UZ-magazine juni 2010

MAGAZINE Verschijnt driemaandelijks, jg 26 - nr 2 - juni 2010

Verantwoordelijke Uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven

Afgiftekantoor Aalst 1 - P509066

25 jaar ziekenhuisbibliotheek Kunst in het ziekenhuis

Betere levenskwaliteit bij reumatoïde artritis Dorp in de stad: de bushalte

! is e at me Gr m e Ne

UZ

UZ-MAGAZINE is bestemd voor patiënten en bezoekers van UZ Leuven • campus Gasthuisberg • campus Lubbeek • campus Pellenberg • campus Sint-Pieter • campus Sint-Rafaël

¨¨¨¨¨ serviceresidentie

Onbezorgd wonen en genieten

Wanneer u dicht bij uw familielid wilt overnachten, kunnen logies in campus Sint-Pieter voor u wellicht een oplossing betekenen.

( "%" "' ! ! !" # 2ha ( " ! # ! " Leuven ( " ! # wensen ! " ! ! wassalon, ! privĂŠ-taxidienst, ! ! " " hulp, verzorging

Het verblijf voor familie biedt u eenvoudig ingerichte ĂŠĂŠn- en tweepersoonskamers met ontbijt, aan de prijs van 18 of 10 euro per overnachting.

( V & ! permanentie ( # & vrijheid ( ' animatie ( ! ! " kopen

Vrijwilligers die op vaste tijdstippen aanwezig zijn, zorgen dat u zich thuis kan voelen, ook in moeilijke momenten.

r UZ Leuven campus Sint-Pieter - Brusselsestraat 69 - 3000 Leuven r Reservatie: tel. 016 33 70 04 tussen 8.30 - 12 uur en 14 -19.30 uur r Informatie: tel. 016 33 73 20

Nieuw: Wellness-centrum voor lichaamsverzorging, massage, manicure, pedicure, aroma-therapie, dieetadvies, infraroodsauna, ‌

Service-residentie Ter Korbeke Oudebaan 106 - 3360 Korbeek-Lo Tel.: 016/46 39 25 www.terkorbeke.be

6

inhoud

UZ-magazine

10 14 22 26

6 25 jaar ziekenhuisbibliotheek Een boek maakt een verblijf in het ziekenhuis draaglijker. UZ Leuven heeft in campus Gasthuisberg een bibliotheek voor patiënten en personeelsleden. Dit jaar viert de volwassenenbibliotheek haar 25e verjaardag.

14 Kunst in het ziekenhuis Om de acht weken hangen er in het kader van ‘Kunst in het ziekenhuis’ nieuwe kunstwerken in de gangen van UZ Leuven campus Gasthuisberg. De tentoonstellingen bieden bezoekers en patiënten creatieve afleiding.

16 Reumatoïde artritis: hogere levenskwaliteit door agressieve aanpak 10 Aidsreferentiecentrum begeleidt hiv-patiënten Reumatoïde artritis is tegenwoordig beter behandelbaar dan een tiental UZ Leuven is een van de jaar geleden. UZ Leuven lag mee aan aidsreferentiecentra (ARC) in de basis van een revolutionaire aanpak Vlaanderen. Toen de aandoening die de levenskwaliteit van de patiënten midden jaren tachtig de kop op stak, opmerkelijk verbetert. zag de toekomst voor patiënten met hiv en aids er somber uit. Inmiddels kunnen zij dankzij medische en 22 Preventieprogramma helpt bij lage psychologische begeleiding een redelijk rugpijn normaal leven leiden.

Rugpijn hoeft niet langer een streep door je toekomstplannen te zijn. Met haar preventie- en

UZ MAGAZINE Jaargang 26, nummer 2 (juni 2010) Kwartaalblad voor patiënten, familie en bezoekers van UZ Leuven, campus Gasthuisberg, Lubbeek, Pellenberg, Sint-Pieter en Sint-Rafaël.

revalidatieprogramma speelt het Fonds voor de beroepsziekten snel op de bal. Ook via UZ Leuven, waar het programma voor zware rugpijnen als een succes bestempeld wordt.

26 Dorp in de stad Dagelijks nemen honderden mensen de bus naar en van campus Gasthuisberg. Jan van Rompaey legde zijn oor bij een aantal van hen te luister in het busstation en noteerde flarden van gesprekken. vaste rubrieken 4 Journaal: berichten over en uit UZ Leuven 5 Woordje van de pastor 20 Column van Clara Vanuytven 30 Fun-page - voor de jonge UZ-magazine-lezers

redactieadviesraad: dr. Koen Bronselaer, Jan Etienne, Ludo Govaerts, prof. dr. Marie-Christine Herregods, prof. dr. Diethard Monbaliu, prof. dr. Peter Reynders, Suzy Van Hoof, Ad Van Poppel, Clara Vanuytven, Jan Verhaeghe en prof. dr. Chris Verslype eindredactie: Ann Lemaître hoofdredactie: Suzy Van Hoof redactieadres: UZ Leuven, dienst communicatie, Herestraat 49, 3000 Leuven, tel. 016 34 49 55, uzmagazine@uzleuven.be reclameregie: B-Net, Bie Van Cleuvenbergen, voor DECOM, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen tel. 016 63 20 65 – e-mail: bie@decom.be, bie@b-net.be Aan dit nummer werkten mee: Clara Vanuytven, Kris Gelaude, Jan van Rompaey, Ad van Poppel e.a. foto’s: Jan Locus, Geert De Keyser, Sofie Beirens e.a. productie: DECOM NV, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen, tel. 015 65 28 52 vormgeving: Carla Van Caeneghem, DECOM projectopvolging: Gunther De Kegel, DECOM verantwoordelijke uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven copyright: overname van artikels of gedeelten daarvan wordt toegestaan na overleg met de redactie en met vermelding van de bron UZ-magazine - juni 2010

3

uz journaal

Nieuws uit UZ Leuven

21 000 euro voor LUMOS Eind mei kreeg LUMOS (Leuvense Universitaire Medische Ontwikkelingssamenwerking en Solidariteit) een cheque ter waarde van 21 000 euro aangeboden. Dat was de opbrengst van een actie die UZ Leuven voerde.

“Gedurende een jaar ging van elk kopje koffie dat verkocht werd in de koffieshop vijf eurocent naar LUMOS. Dat bedrag is de opbrengst van één jaar,” zegt Mieke Nieuwdorp, coördinator van LUMOS. Dat betekent dus dat men op campus Gasthuisberg meer dan 420 000 kopjes koffie voor het goede doel dronk. Inmiddels is beslist de actie ook dit jaar verder te zetten.

LUMOS is een overkoepelende structuur. Naast UZ Leuven steunen ook de groep Biomedische wetenschappen van de K.U.Leuven en de KHL de activiteiten van LUMOS. De grote projecten situeren zich vooral in Congo, Rwanda en Kameroen. In 2010 kwam er ook een aantal kleinere projecten bij.

myUZ: veilig communiceren met zorgverleners UZ Leuven is in mei gestart met myUZ, een internettoepassing die de patiënten toelaat om op een veilige en beveiligde manier te communiceren met hun zorgverleners.

Patiënten krijgen hierdoor informatie op maat. Dat gebeurt op basis van wat er in het medisch dossier beschreven staat, zoals de diagnose, de behandeling, geplande onderzoeken en ingrepen. Patiënten krijgen zo makkelijker toegang tot medische informatie en hebben een beter zicht op hun afspraken en facturen.

De patiënt kan deze documenten beheren, maar ook vragenlijsten invullen en berichten sturen. De toepassing wordt al gebruikt in enkele zorgprogramma’s die onder meer lopen in het multidisciplinair borstcentrum, de nek- en rugschool en radiotherapie-oncologie. Binnenkort wordt het zorgprogramma diabetes ook ondersteund, net als de meeste ingrepen die in het chirurgisch dagcentrum gebeuren. Er sluiten drie toepassingen op het dossier aan: het klinisch werkstation (KWS), dat gebruikt wordt binnen de ziekenhuismuren, de Leuvense internetsamenwerking artsen (LISA), die gebruikt wordt door externe doorverwijzers en huisartsen, en myUZ voor de patiënt.

Dit uitgebreide model opent nieuwe mogelijkheden voor beveiligde elektronische communicatie tussen de drie partijen.

4 UZ-magazine - juni 2010

Interactieve aanraakschermen voor patiënten UZ Leuven zal in oktober als eerste Belgische ziekenhuis volledig uitgerust worden met interactieve aanraakschermen. De schermen komen bij het bed van de patiënt en bieden daar telefonie, informatie, entertainment, internet en televisie. De gloednieuwe schermen moeten het patiëntencomfort vergroten. De schermen vormen ook een toegangspoort naar het zogenaamde ‘klinisch werkstation’, waardoor zorgverleners (artsen, verpleegkundigen, paramedici) ondersteuning krijgen bij de typische ‘aan bed’-zorgen. De schermen zullen dus ook het werk van zorgverleners makkelijker maken.

De interactieve aanraakschermen kaderen in het bredere patiënten-, informatie- en communicatiesysteem (PICS), waarbij twee technologieën tegelijkertijd op de patiëntenkamers geïnstalleerd worden: de interactieve schermen en een nieuw verpleegoproepsysteem met spraakcommunicatie tussen patiënt en verpleging.

UZ Leuven past parkeerbeleid aan UZ Leuven heeft voor campus Gasthuisberg een nieuw systeem van betaald parkeren ingevoerd. Het principe is dat bezoekers één euro per uur betalen, met een maximum van acht euro per dag. Voor patiënten heeft men een zorgtarief ingevoerd. De maximum dagprijs is voor hen vier euro. Om daarvan te kunnen genieten, moeten patiënten hun parkeerticket laten valideren bij de inschrijvingen in de ontvangsthal. Dat kan bij de inschrijving zelf of bij het verlaten van het ziekenhuis. Patiënten van het chirurgisch dagcentrum of de spoedgevallendienst kunnen op die diensten hun parkeerticket geldig laten verklaren.

Voor bezoekers van patiënten die langdurig in campus Gasthuisberg verzorgd worden, is er een abonnement voor veertien dagen. De kostprijs daarvan bedraagt zestien euro. De bezoeker vraagt daarvoor een attest aan op de dienst waar de patiënt behandeld wordt en geeft dat af aan de kassa in de ontvangsthal.

Bij het naar buiten rijden wordt het ticket automatisch geactiveerd. De bezoeker biedt het ticket elke keer aan bij het binnenrijden van de parking. Chronische patiënten kunnen een gratis abonnement krijgen. Wie als patiënt gedurende twee maanden minimaal tweemaal per week naar campus Gasthuisberg komt, wordt beschouwd als chronische patiënt. Hij krijgt dan van zijn behandelende arts een attest.

Daarmee kan de patiënt aan de kassa in de ontvangsthal een gratis abonnement aanvragen.

pastor WOORDJE VAN DE PASTOR

Ingrid van den Akker

De overkant

H

Het is maandagochtend. Op een van de geriatrieeenheden kom ik mevrouw Janssens tegen. Ze staat met al haar spulletjes op de gang. Het is zeker nog niet de bedoeling dat ze naar huis gaat, maar voor mevrouw Janssens voelt het anders: “Mijn man wacht op mij, hij weet niet waar ik ben.”

Een dag later tref ik haar in haar zetel, dezelfde onrust leeft in haar. Ze wil naar huis en begrijpt niet dat ze hier moet blijven. “Mijn huis is aan de overkant, het is niet ver”, zegt ze verschillende keren.

Ik stel voor om samen te gaan wandelen en zal zien waar ze mij heen zal brengen. Arm in arm stappen we wat later door de gang. “Kijk”, zegt ze, “daar aan de overkant woon ik.” En tegelijkertijd wijst ze met haar vinger in de verte. Maar we vinden geen uitgang om aan de overkant te komen.

Ik probeer mij in te beelden hoe moeilijk en frustrerend het voor haar moet zijn dat we geen weg vinden naar de overkant. De angst in haar ogen is zichtbaar.

Wat zou ze trouwens bedoelen met het huis aan de overkant? Misschien is het de plaats waar ze is opgegroeid of het huis waar ze samen met haar man hun kinderen heeft grootgebracht. Of misschien is het huis aan de overkant de plek waar genezing is, waar ze zich weer sterk en vrij voelt.

Later hoor ik van de verpleging dat haar man gestorven is. Zou het Huis aan de Overkant misschien de dood zijn waar ze naar verlangt?

Haar arm is stevig in de mijne geklemd. Terwijl we door de gangen stappen, leest mevrouw Janssens luidop alle teksten die we tegenkomen naast deurposten en op muren. Ze leest: “Ontvangstkamer, keuken, badkamer…”

Op een gegeven moment blijft ze staan bij een affiche waar in het midden één woord groot gedrukt staat.

“Alzheimer”, hoor ik haar zeggen. Even is ze stil, dan zegt ze: “Mijn zus is daaraan gestorven en mijn broer heeft het ook.” Weer wacht ze even en dan vertrouwt ze

mij toe: “Ik heb het ook. Ik kan niets onthouden.”

Haar woorden maken me stil. Ik besef dat het niet eenvoudig is voor haar om dit te zeggen en om dit aan zichzelf toe te geven. Ik vraag haar hoe het voor haar is, maar dan dwalen haar gedachten alweer af naar iets anders. Ik schuif mijn arm weer dieper in die van haar en leid haar terug naar haar kamer.

Het verhaal van mevrouw Janssens doet me denken aan een verhaal uit de bijbel, het verhaal van de storm op het meer. Jezus gaat samen met zijn leerlingen in een boot het meer op. Voordat ze vertrekken zegt Jezus tegen zijn leerlingen: “Laten we naar de overkant gaan.” Maar terwijl ze op het water zijn, steekt er een hevige storm op. De leerlingen zijn doodsbang, terwijl Jezus rustig ligt te slapen. Als ze Hem wakker maken, zorgt Hij ervoor dat de wind gaat liggen en het water weer tot rust komt. Jezus heeft vertrouwen en dat vertrouwen is nodig om naar de overkant te gaan als het stormt.

