Tabeiros terra, nº 9, maio 2000 optimizado

Haio 2000

Xornal Cultural da fjtmda

N' IX

Premio de novela Manuel García Barros A Editorial Galaxia e o Concello da Estrada asinaron un convenio de colaboración para a edición das novelas ganadoras do premio de novela Manuel García Barros.

Un premio que está consolidado entre os mais importantes de Galicia, e que nesta edición pechaba o prazo de admisión de orixinais con máis de vinte obras presentadas, algunha incluso de fóra de Galicia.

•OS NOSOS PAZOS

• REPORTAXE a parro- • TEATRO coa posta

Tabeirós Terra incorpora neste número unha co laboración da profesora Charo Bellot, que percorrerá os diferentes pazas existentes na comarca.

quia de San Vicente de Pepín, onde Manu el García Barros exerceu de mestre, chega ás nasas páxinas da man de Otero de Ameixeiras na súa habitual sección dos Comarcans de Honra ...

UNTA DE GALICIA re7)'

en marcha da campaña Primavera 2000 no Teatro Principal -música, cine e teatro-, o fenómeno teatral ten unha importancia básica da man dos Tirinautas e Os Lóstregos...

CONSELLERIA DE EDUCACIÓN DIRECCION XERAL DE POLÍTICA LINGÜÍSTICA

W:ahéirás W:eria, maío do 2000·

ZI

Concentración parcelaria, ouabandono O

rninifundismo en Galicia é un cancro incrustado dende hai moitos anos, e de non face-la concentración nun prazo curto de tempo as terras de tódalas zonas onde está pendente quedarían desertas. Os poucos residentes que hai con algunhas vacas da orella, pacendo libremente nas leiras dos demais veciños; mentres non se viren monte que será en poucos anos.

Antes traballábase todo co arado 'de pao' e ás vacas, e á man, cos complementos adecuados; asimesmo os rapaces desde moi pequenos axudaban nos labores en lugar de ir a escola. As familias eran moi numerosas e non importaba que as parcelas fosen pequenas porque acábase antes ... As carballeiras limpábanse tódolos anos da folla para estrar as cortes do gando, o monte rozábase tamén co mesmo fin, cando aínda era pequeno, de máis grande usábase para quenta-lo forno para coce-lo pan de broa cada oito ou quince días, tamén se usaban ademais silvas, espiños e demais matorral.

Estaba todo limpiño.

As cousas cambiaron radicalmente. Hai moita maquinaria, talvez máis da que é necesaria. O tractor non cabe polos carniños, nin pode da-la volta nas parcelas. O que antes se cultivaba está agora a campo e matorral e a monte, a toxos a maioría.

Os incendios proliferan por todas partes; máis do noventa por cento provocados.

Polo tanto hai que seguir matinando coa

POR ALFREDO GARCÍA CARAMÉS

pelexa por parte da Xunta contra incendios con tódolos medios ó seu alcance. Parece mentira que varios agricultores non queiraií

concentrar~

e co seu inmobilismo e senrazón entorpecen todo o que sexa progreso con medios pouco éticos en algúns casos.

Hai moita xente que está fora da aldea e non pode decidir nada, nin sequera a venda da súa parte xa que case non ten valor por estar en pequenas leiras, sin saber delas nalgúns casos.

Habería que busca-la forma e declarar inadecuada a explotación inferior a unha determinada superficie e evitar que o campo se desertice por falta de rendabilidade.

No Concello da Estrada onde eu resido e onde nacín hai moito monte en proiedade a toxos en pequenas parcelas, arredor de vintetantas por cada veciño, cunha superficie aproximada de 100 ferrados, que non valen para nada polo risco constante dos incendios; estanse erosionando cada ano que pasa, están desaparecendo os lindes, 'os marcos' que os delimitan.

Plantar e repoboar con plantas adecuadas en cada zona e ordena-lo monte para poder desbrozar e !impar para que os incendios non poidan actuar á súa maneira, menos fácil, pois sería a única forma de acabar con tanto pirómano.

A protección do medio ambiente é necesaria Iimpando vieiros, pistas, ríos, recuperando os muíños e promociando o turismo rural, que parece ter un bo porvir.

E unha verdadeira mágoa como está todo cheo de lixo por todas partes, plásticos, botes, botellas, etc... facía falta busca-la solución. · · ·

X

a metidos no milenio novo, no dous mil, por primavera e polo maio das nosas letras adicado a Manuel Milrguía e na Estrada a Avelina Valladares, poetisa insigne de Berres, unha vez roáis saímos á atención dos nosos lectores e á das nosas lectoras.

Facémo-lo - e non cansamos de repetilo- sempre abertos a tódalas ideas de mellora, libres, tal como os paxariños cantores a enamorar en voos de distingos de honra, desexosos de ben para os estradenses e galegos todos.

Tratamos cada vez roáis, a cada paso e en cada número desta publicación, de consagra-la nosa voz a esta terra de Tabeirós. Facémolo dende a dignidade -e con Galicia na cabezapara a convivencia, construíndo e asemade como conservadores -non únicos loxicamente- do noso tesouro cultural.

Tesouro que s eviye corno Patrimonio das nosas parroquias e lugares e que nos fai senti-la humildade do orgullo por sermos estradenses. Niso tománío~lo amor como sabor para así saber ben roáis das nosas vidas.

Como dixo Castelao, home de Virxinia Pereira, -e do cal celebrámo-los cincuenta anos do seu pasamento en Bos Aires- nós, os estradenses, debemos manifesta-lo compromiso coas ideas dos nosos tempos, cos homes e coas · mulleres, e disto faremos voz propia.

Pois ben, así, con realidades e imaxinación, sen artificios inútiles, tratamos de estar onde debemos, sen fórmulas para as rutinas, sen alimentarnos a cada hora de conformismos, pois quen pretenda enganar ou disi-

O Día das Letras Galegas estivo adicado neste ano a Manuel Murguía

REVISTA CULTURAL DA ESTRADA EDITA: FUNDACIÓN CULTURAL DA ESTRADA C/ Benito Vigo, 104 36680 - A Estrada Pontevedra Tfno:986570165 Fax:986570233 E-mail: valentin@a-estrada.org XERENTE: Valentín García CONSELLODE REDACCIÓN: X. Manuel Reboredo Baño David Otero Cario Loureiro Xoan Carlos Garrido Olimpio Arca Caldas Xosé Lueiro Lemos Xo é Rodríguez Xo é Vilariño . "icolau Alvarellos FOTOGRAFÍA: BERNABÉ S.L. Marcos Míguez Puri Gonzalo García Arquivo DEPÓSITO LEGAL: BG: 282/1997 MAQUETi\,CIÓN: FILMACION P.R.G.

IMPRESIÓN: Tameiga SL

tamos munha vez roáis a nosa lealdade ó noso pobo e por iso, tal como fixo L. Seoane, así o expoñemos e argumentamos polo que segue e dicimos:

l .

-

· -..___

------

---- ----

'<!ruheirós '©erra, maio do 2000

/3

Fernando PORTO, na distancia... cismo conxénitos, Femando tiña fe e confianza no seu traballo. A súa forma de falar era torrencial como os seus debuxos, que non tiñan nada que ver con infantilismos estáticos nin con esa xeometría intuitiva e atávica que adoita xurdir cando debuxanos despreocupados, coa nosa atención posta noutro tema.

. f o curso escolar 1966-67 aínda non había Instituto na Estrada, coido que comezou a funcionar o ano seguinte. Entón o que existía era un centro de longo e pretencioso nome, Colegio Libre Adoptado "Inmaculada Concepción", na rúa Serafín Pazo, nun edificio que hoxe conserva a marca esvaída das letras na fachada. Tratábase dun lugar frío, ruidoso e provisional. Os . profesores eran graves e distantes, condicionados pola mediocridade do siste!Ilª· As nenas tiñan clase pola mañá e os nenos ppla tarde: Era.unha xeración que se iniciaba nos estudios. coa prédica, por parte dos rnaiores, de sermós á esperanza, o futuro; todo estaba en función do día de rnañá. E o día de mañá chegou para aqueles rapaces e rapazas. Os que non se viron obrigados á forzosa elipse da emigración, forman unha parte importante da sociedade estradense actual, na construcción, nos talleres, na política, na medicina, no narcotráfico ou na policía municipal.

N

'

aquel ambiente doutrinario e falso tiven a sorte de compartir pupitre con Femando Porto Mato. Gardo dende entón unha lembranzanobre e admirativa do meu compañeiro. Eu ía a andar dende Ouzande e estaba dominado por un doloroso acontecimento familiar que fixo de min un neno triste, serio e tímido. Femando era un neno urbano e posuía todas as virtudes das que eu carecía, era imaxinativo, inquedo e directo.

Nos estudios iamos parellos, pouco máis ou menos, un ton medio-alto que nos permitía levar a nosa tarefa con desafogo. Pero o recordo máis vivo que teño del é o de manchar follas e follas co seu bolígrafo, ao que facía funcionar ata a extenuación. Unha sorte de intrincadas manchas que ían figurando un debuxo abstracto con vocación de pintura. En contra do meu medo e escepti-

H C

oxe, 23 do Marzal, finou Dona Teresa R. Castelao.

umpriría 101 anos o vindeiro día 15 de maio.

Nascera no Século XIX, viviu enteiramente o Século XX e morre no ano 2000. Se os séculos que son tempo, que son aire, que son nada, tivesen a vanidade que sentímo-los humans - que nin tempo, nin aire, e que pouco máis somos- , disputaríanse en guerra cruenta a titularidade de Dona Teresa magnificando cada un os seus méritos e alegando cada cal, en primeira persoa, as súas razóns: En min nasceu, en min viviu, en min morreu.

Por menos-, por bastante menos, téñense desencadeado guerras que deixaron. milleiros de mortos e miseria e países asulagados e cheos de odio.

Sentín por Dona Teresa unha fonda devoción da que era merecedora "per se", a que engadía a devoción nostálxica pero viva, que sinto por Castelao, · polo irmán Daniel, o no so guieiro.

Cando publiquei " Refluxos", un libriño meu de poemas, adiqueille a Dona Teresa un soneto, que quere ser un canto, o que transcribo. Nese mesmo poemario publiquei tamén unha íntima e longa Carta Aberta a Castelao, demasiado longa para transcribila aquí.

E hoxe, ó saber da súa morte (¡pouco lle pesaba a Terra, fío de luz, tan lene! escnbín este outro poema, que qanscribo tamén.

