Είστε ερωτευμένοι; Να τι συμβαίνει στον εγκέφαλο σας! Η αποκρυπτογράφηση ενός μυστηρίου δεν το καθιστά λιγότερο υπαρκτό ή σημαντικό! ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΖΕΛΟΣ 14.2.2017
Ο ερωτευμένος εγκέφαλος υφίσταται το μαρτύριο μίας πρόσκαιρης πτώσης στα επίπεδα τη συναπτικής συγκέντρωσης της σεροτονίνης. Ο νευροδιαβιβαστής αυτός μας εξασφαλίζει την αίσθηση ότι όλα είναι υπό έλεγχο, μας προστατεύει δηλαδή από το άγχος της αβεβαιότητας και της ανασφάλειας.
"Πως στην ευχή γίνεται να εξηγήσεις με όρους φυσικής και χημείας τον κεραυνοβόλο έρωτα;" Είχε αναρωτηθεί κάποτε ο Αϊνστάιν. Και είχε δίκιο. Η επιστήμη δε θα καταφέρει ποτέ να απομυθοποιήσει το μυστήριο του έρωτα, ούτε με διαφορικές εξισώσεις, ούτε με fMRI απεικονίσεις του εγκεφάλου, ούτε με κυνικές δαρβινικές θεωρήσεις. Απ' την άλλη, γιατί να συνδέουμε παβλοφικά την αυξημένη γνωστική επάρκεια/κατανόηση με την εξαΰλωση του νοήματος; Η αποκρυπτογράφηση ενός μυστηρίου δεν το καθιστά λιγότερο υπαρκτό ή σημαντικό! Ό,τι κι αν μάθουμε για τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που παρέχουν βιολογικό έρεισμα στο μαγικό φίλτρο του έρωτα, θα συνεχίσει να είναι μια από τις σημαντικότερες και πιο ισχυρές δυνάμεις της ζωής - τουλάχιστον σε αυτό τον πλανήτη. Αποποιούμενος, λοιπόν, κάθε ευθύνη για ενδεχόμενο κυνισμό, σας παραθέτω μερικά απ' το πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της επιστήμης που μελετά τον έρωτα. Ο έρωτας είναι εθιστικός, όπως τα ναρκωτικά Όταν αρχίσετε να ενδίδετε σε εμμονικές φαντασιώσεις του νέου σας έρωτα, πυροδοτείται μια αυξημένη ηλεκτροφυσιολογική δραστηριότητα στην κοιλιακή καλύπτρα του μέσου εγκεφάλου, με συνέπεια να "πλυμμηρίζουν" ντοπαμίνη
(νευροδιαβιβαστής της απόλαυσης) νευρικά κυκλώματα που επεξεργάζονται την αίσθηση της ανταμοιβής, όπως ο κερκοφόρος πυρήνας και ο επικλινής. Οι νευρο-ηλεκτροχημικές αυτές αποκρίσεις του εγκεφάλου είναι επικίνδυνα εθιστικές και δε διαφέρουν σε τίποτα από την επίδραση των ναρκωτικών ουσιών. Τουλάχιστον ο έρωτας δε σε οδηγεί στην τρέλα, την αυτοκαταστροφή και το θάνατο. [Ουπς!] Ταυτόχρονα, ο ερωτευμένος εγκέφαλος βιώνει μια αύξηση της στρεσογόνου ορμόνης νορεπινεφρίνης, η οποία αυξάνει το ρυθμό καρδιακών παλμών και την πίεση του αίματος. Εντελώς όμοιες κλινικές καταγραφές παρατηρούμε σε ανθρώπου που δοκιμάζουν ισχυρά διεγερτικά, όπως η μεθαμφεταμίνη. Ο έρωτας ανατροφοδοτεί εμμονικές τάσεις Ο ερωτευμένος εγκέφαλος υφίσταται το μαρτύριο μίας πρόσκαιρης πτώσης στα επίπεδα τη συναπτικής συγκέντρωσης της σεροτονίνης. Ο νευροδιαβιβαστής αυτός μας εξασφαλίζει την αίσθηση ότι όλα είναι υπό έλεγχο, μας προστατεύει δηλαδή από το άγχος της αβεβαιότητας και της ανασφάλειας. Όταν τα επίπεδα του μειώνονται, η αίσθηση του ελέγχου όλο και απομακρύνεται, με συνέπεια να προσκολλόμαστε μανιωδώς σε ό,τι μας παρέχει ασφάλεια και σταθερότητα. Εάν ακόμη αναλογιστούμε ότι ο έρωτας εκ προοιμίου μοιάζει με απρόβλεπτη νουβέλα, ο φαύλος κύκλος της εμμονικότητας ήδη στροβιλίζεται προ των πυλών. Επομένως, ο όρος "τρελά" ερωτευμένος δεν βγήκε τυχαία.