Zo geloof ik dat mevrouw Janssens ook op zoek is naar vertrouwen, net zoals elke mens. Het stormt in haar leven. Ze is de vaste grond onder haar voeten kwijtgeraakt, ze zou zo graag naar huis gaan, maar ze kan niet. Ze verlangt naar haar huis aan de overkant.

Als zorgverleners kunnen wij de stormen van het leven niet wegnemen. We kunnen wel met mensen mee in hun bootje stappen en zoeken naar bronnen van kracht en vertrouwen. Al is het maar voor even, en al vinden we de overkant niet altijd. We kunnen alleen hopen dat deze momenten ervaren worden als een kleine windstilte. w

In elke campus van UZ Leuven werkt een pastor. U kunt met een pastor contact opnemen via de verpleegeenheid of via het secretariaat van sociaal werk, tel. 016 34 86 20.

UZ-magazine - juni 2010

5

Dit jaar viert de volwassenenbibliotheek van campus Gasthuisberg haar 25e verjaardag.

Bibliotheekverantwoordelijke Marc Vandenberghen kent de bib sinds het begin.

In die kwarteeuw ging elk boek door zijn vingers.

25 jaar ziekenhuisbib

Dominique Joos

Boeken maken ziekenhuisverblijf draag De patiëntenbibliotheek van campus Gasthuisberg bevindt zich op een open plek op de eerste verdieping waar gekleurde pijlen je naar de verschillende diensten leiden. Mensen die even willen uitrusten komen dankbaar in de kasten neuzen.

UZ Leuven-medewerkers - vaste klanten vaak - lezen er tijdens hun middagpauze een stripverhaal.

Tussen het gewoel van heen en weer bewegende bezoekers, patiënten en personeel vertelt bibliotheekverantwoordelijke Marc Vandenberghen het verhaal van de bibliotheek, de boeken en de bezoekers. Strikt genomen heeft UZ Leuven vier bibliotheken, legt hij uit. Er is een afdeling in campus SintPieter en Sint-Rafaël, één in campus Pellenberg en een kinder- en een volwassenenbib in campus Gasthuisberg. Met boeken wil men 6 UZ-magazine - juni 2010

het ziekenhuisverblijf voor de patiënten zo aangenaam mogelijk maken.

“We zijn in campus Gasthuisberg begonnen met 300 stokoude boeken”, vertelt Marc Vandenberghen, “gekregen van de afdeling van campus Sint-Pieter. We hebben geen aankoopbudget, maar krijgen heel veel

Nu zijn we wat strikter en vraag ik altijd: ‘Zou je het boek dat je schenkt, zelf willen lezen en vastpakken in je ziekenhuisbed?’ Dan denken mensen wel twee keer na.”

De bibliotheek is ook lid van de Rode Kruis-zorgbibliotheek. Die koopt boeken aan en verdeelt ze

‘Reisverhalen of spannende boeken zijn een manier om je even af te zonderen’ boeken cadeau van patiënten, vrienden en collega’s. In principe zeggen we altijd ‘ja’, op voorwaarde dat het materiaal netjes en niet verouderd is.

Vroeger kregen we soms boeken die jarenlang op zolder onder de dakpannen hadden gestaan, vol spinnenwebben en met schilfertjes ertussen.

over alle aangesloten ziekenhuizen en instellingen in Vlaanderen. Er is een wisselsysteem, wat wil zeggen dat Vandenberghen twee keer per jaar 200 boeken inruilt voor nieuwe titels. Zo kan de bibliotheek vernieuwen en ingaan op aanvragen van de lezers. Marc Vandenberghen:

Marc Vandenberghen (ziekenhuisbibliotheek campus Gasthuisberg): ‘Boeken aanbieden is maar één onderdeel van onze job.

Luisteren en aanwezig zijn is net zo belangrijk’

is een oud maar overzichtelijk systeem, vindt Vandenberghen. Al kijkt hij uit naar een geautomatiseerd systeem en een catalogus die je kunt raadplegen via internet.

Andere wereld ondergaan - weinig lezers zouden zijn, maar nu blijkt dat op die dienst veel wordt gelezen.”

Vrijwilligers

lijker “Na al die jaren weet ik hoe ik een evenwichtig aanbod moet samenstellen: hoeveel thrillers en reisverhalen er bijvoorbeeld in moeten. In een ziekenhuisbib moet je variëren.

Er moet een aantal klassiekers in zoals boeken van Ernest Claes, Cyriel Buysse of Felix Timmermans.

Die verdwijnen stilaan uit de openbare bibliotheken, maar oudere mensen zijn vaak blij als je nog titels hebt uit hun jeugd. Onze klanten zijn geen gewone bibliotheekbezoekers. Je moet hier niet afkomen met dikke ‘kloefers’ van boeken, want daarvoor blijven de mensen niet lang genoeg. De tijd dat mensen een week in observatie blijven, is immers voorbij. Wie er toch langer is, is vaak te ziek om te lezen.

Alhoewel. We dachten dat er op de dienst neurochirurgie - waar mensen zware hersen- of hoofdoperaties

Patiënten, inslapende familie en medewerkers kunnen gratis boeken ontlenen. Patiënten mogen het materiaal onbeperkt ontlenen. Ze kiezen zelf een boek uit de kast of worden door vrijwilligers aan bed bezocht.

Elke week gaan die op een vast moment naar de patiënten toe. De groep groeide van vijf naar zeventien trouwe medewerkers. De vrijwilligers leggen uit hoe de bibliotheek werkt, tonen de catalogus - voorlopig is dat een map die op elke afdeling en in de bib zelf ligt - en houden bij wie wat heeft ontleend. Als een patiënt een boek wil, brengt een vrijwilliger het diezelfde dag nog aan bed.

Dat gebeurt op alle eenheden van het ziekenhuis, behalve op de spoedgevallendienst en op intensieve zorgen.

Er is zelfs een speciale ronde voor familie op de kinderafdeling.

Het uitlenen zelf gebeurt met fiches.

Veel mensen verhuizen intern binnen het ziekenhuis. De afspraak is dat wie een boek leent, het inlevert in de bib of op de plaats waar hij ontslagen wordt. Elke vrijwilliger heeft per eenheid een kaft waarin hij op formulieren noteert wie wat heeft. Een blaadje waar een hoekje af is, wijst op een boek dat is teruggebracht. Het

De patiëntenbib van campus Gasthuisberg bezit ruim 8 000 boeken. Dat zijn fictie- en non-fictieboeken. Bij fictie zijn De Helaasheid der Dingen en de millenniumboeken van Stieg Larsson echte toppers.

Doorgaans houden mannen van detectiveverhalen, maar ook bij vrouwen neemt die voorkeur toe.

Laptops zijn de grootste concurrent van de bib, merkt Marc Vandenberghen. Tot mensen het beu zijn om de hele tijd achter de laptop te zitten. “We hebben gemerkt dat je mensen makkelijk aan het lezen krijgt via hun hobby. Je kunt hier net zo goed terecht voor een kookboek, een kunstboek, een reisboek of een boek over opvoeding. Tuinieren is altijd populair. Waargebeurde verhalen en biografieën zijn een duidelijke trend. Je wordt er in een boekhandel ook mee rond de oren geslagen.

Opvallend is dat mensen die op dieet worden gezet, kookboeken beginnen te lezen. Reisgidsen worden ook veel uitgeleend. Mensen zitten hier ‘opgesloten’ in een kleine kamer in een wereld die losstaat van de buitenwereld. Ze worden overdonderd door informatie en zijn dikwijls nogal angstig: wat gaat er met mij gebeuren?

Reisverhalen of spannende boeken zijn een manier om er even uit te stappen of om je af te zonderen op een kamer die je deelt met twee of vier mensen. Boeken over zingeving, spiritualiteit en religie gaan de laatste

Neoderm® € 55,-

Ontdek onze nieuwe producten The Original

Nu €

950,-

SUPER

MEDIC

ZIT- EN SLAAPCOMFORT

Oriënt Promo 2 motoren lift.

www.supermedic.be T 0495/54 55 60 UZ-magazine - juni 2010

7

Extra’s Behalve boeken biedt de bibliotheek van campus Gasthuisberg ook gezelschapsspelen, puzzels en kruiswoordraadselpakketjes aan. En leeshulpmiddelen. Dat kan een leesplankje zijn om een boek op te zetten, een leesloep, staanders om speelkaarten in vast te zetten als ze moeilijk in de hand te houden zijn en prismabrillen. Met een prismabril kun je in een hoek van 90 graden kijken. Zo kunnen mensen die plat moeten liggen toch lezen, rondkijken of televisiekijken.

jaren eveneens opvallend vaak uit de kast. Mensen zitten duidelijk met vragen.”

Juiste informatie Het hoeft niet te verwonderen dat de bibliothecaris doelbewust een uitgebreid aanbod boeken heeft over ziek zijn, ziektebeelden en ziektebeleving.

“Patiënten krijgen ontzettend veel informatie van hun artsen, vaak in vakjargon. Al doen artsen de laatste jaren hun best om alles zo begrijpelijk mogelijk uit te leggen, toch blijven mensen met vragen zitten. Ze durven niet meteen alles vragen of worden zo overdonderd door al die informatie dat de vragen nadien pas komen. Het is daarom belangrijk om hier in huis een goed geselecteerd aanbod te hebben dat niet alleen leesbaar is, maar ook afgetoetst is bij de artsen. Voorzien we dat niet, dan gaan mensen op zoek in de stadsbib, op het internet of bij De Slegte. Die informatie is soms achterhaald of onjuist. We zeggen de mensen daarom dat patiënten met vragen bij artsen en verpleegkundigen terechtkunnen.”

Voor oudere mensen en mensen die door medicatie tijdelijk een troebel beeld hebben, heeft de bibliotheek groteletterboeken. “250 hebben we er nu en die worden gretig gebruikt”, zegt Marc Vandenberghen. “We zouden er nog meer willen, maar ze zijn erg duur. Heel wat boeken worden niet uitgegeven met grote letters.”

Gesproken boeken heeft de bib in bruikleen van de Vlaamse braillebibliotheek in Brussel. Het aanbod is beperkt, maar als patiënten zo’n boek willen en het is er niet, dan kan dat binnen de 24 uur geleverd worden vanuit de braillebibliotheek zelf.

De meeste boeken zijn in het Nederlands. Maar er is ook een uitgebreid aanbod boeken in het Engels, Frans, Duits, Spaans, Italiaans,

8 UZ-magazine - juni 2010

Russisch, Turks en Arabisch. En is er een patiënt die bijvoorbeeld alleen Portugees spreekt, dan levert de Rode Kruis-zorgbib een pakketje Portugese literatuur.

Marc Vandenberghen: “Voor onze medewerkers en voor de patiënten zelf hebben we een grote voorraad woordenboeken in alle Europese talen. Er is wel een uitgebreide tolkendienst omdat we veel anderstalige patiënten hebben. Een tolk komt als er met de arts moet worden overlegd of als er belangrijke informatie is. Maar er is niet permanent een tolk naast het bed beschikbaar.”

Strip Soms zijn patiënten nog niet toe aan een boek omdat ze zich niet kunnen concentreren. Dan zijn tijdschriften als Flair of Knack een goed alternatief. Tijdschriften koopt de bib niet aan, maar krijgt die. Ook stripverhalen zijn geliefd bij de bibliotheekbezoekers: men heeft er zo’n 2 500 beschikbaar. Strips verslijten echter gemakkelijk. Als ze een tijdje uitgeleend worden en er onfris beginnen uit te zien, worden ze afgevoerd en vervangen door nieuw materiaal.

Dat doet de bib met de jaarlijkse sponsoring van de Lions Club.

“Op initiatief van een patiënte zijn we vorig jaar in vier oncologische dagziekenhuizen ook gestart met een kleine bibliotheek van elk 400 strips”, vertelt Vandenberghen. “Op de dienst bestraling of chemo zitten mensen vaak een hele dag. Een boek lezen doen ze zelden omdat ze voortdurend worden aangesproken door een arts of verpleegkundige.

Zulke stripbibliotheekjes willen we opstarten in alle dagziekenhuizen omdat die steeds groter worden.

Maar daarvoor moeten we eerst een voorraad uitbouwen.”

De bibliotheekwerking in een ziekenhuis is overigens speciaal, vindt hij.

“Boeken aanbieden is één onderdeel van onze job. Luisteren en aanwezig zijn is net zo belangrijk. Mensen storten hun hart bij ons uit. Ze kunnen heel dankbaar zijn of heel negatief reageren omdat ze ons niet nodig hebben om verzorgd te worden of te genezen. Ik heb ooit al letterlijk een pantoffel naar mijn hoofd gekregen, nadat een patiënt net slecht nieuws had vernomen.”

Dankbaar Echt dankbaar is het om boeken te vinden voor iemand die een vreemde taal spreekt. Vandenberghen: “Zo was er ooit een Indiër op de isolatieafdeling die alleen Punjabi sprak. Hij lag helemaal alleen en kreeg geen bezoek. Tegen zijn tolk had hij gezegd dat hij zich verveelde en graag iets wilde lezen in zijn taal.

Via de pastorale dienst en een pater van Scheut die nog in India had gewoond, vonden we in een klein straatje in Brussel een boekhandel die kleine, goedkope boekjes verkocht in heel veel Indische talen.

Daar waren boekjes en tijdschriften in het Punjabi. Die patiënt sprong een gat in de lucht van blijdschap omdat iemand de moeite had gedaan om hem iets te brengen in zijn eigen taal. w

Praktisch Openingsuren patiëntenbibliotheek campus Gasthuisberg Maandag en donderdag van 9 tot 13 uur Dinsdag van 9 tot 16.30 uur Woensdag van 13 tot 16.30 uur Vrijdag van 13 tot 15.30 uur

Schenken Hebt u recente boeken, stripverhalen of tijdschriften (max.