Nos dous sonetos dou fe da miña devoción por Daniel R. Castelao e por Dona Teresa.

Nos dous sonetos quedan pa-

D

espois daqu~l curso a vida l.evaríame moi lonxe d~, Ouzande e do pupitre escolar, mais sempre houbo ocas10ns -pára o reencontro, -algunhas veces mesmo sen .chegar_;a vernos, ..-. Por exemplo, nunha exposición de pintura ·polas' fr;"'stas da Estrada, na Casa do Concello, nos primeiros setentá. ~ntr-e éadros dun, evidente descriptivismo formalista vin unha sc¡rie de)iñas contundentes e áxiles, o trazo vertixinoso de bolígráfQs e rotuladores, cor e psicodelia; de inmediato pensei en Feinándo, ollei o rótulo do autor e naturalmente coincidía, o título tampouco deixaba lugar a dúbidas, era contemporáneo, "Un hippie ve el mundo". Houbo outros encontros, un concurso de castelos de area, tamén polas festas da Estrada, onde Fernando modelaba con solidez arquitecturas efémeras; vímonos despois na Aso- · ciación Cultural A Estrada, onde se podían ver óbras diversas de artesanía, alí xa tiña clara a súa vocación ceramista, que fuxía _do tradicional por un carniño de risco e pescuda; merquei un dos círculos cerámicos nos que traballaba entonces, paxaros e mitoloxías. Actualmente coincidimos, nos meus regresos, nas rúas da vila quen Mostrart, na Coruña, onde amosa as súas pezas de elaboración traballada, irisacións e texturas de metal dócil. Formas diversas, rostros que emerxen nunha maré rigorosa e calculada, expresionismo e abstracción asequible para diversas seqsibilidades.

A necesaria comercialidade sen renunciar á vontade estética.

D

esta última época son algunhas pezas que ocupan un lugar na. miña casa e na miña causa sentimental. Olloas cando preciso voltar ás poucas páxinas rescatables daquela infancia de dor e chuvia. Cando necesito desandar o camiño de distancias e tempos idos. Cando lembrar é unha forma de seguir adiante. Ou sexa, cada día.

O PLUMAS CONVIDADAS

A Dona Teresa R. Castelao, in memoriam

M

aximino Sanmartín, poeta, home de letras e corazón, achéganos neste núm.ero de Tabeirós Terra unhas reflexións én voz alta, saídas das palpitacións dun día triste, o da -morte de Dona Teresa R. Castelao.

tentes tamén as miñas limitacións para poder expresar, como quixese, tan fondas devocións. Pero isto é o que menos importa.

SONETO A TERESA R. CASTELAO

Coma fío de luz estrelecido, coma o eco do silencio dun suspiro., coma un bater de azas sorprendido, coma o celme da gota do rocío, coma un chover agarimoso e místico, coma unha nota que se perde en fío

onde a neve cae cálida e fai niño neste corpo sutil, fráxil, de lírio,, conxúganse carácter, xenio, estilo., cando contracorrente sobe o río: e non creba, flexiona coma un vimbio facendo honor ao irmán e ao apelido.

Simbiose con Daniel, nunca · esquecido.

Tiña o canto que ser épico e lírico.

E este outro, transido de tristura:

SONETO A TERESA R. CASTELAO, MORTA

¡¡Ai, dor!! Fínou Teresa, a irmá Teresa, a irmá do irmán Daniel, vestal do mito que defendeu a herdanza da súa empresa con mans de seda e loubas de granito.

Non precisou discurso nin promesa para deixar co seu facer , escrito de pedra e fe, con fe de Marsellesa

do galeguismo en pé, un monolito.

Non debera morrer. Era tan leve, lfigenia en Rianxo, silandeira voz e corpo sutil, fráxil, de lírío, sacerdotisa blancazul de neve sen outro flamear que a súa bandeira por sempre, cera e luz, ardendo en cirio.../ -

•

, O ARTIGO ,

·-·.

Os Cruceiros en Cerdedo...

Luís Manuel Caxide Diéguez

Na antigüidade, aínda na época romana, a cruz era signo de tortura e maldición. Eran condenados á morte de cruz os sediciosos, os asasinos, os traidores.

Pero irrompe Cristo na historia e morrendo na' cruz convértea en símbolo de perdón, de esperanza e salvación. Co gallo da morte de Cristo a cruz transfórmase no símbolo por excelencia d·os cris. tiáns.

Galicia enteira está salferida de pétreos cruceiros e o concello de Cerdedo, igual que a Terra de Montes, son proba evidente do que dicimos. Os cruceiros forman parte da nosa xeografía inte-

grándose en hannónica simbiose coa paisaxe, coa cultura, coa arte e coa fe.

Os cruceiros non se han considerar só unha obra de arte ou unha lembranza nostálxica de tempos idos, senón tamén, entre outros aspectos, como instrumento de sacrilización e cristianización de lugares perigosos.

Así atópanse ubicados ordinariamente en encrucilladas, lugares de supersticións e vellos cultos.

A orixe dos cruceiros é moi diversa e variada. Ás veces a súa orixe non é outra máis que cristianizar un lugar de culto pagán.

Outras teñen como principio a

sacralización dun lugar onde se perpetrou un crime, ou tamén en lembranza dunha persoa morta en accidente violento, para que a alma do difunto non ande vagando sen acougo e amolando ós camiñantes nocturnos.

Hai cruceiros tamén que teñen como causa o cumprimento duna penitencia sacramental debida polos moitos e graves pecados , que o confesor lle imponía a un penitente.

En casos, os cruceiros agrupados, nacen para formar un 'Vía Crucis' penitencial.

N algúns casos os cruceiros presentan unha mesa de altar

adosada á base, tendo estes a finalidade de servir de estación na procesión do Santísimo, ou de descanso no longo itinerario dun difunto cara o Camposanto.

Tódolos cruceiros sen excepción teñen a finalidade de recordarlles ós cristián o feito salvífico do home.

A proliferación dos cruceiros dáse de xeito especial na época barroca, como consecuencia das ideas xurdidas da loita contra o protestantismo: a exaltación do purgatorio e a validez das indulxencias como alivio das penas alí sufridas. A construcción dun cruceiro convértese nun medio de gañar indulxencias, para repartos pecados de quen o mandou facer.

Esa é a causa de que tantos cruceiros presenten petos de ánimas, converténdose así o cruceiro nun obxeto de culto popular, sendo esa a razón da súa abundancia en Galicia. Só na parroquia de Cerdedo hai dez cruceros, sen conta-la cruz da ponte de

S. Antón e a que se atopa no valado duna leira, en Viduído.

Cruceiros que destacan, pola súa monumentalidade e fermosura no concello de Cerdedo, son o da igrexa parroquial, construído en 1.900 por Xosé Ferreiro, que tamén ergueu o grandioso e colosal cruceiro do adro de Quireza, destaca tamén o da parroquia de Castro, o de Carballás en Cerdedo, o da ermida do Pego en Parada, etc.

Nos cruceiros sempre se representa o drama do Calvario, drama co que tódalas nais e tillos de Galicia se senten intimamente identificados pota penosa situación económica e social dos tillos desta terra. Moitas veces os cruceiros son espello no que se ven reflectidos os membros do noso pobo resignado.

Os cruceiros son unha manifestación extraordinaria da arte, da historia, da ·paisaxe, da teoloxía e da fe. Son fitos onde se recollen e expresan os sentirnentos máis fondos do noso pobo.

~

A calor dos libros O

pasado 1O de setembro atravesei Galicia desde o Norte, desde a beira alta da Mariña Luguesa ata a Terra de Tabeirós, con motivo dunha mención especial no premio xornalístico Manuel Reimóndez Portela. Pensei (e perdón pola atrevida e gratuíta suposición) que se trataría dun acto protocolario, pero quedei gratamente sorprendido polo que alí aconteceu aquela tarde: desde a acollida calorosa (en todos os sentidos), pasando pola sentida ofrenda na memoria do doutor Reimóndez Portela, rematando coa seriedade do acto de entrega, perfectamente organizado, coas atinadas intervencións de todos cantos tiñan algo ou moito que dicir, sen présas, valorando a lectura como hábito nos mundos de hoxe, reflexionando sobre o seu futuro e o papel decisivo que desempeña. Cómpre salientar a lúcida e incísiva oratoria do mantedor do acto, o profesor Barreiro Rivas. A tar-

de foise deburlando entre aplausos e suores.

Regresei reconfortado pensando que nas pequenas vilas tamén se poden facer grandes cousas. O vindeiro ano estrearemos o milenio con novas propostas lectoras, coa tecnoloxía e a imaxe ao servicio da divulgación cultural. (Seica o libro é o 20 producto máis vendido na navegación por Internet, un dato esperanzador).

Se fomentar a lectura desde as páxinas dos xornais é pouco usual porque, cada vez máis, estanse a converter nun soporte supercial e frívolo ao servicio da nosa sociedade de consumo, menos común resulta estimular a lectura a través dun premio xornalístico na lembranza dun persoeiro dunha vita. Se por riba isto ocorre no marco dunha feira do moble e da man dunha fundación, hai que pensar que detrás ou mellor diante hai persoas con total dedicación e coa suficiente sensibilidade para saber que os libros son a chave

XOAN

alumean as follas dos nosos pracer e a inocencia lectora, diarios. Unha tradición trans- lendo perfilamos a nasa propia cendental nas nosas letras, é forma de pensar o mundo. ~ Ternos que ser optimistas, a ben sabido que moitos dos no------- ----- --· - ···· .. sos ilustres escritores verque- supervivencia da literatura está ron as súas mellores tintas ali- garantida como asegura o promentando as páxinas da pio Grass: "sempre quedará prensa. Debemos pular, xa que esa última folla voando ao venlogo, o hábito lector desde to- to con algo escrito". . dos os ámbitos sociais: a famiNeste último (ou derradeilia, os medios de comunica- ro) o u tono do milenio, este alto c10n, a escola (a mi n outono dos poetas que levou a do futuro.

