UZ-magazine maart 2012

MAGAZINE

Verantwoordelijke Uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven

Verschijnt driemaandelijks, jg 28 - nr 1 - maart 2012

De anesthesist vertelt

Smakelijk eten in het ziekenhuis

Wat als spontaan zwanger worden niet lukt?

Verhalen uit de koffieshop

! is e at me Gr m e Ne

UZ

¨¨¨¨¨ serviceresidentie

TRIOPTIC LEUVEN wordt ELS OPTICS

Onbezorgd wonen en genieten

optiek – contactlenslabo

• Luxueuze appartementen in parktuin van 2ha

gespecialiseerd in multifocale brilglazen

• Rustige ligging op 5 km van centrum Leuven • Ruim dienstenaanbod volgens eigen wensen Restaurant, cafetaria, kapsalon, wassalon, boodschappendienst, poetsdienst, huishoudelijke hulp, medische en persoonlijke verzorging • Veiligheid: alarmsysteem, 24/24 permanentie • Privacy en vrijheid • Gezelschap en animatie

Prodesign – Calvin Klein – William Morris D&G – Rodenstock – Michael Kors Guess – Jono Hennessy – Ray-Ban …

Nieuw: Wellness-centrum voor lichaamsverzorging, massage, manicure, pedicure, aroma-therapie, dieetadvies, infraroodsauna, …

Service-residentie Ter Korbeke Oudebaan 106 - 3360 Korbeek-Lo Tel.: 016 46 39 25 www.terkorbeke.be 2 UZ-magazine - maart 2012

15%

op monturen, glazen en zonnebrillen

op vertoon of vermelding van deze advertentie

els optics

Vital Decosterstraat 28A - 3000 Leuven 016/23 85 02 - www.els-optics.be ma-vrij: 9u30-18u - zat.: 9u30-17u don. gesloten

! is e at me Gr m e Ne

UZ MAGAZINE

Verantwoordelijke Uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven

Verschijnt driemaandelijks, jg 28 - nr 1 - maart 2012

De anesthesist vertelt

Smakelijk eten in het ziekenhuis

Wat als spontaan zwanger worden niet lukt?

Verhalen uit de koffieshop

UZ-magazine Jaargang 28, nummer 1 (maart 2012) Kwartaalblad voor patiënten, familie en bezoekers van UZ Leuven campus Gasthuisberg, Lubbeek, Pellenberg, Sint-Pieter en Sint-Rafaël

redactieadres: UZ Leuven, dienst communicatie, Herestraat 49, 3000 Leuven, tel. 016 34 49 55, uzmagazine@uzleuven.be hoofdredactie: Suzy Van Hoof

6 10

eindredactie: Ann Lemaître Foto’s: Geert Dekeyser, Griet Dekoninck redactieadviesraad: Dr. Koen Bronselaer, Jan Etienne, Ludo Govaerts, prof. dr. Marie-Christine Herregods, Ann Lemaître, prof. dr. Diethard Monbaliu, Suzy Van Hoof, Clara Vanuytven, Jan Verhaeghe en prof. dr. Chris Verslype Reclameregie: B-Net, Bie Van Cleuvenbergen, tel. 016 63 20 65 bie@b-net.be Productie en vormgeving: Decom nv tel. 02 325 64 90 gunther.dekegel@decom.be verantwoordelijke uitgever: Suzy Van Hoof, Herestraat 49, 3000 Leuven Meer info over UZ Leuven www.uzleuven.be Algemeen nummer: 016 33 22 11

copyright: overname van artikels of gedeelten daarvan wordt toegestaan na overleg met de redactie en met vermelding van de bron

18 6

10 14 18

Wat als zwanger worden niet spontaan lukt?

Jaarlijks kloppen ongeveer duizend nieuwe koppels aan bij het fertiliteitscentrum van UZ Leuven.

De koks van UZ Leuven Elke dag krijgen 1 500 patiënten een gezond en smakelijk middagmaal opgediend. Hoe begin je daaraan?

De anesthesist vertelt Ze zorgen ervoor dat je slaapt tijdens een operatie: een anesthesist vertelt wat hij zo mooi vindt aan zijn beroep.

Ontspannen tijdens een chemokuur De nevenwerkingen van chemo- of radiotherapie kunnen zwaar zijn. In het Bianca-centrum kom je tot rust met een massage of gesprek.

14

22

20 22

24

Hoe herken je reuma?

Prof. dr. Frank Luyten spreekt liever van artritis of artrose.

De pijn van migraine De ene hoofdpijn is de andere niet: dokter Herroelen legt uit hoe je migraine kunt vaststellen en behandelen.

Vaste rubrieken 4 Journaal: berichten over en uit UZ Leuven 5 Woordje van de ziekenhuispastor 24 Dorp in de stad: verhalen van Jan Van Rompaey 28 Column van Clara Vanuytven 30 Recept: Thaise noedels

UZ-magazine - maart 2012

3

journaal

Nieuws uit UZ Leuven

Nieuwe parkeerregeling voor spoed en bevallingskwartier De parking aan de spoedgevallendienst van campus Gasthuisberg is niet langer een plaats waar je auto lang kan blijven staan. De zone dient nu enkel voor het brengen en afhalen van patiënten. Je kunt dus rijden tot aan de spoedgevallendienst en het bevallingskwartier en je wagen daar twee uur lang gratis laten staan. Na twee uur betaal je een boete­ tarief van 3 euro per geparkeerd uur sinds je binnenreed. Het is dus belangrijk om je auto binnen de twee uur te verplaatsen naar de bezoekersparking, waar een goedkoper tarief geldt. Bedoeling van de nieuwe regeling is om deze belangrijke diensten van het ziekenhuis voor iedereen vlot toegankelijk te houden. Wie een patiënt brengt of afhaalt aan het chirurgisch dagcentrum kan vijftien minuten gratis gebruik maken van de zone. Na die vijftien minuten zet je de wagen beter op de bezoekersparking, waar je een gunstiger tarief betaalt.

De exacte tarieven voor parkeren aan campus Gasthuisberg vind je op www.uzleuven.be/gasthuisberg/parkeertarieven

Bellen met je gsm in het ziekenhuis?

Is bellen met je gsm toegelaten in de ziekenhuizen van UZ Leuven? Jazeker, op alle campussen mag je mobiel bellen.

Maar er zijn uitzonderingen. Op plaatsen waar de gsm storingen kan veroorzaken aan de delicate medische apparatuur, vragen we je om je gsm volledig uit te zetten. Een toestel in standby dat op stil staat, kan namelijk nog altijd storingen geven. Je zal een verbodsteken zien hangen op plaatsen waar een gsm niet toegelaten is, zoals op intensieve diensten en operatiekwartieren. Artsen en zorgverleners zie je op die plaatsen wel soms bellen: zij hebben een speciale telefoon met een verbinding die geen storing geeft. Alvast bedankt voor je begrip.

Chemo tijdens de zwangerschap niet gevaarlijk voor baby Jaarlijks krijgen in ons land tussen de 60 en 120 zwangere vrouwen te horen dat ze kanker hebben en chemotherapie of bestraling moeten krijgen. Dat zorgt voor heel wat onrust bij de jonge moeders: die weten dat ze dringend behandeld moeten worden, maar durven vaak niet uit angst dat de chemo nadelig zou zijn voor de baby. Onderzoek van prof. dr. Frédéric Amant, gynaecoloog en verloskundige bij UZ Leuven, kan hen geruststellen. Het onderzoek toont aan dat als een vrouw tijdens haar zwangerschap chemotherapie krijgt, dat geen schadelijke gevolgen heeft voor haar kind. Professor Amant onderzocht 70 kinderen tussen 1,5 en 18 jaar oud, van wie de moeder tijdens de zwangerschap verschillende vormen van chemo kreeg. Gemiddeld kregen de vrouwen drie of vier chemosessies tijdens hun zwangerschap. De kinderen en jongeren scoorden even goed als andere ­kinderen, zowel op het vlak van groei, algemene gezondheid, gehoor, hartfuncties, denkvermogen en gedrag. Het onderzoeksteam van professor Amant concludeert dat chemo tijdens de ­zwangerschap kan vanaf de veertiende zwangerschapsweek.

4 UZ-magazine - maart 2012

Verblijf voor familie van patiënten: nieuwe uurregeling Vanaf 1 maart 2012 zijn er nieuwe permanentieuren bij het verblijf voor familie. Die dienst biedt een slaapplaats voor familieleden van patiënten die in UZ Leuven verblijven, aan democratische prijzen. Tijdens volgende uren zal er voortaan in campus Sint-Pieter een vrijwilliger aanwezig zijn die je de sleutels kan overhandigen en de huisregels uitleggen: • Van maandag tot donderdag: van 10 tot 12 uur en van 17.30 tot 20 uur • Op vrijdag: van 10 tot 12 uur en van 18 tot 19.30 uur • Op weekend- en feestdagen: van 18 tot 19.30 uur Reserveren doe je vanaf een week op voorhand via het ­onthaal: 016 33 70 04.

Meer info op www.uzleuven.be/opname/verblijf-voor-familie

Opgelet: zone 30 rond campus Gasthuisberg Door de werken aan de ringweg rond campus Gasthuisberg is het extra belangrijk om niet sneller dan dertig kilometer per uur te rijden. De verbindingsweg rond campus Gasthuisberg valt onder zone 30. Maar volgens de politie houden heel wat chauffeurs zich niet aan die snelheid.

De politie laat weten dat ze voortaan regelmatig zal flitsen en boetes uitschrijven voor wie toch nog te snel rijdt.

Hoe voorkom je voetbalblessures?

UZ Leuven deed samen met de Koninklijke Belgische Voetbalbond een grootschalig onderzoek naar blessures in het Belgische voetbal. Uit de studie, onder leiding van prof. dr.

Johan Bellemans van orthopedie, blijkt dat het aantal blessures gedaald is met 21 procent. De verklaring? Die vinden de onderzoekers in het aantal afgelaste wedstrijden tijdens de winterperiode. Het aantal blessures tijdens de eerste drie maanden van het voetbalseizoen ligt wel 85 procent hoger dan in de laatste drie maanden. Dat kan te wijten zijn aan een te agressieve voorbereiding na de zomerstop. Zijn er tips om blessures te voorkomen? De onderzoekers pleiten voor een kortere zomerstop, een betere valtraining, het screenen op risico’s bij de spelers en betere voorbereidingsschema’s voor het nieuwe seizoen. Ook vinden ze dat er richtlijnen moeten komen voor scheidsrechters om vuil spelgedrag te bestraffen.

pastor Vertrouwen in het leven

H

WoorDje Van De Pastor

Lieselot Coebergh

Het schrijven van dit stukje is een aanleiding om terug te gaan in de tijd, in mijn herinneringen. Welke verhalen heb ik als ziekenhuispastor mogen beluisteren? Wat kan ik daarvan op papier zetten, in de hoop dat je als lezer daar ook wat hoop uit kunt putten?

In een wachtzaal was een kinesitherapeute in gesprek met een jonge mama. Die deelde zachtjes haar verdriet over het feit ze voor haar kind in het ziekenhuis geen geschenkje kon kopen.

En ook niet voor de twee kinderen die nog thuis waren. Er waren zoveel facturen te betalen, de dagelijkse onkosten. En het openbaar vervoer naar het ziekenhuis slokte ook heel wat van het budget op. Een hele opgave als je van een minimumleefloon leeft. De kinesiste kon niets anders doen dan naar het verhaal te luisteren en de mama moed in te spreken. Een week later kwamen de moeder en kinesitherapeute elkaar weer tegen op de gang. De vrouw sprak haar aan met het mooie verhaal dat ze die avond in haar jaszak dertig euro had gevonden. De kinesiste wist meteen wie de gulle gever was geweest, want ze herinnerde zich precies wie er toen ook nog in de wachtzaal zat. Voor de mama had die dag in ieder geval een gouden randje gekregen.

Na de uitvaart van een klein meisje dat op zes maanden gestorven was, kwam een dame van 86 jaar naar mij toe. Tranen in haar ogen, maar ook met een zweem van verlossing in het gelaat. “Vandaag heb ik mijn kindje begraven.” Zestig jaar na datum had de vrouw een hele viering lang aan haar eigen kind gedacht. Een kindje dat ze nooit gezien had, van wie ze niet wist of het een jongen of een meisje was, een kind zonder naam.

Om wie ze eigenlijk nooit had mogen rouwen, want het was beter zo … Op haar 86e kon en mocht ze hierover eindelijk wenen, terugdenken, bidden, toevertrouwen aan God. Gewoon omdat die dag een klein meisje uit haar dorp begraven werd.

Van een collega uit een ander ziekenhuis kreeg ik de vraag om met een patiënt, die overgebracht was van zijn ziekenhuis, eens kennis te gaan maken. De man stond voor een hele zware operatie. We geraakten aan de praat. Op het einde van ons gesprek vroeg hij mij aarzelend of ik iets voor hem wilde doen. De professor had hem gezegd dat er twee mogelijkheden zouden zijn tijdens de ingreep. Ofwel kon hij niets meer voor de patiënt doen, ofwel zou hij twee stoma’s krijgen. Ik moest even slikken: twee stoma’s … waarschijnlijk gevolgd door een lange behande-

ling en kunstmatige voeding. De man vroeg mij of ik hem in de ontwaakkamer wilde komen opzoeken en mijn duim zou omhoogsteken als hij twee stoma’s had gekregen. Want dat betekende voor hem een nieuwe kans, een nieuw leven, ondanks alle beperkingen. Een paar dagen later heb ik mijn duim omhoog gestoken en de duim blijft omhoog. De man werkt nu halftijds. Ik krijg mooie vakantiefoto’s te zien, aan de zee, in de bergen. En ‘s nachts loopt zijn infuus.