3 maanden oud) in huis die nog in goede staat zijn en wilt u ze schenken aan de patiëntenbibliotheek? Neem dan contact op met Marc Vandenberghen, 016 34 86 20 of marc.vandenberghen@uzleuven.be.

U bent daarvoor uiteraard ook welkom in de bibliotheek zelf.

UZ LEUVEN INSPIREERT Al gedacht aan een uitdaging in UZ Leuven?

Ben je een (m/v) starter of heb je specifieke ervaring op zak?

Ons aanbod: boeiende kansen in de klinische zorg voor verpleegkundigen, medische beeldvormers en andere paramedische beroepsgroepen. Interessante mogelijkheden in de omkaderende diensten voor IT-professionals, technici, projectcoördinatoren, werfcoördinatoren, secretariaatsmedewerkers, halftijdse schoonmaak- en voedingsmedewerkers, …

Interesse? Concrete vacatures en uitgebreide functiebeschrijvingen vind je op www.uzleuven.be Laat je inspireren door een steeds groeiende ziekenhuisorganisatie die bouwt aan de kwalitatieve gezondheidszorg van morgen!

In professionele handen

UZ Leuven is een van de aidsreferentiecentra (ARC) in Vlaanderen. Patiënten met hiv en met aids krijgen medische en psychologische begeleiding en kunnen daardoor een redelijk normaal leven leiden.

Midden jaren tachtig zag de toekomst er voor hen veel somberder uit.

Inwendige geneeskunde

Ad van Poppel

Aidsreferentiecentr u begeleidt hiv-patiën t We schrijven 1987. De wereld was nog maar net bekomen van de seksueel overdraagbare aandoening herpes of er was aids (acquired immunodeficiency syndroom - verworven immuundeficiëntiesyndroom).

Herpes was maar klein bier vergeleken met aids. Tegen aids was op dat moment weinig te doen. Degene die eraan leed, ging op korte termijn een gewisse dood tegemoet. Via campagnes probeerden de overheden in diverse landen de burgers te wijzen op de gevaren van onbeschermde seksuele contacten, zeker als dat met meerdere partners gebeurde. In ons land was het campagnethema ‘Open je ogen voor aids ze sluit’.

Bijna vijfentwintig jaar later is aids de wereld nog niet uit, maar het doemdenken errond is een stuk minder geworden. Dat neemt niet weg dat het nog altijd een zware 10 UZ-magazine - juni 2010

aandoening is, die in principe dodelijk is. De medische wetenschap is er in de afgelopen jaren echter in geslaagd de ziekte beheersbaar te maken, vooral in Europa. Dr. Paul De Munter, adjunct-kliniekhoofd algemene interne geneeskunde en actief in het aidsreferentiecentrum van UZ Leuven, zegt dat wereldwijd

er in ons land sinds de start van de registratie 22 785 door het hiv-virus (human immunodeficiency virus) geïnfecteerden geteld.” Hiv is de infectie, het virus dat het immuunsysteem aantast. Die aantasting kan leiden tot aids. Ondanks de vele campagnes neemt het aantal nieuwe hiv-gevallen niet af. Integendeel.

‘In de tweede helft van de jaren negentig werden heel effectieve medicijnen ontwikkeld in de vorm van cocktails’ gezien de ziekte zich nog uitbreidt.

“Het zwaartepunt ligt niet in Europa maar in zwart Afrika. In Europa is de ziekte wel actief, maar minder dodelijk. In juni 2009 waren

2008 was een piekjaar met 1 079 nieuwe gevallen, weet dr. De Munter. Zo’n 70 procent van de hivpatiënten is man. De meeste autochtone mannen lopen de infectie op bij

Dr. Paul De Munter (aidsreferentiecentrum UZ Leuven): ‘Bij de start van de therapie moeten de patiënten elke maand naar het centrum komen’

Aidsremmers

um ten onbeschermde homoseksuele contacten. Bij allochtonen is er vooral sprake van heteroseksuele overdracht. Ook bij vrouwen is er in de meeste gevallen een heteroseksuele overdracht. Drugsgebruik en overdracht van moeder op kind is als oorzaak van besmetting minimaal (respectievelijk twee en één procent). Sinds het begin van de epidemie zijn er bijna 4 000 aidspatiënten gediagnosticeerd. Van de geregistreerde patiënten zijn er inmiddels iets meer dan 1 900 overleden.

Het hiv-virus doet eigenlijk sluimerend zijn destructieve werk. Gemiddeld duurt het tien jaar eer het immuunsysteem vernietigd is en er sprake is van aids. Andere virussen en bacteriën die op gezonde personen geen vat krijgen, kunnen bij de aidspatiënten tot ernstige en zelfs dodelijke aandoeningen leiden.

Dat de ziekte in onze contreien niet meer zulke ernstige gevolgen heeft als vroeger, heeft alles te maken met de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen, zogenaamde aidsremmers.

“In de tweede helft van de jaren negentig werden heel effectieve medicijnen ontwikkeld in de vorm van cocktails. Dat is heel snel gegaan.

Eigenlijk is er sprake van een revolutie: op vijfentwintig jaar tijd is de ziekte geïdentificeerd en heeft men een adequate behandeling ontworpen en toegepast”, zegt dr. De Munter. “In de eerste tien jaar dat de ziekte bekend was, kon men niets anders doen dan de verspreiding tegengaan en de gevolgen van het beschadigde verdedigingssysteem bestrijden. Aan het beschadigde immuunsysteem zelf kon men niets meer doen. De huidige behandeling onderdrukt het virus zodat het zich niet meer kan vermenigvuldigen.

Het is wel aanwezig maar er is geen schade meer. Het houdt wel in dat de patiënt de medicijnen levenslang dagelijks moet nemen.

En een hiv-patiënt moet vanzelfsprekend ook maatregelen nemen om besmetting van anderen te voorkomen, zoals beschermde seksuele contacten.”

Hoe eerder men een hiv-infectie opspoort, hoe beter. De levensverwachting van hiv-patiënten is tegenwoordig niet noemenswaardig slechter dan die van een persoon zonder hiv. De patiënt moet zich dan wel rigoureus aan het medica-

tieschema houden. “Vroeger bedroeg de levensverwachting van een hiv-patiënt ongeveer tien jaar.

Een aidspatiënt had een levensverwachting van minder dan een jaar”, aldus dr. De Munter.

Is er bij iemand hiv geconstateerd, dan zal die persoon door een aids-referentiecentrum gevolgd worden. Die centra zijn eind jaren tachtig door de overheid opgezet. In Vlaanderen zijn er vier: in Brussel, Gent, Antwerpen (Instituut voor Tropische Geneeskunde) en Leuven. “In 2009 hadden we in Leuven 641 ‘actieve patiënten’ , dat wil zeggen patiënten die we dat jaar minstens eenmaal gezien hebben. Per jaar komen er netto zo’n 60 à 70 nieuwe bij.”

De patiënten worden naar zo’n centrum verwezen als de diagnose hiv of aids gesteld is. Dat kan gaan via de huisarts of via het ziekenhuis zelf. “Het is dan onze taak hen verder te begeleiden en te behandelen”, stelt dr. De Munter. Zijn er na seksueel risicogedrag al snel alarmsignalen die wijzen op een hiv-infectie? Niet echt en dat maakt het moeilijk. “De ziektetekenen komen meestal later als er al wat beschadiging is. Je merkt aanvankelijk niets.

Sommigen hebben een paar weken na de infectie een soort klierkoorts: koorts, gezwollen kliertjes, keelpijn, huiduitslag en eventueel diarree. Bij een dergelijk beeld na onbeschermd seksueel contact, laat je je best testen met een bloedonderzoek.”

Verrassing Een enkele maal komt de diagnose als een verrassing. Dr. De Munter: “Soms hebben de patiënten een minimaal risico gelopen en is er toch overdracht geweest. De kans dat je geïnfecteerd raakt bij een eenmalig contact is statistisch gezien klein. Niettemin kan zo’n eenmalig contact tot overdracht leiden. Er hoeft ook niet noodzakelijk sprake te zijn van wisselende contacten.

www.haarwerken-dewit.be

Maatwerk en haartoevoegingen voor dames en heren  Specialisatie haarprotheses voor chemopatiënten  Ruim assortiment  Derde generatie haarwerkenspecialist

Willy Dewit LEI 6 - 3000 LEUVEN Tel. 016 22 60 41

Véronique Dewit HUIS- & ZIEKENHUISBEZOEK Tel. 0476 45 50 83 - 016 47 07 83

H A A R W E R K E N

L

E

U

V

E

N

Bezoek onze nieuwe website



UZ-magazine - juni 2010 11

Ingrepen Verloopt een ingreep anders bij een patiënt die een hiv-besmetting heeft?

Dr. Paul De Munter zegt dat dat in principe niet het geval is. Er wordt ook niet systematisch voor een operatie getest of een patiënt al dan niet een hiv-besmetting heeft. Dr. De Munter: “De maatregelen die men in het operatiekwartier neemt zijn voldoende. Er zijn wel eens prikongevallen, maar het risico om hiv te krijgen is dan honderd keer lager dan het risico om op die manier hepatitis B op te lopen. Er zijn risico’s, maar die zijn minimaal. En wanneer tijdens een ingreep bij een patiënt met hiv een verpleegkundige of arts toch een prikongeval heeft, krijgt die gedurende een maand geneesmiddelen om besmetting te voorkomen. Het risico op infectie vermindert hierdoor met 70 procent .”

Dr. Paul De Munter: ‘Jongeren onder de twintig, vooral mannen, die besmet raakten, hadden de risico’s voor zichzelf onterecht laag ingeschat’ De vaste partner kan eens vreemdgegaan zijn. Dan komt het wel als een verrassing.”

In het aidsreferentiecentrum maakt men eerst een status van de gezondheid van de patiënt. Men geeft ook uitleg over hiv, over het voorkomen van besmetting van anderen en over de weerslag ervan op het leven van de patiënt. Als de infectie nog niet in een gevorderd stadium is, moet de patiënt om de drie maanden terugkomen voor een nieuwe status en bloedonderzoek. Gaat de immuniteit echter achteruit, dan start men met medicatie. De verpleegkundigen van het centrum geven informatie over het nemen van de medicijnen en over hulpmiddelen voor het stipt innemen, zoals het programmeren van de gsm. Die moet aangeven wanneer het tijd is voor het nemen van een geneesmiddel.

“Vroeger moesten patiënten op drie tijdstippen per dag soms in totaal vijftien pillen slikken, stipt op het uur. Sommige bij het eten, andere zonder eten. Nu kan dat een keer per dag, maar steeds op hetzelfde tijdstip”, zegt dr. De Munter. “Een therapietrouw van 95 procent is noodzakelijk. Dat wil zeggen dat je maar een op de twintig keer iets verkeerd mag doen. Dat is een notie van trouw die voor andere therapieën niet vereist is. Het tijdstip moet ook passen in het levenspatroon van de patiënt.” Er zijn namelijk middelen in de cocktail die

12 UZ-magazine - juni 2010

bijwerkingen hebben. Duizeligheid bijvoorbeeld. En als dat het geval is, kun je moeilijk iemand aan het verkeer laten deelnemen of laten werken.

Medicatie De medicatie slaat in het algemeen goed aan. 70 procent van de patiënten is vanaf de eerste keer tevreden.

Voor 25 procent is nog één aanpassing nodig. De resterende 5 procent heeft echt problemen. Ofwel is het virus resistent tegen een of meerdere middelen, ofwel heeft de patiënt psychische problemen met het regelmatig innemen van de medicijnen, ofwel heeft hij pech met nevenwerkingen. “Bij de start van de therapie moeten de patiënten elke maand naar het centrum komen”, aldus dr. De Munter. “Als het virus onderdrukt is, meestal na een viertal maanden, schakelen we over op een termijn van drie à vier maanden.”

In het centrum begeleiden de verpleegkundigen en een sociaal werker de patiënten bij het volgen van de therapie. Ook kunnen zij er een beroep doen op een diëtiste.

Bepaalde middelen werken in op het metabole systeem en patiënten kunnen last krijgen van een verhoogd cholesterolniveau of diabetes.

Hun dieet kan men dan bijsturen.

Dr. De Munter: “Er is ook een psycholoog verbonden aan het centrum.

Patiënten hebben verwerkingsproblemen, zeker als de diagnose hiv als een verrassing komt en ze er zich moeilijk mee kunnen verzoenen.”

Hoe bewust is men zich tegenwoordig van de risico’s? Dat blijkt niet altijd vanzelfsprekend. Door de verbeterde medicijnen hebben sommigen een misplaatst gevoel van veiligheid. “Mensen die niet vertrouwd zijn met de ziekte, maken zich soms weinig zorgen: ‘aids is toch behandelbaar’ is hun redenering”, aldus dr. De Munter. “We zien jongeren onder de twintig, mannen vooral, die besmet raakten en zich niet bewust waren van de risico’s.

Sommigen hadden de risico’s voor zichzelf onterecht laag ingeschat.”

Er is wel informatie beschikbaar (onder meer via www.sensoa.be), maar dr. De Munter oordeelt dat de overheid momenteel weinig gecoördineerde inspanningen op het vlak van preventie doet. “Het is belangrijk dat de overheid benadrukt dat hiv nog steeds bestaat en dat het een gevaarlijke ziekte blijft”, zegt hij.

Een betere preventie zou de overheid trouwens ook veel besparen.

De geneesmiddelen kosten per patiënt al snel duizend euro per maand en de overheid neemt dat voor haar rekening. w

Niet stigmatiserend Het Leuvense aidsreferentiecentrum is onderdeel van inwendige geneeskunde. Er is geen aparte afdeling, zodat er geen stigmatiserende situatie kan zijn. Dr. Paul De Munter: “Niemand weet van een ander of die hiv heeft of niet. We willen inderdaad niet stigmatiserend zijn. Veel patiënten met hiv durven anders niet in de wachtkamer te gaan zitten. Ze hebben angst om herkend te worden.”