Penso que están no bo ca- imcúmbeme dir~ctamente co- · dous dos grandes (vivirán semmiño, que esta xente comezou mo educador) onde a ampla e pre, a súa morte non é certa): unha andaina senlleira e enri- rica oferta editorial c.ómpre R. Alberti, o poeta do mar suquecedora que xa se e stá a que vaia acompañada da teste- reño, e Uxío Novoneyra, o noconsolidar na soleira do século muña do mestre, sabemos que so poeta da montaña misterioXXI. o gusto pola lectura, nos pri- sa, dos tesos cumes, ese canto Reservar espacios para os meiros anos, ten moíto de imi- do Courel, ao son do seu coralibros nos xornais é fundamen- tación e admiración. zón, cando están: "os soutos Para mantelo, ese maxiste- /alumados d'ouro" e "chove tal, ás páxinas propias e especializadas que algúns conceden rio debe ter continuidade nos pra que eu soñe", entremos na • súmanse as colaboracións lite- distintos niveis educ a tivos fraga das palabras, percorrararias (xornalismo literario ou abrindo as fiestras do futuro ás mos os múltiples sendeiros da literatura xornalística) e mes- novas xeracións. Como di escrita, tiremos do fío da mamo poderiamos falar de peque- Günter Grass, o último nobel deixa máxica da memoria e do nos ensaios, auténticas xoias, a de literatura "non hai nada soño e sintamos a calor dos lixeito de artigos de opinión, ar- máis fermoso que a mirada bros que acende a chama da gumentados con rigor, refle- dun nena que le" porque os imaxinación, a carón da Estraxións cheas de sabedoría que que aínda conservamos ese da, referente inequívoco.

N ·E1,·R,. A· ; .

: J

;{

.

R/ San Paio, 21 36680 - A Estrada tfno e fax: 986573216

Avenida Buenos Aires, 100 36500 - Lalín tfno:986783988

web: http://www.ofitiendas.com

'cn:aheirós 'cn:errn, maio do 2000

)

'

I

./.5

A palabra "pazo" responde a unha vivenda señorial relativamente fortificada ás veces, pero que non é sinónimo de "castelo". Menos aínda se podería traducir ó castelán en tódolos casos -por "palacio", termo que ten unha connotación moito máis urbana. Así pois, trátase dunha casa señorial rural, moitas veces con orixe afinais da Idade Media ou principios do Renacemento. Consérvanse moitas delas na actualidade, tendo pasado como é lóxico, por numerosas transformacións. A miúdo os pazos fo ron cambiando de dono, pero a súa personalidade inicial permanece ó longo de séculas

¡ I

O

que se pretende nestas liñas é recordar o que os pazos galegos supuxeron para a nobreza fundadora dos mesmos e os seus descendentes, así como recoller as poucas informacións que sobre o pazo do Preguecido se atopan espalladas en varias publicacións.

Os pazos son o núcleo da nova nobreza galega de finais da Idade Media, "rninifundista, comparada coa castelá ou andaluza, pero que sen dúbida é o cumio da pirámide social galega da época, As casas señoriais galegas non eran ricas, polo que moitas veces facían pagar máis e máis impostos ós cabaleiros e eclesiásticos dependentes delas. Esta mesma situación provocou unha especial unidade entre os fidalgo s pertencentes a unha determinada casa en momentos de escasez, para manter o prestixio ou incluso a existencia da mesma.

Tamén no que respecta á herdanza, vese xa na Baixa Idade Media e dende logo no século XV, a existencia moi xeral do maiorazgo, debido ó interese de que o señorío non se desfaga pouco a pouco.

Neste contexto é onde debemos situar a casa ou pazo do Preguecido, que xunto con outros doce e outras. casas de menor importancia se extenden por todo o concello estradense.

Todos eles teñen características comúns que non podemos agora establecer, sendo diferentes ó mesmo tempo dos pazos da zona marítima galega, por regra xeral máis suntuosos. O pazo do Preguecido, sifo na parroquia de S anta María de Aguións foi fundado no ano 1556, segundo consta no mazo primeiro dos libro s perten centes á casa: "Fundación de vínculo y casa do Preguecido - que hizo y fundó el canónigo de la catedral de Santiago, Gómez Rodríguez de Sotomayor de Riobóo, en quince de Abril de 1556, perante Gonzalo Puñal, (escribano) del número y cabildo de la ciudad de Santiago." No mesmo escrito especificase os foros que ten a propiedad e, así como en favor de

quen fai o vínculo: Juan Rodríguez el Mozo, fillo de Juan Rodríguez e María Alonso, os seus parentes, (pais). O favorecido é neto do fundador.

Aparecen entre os seguintes herdeiros nos séculos posteriores, os nomes con máis sona das familias da historia galega, como é a propia dos Soutomaior, os Sarmiento, os Aceve-

realizada totalmente en pedra granítica. Respecto da planta, ten forma de T irregular, polo que poderíamos dicir tamén que se trata dunha L. Sobresae <leste conxunto, a capela, pegada por unha esquina ó muro.

Dita capela é posterior ó resto do edificio. O alzado está formado por robustos muros de pedra, tanto exterior como inte-

do, Ramiranes. Antonio Aceve- riormente. A casa consta de pido vendeu a propiedade a so baixo e piso principal. No Segundo Paseiro Andión, es- baixo ademais de salas, cometando hoxe en día en mans dos . dor, etc. está a vella cocina que sucesores da familia Paseiro conserva unha fermosa e gran Cid. lareira. Na fac hada principal A situación do pazo é privi- destaca un pórtico formado por lexiada, nunha ladeira pouco tres arcos rebaixados, sendo o inclinada, erguéndose nunha da esquerda, máis rebanado que zona sen arborado, véndose os outros dous. No piso supedende a estrada que leva a Pon- rior enriba do pórtico hai unha te Ulla, e que cruza pouco máis longa galería. · adiante o río Liñares.

Excepto os nomeados arcos, Dende o punto de vista ar- tódolos vans restantes da consquitectónico e artístico referiré- trucción: portas, ventás e balmonos primeiramente ós aspec- cóns son alintelados, resultando tos constructivos. A obra está máis ben pequenos, como co-

Pazo do Preguecido rresponde ó estilo xeral deste tipo ,de casa galega.

Parte da construcción corresponde ó século XVI, pero a maioría da actual edificación é posterior. Moi posiblemente nos séculos XVIII e XIX remodelouse e refíxose gran parte do edificio actual. Igualmente no século XX fóronse reconstruindo ou arranxando partes como os tellados, as vigas, e facendo unha nova distribución en parte das estancias da casa. O número actual de habitacións son unhas vinte. Estilísticamente non

fóra da parte amurallada que delimita propiamente a casa.

Non existe decoración escultórica exenta, pero debemos facer referencia ó escudo que está enriba do arco da esquerda do pórtico de entrada: parece ser do século da fundación da casa.

Está dividido en catro partes: na superior esquerda representase un animal ¿león? rampante sobre unha fortaleza. Na inferior esquerda, un animal semellante ó anterior, tamén na mesma posición, mais coa fortaleza ás suas espaldas. Na parte de-

ten a edificación nada especialmente claro e definido.

En toda ela predomina a horizontalidade, pero ternos que referimos con especial énfase ó único elemento exterior que dá verti calidade ó conxunto : a gran cheminea que se corresponde coa anteriormente nomeada lareira. Ademais do seu tamaño, chama a atención o remate de catro corpos xeométricos nas esquinas, coroados por bólas, detalle que ben podería ser barroco. Verdadeiramente a cheminea domina todo o conxunto dende a súa (relativa) altitude. O pazo posúe outras dependencias exentas: un gran hórreo de oito claros e un pombal de forma octogonal, muros de sillarexo e aristas con sillares. Chama a atención o bo estado de conservación desta construcción.

Tamén ten establo, non en uso na actualidade. Ten casas de caseiros nas terras adxuntas,

reita superior represéntase un debuxo xeométrico axadrezado, e na parte inferior dereita hai unha serie de liñas horizontais ondeantes que ben puideran representar auga. Non existe ningunha intérpretación deste escudo.

Tampouco se parece a outros doutras casas nobres da zona aínda que nalgúns aparece o león rampante e noutros o axadrezado.

Rematamos así a nosa "visita" a un pazo que definiríamos de exemplar polo seu estado de conservación o que significa un continuo esforzo, pasado e actual por parte das persoas ás que lles tocou a fortuna e a responsabili dade de manter esa parte do patrimonio artístico en boas condicións, deixando encerrado o pasado nesas paredes de pedra cheas de historia, e por outra parte sendo palpable tamén unha sensación cotiá, só posible no vivo e habitado.

'\\ 'IDaheiriis 'IDerra, maio do 2000

61 Hai que ver - e nótaselle que o del é emoción, o noso por el, a cada paso,moito respecto. Manuel non é dos de deixar pasar de largo e sabe ter boa conta da historia que coñece moi ben.

X

1

I

1

a polo f~breiro, des te ano, por lf a Venn, po1 bo arraiano de Monterre.i, a falar de Castelao, xunto con Avelino Pousa Antelo, presidente, despois de xantar, nunha tarde de sol ridentenunca tan ben dito, coa compaña de Xoán Carlos Caneiro, achegámonos á Parroquia San Vicente de Pepín, cun cruceiro estupendo, que sería de estudio interesante para Don Manuel Reimóndez Portela, no Concello de Castre------10 de Val. E claro, diranse, ¿ a que vén tal cousa?

Pois nin ruáis nin menos porque alí, en Pepín, na casa ·de Pachín, que tamén foi mestre, impartiu escola e ciencia Don Manuel García Barros - "KENKEIRADES" -. El ben soubo, e deu así exemplo como se verá de seguido, que, como dixo M. Varela Buxán, o mellor faro para impedir que os pobos tropecen, é unha escola. Foi no ano de 1927. Daquilo, por se-las cousas así e non outras, aínda quedan algunhas sombras. De tódalas maneiras aí está da nosa man a esperanza e con nada se gaña con andar a facer lamentacións.

De entrada, na aldea, un quinteiro amplo e namáais chegar, xa fomos ben recibidos.

Sen moitos problemas leváronnos a xunto de Manuel Rolán Pazos, de oitenta e dous anos ben levados, pódese ver na foto, un dos de certo, auténtico, dos que exerce dignidade, xenerosidade e boa palabra. Na súa porta ben pode entenderse e lerse aquilo de pasen sen chamar: El foi alumno de Don Manuel e nótaselle o orgullo de tal.

- Eramos ó pé de corenta na escala. Un mestre moi bo, non pegaba. Moi listo. Aquí botou dous anos. Estabamos homes e mulleres. si, de seis a catorce anos.

Dende a entrada da casa, coa testemuña de Manuel Carrajo, sen cuñado, posiblemente bebendo os dous de maneira distinta, pero do mesmo ma-..nancial da memoria comunal, que así o acordan e nótaselles, coas súas miradas nobres, Manuel Rolán recorda a Dolores, a Dorinda, a Pilar que está en Andorra, a Bieito, morto no 36, en Grao, Asturias, a....