Op een middag ben ik op de afdeling neonatologie, waar ik geroepen ben om een heel klein baby’tje te dopen. Samen met de papa en de mama was er ook een grotere broer van vier jaar.

De baby had nog een tweelingbroertje dat ook op de afdeling verbleef. Maar een dag later overleed het jongetje. Grote broer had heel veel verdriet, maar probeerde nu al zijn aandacht te laten gaan naar het andere broertje. Ook dat werd gedoopt, maar stierf eveneens enkele dagen later. Na de begrafenis vroeg grote broer: ”Gaan alle baby’s eigenlijk dood en dan naar de hemel?” Grote stilte bij ouders en grootouders. Toen ik net wilde proberen om hem aarzelend een soort van antwoord te geven, zei hij: “Nee, natuurlijk niet, want ik was ook een baby en ik ben nog altijd niet in de hemel. Een nieuw broertje of zusje zal misschien wel met ons mee naar huis gaan.” Na deze ferme uitspraak vroeg hij of hij nu de twee kaarsjes mocht aansteken zoals hem beloofd was. Met de onbevangenheid en de veerkracht van een vierjarige liep hij voor ons uit naar de kaarsenbak, waar hij heel voorzichtig twee kaarsjes in brand stak voor zijn kleine broertjes die nu als een sterretje aan de hemel waren. Dat had de juffrouw hem verteld en daar geloofde hij rotsvast in.

Waarom deze vier verhalen? Ze verwijzen voor mij naar belangrijke waarden die ik hier in het ziekenhuis heb mogen ontdekken. Ze hebben iets te maken met verdriet toelaten, met angst delen, met leren leven en misschien dankbaar zijn om wat wel nog kan. Met je laten troosten, met je niet langer laten verstikken door de vraag naar het waarom, maar eerder op zoek te gaan naar hoe verder. Welke hulp heb ik nu nodig? Wie gaat er een eindje met mij mee? Op wie kan en mag ik vertrouwen? Voor sommige mensen is dat een vertrouwen in de partner, een kind, een goede vriend, of misschien in niemand …

Voor andere mensen is dat heel expliciet een vertrouwen in God. Ik heb mogen zien hoe veel mensen, kapot van verdriet, toch veerkracht hebben gevonden om zich weer toe te vertrouwen aan het leven, om dat koude hart te laten verwarmen. En zelf weer tot liefde geven in staat te zijn. Ik wens het ieder van jullie van harte toe.

In UZ Leuven werken 11 pastors. Lieselot Coebergh is een van hen. Je kunt met een pastor contact opnemen via de verpleegeenheid of via het secretariaat, tel. 016 34 86 20.

UZ-magazine - maart 2012

5

Jaarlijks kloppen ongeveer duizend nieuwe koppels bij het fertiliteitscentrum van UZ Leuven aan omdat een zwangerschap uitblijft.

Prof. dr. Thomas D’Hooghe geeft uitleg over vruchtbaar­ heidsproblemen, onder­ zoeken en behandelings­ mogelijk­heden.

fertiliteitscentrum

An Swerts

Als zwanger worden niet spontaan lukt Het is niet omdat alleen vrouwen kinderen kunnen krijgen, dat vruchtbaarheid alleen een zaak van de vrouw is. Dat een koppel niet spontaan zwanger raakt, kan evengoed te wijten zijn aan een probleem bij de man. Naast specifieke mannelijke of vrouwelijke problemen kunnen ook relationele en genetische factoren een rol spelen. “Daarom pakken we vruchtbaarheidsproblemen met een team van verschillende deskundigen aan”, zegt prof. dr. Thomas D’Hooghe, hoofd van het fertiliteitscentrum van UZ Leuven.

“Gynaecologen, andrologen, urologen, psychologen, vroedvrouwen, verpleegkundigen, genetici, embryologen en laboratoriumtechnologen 6 UZ-magazine - maart 2012

zorgen samen voor een behandeling en begeleiding op maat van iedere patiënt.” Dat de patiënt écht centraal staat in hun zorg, bewijst ook het ISOcertificaat voor kwaliteitsmanagement in de voortplantingsgeneeskunde. Dat ontving het Leuvens universitair fertiliteitscentrum (LUFC) als eerste in de Benelux. Het LUFC is ook het eerste in de EU erkend Europees opleidingscentrum in de reproductieve geneeskunde en chirurgie.

Probleemanalyse Soms blijkt bij de eerste consultatie in het fertiliteitscentrum dat een koppel nog maar enkele maanden probeert zwanger te geraken. In dat

geval is ongerustheid vaak wat voorbarig. Uit statistieken blijkt namelijk dat ongeveer 85 procent van de koppels die proberen zwanger te raken dat binnen het jaar ook zijn.

“Daarom zijn onderzoeken pas na een jaar vruchteloos proberen aangewezen”, zegt professor D’Hooghe.

“Tenzij de vrouw ouder is dan 35.

Dan wachten we liever niet langer dan een half jaar af, omdat haar vruchtbaarheid onverminderd daalt.

Dat vruchtbaarheidsproblemen veel meer voorkomen dan pakweg twintig jaar geleden is niet verwonderlijk als je weet dat het aandeel vrouwen dat na hun dertigste hun eerste kind krijgt van 15 naar 30 procent gestegen is.”

“Onderzoeken zijn pas aangewezen na een jaar vruchteloos proberen” Behalve de leeftijd checken we nog andere aspecten die de vruchtbaarheid kunnen beïnvloeden. Of er al ingrepen ter hoogte van de voortplantingsorganen van de man of vrouw zijn uitgevoerd, bijvoorbeeld.

Of ze geneesmiddelen gebruiken of misschien beroepsmatig met bepaalde chemicaliën in contact komen.

“Bij de vrouw gaan we nog in op het menstruatiepatroon, eventuele gynaecologische klachten en eerdere anticonceptie”, zegt professor D’Hooghe. “En we voeren een algemeen gynaecologisch onderzoek uit.”

Ook de man van het koppel wordt onderzocht. Een androloog controleert zijn geslachtsorganen en peilt naar eventuele problemen bij het vrijen. Ten slotte wordt van man én vrouw een bloedstaal genomen om in het labo de hormoonspiegels te controleren en te speuren naar erfelijke afwijkingen en antistoffen tegen infectieziekten.

Kijkoperatie Na het in kaart brengen van de mogelijke oorzaken van het vruchtbaarheidsprobleem, volgen als dat nodig is verdere onderzoeken bij de man.

Zo kan men met een sperma­staal in het labo nagaan of de hoeveelheid en kwaliteit van de zaadcellen voldoet.

Vervuld verlangen Drie weken te vroeg, maar in prima conditie verraste Daan zijn ouders op kerstdag 2011. Prille mama Katrien blikt terug op de periode waarin ze via een vruchtbaarheidsbehandeling in UZ Leuven zwanger geraakte.

Twee jaar hadden ze tevergeefs geprobeerd om spontaan zwanger te geraken. Tijd om medisch advies in te winnen, vonden Katrien (26) en Jan (30) begin 2010. In het fertiliteitscentrum van UZ Leuven stelde een uroloog vast dat Jan te weinig zaadvocht produceert om zaadcellen, na een zaaduitstorting, enige tijd in leven te houden.

Waarschijnlijk het gevolg van een antikankerbehandeling die Jan in 2000 onderging.

Het koppel kreeg het advies om te kiezen voor IVF, invitrofertilisatie. “Goed, dachten we, maar dan wel ná onze reis in september!”, lacht Katrien. “In oktober startte ik met een neusspray en injecties om meerdere eicellen te doen rijpen. Ik had geen last van bijwerkingen, maar vond het wel vervelend dat ik regelmatig een echo moest laten nemen.

Gelukkig kon ik mijn uurrooster op het werk daaraan aanpassen, dankzij mijn flexibele collega’s.”

Na ruim twee weken hormonale stimulatie konden Katriens gerijpte eicellen worden opgepikt en werden ze in het labo bevrucht. Nog eens drie dagen later werd een bevruchte eicel in haar baarmoeder teruggeplaatst, de anderen werden ingevroren. “Dat verliep allemaal Katrien en zoontje Daan: “We probeerden pijnloos, maar helaas raakte twee jaar tevergeefs zwanger te raken” ik niet zwanger”, vertelt Katrien. “Ook de twee volgende terugplaatsingen, van ontdooide embryo’s, leverden niets op.

Onze teleurstelling was groot. Ik wou over de teleurstelling praten, maar Jan verwerkte alles door er juist niet te veel over te praten.

Gelukkig vonden we algauw weer de moed om alles nog eens over te doen.”

Na de tweede eicelpickup in april 2011 moest Katrien wel een tijdje steunkousen dragen en zichzelf antiflebietspuitjes toedienen, omdat haar bloed door de behandeling wat ‘te dik’ was geworden.

“Maar dat kon mijn vreugde niet temperen toen ik op 4 mei de uitslag van mijn zwangerschapstest kreeg”, glundert ze met een blik op zoontje Daan, die prinsheerlijk ligt te slapen.

Prof. dr. Thomas D’Hooghe

UZ-magazine - maart 2012

7

VITAMINE

De juiste medicatie voor elke patiënt. Een zorg die tot in de puntjes is geregeld. Zo nu en dan een dosis adrenaline. Kortom, een loopbaan in een ziekenhuis op wereldniveau.

Ta l e nt in zo rg

www.uzleuven.be/jobs

Topreferent zijn in patiëntenzorg, opleiding en onderzoek, dat zijn de drie hoofdopdrachten van UZ Leuven. In België en Europa spelen we een toonaangevende rol die we willen behouden en verder uitbouwen.

Daarvoor bundelen meer dan 8 800 gedreven medewerkers elke dag hun expertise. UZ Leuven behaalde als eerste Belgische ziekenhuis het internationale JCI-label voor veilige en kwaliteitsvolle zorg.

Wij hebben boeiende uitdagingen in de zorg voor (m/v):

verpleegkundigen, vroedvrouwen, medische beeldvormers, logistieke medewerkers, zorgkundigen, medische laboratoriumtechnologen, ergotherapeuten en kinesitherapeuten.

Daarnaast zijn wij ook op zoek naar gemotiveerd talent voor onze ondersteunende diensten (m/v):

informatici en technici Voor meer informatie kun je contact opnemen met de dienst rekrutering en selectie, tel. 016 34 49 78.

Alle details over deze vacatures vind je op onze website. Solliciteren kan bij voorkeur online via www.uzleuven.be/jobs, of je stuurt je sollicitatiebrief met curriculum vitae naar UZ Leuven, t.a.v. personeelsdienst, rekrutering en selectie, Herestraat 49, 3000 Leuven.

Dat is een relatief eenvoudig onderzoek, zeker in vergelijking met de meeste onderzoeken bij de vrouw.

“Bij vrouwen kunnen we een laparoscopie of kijkoperatie doen”, zegt pro-

wekt. Professor D’Hooghe vertelt hoe dat in zijn werk gaat: “De toekomstige mama volgt een hormonale therapie met een neusspray en injecties. Daardoor rijpen meerdere eicel-

“We doen onze uiterste best om, binnen haalbare en ethische grenzen, de kinder­wens van koppels te helpen vervullen” fessor D’Hooghe. “Daarbij brengen we onder algemene verdoving een kijkbuis in de buikholte om de eierstokken, eileiders en baarmoeder te bekijken. Stellen we afwijkingen vast die een zwangerschap in het gedrang kunnen brengen, dan kunnen we die vaak meteen chirurgisch aanpakken.

Dat gebeurt bijvoorbeeld in het geval van endometriose, vergroeiingen, cysten, fibromen of poliepen.”

Het is ook mogelijk dat de man onder het mes moet, bijvoorbeeld als hij een sterilisatie ongedaan wil maken.

Verder kan de behandeling bestaan uit een hormonale therapie voor de vrouw, waarna ze op natuurlijke wijze zwanger geraakt, of via technieken als inseminatie, IVF en ICSI.” Bij een inseminatie wordt sperma met een fijn buisje op het juiste ogenblik hoog in de baarmoeder gebracht.

IVF en ICSI zijn technieken om tot een bevruchting in een proefbuis te komen, dus om een zogenaamde proefbuisbaby te verwekken.