LE

N E UV

29 laan bereik. h n e 8 r 1 d a han OT rtel n 3h T er Ma binnen r da 1 nde v N i d o l A m e n p gen we r 8 V ave n o 29/ NT te ligt de chth igge l u l P s j e E O op e ari ld uar rwij TEM n P iedt AG n e nb r. Te RD PPAR City Sq e e u d g e U Lon min oord DE DELA In tem na: wv EN bes nu aar ! a n OP N MO m v va n ven Ga reld AA d le pore e n s K e w r uu en OE ruis n. me nb drie BEZ rijde r ee e ente T j o t v r E a o v Z tie M en war ties ein van een

k

an

gar

t.

staa

spl

stad

ject. npro e o h o an i ns w st v uve City Mob e ru t Le d i aar d g w no is van aag Dát uur R: tect and i v h NAA UARE c k r e F a d R t e SU YSQ On won TIE BE/CIT nge A e t M i . u OR ELLO de b INF S EER NKES M R VA VOO W.KOP WW

er amp

t. E litei

le n al

oor re v

a Squ

vé t pri

WONEN OP NIVEAU

VOOR M E INFORM ER ATIE SURF N AAR:

www.ko

pvankes

sello.be

citygate

OPENDEURDAG

/

27/06 & 29/08 VAN 13h - 18h MET BEZOEK AAN MODELAPPARTEMENT hoek Martelarenlaan / IJzerenwegstraat MEER INFORMATIE OVER DEZE UNIEKE PROJECTEN VINDT U BIJ: Jan Stasstraat 3 I 3000 Leuven Tel. 016 23 90 80 I Fax 016 22 91 00 www.immojanstas.be

Dirk Boutslaan 30 I 3000 Leuven Tel. 016 60 76 09 I Fax 016 22 91 00 www.living-stone.be

Om de acht weken hangen er in het kader van ‘Kunst in het ziekenhuis’ nieuwe kunstwerken in de gangen van UZ Leuven campus Gasthuisberg. Een commissie selecteert de werken. Hoe gebeurt dat en wat zijn de criteria?

exposities

Ad van Poppel

Kunst is creatieve af l Wie door de gangen van campus Gasthuisberg stapt, kan genieten van kunst. Van steeds wisselende kunst.

De ene keer wat toegankelijker dan de andere. Tekenaars, fotografen, schilders of kalligrafeurs kunnen er gedurende acht weken beurtelings hun werken tonen aan een ruim publiek. Gemiddeld komen er namelijk 25 000 mensen per dag door de inkomhal van campus Gasthuisberg: UZ Leuvenmedewerkers, patiënten, bezoekers.

Ze gaan niet allemaal door de ruime gangen op de eerste verdieping, maar een groot deel wel. Veel mensen bezoeken niet noodzakelijk galerijen om van kunst te kunnen genieten, maar via het ziekenhuis komen zij er spontaan mee in contact.

‘Kunst in het ziekenhuis’ is inmiddels een traditie van meer dan dertig jaar. Toen campus Gasthuisberg nog gebouwd werd, was er in campus Sint-Rafaël al kunst. Karine 14 UZ-magazine - juni 2010

Pierré (projectcoördinator technische dienst en lid van de kunstcommissie) haalt aan dat er toen een samenwerking tussen UZ Leuven en de Faculty Club was.

Kunstwerken van bekende artiesten waren te bewonderen in de inkomhal van het onthaal aan de Kapucijnenvoer. Later stelde men ruimte beschikbaar in campus SintPieter, tot vijf jaar geleden.

Inmiddels is er alleen nog in campus Gasthuisberg een expositieruimte in de bezoekersstraat.

De elkaar opvolgende tentoonstellingen van kunstwerken maken dat de bezoekersstraat niet altijd hetzelfde lijkt. “Het is ook een afleiding voor de mensen die hier lang moeten blijven en die ‘s avonds na de drukke uren eens met hun familieleden door de gangen wandelen”, aldus Karine Pierré. Guido Peers (stafmedewerker dienst medische administratie en lid van de kunst-

commissie) zegt dat als er een nieuwe tentoonstelling is, hij regelmatig patiënten en medewerkers naar de kunstwerken ziet kijken.

“Er komen zelfs mensen naar het ziekenhuis enkel voor de expositie.

Wie interesse heeft in kunst, weet inmiddels dat er om de acht weken een nieuwe tentoonstelling is in campus Gasthuisberg.”

Dubbelexpo Het aanbod van kunstwerken voor de exposities is groot. Zo groot zelfs dat men in de loop van de tijd de duur van een tentoonstelling ingekort heeft van drie maanden tot acht weken. Er is plaats voor honderdtwintig werken, maar niet iedereen heeft zoveel werken beschikbaar. “Daarom hebben we besloten telkens een combinatie van twee kunstenaars te brengen, die ieder ongeveer zestig werken tonen”, zegt Karine Pierré.

Drie leden van de kunstcommissie: van links naar rechts Guido Peers, Karin Pierré en Carla Mondelaers

leiding De leden van de kunstcommisie zijn naast Karine Pierré en Guido Peers ook Jan Verhaeghe en Carla Mondelaers. Vier keer per jaar komt de groep samen om een selectie te maken op basis van cv’s van de kunstenaars en van foto’s en beschrijvingen van de werken. Het overgrote deel van de aanvragen kan men aanvaarden en opnemen in de planning.

Guido Peers: “Het werk moet toch behoorlijk zijn. Kunst hoeft niet per definitie mooi te zijn. Het moet wel goed zijn. Je moet voelen dat er iemand met een visie achter zit. Je kan pas een kunstenaar zijn als je er dagelijks mee bezig bent, net zoals een pianist ook elke dag moet oefenen. Het feit dat je hier moet uitpakken met een zestigtal werken sluit amateurs die af en toe eens schilderen uit. Onze bedoeling is een gevarieerd gamma van kunststijlen en technieken voor te stellen: fotografie, grafiek, schilderen... zelfs kalligrafie.”

dienst helpen bij de opbouw, als het nodig is. Wie interesse heeft, kan de kunstwerken ook kopen. Volgens Carla Mondelaers gebeurt dat regelmatig. Meer informatie daarover is te krijgen aan de onthaalbalie in de inkomhal.

Hoe belangrijk is kunst in het ziekenhuis voor patiënten en bezoekers? Carla Mondelaers: “Ik hoor dat als mensen een kunstwerk kopen, er dikwijls een verhaal achter zit. Mensen die hier een behandeling hebben ondergaan of die een familielid hebben dat hier overleden is, kopen wel eens een werk.

Dat kunstwerk heeft voor hen een betekenis en is een blijvende herinnering.” Al vertelt Karine Pierré erbij dat het zowel positief als negatief kan werken. Soms hadden mensen een negatieve ervaring in het

‘Kunst in het ziekenhuis kan een afleiding zijn voor mensen die hier lang moeten blijven’ UZ Leuven vraagt aan elke kunstenaar die een expositie heeft gehad, om een zelfgekozen werk af te staan aan het ziekenhuis. Die werken gebruikt men dan om elders in het gebouw ruimten en gangen te verfraaien.

Aankopen De geselecteerde kunstenaars moeten zelf hun expositie opbouwen, kiezen welk werk ze waar hangen en daarna weer afbreken.

Medewerkers van de technische

ziekenhuis. Ze koppelen die aan een expositie of kunstwerk en willen daar niet meer mee geconfronteerd worden. Maar andersom kan ook.

“Wat me sterk bijbleef, is een man die hier overleed. Hij kocht voor elk van zijn kinderen een werk uit de tentoonstelling die er liep toen hij behandeld werd. Hij was tevreden over de behandeling, maar wist ook dat zijn leven ten einde liep.

Toch wilde hij een positieve herinnering doorgeven: zijn kinderen kregen de werken na zijn overlijden aangeboden.” w

De exposities deze zomer In de tentoonstellingsruimte van campus Gasthuisberg zijn nog tot 25 juni werken van Swa Van Dael te bewonderen. Zijn stijl: surrealistisch, expressionistisch en psychedelisch. Van 28 juni tot 20 augustus is er een groepstentoonstelling van Mieke Roels, Rina Claes, Martine Fossoul en Inge Oeyen. De vier volgden allen lessen aan de Leuven Academie Beeldende Kunst en studeerden af in 2008. Zij hebben een verscheidenheid aan stijlen en gebruikte materialen, maar de rode draad door hun werken is ‘de mens in zijn omgeving’. Vanaf 23 augustus tot 15 oktober exposeren Peter Truyers en Wilfrieda Vanmechelen. Truyers is een jonge fotograaf. Wilfrieda Vanmechelen toont werken van de minder bekende ‘textiele kunst’.

UZ-magazine - juni 2010 15

Reumatoïde artritis is tegenwoordig beter behandelbaar dan een tiental jaar geleden. UZ Leuven lag mee aan de basis van een revolutionaire aanpak die de levenskwaliteit van de patiënten sterk verbetert.

Prof. dr. René Westhovens en prof. dr. Patrick Verschueren (reumatologie) leggen uit.

Reumatoïde artritis

Ad van Poppel

Agressieve aanpak bi e hogere levenskwalite In de volksmond wordt er gesproken over reuma. Maar, zo zegt prof. dr. René Westhovens, kliniekhoofd reumatologie UZ Leuven, “... eigenlijk bestaat reuma niet. Wat de mensen ‘reuma’ noemen is heel uiteenlopend. Net zo uiteenlopend als ‘buikpijn’. Het heeft geen zin om tegen een patiënt te zeggen: ‘Je hebt reuma’. Daarmee weet hij nog niets.” Voor velen is reuma een schrikbeeld. Bij het woord denken ze al snel aan pijnlijke gewrichten en kromme vingers. Maar bij reumatoïde artritis behoort dat beeld stilaan tot het verleden. Reumatoïde artritis is een ontstekingsziekte die de gewrichten beschadigt. De ontsteking begint met een stoornis in het immuunsysteem van de patiënt.

Dankzij medicijnen slaagt men er 16 UZ-magazine - juni 2010

tegenwoordig in dat proces stop te zetten en onder controle te houden.

“Als je het adequaat en op tijd aanpakt, is reumatoïde artritis goed te behandelen en is er een goede evolutie”, zegt prof dr. Westhovens.

Adjunct-kliniekhoofd prof. dr.

Patrick Verschueren voegt eraan toe dat “... het leiden van een normaal leven het streefdoel is.”

De ontsteking is agressief en de veroorzaakte schade is blijvend. Naarmate de ziekte in de tijd vordert, neemt ook de mate van beschadiging toe. “Van reumatoïde artritis kun je invalide worden”, zegt prof. dr. Westhovens. Bovendien treft het vooral jonge mensen. “De ziekte heeft niets te maken met oud worden. De meeste patiënten krijgen de kwaal tussen dertig en veertig jaar.

Veertig procent van hen is man, zestig procent is vrouw.” Prof. dr.

Verschueren stipt aan dat de aandoening vaak mensen treft die professioneel actief zijn. “Daarom moet je kort op de bal kunnen spelen.”

Belangrijk daarbij is ook het feit dat er sprake is van een onomkeerbaar ziekteproces.

De ziekte begint met nachtelijke pijn in de gewrichten, ochtendlijke stijfheid en zwelling van de gewrichten. Die stijfheid is niet van korte duur, maar houdt een half uur tot een uur aan. Het kunnen aantonen van de aandoening is echter een subtiel gebeuren. “De röntgenopnamen geven soms een normaal beeld, de labresultaten kunnen eveneens normaal zijn. Er zijn niet altijd afwijkende bloedwaarden. En

Prof. dr. Patrick Verschueren en prof. dr. René Westhovens (reumatologie UZ Leuven): ‘Agressieve aanpak levert resultaten op’

Verlichten Tot zo’n tien jaar geleden was de behandeling van de aandoening symptomatisch en ging het om het

te toxisch waren om er vroeg mee te starten. Het zijn inderdaad geen ‘snoepjes’. Maar zo’n tien tot vijftien jaar geleden heeft een deel van de artsen de redenering omgedraaid.” Niet dat er plots nieuwe revolutionaire geneesmiddelen beschikbaar waren. Het idee was dat het de moeite waard is die bestaande klassieke agressieve middelen direct te gebruiken in het efficiënt bestrijden van de ziekte. En zo te voorkomen dat die zich kan

‘Je probeert het ziekteproces een tik te geven met een initieel heel krachtige therapie’

edt it toch kan er sprake zijn van beginnende reumatoïde artritis. Je moet als arts wat getraind zijn”, zegt prof. dr. Westhovens.

verlichten van de pijn. Maar sindsdien is de strategie van de artsen sterk veranderd. “Je kunt het vergelijken met de aanpak in oncologie.

Je probeert het ziekteproces een tik te geven met een initieel heel krachtige therapie”, aldus prof. dr.

Verschueren. “We verminderen de ziekteverschijnselen. Dat geeft rust, zodat je nog weinig merkt van de ontstekingen.” Het komt er volgens zijn collega op aan de ziekte zo vroeg mogelijk en zo volledig mogelijk te onderdrukken, waardoor de vooruitzichten op lange termijn goed zijn.

Hoe pakte men vroeger dan de behandeling aan? Er was sprake van een voorzichtige benadering van de ziekte. Prof. dr. Verschueren: “Men startte met ontstekingsremmers en wat kinesitherapie. Als dat niet hielp, ging men over op wat agressievere antirheumageneesmiddelen. Men vond dat die middelen

installeren. Genezing is bijna niet mogelijk. Prof. dr. Westhovens: “Er is een spontane genezing bij minder dan tien procent van de gevallen, dus je moet wel behandelen, niet pijnverlichtend maar bij de bron.”