- Aquí no lugar eramos cincuenta veciños, pero á escala viñan rapaces e rapazas doutros, de Ribas, de.. - e para - .

Viñan andando e traiamos a "carabela" de tea de pano.

Nela poñíannos os da casa un pouco pan e un algo de touciño. Si señor, xantabamos aí, xunto do pozo, no cuberto ese.

Manuel acariña un algo a súa pucha, afirmase no caxato e mándalle ós cans que deiten .

Quere un algo ruáis de ben poder estar. Podemos dicir que nos parece que lle está a gustar o de conversar conosco.

- Non viñamos sempre, soamente cando chovía ou non había traballo. Saben? Eu xa "arei" con nove anos, xa que lago, para que dean canta do que !les digo, cando non "servía", viña á escala . .

-Esta escala deixou de selo hai trinta e cinco anos. A casa chamábase a dos Pachíns. Tiña o piso de madeira i con algúns buratos! A escala en si era unha habitación das de arriba cunha corte debaixo. O Pachín, o dono, el iamén foi mest re, si, mesmamente deulle clase a meu pai. A "patrona" que o atendía era Agustina a filia de Xacinta.

O contarnos de Manuel Rolán, mirándoo como é connosco nesta tarde de febreiro tan morna, na compaña dos que estamos aquí en Pepín, vólvese un poema que se le moi ben e relese con ruáis gusto a cada hora.

A súa memoria faise libro, as súas palabras un tratado de ciencia tan culta como popular.

Como dixo Don Ramón Otero Pedrayo, cando algún así como Manuel Rolán vaise para as estrelas, con el tamén desaparece un ha enorme tese doutoral, digna de calquera paraninfo, engadimos nós.

"Esta escola deixou de selo hai trinta anos ... a casa chamábase a dos Pachíns.

Tiña o piso de . ...'' madeira

Manuel, segundo irnos, vai atopando moitas cousas que sabe ben.

O seu é un ir fermoso e nós deixámonos tamén ir con el.

Somos xuncos movidos pola forza da mesma corrente. O del, o de por cando a súa nenez, non se pode dicir que lle fose moi incómodo, pero con todo chegoulle ben. No de hoxe, ó recordalo, Manuel fai del calor e luz.

O COMARCÁNS DE HONRA

o

obode San icente de Pepín O

tero de Ameixeiras achégase neste número á memoria da escola onde D. Manuel García Barros deixou pegadas de sabiduría...

- Na escala había tres encerados e un mapa. Un alzadeiro para poñer os libros e un "chisme" con boliñas de contar. Soamente tiña ata cincuenta. Tamén tiñamos libros "O Manuscrito", "A Historia Sagrada", " O de Ciencias", "O Catón" ( el dille Cartón), " O Rayas" e non recordo máis. Disto son testemuñas tamén dous máis que se achegan, de moi boa presencia, son Miguel Pazos e Antonio Dapía Prieto.

-De primeira hora, aprendendo, pasabamos á pizarra, despois, xa cun algo máis de saber; o encerado e por último, xa traballabamos no caderno.

Nunca me gustou que me pegasen. Tanto foi asi, que un mestre, o Piñeiro, deume unha e boteimefóra.Non volvín máis.

Falámoslle da importancia do mestre de Berres e de Callobre, de Don Manuel.

Escritor, agrarista, galeguista e nacionalista, académico, xornalista, animador rural e social, e tantas e tantas cousas.

Un mundo enorme de vida e de propostas, si, el sabía que Galicia non podía existir sen estar en ningún sitio.

-Xa nolo.parecía. Miren, cando tiña unha hora libre, marchaba xunto de Martín, o "Cesteiro" e jalaban das súas causas. ·

E

n o n f o i

un ha i 1u -

sió n, diría moslle un ha

mén ía o n da

isto.

-Tamén había un reloxo de parede con. caixa de madeira boa. O mestre Don Manuel traballaba moito ne! por que se conservase ben. ¡Claro, el era dos de Vilancosta de Berres, dos supremos artistas da madeira, torneiros de toda a vida faltaría máis! Chegou lago un mestre e dixo que non valía para nada e levouno. Non se soubo máis do reloxo aquel tan de estima. Xa ven vostedes... así !les foi.

Manuel Tojo Pazo s, o "Cartillas". Levábanse moi ben e sei que trataban de cómo ían as causas, si, seino, que eu escoitábao por aquí. Como xa dixen, Don Manuel era bo e moi listo e non me estraña nada do que me cantan. Tamén, meu pobre, debeu sufrir, cando lle quitaron a escala, pois a el gustáballe ensinar. Nós non tuvemos queixa del. _ E Manuel para. Está como quen lle busca sentido a algo.

Os que estamos· con el non di. cimos. nada, _deixámolo así e

/7

Waheiró·s 'fil.erra, maio do 2000

ANTROPOLOXÍA POÉTICA V::)LL30d VI0010dO'tllNV "' /

que el poña o ramo. Tomar medidas, ben pode pensar el conosco, non é que o xastre te afogue coa cinta de medir.

( buxaina ou trompo) que se facía de madeira de freixo ou .oliveira, á BARBADIÑA ás escondedelas) e ós hechos que se lle metían cha-

- Pois mi ren, aquí pola Pascua, os rapaces dabamos un real cada un e polo día de compadres, co xunto, agasallábaselle un cabritiño ou un p erico ó mestre. El traía uns churros ou algunha outra causa e pasabámolo ben. ¡Unha festa amable e inocente, como se debe!

E a súa memoria segue a non ter valados . Quizabes . por veces vólvese unha poza xeada que segundo se recorda, vai derreténdose con tento e sentido común.

Manuel fálanos da nenez, dos xogos daquel tempo na es, cola de Pepín con García Barros.

-Xogabamos ó MARRO, o IRA (para nós a billarda ou a estórnela), á PORCA CO TORGO (¡único! -exclamamos e apre ndemos, estamos en Galicia, un país cunha Lingua 'de mil falas). A porca co torgo era como o "hockey". O torgo era a bola de xogar que sacábamos da torgueira, unha moquiña. Xogabamos Ó· PEON

Manuel f álanos da nenez, dos xogos daquel tempo ne escola de Pepín con García Barros

mabámoslle a "CALLADA".

Botabamos cuspe no chan e quen máis lonxe quedaba del bailando o peón, era quen pan- · daba. ¡Que mundo extraordinario!

O solpor non é quen de poñernos sombra.

Aquí estamos á luz da experiencia, a que só se posúe cos anos e Manuel tenos moi feitos e ben cumpridos. Son anos de vida, xoias, como pezas marabillosas de cristal que nos levan de campar bo. Feítas á man, día a día, sabendo con sabor e gusto. Os xogos, os seus nomes .... ¡ai que razón tiña o Taibo, si, o de que en cada roca seu fuso e en cada terra seu uso!

Xa de volta, máis sabidos, non había dúbida. A Estrada ten débeda con San Vicente de Pepín. Ternos que ir alá. Deixar alí ben nomeado o noso Patriarca, mestre daqueles que aínda viven e o recordan con sentimentos primorosos. Alguén terá que da-lo sinal de saída e vería, os máis de nós postos de camiño. Por aquelas teiras arraianas o noso home de ben, Don Manuel, deixou semente da boa, a cal deu froitos. "Hei de ir alá miña nai se non morro! ste ha se-lo cantar ou brado dos estradenses de certo.

Maximino Sanmartín Sobrino

E :, iSN

VE ~1!DA

PROXIMA

Edií. "Gradín" Edif. "San Martiño"

Edif. ·"Calvo Sotelo" Edif. "San Antón. .3" Area Comercial, garaxes,

Oficinas. gara:xes, Apartamentos, Pisos 3 habit. 4 habit ' e Baixos cometcfais ·

DENDE #5~300.000.-#

CO~,tST.

Apartaíne4tos, Pisos 2, 3 e 4 habit ··· e Baixos Comcrciais .,,,

DENDE.#7.600.000.·#

NOVIDADE

ALUGUER DE OFICINAS Rúa Calvo Sotelo,41 A ESTRADA

INFORNI.ACIÓN <~ VENDAS Na rúa Calvo Sotulo, 11 - Baixo (A Estrada) Tfno: 986 57.25.76

,.

I'

8)

W:aheirós '<!rerra, maio do 2000

orixinais que nos puideron che- García Barros non foi un home gar de Buenos Aires onde xa só que vivise á marxe da sociedaestaban nos faiados dalgunhas de na que se atopaba e, como librerías; estamos a referimos dixo R. Barthes 'o canto' está por suposto aos contados exem- presente en todos os tempos, en piares da segunda edición desta todos os lugares e en todas as obra porque o que é dos poucos sociedades'. que poidan quedar da primeira Co conto García Barros preedición do ano 1931 os canda- tende achegarse ao pobo, ese dos persoais de quen os tiñan pobo de comezos de século ao impedían que estes exemplares que había que lle abrir os olios puidesen saber se no mundo fi- para que puidese actuar Iibrecaba alguén máis có seu testa- mente e en conciencia debido ferro, ó igual que outros moitos ao estado de postración no que monumentos da nosa cultura se atopaba e á cantidade de deque non serven nada máis que predadores que o rodeaban por para enriquecer o ego de quen todas as partes tratando que os ten e non para se converte- non tivese ningunha saída por ren en nexos de unión entre as ningures. diferentes xeracións do noso Con ese obxectivo se dedipaís, por veces demasiado ne- cou García Barros a escribir os cesitado dese elo anterior que seus 'Contiños da Terra', xa moitos estudiosos devecen por que o conto era totalmente funcoñecer e profundizar para que cional para chegar ao pobo e as vindeiras xeracións vexan asimesmo, debido á analfabetique teñen algo antes polo que zación existente na época, que Ioitar. chegando a uns cantos este paPosibelmente estes testafe- sase de boca en boca e se esparros comezasen os libros por liase, algo que non ocorrería detrás e se 'aferren' ao consello con calquera outro xénero Iiteque Gar-cía rario.