Proefbuisbaby De eerste Belgische proefbuisbaby werd al in 1983 in UZ Leuven ver

len. Die zuigen we op uit de eierstokken met een naald die op een vaginale echosonde is gemonteerd, zodat we alles op een beeldscherm kunnen volgen. De eicellen worden overgebracht naar een schaaltje, waar ze het

gezelschap krijgen van zo’n 200 000 zaadcellen uit een vers spermastaal van de toekomstige papa. De bevruchting gebeurt dus in vitro, letterlijk in de proefbuis, vandaar de medische benaming invitro-fertilisatie of IVF. Als de zaadcellen niet in staat zijn om zelf een eicel binnen te dringen, injecteren we in elke eicel een geselecteerde zaadcel en spreken we over intracytoplasmatische spermainjectie of ICSI. Enkele dagen na de IVF of ICSI plaatsen we een tot twee van de bevruchte eicellen of embryo’s in de baarmoeder van de toekomstige mama. De kans dat ze dan zwanger geraakt, is 25 tot 30 procent. De overige embryo’s vriezen we in en ontdooien we bij een volgende transfer als de eerste geen resultaat opleverde. De zwangerschapskans is dan ongeveer 20 procent. Jaarlijks doen we meer dan 2 500 van zulke transfers.” Als geweten is dat een of beide ouders een ernstige ziekte kunnen overdragen én het gen daarvan gekend is, zoals in het geval van mucoviscidose, worden de embryo’s vóór de transfer genetisch gecontroleerd in het labo.

“We doen ons uiterste best om, binnen haalbare en ethische grenzen, de kinderwens van koppels te helpen vervullen”, besluit professor D’Hooghe. “Lukt een medisch begeleide bevruchting niet met eigen eicellen, zaadcellen of embryo’s, dan bieden we koppels een ultiem ­alternatief: een beroep doen op ­donoren.” w

Verhoog zélf je vruchtbaarheid • Laat je vruchtbaarheid niet verjaren. De vruchtbaarheid van een vrouw hangt sterk samen met haar leeftijd. Vanaf haar 32e verjaardag daalt haar vruchtbaarheid gestaag en stijgt de kans op spontane abortussen.

• Bescherm je met een condoom in de periode voor je zwanger wenst te worden tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa).

Chlamydia, bijvoorbeeld, is een soa die alsmaar meer voorkomt en afsluitingen of vergroeiingen van de ei- of zaadleiders kan veroorzaken.

• Rook niet. Roken is heel nadelig voor de ei- en zaadcelkwaliteit. Een vrouw van 30 jaar die tien jaar gerookt heeft, heeft eigenlijk een voortplantingsleeftijd van 35 jaar.

• Matig je alcoholgebruik. Het is niet duidelijk waar precies de grens ligt, maar alcoholmisbruik verstoort de zaadproductie bij mannen en de menstruele cyclus bij vrouwen.

• Streef naar een gezond lichaamsgewicht. Zowel te veel als te weinig kilo’s kunnen ervoor zorgen dat de eisprong uitblijft.

UZ-magazine - maart 2012

9

Hoe schotel je elke dag 1 500 patiënten een gezond en smakelijk middagmaal voor? De koks van UZ Leuven vertellen welke weg het varkenslapje en de snijboontjes afleggen voor ze op je bord belanden.

Facilitaire dienst

Ann Lemaître

Wat schaft de pot in UZ Leuven?

Elke middag, tussen kwart voor twaalf en twaalf uur stipt, krijgen 1 500 patiënten een warm middagmaal voorgeschoteld. Hoe begin je aan zo’n huzarenklus? We vragen het aan Eddy De Filette, afdelingshoofd voor de productiekeuken, en Ann Quetin, verantwoordelijk voor de voedingsadministratie en voedselveiligheid. Ann: “UZ Leuven is een groot bedrijf: we kunnen van onze leveranciers dus de beste kwaliteit voor de beste prijs eisen. Elke ochtend tussen vier en vijf uur brengen onze leveranciers de verse producten: vis, vlees, gevogelte en groenten. De kilo’s boontjes en varkensvlees gaan naar de productiekeuken op campus Gasthuisberg, waar het eten klaarge10 UZ-magazine - maart 2012

maakt wordt.” Dat gebeurt volgens het principe van de koude lijn. “Onze koks maken het eten klaar, maar onmiddellijk daarna worden de maaltijden op een speciale manier afgekoeld, met een enorme blazer. Binnen de twee uur moet het eten onder tien graden Celsius zijn. Op een tempera-

eentje op campus Pellenberg. Daar blijven de maaltijden in de koelkast tot de volgende ochtend.”

Erwten en wortelen De volgende ochtend begint het keukenpersoneel al heel vroeg met het schikken van varkenslapjes, boontjes

“Frietjes zul je hier als patiënt nooit op je bord krijgen” tuur van maximum vier graden gaan de gestoofde boontjes en gebraden varkenslapjes naar de verschillende afdelingskeukens: er is een ‘serveerkeuken’ op campus Gasthuisberg en

en puree op de borden. Dat doen ze aan de hand van briefjes waarop de keuze van de patiënten vermeld staat.

Het spreekt voor zich dat ze daarbij rekening moeten houden met heel

wat zaken. Patiënten kunnen alle dagen kiezen tussen twee dagmenu’s en een vaste kaart. Door hun ziekte moeten ze vaak een speciaal dieet volgen. Eddy: “Een dieet is meestal een afgeleide van het gewone dagmenu.

Van een simpel gerecht als varkenslapje met erwtjes en wortelen hebben we in totaal twaalf varianten! Met erwten alleen, of met wortelen alleen, want bijvoorbeeld een diabetespatiënt mag geen erwten eten. Met ajuin, maar ook zonder voor de mensen met een maag- en darmsparend dieet. Met zout, maar zonder zout voor bijvoorbeeld hartpatiënten.”

De borden ­– nog altijd koud – worden vanaf acht uur op een dienblad gezet, met daarnaast de gekozen drank, soep en dessert. De schotels gaan vervolgens in voedingswagens.

Ann: “Die karren zijn verdeeld in twee delen: het ene deel blijft koelen, het andere deel kan opwarmen. Tegen half elf gaan de karretjes naar de ziekenhuisafdelingen: daar pas begint het bord en je soep in de kar op te warmen, op 140 graden. Dat gebeurt automatisch. Het andere deel, met je dessert, slaatje of drank, blijft koud.

Net voor het opdienen zijn soep en middagmaal op de ideale temperatuur om te serveren. Het eten mogen we pas serveren op 65 graden.”

Dagelijkse kost Bij het bereiden van het eten is het natuurlijk belangrijk dat vitamines en mineralen optimaal bewaard blijven.

Eddy: “Daarom maken we hier alles op basis van verse groenten.

Ann en Eddy: “Wij proeven voortdurend: elke maand doen we een proefsessie met zes mensen”

Aardappelen stomen we in plaats van te koken: zo blijven de vitamines erin.

Alle soep is op basis van verse groenten. Soep maken we trouwens niet volgens de koude lijn, die is dagvers.

Elke dag maken we voor zesduizend mensen soep: 1 500 liter!”

Eddy De Filette gaat er prat op dat zijn gerechten kunnen tippen aan grootmoeders keuken. “Onze recepten komen uit de authentieke keuken, zonder al te veel franjes. Puree wordt elke dag gemaakt van verse aardappelen: vijf keer per week bestellen we vijfhonderd kilo aardappelen voor de puree. Melk erop, muskaat, margarine: verser kan niet. Stoofvlees maken we zoals onze grootmoeders het deden: eerst verse karbonaden bakken, dan bestrooien met bloem, wat mosterd en bouillon erbij. Pakjes of poeders komen er niet aan te pas. De mayonaise en vinaigrette op de ­slaatjes maken we zelf: elke week draaien we 600 liter mayonaise met

een grote mixer. Om vol-au-vent te maken, koken we zelf de kippen. Vel eraf, beentjes eruit, 70 gram verse champignons per persoon: wie doet het nog op die manier?”

Door het principe van de koude lijn zijn er wel een aantal beperkingen in de UZ Leuven-menu’s. De koks moeten bij het maken van hun gerechten rekening houden met het feit dat die later nog eens opgewarmd worden.

Eddy: “Biefstukken voor patiënten bakken we altijd bleu, omdat die nog verder garen tijdens de opwarming.

Frietjes zul je hier als patiënt nooit op je bord krijgen: als je die opwarmt, zijn ze niet meer lekker.Voor de kindjes op de afdelingen kindergeneeskunde en kinderpsychiatrie maken we een uitzondering: voor hen bakken we wel een keer per week verse frieten.”

En wat vinden onze patiënten van het eten in het ziekenhuis? Ann: “Via de

ning te houden, maar voor producten als vegetarische quornburgers en koosjer voedsel hebben we een vaste leverancier.”

Proeven

ombudsdienst laten patiënten regelmatig weten wat ze van het eten vinden. Eddy gaat maandelijks op patiëntenbezoek: daar leren we heel veel uit. Het zijn vooral de klassiekers die goed scoren. Succesgerechten zijn fishsticks, vol-au-vent, spaghetti, balletjes in tomatensaus of witloof in hesp. Die maken we allemaal zelf.

Over de paella in de cafetaria’s krijgen we vaak complimenten: daarom willen we die nu ook serveren bij de patiënten.”

“Als er iets beter kan, houden we daar ook rekening mee. Jonge mensen vinden het bijvoorbeeld vroeg om al om 17 uur avondeten te krijgen. We werken eraan om mensen ook op latere uren nog een soepje of een extraatje te kunnen aanbieden. Daarnaast neemt de vraag naar ‘speciale wensen’ toe: vegetarisch eten, glutenvrije en lactosevrije voeding, geen alcohol of varkensvlees voor moslims, koosjer voedsel voor de joodse patiënten …

Het is onmogelijk om met àlles reke-

3x smakelijk!

• De patiëntenmaaltijden zijn goed voor ongeveer 45 procent van de totale dagproductie, de andere 55 procent zijn vooral maaltijden voor de bezoekers- en personeelsrestaurants.

• UZ Leuven heeft ook een eigen bakkerij en bakt drie soorten brood. Ook de taarten, broodjes en sandwiches die je in het ziekenhuis eet, zijn van de huisbakkerij.

• In totaal werken elke dag 24 mensen in de productiekeuken van UZ Leuven.

FH adv poets KUL_Opmaak 1 15/02/12 11:05 Pagina 1

Thuis poetshulp nodig na hospitalisatie?

Het geheim van een smaakvolle grootkeuken is hetzelfde als in een driesterrenkeuken: proeven. Eddy: “Mensen denken soms dat je bij het koken voor grote groepen het recept gewoon vermenigvuldigt met honderd. Maar zo werkt het niet, de smaak verandert voor grote hoeveelheden. Wij proeven en testen voortdurend.” Ann: “Elke maand doen we een proefsessie met zes mensen, onder wie de kok en de diëtiste. Dan proeven we zoals de patiënt het op zijn bord krijgt. Ook de gerechten zonder zout, de dieetpapjes en zelfs de volledig gemalen maaltijden (lacht). De proefsessies zijn belangrijke momenten om onze recepten bij te sturen.”

Last but not least zorgt UZ Leuven voor een waterdicht systeem van voedselveiligheid. Ann: “Tijdens elke stap van de bereiding zorgen we voor controles van temperatuur en ingrediënten. Onze leveranciers krijgen regelmatig lijsten met opmerkingen. Een paar keer per jaar is er ook een grote bacteriologische controle op alle ingrediënten en maaltijden. En mocht er toch eens iets mislopen, kunnen we haarfijn traceren welke producten van waar gekomen zijn en wie ze gegeten heeft.

Van elk gerecht nemen we een staal van 25 gram: dat vriezen we in. Stel dat een patiënt plots onverklaarbaar ziek wordt, dan kunnen we het eten van die dag controleren in het labo.” w

Voor de regio Leuven kan u zich wenden tot: Familiehulp Leuven Martelarenlaan 6a 3010 Leuven (Kessel-Lo) T. 016 29 81 30 leuven@familiehulp.be U kan bij ons ook terecht voor dienstverlening in het kader van de dienstencheques, T. 078 15 00 45 of info@pitfamiliehulp.be Met onze 18 regionale kantoren zijn wij steeds dicht in uw buurt te vinden.

www.familiehulp.be 12 UZ-magazine - maart 2012

Verblijf voor familie Wanneer u dicht bij uw familielid wilt overnachten, kunnen logies in campus Sint-Pieter voor u wellicht een oplossing betekenen.

Het verblijf voor familie biedt u eenvoudig ingerichte één- en tweepersoonskamers met ontbijt, aan de prijs van 18 of 10 euro per overnachting.

Vrijwilligers die op vaste tijdstippen aanwezig zijn, zorgen dat u zich thuis kan voelen, ook in moeilijke momenten.

• UZ Leuven campus Sint-Pieter - Brusselsestraat 69 - 3000 Leuven • Reservatie: tel. 016 33 70 04 tussen 8.30 - 12 uur en 14 -19.30 uur • Informatie: tel. 016 33 73 20

Leve de uitvinder van een goeie tas koffie in de ochtend zwart met twee klontjes graag schoenen aan op zoek in de stad naar interessante onderwerpen voor thesis even relaxen in een gezellige kroeg super de mensen van het tweede jaar zitten hier ook gezellig bijpraten tussen pot en pint of ik vanavond geen concertje meepik dat moet je me geen twee keer vragen!

Leer ons kennen op onze infodagen: 14 maart - 12 mei - 27 juni - 12 september 2012

www.khleuven.be

Service Residentie

Populierenhof

Omdat uw comfort ons nauw aan het hart ligt!12/07/11

KHLeuven-ADUZ_133x90-2012-v2.indd 1

POPULIERENLAAN 10 - 3001 HEVERLEE-LEUVEN ✆ 016/20 14 64

12:24

ThyssenKrupp Encasa geeft vrijheid en zelfstandigheid aan iedereen die problemen heeft met zijn mobiliteit en biedt een oplossing op maat van uw behoeften en wensen.