Ο έρωτας οδηγεί σε απερίσκεπτους παρορμητισμούς Όταν είμαστε ερωτευμένοι, ο προμετωπιαίος φλοιός, το κέντρο του εγκεφάλου δηλαδή απ' το οποίο εκπορεύονται η αναλυτική λογική, ο έλεγχος των παρορμήσεων μας και η εκτελεστική επεξεργασία των προτιθέμενων ενεργειών μας, και η αμυγδαλή, ο βασικός πυρήνας για την απόκριση σε απειλητικά ερεθίσματα και επικίνδυνες καταστάσεις, ρίχνουν στροφές στον κινητήρα και κατεβάζουν ταχύτητα! Ο συνδυασμός αυτός οδηγεί σε μη λελογισμένη προθυμία ανάληψης ριψοκίνδυνων πρωτοβουλιών, που μπορεί να μας εκθέσουν και να το μετανιώσουμε. Αλλά ποιος νοιάζεται αν είσαι ερωτευμένος! Just go all-in :-)
Ο σφοδρός έρωτας και η συντροφική αγάπη μπορούν να συνυπάρχουν στον ίδιο εγκέφαλο, αλλά όχι απαραιτήτως για το ίδιο άτομο Ο έρωτας και η αγάπη εγείρουν διακριτές, αλλά εμφανώς αλληλεπικαλυπτόμενες νευρωνικές αποκρίσεις, δρομολογώντας εθιστικά συναισθήματα ψυχικής ανάτασης και ευτυχίας, επηρεάζοντας πολλές ίδιες περιοχές του εγκεφάλου, όχι όμως αρκετές ώστε να είστε ερωτευμένοι και να αγαπάτε αποκλειστικά και το ίδιο άτομο. Μάλιστα, με την πάροδο του χρόνου, οι διαφορές αυτές υπερτονίζονται, οδηγώντας πολλές μακροχρόνιες σχέσεις σε συντροφική δέσμευση και αγάπη, δίχως την αστερόσκονη του έρωτα. Βέβαια, το κενό αναλαμβάνουν να καλύψουν τα μοτίβα αυξημένης ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας στην κοιλιακή ωχρά σφαίρα -το υπόστρωμα της
αίσθησης ανταμοιβής- που φέρει πληθώρα υποδοχέων οξυτοκίνης και βασοπρεσίνης, νευροχημικών μεσολαβητών τη μακροχρόνιας δέσμευσης. Μονογαμία ή πολυγαμία; Μην πυροβολείτε τον πιανίστα Μπορεί να έχετε ακούσει για τους μικρούς τετράποδους φίλους μας, τα αρούρια των αγρών. Οι επιστήμονες που μελετούν την ερωτική διαθεσιμότητα και τη μονογαμία/πολυγαμία, αξιοποιούν την στενή θηλαστική συγγένεια που έχουμε μαζί τους, ώστε να καθρεφτίσουν μερικές αλήθειες που αφορούν στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο ένας τύπος αρουραίου είναι μονογαμικός και δεσμεύεται εφ' όρου ζωής με έναν σύντροφο. Στον αντίποδα, το άλλο είδος είναι, πώς να το θέσουμε ευγενικά, κάπως επιπόλαιο! Η βασική διαφορά μεταξύ των δύο φαίνεται να είναι γενετική, και ποιος θα το προσδοκούσε, εφόσον κατα τ' άλλα στοιχίζονται με γενετική ομοιοτυπία 99%. Όταν οι ερευνητές δοκίμασαν να ενέσουν στους "επιπόλαιους" αρουραίους οξυτοκίνη και βασοπρεσίνη, -ω του θαύματος- έγιναν μονογαμικοί! Μη σας μπαίνουν ιδέες, κανείς δεν εξασφαλίζει την αντιστοιχία αυτού του μηχανισμού στο ανθρώπινο είδος, πόσο μάλλον την ηθική υπόσταση μιας τέτοιας παγαποντιάς. Ωστόσο, υπάρχουν μελέτες που διευκρινίζουν περαιτέρω το ζήτημα, για όσους στοχάζονται βαθιά και αληθινά για την πραγματική φύση του ανθρώπινου όντος. Με κοιτάζουν, μου μιλούν και απορούν · Αχ, τα μάτια σου
Περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο μεσολαβητή -π.χ., αυτόν που κρατάει το φανάρι ή ένα μπουκέτο λουλούδια- η βλεμματική επαφή συνιστά τον κυριότερο δίαυλο επικοινωνίας της ερωτικής σας επιθυμίας. Μοιάζει αυτονόητο -σχεδόν σπαταλημένα bytes ελληνικών χαρακτήρων- αλλά δεν είναι σπάνιο οι κλισέ αντιλήψεις να αποδεικνύονται ψευδείς και αβάσιμες. Η συγκεκριμένη έχει πράγματι βιολογικό έρεισμα και στηρίζεται από την ερευνητική βιβλιογραφία. Και τώρα ακολουθούν μερικά έμφυλα στερεότυπα, για τα οποία η επιστήμη παρέχει στατιστικώς βάσιμες ενδείξεις. Αληθεύει ότι οι άντρες ερωτεύονται με τα μάτια; Οι εγκέφαλοι των ερωτευμένων ανδρών εμφανίζουν εντονότερη δραστηριότητα στον οπτικό φλοιό από εκείνη των ερωτευμένων γυναικών. Αυτό να προστεθεί στην ήδη τεκμηριωμένη, κυρίαρχα, οπτικά διαμεσουλαβούμενη σεξουαλική τους διέγερση. Οι γυναίκες θυμούνται λεπτομέρειες - όσο κι αν αυτό δε σας συμφέρει Οι εγκέφαλοι των ερωτευμένων γυναικών εμφανίζουν πρότυπα αυξημένης δραστηριότητας στον ιππόκαμπο, μια περιοχή που παγιώνει στη μνήμη και οργανώνει μία ποικιλία πληροφοριών, χωρικών, χρονικών, κοινωνικών, κ.α. Τελικά, τι είναι ο έρωτας; Αυτή η τάση είναι τόσο βαθιά καλωδιωμένη μέσα μας, που κανείς δεν μπορεί να κατευνάσει τη θύελλα συναισθημάτων, που ολοφύρεται απρόκλητα και βασανιστικά στο είναι μας,
προκαλώντας έναν ασυμμάζευτο πανικό, ολότελα εθιστικό. Είναι ο έρωτας κάτι τόσο πεζό, όσο τα μοτίβα αυξημένης ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας σε κοιλιακές καλύπτρες, κερκοφόρους πυρήνες και άλλα βασικά γάγγλια; Είναι απλώς το παράγωγο μιας πρόσκαιρης αναδιευθέτησης των συναπτικών επιπέδων συγκέντρωσης ντοπαμίνης, σεροτονίνης και άλλων νευροχημικών μεσολαβητών; Φιλοσοφικό, σχεδόν μεταφυσικό, το ερώτημα και ανάγεται στο εάν και κατά πόσον μια υποκειμενική εμπειρία ανυψώνεται ως κάτι το ουσιωδώς ανώτερο/ευγενέστερο από το υλικό υπόστρωμα που την παράγει. Άπειρη η βιβλιογραφία από φιλοσόφους και στοχαστές... το έχουν εξουθενώσει το θέμα, και φυσικά απάντηση δεν βρήκανε καμιά! Σήμερα, όμως, χαρίστε στο ταίρι σας μια απεικόνιση μαγνητικής τομογραφίας του εγκεφάλου σας και αποδείξτε πέραν πάσης αμφιβολίας τους ρομαντικούς ισχυρισμούς σας.
Follow me on Facebook
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΖΕΛΟΣ
Γεννήθηκε στην Πτολεμαΐδα, το 1989. Σπούδασε Μοριακή Βιολογία & Γενετική και συνεχίζει με διδακτορικό στις Υπολογιστικές Νευροεπιστήμες, στο Ίδρυμα Τεχνολογίας & Έρευνας (ΙΤΕ). Ασχολείται, μεταξύ άλλων, με τη φωτογραφία και την παρατηρησιακή αστρονομία.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ
https://www.lifo.gr/authors/75/articles