Barros dá na ~--------------~ O contraportaconto é da da 2ª edide moi dos c1on doada 'Contiños transmida Terra': sión oral e moito máis naque 1 a época ~--------------~ onde a xente ao cabo do día se xuntaba ao redor dunha Iareira a falar, "Este é un libriño que ó tela como moi ben se nos reflicte non se deberá presta/o. no deseño gráfico da portada Todo aquil que queira lelo ¡Faga o favor de compra/o!" das primeiras edicións onde cinco persoas ao redor dun pote Un consello totalmente res- na lareira falan e ao mesmo petable na época en que o libro tempo se adican a fiar. viu a luz xa que calquera podeGarcía Barros soubo buscarría ir a unha librería e adquirilo Ile unha profundidade, un obou ben pedírllelo aos coñecidos xectivo, aos seus 'Contiños'; el ou achegados en Buenos Aires pretendía que estes 'Contiños' que, por desgracia, había na fosen exemplarizantes e que os maior parte das familias estra- receptores deducisen o que el denses, pero que na actualidade prete ndía con eles; para el o debería ser un consello revisa- conto tiña que ter tamén un obxectivo didáctico, deixando de do e non tido en conta. lado as máis das veces o aspecto estilístico. O lector debe pasalo ben lendo pero tamén de'CONTIÑOS DA TERRA' berá reflexionar cada vez que E unha obra de contos e non conclúa un deles sobre o que o obviemos que o conto como autor nos quixo dicir con el. xénero literario está presente en O fondo e a forma deben de todas a literaturas do mundo e ir da man, pero nestes 'Contina nosa literatura non foi unha ños' as máis das veces o fondo excepción, por suposto. Xa no vai diante tirando de cando en - ---"'"--- - -- -- - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - século XIX comeza esta impor- vez da forma.

O mesmo García Barros notante tradición literaria que posi belmente acade o seu mo- lo di na introducción á primeira mento cume na 1ª metade do edición: século XX. Case todos os gran"Pero eu propuxérame un des escritores da nosa literatura tocaron este xénero literario e fin coíles: o de afeizaar ó pobo non é o caso de nomealos aquí á leitura no naso idioma abrína todos, pero si facermos rese- dolle camiño a causas de máis ña a algún que todo o mundo fondura palas que era preciso coñece como Valentín Lamas facelo entrar".

Carvajal, Anxel Fole, Alvaro pro/esor Carlos Loureiro achéganos neste traballo moitas Cunqueiro, Xosé Luís Méndez Se na época foi o libro máis Ferrín ... por falarmos de escri- lido con moito polos estradenrazóns, -o tempo que se fe licita e nos fe licitamos todos po- tores de diferentes épocas. ses debido sobre todo á sona No medio de todos estes ta- que acadaran os 'Contiños da la recuperación dos 'Contiños da Terra' do escritor estra~ mén ternos que facer un sitio, e Terra' en 'El Emigrado', non dense Manuel García Barros-, para repasar esa obra maxistral. non para facer morea senón que . deixemos pasar agora esa oporo sitio que realmente tunidade de lelos, comentalos, Carlos Loureiro f ai tamén un ha brillante descripción do que esixindo lle corresponde, para o noso disfrutalos . .. Moitos des tes significaban os 'contos' como xénero literario en tódolos tempos. veciño Manuel García Barros, 'Contiños' inda son perfecta(non esqUezamos que tamén to- mente actuais e os que non serA finais do 1999 por fin puide- época en que foi escrita deu a Xa eran horas de podermos ter cou este xén ero literario na virannos para comprender moimos atopar nas nosas librerías coñecer ao seu autor e pola que un exemplar de noso e non só maior parte das súas obras que to mellor a sociedade na que esta tan importante obra que na el tanto loitou por ver impresa. valemos de copias dos poucos inda permanecen inéditas). viviron os nosos devanceiros.

DREPORTAXE

'Contiños d Terra' de Manuel García ar s

O

'Cn:nheirós 'Cn:errn, .maio do 2000

19

V CARTEL DO SAN PAIO A comisión de Festas de San Paio de A Estrada acaba de facer público o cartel que anunciará o festexo deste ano para os días 23, 24, 25, 26 e 27 de xuño. O autor da imaxe das festas do 2000 foi o cubano Baldomero Calviño. Na actualidade, ultiman os detalles da presente edición, que incluirá un festival folk, a baixada de carrilanas, a procesión de San Paio, entre outras.

V HOSTELERÍA O sector da hostelería nocturna da Estrada organiza un concurso de anagramas e eslógans do sector nos que se reflicta a vinculación da vila cos diversos locais de ocio estradenses. Segundo indicaron portavoces do colectivo hosteleiro, o autor do anagrama que se seleccione terá un premio de 20.000 pesetas, así como se lle fará entrega ó ganador no apartado de eslogáns de 10.000 pesetas. Os interesados no concurso poderán presentar os seus traballos ata o vindeiro día 25 no local da Asociación Comarcal de Empresarios da Estrada. Entre os requisitos esixidos para participar nesta actividade, figuran o uso da lingua galega, a utilización de tres cores no anagrama e a presentación nun tamaño non superior a 70x40.

Por outra banda, os integrantes da xunta do sector da hostelería nocturna estradense organizarán unha campaña publicitarias nos medios de comunicación, tanto en radio como en prensa.

V ESCAPARATISMO O Centro Comarcal Expotabeirós programou para mediados do mes de maio un curso de escaparatismo que terá unha duración de 25 horas e que se desenvolverá os sábados pola . mañá. O curso inclúe catro módulos, e está dirixido especialmente ós pequenos e medianos comerciantes para adaptarse ás novas técnicas de marketing e nas melloras que se poden emprender nos respectivos negocios.

VXORNADAS CULTURAIS A Asociación de Veciños San Esteban de Oca vén realizando dende finais de abril, e durante tódalas fins de semana de maio unha serie de charlas, conferencias e mesmo recitais no que se converte nas primeiras xornadas culturais que organiza esta asociación de veciños -presidida por Consuelo Moreira- , que vén ademais facendo diversas actividades, como cursos de idiomas, de cociña ou de informática.

V DAME A TÚA MAN A Editorial Fouce, dentro da publicación Strata de estudio e investigación da Asociación Cultural A Estrada publicou 'Dame a túa man' , na lembranza de Xoseme. A obra estivo coordinada pola súa irmá e por Pablo Porta.

Fallado o premio de poesía Avelina Valladares 'Anaquiños' de Eva Rojo e 'Dime Melancolía' de Xurxo Alonso foron os gañadores nas dúas categorías desta cuarta edición do certame REDACCION

Os poemarios Anaquiños de Eva Rojo Dacosta, de dez anos de idade e natural de Vigo, e Dime Alexandría de Xurxo Alonso, de 38 anos e residente en Vilagarcía, foron as dúas obras gañadoras da cuarta edición do Premio de Poesía Avelina Valladares do Concello da Estrada nas categorías de menores de 16 anos e adultos dotados con 50.000 e 200.000 pesetas respectivamente.

A entrega de ambos premios celebrarase o vindeiro día 20 no salón de plenos do Concello da Estrada, acto que se inclúe no programa da vixésimo séptima edición da Festa do Salmón. Na presente edición do premio literario Avelina Valladares, o concello estrade n se recibiu un total de

vinteoito obras, vintecinco participaron na categoría de adultos e os tres restantes na reservada para menores de 16 anos.

O xurado do presente certame literario, integrado polos poetas e membros da Asociación de Escritores en Lingua Galega, Xulio Valcárcel e Chus Pato e o profesor d e Filoloxía da Universidade da Coruña, Luciano Rodríguez, e tamén con presencia da presidenta da Asociación de Consumidores e

Amas de Casa da Estrada, Noni Araujo destacou durante a presentación dos traballos gañadores "a madurez literaria e dominio das formas" na obra de X u r x o Alonso.

Os premios Avelina Valladares vanse entregar o día 20 dentro da festa gastronómica do Salmón

E n canto á obra de Eva Rojo, o xurado destacou especialmente a "musicalidade e o perfecto refl ex o do mundo da

infancia".

Os dous gañadores , tanto o pintor Xurxo Alonso, como a rapaza, Eva Rojo, falaban ese mesmo día en Radio Estrada, amosando os dous a súa satisfacción polo galardón.

Eva Rojo incluso leu en directo un dos poemas de 'Anaquiños' manifestando tamén que era o primeiro premio 's~­ rio' que lle daban na súa courta vida, posto que só conta con dez anos.

A mesma opinión foi a de Xurxo Alonso, quen ten como actividade principal a pintura, pero con incursións nun tipo de poesía que cualificaba de "épic;a" nos micrófonos da emisora municipal, nos que tamén recibía en directo os parabéns dos membros do xurado do premio.

Xosé Luna presentou un libro sobre a poetisa de Berres REDACCION O escritor e historiador estradense Xosé Luna Sanmartín presentou en sociedade o seu último libro, titulado 'Ond 'o sol facheaba ó amañecer - vida e obra da cantora da Ulla Avelina Valladares Núñez ', nun acto celebrado no Teatro Principal e auspiciado pola Asociación Cultural da Estrada.

No acto, presentado polo profesor Carlos Loureiro, o autor fixo un percorrido polo contexto histórico e literario da poeta de Berres, percorrido que tamén reflicte o seu libro.

No mesmo acto celebrouse un recital poético.

'Ond"o sol facheaba ó amañecer' Vida e obra da cantora da Ulla

•

'<n:aheirós Werra, maio do 2000

10/

]p

olos últimos anos do século pasado, así cóntovolo eu, tiñámola necesidade en Galicia de ir traballar á sega do trigo a Castela.

Había que velos como marchaban en camariñas de ata vinte homes. ¡Tal ánimas en pena, meus desgraciados!

Para este facer, os señoritos tiñan ó "explotador", que era quen se adicaba a contratar ós homes. Tamén corría polo de chamarlle "mayoral". El segaba coma todos e nos campos era quen ía por diante para turrar ben polos demais ata quitarlles do corpo a última pinga de suor.

Pola noite, de tan rendidos que estaban os pobres galegas segadores, xa no n se movían dos campos e durmían alí de calquera maneira tapados cunha manta, se aquilo se lle podía chamar iso. A comida, por lle dicir algo, dáballa o dono da finca. Cos homes segadores tamén ían uns rapazolos de quince ou dezaseis anos que eran os que ataban os monllos_de trigo que se deixaba deitado no chan.

Moi malo foi 0 trato que recibiron os nosos homes. As mulleres das aldeas, co pensar nos que marchan, estaban ou viñan da sega, cantaban así, con letra dun algo do de Rosalía de Castro:

"Casteláns de Castela, ¿que lle facedes ós galegos?