Trapliften

Huisliften

24u op 24u verpleegkundige zorgen door eigen medewerkers, in een groene, rustige en veilige omgeving met mogelijkheid tot uitgebreid dienstenaanbod De zekerheid dat u op ieder moment van de dag of nacht beroep kunt doen op eigen vakkundig personeel.

Genieten van de privacy van uw zelfingerichte flat Platformliften Alle verdiepingen opnieuw bereikbaar!

Bel gratis

0800 12 697 24u/24, 7d/7

Wij adviseren u de ideale oplossing, geheel vrijblijvend.

Directeur: Dhr. Günther Geeraerts e-mail: populierenhof@armonea.be website: www.armonea.be

www.tk-encasa.be

2120128_Adv_UZ_Leuven.indd 1

§

17/02/12 15:38

Ze staan bekend als de dokters die mensen in slaap doen, maar anesthesisten doen veel meer dan dat.

Een gesprek met prof. dr.

Marc Van de Velde, diensthoofd van de afdeling anesthesiologie van UZ Leuven.

Anesthesiologie

Jan Bosteels

Opereren zonder pijn De anesthesist is de arts die ervoor zorgt dat het hele gebeuren voor, tijdens en na de operatie veilig verloopt. Hij begeleidt het traject van voor de opname van de patiënt tot en met de genezing en is ervoor verantwoordelijk dat dit proces zo efficiënt, vlot en veilig mogelijk verloopt. De taak van de anesthesist begint al voor de operatie, met de screening van de patiënt. Die screening is nodig om het risico dat de patiënt loopt tijdens de operatie zo goed mogelijk in te schatten en om hem de nodige instructies te geven, waarvan de belangrijkste luidt: kom nuchter naar de operatie. Wie ‘s morgens een operatie moet ondergaan, mag vanaf middernacht niet meer eten of drinken. Door de verdoving worden normale lichaamsreflexen tijdelijk uitgeschakeld, ook de reflexen die verhinderen dat voedsel uit de 14 UZ-magazine - maart 2012

maag in de longen terechtkomt, met mogelijk levensbedreigende gevolgen.

Bij het invullen van het vragenformulier voorafgaand aan de operatie is het van levensbelang dat de patiënt in alle eerlijkheid antwoordt,

een probleem. Wie bijvoorbeeld al maandenlang heel veel alcohol, cocaïne of heroïne gebruikt, krijgen we met een klassieke dosis anestheticum niet onder narcose. Iedereen heeft dus belang bij totale eerlijkheid.

Wat je ons vertelt, valt trouwens

“De verantwoordelijkheid van een anesthesist is gigantisch, maar daar leren we in onze opleiding perfect mee om te gaan” benadrukt prof. dr. Van de Velde.

“Per jaar ondergaan een miljoen patiënten in België een narcose. Het is onmogelijk om die allemaal grondig voor de operatie te onderzoeken.

Zeker voor mensen met overmatig en chronisch gebruik van middelen als alcohol, drugs of medicijnen, is er

onder het medisch geheim: wij maken dat niet aan de buitenwereld bekend.”

Narcose Tijdens de operatie zorgt de anesthesist ervoor dat de patiënt in een kunstmatige slaap wordt gehouden en geen pijn voelt. Hij monitort ook

hebben veel bloedverlies. Dat zijn de grootste risicosituaties, met meer kans op complicaties. Andere ingrepen met meer risico zijn die aan het hart en de longen en de andere grote organen in de borstkas. We kunnen de kans op verwikkelingen goed inschatten, maar strikt gezien kunnen bij alle ingrepen complicaties optreden. Ook een allergische reactie op medicatie kan levensbedreigend zijn. Een anesthesist moet altijd op zijn qui-vive zijn.”

Wakker

continu de vitale functies van de patiënt en grijpt waar nodig in om ze over te nemen met de apparatuur die hij daarvoor heeft klaarstaan. Voor de verdoving krijgt de patiënt een welbepaalde mix van medicatie toegediend, legt professor Van de Velde uit. “Bij elke operatie worden drie types medicatie gebruikt voor de narcose: een product dat slaap opwekt, een dat pijnstillend werkt en een dat spierverslappend werkt.

Voor elk van deze drie medicijnen kunnen we kiezen uit een aantal producten. De juiste mix hangt af van patiënt tot patiënt en is afhankelijk van de duur en de aard van de operatie.”

Tijdens de duur van de volledige operatie is minstens een anesthesist voortdurend aanwezig, bij complexe operaties kan dat oplopen tot drie.

“De moeilijkste situaties zijn in de eerste plaats de niet-geplande ingrepen, “ legt professor Van de Velde uit. “Een patiënt die bijvoorbeeld binnenkomt op spoed, die niet nuchter is, waarvan je de voorgeschiedenis niet of niet goed kent. Zo’n patiënten zijn vaak afgekoeld of ze

De grootste angsten bij patiënten?

Dat is waarschijnlijk wakker worden tijdens de operatie of niet meer wakker worden achteraf. Gelukkig is statistisch gezien de kans bijzonder klein dat een van deze mogelijkheden zich voordoet. Bewust zijn tijdens de operatie, de zogenaamde ‘awareness’, is volgens professor Van de Velde uiterst zeldzaam. Als het al voorkomt, is dat eerder bij urgentiepatiënten en zwangere vrouwen. “Bij patiënten die heel onstabiel zijn en veel bloedverlies hebben, springen we zo voorzichtig mogelijk met onze slaapmiddelen om. Ook bij zwangere vrouwen die we onder algemene anesthesie moeten brengen, gebruiken we de producten zo spaarzaam mogelijk. Het is een beperkt risico, maar we kunnen niet volledig uitsluiten dat iemand bij bewustzijn komt. We zijn er wel bijzonder alert voor en monitoren de patiënt systematisch via een elektro-encefalogram (EEG). Als we merken dat iemand dreigt weer bij bewustzijn te komen,

Anesthesie door de eeuwen heen Het was wachten tot halfweg de negentiende eeuw voor er iets ont­ stond dat lijkt op de anesthesie zoals we ze vandaag kennen. In de oudheid werden mensen bewusteloos geslagen of dronken gevoerd bij wijze van ver­ doving. De Grieken brouwden slaap­ verwekkende drankjes met papaver­ sap, de Romeinen voegden alruin toe aan wijn. In de middeleeuwen geraak­ ten verdovende kruiden als marihuana en nachtschade in zwang.

Via het Oosten leerde de westerse mens opium kennen. In de negentien­ de eeuw leidden experimenten met lachgas, ether en chloroform tot iets dat op anesthesie begon te lijken. De uitvinding van de moderne anesthesie kan niet aan een enkele persoon wor­ den toegeschreven, maar een goed gedocumenteerde prille demonstratie vond plaats op 16 oktober 1846, toen de Amerikaanse tandarts William Morton een kaaktumor verwijderde bij een patiënt die hij onder verdoving had gebracht door hem te laten inhale­ ren uit een glazen recipiënt waarin een spons met ether zat.

De gecontroleerde toediening van een anestheticum is een mijlpaal in de moderne geneeskunde. Vanaf dat moment konden alsmaar complexere ingrepen worden uitgevoerd die tevo­ ren onmogelijk waren. Het is niet over­ dreven te stellen dat anesthesie zo de basis heeft gelegd voor de moderne chirurgie.

Prof. dr. Marc Van de Velde “Het is van levensbelang dat een patiënt in alle eerlijkheid het vragenformulier invult voor de operatie” UZ-magazine - maart 2012 15

Ontslag uit het ziekenhuis?

Landelijke Thuiszorg helpt gezinnen en bejaarden thuis Bel 070/22 88 78 of kijk op www.landelijkethuiszorg.be

_

g

MET WELKE KLACHT GAAT U SLAPEN?

MET WELKE KLACHT GAAT AdvLT_09_UZmaga_185x136.indd 1 ijd NEK ereldw n WHOOFDPIJN/STIJVE le Gespannen worbevonekspieren anvaak aden verergerd r dandoor een e e m slaaphouding en doorslechte ch edis geven m kunnen aanleiding 0 0 75.0 tot spanningshoofdpijn.

Als alisten spedecinek niet goed wordt ondersteund gedurende de slaap, kan dat leiden tot pijn en stijfheid.

RUGPIJN Rugpijn en stijfheid worden vaak verergerd gedurende de nacht, vooral als de rug door de matras in een onnatuurlijke houding wordt gedwongen.

HEUPPIJN Pijn in de heupen kan toenemen door een harde matras en kan leiden tot een gevoel van ongemak en zelfs tot een ontsteking van het gewricht.

KNIEPIJN Een ontsteking in en rond de kniegewrichten kan leiden tot een gevoeligheid voor druk en aanraking. Om dit probleem op te lossen dient een matras op zelfs de lichtste plaatselijke druk te reageren.

U SLAPEN?

14/05/09 10:56

FIBROSITIS Dit probleem wordt vaak verergerd door een slechte lighouding waardoor spanningen optreden in de rugen schouderspieren.

ARMPIJN Pijn, stijfheid en een tintelend gevoel in de armen wordt veelal veroorzaakt door een ontsteking van de nekzenuwen.

Deze klachten verergen door een slechte slaaphouding, vooral als de nek niet op de juiste manier wordt ondersteund.

TEMPUR Facts 1. Uw ruggengraat en gewrichten rusten in hun natuurlijke positie, waardoor snurken vermindert.

2. Het is klinisch bewezen dat het draaien en woelen ‘s nachts vermindert met TEMPUR matrassen en kussens.

3. Wereldwijd wordt TEMPUR aanbevolen door meer dan 75.000 medisch specialisten.

4. 95% van de TEMPUR gebruikers is tevreden of uiterst tevreden.

ISCHIAS Heupjicht, die optreedt achteraan het dijbeen en ter hoogte van de kuit tot aan de voet, kan verschillende maanden aanhouden. Een onnatuurlijke slaaphouding veroorzaakt.

PROBLEMEN MET DE BLOEDSOMLOOP Problemen met de bloedsomloop zorgen vaak voor gezwollen voeten en pijnlijke en stijve kuiten gedurende de nacht. De matras zou zacht genoeg moeten zijn om de contactdruk, die de bloeddoorstroming onderbreekt, te verlagen.

Een onafhankelijke studie van drie maanden in een Duits slaapinstituut toont aan:

TEMPUR verbetert bij 9 van de 10 mensen de kwaliteit van slapen aanzienlijk!

Orthopedische hoofdkussens en drukverlagende matrassen.

Een Duits slaapinstituut wilde het precies weten: “Hoe beïnvloedt het visco-elastische en temperatuurgevoelige TEMPUR matras de slaapkwaliteit?” De conclusie was duidelijk en overtuigend: bij meer dan 90% van de testpersonen die op een TEMPUR matras sliepen, was de slaapkwaliteit verbeterd.

Wereldwijd aanbevolen door meer dan 30.000 medisch specialisten.

De TEMPUR® Matrassen en Hoofdkussens worden wereldwijd aanbevolen door meer dan 30.000 artsen, chiropractors, fysiotherapeuten en osteopaten. Zij geloven rotsvast in de eigenschappen van het TEMPUR Materiaal om rug- en nekproblemen te verminderen en te voorkomen en in het feit dat de beste omstandigheden worden geboden voor een goede nachtrust.

Minder draaien en woelen:Changing the way the world sleeps.

Op een matras van TEMPUR wordt het gewicht en de beweging van uw lichaam perfect geabsorbeerd en gelijkmatig verdeeld, zodat drukpunten worden gereduceerd. Hierdoor vermindert de neiging om te gaan draaien tijdens de nacht. U heeft minder slaap nodig en u wordt uitgerust wakker.

UW ADVISEUR IN DE REGIO 2 U mW A D 7.000 toonzaal:

Matrassen Bedbodems Boxsprings Relaxzetels Salons ma-vrij: 9u-12u & Eetkamers Jeugd- en slaapkamers

V I S E U R

I N

D E

R E G I O

HAACHTSTRAAT 79 - 3020 VELTEM CENTRUM • T 016/48 83 36 www.meubelen-patrima.be • 7.000 m2 woonideeën

13u-18u • za: 10u-18u • zo: 14u-18u • donderdag en feestdag gesloten

T E M P U R - A U P I N G V I S I O N - L AT T O F L E X / W I N X - C A R P E D I E M

Meubelen PATRIMA HAACHTSTRAAT 79

zullen we nooit alleen extra spierverslappers toedienen, zoals dertig jaar geleden soms gebeurde. We geven dan tegelijk een extra dosis pijnstiller én slaapmiddel, zodat we er zeker van zijn dat de patiënt niets voelt.”

De kans om niet meer wakker te worden na een narcose is nog veel kleiner. “Overlijden door narcose is spectaculair gedaald. Het risico is bijzonder klein geworden”, stelt professor Van de Velde ons gerust.