Hij voegt er aan toe dat men rond diezelfde tijd meer inzicht kreeg in de factoren die de ziekte startten en onderhielden.

Applaus In verschillende centra dachten artsen op die manier, onder meer in UZ Leuven. Maar dat betekende niet dat hun ideeën op applaus onthaald werden. Integendeel. Prof. dr.

Verschueren: “We deden samen met enkele Nederlandse centra mee aan een test in 1993. Veel reumatologen zeiden ons dat het levensgevaarlijk was voor de patiënt.” Vooral de cortisonen deden de tegenstanders van de nieuwe methoden terugdeinzen.

Familieleden logeren aan het UZ LEUVEN-voordeeltarief!

Het hotel is makkelijk bereikbaar met de wagen en per openbaar vervoer.

www.novotel.be Novotel Leuven Centrum ● Vuurkruisenlaan 4 ● B-3000 LEUVEN ● Tel. : +32 (0)16 21 32 00 ● Email : H3153@accor.com

UZ-magazine - juni 2010 17

Patiënt als trainer Huisartsen moeten snel kunnen doorverwijzen bij een vermoeden van reumatoïde artritis. In dat kader is de rol van de zogenaamde patiëntpartners belangrijk. Het gaat om patiënten die lijden aan reumatoïde artritis en bij de opleiding van artsen betrokken worden. “De artsen in opleiding krijgen lessen in het onderzoek van gewrichten. Ze krijgen ook het verhaal van de patiënten te horen”, zegt prof. dr. Patrick Verschueren. “Zo hopen we dat er meer aandacht voor de aandoening komt en dat de doktors de ziekte beter kunnen herkennen.”

De patiënt-partners helpen ook bij het opleiden van andere patiënten, de zogenaamde peer-to-peer educatie. “De boodschap komt beter aan als die komt van de mensen die in eenzelfde situatie zitten en dus ervaringsdeskundige zijn. Dat biedt perspectieven, want meestal zijn het positieve verhalen. Lotgenoten met elkaar in contact brengen kan een belangrijke hulp zijn.”

Prof. dr. René Westhovens, kliniekhoofd reumatologie UZ Leuven: ‘Eigenlijk bestaat reuma niet. Wat de mensen ‘reuma’ noemen, is heel uiteenlopend’

Cortisonen zijn sinds de jaren vijftig ingezet als snel werkend anti-onstekingsmiddel. Maar het middel heeft een slechte naam. “Op zich is er niets mis met cortisone, maar het heeft een slechte reputatie gekregen door langdurig gebruik in situaties waarvoor het middel niet bedoeld was. Dat leidde tot verdunde huid, verzwakking van de spieren, bijnierproblemen en risico op botbreuken. Cortisonen zijn niet onschuldig, maar als je ze strategisch inzet

is het gebruik ervan perfect te verantwoorden.”

Door direct met zware middelen te beginnen, kan men die na verloop van tijd afbouwen in een zogenaamde step-down therapie. Het komt erop neer dat men met de cortisonen direct de ontsteking kan remmen. Tegelijkertijd geeft men klassieke middelen om de reuma te behandelen. Die vragen echter tijd twee maanden - om aan te slaan.

De corticoïden leggen het ontstekingsproces stil tot die andere medicijnen gaan werken. Als men alleen de klassieke antireumamiddelen inzet, blijft de ontsteking verder woekeren. Tijdens het eerste jaar dat men de ziekte behandelt, gebeurt dat eerst met cortisonen,

die dan volgens een afbouwschema worden toegediend. Het tweede jaar is er dan veel minder nood aan cortisone. “In ons schema gebruiken we achtentwintig weken cortisonen, eerst veel en dan snel minder. Om de ziekteverschijnselen te verminderen, is er wel een jaar nodig”, weet prof. dr. Verschueren.

“Die eerste twee à drie maanden zijn cruciaal in het verloop van de ziekte naderhand.”

Discipline De therapie vraagt van de patiënten wel discipline en therapietrouw, nu en later. Prof. dr. Verschueren: “Het betekent levenslang geneesmiddelen nemen. Je moet de patiënten ervan overtuigen dat het zinvol is.

J^k_i peh] deZ_] dW ^eif_jWb_iWj_[5 K aWd X_` <Wc_b_[^kbf j[h[Y^j leeh0 =[p_di# [d ekZ[h[dpeh] Fe[jiZ_[dij AhWWcpeh] DWY^jpeh] Peh] X_` fioY^_iY^ p_[a[d Peh] _d fWbb_Wj_[l[ i_jkWj_[i Peh] X_` f[hied[d c[j [[d ^WdZ_YWf Leeh Z[ h[]_e B[kl[d aWd k p_Y^ m[dZ[d jej0 <Wc_b_[^kbf AZjkZc 8edZ][dej[dbWWd ')'" )&&& B[kl[d J &',%(/ .' )& ¸ b[kl[d6\Wc_b_[^kbf$X[ K aWd X_` edi eea j[h[Y^j leeh Z_[dijl[hb[d_d] _d ^[j aWZ[h lWd Z[ Z_[dij[dY^[gk[i" J &-. '+ && *+ e\ _d\e6f_j\Wc_b_[^kbf$X[ C[j edp[ '. h[]_edWb[ aWdjeh[d p_`d m_` ij[[Zi Z_Y^j _d km Xkkhj j[ l_dZ[d$

mmm$\Wc_b_[^kbf$X[

18 UZ-magazine - juni 2010

I]j^hodg\ odVah _Z ¼i oZa[ odj YdZc

Reumatoïde artritis: geen ouderdomskwaal “Reumatoïde artritis heeft niets te maken met oud worden”, zegt prof. dr. René Westhovens. De meeste patiënten bij wie de aandoening geconstateerd wordt, zijn tussen dertig en veertig jaar oud. Veertig procent van hen zijn mannen en zestig procent vrouwen. 0,8 procent van de bevolking heeft de ziekte. Men spreekt dan ook van een relatief frequente aandoening.

“Omdat jonge mensen vaak op het hoogtepunt van hun familiaal en professioneel leven met de ziekte te maken krijgen, is er op het vlak van behandeling geen tijd te verliezen. Dankzij een kordate en krachtige aanpak kan de levenskwaliteit van de patiënt snel verbeteren en hoog blijven”, zegt prof. dr. Patrick Verschueren.

Bovendien kan hij in die levensfase makkelijker zijn werk behouden, soms met kleine aanpassingen. “Er zijn niet alleen fysieke redenen te geven voor het risico op jobverlies, maar ook psychosociale”, stelt hij. “Iemand die te lang van zijn werk afwezig is, riskeert ontslagen te worden. Hij ziet het soms ook niet meer zitten om het werk te hervatten. De inzichten en toekomstperspectieven die patienten hebben over hun ziekte worden tijdens de eerste maanden van de aandoening gevormd, niet in het minst door de respons die ze ondervinden op de gekozen behandeling.”

Beter in het begin agressief werken en afbouwen dan omgekeerd, waarin je in een opbod van middelen terecht komt. De mensen aanvaarden het om medicijnen te nemen als je er succes mee boekt. Bij een ‘opbodtherapie’ is dat moeilijker te accepteren.” Hij zegt ook dat niet alleen de reumatoloog bij de behandeling betrokken is, maar ook verpleegkundige specialisten, sociale werkers, kinesitherapeuten en ergotherapeuten.

Als een patiënt bij de reumatoloog komt wanneer de aandoening al in een verdergevorderd stadium is, wordt het moeilijker. “Als de klassieke antireumatica dan falen, hebben we nu de beschikking over nieuwere therapieën die gebaseerd zijn op inzichten in het ontstaansmechanisme van reumatoïde artritis. Deze biologische therapieën zijn eiwitten die via een baxter of onderhuidse weg ingespoten worden om de ziekte te bekampen. Een nieuwe strategie die vaak succesvol is als de klassieke middelen niet meer volstaan.”

Weet men overigens wat de ziekte veroorzaakt? “We weten een aantal zaken”, zegt prof. dr. Verschueren, “maar zeker nog niet alles. Er is een genetische voorbeschiktheid, maar dat is slechts één factor. Een andere factor is roken. Er is een bewezen

interactie tussen roken en de genetische achtergrond in het ontstaansmechanisme van reumatoïde artritis.

Er zijn veel zaken die op het immuunsysteem kunnen inwerken en het ontstaan van de aandoening in gang kunnen zetten bij mensen met een aanleg. Ergens is er een vonkje nodig om het vuurtje te laten ontbranden.”

Prof. dr. Patrick Verschueren, adjunct-kliniekhoofd reumatologie UZ Leuven: ‘Beter in het begin agressief werken en later afbouwen dan omgekeerd’

Daarom blijft het zaak reumatoïde artritis vroeg te ontdekken, met de agressieve aanpak te starten en de therapie vol te houden. Uiteindelijk zal de levenskwaliteit van de patiënten hoog blijven. “Die is in veel gevallen gelukkig niet zo verschillend van de mensen die de aandoening niet hebben”, aldus prof. dr. Patrick Verschueren. w

Pullman Brussels Airport, a new attitude hotel

De perfecte start van uw vakantie

met de ‘ Park Sleep ‘n Fly ’ aanbieding, vanaf 87€* ° Een zalige nachtrust in een luxueuze kamer ° Een moment van ontspanning in het Health & Leisure Centre ° ‘Early Bird’ ontbijt (tussen 4 et 6 uur ‘s morgens) ° Gratis shuttle van en naar de luchthaven ° 7 dagen parking inbegrepen * Deze aanbieding is geldig onder voorbehoud van beschikbaarheid en tot 31 maart 2011 * De reisdocumenten dienen bij aankomst in het hotel getoond te worden

INFORMATIE & RESERVATIE Tel : +32 2 713 66 66 - Fax : +32 2 721 43 45 Email : H0548@accor.com Pullman Brussels Airport Bessenveldstraat 15 1830 Diegem - Belgium

W W W. P U L L M A N H O T E L S . C O M

CHECK-IN, CHILL OUT.

UZ-magazine - juni 2010 19

column Het geheim van een wit leven column

Clara Vanuytven

A

“Als je beter bent, neem ik je mee naar zee.”

Ik weet zelf niet waarom ik het beloofde. Ik wist dat het niet kon.

“Naar zee...?”

Aan de plotse beweging van haar hoofd zag ik dat ze zich onze vorige uitstap nog herinnerde, ook al was dat jaren geleden. Twee jonge vrouwen die hun werk lieten voor wat het was en op de trein stapten. Zomaar naar zee. Onderweg kwebbelend en taterend, losgeslagen, tegelijk bevrijd en schuldig, zoals alleen moeders zonder hun kleine kinderen dat even kunnen zijn.

Ze had weer zo’n gek verhaal. Over het leven. Het leek wel of ze toen al dingen voorvoelde.

Terwijl ik praat over potten en pannen, roert zij in etnische sauzen. Ik ken de dorpspolitiek, zij verkondigt wereldbeelden. Predikt ecologische toestanden die de wereld moeten verbeteren tussen mijn verhalen over het juiste wasmiddel en ademende schoenen in. Onze werelden lagen mijlen uit elkaar, maar de leeftijden van onze kinderen maakte ons tot gelijkgestemde zielen.

Zo vertelde ze dat bij een oude volksstam de gewoonte bestond om op het einde van de dag een steentje in een kom te gooien. Een wit als de dag goed was geweest.

Een zwart exemplaar als het tegen zat. Op het einde van iemands leven kon je dan zien hoe dat geweest was. Dus verzamelden we schelpen en keitjes op het strand. Zwarte en witte. De kleinste die we konden vinden. Maar toen het tijd werd om de trein terug te nemen, was de oogst te groot en de zak te zwaar om mee te sleuren naar ons oude leventje.

“Elke dag een steen? Een leven lang? Hoe deden ze dat?”

“Misschien werden die oermensen niet oud. Hun kom raakte vast nooit vol.”

Daarom beloofden wij elkaar dat we steenoud zouden worden en vriendinnen voor altijd.

“Voor eeuwig en drie dagen...”, riep ze.

“Voor eeuwig en zes dagen...”, beloofde ik haar.

We besloten dat de eeuwigheid lang genoeg zou wezen om elkaars vriendinnen te zijn. We gingen terug naar ons gezin en we verloren elkaar uit het oog.

Toen ik haar terugzag, leek ze veranderd. Ik herkende haar ogen, maar niet haar blik. Die was afwezig, beleefder dan ik me herinnerde. Ze wou me haar nieuwe leven laten zien. Geen man, een huis zonder

20 UZ-magazine - juni 2010

kinderen, een jonge hond maar nog steeds dezelfde goudvis. Overal in haar huis hingen kattebelletjes.

Kleine, grappige berichtjes. ‘Middelbare leeftijd is wanneer een brede geest en een smalle leest van plaats verwisselen.’ En ‘Zelfbeklag is als in je broek doen in de winter. Het voelt even warm aan maar daarna zit je ermee.‘ Bordjes op de frigo. Kadertjes in het toilet. Zo kende ik haar weer. Altijd een dosis humor en altijd zin in het leven.

Blij om elkaar terug te vinden, propten we ons vol met woorden en herinneringen. Ze smaakten als chocolade bij de koffie, tegelijk bitterzwart en suikerzoet.

De sleur in haar stem ging weg. We kletsten over burenruzies, over windmolens, over vakantieplannen en menopauzes. Uiteindelijk ook over de problemen die ze had. Toen ik afscheid nam, voelde onze omhelzing weer aan als vroeger. En we zouden elkaar nooit meer laten gaan.

Ik bezocht haar in het ziekenhuis. Bij mijn eerste bezoek werd over haar ziekte niet gepraat. We hadden het over koetjes en kalfjes, over de zomerkriebels, zelfs even over de toekomst.

De verpleging was dol op haar, dat merkte ik wel.