Cando van, van como flores e cando veñen, veñen coma negros".

comida. Comida que consistía en pan e touciño e quen non tiña, pasaba o camiño "a pan e "augha". ¡Éravos do máis triste

neboeira, viron algo máis que néboa, que brétema, que "polvo"de caballerías. ¿ Serían ladróns e bandidos? -pensaron dous.

Rápidamente, eses dous, aco-

'Por maio do ano de Manuel Murguía e de Avelina Valladares

''Os tres galegos que viñan da sega de Castela'' DPORAF As comidas que lles daban non eran das de moi do caso. Todo .a base de 'ghaspachos' . As forzas mirrábanlle de seguida e cantan que o "mayoral", ó remata-la sega, quedábase con menos da metade dos que comezaron.

Pois ben, os que poñían fin, inmediatamente, collían a pé por "camino de ferradura" adiante cara a Galicia.

Dicían - corno me contaron os meus antepasados - aquilo de ¡carreira e manta!

Tanto en ir como en vir, botaban de cada camiñata sete a oito días. Algunhas camariñas acompañábanse dun burro para levar nel algo de roupa e un chisco de

•

- Non todos gañaban o mesmo, cháronse. Un detrás duns peneuns a vinte pesos e quen mais, dos e o outro subiu a unha árbocen, que eran os máis afortuna" re, da cal agora non acordo o seu dos, pois tiñan traballo todo o nome. O terceiro deles, el con tempo da sega. non moitas luces, pero dándose Destas, meus "amighiños" , , as do valente, seguiu o seu camicoa miña fe por diante, nunha ño. das camariñas, ían tres irmáns, dos cales, a dicir verdade e noso ¡Xa me pillaredes logo! -díSeñor me perdoe, entre os tres xolles a seus irmáns- ¡Tendes non daban a talla dun espabilado. máis medo que traseiro!. ¡Mira que sodes un mundo ! ¡ "cagXa estando os tres en Castela, háns"! -e marchou rindo. o traballo non lle chegou a máis de mes e medio e daquela, como ¡Pero si que aquilo era unha xa dixen, ¡carreira e manta!, tra- camariña de bandidos e de lataron inmediatamente de volver ó dróns! ¡do peor! lugar, á aldea. Xa indo os tres de O pobre do valente, el o rnáis camiño, na mañanciña dun día de novo dos tres, viunos chegar e

non tivo máis tempo que de quedar como chantado no chan. Diríase que co susto, ben puido mexar por el. ¡E seguro que si, que o fixo!.

O home dediante de todos, o que seguro era, si, o xefe da tropa, o que lle chamaban "Capitán" e que montaba un cabalo mouro moi fermoso, rñirou ben para o noso valente. Este daquela soamente tusiu, namais, meu pobre. O capitán baixou do cabalo e pillouno por un brazo.

-¿Canto levas contigo? - preguntoulle, poñendo cara de que mellor sería dicirllo e sen rechistar.

E o noso amigo, el tan valente, meu pobre, mentiulle. Díxolle que non levaba máis que cinco pesos. ¡Soamente cinco pesos meu capitán, soamente!

De contado, o bandido, que non lle creu nada, mandou cachealo. ¡E mira o del... ! - berrou o capitán - ¡e dixo que tiña namais que vintecinco pesos, o moi Ciprianiño!

Sen mediar máis palabra, soamente co revirar dos olios do capitán, dous da tropa aquela de forax idos, metéronlle dúas coiteladas no pescozo, unha por diante e por detrás. O noso valente caeu morto e bicou o chan tal como se fose un saco de follatos secos. O sangue saíalle como dun manacial de montaña.

-¡Ei mirade que sangue negro o deste tipo! -berrou o capitán.

Daquela, un dos seus irrnáns, mesmamente o que estaba aco-

chado detrás dos penedos, dixo corno comentándoo_na baiuca da súa aldea e sen lle dar moita importancia: ¡É que comeu amoras! -exclamou sen moita retrónica.

E claro, inmediatamente foron por el. Sacárono do seu acubillo e sen mediar palabra algun ha, tamén lle meteron dúas coiteladas no pescozo. El, como irmán do outro, tamén tiña o sangue negro. ¡Que tipo rnáis parvo! -dicíalle o capitán ós da súa tripulación - Se non falase, nada lle pasaría, pois nós non desconfiábamos de nada de que estaba aí acochado detrás dos penedos.

E de súpeto, xa non ben se dixo isto, escoitouse: -¡Por iso mesmo eu estou calado! - así fal ou o terceiro dos irmáns, o que estaba subido á árbore. Tamén o dixo co mo e n ton de felicidad e, como quen descubre un océano.

Ben vos decataredes, meus amigos e miñas amigas -¿ou non ?- o que lle pasou ó pobre del. A sega que xa non valía de moito ós nosos homes, a estes saíulles ben peor.

Pois ben, aí vos foi o segundo contar e han ir chegándovos máis, que un ten correa de abondo, abofé que si, que contar sempre me gustou ben.

Sabédeo ben , así volo di go, dende o alto de Rivela, en Trabadela, o Afonso, non vos olvida. ¡Que veña millo e que coza o forno!

'IDaheirós 'IDerra, maio do 2000

/'11

Xerente do Mueso Manuel Reimóndez Portela este ano 2000 cúmprese o cincuenta aniversario da morte de Alfonso Ró,Oríguez Castelao e tódalas instítucións culturais da Terra han ter un recordo para a vida e obra de tan insigne galego.

A Vila de A Estrada non podía estar á marxe de tal acontecemento, xa que logo foi neste pobo onde atopou a dona Virxi-nia, a súá compáñeira de agari-· mo e de loíta o seu pasamento na cidade de Bos Aires. Así mesmo, outro motivo engadido está na posesión da sociedade do Recreo Cultural estradense de dous dos seus cadros: 'O cego da romería' e 'A moza da cabuxa'.

A xerencia do Museo do pobo Estradense "Manuel Reimóndez Portela" dispúxose a organizar unha mostra digna da súa personalidade e do seu pensamento, que recollese aspectos do seu percorrido vital e da súa obra como carica.turista, pintor, escritor e político.

Fíxose preciso, pois, buscar fotos da súa xuventude, voda, viaxes e outras moitas. Na revista 'Vida Galega, 12', había material dabondo e todo se arranxou coas fotas de dúas destas revistas debidamente en-

ENTRADA Á MOSTRA

'Cincuenta homes por dez reás' tamén se fotocopiaron algunhas páxinas en cor e aumentadas, que foron expostas en paneis de 85 x 70; mentres que das coleccións de 'Atila en Galiza', 'Galicia Mártir' , 'Mi licianos' , 'Nós' e 'Debuxos de negros' enmarcáronse as propias láminas nos devanditos paneis, con un total de vintedous. Por outra banda, en expositores de cristal quedaron expostas a colección

Do libro 'As cruces de Pedra na Galiza' fixéronse fotocopias en cor de vinte láminas e en marcos de cristal luciron a súa beleza. O mesmo tempo, o video editado encol do mesmo tema pola Xunta de Galicia ía descubrindo o texto e as imaxes escrito e feítas por Castelao.

Cando xa as láminas e debuxos estaban nos seus marcos recu bertos con plástico, para a sección de bibliografía chega-

dous mil separadores de libros cos debuxos de Castelao: da Torre de Guimarei e a ábsida da igrexa de san Lourenzo de Ouzande para agasallo e recordo ós alumnos que visitasen a mostra, mil trípticos a modo de catálogo para visita-la mostra dun xeito cronolóxico e un cento de tarxetas-invitación.

E do lonxano Xapón chegou, un día antes da data da apertura da mostra, un collage dun pintor daquela nacionalidade, Tinichi Iushimura, coñecedor da nosa terra, da obra de Castelao polas moitas veces que estivo en Galicia e na Estrada, en particular.

Amostra

ORLA DE MEDICINA E DOCUMENTO GRÁFICO

marcadas. Nese senso tamén se fixeron a pescudas necesarias para acadar e poder mostrar, a tamaño orixinal, a orla da facultade de medicina de Santiago na que aparecía Castelao.

Así mesmo, fomos quen de facernos cunha fotocopia en cor do Cartel das festas do Apóstolo Santiago do ano 1912, debuxado por Castelao.

Do libro de Clodio González Pérez, 'Castelao: Caricaturas e autocaricaturas' fixéronse fotocopias ampliadas e en cor dunhas trinta caricaturas que tamen sen enmarcaron.

Do libro do Museo "Miscelánea histórica e Cultural' 1, e do traballo de Manuel Castaño que ne! se atopa, referidos a debuxos e apuntes de paraxes estradense de Castelao, fixéronse ampliacións que foron enmarcadas en cadros de 30 x 20 Dos seus libros 'Cousas' e

de 12 pinturas que editou o Museo de Pontevedra, ás que se lle engadiron 'Romería', "O Carballo', "A dama do Pazo'.

Noutro panel colocáronse fotocopias da serie "Cegos' coas súas correspondentes cantigas.

O traslado dos dous cadros do Recreo Cultural ata o Museo precisou dun seguro que garantise os posibles deterioros ou furto. As negociacións coa Directiva da entidade foí doada, xa que deu toda clase de facilidades; en troques, o contacto cunha co mpañía de seguros axeitada ó presuposto foi un pouco roáis traballosa ata que nos asesorou o Museo de Pontevedra. Os cadros, asegurados 'cravo a cravo' como esixfa o Recreo Cultural e gracias ás boas xestións do concelleiro de Cultura, señor Reboredo Baños para o seu traslado, puideron estar expostos.

ron as aportacións da biblioteca Municipal, Galería Sargadelos e dos particulares, Anxel Señoráns e Aptonio Durán. Libros expostos nunha vitrina n·a que lucían dúas estatuillas do insigne rianxeiro. As notas do 'libro de calificación do bacharelato e a bandeira que presidira o traslado dos restos de Virxinia e do tillo tamén estiveron á vista do público.

Na imprenta encargáronse

Na anoitecida do día 28 de xaneiro e no local do Museo do Pobo Estradense 'Manuel Reimondez Portela', tivo lugar a inauguracion da Mostra Antolóxica encol da vida e obra da egrexia personalidade de Alfonso Daniel R. Castelao.

