016 33 73 20

inhoud

UZ Leuven

12 16 6

6 Jongeren en diabetes Diabetes is niet beperkt tot één leeftijdsgroep. Ook jongeren kunnen ermee te maken krijgen. Wat betekent diabetes voor - rebelse - pubers? Prof. dr. Chantal Mathieu (endocrinologie) en prof. dr. Kristina Casteels (kindergeneeskunde) gaan er dieper op in. 12 Bewakingsdienst: meer dan bewakingsagenten UZ Leuven is een groot huis met meerdere campussen. De interne bewakingsdienst houdt er op een vriendelijke manier een oogje in het zeil.

UZ MAGAZINE Jaargang 25, nummer 2 (juni 2009) Kwartaalblad voor patiënten, familie en bezoekers van UZ Leuven, campus Gasthuisberg, Lubbeek, Pellenberg, Sint-Pieter en Sint-Rafaël.

16 Stress lang niet enige oorzaak maagklachten Ruim een op de drie volwassen Belgen heeft klachten in de maagstreek en ongeveer een derde consulteert hiervoor ook een arts. Stress blijkt niet altijd de oorzaak van die problemen.

26 Prostaat: een mannenprobleem De kans dat een man iets aan zijn prostaat krijgt, wordt met het stijgen van de jaren groter. Het gaat dan onder andere om prostaatvergroting en prostaatkanker. Prof. dr. Hein Van Poppel (diensthoofd urologie) geeft toelichting.

20 Jan van Rompaey’s dorp in de stad Jan van Rompaey schoof afgelopen april aan bij bezoekers en patiënten in de cafetaria van campus Gasthuisberg en luisterde naar hun gesprekken. Drie niet zo zonnige verhalen in een zonnige omgeving.

vaste rubrieken 4 Journaal: Berichten over en uit UZ Leuven 5 Woordje van de pastor 10 Columns van Kris Gelaude… 24 …en Clara Vanuytven 30 Fun-page - voor de jonge UZ-magazine-lezers

redactieadviesraad: prof. dr. Koen Bronselaer, Jan Etienne, Katja Genné, Ludo Govaerts, prof. dr. Marie-Christine Herregods, prof. dr. Diethard Monbaliu, prof. dr. Peter Reynders, Suzy Van Hoof, Ad Van Poppel, Clara Vanuytven, Jan Verhaeghe, prof. dr. Raymond Verhaeghe en prof. dr. Chris Verslype eindredactie: Katja Genné hoofdredactie: Suzy Van Hoof redactieadres: UZ Leuven, dienst communicatie, Herestraat 49, 3000 Leuven, tel. 016 34 49 55, uzmagazine@uzleuven.be reclameregie: B-Net, Bie Van Cleuvenbergen, voor DECOM, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen tel. 016 63 20 65 – e-mail: bie@decom.be, bie@b-net.be Aan dit nummer werkten mee: Clara Vanuytven, Dominique Joos, Kris Gelaude, Ad van Poppel e.a. foto’s: Jan Locus, Geert De Keyser, Sofie Beirens. productie: DECOM NV, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen, tel. 015 65 28 52 vormgeving: Carla Van Caeneghem, DECOM projectopvolging: Sabine Rosseel, DECOM verantwoordelijke uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven copyright: overname van artikels of gedeelten daarvan wordt toegestaan na overleg met de redactie en met vermelding van de bron UZ-magazine - juni 2009

uz journaal

Nieuws uit de gezondheidssector

Oproep voor jonge artiesten Ter gelegenheid van het tienjarige bestaan van de palliatieve eenheid van UZ Leuven campus Sint-Pieter zoekt UZ Leuven jonge artiesten. Wie jong is (tussen 12 en Geef kleur 18 jaar) en een virtuoos is met penseel, verf, oliekrijt.... kan mee doen aan een aan de palliatieve eenheid van UZ Leuven! wedstrijd om een kunstwerk voor de paljd wedstri e Artistiek jaar 18 en liatieve eenheid te maken. Er zijn drie 12 tussen voor jongeren opgegeven thema’s: ‘Ode aan het leven’, ‘Zorgzaam leven met elkaar’ en ‘De eenheid palliatieve de ‘Kleur van UZ Leuven’, dat mag je best letterlijk nemen! kringloop van het leven’. De twintig beste werken zullen tijdens de jubileumavond 20 meest verbluffende werken Leuven op op 15 oktober tentoongesteld worden in 15 oktober 2009 de Leuvense Universiteitshal. Nadien tentoongesteld winnaar kans op een leuke prijs. zullen ze een plaats krijgen aan de muren Lees het wedstrijdreglement op www.uzleuven.be/kunstwedstrijd. van de palliatieve eenheid. De winnaar maakt bovendien kans op een fraaie prijs. De werken mogen niet groter zijn dan 50 bij 70 centimeter en moeten ten laatste op 30 september voorzien van naam, leeftijd, telefoonnummer en e-mailadres toegekomen zijn op de palliatieve eenheid. Het volledige wedstrijdreglement is te vinden op www.uzleuven.be/kunstwedstrijd. Wie nog vragen heeft kan terecht bij Diane Vandepoel (tel. 016 73 39 41, e-mail diane.vandepoel@uzleuven.be). De wedstrijd is een organisatie in samenwerking met Muzes, vereniging voor kunstzinnige en culturele vorming op school. verf, oliekrijtjes en Ben je tussen de 12 en 18 jaar? Geven de woorden penseel, van de palliatieve een wit doek je kunstige kriebels? Dan is het 10-jarig bestaan jouw creatief talent. eenheid UZ Leuven de perfecte aanleiding voor het botvieren van

levendigLaat je volledig gaan, keer je creativiteit binnenstebuiten en laat de dan een heid en warmte van je werk spatten. Wie weet wordt jouw kunstwerk van de lichtpuntjes aan de muren van de palliatieve eenheid!

De van mogen kleur bekennen tijdens de jubileumavond in de universiteitshal . Nadien verhuizen ze naar de palliatieve eenheid op campus Sint-Pieter.

wordt je werk niet alleen

Als

via Heb je nog vragen? Dan kun je terecht bij Diane Vandepoel, en.be. tel. 016 73 39 41, gsm 0494 60 64 52 of e-mail diane.vandepoel@uzleuv In samenwerking met Muzes, vereniging voor kunstzinnige en culturele

vorming op school

Ontwerp & realisatie: dienst communicatie UZ Leuven

maar maak je ook

E-mail een kaartje Stuur via e-mail een elektronische wenskaart naar een familielid, een vriend of kennis die in UZ Leuven verblijft. Bijvoorbeeld ter gelegenheid van een verjaardag, van een blijde gebeurtenis op de kraamafdeling of gewoon om die persoon beterschap te wensen en een hart onder de riem te steken. Hoe? Surf naar www.uzleuven.be en klik de elektronische wenskaart aan. De kaart wordt in kleur afgedrukt en (op werkdagen) verstuurd met de interne UZ Leuven-post. De naam en woonplaats van de patiënt moeten wel ingevuld worden. En natuurlijk kunt u er ook een persoonlijke boodschap bij zetten.

Tele-Onthaal 106 Een ziekenhuisopname kan erg ingrijpend zijn en patiënten en hun familie maken daarom moeilijke momenten mee. De artsen, verpleegkundigen en sociaal werkers hebben daar aandacht voor, maar niet iedereen wil hen lastigvallen. Anderen willen liever anoniem praten, eventueel midden in de nacht. Tele-Onthaal (106) biedt een oplossing. Tele-Onthaal is een telefonische hulpverleningsdienst waar opgeleide vrijwilligers (onder supervisie van een team beroepskrachten) dag en nacht klaar staan.

UZ-magazine - juni 2009

Wie, wat, waar? U wilt nog snel iets kopen of geld afhalen in campus Gasthuisberg? Er zijn in de ontvangsthal een kiosk, een bloemenwinkel en een bankkantoor. Buiten het bankkantoor en op de eerste verdieping staat een geldautomaat ter beschikking. Ook is er een winkelautomaat waar dag en nacht een groot aantal supermarktartikelen verkocht worden. De hoteldienst van campus Gasthuisberg heeft een folder beschikbaar waarin de plaats van de automaat is aangegeven op een plattegrond. De folder is ook opgenomen in de map van de onthaalbrochure voor patiënten. Openingstijden winkel: maandag tot vrijdag zaterdag zondag Bloemenwinkel: maandag dinsdag tot vrijdag zaterdag, zon- en feestdagen

7 tot 19.30 uur 10 tot 19 uur 13.30 tot 19 uur 12 tot 18.30 uur 10 tot 19.30 uur 12.30 tot 18 uur

Kunst in het ziekenhuis De expositieruimte in campus Gasthuisberg wordt in de komende maanden ingenomen door werken van ‘Kunst In Huis’, van Mariëlle Janssens en Hilde Maes. Kunst In Huis is een vzw die promotie maakt voor jonge Vlaamse kunstenaars. Men probeert “...openheid te creëren voor actuele kunst bij een zo groot mogelijk publiek. Dit gebeurt door het verhuren van kunstwerken aan particulieren en bedrijven, maar evenzeer door het organiseren van tentoonstellingen, projecten en het participeren aan artistieke evenementen.” Kunst In Huis wil, zo stelt men “...niet het zoveelste distributiekanaal voor actuele kunst zijn, maar stelt een unieke ervaring van omgaan met kunst centraal, waarbij niet het bezitten van het kunstwerk, maar wel de kunstervaring centraal komt te staan.” De vzw heeft verschillende vestigingen. Een ervan is in Leuven aan de Kolonel Begaultlaan 15, bus 8 in deelgemeente Wilsele. De werken van Kunst In Huis hangen van 2 juni tot 19 juli in campus Gasthuisberg. (Meer informatie: www.kunstinhuis.be) Van 13 juli tot 18 september stellen Mariëlle Janssens en Hilde Maes tentoon. Mariëlle Janssens is gebeten door de kalligrafiemicrobe nadat ze eerder portretten en romantisch-classicistisch olieverfschilderijen maakte. Ze kalligrafeert ook ‘driedimensioneel’: ze kapt met hamer en beitel letters uit in steen. Hilde Maes gebruikt verschillende technieken voor haar werken van landschappen, stillevens, dieren en mensen: aquarel, pen en conté, pastel en olieverf. Ze legt zich vooral toe op de weergave van het natuurlijke: de dingen tonen zoals ze zijn of zoals Maes ze ziet in haar fantasie.

pastor Dat zij de nacht doorkomen met elkaar...

“Hey, Mieke! Goed dat ik je net nu zie, ik heb een vraag voor jou.” Een verpleegkundige spreekt me aan wanneer ik langs de verpleegwacht van een van mijn afdelingen loop. “Zou jij even kunnen langsgaan bij mevrouw Neels? Ze kreeg gisteren slecht nieuws van de dokter: genezen is niet meer mogelijk. En dat terwijl ze vorige week nog zoveel hoop had. Haar man is nu bij haar. Misschien zou een gesprek hen deugd kunnen doen.” Ik beloof om meteen te gaan kennismaken, al voel ik het lood in mijn schoenen: het blijft moeilijk om je voor te bereiden op wat je achter deze kamerdeur zal vinden. Een hoop onzekerheid, dat zeker. Verdriet, boosheid en onmacht, dat ook natuurlijk. En wie weet hier en daar wat berusting en vertrouwen… We zullen zien. Ik tref mevrouw Neels aan terwijl ze rechtop in bed een boek leest: een fiere vrouw met uitstraling, ook nu de chemo zichtbare sporen heeft nagelaten. Naast haar zit haar man. Al acht jaar vechten ze samen tegen kanker en hebben ze heel wat meegemaakt: een operatie, chemo, bestraling, stilaan beter worden, hervallen, en weer van vooraf aan beginnen… En nu kwam dus het harde nieuws van de dokter daarbovenop. Voorzichtig vraag ik hoe ze de voorbije uren zijn doorgekomen. Ze vertellen dankbaar hoe de attente verpleegkundigen ervoor hebben gezorgd dat ze vannacht samen hebben kunnen slapen en over de lange gesprekken die ze over de bedden heen hebben gevoerd. Dankzij die nacht hadden ze beiden het gevoel de wereld weer aan te kunnen, ook al is de toekomst heel onzeker. “De toekomst… Hoe voelt kijken naar de toekomst nu voor jullie?”, durf ik te vragen. Terwijl mevrouw Neels de hand van haar man neemt, zegt ze: “Ik heb geen angst voor de toekomst. Mijn man en ik hebben altijd elkaar gehad om op te steunen, al die jaren lang. De mooie momenten die we hebben meegemaakt, nemen ze ons nooit meer af.” Ze kijkt naar hem: “Zo wil ik vandaag vooruitkijken naar de maanden die me nog resten en opnieuw beloven dat ik er voor jou zal zijn in de goede en de kwade dagen.” Er valt een diepe stilte in de kamer. Na een tijdje neemt haar man het woord: “Ook ik beloof jou om er steeds voor

WOORDJE VAN DE PASTOR

Mieke Van Reeth

jou te zijn in de goede en de kwade dagen. Om te blijven vechten voor geluk zoals jij me altijd geleerd hebt, tot onze weg ten einde loopt.” Sprakeloos, beseffend dat ik getuige ben van een heel bijzonder moment, schieten de woorden mij tekort. Er rest mij alleen nog een gebaar: het nemen van hun handen, deze mensen met elkaar verbinden en hen beiden zegenen.

‘Temidden van het verdriet en de onmacht vond ik een bron van warmte en liefde’ Een half uurtje later neem ik afscheid van mevrouw Neels en haar man. Morgen mag ze naar huis, dus of ik deze mensen nog zal terugzien, is niet zeker. Wel zeker is dat ik achter deze kamerdeur een verborgen schat heb gevonden. Temidden van het verdriet en de onmacht vond ik een bron van warmte en liefde die ook mij heel sterk heeft geraakt. Als ik later in de kapel zit en wat tijd neem om de dag te laten bezinken, klinkt in mijn hoofd de bekende huwelijkszegen van Huub Oosterhuis als een gebed dat voor mij nu pas zijn echte betekenis onthult. Ik draag het op aan alle mensen hier in het ziekenhuis. God, behoed de liefde van de geliefden. Gij die weet hoe broos en bijna niets twee mensen zijn, en dat hun hart onrustig is en onbestendig als het weer; Gij die hen toegekeerd hebt naar elkaar, opdat zij niet meer half zijn, onbestemd en onvervuld. Leer hen verstaan het dodelijk geheim dat liefde lijden is, dat geven leven doet. Geef hen de tijd elkaar te kennen en te troosten, blaas hun hartstocht aan, maak hen geduldig en oneindig lief, dat zij de nacht doorkomen met elkaar. w UZ Leuven telt elf pastors, onder wie vier priesters en zeven leken. Mieke Van Reeth is een van hen.