Hypnose

Nieuw Nieuw te te Leuven Leuven

De laatste jaren hoor je af en toe berichten over ingrepen die niet onder narcose, maar onder hypnose zouden gebeuren. UZ Leuven past die techniek voorlopig niet toe. Prof. dr. Marc Van de Velde relativeert de berichten daarover ook. “Hypnose lijkt me zeker zinvol, maar alleen voor een kleine groep van ingrepen, die wij enkel onder lokale verdoving zouden uitvoeren. Hypnose wordt trouwens in de praktijk altijd toegepast in combinatie met lokale verdoving en soms zelfs met een relaxerende medicatie. Het gaat dus nooit over pure hypnose, maar voor sommige oppervlakkige ingrepen aan of net onder de huid is het, afhankelijk van de patiënt, wel een mogelijke bijkomende techniek.”

Wat brengt de toekomst op het vlak van anesthesie? “Anesthesie is nog een relatief jonge discipline waarin al heel wat vorderingen zijn gemaakt.

De patiënt zal in principe niet meer overlijden aan de gevolgen van anesthesie. De effecten op korte termijn, zoals misselijkheid, braken of post­ operatieve pijn, hebben we goed onder controle. We kunnen wel nog veel vooruitgang maken in de effecten op langere termijn. Hoe langer hoe meer zullen we als anesthesist ook rekening houden met het verdere genezingsproces. We zullen kun-

Anesthesie is de basis van de moderne chirurgie nen vermijden dat patiënten na de operatie chronische pijn ontwikkelen. We zullen er via de juiste anesthesie zelfs kunnen toe bijdragen dat een tumor minder gemakkelijk terugkomt. Daarover gebeurde al onderzoek, ook bij ons. De juiste mechanismen kennen we nog niet precies, maar ze zullen hopelijk de komende jaren duidelijk worden.

Een ander werkpunt voor de toekomst? Chirurgen hebben veel technisch werk, moeten veel opereren, ze worden zwaar belast. Ik denk dat wij als anesthesist nog meer dan nu betrokken moeten worden bij de voorbereiding en de nazorg van de operatie.”

Tot slot: wat vindt professor Van de Velde het mooiste aan zijn beroep?

“Zonder de aanwezigheid van een anesthesist zou een patiënt een operatie niet overleven. De chirurg ver-

A LT I J D

MOOI T O U J O U R S

oorzaakt een trauma en wij zijn er om ervoor te zorgen dat de patiënt geen pijn voelt en dat al zijn vitale functies blijven functioneren. Wat me ook heel sterk aanspreekt in de job is dat we nog elke dag alle aspecten van de geneeskunde beoefenen. Veel specialisten beheersen een deeldomein heel goed, wij gebruiken alle deeldomeinen: het gebruik van medicatie, de algemene fysiologie van het lichaam, medische beeld­ vorming en ga zo maar door. Wat ik ook heel aantrekkelijk vind, is dat je onmiddellijk resultaat ziet van je ingrepen. Het stressniveau bij anesthesisten ligt waarschijnlijk wel wat hoger dan bij sommige andere disciplines, en het verloopt in pieken en dalen. Onze verantwoordelijkheid is gigantisch, maar daar leren we in onze opleiding perfect mee om te gaan.” w

Elke vrouw heeft het recht om ALTIJD MOOI te zijn, voor, tijdens en na kanker.

B E L L E

Special Care: Lingerie - Badmode Borst protheses door erkend bandagiste Pruiken & Haarwerken - Sjaals - Petten Beauty - Make-up - Verzorging

Lei 6 - 3000 Leuven - Tel. 0476 45 50 83 - www.altijdmooi.be UZ-magazine - maart 2012 17

Een behandeling met chemo- of radiotherapie is voor veel patiënten een moeilijk proces. De nevenwerkingen hebben niet alleen fysiek een grote impact, ook psychisch kan het zwaar zijn. In het Bianca-centrum op campus Gasthuisberg kun je in een huiselijke omgeving even tot rust komen.

Oncologie

Hilde Van Goethem

Even het ziekenhuis vergeten …

Wie het Bianca-centrum ­binnenstapt, waant zich meteen in een andere wereld. Weg witte muren en typische ziekenhuisgangen: dit is een gezellige ruimte met warme tinten, sfeervolle verlichting en een knusse zithoek. De Stichting Mimi opende in 2008 het Bianca-centrum in UZ Leuven. Deze stichting steunt initiatieven die de levenskwaliteit van kankerpatiënten verbeteren, vooral tijdens de periode van chemo- of radiotherapie. Ze helpt kankerpatiënten hun waardigheid te behouden om zo beter de ziekte te kunnen doorstaan. Kankerpatiënten kunnen in het Bianca-centrum tijdens hun behandeling gratis terecht voor een gesprek met een psychologe en voor 18 UZ-magazine - maart 2012

een aangepaste verzorging of massage bij de schoonheidsspecialiste.

Huiselijk In UZ Leuven beschikt elke oncologische dienst over een eigen psycholoog. Hadi Waelkens volgt patiënten op met tumoren van het spijsverteringsstelsel. Zij heeft een gesprekslokaal in het Bianca-centrum, maar als de patiënten te zwak zijn of de afdeling niet mogen verlaten, dan gaat ze bij hen op de kamer langs, op de bestralingsafdeling, de consultatie of de dagzaal. Hadi: “Ik vind het belangrijk om bij elke patiënt de juiste afstemming te zoeken. Hij bepaalt wat, wanneer en hoeveel hij vertelt.

Natuurlijk wordt er veel over de

ziekte zelf gepraat, maar ook andere onderwerpen komen aan bod. Soms waren er voor de patiënt ziek werd al andere problemen binnen de relatie, het gezin of op werkvlak. Die problemen zijn misschien wat naar de achtergrond verdwenen, maar zijn niet zomaar opgelost. Verder wil ik tijdens de therapie ook de positieve aspecten in hun leven benadrukken. Dat is ook een van de doelstellingen van de Stichting Mimi: om de patiënt te laten stilstaan bij de dingen die hen wel gelukkig maken, om hen te laten zien dat ze nog een leven, interesses en doelstellingen hebben naast hun ziekte. Dat is ook de reden waarom het centrum zo huiselijk werd ingericht.

Het laat de patiënt toe om even uit

Uit het gastenboek van het Bianca-centrum “ ’t Grootste geluk zit meestal in kleine dingen! In een groot ziekenhuis was er eens een ‘klein’ kamertje. Daar woont een kleine engel, die met gevleugelde handen onze grote zorgen zalft!”

Diane “Ik wil jullie bij deze, uit het diepste van mijn hart, heel hard bedanken voor al jullie goede zorgen, steun en kracht. Bij Gwenn kan ik telkens weer even tot rust komen tijdens een zalige massage, een ontspannende gezichtsverzorging of een heerlijke manicure. Hadi, jou wil ik erg bedanken voor je luisterend oor. Elke keer neem je de tijd om even bij mij langs te komen, ik heb echt deugd van deze momenten. Lekker mijn hart even luchten of een leuke babbel, echt tof altijd!”

Ann

die ziekenhuissfeer te stappen en zichzelf als mens terug te vinden.”

Kanker heeft niet alleen een zware impact op het leven van de patiënt zelf, ook de partner, het gezin en de familie worden geconfronteerd met heel veel zorgen en angsten. Ook zij kunnen een beroep doen op Hadi. Net zoals patiënten die, nadat hun behandeling is afgerond, nood hebben aan psychologische begeleiding. Hadi: “Mensen kunnen bij mij altijd een afspraak maken, maar verder is mijn agenda heel flexibel. In een ziekenhuis zijn er namelijk veel ongeplande situaties. Mensen die nood hebben aan een gesprek kunnen mij meestal de dag zelf nog spreken.” Op eenheid 442 van digestieve oncologie werd bovendien een gesprekslokaal in dezelfde huiselijke sfeer ingericht. Als een patiënt een gesprek wil met Hadi, een verpleegkundige of een arts, kunnen zij daar in alle rust praten.”

Zelfvertrouwen Chemotherapie en bestralingen hebben tal van bijwerkingen, zoals mis

selijkheid of spierpijn. Vaak brengt de therapie ook lichamelijke veranderingen met zich mee: haarverlies, broze nagels en een gevoelige en droge huid. Bij schoonheidsspecialiste Gwenn Michielsen kunnen patiënten genieten van een massage, gezichtsverzorging, manicure of krijgen ze make-upadvies. Gwenn: “Alle kankerpatiënten kunnen bij mij een afspraak maken tijdens hun behandelingsperiode, ook mannen.

Ik werk het liefst in de verzorgingsruimte van het Bianca-centrum omdat je door de warme, rustgevende tinten vergeet dat je hier in het ziekenhuis bent. Natuurlijk is een verzorging op de kamer ook mogelijk, ook bij patiënten die op de isolatieafdeling liggen.”

Gwenn volgde enkele bijkomende opleidingen over de verzorging bij kankerpatiënten. Door de behandelingen is het lichaam verzwakt en

op sommige plaatsen erg kwetsbaar.

Daar moet je rekening mee houden als je een verzorging doet. Wanneer er bijvoorbeeld bij een patiënt met borstkanker lymfeklieren zijn weggehaald, kun je de massage aanpassen. Als de huid gevoelig is, moet die met extra zachtheid en aangepaste producten verzorgd worden.

“Patiënten voelen zich vaak onzeker over hun veranderde lichaam.

Wanneer ze naast hun haar, ook hun wimpers en wenkbrauwen verliezen, hebben ze minder expressie in hun gezicht. Een beetje make-up kan al een heel verschil maken en hen terug wat zelfvertrouwen geven. Soms vertellen patiënten mij dat ze minder misselijk zijn of minder spierpijn hebben na een massage. Als we wat stress kunnen wegnemen of de bijwerkingen kunnen verzachten, dan hebben we ons doel bereikt.” w

Hoe een afspraak maken?

Het Bianca-centrum bevindt zich in campus Gasthuisberg, naast E 616, het oncologisch dagcentrum A, beige pijl, eerste verdieping.

Voor een schoonheidsverzorging of massage maak je een afspraak via: • De inschrijvingen van E 616, tel. 016 34 76 50 (van 9 tot 16 uur).

• De inschrijvingen van E 643, tel. 016 34 64 30 (van 9 tot 16 uur).

Patiënten die in het ziekenhuis verblijven, vragen best aan een verpleegkundige om een afspraak te maken. Zo valt de verzorging zeker niet samen met een onderzoek of een andere behandeling.

Patiënten die behandeld worden op de afdeling digestieve oncologie kunnen voor een afspraak met de psychologe contact opnemen met Hadi Waelkens, hadi.waelkens@uzleuven.be of 016 34 17 20.

Patiënten van andere afdelingen kunnen een psycholoog contacteren via de verpleegkundige of sociaal werker.

Meer informatie: www.stichtingmimi.be

UZ-magazine - maart 2012 19

Reuma. Het woord doet meestal denken aan een ziekte voor oudere mensen.

Maar is dat wel zo? En waar hebben mensen het eigenlijk over als ze over reuma spreken? Hoe herken je de ziekte en kan er wat aan gedaan worden?

Reumatologie

An Kestens

Reuma? Zeg liever artritis of artrose Zoek je het woord ‘reuma’ in het Van Dale-woordenboek op, dan staat er ‘auto-immuunziekte die gepaard gaat met pijnlijke ontsteking van onder andere de gewrichten’. Een gesprek met prof. dr. Frank Luyten leidt tot een iets complexer verhaal.

“Reuma is een woord dat ik niet graag gebruik”, begint hij. “Vertelt een patiënt dat hij reuma heeft, dan weet je als arts nooit exact wat hij bedoelt. De term ‘reuma’ is een vlag die een grote lading dekt. Bovendien verschilt de betekenis ervan ook nog eens van streek tot streek.”

Artritis of artrose?

Op medisch vlak wordt er een onderscheid gemaakt tussen artritis en 20 UZ-magazine - maart 2012

artrose. Artritis is een ontsteking van de gewrichten en kan op elke leeftijd voorkomen. Zo is de helft van de patiënten met artritis tussen dertig en veertig jaar oud. Er zijn ook verschillende soorten artritis of ontstekingsreuma. Professor Luyten: “De

andere soort is spondyloartritis. Dat is een ontsteking van de grotere gewrichten, vaak de rug, waarbij ook de aanhechtingen van pezen en banden ontstoken raken.” Kristalartritis, zoals jicht, is nog een veel voorkomende vorm van artritis. Jicht begint

“De voornaamste symptomen van artritis en artrose zijn gewrichtspijn en zwellingen” meest voorkomende vorm is reumatoïde artritis. Bij deze vorm van artritis gaat het om een symmetrische ontsteking van eerder kleinere gewrichten, zoals beide handen, beide voeten, polsen, enkels … Een

als een acute ontsteking in een of enkele gewrichten. Het meest gekend is jicht in de grote teen. De ontsteking verdwijnt al na enkele uren of dagen, maar komt ook terug.

Behandel je jicht niet, dan zal de

Vijf belangrijke weetjes over artritis en artrose • Blijf voldoende bewegen, zonder je gewrichten te overbelasten.

Ook als je artritis of artrose hebt.

• Bij nachtelijke pijn, lange ochtendstijfheid en zachte zwellingen heb je misschien artritis. Raadpleeg snel een arts.

• Een vroegtijdige behandeling leidt tot goede resultaten.