O acto achegárase unha inusitada concorrencia, na súa maioría xente da veciñanza, pero tamén moitos chegados doutras latitudes e lugares. Todos dicían que eran roáis dun cento ~ poida que estivesen no certo. E de subliñar que estiveron presentes concelleiros dos tres partidos políticos que compoñen a Corporación Municipal. De Santiago saludamos ó doutor Docampo Otero acompañada da súa dona Mónica; a: dona Victoria, viúva de Reimóndez Portela, o filio José L. Reimóndez Fernández e a súa dona, os profesores de ensino Medio en Ordes e Touro, dona Ana Mosquera, Maka Arca e Daniel Asorei. De Vigo estivo

con nós o poeta Mino Sanmartín; dende Goián chegara o escultor Maxín Picallo e o filio tamén escultor; de Cuntis saudamos ó pintor e profesor Manuel Fuentes Buján e o bibliotecario Mario Touceda, etc .. Ás oito e media do serán comezou o acto presidido polo concelleiro de Cultura do Excmo Concello; José Manuel Rebóredo Baños a quen acompañaban o xerente do Museo, Olimpio ·Arca; Ó doutor Varela Durán, o secretariÓ do museo de Pontevedra, José Fuentes Alende, un representante do Patronato Castelao, Valentín García e a nena Belén Villanueva.

Olimpio Arca Caldas, xerente do Museo e de quen partiu a idea e toda a montaxe da mostra, explicou o por que desta exposición como "unha lembranza agatimosa do pobo estradense a un home que tanto amou A Estrada non só na persoa de Virxinia, senón tamén nos seus cruceiros, nas súas festas, nos seus veciños ". Dixo que "Están aquí un fateixo de obras que as mans e o espírito de Castelao fixeran posibles. E están nun espacio no que outro galega de cerne, o doutor Reimóndez Portela, fixo posible que estiveran ".

Fixo, logo un acertado paralelismo das vidas e obras de Castelao e Reimóndez Portela: os dous emigrantes de moi novos ás terras de América; Castelao á Arxentina, Reimóndez a Cuba; os dous licenciados en Medicina, ámbolos dous partícipes nos Estatutos de Galiza, no 36 o primeiro; "no Estatuto dos 16" o segundo. Mergulláronse os dous no estudio dos cruceiros. E sobor de todo o seu forte e baril amor a Galiza... "En fin dúas almas sensibles á Terra Nai" ..

De seguido, a rapaza Belén Villanueva, compoñente do grupo de Teatro "Os Lóstregos' de Tabeirós, agrupación que dirixe Olimpio Arca, leu as palabras que, na década dos corenta, lle adicara Castelao ós estradenses residentes na cidade de Bos Aires. Palabras nas que lembra as súas andainas polas terras de A Estrada, de mozo, primeiro; e de político, despois. Palabras nas que; lembrando a lenda das campás de Liripio, ·pedía a unión de tódolos estradenses por mor de conquerir unha Galiza forte, culta e libre.

Tomou, logo , a palabra o conferenciante Alfonso Varela Durán quen en emotivas palabras recordou a Castelao como

,

..'.

SERIE DE AUTOCARICATURAS

•

12/

'(!J:aheirós '(!J:l!rra,

de penétrame fondamente. A súa visión de Galicia e das súas xentes axudoume a comprender a delicadeza e o misterio que caracteriza o pobo galega. Os seus debuxos refrexan o profundo amor que Caste lao sentía p ola súa terra, amor que eu comparto sinceramente". Dase a coincidencia SERIE DE CARICATURAS

político honrado, leal e defensor das xentes do pobo galego como diputado á Cortes naqueles anos trinta. Destacou a súa laboura en defensa do idioma galego e lembrou os xuizos que acerca do traballo de Castelao fixeran outros importantes homes no eido da política. Por último o Sr. Concelleiro de Cultura despois dunha emocionada alocución na que puxo de manifesto a Castelao como un estradense máis, deu por inaugurada a mostra.

A Mostra, composta por 25 paneis grandes e oitenta cadros, estaba divida en tres partes aproveitando os espacios do local do matadoiro. Na primeira sala estaban cronolóxicamente, doce cadros cunhas trinta fotografías da vida de Castelao, dende rapaz ata o seu pasamento: a súa voda, as viaxes, os mítíns. Así mesmo a orla da facultade de medicina correspondente a súa licenciatura como médico. Noutro plano seguían oito cadros de autocarica turas que amosaban o humor do autor e de seguido catorce cadros de caricaturas de personaxes daquelas datas: Paz Andrade, Blanco Torres, Femández Florez, Manuel Murguía, Pardo Bazán, Basilio Alvarez, catro xogadores do equipo de futbol 'Eiriña' , etc ..

No centro da sala, debuxos que fixeran encol das igrexas de.

Ouzande e Guimarei, a Torre e a ponte do Liñares. E no reverso os figurinos que Castelao diseñara para a representación da súa obra 'Os vellos non deben

Maxisterio. Son estes cadros

romerías . O lado un cuadro

maio do 2000

COESCO, desta Vila. Así mesmo, nun televisor vaise amosando o ben elaborado video das Cruces na Galiza que realizou a Xunta de Galicia.

No apartado da bibliografía reuníranse máis de medio cento de libros : As coleccións de Castelao, algunhas delas primeiras edicións. Entre eles destacaba o libro Retrincos de Castelao escrito en esperanto.

Contribuiran a esta bibliografía a biblioteca municipal, a Galería Sargadelos e algúns particu-

que ten a data na cidade de Tokio o mesmo día, 7 de xaneiro, na que acontece o pasamento de Castelao.

Entramos a outra sala e ato-

'O cego da Romería' e 'Moza da cabuxa' perfectamente conservados despois da súa restauración. Neste apartado hai que suliña-lo interese do Concelleiro de Cultura, Sr. Reboredo Baños, para que estas obras de arte estiveran expostas ó público.

Así mesmo agradecer as facilidades de xunta directiva do Recreo Cultural, unha vez que se asinou a póliza do seguro de 'cravo a cravo 'para que viaxasen con toda garantía.

Antes de chegar a eles atopamos o cartel que no ano 1912 fixera para anuncia-las Festa do Apóstolo Santiago. Seguen catro paneis con 32 debuxos dos seus libros 'Causas '. Na mesma liña atopamos tres paneis con 24 homes da súa colección

'Cincuenta homes por dez reás '; logo hai tres paneis con nove láminas de verdadeiro dramatismo da colección "Atila en Galicia' para chegar ós cadros do Recreo Cultural.

Despois outros tres paneis con nove láminas de "Galicia Mártir', nos que se reflexa todo o patetismo da Terra. Seguen dous paneis da colección 'Mili-· cianos' e outros dous paneis con 24 lámi nas da colección "Nós'. Agora atopamos tres paneis con seis fermosas estampas de 'Debuxos de Negros' nos que sobresae o retrato de "corpo e alma" dun negro na cidade de Nova Jorque.

No centro da sala había un longo andel no que se ollaban quince láminas das pinturas feítas por Castelao, fotocopias dos orixinais que se atopan no Museo de Pontevedra como son:

namorarse' Na sala Central, alá ó fóndo, destacaban pola súa beleza e grandiosidade os dous cadros que pintara Castelao na súa época de amoríos nesta Vita e que lle regalara á sociedade, "El Gimnasio', e hoxe son pro-

Eirexa Románica, (ábsida da igrexa de Ouzande), O Neno das Piñas, Vento Mareiro, A dama do Paza, Romería, O cego e a filia, O Carballo, A nena da cabuxa, etc,.

piedade da Sociedad Recreo Cultural dende o ano 1927, data na que se xunguiron as tres sociedades daquel enton: Casino, Ximnasio e o Ateneo de

Para remate do percorrido, nesta sala atopamos un panel con doce debuxos de cegos coas correspondentes coplas que adoitaban cantar polas feiras e

ASPECTO 'PARCIAL DA SALA CENTRAL

'collage' realizado polo pintor xaponés, en exclusiva para esta mostra, Kínichi Ishimura. Dedicado en caracteres xaponeses e en galego, expresa o seguinte:

"Na miña opinión, como pintor que son, Castelao é un debuxante xenial. A súa sensibilida-

GESTOSO

RADIO ESTRADA 107.7 Líder de audiencia na nasa comarca.....

8 de ca.da 10 estra.deuses escoitau RADIO ESTRADA-.. Está de MODA

pamos vinte láminas da obra

"As Cruces de Pedra na Galiza', situadas en lugar preferente as que lle fixo o cruceiro de Ouzande. Estaban tamén expostos as sete fermosas láminas da colección Nós que ceden para esta mostra a comercial

SERIE ATILA EN GALIZA

lares como Antonio Durán Saborido e Angel Señoráns. Dúas estatuillas do insigne rianxeiro presidían esta mostra bibliográfica.

Na vitrina central estaba o libro de calificación do bacharelato de Alfonso Castelao, así

W:aheirós W:erra, maio do 2000

como a bandeira que presidira o traslado dos restos mortais de Virxinia Pereira Renda e do seu fillo Alfonso para o cemiterio de Figueroa.

Todas as persoas asistentes amosaban a súa aprobación pola realización desta mostra ó mesmo tempo que se sentían ledos pola súa digna presentación e cantidade de documentos aportados á mostra.

Estivo aberta os público tódolos días en horas de cinco á "oito do serán. Os Colexios que estiveron presentes, sempre dentro do horario escolar, foron os do Colexio "M. Villar Paramá" de Vea, o Colexio público de Oca e un cento de alumnos do Colexio Nuestra Señora de Lourdes, desta Vila. Na mañá do luns, día7, cando xa ti vera lugar o acto de clausura, máis dun cento de alumnos do centro de F P, Antón Losada Diéguez, baixo a dirección de catro profesores aínda poideron admirala obra de Alfonso R. Castelao.

Tódolos nenos sabían da biografía de Castelao e poñían moito interese nos dibuxos e nas láminas expostas. Tamén deixaron constancia dos seus xuizos, encol da mostra, no libro destinado a tal mester.

No intre das visitas polo público moitos visitantes amais de estudia-la mostra (foron moitos os que estiveron máis dunha hora) tentaban saber outros aconteceres da vida do escritor e político Castelao, (Canto medira de estatura, cantos fillos tivera, cal era a casa da muller, e moitas máis.) Da xente que se 'atreveu" a deíxar a pegada da súa visita debemos subliñar algunhas polo seu significado: "Isto é un erara exemplo do que se pode facer con moita bontade, moita ilusión e moi escasos medios. iiParabens!!'.

'E unha exposición preciosa, e sínto verdadeira emoción ó contemplala. Que Deus lle pague como El sabe fdacelo, os que a levaron a cabo".

'Una exposición muy interesante digna de recordar y volver a ver otra vez para no olvidar nuestra historia'.