UZ-magazine - juni 2009

Diabetes is niet beperkt tot één leeftijdsgroep. Ook jongeren kunnen ermee te maken krijgen. Wat betekent diabetes voor – rebelse – pubers? Prof. dr. Chantal Mathieu (endocrinologie) en prof. dr. Kristina Casteels (pediatrie-endocrinologie) gaan er dieper op in.

Diabetes

Clara Vanuytven

Jongeren en diabetes: meten is weten Het zal je maar overkomen. Je bent een puber. En alsof dat al niet moeilijk genoeg is, heb je ook nog diabetes. Met een lijf vol hormonen en een hoofd dat in de wolken hangt, moet je nadenken over iets waar de doorsnee tiener niet eens bij stilstaat. Zo ben je in je haast om naar een popconcert te gaan vergeten te eten. Een doorsnee tiener danst het concert dan uit zonder flauw te vallen. Een jongere met diabetes kan echter gezondheidsproblemen krijgen. Een te lage bloedsuikerwaarde door te weinig of geen voedingsopname kan heel wat acute ongemakken, in ernstige gevallen zelfs een coma, veroorzaken. UZ-magazine - juni 2009

Type 1 Diabetes is een chronische, ongeneeslijke ziekte die op eender welke leeftijd acuut kan toeslaan. Vrijwel alle kinderen, adolescenten en jonge mensen met diabetes hebben diabetes type 1. Prof. dr. Chantal Mathieu, kliniekhoofd endocrinologie, legt uit: “Diabetes type 1 is die vorm waarbij het afweersysteem van de patiënt om een nog onbekende reden de cel aanvalt die – in normale omstandigheden – het bloedsuikergehalte onder controle houdt. Die bètacel doet dat door continu het suikergehalte te meten en insuline af te scheiden. De behandeling van type 1-diabetes bestaat er

dan ook in om de normale functies van de stukgemaakte cel over te nemen. Jongeren met diabetes moeten zo dikwijls mogelijk, maar bij uitstek bij de maaltijden, hun bloedsuikergehalte meten om zich dan de juiste hoeveelheid insuline via een injectie toe te dienen.” - Meten, nadenken, weten wat te doen... Vanaf welke leeftijd kunnen kinderen dat zelf? Prof. dr. Chantal Mathieu: “Wie een notie van cijfers heeft, kan de hoeveelheid insuline leren schatten. Meestal is dat op lagereschoolleeftijd. Maar zoals de ene tiener van de andere verschilt (de één is vroegrijp, de andere niet), verschilt ook het individuele

Prof. dr. Chantal Mathieu (links) en prof. dr. Kristina Kasteels: diabetes is er elke dag, dat vraagt motivatie van de jongeren

mogen weten dat een goede zorg een goed leven later garandeert. De pediater is de juiste persoon om ‘diabetes hebben’ in te passen in ‘het kindzijn’.”

Verzetten

vermogen om zichzelf te controleren en te behandelen.” Meten is weten? Hoe vaak moeten jongeren hun bloedsuikerspiegel controleren? Prof. dr. Chantal Mathieu: “Belangrijk is om het suikergehalte in het bloed (de glycemiewaarde) zo dicht mogelijk bij de normale waarden te krijgen en te houden door verschillende injecties per dag. Vier metingen, vóór het eten, is het minimum. Maar het is beter om zeven of acht keer te controleren hoe hoog (bij hyperglycemie) of laag (hypoglycemie) de waarde is. Ook vóór de zwemles of na de turnles moet hun bloed getest worden. Jongeren met diabetes die leren autorijden, moeten extra meten.”

de hormonale waarden omhoog en omlaag schieten. Dat heeft niet alleen invloed op hoe een puber zich voelt, maar ook op de diabetescontrole. De adolescent is geen kind meer, maar toch nog niet volwassen. Hij verlangt naar zelfstandigheid, maar diabetes staat dat niet toe. Je kunt niet in bed blijven liggen, je mag immers geen inspuiting overslaan. De ziekte is er élke dag of het nu een vakantie-, weekend- of feestdag is. Vandaar dat motivatie nodig is.” - Pubers motiveren? Is dat geen onmogelijke zaak? Prof. dr. Chantal Mathieu: “Ik luister naar hun argumenten, naar wat hun leven beheerst. Waardoor zijn hun bloedwaarden ontregeld? Staan er examens voor de deur? Of is een geliefd huisdier gestorven? Ik zoek een gaatje in het pantser van zo’n jongerenlijf. Willen ze een attest om rijlessen te kunnen volgen (want een diabetespatiënt heeft dat nodig), dan krijgen ze dat, als hun waarden een tijdlang voldoende onder controle zijn. Of ik vraag zo’n verliefde kerel om z’n lief mee te brengen naar de consultatie. Dromen ze van een tattoo of piercing? Dan moeten hun waarden wel een tijdlang goed onder controle zijn. Ik zoek de juiste argumenten om hen te overtuigen van het belang van meten. Dreigen dat bij ongezond gedrag er later verwikkelingen kunnen optreden, kan niet! Aanmoedigen om méér te meten, gezonder te eten of meer te sporten is zinvoller.” - Is diabeteseducatie nodig? Prof. dr. Chantal Mathieu: “Jonge kinderen met diabetes moeten zo goed mogelijk begeleid worden. Ze hoeven niet betutteld te worden. Kinderen

H A A R W E R K E N

Moeilijke periode - Kan die verantwoordelijkheid bij jongeren gelegd worden? Want pubers, niets aan te zeggen, wordt beweerd. Prof. dr. Chantal Mathieu: “De adolescentie is een moeilijke periode waarin

Bezoek onze nieuwe website www.haarwerken-dewit.be Willy Dewit LEI 6 - 3000 LEUVEN Tel. 016 22 60 41

Prof. dr. Kristina Casteels, pediaterendocrinologe, leidt het multidisciplinair kinderdiabetesteam van UZ Leuven. “Een kind of adolescent met diabetes vraagt een andere aanpak dan een volwassene”, zegt ze. “Sinds 1 juli 2007 is de ‘Diabetesconventie voor kinderen en adolescenten’ aangepast: kinderen worden bij voorkeur begeleid in een kinderdiabetescentrum (een ziekenhuisdienst die met het Riziv een afzonderlijke overeenkomst gesloten heeft voor de begeleiding en educatie van kinderen en adolescenten). Daardoor is het mogelijk om een multidisciplinair team aan de zijde van de kinderen en ouders te hebben.” - Momenteel zijn er ongeveer 200 kinderen in behandeling in het kinderdiabetescentrum van UZ Leuven. Ook buiten de consultatie staat het team ter beschikking? Prof. dr. Kristina Casteels: “We proberen te vermijden dat die kinderen met een stigma opgroeien. Vandaar dat een verpleegkundige, gespecialiseerd in de begeleiding van diabetes, naar de school of sportvereniging van een patiënt gaat om mensen in te lichten. We moedigen jongeren aan om aan activiteiten deel te nemen: bosklassen, sportdagen,... Kerstfeest met pannenkoeken? De diëtiste geeft raad. Of de sociaal werkster begeleidt de ouders. Ook de hulp van de psychologe is kosteloos. We streven voor deze kinderen een zo normaal mogelijk leven na.” - Adolescenten zijn een geval apart? Prof. dr. Kristina Casteels: “Adolescenten zijn op zoek naar grenzen. Hoe ver kunnen ze gaan, bijvoorbeeld in de relatie met hun ouders, maar ook ten aanzien van hun diabetes. Zij begrijpen hun ziekte en de

Maatwerk en haartoevoegingen voor dames en heren  Specialisatie haarprotheses voor chemopatiënten  Ruim assortiment vanaf €150  Derde generatie haarwerkenspecialist 

Véronique Dewit HUIS- & ZIEKENHUISBEZOEK Tel. 0476 45 50 83 - 016 47 07 83

UZ-magazine - juni 2009

Prof. dr. Chantal Mathieu: ‘De adolescentie is een moeilijke periode en dat heeft niet alleen invloed op hoe een puber zich voelt maar ook op de diabetescontrole’

gevolgen ervan op korte en lange termijn. Ze stellen zich veel vragen over hun diabetes en de impact ervan op hun leven, vooral ook op hun seksualiteit. Diabetes is in contradictie met hun evolutie. Adolescenten verzetten zich namelijk tegen normen en regels, maar diabetes vraagt net véél nauwgezetheid. Het gebeurt dan ook vaak dat hun diabetes bij periodes niet goed geregeld is. Jongeren experimenteren met voeding, met niet spuiten, met niet meten.” - Het kindzijn is normaal een zorgeloze periode, maar de vrijheid van jongeren met diabetes wordt ernstig beknot. Prof. dr. Kristina Casteels: “Om de drie maanden komen kinderen en jongeren op controle. De psycholoog zal hun creativiteit aanmoedigen en hen leren aanvaarden dat diabetes op die leeftijd een opeenvolging van successen en mislukkingen is, maar ook dat er grenzen zijn. Er is overleg met een diëtist. In elk geval zal het pediatrisch team moeten evalueren of bijkomende hulp noodzakelijk is. Ook al vallen de glycemiewaarden tegen, we blijven de patiënten zien. We blijven hen motiveren, blijven hen steunen. We beantwoorden hun vragen over seksualiteit, alcohol, drugs, studiekeuze. En meestal komen die jongeren wel op hun pootjes terecht.”

UZ-magazine - juni 2009

Prof. dr. Kristina Casteels: ‘Adolescenten verzetten zich tegen normen en regels en diabetes vraagt net veel nauwgezetheid’

Erik Erik was twaalf. Hij zat in het tweede jaar middelbaar toen hij opeens sterk begon te vermageren. Veel drinken, meer plassen, vaak moe. Wat zijn moeder al vermoedde, werd door de dokter bevestigd: Erik had diabetes type 1. Erik is nu negentien en derdejaarsstudent burgerlijk ingenieur: “Ik heb diabetes gekregen op een leeftijd dat ik er verstandelijk goed kon mee omgaan – al vroeg het wat tijd, wat aanpassing en aanvaarding. Gewenning ook, want in het zieken-

choco op bruin brood’. En sporten. Ik betrek anderen niet in die keuzes, ik praat daar niet over. Er zijn leukere onderwerpen om over te praten.” Meten en spuiten in het openbaar vermijdt hij. Hoe kon hij dat op de middelbare school oplossen? “ ’s Middags bleef ik even wachten in de gang. Daar kon ik mijn bloedsuiker meten en mezelf inspuiten. Pas daarna ging ik naar de refter. Nee, ik hoefde mezelf niet te motiveren. Ik weet dat ik het moet doen, anders word ik moe of slaperig omwille van een hyperglycemie. Mijn conditie motiveert me om erop te letten.”

‘De adolescent is geen kind meer, maar nog niet volwassen. Hij verlangt naar zelfstandigheid, maar diabetes staat dat niet toe’ huis volgde ik een strikt schema. Opstaan, meten, inspuiten, eten... Nu kan ik het schema, dat zeer tijdrovend is, beter bespelen. Ik los het zelf op. Ik weet dat ‘choco op bruin brood’ beter voor me is dan ‘choco op wit brood’. Maar nog beter is ‘geen of suikervrije

Hij geeft wel toe dat hij misschien niet vaak genoeg meet. “Maar soms is het ook moeilijk. Vooral als je andere dingen aan je hoofd hebt. Als ik vóór het examen weinig eetlust heb, moet ik proberen vooruit te kijken zodat ik niet in de problemen kom in het exa-

menlokaal. Ik denk er vaak aan, het is een gewoonte. Ik moet alle factoren inschatten: wanneer kan ik eten, wanneer moet ik mezelf inspuiten? Maar dat lukt aardig. Ik heb systematisch geleerd mijzelf aan te passen aan de situatie. Dat is volgens mij een goede leerschool voor het latere leven...” En sport? Erik sportte als kind al veel. En vandaag? “Ik ben nu scheidsrechter, ik fluit voetbalwedstrijden. Afhankelijk van de glycemiewaarde vóór de match heb ik een plan in mijn hoofd. Ik bedenk hoe ik het moet aanpakken tot aan de match, tijdens de match en erna. En dat lukt! Zelfs competitiesport kan ik aan.” Hij bena-

drukt: “Kijk eens wat Pär Zetterberg deed...” Pär Zetterberg? “De Gouden Schoenwinnaar, hij heeft ook diabetes type 1.” Dat is wat prof. dr. Chantal Mathieu een ‘gaatje’ zou noemen. Een plekje in het harnas van een jongerenlijf. Waar een patiënt gevoelig voor is, wat hem motiveert om op de best mogelijke manier met zijn ziekte om te gaan, om zo normaal mogelijk te leven. Pär Zetterberg, Willem Van den Eynde en Nick Jonas zijn drie idolen voor opgroeiende jongeren, maar ze zijn ook diabetes type 1-patiënten. Bewonderenswaardig? Volgens

prof. dr. Chantal Mathieu en prof. dr. Kristina Casteels zijn hun eigen patiënten, ook zonder voetbalcontract of grote carrière, degenen die dagelijks én meermaals per dag het grootste respect verdienen. w

Toppers en diabetes Wie meer wil weten over Pär Zetterberg? http://nl.wikipedia.org/wiki/P%C3%A4r_Zetterberg Of wie wil lezen hoe Willem Van den Eynde profwielrenner werd? www.diabetes-vdv.be Wil je het filmpje zien waarin popster Nick Jonas tijdens een optreden zijn ziekte bekendmaakte? http://nl.youtube.com/watch?v=RDQkejvNi5k

Erik: ‘Ik heb systematisch geleerd mijzelf aan te passen aan de situatie’

Wie de hoogste eisen stelt aan comfort en interieur, vindt bij ons de gepaste relaxzetel.

% g - 30

Kortin

Express

Powerlift. €1175 BTWi.

or mst vo senko en s u t t en me ische zorg " med ebsite "zie w

Amélie

Elektrische rug en voet verstelbaar. v.a. €1452 BTWi.