• ’Reuma‘ is niet alleen een ziekte van oudere mensen.

• Vooral bij artritis zijn er heel wat behandelingen mogelijk.

“Het kan tot ‘s middags duren vooraleer die stijfheid weg is. Je hebt bij artritis ook last van zachte zwellingen. De ontstoken gewrichten verliezen bovendien snel hun kracht.”

“Bij artrose heb je ’s nachts weinig pijn, tenzij je in een verkeerde houding ligt. ‘s Morgens of na lang zitten heb je maar een paar minuten last van stijve gewrichten. Het is pas ’s avonds, als je de gewrichten de hele dag belast hebt, dat je meer pijn krijgt. Typisch voor artrose zijn ook de eerder harde zwellingen.

Be­we­ging is goed bij elke vorm van gewrichtspijn,” benadrukt prof. dr.

Frank Luyten, “maar je moet oppassen voor overbelasting, vooral bij artrose.”

Prof. dr. Frank Luyten: “Reuma is een term die ik niet graag gebruik.

Het woord vertelt je niets over wat de patiënt juist heeft”

ziekte je gewrichten uiteindelijk definitief beschadigen. “Jicht neemt de laatste jaren toe”, vertelt prof. dr.

Frank Luyten. “Dat is onder andere het gevolg van onze Bourgondische levensstijl. Te veel eten en drinken, te weinig bewegen.”

Artrose noemt men in de volksmond vaak sleetreuma of sleet van de gewrichten. Die vorm van reuma is wel meer leeftijdsgebonden: 15 tot 20 procent van de bevolking ouder dan 65 jaar heeft last van artrose.

Symptomen De voornaamste symptomen van artritis en artrose zijn gewrichtspijn en zwellingen. In eerste instantie lijken beide ziektes daardoor op elkaar.

Toch zijn er opvallende verschillen.

“Bij artritis heb je vooral ’s nachts pijn en zijn je gewrichten ’s morgens lang stijf”, vertelt professor Luyten.

Geneesmiddelen om artrose tegen te gaan heeft de medische wereld op dit ogenblik nog niet gevonden.

Professor Luyten: “Er bestaan alleen behandelingen die zorgen dat artrose onder controle blijft. Dat kan zowel met als zonder medicatie.” Bij behandelingen met medicatie denken we bijvoorbeeld aan pijnstillers. Een goede houding, voldoende beweging met een juiste belasting en oefeningen om de spieren te versterken zijn behandelingen zonder medicatie. “Je inspanningen aanpassen aan je leeftijd zorgt ook dat je situatie stabiel blijft. Positief is trouwens dat artrose meestal heel traag verslechtert. De patiënten daarmee kunnen geruststellen is belangrijk.”

leven leiden, zowel op professioneel vlak als privé. Dat komt vooral omdat er de laatste dertig jaar veel basisonderzoek naar chronische ontstekingen gebeurde. Daardoor kunnen we vandaag heel gerichte behandelingen opstarten. Dat gebeurt met geneesmiddelen, maar ook de algemene aanpak met een multidisciplinair team van therapeuten werpt zijn vruchten af.” Een vroegtijdige behandeling is wel cruciaal, anders wordt de ziekte chronisch en raken de gewrichten ernstig beschadigd. “Hoe sneller we reumatoïde artritis kunnen behandelen, hoe beter de resultaten en hoe groter de kans dat de ziekte niet terugkeert”, knikt prof.dr.

Frank Luyten. “Daarom is het zo belangrijk dat een patiënt met artritis al van bij de eerste signalen naar een arts stapt.”

Artritis en artrose volledig genezen kan nog niet. “Maar dat is wel de bedoeling”, verzekert professor Luyten ons. “Voor artrose willen we het sleetproces in de toekomst vooral verder vertragen. Voor artritis is volledig genezen ons volgende doel. Dat is volgens mij een realistische ambitie.” w

Snelle aanpak Voor mensen met artritis, vooral reumatoïde artritis, is er de laatste jaren wel veel veranderd. Professor Luyten: “Had je in de jaren ’80 reumatoïde artritis, dan zat je vaak binnen de vijf jaar thuis en kon je niet meer in onze maatschappij functioneren. Maar nu, dertig jaar later, is de vooruitgang spectaculair en kan iemand met artritis een vrij normaal

Een typische hand met artrose UZ-magazine - maart 2012 21

De ene hoofdpijn is de andere niet.

Van spanningshoofdpijn tot migraine: dokter Luc Herroelen vertelt over de oorzaak en wat je eraan kunt doen.

Neurologie

Ad Van Poppel

Migraine: een ontregeld alarmsysteem “Hoofdpijn wordt vaak niet beschouwd als een ziekte en wordt ook gauw in de psychologische hoek geduwd”, vertelt dokter Herroelen, die zich in UZ Leuven bezighoudt met het zorgprogramma primaire hoofdpijn. “Patiënten moeten dus wel eens tegen vooroordelen opboksen.” Primaire hoofdpijn is hoofdpijn die op zichzelf staat en dus niet het gevolg is van bloedingen, tumoren of infecties. Je kunt primaire hoofdpijn hoofdzakelijk onderverdelen in spanningshoofdpijn, migraine, hoofdpijn veroorzaakt door overmatige inname van pijnstillers en minder voorkomende clusterhoofdpijn. Dokter Herroelen: “Spanningshoofdpijn heeft te maken met stress en vermoeidheid. Zeventig procent van de bevolking heeft er wel eens last van.

De pijn uit zich door een druk ter hoogte van het voorhoofd, maar kan ook bandvormig rond de schedel 22 UZ-magazine - maart 2012

aanwezig zijn. Spanningshoofdpijn is goedaardig. Over het algemeen kunnen mensen verder blijven functioneren.”

Een andere vorm is de zogenaamde medicatie abusus hoofdpijn. Die komt voor bij amper enkele procenten van de bevolking en heeft te maken met het gebruik van pijnstillers. Een derde vorm van primaire hoofdpijn is migraine. Ongeveer een kwart van de migrainepatiënten heeft aanvallen die hen hinderen in het uitvoeren van dagelijkse taken. Tien procent van de bevolking lijdt aan migraine.

Bij vrouwen ligt het percentage hoger dan bij mannen: 18 procent van de vrouwen tegenover 6 procent bij de mannen. Patiënten zijn tijdens een migraineaanval soms enkele dagen werkonbekwaam. Komen ze wel op hun werk, dan zijn ze vaak veel minder productief. Dat kan tot een probleem leiden als de omgeving

niet op de hoogte is van de migraine.

“Je mag migraine niet beschouwen als een banale hoofdpijn”, benadrukt dokter Herroelen.

Alarmsysteem Historisch wordt migraine – en hoofdpijn in het algemeen – beschouwd als een psychosomatische aandoening. Een bijkomende moeilijkheid is dat de pijn niet routinematig gemeten kan worden. “De diagnose van migraine wordt gesteld op basis van wat de patiënt vertelt. We kunnen op researchniveau wel aantonen dat er hersenstructuren overactief zijn, maar we beschikken niet over een eenvoudige, objectieve test die ons vertelt dat het over migraine gaat.”

Maar wat is dan de oorzaak van die vervelende kwaal? Aan de basis van migraine ligt een alarmsysteem dat slecht werkt. Pijn is een signaal dat er

Speelt je leeftijd een rol bij migraine?

Migraine is inderdaad leeftijdsgebonden: voor je twintigste jaar en na je veertigste is de frequentie van migraine-aanvallen laag. Zowel bij mannen als vrouwen komt migraine het meest voor tussen twintig en veertig jaar.

Bij vrouwen zien we migraine vaak tijdens de hele vruchtbare periode. Is daar een verklaring voor? Dokter Luc Herroelen: “Bij vrouwen spelen oes­ trogenen een rol bij migraine in die leeftijdsperiode. Migraine heeft ook een genetische achtergrond. Als de vader of de moeder migraine heeft of gehad heeft, bestaat het risico dat de kinderen die ook krijgen.” Ook stress speelt een rol. De periode van twintig tot veertig jaar is niet toevallig ook de periode dat je professioneel het meest actief bent.

in het lichaam iets verkeerd loopt.

Wie bijvoorbeeld te veel alcohol gebruikt, loopt het risico op hoofdpijn. “Dat is een reactie op wat je ‘mispeuterd’ hebt”, vertelt de specialist. “Maar bij migraine schakelt het alarmsysteem te pas en te onpas aan.

Het is slecht afgesteld. Bij migraine is er sprake van overgevoeligheid voor verschillende sensorische stimulaties zoals geluid, licht, zelfs geuren en smaken, bijvoorbeeld de tannine van rode wijn. Ook simpelweg de beweging van een patiënt zelf kan een oorzaak zijn. Heel wat migrainepatiënten hadden als kind al last van wagenziekte. Niet als je vooraan zit, maar als je achteraan zit en probeert te lezen. De patiënt kan dan de visuele informatie niet linken aan de beweging van de auto. Als je de visuele controle wegneemt door te lezen, dan kan er misselijkheid ontstaan en uiteindelijk ook migraine.”

Dokter Luc Herroelen: “We beschikken niet over een eenvoudige, objectieve test die ons vertelt dat het over migraine gaat”

Een migraineaanval duurt per definitie vier uur tot drie dagen. Ongeveer 50 procent van de patiënten heeft matige tot hevige pijn aan beide zijden van het hoofd. De andere 50 procent heeft vooral pijn aan een zijde van het hoofd. Er is sprake van een kloppende pijn die kan verergeren door beweging. De hoofdpijn gaat ook gepaard met misselijkheid of met last van licht en lawaai.

Zijn er oorzaken aan te wijzen waardoor het alarmsysteem van de patiënt ontregeld is geraakt? “We weten dat migraine vaak genetisch bepaald is. Zeventig procent van de patiënten heeft in de familie nog migrainelijders. Van één zeldzame vorm van migraine heeft men een mutatie op een gen kunnen vaststellen.” Er bestaan meerdere vormen van migraine. Dé migraine bestaat met andere woorden niet. “De meest voorkomende vorm is die zonder aura. Vijftien tot 20 procent heeft last van vooral visuele aura: vlekjes die steeds groter worden.”

Migraine wordt wel eens verward met clusterhoofdpijn, een andere vorm van primaire hoofdpijn. “Eén

op de duizend heeft last van dergelijke aanvallen. Je herkent ze aan hevige pijn aan één zijde van van het hoofd, zelden aan de twee zijden.

Gaat het om pijn aan beide zijden dan is de kans klein dat het gaat over clusterhoofdpijn. Clusterhoofdpijn duurt kort: vijftien minuten tot drie uur. Je hebt dan ook een lopende neus, rode ogen of tranende ogen. De pijn is geconcentreerd rond de oogkas. Je bent opgewonden, gaat veel bewegen en hebt moeite rustig te blijven. Migraine daarentegen wordt juist erger als je beweegt.”

Behandelen Wanneer iemand voor het eerst naar het ziekenhuis komt met hoofdpijnklachten, zal men eerst en vooral onderzoeken of het wel migraine is.

“We doen bij iedereen een neurologisch onderzoek, eventueel aangevuld met een hersenscan, om na te gaan of er geen onderliggende oorzaak is, zoals een tumor,” aldus ­dokter Herroelen.

Maar kan er ook iets aan migraine gedaan worden? “De afgelopen vijftien tot twintig jaar is er veel veranderd. Er komen regelmatig nieuwe behandelingen. Wie twee of meer migraineaanvallen per maand heeft, kan preventief medicijnen nemen.

Vaak maakt men gebruik van bètablokkers, anti-epilepsiemiddelen of calciumkanaalblokkers. De behandeling van de pijn is ook veranderd.

Vroeger was er enkel Cafergot, een product uit de jaren twintig van de vorige eeuw, maar dat had veel neveneffecten. Ondertussen gebruiken we triptanen, producten die specifieker zijn en dus minder neveneffecten hebben. De laatste twee jaar komt ook de CGRPblocker op. Dat heeft als grote voordeel dat er geen cardiovasculaire neven­effecten zijn.” w UZ-magazine - maart 2012 23

Ons ziekenhuis is een dorp in de stad.

Jan Van Rompaey trok naar de koffieshop in campus Gasthuisberg.

En luisterde naar de gewone en toch bijzondere verhalen van mensen die hier komen en gaan.

DORP IN DE STAD

Jan Van Rompaey

“We hebben mekaar toch nog” Ze zitten als een stilleven in een hoek van de cafetaria, bij de grote ramen.

Een opvallend bleke jonge vrouw, een andere vrouw die haar zus moet zijn, twee wat oudere mensen. Een man komt aangerend en drukt de jonge vrouw tegen zich aan. Er vloeien tranen. Ik vraag of ik met hen kan spreken. Liever niet, zeggen ze. Nu niet. Het is niet het moment. Het spijt me al dat ik hen heb aangesproken.

Wroeging.

Dany en Martine Man in training. Wilde haren, 24 UZ-magazine - maart 2012

r­ olstoel. Naast hem zit zijn samenwonende vriendin. Vier jaar geleden is hij gevallen op de werkvloer, arbeidsongeval, heup gebroken met een veel te lange revalidatie. Toen nog maar 46, dat is jong.