Er werd gelachen, honderduit. Mensen liepen haar kamer binnen en gingen grinnikend weer buiten.

Niemand leek gehaast. Het verbaasde me weer hoe vlug ze andere mensen in haar hart sloot en bezit nam van een plek. Alsof ze de witte wereld van het ziekenhuis inademde, zorgen en twijfels rond het ziekbed wegfilterde, rimpels gladstreek en iedereen in strikverpakking de kamer uitzond.

Ik stel me haar levenskom voor, als vele steentjes die een mooie mozaïek vormen. Ook al woonde ze niet op een wit strand, ze gebruikte nuances om haar leven in te kleuren.

“Mensen denken vaak dat geluk iets abstracts is”, zei ze me nog. “Iets dat niet bij de dagelijkse realiteit hoort.

Maar geluk ligt voor je neus. Het gras is nooit groener aan de andere kant. Tenzij daar een septische put ligt…”

Het zal me tijd en verdriet kosten om haar los te laten.

Ik weet nu waarom ik het beloofde: “Als je beter bent, neem ik je mee naar zee.” Soms is de herinnering aan een plek genoeg om samen een verre reis te maken. w

Méér keuze, niet ver, en anders!

“Ergonomische” matrassen – lattenbodems – hoofdkussens – bureaustoelen – relaxzetels massagezetels – salons – kniestoelen - zit-en statafels – zitballen ...

Bedking-Ergopolis Leuvensesteenweg 338 - B - 3190 Boortmeerbeek Tel.: 015 52 03 60 t Fax: 015 52 03 62 t e-mail: info@bedking.be

Open: 10u00 – 18u30 Zaterdag: 10u00 – 18u00 t Zondag: 14u00 – 18u00 t Dinsdag en feestdagen gesloten

www.bedking.be

Gespecialiseerde kinesitherapeuten helpen je graag ter plaatse het beste te kiezen voor je rug.

Slaap wel, zit wel!

Rugpijn hoeft niet langer een streep door je toekomstplannen te zijn.

Met haar preventie- en revalidatieprogramma speelt het Fonds voor de beroepsziekten snel op de bal. Ook via UZ Leuven, waar het programma voor zware rugpijnen als een succes bestempeld wordt.

lage rugpijn

Jan Etienne

Steuntje in de rug Lage rugpijn was lang een schrikbeeld voor wie zware arbeid verricht. Eens je er last van had, zag het er niet goed uit. Je kon naar een kinesitherapeut of rugschool, waar je allerlei houdingen en rugveilige tiltechnieken aangeleerd kreeg.

Maar op je werk veranderde er meestal niets. Het Fonds voor de beroepsziekten besefte al langer dat dit beter kon. Enkele jaren geleden zette het daarom een preventie- en revalidatieprogramma op.

Doelpubliek zijn werknemers met rugbelastend werk die gedurende een korte tijd (minimaal vier weken 22 UZ-magazine - december 2009

en maximaal drie maanden) arbeidsongeschikt worden vanwege lage rugpijn. En kijk, het werkt.

Hulp Leen Vervaet, kinesitherapeute, regelt het praktische werk voor het programma van het Fonds voor de beroepsziekten binnen het bestaande rugrevalidatieprogramma van de fysische geneeskunde en revalidatie van UZ Leuven. Ze herinnert zich hoe patiënten met lage rugpijn vroeger vaak stevige krachttrainingen moesten uitvoeren. Om ‘die spieren

rond de rug te verstevigen’.

Theoretisch was dat correct, maar bij de concrete aanpak liep het fout. Veel oefeningen waren te zwaar of niet echt geschikt. Dat is ondertussen sterk veranderd. Tegenwoordig ligt de nadruk op het verbeteren van de stabiliteit van de wervelkolom. De sterkte van het programma van het Fonds voor de beroepsziekten is volgens Vervaet vooral de aanpak op maat. “Het is breed en multidisciplinair van opzet, met in het team onder meer een revalidatiearts, een kinesitherapeut, een psycholoog en een ergotherapeut of ergonoom.

Leen Vervaet (fysische geneeskunde en revalidatie van UZ Leuven): ‘De patiënten werken enorm goed mee en zijn zeer gelukkig dat hun probleem aangepakt wordt’

aanmerking.” Het programma is bestemd voor alle loontrekkende werknemers uit de privésector en voor al wie als statutair of contractueel voor de provinciale of plaatselijke overheden werkt. Het richt zich dus tot werkende mensen, die vanwege rugklachten voor een korte periode werkongeschikt zijn.

En dat heeft, merkt Vervaet op, een

Vervolgens word je doorverwezen naar de bedrijfsarts, die op zijn beurt controleert of alle voorwaarden vervuld zijn en de nodige documenten klaarmaakt. Daarna is het aan de patiënt om uit de lijst van vijfenveertig erkende revalidatiediensten een keuze te maken. En dan kan het echte werk beginnen.

Leen Vervaet: “Wie in het programma stapt, mag zesendertig behandelingen van twee uur afwerken gespreid over maximaal zes maanden. Dat betekent niet alleen zwoegen op spieroefeningen. Er zijn ook lessen ruganatomie, waarin je aanleert hoe de rug in elkaar zit.

Daarnaast krijg je een grondige toelichting over wat pijn met je doet.

‘Hoe sneller we mensen kunnen overtuigen van het nut van bewegen, hoe beter de vooruitzichten’

Naast de groepslessen hebben we binnen dat kader alle vrijheid om in te gaan op persoonlijke noden en vragen van patiënten. Heb je nood aan bijvoorbeeld een privégesprek met de psycholoog of extra oefeningen van de kinesitherapeut, dan kan dat.” Een tweede sterk punt is de hulp op de werkplek. Met het akkoord van de werkgever komt de ergonoom of ergotherapeut de werkomgeving inspecteren op het risico op rugklachten en geeft hij ter plekke advies, concrete tips en oefeningen.”

Het programma is opgezet door het Fonds voor de beroepsziekten en alleen bestemd voor wie rugbelastende arbeid uitvoert. Vervaet: “Dat betekent: werken met zware gewichten of blootgesteld worden aan mechanische trillingen. Wie vooral bureauwerk verricht of lange tijd in een gebogen houding moet werken, komt in principe niet in

positief effect. De dienst krijgt vooral zeer gemotiveerde mensen over de vloer die hun probleem willen oplossen en zo snel mogelijk weer aan de slag gaan. Vervaet: “De patiënten werken enorm goed mee en zijn heel gelukkig dat hun probleem aangepakt wordt. Onder andere de opvolging en aanpassingen op de werkvloer hebben een heel positieve weerslag. Maar helaas zijn te weinig artsen en patiënten op de hoogte van dit programma. Er wordt niet genoeg gebruik van gemaakt.”

Papierwerk Bij dit programma komt ook wat papierwerk kijken, al valt dat voor de patiënt best mee. Wie rugklachten heeft, klopt normaal eerst bij zijn arts aan. Die beslist of je in aanmerking komt voor het programma.

In het onderdeel ergonomie leer je welke activiteiten een gevaar kunnen vormen voor de rug en hoe je problemen kan proberen te voorkomen, bijvoorbeeld met aangepaste hulpmiddelen of door een betere rughouding. Het programma probeert mensen dus een brede kijk op hun probleem mee te geven.”

Rust over pijn De extra aandacht voor de pijnbeleving in de rugprogramma’s is erg belangrijk voor de evolutie van het probleem. Vervaet: “Hoe sneller we mensen kunnen overtuigen van het nut van bewegen en hoe meer we doembeelden en angstreacties kunnen voorkomen, hoe beter de vooruitzichten. De toekomst kleurt weer wat positiever en dat helpt hen nieuwe problemen te kaderen. Die rust zorgt ook voor minder nieuwe

Minimale kost De lage kostprijs is een extra troef van dit programma. Na de revalidatie betaalt het fonds het remgeld terug. Het remgeld is de som die je eerst zelf moet bijpassen bovenop de tussenkomst van het ziekenfonds. Daarnaast voorziet het fonds ook in een terugbetaling van reiskosten, met een maximum van 290 euro.

UZ-magazine - december 2009 23

problemen.â&#x20AC;? De psychologische ondersteuning werkt volgens Vervaet zeer goed bij mensen die hoog scoren op depressieve neigingen, angst, pijnvermijding of bij rugpatiĂŤnten die vrij pessimistisch ingesteld zijn. Het krikt hun moreel op, geeft hen een uitweg uit die pessimistische visie. Maar ook de individuele oefentherapie slaat aan.

Mensen leren hun lichaam beter kennen en dat geeft weer extra vertrouwen. â&#x20AC;&#x153;Het is onrealistisch te denken dat we met dit programma rugpijn definitief ongedaan kunnen maken of voorkomenâ&#x20AC;?, stelt Vervaet. â&#x20AC;&#x153;Dat is ook onze hoofddoelstelling niet. Het is mooi wanneer het kan, maar ons belangrijkste doel is dat mensen opnieuw aan het leven kunnen deelnemen en vooral ervan kunnen genieten zonder voortdurende angst voor pijn. Dat lijkt ons steeds beter te lukken. Veel patiĂŤnten zijn heel tevreden over het resultaat.â&#x20AC;? w

_

Meer weten Op de website van het Fonds voor de beroepsziekten, www.fmp-fbz.fgov.be vind je een duidelijke uitleg over de procedure en de toelatingsvoorwaarden en heel wat doorverwijzingen naar bijkomende informatie.

Voor meer informatie over het programma van UZ Leuven kun je terecht bij Leen Vervaet op het nummer 016 34 85 77 of via mail: leen.vervaet@uzleuven.be.

Andere aanspreekpunten Dokter Peter Van Wambeke is binnen fysische geneeskunde en revalidatie verantwoordelijk voor wervelkolomaandoeningen en coĂśrdineert het preventieprogramma binnen UZ Leuven.

Dr. Chris Verbeek vertegenwoordigt de arbeidsgeneeskundige dienst IDEWE en is lid van de werkgroep ergonomie.

Kinesitherapeute Ann Spriet is verantwoordelijke van de dienst individuele ambulante revalidatie van UZ Leuven campus Gasthuisberg.

g

-%4 7%,+% +,!#(4 '!!4 5 3,!0%.

MET WELKE KLACHT GAAT U SLAPEN?

ijd NEK ereldw n WHOOFDPIJN/STIJVE le Gespannen worbevonekspieren anvaak aden verergerd r dandoor een eeslaaphouding m r o slechte o d ch en is d e m kunnen geven 00 aanleiding 75.0 tot spanningshoofdpijn.

Als alisten spedecinek niet goed wordt ondersteund gedurende de slaap, kan dat leiden tot pijn en stijfheid.

RUGPIJN Rugpijn en stijfheid worden vaak verergerd gedurende de nacht, vooral als de rug door de matras in een onnatuurlijke houding wordt gedwongen.

HEUPPIJN Pijn in de heupen kan toenemen door een harde matras en kan leiden tot een gevoel van ongemak en zelfs tot een ontsteking van het gewricht.

KNIEPIJN Een ontsteking in en rond de kniegewrichten kan leiden tot een gevoeligheid voor druk en aanraking. Om dit probleem op te lossen dient een matras op zelfs de lichtste plaatselijke druk te reageren.

FIBROSITIS Dit probleem wordt vaak verergerd door een slechte lighouding waardoor spanningen optreden in de rugen schouderspieren.

ARMPIJN Pijn, stijfheid en een tintelend gevoel in de armen wordt veelal veroorzaakt door een ontsteking van de nekzenuwen.

Deze klachten verergen door een slechte slaaphouding, vooral als de nek niet op de juiste manier wordt ondersteund.

TEMPUR Facts 1. Uw ruggengraat en gewrichten rusten in hun natuurlijke positie, waardoor snurken vermindert.

2. Het is klinisch bewezen dat het draaien en woelen â&#x20AC;&#x2DC;s nachts vermindert met TEMPUR matrassen en kussens.

3. Wereldwijd wordt TEMPUR aanbevolen door meer dan 75.000 medisch specialisten.

4. 95% van de TEMPUR gebruikers is tevreden of uiterst tevreden.

ISCHIAS Heupjicht, die optreedt achteraan het dijbeen en ter hoogte van de kuit tot aan de voet, kan verschillende maanden aanhouden. Een onnatuurlijke slaaphouding veroorzaakt.

PROBLEMEN MET DE BLOEDSOMLOOP Problemen met de bloedsomloop zorgen vaak voor gezwollen voeten en pijnlijke en stijve kuiten gedurende de nacht. De matras zou zacht genoeg moeten zijn om de contactdruk, die de bloeddoorstroming onderbreekt, te verlagen.

(HQ RQDIKDQNHOLMNH VWXGLH YDQ GULH PDDQGHQ LQ HHQ 'XLWV VODDSLQVWLWXXW WRRQW DDQ

TEMPUR verbetert bij 9 van de 10 mensen de kwaliteit van slapen aanzienlijk!

Orthopedische hoofdkussens en drukverlagende matrassen.

Een Duits slaapinstituut wilde het precies weten: â&#x20AC;&#x153;Hoe beĂŻnvloedt het visco-elastische en temperatuurgevoelige TEMPUR matras de slaapkwaliteit?â&#x20AC;? De conclusie was duidelijk en overtuigend: bij meer dan 90% van de testpersonen die op een TEMPUR matras sliepen, was de slaapkwaliteit verbeterd.

Wereldwijd aanbevolen door meer dan 30.000 medisch specialisten.

De TEMPURÂŽ Matrassen en Hoofdkussens worden wereldwijd aanbevolen door meer dan 30.000 artsen, chiropractors, fysiotherapeuten en osteopaten. Zij geloven rotsvast in de eigenschappen van het TEMPUR Materiaal om rug- en nekproblemen te verminderen en te voorkomen en in het feit dat de beste omstandigheden worden geboden voor een goede nachtrust.