ME DI

C®

www.patientenzetels.be

S UP

Info en contact via onze website

RELAXEN T

A EO RI GI N

VUYLSTEKE & Co H O L S B E E K TEL. 0495/545 560

Contacteer ons voor een bezoek aan onze fabriekstoonzaal Adv_Amelie-V4.indd 1

Leverancier aan UZL 22/05/2009 14:03:01

column Zo simpel column

Kris Gelaude

‘Het enige wat we hebben is een beetje tijd.’ Ik denk dat deze overwogen woorden uit de mond kwamen van Seneca. De eeuwigheid is niet van ons. Althans voorlopig niet. Anders hadden gsm-operatoren in het land aan de overkant er wel een markt in gevonden waar ze, al dan niet in een verbeten strijd gewikkeld, zoveel mogelijk abonnees voor hun winkel zouden trachten te winnen. Maar geen van onze geliefde doden die ligt te wachten op ook maar iets van die gesofistikeerde communicatiesnufjes. Zij hebben hun eigen, ontijdelijke manier om af en toe eens rond te waren in ons aardse bestaan. Altijd even onhoorbaar als onzichtbaar. In tal van tastbaarheden die wij van hen bewaren. En soms ook uitzonderlijk terwijl wij, in een diepe slaap verzonken, zoveel aardse beslommeringen hebben losgelaten dat de zwaartekracht ons niet meer vasthoudt. Zonder ook maar iemand te storen, lijken ze dan weer naast je te staan. Zo dichtbij dat je elkaar zou kunnen aanraken, alsof alle grenzen tussen dit bestaan en wat daarna komt, voor een ogenblik zijn dichtgegroeid. Mij overkomt het niet zo vaak, maar als het gebeurt, wil ik dat zalige gevoel maar al te graag een poosje koesteren. Laatst zag ik mijn grootmoeder terug. Zij bezoekt mij het vaakst en ik weet niet waarom. Misschien om de onvervangbare rol die ze gespeeld heeft toen ik, na moeders veel te vroege dood, plots voor een gezin moest zorgen. En zij waakzaam en met grote wijsheid achter mij gestaan heeft. Een half leven later, terwijl ik alleen maar pluimen ben kwijtgeraakt, blijkt zij in mijn dromen geen haar veranderd. Even jong als ik haar altijd heb gekend, zelfs toen ze de drempel van de 90 reeds overschreden had. Fier en waardig als in haar beste dagen. En het wil me niet eens verwonderen. Het enige wat ik bij dit soort nachtelijke ontmoetingen wel jammer vind, is dat er zo weinig heen en weer verteld kan worden. Onze geliefde doden in hun hemel blijken erg gesteld te zijn op die onaantastbare en grenzeloze stilte. Ik weet nochtans dat mijn grootmoeder en ik in geen dagen bijgepraat zouden raken. Over wat er allemaal gebeurd is, sinds zij op die

10 UZ-magazine - juni 2009

heldere voorjaarsmorgen, na het zemen van de ramen, geruisloos is heengegaan. Over hoe ik gaandeweg geleerd heb dat het leven bij voorkeur zijn eigen loop kiest, maar dat het tegelijk ook mooi kan blijven als je erin slaagt je aan te passen aan de vele wendingen. Over alle andere geliefden die wij hier nog altijd blijven missen. Over die eeuwige rust en of dat eigenlijk een beetje meevalt. En hoe het met het weer zit, daar voorbij die laatste horizon, of het er nu zomer is of winter. Of wat mijn grootmoeder ondertussen zo allemaal gedaan heeft, vermits het me onvoorstelbaar lijkt dat ze niet tal van breiwerken zou hebben opgezet, voor een of andere vergeten heilige die er even kouwelijk uitzag. En vooral, hoe ze ondertussen haar waaier van relaties verder heeft uitgebreid, want ze heeft altijd bewezen dat ze erg bedreven was in het leggen van de meest boeiende contacten. Helaas, niemendal kom ik daarvan te weten. Ik zal het moeten doen met enkel de herinneringen. En misschien is dat nog wel terecht ook. Want in al het noembare en het onnoembare dat geliefden stilzwijgend achterlaten, is er zoveel meer onsterfelijks dan wij durven te denken. Zoveel beelden, zoveel woorden waaraan wij ons voor de rest van onze dagen zullen blijven warmen. Zoveel leegte waar ons verlangen kan omheen groeien. Zoveel erfelijkheden, om ons te helpen onthouden waar we vandaan komen. Zoveel wijsheid die tussen de plooien van het verleden ligt bewaard. ‘Het enige wat we hebben is een beetje tijd.’ Hoe simpel kan het zijn? Je hoeft geen ronkende titel te hebben om daarmee iets te doen. Wie dat begrijpt, weet dat het er vooral op aankomt om dat beetje gekregen tijd boordevol leven te gieten. En er dan nog heel veel liefde omheen te winden. w

Kris Gelaude is vaste medewerkster van het weekblad Tertio, de uitgaven van UM–Brugge, Symposion en het Brussels Catechesehuis. Ze is ook auteur van het boek ‘Teder Asiel’.

.ȳȫS ͗Ȫӝ[Ⱥ ͩJʚ ӦȪS Ȫ͸ ǑOEȪST

i&SHPOPNJTDIFw NBUSBTTFO o MBUUFOCPEFNT o IPPGELVTTFOT o CVSFBVTUPFMFO o SFMBY[FUFMT NBTTBHF[FUFMT o TBMPOT o LOJFTUPFMFO [JU FO TUBUBGFMT o [JUCBMMFO &SHPQPMJT #SBTTDIBBU .BSJB UFS )FJEF

#SFEBCBBO # #SBTTDIBBU

#FELJOH &SHPQPMJT -FVWFOTFTUFFOXFH # #PPSUNFFSCFFL 5FM 'BY F NBJM JOGP!CFELJOH CF

5FM 'BY F NBJM JOGP!CFELJOH CF

0QFO V o V ;BUFSEBH V o V ;POEBH NBBOEBH FO GFFTUEBHFO HFTMPUFO

XXX CFELJOH CF

0QFO V o V ;BUFSEBH V o V ;POEBH V o V %JOTEBH FO GFFTUEBHFO HFTMPUFO

(FTQFDJBMJTFFSEF LJOFTJUIFSBQFVUFO IFMQFO KF HSBBH UFS QMBBUTF IFU CFTUF UF LJF[FO WPPS KF SVH

4MBǑҀ ӬȢ͡ [̢ӂ ӬȢ͡

UZ Leuven is een groot huis met meerdere campussen. De interne bewakingsdienst houdt er op een vriendelijke manier een oogje in het zeil. Wat doen de bewakingsagenten en hoe is de dienst georganiseerd? UZ-magazine ging het vragen.

Bewakingsdienst

Ad van Poppel

Meer dan een bewakin Samen met Ivan van de bewakingsdienst loop ik door een labyrint van gangen in campus Gasthuisberg. Ivan kent de weg op zijn duimpje, ik daarentegen weet me nog nauwelijks te oriënteren. Was het nu de derde of de vierde verdieping? En hoe kom je weer aan het onthaal? Logisch dat soms ook patiënten de weg kwijtraken: de lift verlaten op de verkeerde verdieping en ‘je hebt het zitten’... Op zo’n moment schakelt men de interne bewakingsdienst in om de verloren patiënt op te zoeken. Maar die dienst doet meer dan het opsporen van verloren gelopen patiënten. De interne bewakingsdienst bestaat uit 44 personen, 37 bewakingsagenten en 7 ziekenhuisstewards. De bewakingsagenten en ziekenhuisstewards doen in principe hetzelfde werk, hebben ook hetzelfde uniform (sinds kort ook in het nieuw: wit hemd, zwarte broek en jas), maar 12 UZ-magazine - juni 2009

hebben een ander sociaal statuut (zie kader). Het grote verschil met externe bewakingsagenten in dienst van gespecialiseerde firma’s en de bewakingsagenten is dat deze laatste veel meer taken op zich mogen nemen. “Externe mensen mogen maar strikt doen wat in de wettelijke taken voorgeschreven staat: het toezicht houden op goederen en op mensen”, aldus Marc Deneyer, verantwoordelijke van de interne bewakingsdienst van UZ Leuven. “Een bewakingsagent van UZ Leuven mag ook een bloedstaal vervoeren of een maaltijd brengen naar een arts in het operatiekwartier.” De interne bewakingsagenten voeren opdrachten uit aan het onthaal (ze nemen ‘s nachts ook het onthaal over), als conciërge, bij het parkeerbeheer, bij de toegangscontrole, bij de bewaking zelf en bij interventies. “We werken samen met de lokale politie van Leuven. Er is

trouwens een wijkagent verbonden aan UZ Leuven. Dat is een unicum in ons land”, zegt Deneyer.

* Bewakingsagent Ivan komt net terug van een interventie in campus SintPieter. Daar blijkt een (poging tot) inbraak te zijn geweest. Er is weliswaar geen inbreker betrapt, maar hij heeft wel de vaststelling van braak gedaan, er foto’s van genomen en het gerapporteerd. We zitten even in de ruimte waar de bewakingsmedewerkers hun ‘uitvalsbasis’ hebben. Er zijn vier teams actief. Elk team bestaat uit elf man en heeft één teamleider. Er werkt altijd één team overdag, van 7 uur ‘s morgens tot 19 uur ‘s avonds, zeven dagen per week. Dan heeft het ene team een week vrijaf en neemt het andere het over. Een tweede team doet het nacht-

‘We zijn geen boemannen. We werken in een sociale omgeving en doen wat water bij de wijn’

teken van privébewaking. Wat trekt Ivan aan in de job van bewakingsagent? “Het contact met de mensen”, zegt hij. “En het is heel gevarieerd werk. Geen enkele dag is dezelfde. Je maakt ‘s morgens wel een planning op, maar die kun je vaak toch niet volgen. Je bent bijvoorbeeld op ronde en dan word je opgeroepen voor een kleine aanrijding. Of je moet naar de spoedgevallendienst als daar een patiënt agressief is geworden (bijvoorbeeld als die onder invloed van alcohol of drugs

zegt Marc Deneyer. “We zorgen ook voor het parkingbeheer, preventief en repressief. Preventief is als we merken dat bij een auto de lichten nog opstaan. Dan proberen we de eigenaar te zoeken. Maar ook repressief. We moeten bijvoorbeeld de toegang tot de spoedgevallendienst garanderen, anders is daar een groot probleem. We moeten de brandwegen vrijhouden.” Dat wil niet zeggen dat elke auto die verkeerd geparkeerd staat, direct getakeld wordt. “We werken in een sociale omgeving. We doen wat water bij de wijn. Per jaar takelen we twaalf auto’s, terwijl we er elke dag wel twaalf zouden kunnen laten wegslepen.” Daarnaast doen de agenten elke dag en nacht enkele patrouilles in en rond de gebouwen van UZ Leuven. En als het nodig is, bieden ze

‘We willen zeker geen Rambo’s, we willen mensen die sociaal ingesteld zijn’

gsagent werk, van 19 uur ‘s avonds tot 7 uur ‘s morgens, ook zeven dagen per week. En ook in een systeem van één week op, één week af. Elk team heeft aan het hoofd een brigadier. Ivan is een van hen. Hij is nu zestien jaar actief in de dienst. Daarvoor zat hij in de schoonmaakdienst. In die tijd maakte de bewakingsdienst nog deel uit van de hoteldienst (tegenwoordig van de technische dienst), samen met de schoonmaakdienst. “De vraag kwam toen wie er naar de bewaking wilde. Ik wilde dat wel eens proberen. We moesten daarvoor wel een cursus volgen bij de politieschool in Antwerpen. We waren nog maar de tweede lichting die de cursus volgde”, zegt Ivan. Een cursus is nu nog steeds verplicht. Pas dan mag het bewakingspersoneel het internationale ‘Vigilis’ officieel dragen. Dat is een over de grenzen heen erkend

is). Soms is het spannend. Een noodoproep is dat zeker, omdat je niet weet wat je zult aantreffen.” Ivan zegt dat het werk aanvankelijk zwaar was. Zeker omdat de dienst 12 uur in touw is. “Maar dat went. In het begin was het moeilijk. Ik was gewend aan een dag van 8 tot 5. Je moet immers nog twee uur door als het 17 uur is. We stappen ook zeker tien kilometer per dag, van de ene eenheid naar de andere.”

* De bewakingsdienst van UZ Leuven is zeker geen politiedienst. “We zijn geen boemannen”,

facilitaire ondersteuning. Is er een technisch probleem bij de liften, dan worden ze ook opgeroepen. Is er ergens brandalarm dan moeten ze er ook heen. Bij diefstal worden ze ook ingeschakeld (maar de juridische afhandeling ervan is een taak voor de politiediensten), evenals bij agressie. Dat laatste is een groeiend fenomeen en loopt gelijk met de toenemende agressiviteit in de hele samenleving. “De mensen worden ook mondiger. Er is meer verbale agressiviteit, maar ook fysische”, aldus Deneyer. “Dat heeft soms ook met het ziektebeeld van een patiënt te maken, bijvoorbeeld als die verkeerd reageert op medicatie.”

Stewards Nieuw in de bewakingssector zijn de stewards, ook in UZ Leuven. Stewards doen hetzelfde werk als bewakingsagenten, ze zijn gediplomeerd bewakingsagent (vandaar dat ze het Vigilis-embleem op hun uniform mogen dragen), maar ze worden uit een ander potje betaald. In UZ Leuven zijn er zeven ziekenhuisstewards aangeworven. “Stewards is een project het Ministerie van Sociale Zaken om jongeren met enkel een diploma middelbaar onderwijs een kans te geven op de arbeidsmarkt”, aldus Marc Deneyer van de bewakingsdienst van UZ Leuven. “Ze worden tot hun 30e jaar gesubsidieerd door het Ministerie van Sociale Zaken. Ze moeten echter wel aan de eisen voldoen die het Ministerie van Binnenlandse Zaken aan bewakingsagenten stelt.”