Dany: “Ik werkte bij Duracell in Aarschot, waar ze batterijen maken.

Als mecanicien moest ik vliegensvlug pannes aan de machines herstellen.

Het was een lelijke val: de kop van de heup was gebroken, maar de artsen beweerden desondanks dat ze van mij een nieuwe zouden maken.

Dat liep anders. De bloedtoevoer was

niet optimaal en dan sterft dat deel van de heup als het ware af. Ik bleef anderhalf jaar thuis en ging toen weer aan het werk. Maar eigenlijk was ik nooit meer dezelfde: ik hinkte en sleepte met een voet. Hurken kon ik niet, bukken ook al niet. Tot ik niet meer kon lopen van de pijn en bleek dat de bouten er opnieuw uit moesten. Vorige week hebben ze dan een heupprothese ingeplant. De ingreep zelf is geslaagd, maar ik moet nog in het ziekenhuis blijven omdat de wonde moet genezen. Maar ik kan terug lopen en heb geen pijn meer.

Nu is het afwachten.”

Lang met ziekteverlof geweest, dus.

Dany: “De eerste maanden viel het nog mee, maar dan word je het beu.

Ik begon te piekeren: ik ben inmiddels vijftig geworden. Ze zullen me wel niet meteen aan de deur zetten, maar het bedrijf kent moeilijke tijden, productievermindering, afvloeiingen en dat maakt de kans op afdanking nog groter. En vind maar eens ander werk op die leeftijd. Ik heb een eigen huis, we hebben geen kinderen en ik ben niet iemand die op grote voet leeft. Maar ik wil niet niksen voor de rest van mijn leven.”

Hoe breng je die dagen door?

Dany: “In de voormiddag: internet.

Beetje e-mailen, beetje kranten lezen, beetje facebooken. In de namiddag: in de winter televisie kijken, in de zomer wat in de tuin zitten. Ik ben afhankelijk van anderen om me te verplaatsen, autorijden zit er dus niet in. Naar de bakker: dat moet mijn vriendin doen. Gras maaien, takken snoeien, typisch mannenwerk: ik kan het niet. In het huishouden zal ik wel eens een patatje schillen, maar dat is het dan ook. Veel sociaal leven is er ook al niet bij: ik ben nochtans altijd een sociaal beest geweest.”

sociaal werker op bezoek kreeg omdat zijn vrouw weigerde dat hij nog terug naar huis kwam. Hij vond het zelf geen probleem, maar ik vond het gênant.”

“Soms heb je in een ziekenhuis ook het gevoel in een fabriek te liggen.

Op het werk bij Duracell dragen we ook armbandjes met een code (lacht).

Maar ik weet natuurlijk dat het veiliger is en de verpleegkundigen maken veel goed: die behandelen je niet als een nummer, wel integendeel. En reken maar dat ze soms te maken krijgen met verschrikkelijk vervelende patiënten. Ik zou zo veel geduld niet opbrengen en zo’n zeurpiet een opdonder geven. Ik bewonder die verpleegkundigen, echt waar.”

Dany en Martine Martine, kom je vaak op bezoek?

Martine: “Elke dag. Ik werk op de luchthaven bij de pakjesdienst van DHL, ik zorg ervoor dat elk pakje in de juiste container terechtkomt en naar het juiste land verscheept wordt.

En als de vliegtuigen met vertraging binnenkomen of de vrachtwagens zijn te laat, dan is het werken tegen de klok. Voor een praatje met de collega’s is geen tijd meer. We werken met een minimum aan mensen en we moeten alles kunnen, ook vliegtuigen lossen en laden. Voor een vrouw is

“Er zijn er die verschrikkelijk snurken op de ziekenhuiskamer” “Op Facebook heb ik wel wat vrienden, een aantal daarvan heb ik in het ziekenhuis gemaakt. Ik lag eens op de kamer met iemand van Lier.

Maanden later lag een van mijn kennissen ook naast diezelfde man van Lier. We hebben nu een Facebookdriehoeksverhouding (lacht).”

Met hoeveel lig je nu op de kamer?

Dany: “Met z’n vieren, daar heb ik zelf voor gekozen. Als je hier zo lang ligt, heb je nood aan gezelschap. Het is wel druk natuurlijk, vooral als er ook nog bezoekers zijn. En een probleem is ook dat je nachtrust eronder lijdt. Er zijn er die verschrikkelijk snurken. Anderen worden hyperactief en scharrelen de hele nacht in de kamer rond. Sommigen hebben ’s nachts verzorging nodig, dan komt er om de haverklap een verpleegkundige binnen. Je ziet en hoort alles. Ik had eens een kamergenoot die een

dat zwaar. Op Zaventem doe ik nachtdienst. Parttime, zodat ik om vier uur in de morgen thuis ben. Ik slaap tot in de voormiddag, ga dan voor mijn bejaarde ouders zorgen die hulpbehoevend zijn. En dan weer naar campus Gasthuisberg en van daar naar het werk. ’t Zijn zware dagen.”

Dany: “Als ik weer thuis ben, zal ik acht weken zo goed als niets kunnen doen. En zeggen dat ik vroeger nooit thuis was! Ik ging zo graag eens een glas drinken met vrienden, overal was ik erbij. Thuisverpleging kan nu voor het hoognodige zorgen, maar veel zal op de schouders van mijn vriendin rusten.”

Martine: “Maar ik verlies de moed niet, ik ben positief ingesteld. Ik vind het niet erg dat hij thuis blijft, dat valt best mee, maar erger is dat we samen niet op stap kunnen. Ik heb al gezegd: als hij zijn ontslag krijgt en

geen nieuw werk vindt, moet hij maar een nieuwe man worden (lacht).”

Willy en Lieve Hij staat op en loopt met onzekere pas naar het toilet. Onderweg wankelt hij, mensen fronsen het voorhoofd. Zijn vrouw kijkt hem vertederd na. Ze is dit gewend, ze weet dat hij de ziekte van Huntington heeft, al zovele jaren. Hij praat ook wat moeizaam, in de luidruchtige cafetaria is het soms moeilijk om hem te verstaan, ook al articuleert hij zorgvuldig. Zo zorgvuldig als hij kan.

Willy (65): “Ik heb als burgerlijk ingenieur eerst lange tijd in de industrie gewerkt, bij Philips. Toen ze daar ‘reorganiseerden’ ben ik les gaan geven in het volwassenenonderwijs.

Dat deed ik graag omdat ik te maken kreeg met gemotiveerde mensen en omdat ik daar mijn ervaring kon delen met anderen. Op een dag ben ik naar een arts gestapt omdat ik zelf vond dat mijn geheugen achteruitging en mijn reactievermogen verminderde. Ik had abnormaal veel tijd nodig voor de voorbereiding van mijn lessen, al was het routine. Maar goed, ik functioneerde en met extra inspanning van mijn kant ging het nog wel. De eigenlijke diagnose is gesteld in 1999. De arts had niet zozeer aandacht voor mijn geheugen, hij begon mijn bewegingen te onderzoeken. De ziekte van Huntington.

Hij zei al meteen dat die aandoening niet te genezen is, maar dat er wel medicatie voorhanden was om de symptomen tegen te gaan.”

UZ-magazine - maart 2012 25

www.ankaonline.be

Kantoorsupplies Kantoormeubilair Copy Shop Artistiek Lederwaren Tassen & Koffers Luxe Schrijfwaren Cadeautjes

info@ankaonline.be

“Ik voel dat het geleidelijk achteruitgaat. Ik ben eigenlijk de hele tijd bezig om mij te concentreren op wat ik doe of moet doen, ik kan niets spontaan doen. En dat concentreren is moeilijk: als ik meerdere dingen tegelijk moet doen, lukt dat niet. Televisiekijken en tegelijk een blik op de krant werpen, dat kon ik voorheen vanzelf, maar nu niet meer. Ik heb het al moeilijk genoeg om een programma te volgen.

Bewegen is moeilijk, ondanks de kinesitherapie: de spieren worden niet correct aangestuurd en ik moet me concentreren om de ene voet voor de andere te zetten en dan nog wel de juiste voet. Iemand anders hoeft daar niet bij na te denken, het gaat vanzelf.

Maar ik wél. Ik stuur mezelf bij, als het ware. Gelukkig heb ik Lieve nog.”

En jij bent nog oké, Lieve?

Lieve (61): “Nee, eigenlijk niet. Willy heeft een neurologische drukfout, maar ik ben drager van een fout gen dat kanker veroorzaakt. Ik praat daar ongedwongen over omdat de tijd voorbij is dat kanker een taboe was.

Ik heb in 1998 borstkanker gehad, nadien eierstokkanker, en vorig jaar ben ik hervallen.”

“Met een foutief gen ben je nooit definitief genezen. Het is erfelijk en het zit voor altijd in je lichaam. Mijn moeder had ook borstkanker en is eraan overleden. De arts zei: al goed dat je geen kinderen hebt en je het gen dus niet kon doorgegeven. Toen ik eierstokkanker kreeg zei men opnieuw dat het een genetisch defect was, maar ik dacht: eigenlijk interesseert me dat niet, ik wil genezen, dat is alles. Men

had natuurlijk preventief die eierstokken kunnen wegnemen, maar toen waren ze nog niet zo vergevorderd als nu.”

Ben je daar nu veel mee bezig?

Lieve: “Ach, de levensverwachting wordt kleiner, als we al iets te verwachten hebben. Ik pieker meer over mijn man. Nu zorgen we voor mekaar, maar hoe moet dat verder als een van beiden uitvalt? We hebben vorig jaar al een voorsmaakje gehad toen ik geopereerd werd en moest revalideren: we moesten toen gezinshulp inschakelen.”

En? Lieve: “Dat viel best mee. Zo’n gezinshulp is een verrijking. Men denkt daarover te vaak in vakjes, maar wij hebben er niet lang moeten over nadenken. Nu komt er nog altijd hulp, drie keer in de week. Mensen zeggen: een vreemde in huis, wat akelig. Maar voor ons is dat als het ware familie geworden.”

Met kinderen zou het natuurlijk anders geweest zijn.

Lieve: “Ja, dat is jammer, maar je denkt: de natuur selecteert, het is misschien maar goed dat ik het gen niet kan doorgeven. Ook dat is een zorg minder. Zo proberen we het te zien, maar dat maakt het gemis niet goed.”

Kunnen jullie nog van het leven genieten?

Lieve: “Ik denk het wel. We kunnen wel niet op cruise gaan, maar we

ANKA OFFICE PLANET Jennekensstraat 82 3150 Haacht Tel 016 55.00.70 Fax 016 55.00.71 OPENINGSUREN ma 13.30-18.30 di-vr 9.00-12.15 en 13.30-18.30 za 10.00-18.00 zondag gesloten 26 UZ-magazine - maart 2012

Willy en Lieve: “Nu zorgen we voor mekaar, maar hoe moet het verder als een van ons beiden uitvalt?”

wonen in Bolderberg in het groen.

We hebben een goed contact met de buren, iedereen kent daar iedereen.

We gaan al eens eten in een restaurant in de buurt.”

Willy: “Dat is wel niet altijd gemakkelijk, ik slik moeizaam, mijn bewegingen zijn ongecoördineerd. Ik eet traag en dat is voor Lieve ook niet leuk.”

Denk je vaak terug aan de tijd toen jullie nog gezond waren?

Lieve: “Ja, vanzelfsprekend, maar dan in de zin van: dat hebben we toch gehad. Thuis hebben we een viersterrenhotel, denk ik dan. En we hebben mekaar. We kunnen ermee leven omdat we tijd hebben gehad om ons aan te passen.”

De wetenschap evolueert. Misschien komt er toch nog een medicijn dat

Rogier Je ziet ze niet vaak meer, mannen met een volle baard. Die van Rogier is ook nog eens sinterklaaswit, zodat hij er meteen als een oude, wijze man uitziet. Hij leeft met een ingeplante defibrillator en die moet hier geregeld nagekeken worden.

Hartritmestoornissen.

Hoe kwam je aan die hartstoor­ nissen?

Rogier (63): “Ik heb een hartspier­ vergroting, een kleine afwijking waarmee ik jaren gewerkt heb. Ik was zelfstandige: schilderwerken, met vijftien mensen in dienst. Ik denk dat mijn hart daaronder geleden heeft. Mijn twee kinderen zetten de zaak nu verder, alleen, zonder personeel, en ze weten wel waarom. Dat had ik beter zelf ook gedaan, dan was ik er nu financieel beter aan toe en zat ik mis-

“Ik weet nu dat ik veel te lang als een gek ben blijven doorwerken” geneest. Denk je daar soms aan?

Willy: ”Ja, maar ik reken er niet op.

En zo snel zal het ook niet gaan. Er zijn maar zeven Huntingtonpatiënten op 100 000 mensen. We zijn met te weinig en niet interessant voor de medische industrie.”

Vinden jullie dat jullie door het noodlot getroffen zijn?

Lieve: ”Eigenlijk niet. We genieten van kleinigheden, omgeving, vriendschap, familiebanden. Een kop koffie is al genoeg, zoals hier in de koffieshop.”

Willy: ”En daar ligt een koekje bij, dat moet je opmerken en appreciëren.”

Lieve: ”Misschien ben ik ook wat fatalistisch geworden: mijn vader is jong gestorven, hij was amper 38.