Minder draaien en woelen:Changing the way the world sleeps.

Op een matras van TEMPUR wordt het gewicht en de beweging van uw lichaam perfect geabsorbeerd en gelijkmatig verdeeld, zodat drukpunten worden gereduceerd. Hierdoor vermindert de neiging om te gaan draaien tijdens de nacht. U heeft minder slaap nodig en u wordt uitgerust wakker.

UW ADVISEUR IN DE REGIO 2 U mW A D 7.000 toonzaal:

V I S E U R

I N

D E

R E G I O

Matrassen Bedbodems Boxsprings 2 Relaxzetels Salons PD YULM X X X X ĂŤ ]D X X X X ĂŤ ]R X X ĂŤ GRQGHUGDJ HQ IHHVWGDJ JHVORWHQ Eetkamers Jeugd- en slaapkamers

+$$&+7675$$7 9(/7(0 &(17580 ĂŤ 7 www.meubelen-patrima.be ĂŤ P woonideeĂŤn

T E M P U R - A U P I N G V I S I O N - L AT T O F L E X / W I N X - C A R P E D I E M

Meubelen PATRIMA HAACHTSTRAAT 79

Ontslag uit het ziekenhuis?

Landelijke Thuiszorg helpt gezinnen en bejaarden thuis Bel 070/22 88 78 of kijk op www.landelijkethuiszorg.be

AdvLT_09_UZmaga_185x136.indd 1

DbYVi jl Xdb[dgi dch cVjl VVc ]Zi ]Vgi a^\i I]nhhZc@gjee Bdcda^[i \ZZ[i kg^_]Z^Y Zc oZa[hiVcY^\]Z^Y VVc ^ZYZgZZc Y^Z egdWaZbZc ]ZZ[i bZi o^_c bdW^a^iZ^i Zc W^ZYi ZZc deadhh^c\ de bVVi kVc jl WZ]dZ[iZc Zc lZchZc#

IgVea^[iZc

=j^ha^[iZc

Service Residentie

14/05/09 10:56

Populierenhof POPULIERENLAAN 10 3001 HEVERLEE-LEUVEN 016/20 14 64

24u op 24u verpleegkundige zorgen, in een groene, rustige en veilige omgeving met uitgebreid dienstenaanbod De zekerheid dat u op ieder moment van de dag of nacht beroep kunt doen op eigen vakkundig personeel.

Genieten van de privacy van uw zelfingerichte flat

EaVi[dgba^[iZc 6aaZ kZgY^Ze^c\Zc ldgYZc lZZg WZgZ^`WVVg

7:A %-%% .) (+* <G6I>H L^_ VYk^hZgZc j YZ ^YZVaZ deadhh^c\! \Z]ZZa kg^_Wa^_kZcY#

lll#i]nhhZc`gjeebdcda^[i#WZ

Directeur: Dhr. Günther Geeraerts e-mail: populierenhof@armonea.be website: www.armonea.be

Dagelijks nemen honderden mensen de bus naar en van campus Gasthuisberg.

Jan van Rompaey legde zijn oor deze keer te luisteren in het busstation.

Dorp in de stad

Jan van Rompaey

Flarden van gesprekken bij de bushalte Het is een bonte verzameling aan de bushalte van campus Gasthuisberg.

UZ Leuven-medewerkers, bezoekers, patiënten, studenten. Bij momenten zijn er te weinig zitjes, sommigen zitten bovenop hun bagage. De perrons zijn smal. Wie niet uit zijn ogen kijkt, wordt van zijn sokken gereden als de lange bussen vertrekken en uitzwenken.

Er heerst soms verwarring over de bestemmingen. Nummers en bestemmingen staan duidelijk op de bordjes, maar reizigers hebben wel wat anders te doen dan die te ontcijferen.

Als een bus aankomt staat er nog ‘Gasthuisberg’ op het display en is het wachten tot de chauffeur de nieuwe bestemming intikt. Je ziet dan een groep mensen naar het betreffende perron rennen.

Een afgerond gesprek voeren is hier moeilijk. Er is het lawaai van de bus26 UZ-magazine - juni 2010

sen, telkens er een bus aankomt worden mijn gesprekspartners opgeschrikt en verliezen ze de draad van het gesprek. De meeste verhalen kennen een abrupt einde. Flarden.

Naar Tervuren De kleur van haar kapsel is moeilijk te omschrijven. Ze is erg zenuwachtig. Op andere dagen worden zij en haar man door hun dochter met de auto gebracht, dit keer moeten ze zichzelf behelpen. Vandaar. Ze moeten naar Tervuren en weten niet precies waar de bus zal staan. Haar man heeft een gehavend gezicht. Het kan hem allemaal niet deren, want Cecile zal wel de juiste bus vinden. Ze praten Nederlands en Frans door elkaar en kibbelen de hele tijd. Hij was ambtenaar, zij werkte in de cafetaria.

Zo hebben ze elkaar leren kennen.

Cecile: “Mijn man is geopereerd aan kanker in het gezicht en nu staan we voor een serie van 34 bestralingen.

Dat is niet leuk, maar mijn man is een lacher. Als hij aan de telefoon zes woorden spreekt, lacht hij acht keer.

Volgens mij is dat gelach niet echt, het is maar een manier van doen.

Hoewel, hij heeft wel kanker, maar geen pijn. Pas op, hij is al over de negentig!”

Jacques: “Zeg! Ik heb wel pijn! De professor heeft gezegd dat het een branderig gevoel zal geven. Ach, voor mij hoefde het niet meer, op mijn leeftijd.

Ik voel mij niet slecht, waarom moeten ze mij nu zo toetakelen?”

Cecile: “Ja, zo is hij. Hij vond het allemaal niet meer nodig, al die ellende.

‘Laisse tomber’, zei hij. Maar daar was ik het niet mee eens. Ze gaan hem genezen, dat is het belangrijkste.

Drie jaar geleden zijn we nog naar

naartoe, elke dag, met de bus. Mijn vrouw wordt verpleegd op intensieve, ze is 65 en heeft leukemie. Het gaat niet goed met haar. Eerst verbeterde haar toestand, maar nu gaat ze achteruit, ze verzwakt. Ik heb haar met Kerstmis hier gebracht, met een longontsteking. Toen hebben ze ontdekt dat ze leukemie had.

Ik ben met pensioen, ik heb mijn hele leven in Rotselaar in de melkerij gewerkt. Ik ben nu 74 en zou een zorgeloos leven moeten kunnen leiden. Maar dat is niet zo. Nu zit ik elke dag op de bus. En nu ze op intensieve ligt, mag ik maar een uur bij haar blijven (huilt zachtjes).

Eergisteren heeft ze nog een hersenbloeding gekregen, nu kan ik ook niet meer met haar praten.... Veel hoop geven ze mij niet.

Ik heb zelf ook nog een hartinfarct doorgemaakt en ben geopereerd aan mijn hart. Het zou niet mogen, net nu we nog een beetje van het leven konden genieten. Maar dat gebeurt vaak, je zult me niet horen klagen.

Het is hard.”

Naar Herent Gran Canaria gevlogen voor de doop van ons eerste achterkleinkind. Ik zou zo graag nog veel reizen. Mijn dochter zit in Tunesië, in gedachten ben ik altijd bij haar. We hebben maar één kind gekregen, maar het is zo’n lieve dochter. Un chou, vraiment.”

Jacques: “En hoeveel kleinkinderen hebben we ook al weer? Drie! (lacht) Trois gosses. Ja, ik lach vaak. Ik ben niet zo’n vrolijke mens, maar wel een optimist.”

Cecile: “Hij heeft eigenlijk al lang kanker. Vlekken op zijn rug, in het begin.

Die had ik eerst nog niet gezien. Pas toen ze hem aan de galblaas opereerden, ontdekten ze dat hij huidkanker had. En nu dus zijn kaak en neus. We hebben al veel ellende meegemaakt, echt waar. Hoeveel keer ik geopereerd ben, kan ik niet tellen op de vingers van twee handen. Maar ik laat me toch niet gaan.”

Naar Aarschot Hij zit in het bushokje en kijkt bezorgd - zoals velen hier. Hij wacht op de bus naar Aarschot. Piekeren.

Herinneringen.

Michel: “Ik kom al vijf weken hier

Ik had hem al aan de ingang gezien.

Imposante snor, jas met ‘Security’ op de rug. Nu vind ik hem terug tussen de bussen. Werk voorbij, naar huis.

Luc: “Ik werk hier als ‘onthalend portier’. Ik zit daar in de container (wijst naar de bareel), maar als het nodig is, help ik mensen aan het onthaal. Dat zijn dan vaak chauffeurs die alleen zijn en een rolstoel nodig hebben. Ik rij mee naar de parking, help hen uit

we helpen, zijn ons altijd heel dankbaar.”

Naar Kortenberg Haren in een staartje, halfgesloten ogen, witte blindenstok. Hij schuifelt voorzichtig naar het bushokje, vindt de ingang en stapt, zwaaiend met de stok, naar binnen. Hij ziet me nog wel staan, zegt hij, maar daar houdt het op.

Eric: “Hier buiten is veel licht en daar heb ik het moeilijk mee. Dan wordt alles een wazige vlek waarin ik maar weinig kan onderscheiden. De bus nemen is niet moeilijk: ik moet naar het station en alle bussen rijden naar het centrum. Ik stap dus zomaar in.

Aan het station weet ik dat ik naar het laatste perron moet en dat ik daar één van de drie bussen moet nemen. Dan vraag ik gewoon aan de buschauffeur welke bus het is.

Het valt mij op hoe vooral de oudere mensen behulpzaam zijn. De jongere zijn dat veel minder. Onlangs zat de trein uit Brussel echt barstensvol. Ik was blijven staan in de gang. Twee mensen van voorbij de zeventig stonden meteen op om plaats voor mij te maken. Naast hen zaten snotneuzen van achttien. Die keken niet eens op.

Ik ben altijd slechtziend geweest, maar enkele jaren geleden heb ik hier een transplantatie ondergaan. Toen is er een bloedklonter in mijn hersenen terecht gekomen en ben ik nog eens tien procent van mijn gezichtsvermogen kwijt geraakt. Nu is dat nog zes procent. En dan heb ik ook nog een slecht gehoor - ik draag hoorappara-

‘Mijn vrouw wordt verpleegd op intensieve.

Ik kom al vijf weken hiernaartoe, elke dag, met de bus’ de auto (uitstappen is daar niet vanzelfsprekend voor gehandicapten), help de rolstoel uit de wagen halen en begeleid hen naar de ingang of naar spoed. De auto staat dan op de juiste plaats.

We zijn met z’n vieren en de rolstoelpatiënten kennen ons. Ze signaleren hun probleem bij het binnenrijden.

Er zijn er die we goed kennen omdat ze vaak moeten terugkomen. Toch houden we enige afstand, het mag geen onderonsje worden. We zijn ook geen verplegers. Maar de mensen die

ten. Ja, soms vraag ik me wel af wat ik de mensheid misdaan heb. Maar ik pieker daar niet over, ik heb ermee leren leven.”

Er stopt een bus naar Assent (zeg ik).

Dat is goed, want die stopt aan het station, reageert hij. Een bejaarde helpt hem aan boord.

Naar overal De buschauffeur is een leuke verschijning. Ze draagt een sjaaltje, een frisse blouse, een blauwe overgooier.

UZ-magazine - juni 2010 27

niet wat er nu moet gebeuren.

Campus Sint-Pieter misschien, of de psychiatrische afdeling in het ziekenhuis van Lubbeek. Ik zag het wel aankomen, maar in het begin wist ik toch niet goed wat haar overkwam.

Eerst vergeetachtig, dan agressief.

Dat is moeilijk om mee samen te leven. Je krijgt het gevoel dat je haar kwijt raakt. Ik weet niet eens of ze het beseft.

Vandaag was ze erg opstandig, soms is ze dan weer heel rustig. Ik pieker daar vaak over omdat ik echt niet weet wat er moet gebeuren. Thuis blijven is moeilijk. Ze heeft ook Parkinson en daardoor valt ze vaak.

De huisarts vond dat ze maar naar hier moest komen. Zal ik het ooit kunnen, alleen wonen? Ik weet het echt niet. Het is zo’n groot verschil.”

Ze legt de motor stil en stapt uit, broodje in de hand. Een tussendoortje. Ze heeft een kwartiertje rust, maar omdat ze wat vertraging heeft, blijft daar maar de helft van over.

Het is een gelede bus, gigantisch.

Sofie: “Ik rij nu naar Diest, van Diest naar Tienen, en van Tienen naar Tielt.

Een dienst van zes uur, dat valt nog mee, soms is het negen uur. Vandaag

de bus naar Hamont, tot in Mol. Gust: “We komen naar hier bij wijze van uitstap. We nemen de bus in Hamont, gaan hier in de cafetaria zitten, eten een stukje en vertrekken weer met de bus. Dat doen we elke zondag. We hebben dan één uur en 45 min tijd om taart te eten en ‘uw boekske’ te lezen. We kijken naar de mensen - er is altijd wel wat te zien.

‘Vaak zijn er ook patiënten die hun verhaal kwijt willen. Zo’n verhaal blijft me lang bij’ is het vrijdag. Dat betekent veel studenten die met een hoop bagage (de vuile was!) naar huis gaan. Vaak zijn er ook patiënten die hun verhaal kwijt willen. Gisteren een moeder en een peuter met een hersentumor, triest. Ik ben nogal gevoelig en zo’n verhaal blijft me lang bij. Ik heb ook een jongetje van twee en dan moet ik aan hem denken.

Ik doe dit werk nu vier jaar, en ik zou geen ander beroep willen.

Voorheen reed ik in Gent rond. Ik moet toch zeggen dat de mensen hier in Brabant helemaal anders zijn. Een stuk jovialer, en hoe verder van de stad, hoe vriendelijker.”