UZ-magazine - juni 2009 13

Marc Deneyer, hoofd van de bewakingsdienst UZ Leuven: ‘Onze hoofdopdracht is de patiënten, de bezoekers en de medewerkers een maximale dienstverlening te garanderen’

Deneyer. “Dan ligt het accent veel meer op de repressieve bewaking. Overdag is er meer sociaal contact, bijvoorbeeld bij parkeerproblemen. ‘s Nachts zijn die er niet.” Het profiel van de bewakingsagenten in de nachtequipes is ook anders dan die van de dagploegen. “Ze hebben veel minder contact met patiënten en bezoekers. Overdag is het sociale aspect veel belangrijker. We polsen bij de aanwerving naar de motivatie van de mensen. We willen zeker geen Rambo’s, we willen mensen die sociaal ingesteld zijn.” Overigens wordt er ‘s nachts meer met honden gewerkt dan overdag. “Overdag kunnen we met honden weinig doen”, legt Deneyer uit. Dan zijn er immers te veel mensen aanwezig. Maar in de nachtelijke uren zijn er minder mensen en dan vergezelt een hond de bewakers die de buitenronde doet. Dat wil niet zeggen dat er in UZ Leuven een kennel is. Deneyer: “De honden gaan met hun baasjes mee naar huis.”

Marc Deneyer heeft in het verleden nog bij de politie gewerkt. Maar voelt hij zich in UZ Leuven politieagent? “Helemaal niet”, reageert hij, “je kunt geen politieagent spelen in een ziekenhuis. We kunnen ook niet sanctioneren. Als er iets gebeurt, bijvoorbeeld als we een dief snappen, schakelen we de politie in. Onze hoofdopdracht is de patiënten, de bezoekers en de medewerkers een maximale dienstverlening geven.” Deneyer zegt dat het uitgangspunt een veilig ziekenhuis is. “Daar moet iedereen aan meewerken: het personeel, de bezoekers en de patiënten. Als een bezoeker iets ziet, stellen we het op prijs dat die dat meldt. Anders weten we het niet. Voor de medewerkers geldt dat ook. Stel dat een patiënt naar het operatiekwartier moet en er ligt nog iets van waarde naast het bed, dan moeten we dat veilig wegbergen. We hebben dan ook alle afdelingen bezocht om uitleg te geven over de bewakingsdienst en om informatie over preventie te geven.” w

* Ivan doet zijn ronde. Controleert her en der of de deuren die gesloten horen te zijn dat inderdaad ook zijn. Om na te gaan of de bewakingsagent overal is geweest, zijn ze uitgerust met een elektronisch apparaat dat er uitziet als een zaklantaarn. Daarmee moeten ze op bepaalde punten contact maken. Zeker voor starters is dat niet gemakkelijk. De campussen van UZ Leuven – en zeker campus Gasthuisberg en campus Sint RafaëlSint Pieter – vormen een wirwar van gangen en trappen. Men gaat ervan uit dat een nieuweling in de dienst zeker een jaar nodig heeft om zijn weg zo goed als feilloos te leren kennen. “Zo’n ronde door campus Gasthuisberg neemt al gauw 2,5 uur in beslag”, zegt Ivan. Aan het einde van de werkdag is er, net als bij de verpleging, de overdracht. De dagploeg brieft de nachtploeg. “We vertellen de collega’s welke deuren nog open zijn, op welke diensten er nog gewerkt wordt”, aldus Ivan. “Zij moeten zorgen dat het ziekenhuis afgesloten is.” Maar ze moeten er ook zorg voor dragen dat het ziekenhuis veilig is. De ‘nacht’ is anders, zegt ook Marc 14 UZ-magazine - juni 2009

Nieuw uniform De bewakingsagenten in UZ Leuven hebben tegenwoordig een zwart-wit uniform. “De wetgever bepaalt welke kleur uniform we mogen dragen”, zegt Marc Deneyer, hoofd van de bewakingsdienst. “We mogen in het geel, zwart, rood of wit of een combinatie van die kleuren. Grijs kan dus ook nog. De kleuren zijn opgegeven om geen verwarring met politiediensten te creëren. We zitten hier in een ziekenhuisomgeving en hebben daarom gekozen voor een wit hemd met zwarte broek.”

5 Tips om beter te slapen

publireportage

ook bij rug-, schouder-, spieren gewrichtspijn, allergie, transpiratieproblemen, â&#x20AC;Ś

Allergie â&#x20AC;&#x201C; hygiĂŤne

Schouderpijn

Aircosleep dubbeldoek is een dubbel elastische matrasstof met uitzonderlijke eigenschappen.

Veel zijslapers hebben last van schouderpijn of slapende armen. Zorg dat de vorm, hoogte en zachtheid van uw hoofdkussen perfect passen bij uw schouderbreedte en slaaphouding en u zal wellicht enorm geholpen zijn.

Lyocell, kapok, AloĂŤ Vera en Silver Guard maken dit dubbeldoek uiterst geschikt voor mensen met allergie en iedereen die hygiĂŤne belangrijk vindt.

Het Triple hoofdkussen van Ergorelax ( 80, met afritsbare Aircosleephoes) is een absolute aanrader:

Rug-, spieren gewrichtspijn Matrassen van Ergorelax zijn 30 tot 100% duurzamer en comfortabeler dan matrassen van vergelijkbare prijsklassen omwille van hun dikkere comfortlagen en de hoogwaardige materiaalkeuze. Hierdoor geven ze langdurig een goede ondersteuning en bescherming van schouders, rug, bekken, gewrichten en spieren. Hoe groter de slaapproblemen, hoe groter de voordelenâ&#x20AC;Ś

Aircosleep dubbeldoek is: 3 x Antibacterieel 3 x Schimmelwerend Antistatisch Antiallergisch Geurvoorkomend Wasbaar (60Â°C.) Vochtregulerend Goed ventilerend Dubbel elastisch = extra comfortabel Deze eigenschappen zijn blijvend, ze verminderen niet na het wassen. Ergorelaxmatrassen, -hoofdkussens, -matrasen kussenbeschermers zijn steeds gemaakt met Aircosleep dubbeldoek (wit of zwart).

Transpiratie â&#x20AC;&#x201C; ventilatie Heb je vaak last van overvloedig transpireren in bed of zetel dan kunnen de 3-D hoofdkussens, rugkussens, kussenslopen en matrasbeschermers van Aircosleep een groot verschil maken.

Perfect op maat Wasbaar Antiallergisch Uiterst comfortabel 3 nachten op proef Let er wel op dat uw matras niet te hard of versleten is. Ook dat zorgt vaak voor pijnlijke schouders.

Neem uw Ergorelaxmatras 1 week op proef. Zo ben je zeker van de kwaliteit en de voordelen en sluit je een miskoop uit.

Nek-, oor- en ontstekingspijn

U kan kiezen tussen de Twins, Tia, Climapocket, Embrace, Ventilatex en Medispring en in de showroom te Herselt vergelijken met andere merken (zoals o.a. Tempur). Hardheid en afmetingen steeds naar keuze.

Bij ontstekingspijn en een gevoelige nek of oren kunnen de extra zachte en elastische Snooztimekussens wellicht helpen.

3-D zorgt voor een maximale ventilatie en voorkomt daardoor overvloedig transpireren.

Meer info + showroom:

%RGORELAX $E "EDSTEE $ORP (ERSELT 4EL

Hoofdkussen op maat in 3-D: gouden tip bij allergie en overvloedig transpireren.

Ze zijn verkrijgbaar in verschillende afmetingen en kleuren. Voor in de zetel, op reis of in bed. 3 Nachten op proef!

www.ergorelax.be info@debedstee.be (Wo + zo gesl.)

Ruim één op drie volwassen Belgen heeft klachten in de maagstreek en ongeveer eenderde consulteert daarvoor ook een arts. Stress blijkt niet altijd de oorzaak van die problemen. Meer uitleg van prof. dr. Jan Tack, kliniekhoofd maag- en darmziekten, en prof. dr. Baki Topal, kliniekhoofd maagheelkunde.

Maag-darm

Dominique Joos

Stress lang niet enige oorzaak van maagklachten Maagklachten komen erg vaak voor: een op de drie volwassenen in ons land heeft er last van. “De belangrijkste aandoeningen kun je in drie groepen verdelen: maagwerkingsstoornissen, reflux en maagzweren”, zegt prof. dr. Jan Tack van de dienst maag- en darmziekten. “Maagtumoren, of -bloedingen zijn – gelukkig – veel zeldzamer.” Een maagzweer ontstaat wanneer het evenwicht tussen de hoeveelheid maagzuur en de bescherming van het maagslijmvlies zoek is. Het zuur vreet aan de maagwand. Als het een bloedvat raakt, kun je een maagbloeding krijgen. Een andere verwikkeling is een gat dwars door de maagwand, de zogenaamde maagperfora16 UZ-magazine - juni 2009

tie. Zo’n maagperforatie moet met spoed worden geopereerd. De meeste bloedingen kunnen tegenwoordig tijdens een kijkoperatie worden gehecht. Een maagzweer krijg je van stress, heet het in de volksmond. Dat is echter overdreven. “Stress en erfelijkheid spelen zijdelings wel een rol”, vertelt prof. dr. Jan Tack, “maar vaak of langdurig bepaalde ontstekingsremmers en aspirines gebruiken in hogere dosissen is veel belangrijker. In de jaren 80 al ontdekten maagspecialisten bovendien de ‘Helicobacter pylori’, een bacterie die uitzonderlijk goed bestand is tegen het zure milieu van de maag en bij de meeste mensen maagzweren – en in een andere

vorm – ook maagkanker veroorzaakt.” Vroeger kregen patiënten een melkdieet of een sonde met melk omdat die het zuur neutraliseert. Melk verhoogt echter ook de zuurproductie en biedt dus geen afdoende oplossing. Sinds de ontdekking van die bacterie worden maagzweren goed behandeld met maagzuurremmers en antibiotica. En patiënten moeten stoppen met het gebruik van aspirines en ontstekingsremmers. De Helicobacter wordt vermoedelijk doorgegeven via maagvocht en stoelgangresten. Dankzij een verbeterde hygiëne en voeding verdwijnt de bacterie stilaan en komen maagzweren steeds minder voor.

Leuvens onderzoek onder andere toonde aan dat bepaalde keelklachten, prikkelhoest en bepaalde vormen van astma aan reflux te wijten kunnen zijn.” Refluxziekte ontstaat wanneer de slokdarmkringspier onvoldoende functioneert. Maar waarom dat zo is, weten artsen nog niet. Veel patiënten met refluxziekte hebben een zogeheten middenrifbreuk of -hernia. In dat geval bevindt een deel van het bovenste gedeelte van de maag zich in de borstholte in plaats van in de buikholte. Dat komt meestal doordat de opening in het middenrif waarlangs de slokdarm de maag bereikt, te wijd is geworden. Oudere mensen hebben meer last van reflux omdat hun sluitspier en bindweefsel verzwakken. Ook overgewicht speelt een rol, omdat de druk in de buik daarbij verhoogt. Reflux kan gemakkelijk vermoed worden bij een typisch verhaal, en kan dankzij nieuwe technieken met hoge betrouwbaarheid ook objectief vastgesteld worden. Eens reflux is vastgesteld, kan ze worden behandeld, meestal met medicatie. Zuurremmende medicatie helpt, maar een belangrijke groep patiënten moet die op lange termijn blijven

Voeding Een veelvoorkomend probleem is reflux. De ‘westerse’ levenswijze, met een rijkere voeding (en overgewicht), zorgt voor een toename van reflux. Het gaat om een terugvloei van (zure) maaginhoud tot in de slokdarm. Vette voeding en koffie verergeren de klachten omdat ze de sluitspier openzetten en zuurproductie stimuleren. Het meest kenmerkende symptoom van terugstromend maagzuur is een branderig gevoel achter het borstbeen, dat soms opstijgt tot in de keel of mond. Sommige patiënten met refluxziekte ervaren een drukkende pijn achter het borstbeen. Anderen hebben atypische klachten, zoals prikkelhoest, of het gevoel dat er een brok in de keel zit. “Atypische refluxpatiënten hebben nooit maagklachten of een branderig gevoel”, zegt prof. dr. Tack. “Zij hebben last in hun keel of luchtwegen, klagen over heesheid, een laryngitis (of strottenhoofdontsteking) of prikkelhoest. Kunnen neus-, keel- en oorspecialisten of longspecialisten niets vinden, dan komen ze bij ons terecht.

darm te versterken. Het team van prof. dr. Tack is daarbij wereldwijd een van de voorlopers.

Cartoons Naast reflux is een gestoorde maagwerking, of functionele dyspepsie, een van de voornaamste maagaandoeningen. Patiënten hebben erg diverse klachten, zoals misselijkheid, braken, een gevoel van vroege verzadiging, een opgeblazen gevoel en oprispingen. Omdat patiënten hun klachten niet goed kunnen situeren, kan het moeilijk zijn om vast te stellen of er sprake is van een vertraagde maagwerking of luie maag, van accommodatieproblemen of van overgevoeligheid. Een deel van de oplossing vonden Leuvense internisten in het gebruik van cartoons. “Als patiënten bijvoorbeeld een tekening krijgen van een baksteen op de maag, een riem die de maag omgordt of een ballon in de maag kunnen ze hun probleem beter vertalen”, legt prof. dr. Jan Tack uit. Daarnaast ontwikkelden artsen van UZ Leuven zeer gespecialiseerde technieken om de volumecapaciteit én de gevoeligheid te meten. “Leuven is daarin uniek”, weet prof.

‘Leuvens onderzoek toont aan dat bepaalde keelklachten, prikkelhoest en bepaalde vormen van astma aan reflux te wijten kunnen zijn’ nemen, omdat de klachten opnieuw optreden als ze ermee stoppen. Bij overgewicht is vermageren vaak geen echt effectieve behandeling. “Het blijkt in de praktijk erg moeilijk eetpatronen te veranderen. Het effect van een dieet is ook beperkt en lijkt nog best te helpen bij mensen die goed reageren op geneesmiddelen, maar die graag willen afbouwen.” De andere benadering voor langdurige refluxklachten is een kijkoperatie die een middenrifbreuk herstelt en de sluitspier tussen maag en slokdarm versterkt. Die operatie is inmiddels een routine-ingreep. Er wordt nog gewerkt aan nieuwe methoden om tijdens een endoscopie de sluitspier tussen maag en slok-

dr. Tack, “want algemeen wordt alleen gemeten hoe snel of traag voeding uit de maag gaat.” Bovendien gebruiken Leuvense artsen een soort pacemaker in de maag om problemen van een luie maag te verhelpen. Die nieuwe behandeling is mogelijk een belangrijke troef, maar ze is wel nog zeer duur en dient nog verder onderzocht te worden. Overgevoeligheid is een aparte problematiek. Bij mensen met een overgevoelige maag wordt het vaakst gespeculeerd over psychologische oorzaken. Stress krijgt de grootste rol toebedeeld, maar dat is iets wat vaak deel uitmaakt van het leven en de persoonlijkheid van iemand en is dus moeilijk te behandelen. UZ-magazine - juni 2009 17

Prof. dr. Jan Tack: ‘Stress speelt zijdelings een rol bij maagzweren’

Chirurg Het verdwijnen van de Helicobacter en de betere medicatie heeft de rol van de chirurg bij maagproblemen verkleind. Maagpatiënten komen bij de chirurg terecht als de internist een goed- of kwaadaardige tumor heeft ontdekt. “Gelukkig gaat het om een kleine groep”, vindt prof. dr. Baki Topal, die als chirurg gespecialiseerd is in bovenbuikorganen en kanker.