Hartaderbreuk, tijdens een vakantie op een kasteel. Ik was toen amper zeven jaar en een kind kan zoiets niet plaatsen. Ik dacht toen: zoiets gebeurt nu eenmaal, er zullen wel meer vaders in een kasteel gestorven zijn.

Het is normaal. Ik had voor mezelf een verklaring gevonden. Ja, zo denkt een kind. Later begon het te dagen dat ik geen vader had en de schoolmakkers wel. Vijftig jaar later gingen we terug naar dat kasteel en toen bleek dat mijn vader de enige was die daar ooit was overleden ...”

schien hier niet. Maar na een tijd kon ik gewoon niet meer stoppen: het werk rolde verder, ik kon niet meer afhaken en op dat moment personeel ontslaan zou oneerlijk geweest zijn.”

“Ik heb de zaak van mijn vader overgenomen, die ook schilder was, en ik heb dit altijd heel graag gedaan. Maar ik heb een probleem: ik kan niet nee zeggen. Ik heb dan ook al twee huwelijken achter de rug (lacht). Soms werkte ik dag en nacht door om de klant ter wille te zijn. Vroeger was het ook nog een ongezond beroep: er zaten allerlei giftige chemische stoffen in de verf, soms aten we een hele dag niet tijdens het werk omdat we ons misselijk voelden. Dat is nu wel veel verbeterd.”

En je bent nu met pensioen?

Rogier: ”Ja, en ik heb al vier jaar een nieuwe relatie, een vrouw die 26 jaar jonger is. Ze wil wel met me trouwen, maar ik aarzel. Voor kinderen moet ik het niet doen, die heb ik al.”

Hebben die hartproblemen een rol gespeeld?

Rogier: ”Die problemen heb ik sinds mijn 42 jaar. Ik weet nu dat ik veel te lang als een gek ben blijven doorwerken. Ik voelde me toen ook snel moe.

Daardoor ben ik me gaan interesseren in alternatieve geneeskunde, voetre-

Rogier flexologie en dies meer. Ik heb zelfs een tijdje een praktijk gehad en lezingen gegeven.”

Hoe ben je in de alternatieve geneeskunde terechtgekomen?

Rogier: ”Ik werd aangetrokken door het onbekende en wilde antwoord op bepaalde vragen. Ik hoorde ook vaak van klanten dat de dokter had gezegd: ‘Je moet daarmee leren leven’. Dat kon ik niet hebben, ik wilde die mensen helpen die in de traditionele geneeskunde geen soelaas vonden. Zelf was ik al geholpen door alternatieve geneeswijzen, en daarom ben ik in Heidelberg gaan studeren.”

“Ik ben nooit een prater geweest, in mijn jeugd stotterde ik, ik was toen al iemand die vooral luisterde. Ik ga ervan uit dat alleen al een luisterend oor veel mensen helpt: een probleem vertellen kan veel leed verzachten. In het begin loopt dat wat stroef maar na enige tijd voel je hoe de mensen los komen, zie je zelfs tranen vloeien.”

Wél een verschil: alternatieve geneeskunde en schilderwerken …

Rogier: ”Maar er zijn raakpunten: in beide gevallen gaat het om graag met mensen bezig zijn. Als schilder kom je wekelijks met andere mensen in aanraking, je praat veel met klanten, hoe willen ze hun huis inrichten? Welke kleuren willen ze daarbij? Klanten geraakten met zichzelf in een knoop omdat ze maar niet de juiste tinten vonden: daar kon ik hen bij helpen, en daar genoot ik van. Dat geldt ook voor de alternatieve geneeskunde.”

Met die baard heb je in ieder geval iets van een artiest.

Rogier: ”Ja, maar na Kerstmis laat ik hem knippen. Nog tien maanden.” w UZ-magazine - maart 2012 27

column Machtige muziek op duffe dagen column

Clara Vanuytven

O

Oppepmiddelen. Ik gebruik ze regelmatig, ik kan niet zonder. Neem nu vandaag. Het is niet eens maandag maar ik zit met de ‘blues’. Je kent toch dat lamme ochtendgevoel? Je spieren voelen stram aan, je lijf vraagt om extra warmte. Toch heb je zin in niets of niemand.

Daar kunnen geen huisgenoten, noch vrienden van Facebook, noch presidenten van bevriende landen iets aan veranderen. Je zal het zelf moeten oplossen. Kies dan niet voor een pil, maar voor een muziekje. Geen hit of een oorwurm die in je hoofd blijft hangen, maar een melodie die je dag verandert. Ik ken zo’n lied dat me opwarmt en me een energieboost bezorgt. Als ik het hoor, slinken mijn problemen. Mijn mondhoeken liften omhoog, mijn rimpels verzachten en mijn huid versoepelt zonder dat er een chemische peeling aan te pas komt. Het werkt beter dan de klassieke huilbuien of bittere chocoladerepen, zelfs beter dan een pot roomijs met twee soeplepels daarin. Soms vraag ik me af waarom het luisteren naar muziek niet vaker als therapie wordt gebruikt? Of waarom het ziekenfonds geen terugbetaling van downloads van iTunes doet?

Bij grote nood aan troost gaat mijn voorkeur naar een oud Frans, nostalgisch lied. Ken je ‘Le temps des cérises’ in de versie van Bobbejaan en Geike Arnaert, waarbij zijn oude en haar jonge stem tegen elkaar aanleunen? Versmelting van vroeger en nu. De mondharmonica sleept je mee naar de tijd toen melancholie nog mocht en tweelingkersen als oorhangers dienden. Het lied gaat over hartstocht, over kort geluk en brandend verlangen. Geschreven door een vechter op de barricades in Parijs, voor een onbekende vrouw die daar verpleegster was.

Kijk, dat spreekt tot mijn verbeelding … Verpleegsters zijn vaak de ware helden in een verhaal over leven en dood, maar over hen worden weinig teksten geschreven. Dus pleit ik voor een nieuw, modern lied opgedragen aan alle zorgverleners. De muziek moet indrin-

28 UZ-magazine - maart 2012

gend zijn, beklijvend. Moet aandacht en respect uitschreeuwen, met een klankkleur van warme troost. En dan nog …liefst gezongen door Adèle of door de Voice van Vlaanderen.

Is er een verklaring waarom sommige liedjes ons kippenvel bezorgen en andere niet? Zou er al onderzoek naar kippenvel gedaan zijn? Het fenomeen heeft een medische naam: cutis anserina. Het is onschuldig en - gelukkig - tijdelijk. Maar wat gebeurt er precies?

Veranderen kippenvelliedjes de temperatuur van je lijf of die van je hart? Versnellen ze je bloedsomloop en stimuleren ze je huidcellen? Een soort fitness op moleculair niveau? Ook al wordt dit nog niet in tv-reclames gebruikt, ik weet zeker dat zo’n liedjes de veroudering tegengaan. Misschien dat ze niet genezend werken, maar dan toch je humeur wat gezonder maken. In het Zuid-Afrikaans noemen ze een kippenvelmoment een ‘hoendervleis oomblik’.

Ernstig nu. Ik weet dat in kinderafdelingen van ziekenhuizen muziektherapie wél gebruikt wordt. Op de oncologieafdeling van het UZ Leuven-kinderziekenhuis helpt een muziektherapeute de kinderen om angst, verdriet, pijn, vreugde of boosheid te vertalen in muziek.

Een mooie taak. Er wordt gezongen, gelachen, gedanst.

Ook geïmproviseerd. Dat is bijzonder. Want zo krijgen die kids de kans om zich te uiten, soms zelfs zonder hiervoor naar woorden te moeten zoeken. Deze vaak ernstig zieke kinderen putten energie en moed uit melodie en klanken.

Muziek. Het helpt. Een kind kan het weten.

Méér keuze, niet ver, en anders!

“Ergonomische” matrassen – lattenbodems – hoofdkussens – bureaustoelen – relaxzetels massagezetels – salons – kniestoelen - zit-en statafels – zitballen ...

Bedking-Ergopolis Leuvensesteenweg 338 - B - 3190 Boortmeerbeek Tel.: 015 52 03 60 • Fax: 015 52 03 62 • e-mail: info@bedking.be

Open: 10u00 – 18u30 Zaterdag: 10u00 – 18u00 • Zondag: 14u00 – 18u00 • Dinsdag en feestdagen gesloten

www.bedking.be

Gespecialiseerde kinesitherapeuten helpen je graag ter plaatse het beste te kiezen voor je rug.

Slaap wel, zit wel!

recept Lekker én gezond eten?

Dat kan. Probeer eens dit recept uit de keuken van de UZ Leuven­diëtisten.

uZ-maGaZine culinair

Thaise noedels met groenten fo: meer in 0 950 0800 2nfo.be lifti w.trap

ww

Onze traplift ... ... Uw comfort Gratis en vrijblijvende offerte — Korte leveringstermijn (vanaf 1 week) — Dienst na verkoop (24u/24) — Gratis subsidieadvies — Conform wetgeving — Diverse afwerkingen — Batterijvoeding — Ook voor smalle trappen

NV Coopman Liften Heirweg 123 | B-8520 Kuurne comfortlift@coopman.be | www.trapliftinfo.be

Tip van de diëtiste

Wokken of roerbakken is een uitstekende manier om vitaminen en mineralen in groenten te behouden

1. Kook de noedels volgens de aanwijzingen op de verpakking.

Laat uitlekken. Zet opzij.

2. Verhit de olie in een wok. Fruit knoflook, gemberwortel en ui gedurende 2 minuten.

3. Voeg wortelen, broccoli en paprika toe. Roerbak gedurende 4 minuten. Voeg dan peultjes, Chinese kool en sojascheuten toe.

Roerbak nog gedurende 2 minuten. Zout en peper naar smaak.

4. Voeg het limoensap, de sojasaus en de sesamolie toe.

5. Doe er ten slotte de noedels bij en roer goed. Verwarm nog gedurende 2 minuten.

6. Verdeel over de borden.

Tip: ook lekker met tofu, gevogeltereepjes of garnalen.

Ingrediënten voor 4 personen: • 150 g rijstnoedels • 1 eetlepel arachideolie • 2 teentjes knoflook, gehakt • 1 eetlepel gemberwortel, geraspt • 2 uien, in schijfjes gesneden • 2 wortelen, in staafjes gesneden • 1 broccoli, opgesplitst in roosjes • 1 rode paprika, in staafjes gesneden • 100 g peultjes • 1/2 Chinese kool, in reepjes gesneden • 100 g sojascheuten • sap van 2 limoenen • 3 eetlepels sojasaus • 1 eetlepel sesamolie • zout, peper (Uit: ‘Smaak en evenwicht’ van de Belgische Cardiologische Liga)

30 UZ-magazine - maart 2012

Gespecialiseerd in progressieve/varilux glazen Al 38 jaar werken wij met de beste apparaten en streven wij naar de perfectie voor ieders zicht.

Met een speciale camera wordt er in onze optiekzaak een foto genomen van uw ogen. Hierdoor zijn wij in staat de centrage van uw glazen perfect te bepalen, hetgene wat van cruciaal belang is bij progressieve/varilux glazen. Dit zal resulteren in een perfect zicht op alle afstanden.

Naast de centrage is ook de kwaliteit van uw progressieve glazen van zeer groot belang. Daarom werken wij enkel met de beste producten.

Kijken met een kwalitatief perfect gecentreerd progressief glas van bij Optiek Verhulst.

Kijken met een progressief glas van mindere kwaliteit.

glas van mindere kwaliteit

glas van hoge kwaliteit afstandszone middenzone dichtbijzone

wazige zone

wazige zone

• moeilijke gewenning • veel zijdelingse vervormingen • zeer klein leesgedeelte

• uiterst vlotte gewenning • vrijwel geen vervorming • groot leesgedeelte • voor wie het beste wil

op montuur en/of glazen op vertoon van deze advertentie of personeelskaart U.Z. of K.U.Leuven Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

14.00 -18.30 9.00 - 18.30 9.00 - 18.30 9.00 - 18.30 9.00 - 18.30 9.00 - 18.00 gesloten

Rugklachten? Zit- of slaapproblemen?

Rugvriendelijk op uw maat

Uw rug staat centraal bij ons, een leven lang.

Onze licentiaten lichamelijke opvoeding en kinesitherapie beantwoorden graag al uw vragen rond gezond zitten en slapen in onze showroom. Kom gerust eens proefliggen of -zitten.

Tervuursevest 30 • 3000 Leuven (a/d Naamsepoort, tegenover Delhaize, slechts 1 km van het ziekenhuis) Tel. 016 29 45 63 • Fax 016 29 45 65 E-mail: leuven@sit-and-sleep.be

www.sit-and-sleep.be

advieszaak voor gezond zitten, DEDe ADVIESZAAK VOOR GEZOND en werken ZITTEN,slapen SLAPEN EN WERKEN

Open: 10.00 u - 18.30 u. • za 10.00 - 18.30 u. • zo. 14.00 18.00 u. • Maandag gesloten • Zondagnamiddag open

Sit & Sleep Antwerpen Ernest Van Dijckkaai 1 2000 Antwerpen Sit & Sleep Leuven Tervuursevest 30 3000 Leuven Sit & Sleep Hasselt Genkersteenweg 299 3500 Hasselt