Naar Mol Ze dalen vrolijk taterend de Gasthuisberg af, om te stranden in het bushokje. Een late aprilse gril striemt tegen het glas, gevolgd door de zon die de temperatuur de hoogte in jaagt. Het koppel neemt zo meteen 28 UZ-magazine - juni 2010

En de zondag is voorbij.

En volgende week vieren we onze zestigste huwelijksverjaardag! Niet dat ik hier nooit als patiënt ben geweest. Ik heb een hartinfarct gehad. En mijn vrouw borstkanker.

Ze was genezen, maar achttien jaar later was het weer prijs, de andere borst deze keer. Maar we trekken het ons niet aan. Zolang we maar naar hier kunnen komen als gewone cafetariabezoeker. De taart is hier fantastisch.”

Naar Kessel-Lo Op bezoek geweest. Hij torst een zware plastic zak met onbestemde inhoud en zijgt neer op een groen stoeltje in het bushokje. Zondagse jas, hemd met keurige das. Hij is 76 en met pensioen.

Felix: “Mijn vrouw is hier al een dag of tien opgenomen omdat ze de jongste tijd zo verward was.

Alzheimer, waarschijnlijk. Ik weet

Naar Holsbeek Ze moeten eigenlijk de bus nemen, maar beslissen dan toch maar om op de volgende bus te wachten en met mij te praten. Ze zijn vader en schoonvader komen bezoeken. Hij is onlangs 99 geworden. Nu ligt hij hier met leverkanker. De artsen hebben gezegd dat een behandeling zinloos is.

Els en André: “Tot voor enkele maanden was hij nog kerngezond. Hij is verjaard in maart en toen wilde hij opeens niet meer eten. Zijn vrouw stierf acht jaar geleden en hij woonde nog altijd in zijn eigen huis - hij wilde niet naar een rusthuis. Hij is altijd glazenslijper geweest. Zijn atelier bleef intact. Tot voor enkele jaren kwamen mensen hem nog vragen om speciaal glas te laten slijpen, voor een horloge of voor een kast.

Wij hebben altijd naast hem gewoond en bleven voor hem zorgen, net zoals we altijd voor zijn vrouw gezorgd hebben. We zijn al 77 en zeventien jaar met pensioen.

We zeiden: nu kunnen we gaan genieten. Maar dat was dus niet waar. We kunnen niet meer op reis gaan.

Chemotherapie willen ze niet meer toepassen. Het zal de palliatieve afdeling worden, of misschien toch het rusthuis van Holsbeek. Daar zitten nog mensen van het dorp, die hij kent.

Vandaag is het de eerste keer ooit dat we hem hoorden klagen: maagpijn. Dat heeft hij vroeger nooit gedaan, ook niet toen hij eens geval-

Ze heeft een looprek en houdt een fles cola in de hand. Als ze aan het bushokje komt, gaat ze op het looprek zitten en neemt een teug.

Wachten op de bus naar campus Sint-Pieter. Ze praat zacht, met een zangerig Limburgs accent. Ze heeft enkele uren doorgebracht op intensieve. Daar ligt haar dochter al meer dan twee weken aan een kunstlong.

Ze is aan een heup geopereerd, maar er is iets mis gegaan.

Maria: “Ik mag nu elke dag vier uur bij haar blijven. Dat is niet vanzelfsprekend op intensieve, maar ze wordt rustig als ik daar ben. Tot haar veertigste is ze bij ons thuis gebleven. Sinds kort woont ze zelfstandig, ook al zit ze in een rolstoel.

Ze was vanaf haar geboorte gehandicapt. Door de problemen met haar longen moet ze nu beademd worden en kan ze ook niet meer praten. Ze schrijft op mijn hand. Het is zo moeilijk om met haar contact te krijgen. Soms moet ze wel vijf keer een woordje op mijn hand schrijven voor ik het kan ontcijferen.

Mijn man komt om de twee dagen

www.ankaonline.be

Naar Sint-Pieter

en blijft maar twintig minuten. Wij wonen in Overpelt op de buiten, hij krijgt het benauwd in de stad en zeker op intensieve. Zelf overnacht ik in Sint-Pieter in het familieverblijf. Als ik van thuis uit de bus moet nemen, ben ik (heen en weer) meer dan zes uur onderweg.

Zelf heb ik het ook moeilijk op intensieve. Je ziet er teveel miserie.

Toch dwing ik mezelf om zo lang mogelijk te blijven. Als we haar maar mogen houden, denk ik dan.

Dat geeft me weer moed. Ik heb al een zoon verloren. Hij was zeventien en wielrenner, bij de junioren.

We zaten in de auto en opeens was hij er niet meer, hartaderbreuk. Dat is dertig jaar geleden, maar als ik ergens ‘plots overleden’ lees, moet ik opnieuw aan die dag denken.

Niemand kan zich dat voorstellen, zoiets gebeurt op een seconde.

Mijn dochter geneest niet zo snel. Ze werd vroeger al eens geopereerd.

Toen ben ik drie maanden bij haar gebleven, dag en nacht. Ze moet zeker nog twee weken op intensieve blijven. Het gaat elke dag al wat beter. Ze zal opnieuw moeten leren praten, zeggen de dokters. Maar voor mij is het zwaar.

Ik ben nu 77. Gelukkig heb ik nog drie kinderen, die goed voor mij zorgen. En ik heb een goede man, lief en gedienstig, hij is er altijd voor mij.

Ach, als mijn dochter maar weer zelfstandig kan wonen. Ze is zo’n schatje.

Van zo’n kind krijg je zoveel terug.

Als ik wat depressief ben, zegt ze altijd: het komt wel goed, moeder, ik zal wel voor je zorgen.“ w

Kantoorsupplies Kantoormeubilair Copy Shop Artistiek Lederwaren Tassen & Koffers Luxe Schrijfwaren Cadeautjes

info@ankaonline.be

len was en beensteunen kreeg.

Onze twee jongens werken hier.

Onze Jos bij radiologie en onze Jan bij de veiligheid. Die stappen al eens bij hun peter binnen, op die manier zijn de dagen voor hem minder lang. Nu slaapt hij veel. We hopen dat het opeens gedaan zal zijn. Hij is geen man om met veel pijn te eindigen, daar is hij te trots voor.”

       

ANKA OFFICE PLANET Jennekensstraat 82 3150 Haacht Tel 016 55.00.70 Fax 016 55.00.71 OPENINGSUREN ma 13.30-18.30 di-vr 9.00-12.15 en 13.30-18.30 za 10.00-18.00 zondag gesloten

FUN PAGE (i.s.m. Het Bergklokje)

Grappen en grollen

Zoek de zes verschillen

“Wie weet waar New York zich bevindt?”, vraagt de onderwijzer.

“Op pagina 84 van mijn aardrijkskundeboek,” antwoordt Jan. Paulien heeft de hele taart opgegeten die in de koelkast stond. “Foei”, roept haar moeder, “heb jij dan helemaal niet aan je zus gedacht?” “Jawel, mama”, bekent Paulien. “Ik heb de hele tijd gedacht: als Katrien nu maar niet binnenkomt.”

Kruiswoordraadsel Horizontaal 1 waar zieke kinderen les krijgen in het ziekenhuis 2 chinese maat - gesloten groep - hert 3 dag van de week - Spaanse uitroep - heer (afkorting) 4 slot - handvat - slang 5 part - hevig - maal 6 maangestalte - officieel stuk 7 muzieknoot - dreumessen - paard 8 voorzetsel - soort - roem - Vlaanderen (afkorting) 9 deel van de mast - ogenblik - ik - loflied 10 landbouwwerktuig - noordoost (afkorting) - kloek 11 munt - cijfer - deel van de mast 12 brandgang - insect 13 duivels - berouw 14 deel van de dag - wintervoertuig - deel van een fuik voorzetsel 15 vul in ‘R.F.’ - muzieknoot - dubbele klinker Noorse munt - legt de mus 16 Europese hoofdstad - mannelijk dier

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

1 Gerontoloog kinderarts - specialist in ouderdomsverschijnselen - specialist in allergieën 2 Bouillabaisse een klapzoen - gietijzeren kookpan - Franse vissoep 3 Optie vrije keus - gezichtspunt - aandeel 4 Epibreren officieel bevestigen door de burgemeester - niet nader aan te geven werkzaamheden verrichten - overtollige haargroei (wenkbrauwen) verwijderen 5 Delibereren bevrijden - beraadslagen - twisten

7) gg - ku - ll 8) uk - re - televisie 9) ia - erker - in - nes 10) ss - eg - ree - edik 11) stop - as - ren - oi 12) cel - vos - rk - re 13) kt - te - ever 14) or - beer - oo - beo 15) oehoe - onder - roer 16) lerares - era - ri

x

Kruiswoordraadsel

Taalquiz 1) specialist in ouderdomsverschijnselen 2) Franse vissoep 3) vrije keus 4) niet nader aan te geven werkzaamheden verrichten 5) beraadslagen x

Oplossingen funpagina

x

Wat betekenen deze woorden?

Je kunt kiezen uit drie mogelijkheden.

horizontaal: 1) ziekenhuisschool 2) li - kaste -ree 3) maandag - olé - hr 4) einde - greep - boa 5) deel - erg - keer 6) ek - akte 7) do - kleuters - ros 8) in - ras - ere - vl 9) ra - tel - ego - ode 10) eg - no - stoer 11) cent - vier - ra 12) tra - vlinder 13) hels - inkeer 14) uur - ar - ink - voor 15) rf - la - ee - ore - ei 16) Oslo - stier 1) zomer - directeur 2) ai - onager - UFO 3) eland - naar 4) kinderkrant 5) Dee - la - hals 6) leest - overal

x x x

Taalquiz

verticaal:

16 Verticaal 1 jaargetijde - hoofd van de school 2 luiaard - wilde ezel - vliegend voorwerp 3 groot hert - voorzetsel 4 krantje voor kinderen in het ziekenhuis 5 Schotse rivier - muzieknoot - lichaamsdeel 6 schoenmakersgerei - alom 7 gouverneur-generaal (afkorting) - katholieke universiteit (afkorting) - laatstleden (afkorting) 8 klein kind - muzieknoot - klein scherm 9 dierengeluid - uitbouw - voorzetsel - landtong 10 stoomschip (afkorting) - landbouwwerktuig - hert - azijn 11 afsluitmiddel - spil - kippenloop - ons inziens (afkorting) 12 klein vertrek - roofdier - Rooms Katholiek (afkorting) muzieknoot 13 kinderen toegelaten - overdreven - wild zwijn 14 ondernemingsraad - wild dier - onderofficier - sprekende Indische vogel 15 ooruil - beneden - onderdeel van een schip 16 staat voor de klas - tijdperk - Rex Imperator (afkorting)

30 UZ-magazine - juni 2010

Actie

tot 50% korting op zonneglazen

info in de winkel

Skylet速 Fun

Skylet速 Road

Skylet速 Sport

Aanbevolen voor gemiddelde omgevingshelderheid en slechte lichtomstandigheden, bijv. wazige zonneschijn.

Aanbevolen voor middelmatig tot sterk zonlicht en het zomerweer van Centraal-Europa.

Aanbevolen bij fel zonlicht en sterke schittering, bv. op gletsjers, in de bergen of bij de beoefening van water- en vliegsporten.

op Optisch montuur en/of glazen op vertoon van deze advertentie of personeelskaart Uz Leuven of K.U.Leuven

Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

14.00 -18.30 9.00 - 18.30 9.00 - 18.30 9.00 - 18.30 9.00 - 18.30 9.00 - 18.00 gesloten

In juli en augustus elke dag open tot 18u

Rugpijn? Zit of slaapproblemen?

Met ons advies zit, slaapt en werkt u beter!

Verhoog uw comfort met onze: aÊ lattenbodems, matrassen, hoofdkussens, comfortbedden,... aÊ zitkussens, relaxzetels, salons, zitbanken, stoelen,... aÊ bureaustoelen, zit- en stabureau‘s, zitkrukjes,...

Rug- en nekklachten?

Zit- en slaapproblemen?

R.S.I.?

De ergonomische lattenbodem in combinatie met de latex matras bezorgt u een gezonde nachtrust.

Relaxzetels op maat

Relaxkussen vanaf 69 Euro Dit salon is uitgerust met een rugvriendelijk comfortmechanisme.

Het biedt een correcte steun voor uw nek en rug in alle zitposities.

Een perfecte werkplekinrichting voor je rug!

Deze bureaustoel en in de hoogte regelbaar bureau zorgen voor een actief en gezond zitpatroon Relaxzetel met comfortfunctie HANDVERSTELBAAR: vanaf 544 Euro MET MOTOR: vanaf 856 Euro

Onze licentiaten lichamelijke opvoeding of kinesitherapie beantwoorden graag al uw vragen rond gezond zitten, slapen en werken in onze showroom.

Kom gerust eens proefliggen of -zitten!

GRATIS INFORMATIEBOEKJE VERKRIJGBAAR IN DE ZAAK.

Tervuursevest 30 • 3000 Leuven (a/d Naamsepoort, tegenover Delhaize, slechts 1 km van het ziekenhuis)

Tel. 016 29 45 63 • Fax 016 29 45 65 • E-mail: leuven@sit-and-sleep.be • www.sit-and-sleep.be Open: 10.00 u - 18.30 u. • za 10.00 - 18.30 u. • zo. 14.00 18.00 u. • Maandag gesloten • Zondagnamiddag open De advieszaak voor gezond zitten,

slapen en werken DE ADVIESZAAK VOOR GEZOND ZITTEN, SLAPEN EN WERKEN

Sit & Sleep Antwerpen Ernest Van Dijckkaai 1 2000 Antwerpen Sit & Sleep Leuven Tervuursevest 30 3000 Leuven Sit & Sleep Hasselt NIEUW! Genkersteenweg 299 3500 Hasselt

WEGENS VERBOUWINGEN GROTE KORTINGEN OP TOONZAALMODELLEN