(Overigens verlegt de problematiek zich de laatste jaren, want terwijl maagkanker afneemt, neemt slokdarmkanker toe.) Ongeveer 1 000 Belgen per jaar hebben maagkanker, klassieke maagkanker of maag-GIST (gastro intestinale stromale tumor). Leeftijd speelt geen rol, al is kanker meestal agressiever bij jongere mensen en neemt het aantal jongere maagkankerpatiënten toe. “Bij klassieke maagkanker ontstaat een tumor in het slijmvlies van de maag. Dergelijke vormen van kanker zijn erg agressief en de prognose is bijzonder slecht. Oorzaken zijn niet helemaal duidelijk. Behalve de Helicobacter spelen ook geografische, genetische verschillen en eetgewoonten een rol. De zeldzamere GIST ontstaat in het spierweefsel onder het slijmvlies. GIST is een verzamelnaam voor onvoorspelbare tumoren die goedaardig kunnen zijn, maar zich ook kwaadaardig kunnen gedragen. Bij die tumoren is de ingreep meestal minder ingrijpend en is de prognose beter. De exacte oorzaak is onvoldoende bekend. Wel is bij GIST-patiënten een genmutatie vastgesteld en bestaat sinds 5 à 6 jaar medicatie daar hierop inwerkt.”

-%4 7%,+% +,!#(4 '!!4 5 3,!0%. MET WELKE KLACHT GAAT U SLAPEN? FIBROSITIS Dit probleem wordt vaak verergerd door een slechte lighouding waardoor spanningen optreden in de rugen schouderspieren.

HOOFDPIJN/STIJVE NEK Gespannen nekspieren worden vaak verergerd door een slechte slaaphouding en kunnen aanleiding geven tot spanningshoofdpijn. Als de nek niet goed wordt ondersteund gedurende de slaap, kan dat leiden tot pijn en stijfheid.

Ingrijpend Prof. dr. Topal zegt dat vier op de vijf ‘klassieke’ maagkankerpatiënten uitzaaiingen heeft en niet meer kan genezen. “Zij krijgen een palliatieve chemobehandeling, maar hebben sowieso gemiddeld slechts 12 maanden te leven. Wie geen uitzaaiingen heeft, heeft met een operatie een kans om te genezen. Dat hangt vooral af van de plaats en de uitgebreidheid van de tumor. Twintig tot 55 procent van de patiënten zonder uitzaaiingen is effectief genezen na 5 jaar. Dat aantal stijgt de laatste jaren dankzij twee vrij recente bijkomende behandelingen: bestraling en chemo na de operatie of chemo voor en na de operatie.” Dat klinkt veelbelovend, maar de realiteit blijft hard: de meerderheid van de patiënten hervalt. Bij hen ontstaan uitzaaiingen in andere organen. Bij klassieke kanker neemt de chirurg altijd de lymfeklieren errond mee weg. “De plaats van de tumor bepaalt of de maag gedeeltelijk of volledig moet worden verwijderd”, legt prof. dr. Topal uit. “Is er onderaan de maag een tumor, dan nemen we een deel van de maag weg. In dat

Drukverlagende matrassen en orthopedische kussens Wereldwijd aanbevolen door meer dan 30.000 medisch specialisten

ARMPIJN Pijn, stijfheid en een tintelend gevoel in de armen wordt veelal veroorzaakt door een ontsteking van de nekzenuwen. Deze klachten verergen door een slechte slaaphouding, vooral als de nek niet op de juiste manier wordt ondersteund.

RUGPIJN Rugpijn en stijfheid worden vaak verergerd gedurende de nacht, vooral als de rug door de matras in een onnatuurlijke houding wordt gedwongen.

ISCHIAS Heupjicht, die optreedt achteraan het dijbeen en ter hoogte van de kuit tot aan de voet, kan verschillende maanden aanhouden. Een onnatuurlijke slaaphouding veroorzaakt.

HEUPPIJN Pijn in de heupen kan toenemen door een harde matras en kan leiden tot een gevoel van ongemak en zelfs tot een ontsteking van het gewricht.

PROBLEMEN MET DE BLOEDSOMLOOP

KNIEPIJN

Problemen met de bloedsomloop zorgen vaak voor gezwollen voeten en pijnlijke en stijve kuiten gedurende de nacht. De matras zou zacht genoeg moeten zijn om de contactdruk, die de bloeddoorstroming onderbreekt, te verlagen.

Een ontsteking in en rond de kniegewrichten kan leiden tot een gevoeligheid voor druk en aanraking. Om dit probleem op te lossen dient een matras op zelfs de lichtste plaatselijke druk te reageren.

Orthopedische hoofdkussens en drukverlagende matrassen

U W

A D V I S E U R

Nieuw!

Supreme, een uitbreiding op de Scandinavische bedcollectie van TEMPUR De nieuwe combimatras Royal heeft 5cm extra TEMPUR materiaal en een verhoogd ventilerend vermogen.

4%-052 !50).' ,!44/&,%8 7).8 I N

D E

R E G I O

HAACHTSTRAAT 79 - 3020 VELTEM CENTRUM • T 016/48 83 36 www.meubelen-patrima.be • 7.000 m2 woonideeën ma-vrij: 9u-12u & 13u-18u30 • za: 10u-12u & 13u-18u • zo: 14u-18u • donderdag en feestdag gesloten

Naar de dokter Ernstige maagproblemen, zoals tumoren, bloedingen en perforaties, zijn zeldzaam. Maar maagzweren en vooral een gestoorde maagmotoriek en reflux zijn niet altijd onschuldig. Ligt er echt iets op je maag, wacht dan niet tot het voorbijgaat, maar ga langs bij je huisarts. Als het nodig is, verwijst die je door. Wie veel last heeft van reflux wint best doktersadvies in. Er bestaan verwikkelingen, zoals slokdarmontsteking, bloeding en vernauwing van de slokdarm. Bij bepaalde groepen patiĂŤnten is het slijmvlies in de slokdarm zelfs extreem aangetast, wat kan leiden tot slokdarmkanker. De arts kan goed inschatten of en welk bijkomend onderzoek nodig is.

geval kun je binnen een drietal maanden weer gewoon eten. Is er een tumor in het midden of bovenaan in de maag, dan moet de maag volledig weggenomen worden. Dat heeft een grote invloed op de eetgewoonten. Je moet regelmatig eten, want zonder maag heb je geen opslagplaats. Voedingsstoffen passeren sneller door je lichaam waardoor je suikerschommelingen krijgt. â&#x20AC;&#x2DC;Dumpingâ&#x20AC;&#x2122; heet dat. Je kunt dat onderdrukken met spuitjes en door je voeding aan te passen. Omdat je minder voedingsstoffen opneemt uit je voeding, moet je levenslang ijzer- en vitamine B12supplementen krijgen.â&#x20AC;?

Bij GIST-tumoren is de behandeling veel minder ingrijpend. De kanker tast het lymfesysteem niet aan, maar verspreidt zich via de bloedbaan. In dat geval volstaat het om alleen de tumor weg te nemen. Daardoor blijven ook de gevolgen beperkt. Bij goedaardige maagtumoren gebeuren al jaren en op vele plaatsen kijkoperaties. In UZ Leuven opereren chirurgen op die manier ook kwaadaardige tumoren. Dat is vrij uniek. Over het algemeen bereik je met een chirurgische ingreep de beste resultaten op lange termijn. Het voordeel van kijkoperaties is dat ze minder invasief zijn: je hebt minder pijn, je

Prof. dr. Baki Topal: â&#x20AC;&#x2DC;Het aantal genezen patiĂŤnten stijgt de laatste jaren dankzij bestraling en chemo na de operatie of chemo voor en na de operatieâ&#x20AC;&#x2122;

herstelt beter en bij kanker zijn de overlevingskansen tot nog toe dezelfde als in het geval van open klassieke operaties. w

KZg]j^oZcÂ˝ YVi cdd^i 6aaZ kZgY^Ze^c\Zc lZZg WZgZ^`WVVg

24u op 24u verpleegkundige zorgen, in een groene, rustige en veilige omgeving met uitgebreid dienstenaanbod

I]nhhZc@gjee

KgVV\ kg^_Wa^_kZcY ^c[dgbVi^Z

%-%% .) (+* " <G6I>H

De zekerheid dat u op ieder moment van de dag of nacht beroep kunt doen op vakkundig personeel.

DkZgVa ^c 7Za\^Â&#x2026; " ')j$')j :hi]Zi^hX] Zc Y^hXgZZi :^\Zc [VWg^XVVi

C>:JL dd` kddg hbVaaZ igVeeZc

Genieten van de privacy van uw zelfingerichte flat

lll#bdcda^[i#WZ

IgVea^[iZc ?V! hijjg b^_ jl <G6I>H YdXjbZciVi^Z

JOB

C66B 69G:H I:A# Directeur: Dhr. GĂźnther Geeraerts e-mail: populierenhof@restel.be - website: www.restel.be

I]nhhZc@gjee Bdcda^[i ck " @VaZlZ\ '% " .%(% <Zci " ;Vm %. '&+ +* ,* " ^c[d5bdcda^[i#WZ GZ\^dcVaZ XZcigV/ %' '&, (, -) " %( '(. '& )( " %&& '* '* )( " %. '&+ +* +* " %*% () *) *%

Jan van Rompaey schoof afgelopen april aan bij bezoekers en patiënten in de cafetaria van campus Gasthuisberg en luisterde naar hun gesprekken. Drie niet zo zonnige verhalen in een zonnige omgeving.

Dorp in de stad

Jan van Rompaey

De verhalen van Agnes, Werner, Monique en Danny Bezoekuur. Buiten schijnt de zon. Het is middag en de vijvers kleuren wit van de ziekenhuisjassen. De eenden hebben jongen, tot grote vreugde van de kleuters. Binnen glijden de baxters als van oudsher tussen de tafeltjes. Druk, druk.

Agnes Agnes telt zorgvuldig haar centen. Naast de ouderwetse portemonnee ligt een opgevouwen dekentje (voor de revalidatie) en een tasje met tijdschriften (gekocht in de plaatselijke winkel, voor haar man, die haar komt ophalen). De centen moeten dienen voor een koffie, maar door dit gesprek komt ze daar niet aan toe. Ze is 67 en ze heeft de pretogen van een jong meisje. Agnes is hartpatiënte. Officieel sinds 1992, zegt ze. Agnes: “Zestien jaar geleden geopereerd, gevolgd door allerlei complicaties, inplantingen van stents, overbruggingen, occlusies, dilataties… en toch standgehouden! Meer nog: het is best leefbaar, want ik word goed begeleid. Ik was een van de eersten van een generatie waarvan ook de vrouwen uit werken gingen. Wij kwamen uit katholieke kostscholen, waar alles 20 UZ-magazine - juni 2009

moest en niks mocht en we wilden ons manifesteren. Dat deden we onder meer door te roken. Méér dan een pakje per dag, zware Belga. We rookten omdat het in was. Het stond goed. En er waren maar weinig waarschuwingen. We wisten wel dat het niet gezond was, maar we wilden of konden de stap niet zetten om te stoppen. En nu zit ik hier in mijn trainingspak, het levende bewijs van wat de sigaret kan aanrichten.” - En hoe gaat het met je gezondheid? Agnes: “Wat mijn hart betreft, ben ik er nog goed van af gekomen, met vallen en opstaan. Ik moet nog geregeld naar hier komen, want ik ben ook een Charcot-Marie-Tooth-patiënt. Bijna niemand kent die aandoening: het is een erfelijke neurologische afwijking, die zeer traag evolueert. Bij mij hebben ze die vastgesteld toen ik al vijftig was – eerder kende men de aandoening niet eens. De symptomen zijn krachtverlies in de benen, de voeten, de handen. In de praktijk betekent dat een beperking van de mobiliteit. Je stapt moeilijk. Sommige patiënten zitten in een rolstoel, andere, zoals ik, hebben een stok nodig. Je weet dat er niets aan te doen is, er

bestaat nog geen geneesmiddel, het is een langzame evolutie tot het einde. Ik kan ermee leven, ook al heb ik die stok nodig. Ik relativeer dat, als ik hier om me heen kijk, zie ik veel patiënten die het een stuk moeilijker hebben. Ik leef. Ik maak er het beste van. Kijk hier (wijst naar de trap): je ziet hier nogal wat ellende van de trap komen. Dan denk ik: ik zit hier maar en drink een koffie, euh, ga een koffie drinken. Er zijn mensen die er veel erger aan toe zijn. Ik klaag nooit. Ik sakker wel eens, maar dat is iets anders.” - Weegt je ziekte niet op je relatie? Agnes: “Ik ben nog altijd getrouwd met dezelfde man. In onze generatie ga je niet zo snel uit elkaar. We hebben geleerd conflicten uit te praten. Hij heeft het niet gemakkelijk. Voor de partner is het altijd moeilijker dan voor de patiënt. Met de patiënt is men bezig. De partner krijgt wel wat bijstand, maar hij heeft veel te verwerken. Soms zegt mijn man: ‘Eigenlijk bepaal jij mijn leven.’ - Ik denk dat hij u graag ziet. Agnes: “Ieder op zijn eigen manier, zo is dat toch. Zonder het probleem van mijn gezondheid zouden we

appartement dichtbij campus Gasthuisberg en we betalen personeel om voor ons te zorgen.” Agnes: “Maar natuurlijk, de dag dat het echt niet meer gaat…” François: “Daar hebben we ook een oplossing voor. Die staat al op papier.”

Monique en Danny Moeder en kind. Nu ja, kind. Danny heet hij en hij is 39. Maar hij is klein: als hij zit, komt hij nauwelijks boven de tafel. Hij draagt een petje en de huid van zijn gezicht is er erg aan toe. Je ziet dat ze hier vaker komen, zij

aan de nierdialyse lag, kwam ik drie keer per week. Als ik dan thuis kwam, moest ik nog de boeken van de zaak van mijn man invullen, de telefoon opnemen en het huishouden doen.” Danny: “Ze hebben ook al huidtumoren moeten wegnemen, dat is allemaal een gevolg van die cystinose. Ik had cataract en ze hebben nieuwe lenzen ingeplant.” - Dat is veel voor een mens. Verlies je nooit de moed? Danny: “Ik geef het niet op. Als ik in een fauteuil zou gaan zitten en me laat gaan, zou het gauw afgelopen zijn. Ik heb gewerkt: eerst in een beschutte

‘Voor de partner is het altijd moeilijker dan voor de patiënt. Met de patiënt is men bezig’ elkaar allicht meer ruimte laten, maar nu zijn we veroordeeld om dicht bij elkaar te leven. Dat lukt alleen maar als je van elkaar houdt.” François komt er op het juiste moment bij zitten, autosleutels in de hand. François: “Ze zoekt en ze vindt ook altijd voor alles een oplossing. Toen ze nog zwaar ziek was en ik haar niet elke keer naar Gasthuisberg kon brengen, sloot ze zelf een overeenkomst met een taxibedrijf. Dat stelde mij ook gerust: er stond altijd een auto klaar, mocht ze opeens dringend worden opgenomen. Ik heb het meegemaakt dat ik ’s avonds van het werk thuiskwam en dat ik van de buren hoorde dat ze naar spoed was gebracht. Ze was gevallen en had me niet kunnen bellen. Ze is moedig, maar er is een tijd geweest dat ze die moed niet kon opbrengen.” Agnes: “Ik heb wel lang psychotherapie moeten volgen en die heeft me toch een andere kijk gegeven op vele dingen. Dat was na een foutieve gynaecologische behandeling in Brussel met verschrikkelijke gevolgen. Nadien bleek dat we geen kinderen konden krijgen. Dat was een zeer moeilijke tijd, al berusten we nu daarin. Nu zeggen we dat er ook voordelen zijn aan kinderloosheid.” - Maar je hoort kinderloze paren zich wel eens afvragen: wie zal voor ons zorgen als we oud zijn? François: “En naar een home willen we niet! Dat hebben we nu al beslist: we verkopen het huis in Wilsele, met die centen kopen we een eenvoudig

drinkt routineus koffie, hij een biertje. Hij kijkt voor zich uit en praat traag, zijn stem klinkt schel. Haar doorgroefd gezicht verraadt dat het leven haar niet gespaard heeft. Maar ik word onthaald als een oude bekende. Ze heeft me hier al vaak gezien, zegt ze. Monique: “Danny lijdt aan cystinose, een zeldzame erfelijke aandoening die vooral ogen en nieren aantast, maar ook de milt en de lever. De ziekte is fataal, als je ze niet tijdig behandelt. Ook zijn groeiachterstand is een gevolg van de aandoening. Toen zijn beide nieren het niet meer deden, ging hij aan de nierdialyse. Hij was elf toen hij zijn eerste niertransplantatie kreeg. Later hebben ze zijn milt weggenomen en hebben ze een tweede nier moeten inplanten.” - Woon je nog thuis? Danny: “Nee. Ik woon alleen, maar het is niet gemakkelijk. De geneesmiddelen hebben veel bijwerkingen. Ik moet elke vier uur medicatie nemen voor mijn lever (toont het doosje), ik moet dan telkens braken.” Monique: “Vanaf vier maanden was hij een probleemkind. Maandenlang zijn we van de ene dokter naar de andere gestuurd. In het vorige ziekenhuis hadden ze hem opgegeven. Ik heb in die tijd veel gehuild. Ze zeiden: ‘Je mag met hem naar Leuven gaan, maar weet dat er niets meer aan te doen is.’ In plaats van ons wat hoop te geven! Dan schiet je gemoed wel vol. Daardoor komen we hier al ruim dertig jaar. Nefroloog, dermatoloog, oogarts, een hele rij. Telkens van Zottegem naar hier – dat is zwaar. Toen hij nog

werkplaats, nadien in een fietswinkel. In die werkplaats voelde ik mij niet thuis, ze behandelden me als een kind zonder veel verstand.” - Je moet een sterk karakter hebben. Jij ook, Monique. Monique: “Ik heb vier kinderen. De twee oudsten zijn meisjes. Zij zijn gezond. Maar drie maanden geleden is Christophe, de jongste, gestorven, ook aan cystinose. Hij was 33. We zagen het aankomen, maar toch was het hard.” - Danny was al geboren en ziek toen Christophe op komst was. Het is een erfelijke aandoening. Was je niet bang dat hij het ook zou hebben? Monique: “Ja, dat wel (zucht). We opteerden voor een abortus, maar toen ging er iets mis en nadien wilde ik dat het kind toch geboren zou worden. En ja, Christophe had ook cystinose. Dat hebben ze drie maanden na de geboorte vastgesteld. Dat was hard. Bij de geboorte hadden ze me nog gefeliciteerd, omdat het kind op het eerste gezicht normaal was.” - U hebt het niet gemakkelijk gehad. Monique: “Nu zijn we met pensioen, mijn man heeft altijd als zelfstandige gewerkt (hij vervoerde huisbrandolie). In de winter was dat dag en nacht werken en ik hielp hem daarbij, maar toch heb ik nooit mijn kinderen in de steek gelaten. Soms denk ik: wat hebben ze me toch aangedaan? Waar heb ik dat aan verdiend? Ik heb nooit iets misdaan en toch word ik zo zwaar gestraft. Ik heb daar geen antwoord op.” - Waaruit put je dan nog die moed? Monique: “Soms zag ik het niet meer zitten, maar dan dacht ik weer: het UZ-magazine - juni 2009 21

heeft geen zin om bij de pakken te blijven zitten, ik moet voor mijn kinderen zorgen, ik moet vooruit, er is geen alternatief. Mijn oudsten zeggen: ‘Moeder, hoe je dat voor elkaar krijgt, we begrijpen dat niet.’ De mensen vinden me een sterke. Ik zeg: ‘Niet altijd, jullie zien mij als ik sterk ben, niet op die andere momenten.’” - Ben je bang om ook Danny te verliezen? Monique: “Ja, dat wel, maar ik zeg het niet. Er zijn maar heel weinig patiënten met die aandoening en nu is hij een van de oudste.” - Je kreeg vier kinderen, van wie twee

zwaar ziek, je had een hard werkende man. Blijft er nog tijd over voor jezelf? Monique: “Nu wel, omdat we met pensioen zijn. We zijn al eens naar de Ardennen geweest, nog maar de tweede keer, en we zijn zeventig. Maar vroeger kon zelfs dat niet.” - Nooit aan gedacht om hem in een instelling te plaatsen? Monique: “Maar nee! Onze Christophe kon op het eind niet meer lopen en nog nauwelijks spreken. Hij woonde toen (aarzelt) bij… een vriend en ik zei toen hij ook nog een trombose kreeg: hij mag terug naar huis komen, ik zal

wel voor hem zorgen. Ik dacht dat hij zijn pillen niet nam, zoals voorgeschreven. Thuis gaf ik hem een doosje met zijn medicatie, maar ja, als zijn vriend weg was, moest hij dat zelf doen. Als hij ‘s zondags naar huis kwam, kon ik telkens niet slapen. Hij ging zienderogen achteruit. Maar hij zei: ‘Ik ben niet ziek, punt.’ Op het einde heb ik hem toch elke dag in Wetteren verzorgd. En dan is hij toch nog naar huis gekomen. Mijn man lag toen in het ziekenhuis met een longontsteking. Op een dag begon Christophe hevig te bloeden en dat hebben ze hier niet meer kunnen stoppen. Ik denk nog vaak aan Christophe. Alle dagen, alle dagen... Ik kan dat niet uitleggen. Zolang ik kan, zal ik voor Danny zorgen, dat staat vast. En ze hebben al consultaties vastgelegd tot in 2010.” Danny: “Ik moet dus zeker zo lang blijven leven, haha.”

Werner De zon schijnt door het glazen dak van de cafetaria en schildert een lichtvlek op moeder en kind. Op het tafeltje ligt alles uitgestald wat een baby op verplaatsing nodig kan hebben. Een vredig tafereeltje, maar er hangt droefheid

Ontslag uit het ziekenhuis? Landelijke Thuiszorg helpt gezinnen en bejaarden thuis Bel 070/22 88 78 of kijk op www.landelijkethuiszorg.be

‘Dit is voor de rest van ons leven, dat beseffen we’ Tijdens de zwangerschap waren we ons van geen kwaad bewust. Bij de geboorte leek hij ook normaal, pas na een week begon het mis te gaan. Ze stelden bijvoorbeeld vast dat hij niet hoorde (nu heeft hij een hoorapparaatje). Zien doet hij wel, maar hij zal bijvoorbeeld nooit naar iets grijpen. We zijn echt wel van het ene uiterste in het andere getuimeld. Een zwangerschap waar we overgelukkig mee waren, het vooruitzicht op een levenslustige jongen, onze eerste. Maar dan kwamen de diagnoses. Hij zal dat niet kunnen of dit niet kunnen, er kwam geen eind aan. Een lijdensweg. Mijn vrouw heeft het nog altijd moeilijk om erover te praten.” - Hoe groot is de kans op genezing? Werner: “Er is geen kans op genezing. Tibe lijdt aan een variant van CDG (Carbohydrate Deficient Glycoprotein syndrom, een stofwisselingziekte), hij heeft een nieuw type ontwikkeld. Daar is nog geen behandeling voor. Zijn ont-

gen. Telkens weer een ziekenwagen bellen, telkens weer bang zijn dat hij het niet zou halen. Het was verschrikkelijk. Nu leven we van week naar week.” - Legt dit geen hypotheek op een eventueel tweede kind? Werner: “We dragen allebei een gen dat de oorzaak is van de afwijking. Dat is een uitzonderlijke samenloop van omstandigheden. Bij de zwangerschap van Tibe waren de klassieke testen normaal. Nu weten ze waarnaar ze moeten zoeken tijdens de zwangerschap en kunnen ze vaststellen of de baby het gen draagt. Er is een kans op de vier dat het zo is. En als dat zo is, is het aan ons om een beslissing te nemen. Maar daar zijn we nog niet aan toe: we zullen zien hoe hij doorheen zijn eerste levensjaar komt. We weten niet wat de toekomst brengt. We weten alleen dat ons nog moeilijke tijden te wachten staan. Maar hij blijft ons kind. We zullen voor hem vechten.” w

       

Kantoorsupplies Kantoormeubilair Copy Shop Artistiek Lederwaren Tassen & Koffers Luxe Schrijfwaren Cadeautjes www.ankaonline.be

wikkeling is dan wel positief, zeggen de artsen, maar hij zal zijn hele leven lang hulp nodig hebben.” - Het moet een zware klap geweest zijn. Werner: “Ik denk: we hebben hem zo gekregen, we zullen hem daarvoor niet minder graag zien. Het leven gaat verder, we hebben geen keuze. Maar het is voor de rest van ons leven, dat beseffen we wel.” - Tibe vraagt allicht constante zorg. Werner: “Er zijn dagen geweest dat ze hem drie keer op een dag moesten reanimeren. We dachten soms: morgen is hij er niet meer. Hij stopte gewoon, alles viel stil, je moest proberen zijn ademhaling opnieuw op gang te krij-

info@ankaonline.be

omheen de moeder. Ze kijkt naar het kind en praat liever niet. Ze laat het woord aan Werner, de jonge vader. Hij lacht vaak, maar het zijn de zenuwen, denk ik. Tibe is stil. De fles gaat er goed in, maar nu en dan heeft hij een hevige reflux. Om ons heen ruist de cafetaria. Werner en Ellen hebben daar oog noch oor voor. Alle aandacht gaat naar Tibe. Werner: “Tibe is nu zeven maanden en heeft een stofwisselingsziekte met ernstige hersenstoornissen als gevolg. Hij lijdt aan epilepsie. Ze hebben lang moeten zoeken om de aandoening vast te stellen. De eerste drie maanden hebben we meer in het ziekenhuis doorgebracht dan thuis.

ANKA OFFICE PLANET Jennekensstraat 82 3150 Haacht Tel 016 55.00.70 Fax 016 55.00.71 OPENINGSUREN ma 13.30-18.30 di-vr 9.00-12.15 en 13.30-18.30 za 10.00-18.00 zondag gesloten

column Een beestig lot

Het winkeltje in het ziekenhuis ziet er gezellig uit. Om de tijd te doden loop ik er binnen, op zoek naar een damesblad dat me kan boeien en de tijd in de wachtkamer kan drukken. In een rek liggen afgeprijsde beren en donzige dieren die last kregen van de dalende koopkracht van bezoekers. Ik vergeet mijn zin in lectuur en graai ernaar. Hoe komt het toch dat – zelfs volwassen – vrouwen gek zijn op zachte gadgets? Tussen de pluchen dierentuin ligt een kuiken, een eigeel kuiken. Het kriebelt even in mijn hand, net voor ik het weer laat vallen. Ik weet, het klinkt belachelijk, maar ik hou niet van kuikens, zelfs niet als het speelgoeddieren zijn. Ik mijd gevogelte. Ook hun pluimen. Eerlijk? Als ik een kip zie, moet ik huilen. Tot op de dag van vandaag weet niemand waarom. Vrienden van me denken dat ik als kind iets ergs heb meegemaakt. Dat ik aangevallen werd door een hitsige haan of getackeld werd door een hen in de menopauze. Maar dat is niet zo. Wel dateren de eerste kippenhuilbuien uit mijn kindertijd, toen de wereld nog sepia kleurde en moeders naar patchoeli roken. Op een dag vroeg ik aan mijn grootvader wat een ‘roddeltante’ was. Omdat ik dacht dat het om een van mijn tantes, zijn dochters, ging. Hij grinnikte. “Een roddeltante? Ik zal je een verhaaltje vertellen. Dan begrijp je het wel.” “Er was eens een vrouw die altijd roddelde.” Hij zei niet ‘iemand’, of ‘een man’ maar wel ‘een vrouw’. “Die vrouw vertelde verhalen zonder dat ze zeker wist of die wel de waarheid waren. En op een dag betrapte men haar op leugens.” Ik giechelde. Toen nog wel. “Ze werd op het matje geroepen. Nu begreep ze dat mensen gekwetst werden door haar uitspraken...” Zijn stem werd dieper: “De roddeltante wou het goedmaken. Maar ze wist niet hoe... Dus vroeg ze raad aan een wijze, oude man.” Hij zei niet ‘raad aan iemand’, of ‘aan een mens’, of ‘aan een vrouw’ maar wel ‘aan een wijze, oude man.’ Mijn eerste les over rolpatronen. “’Ga naar huis’, zei die man, ‘slacht een kip en pluk haar veren! Daarna ga je naar de heuvel die hoger en verder ligt dan het dorp. Wacht tot de wind opsteekt en schudt de mand met pluimen leeg. De wind zal de veren optillen en verspreiden...’” Grootvader wist

24 UZ-magazine - juni 2009

column

Clara Vanuytven

van geen ophouden. Zijn armen wezen waarheen zijn woorden gingen. “’En dan?’, vroeg de roddelzieke vrouw.” Ik hing aan grootvaders lippen. “‘Dan ga je naar het dorp en probeer je om onderweg alle pluimen te verzamelen. Als je ze allemaal teruggevonden hebt, dan is het je vergeven.’” Het leek of mijn keel dichtgeknepen werd. De druk in mijn oren werd alsmaar hoger, alsof mijn oorbuisjes overliepen. Ik zag mijn grootvader niet meer. Ik zag de heuvel en de vrouw. Ik voelde de wind die haar mantel deed opwapperen. Ik proefde haar verwarring. Het stormde in mijn hoofd terwijl de veren rondvlogen, opgetild werden, neerzegen en weer weggeblazen werden. In alle richtingen... Op weg naar huis huilde ik. Om de kip. En om mijn eigen kleine leugens en omdat ik nu een kip moest pluimen om het goed te maken. En als ik er niet mee ophield, zou ik met een kippenboer moeten trouwen. Later werd ik volwassen. Ik groeide uit mijn kleren en uit het nest. Mora, kippennuggets en donsdekbedden leerden me genuanceerder denken. Ik ontdekte dat mannen ook kletspraatjes verspreiden. En dat er heel wat wijze vrouwen rondlopen op de bol. Maar toch zijn er beelden uit je jeugd die je niet zomaar van je afschudt. Nog steeds krijg ik kippenvel als ik pluimen zie rondvliegen. Hoeveel roddels zijn eraan voorafgegaan? En als ik aan grootvader denk, dan hoor ik zijn stem: “Je bent slechts meester van de woorden die je niet hebt uitgesproken.” Ach, ik ben een sentimentele dwaas... Maar roddels en rondvliegende pluimen maken me van streek. Ik draai de hele bak met knuffels de rug toe. Ik stap naar het rek met magazines. Glossy, fancy magazines die de tijd in de wachtkamer kunnen overbruggen. Ontspannende lectuur die mijn aandacht moet afleiden, die me rustig zal maken en ervoor kan zorgen dat ik even niet aan gepluimde kippen hoef te denken. En dan gebeurt het weer. Bij het rek met ‘Story’ en ‘Dag Allemaal’ begin ik te huilen. w

Clara Vanuytven is auteur en woont in Keerbergen. Ze schrijft graag voor kinderen en voor volwassenen die van een tikje humor houden.

Rugpijn? Zit of slaapproblemen? Met ons advies zit, slaapt en werkt u beter!

Verhoog uw comfort met onze: aÊ lattenbodems, matrassen, hoofdkussens, comfortbedden,... aÊ zitkussens, relaxzetels, salons, zitbanken, stoelen,... aÊ bureaustoelen, zit- en stabureau‘s, zitkrukjes,...

Rug- en nekklachten? Zit- en slaapproblemen? R.S.I.?

De ergonomische lattenbodem in combinatie met de latex matras bezorgt u een gezonde nachtrust. Relaxzetels op maat

Relaxkussen vanaf 69 Euro Dit salon is uitgerust met een rugvriendelijk comfortmechanisme. Het biedt een correcte steun voor uw nek en rug in alle zitposities.

Een perfecte werkplekinrichting voor je rug! Deze bureaustoel en in de hoogte regelbaar bureau zorgen voor een actief en gezond zitpatroon Relaxzetel met comfortfunctie HANDVERSTELBAAR: vanaf 544 Euro MET MOTOR: vanaf 856 Euro

Onze licentiaten lichamelijke opvoeding of kinesitherapie beantwoorden graag al uw vragen rond gezond zitten, slapen en werken in onze showroom. Kom gerust eens proefliggen of -zitten! GRATIS INFORMATIEBOEKJE VERKRIJGBAAR IN DE ZAAK.

Tervuursevest 30 • 3000 Leuven (a/d Naamsepoort, tegenover Delhaize, slechts 1 km van het ziekenhuis)

Tel. 016 29 45 63 • Fax 016 29 45 65 • E-mail: leuven@sit-and-sleep.be • www.sit-and-sleep.be Open: 10.00 u - 18.30 u. • za 10.00 - 18.30 u. • zo. 14.00 18.00 u. • Maandag gesloten • Zondagnamiddag open De advieszaak voor gezond zitten,

DE ADVIESZAAK VOOR GEZOND ZITTEN, SLAPEN EN WERKEN

Sit & Sleep Antwerpen Ernest Van Dijckkaai 1 2000 Antwerpen Sit & Sleep Leuven Tervuursevest 30 3000 Leuven Sit & Sleep Hasselt NIEUW! Genkersteenweg 299 3500 Hasselt

WEGENS VERBOUWINGEN GROTE KORTINGEN OP TOONZAALMODELLEN

De kans dat een man iets aan zijn prostaat krijgt, wordt met het stijgen der jaren groter. Het gaat dan onder andere om prostaatvergroting en prostaatkanker. Prof. dr. Hein Van Poppel, diensthoofd urologie, geeft toelichting. Prostaatproblemen

Ad van Poppel

Prof. dr. Hein Van Poppel, urologie UZ Leuven: ‘Mannen zijn heel sterk geïnteresseerd in het onderwerp prostaat, maar ze laten die interesse niet blijken’

Meeste mannen krijgen maken met prostaatver Een zaaltje in een gerenommeerd restaurant in het Leuvense. Een serviceclub heeft er de tweewekelijkse vergadering. Rond de tafel zitten allemaal mannen, de meesten van middelbare leeftijd. Prof. dr. Hein Van Poppel, diensthoofd urologie UZ Leuven, komt er uitleg geven over een typisch mannelijk fenomeen: de prostaat. Hij zit daarmee recht in zijn ‘doelgroep’, want juist de wat oudere

26 UZ-magazine - juni 2009

man krijgt te maken met prostaatproblemen. De prostaat is een klier die rond het urinekanaal aan de uitgang van de blaas zit. Maakt het feit dat het hier gaat om een probleem in de onderbuik het tot een taboe-onderwerp? Neen, zo blijkt. Prof. dr. Van Poppel: “Mannen zijn heel sterk geïnteresseerd in het onderwerp, maar ze laten die interesse niet blijken. Je moet de informatie aanbie-

den. Bijeenkomsten over de prostaat behoren in het ziekenhuis ook tot de best bijgewoonde. Niemand weet er veel over.” Wat doet de prostaat eigenlijk in het lichaam van de man? De prostaat is een klier die een functie heeft in het voortplantingsproces. Vanuit de teelballen gaat de zaadleider naar de prostaat. Op het moment van het orgasme trekt de prostaat samen en

ejaculeert prostaatvocht samen met zaadcellen in het urinekanaal. Als er in het algemeen over de prostaat gesproken wordt, dan komt vaak prostatitis als eerste naar boven. Maar prostatitis komt eigenlijk weinig voor, en als er sprake van is, dan krijgen eerder relatief jonge mannen ermee te maken. Jong is dan tussen 30 en 40 jaar. “Prostatitis is een ontsteking van de prostaat. Je hebt meerdere types”, zegt prof. dr. Van Poppel. “Er is de acute prostatitis. Dan heb je 39 graden koorts en moet je opgenomen worden. Je krijgt intraveneus antibiotica. Je hebt veel pijn en kunt moeilijk plassen. Daarnaast is er de chronische prostatitis. Mannen die klachten hebben: pijn bij de prostaat, een hete bol in de onderbuik. Er is niet altijd een somatische uitleg voor en komt meer voor bij mannen onder stress.”

Mannen op leeftijd kunnen soms opscheppen dat ze nog altijd de muur omver kunnen plassen. In mannentoiletten hebben ze ook snel door wie er wat langer over doet en wie snel de blaas geleegd heeft. Het gevolg van een wat minder krachtige blaas is dat je frequenter naar de wc moet. Het volume wordt ook beperkter. Dat houdt in dat de man ook ‘s nachts vaker een bezoek aan het toilet

het obstructieve deel van de prostaat voor een goedaardige vergroting verwijderd is, er minder risico op het krijgen van prostaatkanker is. Dat is niet zo”, zegt hij. Wanneer er sprake van een tumor in de prostaat is, dan zit die aan de buitenzijde van die klier. In onze contreien en in NoordAmerika komt die vorm van kanker meer voor dan in Zuid-Europa en in Azië. Het voedingspatroon heeft een

‘Veel mannen denken dat, als het obstructieve deel van de prostaat voor een goedaardige vergroting verwijderd is, er minder risico is op het krijgen van prostaatkanker. Dat is niet zo’

Twee vormen De meeste mannen krijgen te maken met een prostaatvergroting. Die is er ruw gezegd in twee vormen: de goedaardige en de kwaadaardige vergroting. De goedaardige vergroting is een normaal fenomeen. De prostaat blijft immers groeien met het stijgen van de jaren en de vergroting heeft plaats in het midden van de klier. Een man moet zich zorgen maken als die vergroting van de prostaatkern uitblijft. “Maar”, zegt prof. dr. Van Poppel, “het ‘ongeluk’ is dat mannen ook

n te groting door de prostaat moeten wateren en dat levert soms problemen op. De grotere prostaatkern kan een obstructie van het urinekanaal geven. Je kunt dan minder goed plassen, de straal is wat minder goed. Meestal geeft dat echter geen klachten buiten het feit dat je niet meer zo ‘ver’ kunt plassen. De blaas moet wat meer kracht zetten en de blaaswand wordt daardoor wat dikker.”

brengt. Is dat niet vermoeiend? Dat verschilt van persoon tot persoon, weet prof. dr. Van Poppel: “Er zijn mannen die tot zes keer per nacht moeten opstaan en er geen last van hebben. Er zijn er die twee keer moeten opstaan en dan niet meer kunnen slapen. Die hebben geen nachtrust meer. De een verdraagt vele malen opstaan een stuk beter dan de ander.” Wat biedt de medische wetenschap voor die mannen als oplossing? Prof. dr. Van Poppel zegt dat men met een eenvoudige behandeling start onder de vorm van natuurproducten en plantenextracten. Helpt dat niet, dan stapt men over op medicatie in de vorm van alfablokkers. Het nadeel daarvan is dat de bloeddruk kan verlagen en de patiënt duizelig kan worden bij plots opstaan. “Plast hij dan nog niet beter, dan is er niet veel meer te doen dan opereren en het obstructieve deel van de prostaat rond het urinekanaal weg te nemen. Dat kan gebeuren met een instrument via het urinekanaal, tegenwoordig ook met laser. Als het volume van de prostaat groter is, gebeurt het via een open operatie. ”

Kans Prof. dr. Van Poppel wijst erop dat wie een ingreep ondergaat voor een goedaardige prostaatvergroting altijd nog de kans loopt prostaatkanker te krijgen. “Veel mannen denken dat, als

grote invloed op de kans om prostaatkanker te krijgen. “Prostaatkanker is niet genetisch bepaald, zoals men dacht, maar wordt bepaald door omgevingsfactoren. Amerikanen en Noord-Europeanen eten veel rood vlees, veel dierlijk vet en weinig groenten, Aziaten daarentegen nuttigen meer wit vlees, vis en soja. Een cardiaal dieet en een prostaatkankerpreventiedieet lijken trouwens erg op elkaar.” Italianen eten dan weer veel tomaten en drinken rode wijn. De lycopenen die vrijkomen als je tomaten kookt, verlagen het risico op kanker. Vitamine D (die je krijgt via het zonlicht) is ook een factor die het risico op prostaatkanker verkleint. Donkergetinte mannen hebben daarom weer meer kans op een tumor in de prostaat, omdat hun huid geen vitamine D aanmaakt. Een tumor in de prostaat groeit traag en komt veelvuldig voor. Per jaar komen er in Vlaanderen 4 000 gevallen van prostaatkanker bij en de kans dat een man zo’n tumor krijgt, neemt vanaf het veertigste levensjaar toe. Autopsies bij relatief jonge slachtoffers van verkeersongevallen (mannen rond de vijftig) wijzen uit dat 30 procent van hen al kanker heeft. Bij zeker 40 procent van de blanke mannen ouder dan 60 jaar vind je microscopisch prostaatkankersporen. De tumor geeft niet direct klachten. Als er klachten zijn, dan slaan die vaak op de gevolgen van uitzaaiingen in de

UZ-magazine - juni 2009 27

benen. Lokale behandeling is dan niet meer mogelijk en de vooruitzichten zijn slecht. Wordt de tumor eerder ontdekt, dan is er nog een genezend ingrijpen mogelijk.

Controleren Mannen wordt dan ook aangeraden om vanaf hun 50e regelmatig het PSA-gehalte in hun bloed te laten controleren. PSA staat voor ‘prostaat specifiek antigen’, dat er normaal voor moet zorgen dat het zaad van de man niet kan stollen. Te veel PSA in het bloed duidt erop dat er iets niet in orde is en dat het om kanker zou kunnen gaan. “Het PSA-gehalte stijgt onder andere door een infectie, een ontsteking (prostatitis). Het neemt ook toe met de leeftijd, na een fietstocht of na het vrijen. Is die waarde niet goed, dan betekent dat nog niet dat je prostaatkanker hebt. Maar het is wel een reden om verder te kijken en eventueel een biopsie uit te voeren”, aldus prof. dr. Hein Van Poppel. Bij een ingreep wordt de prostaat tussen de blaas en de sluitspier verwijderd. De operatie heeft tijdelijk gevolgen voor de continentie en de potentie van de patiënt. De sluitspier wordt namelijk doorgesneden. “Het merendeel van de patiënten heeft dan tijdelijk last van urineverlies bij niezen of hoesten. Dat duurt een paar dagen tot een paar weken. Vijfennegentig procent wordt weer droog”, zegt hij. Met kinesitherapie kan de sluitspier extra geoefend worden. De ervaring is dat

Prof. dr. Hein Van Poppel: ‘Mannen kunnen na hun vijftigste hun PSA-gehalte laten controleren’

mannen die sporten eerder van de klachten af zijn, vooral mensen die veel zwemmen of paardrijden. Zij hebben immers een sterkere bekkenbodem. Bij de operatie moet men soms ook de zenuwbanen (de neurovasculaire bundel die voor een erectie zorgt) achter de prostaat meenemen. Dat is onomkeerbaar en houdt in dat de man, als hij opgewonden raakt, geen erectie meer kan krijgen. Hoe kleiner de tumor en hoe eerder men die ontdekt, hoe meer zenuwsparend men kan opereren en de potentie van de patiënt zo (gedeeltelijk) kan behouden. Prof. dr. Van Poppel zegt dat men in principe elke man jonger dan 65 ope-

Kijkoperatie of de robot? In UZ Leuven kunnen de patiënten die voor een gelokaliseerde prostaatkanker geopereerd worden, kiezen welke methode er gebruikt zal worden: de klassieke ‘open operatie’ of de kijkoperatie met een robot. De twee methoden hebben hun voor- en nadelen. Bij een kijkoperatie brengt men de patiënt volledig onder narcose. De buikholte moet opgeblazen worden om met de instrumenten te kunnen werken. De robotgeassisteerde operatie duurt veel langer: drie tot vier uur. Bij een klassieke open operatie krijgt de patiënt een ruggenprik en is op die manier lokaal verdoofd. De operatie vergt anderhalf uur. De ervaring is dat na een jaar de resultaten van beide operaties gelijk zijn. “Bij een robotoperatie kun je misschien beter zenuwsparend werken. Bij een open operatie rek je de zenuwen wat uit, zodat ze een tijdje minder goed geleiden. Na een jaar zijn de patiënten even goed”, aldus prof. dr. Hein Van Poppel. De patiënt kan de methode kiezen. De ervaring in UZ Leuven is dat de ene helft van de patiënten ‘klassiek’ onder het mes gaat en de andere helft de robotoperatie verkiest. Bij lokaal gevorderde tumoren, waar bredere wegname noodzakelijk is en waarbij ook mogelijks aangetaste klieren moeten worden weggenomen, gebeurt in de regel nog een open operatie.

28 UZ-magazine - juni 2009

reert als er sprake is van een tumor in de prostaat. “Waarom? Dat geeft een langere levensverwachting. En chirurgie is nog altijd de beste lokale genezing. De percentages zijn beter dan bij bestraling. Bovendien kan een ‘jonge man’ van nog geen 65 de operatie beter doorkomen.” Bij oudere patiënten (boven 75) zal men eerder kiezen voor radiotherapie. “De kans op genezing is iets kleiner, maar er zijn dan minder onmiddellijke problemen met potentie of continentie”, zegt prof. dr. Van Poppel. Ook de levensverwachting heeft ermee te maken. Een man ouder dan 75 zal meer dan waarschijnlijk aan een andere aandoening overlijden. Een tumor in de prostaat groeit immers veel langzamer dan andere vormen van kanker. Bij een operatie voor longkanker of pancreaskanker weet men een jaar later of men genezen is. Die tumoren zijn agressiever en als ze terugkomen, is dat binnen een jaar. Voor borstkanker gaat men uit van een periode van vijf jaar na de operatie om te kunnen vaststellen of iemand genezen is. “Bij prostaatkanker is die tijdspanne tien tot vijftien jaar. Zo lang doet die erover om terug te komen.” De mannen in de tussengroep (65 tot 75 jaar) krijgen de keuze: opereren of bestralen. “Ze krijgen een boekje waar de voor- en nadelen van de beide therapieën in beschreven staan”, aldus prof. dr. Van Poppel. “Ze krijgen dan een week of twee de tijd om het nog eens met de huisarts en familie te bespreken en een beslissing te nemen.” w

STRAAL ALS MEDEWERKER BINNEN MEDISCHE BEELDVORMING Waar hoogtechnologische vakkundigheid tot zijn recht komt binnen een intense multidisciplinaire samenwerkingscontext Situering: Als universitair ziekenhuis beschikken we over de meest recente toestellen (PET-scan, NMR, CT-scan, gamma cameraâ&#x20AC;&#x2122;s, â&#x20AC;Ś). We staan aan de top van de nieuwste ontwikkelingen en jij krijgt de kans om in deze context met oog voor veiligheid, kwaliteit en innovatie bij te dragen tot diagnose en behandeling en mee te bouwen aan de researchontwikkelingen van morgen. De zorgzone medische beeldvorming omvat een grote diversiteit aan diensten: s 2ADIOTHERAPIE we bestralen jaarlijks 2500 oncologische patiĂŤnten. Binnen de dienst werken medewerkers samen in kleine teams rond een bepaalde pathologie. De mogelijkheid bestaat binnen de dienst te groeien en te veranderen binnen de verschillende deelgebieden. s .UCLEAIRE GENEESKUNDE we sporen de oorzaak, evolutie en therapeutisch succes op bij verschillende ziekten d.m.v. radiofarmaca. Hierbij bestaat er een nauw samenwerkingsverband tussen technologen, geneesheren, fysici en radiofarmaceuten. De dienst behaalde een kwaliteitslabel onder de vorm van een ISO-certificaat. s 2ADIOLOGIE de dienst situeert zich zowel op campus Gasthuisberg als op campus Pellenberg en de medewerkers werken in kleine entiteiten verspreid over het ganse ziekenhuis. We beschikken over het ganse gamma apparatuur, gaande van de conventionele tot de meest hoogtechnologische MR-toestellen, en voeren jaarlijks zoâ&#x20AC;&#x2122;n 500.000 onderzoeken uit. Deze diensten worden ondersteund door medische fysici en er bestaan tal van samenwerkingsverbanden met verschillende departementen binnen de K.U.Leuven.

Waar jouw en onze verwachtingen elkaar vinden: s *E HEBT EEN DIPLOMA VAN M V BACHELOR MEDISCHE BEELDVORMING BACHELOR VERPLEEGKUNDE OF MEDISCH LABORATORIUMTECHNOLOOG OP ZAK EN JE WIL GRAAG BINNEN EEN HOOGTECHNOLOGISCHE OMGEVING WERKEN s *E COMBINEERT STERKE TECHNISCHE VAARDIGHEDEN MET EEN GEĂ&#x2018;NGAGEERDE PATIĂ&#x2018;NTGERICHTHEID s *E MAAKT DEEL UIT VAN EEN MULTIDISCIPLINAIRE CONTEXT WAARBIJ VANUIT VERSCHILLENDE DENKKADERS GESTREEFD WORDT NAAR EEN OPTIMALE DIAGNOSE EN BEHANDELING VAN PATIĂ&#x2018;NTEN s *E STAAT OPEN VOOR VERNIEUWINGEN EN WIL JEZELF BLIJVEND ontwikkelen. Bovenop je schoolse basisopleiding investeren we in een aangepaste specifieke opleiding en bijscholing, eigen aan de DIENST WAAR JE WERKZAAM BENT s 7E BIEDEN JE INTERESSANTE LOOPBAANEVOLUTIEMOGELIJKHEDEN ZOWEL BINNEN JE EIGEN DIENST ALS TUSSEN de diensten binnen het domein van medische beeldvorming. Ben je enthousiast, leergierig, stressbestendig en gemotiveerd? Surf dan nu naar www.uzleuven.be en solliciteer online, met vermelding van referentie 201585 of neem contact op met Rekrutering en Selectie, UZ Leuven, Herestraat 49, 3000 Leuven, tel.: 016 34 49 78. Voor vrijblijvende inlichtingen kan je gerust contact opnemen met Kris Lâ&#x20AC;&#x2122;Enfant (radiologie Gasthuisberg, tel.: 016 34 36 77), Piet Maes (radiologie Pellenberg, tel.: 016 34 04 83), Ludwina Van â&#x20AC;&#x2122;t Velt (nucleaire geneeskunde, tel.: 016 34 84 15) of Fritz Van Clemen (radiotherapie, tel.: 016 34 01 23). Mocht je interesse hebben om van naderbij kennis te maken met bepaalde afdelingen, kan je steeds een afspraak maken voor een kijkstage.

I n p ro fe s s i o n e l e h a n d e n

FUN PAGE (i.s.m. Het Bergklokje)

Grappen en grollen

Zoek deze Franse dierennamen girafe, crocodile, chat, lapin, chien, ourse, poisson chauve-souris, oiseau, vache, fourmi, éléphant souris, cheval, tigre, lion, araignée, cochon, poule chèvre, mouche (de namen staan van links naar rechts en van boven naar onder)

Een man zegt tegen zijn buurman ‘Sinds mijn vrouw een papegaai gekocht heeft, kan ik geen spijker meer in de muur slaan.’ ‘O neen’, reageert de buurman, ‘vanwege het lawaai?’ ‘Neen, dat stomme beest herhaalt alle scheldwoorden die ik roep als ik me op mijn vingers klop.’ Op van de zenuwen gaat een man de apotheek binnen. ‘Ik wil een paardenmiddel tegen de hik.’ ‘Een paardenmiddel?’, vraagt de apotheker. ‘Ja, precies, een paar-den-mid-del.’ Daarop geeft de apotheker hem een paar geweldige klappen in het gezicht. ‘En’, vraagt hij lachend, ‘is de hik nu weg?’ Beteuterd voelt de man aan zijn wangen en zegt: ‘Dat middel was voor mijn vrouw bedoeld die in de auto zit te wachten...’ Een man met groen haar gaat naar de doe-het-zelfwinkel. ‘Goedendag,’ zegt hij, ‘ik wil graag een verfpistool ruilen tegen een model dat niet zoveel op mijn haardroger lijkt.’

Kruiswoordraadsel horizontaal 1) bord met aanwijzigingen voor gebruikers in het verkeer 2) bordspel met o en x - Scandinavische munt - om je broek op te houden 3) je kan naar binnen de deur is …. - spijsverteringskanaal 4) rond verkeersplein 5) meervoud van datum 6) antiblokkeersysteem - snelweg 7) symbool voor nikkel - muzieknoot - medeklinkers in ‘naad’ 8) groen monster uit een film - stoere 9) reizigers die gebruik maken van de trein doen dit - dom 10) speeltuig in de speeltuin - jonge koe 11) trein die slechts aan enkele stations stilhoudt 12) koren - scheepsstuur 1

9 10 11 12

H F

verticaal 1) weg waarop het verkeer de voorrang heeft op de uitmondende wegen 2) tentoonstelling - symbool voor bismut - 3,14 3) schoorsteenzwart - uitroep bij het dansen 4) ongaarne - zestig minuten - voorzetsel 5) Evangelische Omroep - politieke partij op de wereld aanwezig zijn 6) symbool voor erbium - hard plof 7) muzieknoot - steenkool - kleine atmosfeer 8) een luisterend .... - Romeinse Rijk 9) blustoestel 10) nageslacht - dubbele klinker - item - vreugderoep 11) stop - dans - symbool voor neon 12) decimeter - fiets voor twee personen

Zoek de zes verschillen

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

horizontaal: 1) verkeersbord; 2) oxo - ore - riem; 3) open - darm; 4) rotonde; 5) data; 6) abs - autobaan; 7) ni - sol - in; 8) hulk - ruige; 9) sporen - stom; 10) wip - vaars; 11) sneltrein; 12) graan - roer.

kruiswoordraadsel

verticaal: 1) voorrangsweg; 2) expo - bi - pi; 3) roet - hopsa; 4) no - uur - na; 5) eo - nva - leven; 6) er – knal; 7) re - erts - atm; 8) oor - rr; 9) brandblusser; 10) oir - aa - it - io; 11) rem - tango - ne: 12) dm - tandem.

De zes verschillen

Oplossingen funpagina 30 UZ-magazine - juni 2009

7ZiZg kZghiVVc YVc`o^_ 7ajZiddi] iZX]cdad\^Z IB

Ê86! ]Zi kZZao^_Y^\Z ]ddg"ldcYZg KZgg^_` jl aZkZc bZi ZZc \gdiZg aj^hiZgXdb[dgi# =ddg kVcV[ cj dd` jl <HB! aVeide! BE(! gVY^d Zc IK YgVVYaddh ^c hiZgZd k^V YZ c^ZjlhiZ Ê86 kVc AVeeZggZ# >cYZgYVVY! VaaZ bjai^bZY^VidZhiZaaZc! jî\Zgjhi bZi 7ajZiddi] iZX]cdad\^Z `g^_\Zc YgVVYaddh Zc gZX]ihigZZ`h XdciVXi bZi jl WZ^YZ dgZc# =^\]iZX] Zc WdkZcY^Zc jîZghi igZcYn

7ZiZg kZghiVVc dcYZg VaaZ dbhiVcY^\]ZYZc! YVi ^h eVh ZZc \gdiZ hiVe cVVg bZZg ]ddgXdb[dgi#

lll#aVeeZggZ#WZ

^c[d5aVeeZggZ#WZ

%-%%"&% ---

Je ziet niet meer hoe goed je hoort

Lig jij ook zo zalig? ;FSP HSBWJUZ SFMBY[FUFMT WBO &SHPSFMBY Perfect Chair Club

verminderen en voorkomen rugpijn stimuleren de bloedcirculatie verhogen de longcapaciteit verlagen de hartslag

Tevens aangeraden voor sportmensen en mensen met een staand of zwaar beroep.

Perfect Chair

Sonsie

Gravity

â&#x201A;Ź 750

Relaxzetels met opstalift of opstahulp maken opstaan en neerzitten veel gemakkelijker Relaxzetels met instelbare rugsteun en kantelpositie voor mensen van 1,50m tot 2,10m

ZEGRAMAX (HT 7450) Zero-gravity massagerelax voor professioneel en particulier gebruik

Aangeraden bij rugpijn en oedeem

exclusief verdeler van

Aangeraden door artsen, kinesisten en binnenhuisarchitecten

HERSELT DORP 78 - Tel.: 014/54 55 11 F NBJM JOGP!EFCFETUFF CF t JOGP!FSHPSFMBY FV XXX EFCFETUFF CF t XXX FSHPSFMBY FV

Open: ma-di-do-vr: 10 - 12.30 en 13.30 - 18.30u. Zaterdag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17u Gesloten op woensdag, zon- en feestdagen!