"Despois de tantos anos de silencio e esquecemento da figura de Castelao gracias a esta exposición podemos admirala obra deste galega exemplar'.

'Gracias a quen tívo a idea de facer esta magnífica exposición como homenaxe a tan ilustre galega'.

"Estas exposicións sirven para que os rapaces coñezan

/ 13

CADROS DO RECREO CULTURAL

millar a historia galega, neste caso da obra dunha das figuras máis relevantes do século XX'.

'Unha exposición que me encanta y que desde pequeña recuerdo a Castelao con mucho cariño'.

'Esta sala debería estar chea de estradenses vendo estas maravillas' "Despois de tantos anos recordando o que sería daqueles dous cadros tan fermosos de Castelao que víra no Casino, O Cego da Romería e A moza da Cabuxa, tan abandonados que me fixeran chorar, neste día 4 de febreiro do ano 2000 e con máis de 80 anos á costillas, por fin, hoxe recréome volvendo a velos restaurados, con moitos máis debuxos. Gracias O Museo M. Reimóndez Portela e a todos ós que participaron neste traballo. ¡Gracias!'.

'Noraboa por esta magnífica exposición'.

'Esperemos que este povo mellare ao ver a este Home'.

'O vela non esqueces de onde ves e quizás a onde debes dírixirte '.

'Nunca sentiremolo orgullo de ser quen somos, nin amaremo-lo noso, mentras descoñezamos a nosa historia. Exposic ións coma esta son unha magnífica axuda. Sigamos por este camiño. ¡animo!'.

'Felicitacións pola exposición. Moi boa '.

'Se veu pouca xente a vela será porque aínda hai causas que certas persoas non perdoan '.

"As 'Causas ' son realmente lindas e todas as que f alan da guerra impactan'.

Os nenos dos colexios mós-

Axencia de A Estrada

transe máis sinxelos: vexamos algunhas impresións infantís: "Me encantó, son cuadros muy bonitos". Rodrigo "Soy Pablo y me despido en

mi nombre y el de mis compañeros".

"Castelao es muy buen caricaturista y me encantó la exposición".

'En nombre del curso de 5º del Colegio Nuestra Señora de Lourdes gracias por invitarnos'. Cristina, Ana y Paula.

"En nome dos rapaces de 6º do Colexio de Nosa Señora de Lourdes gustóunos moito esta exposición. ¡Felicidades!'.

M. Otero. Nancy. Benjamín.

Elias. Tamara. Betty. Alba. Angel. Fabián. Pedro.

'Gustounos estos monumentos de Castelao do Museo Estradense. De parte de las niñas de 5° do C. P. de Oca' . Vanesa, Ana. Natalia. Cristina. María.

Bety. Gema. Isabel. Araceli.

'Gustounos moito esta exposición de CASTELAO do Museo da Estrada'. De parte do Colexio de Oca. Santiago.

Javier. Eríc.

'Os alumnos de FP de 4º B quedaron moi ledos desta marabillosa exposición. Opinan que debería haber máis causas sobre este tema'. '¡ Que maravillosa!. Encantoume ver a Castelao no cesto de mimbre no sitio de unha caixa. ¿E motivo de que.fose unha persoa moi culta?".

'Impresiona ve lo polifacetismo de Castelao, o Jeito de captar a esencia das causas e da xente'.

A organización da mostra quere agradecer a todos aqueles que colaboraron coa súa aportación para unha mellor difusión e presentación da mesma.

Este agradecemento ha ser especial para a inestimable aportación de Xesús Durán Saborido, quen, en horas laboraís e dun xeito desinteresado de todo, deixou o seu traballo para dirixir e preparar o embalaxe dos cuadros de Castelao dende o edificio de Recreo Cultural ata o Museo e regreso.

As persoas .que visitaron a mostra.

PUBLICAClóNS

Despois da grata impresión que lles causou, houbo unhas peticiórrs que a xerencia do museo acorda acceder a elas, xa que logo servirá para un meirande coñecemento de Castelao. E deste xeito unha parte destes paneís serán expostos en distintos pobos e centros da rexión. O centro IES de Ordes será o primeiro en utilízalos. Pasarán despois á Biblioteca Pública "Roberto Blanco Torres" de Cuntis, par;i saír máis tarde para o instituto de bacharelato de Touro. Ó día seguinte da clausura, cando os alumnos do centro de

POMPAS FUNEBRES TANATORIO

Figueroa de Arriba -Telfs. 57 37 43 - 57 24 06 - (57 28 43 - Servicio Permanente) - Fax 57 22 50 - A ESTRADA

'·

NI

'<!r:aheirós '<!r:ena, maio do 2000

... .

''

,

;;:O.----

i í

CADRO XAPONÉS

dos llamaron mi atención, esos cuadros del artista después .de la restauración.

Me impactaron cuando joven, luego los vi arrinconados y hoy, por fin, vuelven a -ser justamente valorados.

Todo lo que allí está expuesto merece reconocimiento La Estrada debe apreciarlo y no olvidarlo en ningún momento.

Para todo el personal que hiza posible el homenaje vaya mi agradecimiento y este sincero mensaje: 'Si al concluir un trabajo queda uno satisfecho y los demás te lo aprueban es porque estuvo bien hecho'.

FP Losada Diéguez se marchaban, o carteiro deixou no museo unha carta coa seguinte dedicatoria.

Al museo M.R.P. Vengo de ver el Museo Manuel Reimóndez Portela estos días de homenaje a unha 'estrella' de esta tierra, a Rodríguez Castelao por cierto muy merecido y yo me siento orgullosa de haberle conocido.

Y hasta recuerdo una anécdota pasada hace muciio tiempo, cuando ver una avioneta era casí, casí, un cuento.

En la Plaza había un mitín y hablaba Castelao, justo pasa la avioneta y queda el silencio cortao.

La gente empieza a correr y yo no quedo parada; Castelao me recrimina: 'pero que fás? ', se non pasa nada''.

Quien iba a pensar entonces que ver una avioneta sería algo tan vulgar como un gol en una meta.

De las cosas del Museo

Outra parte da exposición dedicada a Castelao no Museo do Pobo Estradense Manuel Reimóndez Portela

Hai unha sinatura ilexible.

ESCOLARES NA EXPOSIClóN .

-';.-. ·,: ma1s :..' ·. ·''. .·r··: a·· ·. a .'.( ga ·.·. :-"". ',. . . ·. pa · . :.· cu ·.· :· :1t·.·.- u . ·. r:·a ·.· · 1·'ª,g,·a·· M ..1·1· . ...·. p"·...,.·,1.·m., .'a. ''¡.··/])' e·,. .,r.. as ·-,••.• .

l

' ..

:

:

: -(

~

~

d:

,

: ~-

. ./

: •

No Teatro Principal da Estrada vivimos a Primavera 2000 Música, teatro, cine...

Concellería de Cultura do Excmo. Concello da Estrada

'C!rabeirÓ!• 'C!rerrn, maio do 2000

/ 15

Inaugqració1td~ SaJa de

Expos1cwns LaIXaVIgo e

Uurense

-/

Portadas dos 'Contiños da Terra' de Manuel García Barros, a esquerda a actual, prologada por Carlos Loureiro e a dereita a primeira edición

LIBROS...

O martes 4 de abril, inaugurouse nos antigos locais da Caixa de Aforros Municipal de Vigo, unha Sala de Exposicións que será unha mostra permanente de exposicións das que Caixavigo e -eurense-moven p~n: Galicia adiante. O feito de contar con esta sala; compromete á entidllilenna1Tceira de máis.trad.ició_n na vila a dotala do contido cultural que ela crea a partires da súa impor- tánte obra social, ó tempo que obriga por medio dun convenio ó Concello da Estrada a ruante-la dotación de persoal de atención e limpeza para facela operativa. No acto de inauguración que contou coa asistencia dunha gran cantidade de público, estiveron presentes Alcalde e corporación estradenses con D. Guillenno Brea, Director da Obra Social de Caixavigo e Ourense, o Sr. Valladares, D. Alfonso Mariño, Xefe Comarcal e José Luis Sabarís Mougán, director da entidade. Por outra banda tódolos representantes de asociacións e colectivos do municipio e mesmo de fóra del coincidiron en valorar o feito como algo moi importante para a vida cultural da Estrada e arredores, pois o feito de que unha entidade financeira por medio da súa obra social decida dedicar un local tan importante e ben situado a esta fin, supón ademais dun esfo rzo económico, a vontade de compromiso cun pobo en pleno crecemento e contribuír en grande maneira a mellora-lo nivel de vida dos cidadáns que poderemos nun local con fondo contido de proximidade e mesmo afectivo para moitos de nós, no que poderemos ver e disfrutar de cousas tan marabillosas como a desta primeira exposición.

Música para ver: Esta mostra contaba con 300 instrumentos procedentes dos cinco continentes. Así, entre as pezas ruáis ori. xinais podemos contar con tambores de Indonesia, címbalos do Tibet, sonaxas de Malí ou o como natural do Camerún. Con estes instrumentos ruáis exóticos, na exposición tamén hai zanfoñas de Francia, laúdes de México e Venezuela, ou frautas traveseiras do Xapón.

A ciencia que estudia os instrumentos musicais é a organoloxía e abrangue esencialme_nte tres campos de estudio: o que se ocupa dás orixes e as filiacións, baseándose fundamentalmente na etnoloxía e a antropoloxía; o segundo campo é o estudio práctico dos instrumentos en relación co seu material e, o terceiro campo é o da clasificación dos instrumentos. Hoxe en día, a clasificación que se impuxo pola súa lóxica e a exactitude da súa terminoloxía lévanos a catro grandes grupos: os ldófonos, nos que o son é producido polo propio material do instrumento; os Membranófonos, o son provén das membranas moi tensadas; os Cordófonos, nos que unha ou varias cordas son tensadas entre dous puntos fixos e, os Aerófonos, nos que o elemento vibratorio primario é o propio aire. Nesta mostra pódense observa-las pezas pertencentes a cada unha destas catro clasificacións.

Aínda que pareza o contrario, non é preciso ser un entendido en organoloxía para sorprenderse das máis extrañas formas e características dos elementos que alí se atopan, todos eles con indicacións da súa procedencia e mesmo un sistema interactivo que serve para que mozos e vellos se acheguen a esa ciencia dos instrumentos musicais chamada organoloxía, baseada na antropoloxía, na etnoloxía e nas ciencias interpretativas. A exposición levantou gran expectación nas visitas feítas por grupos de escolares dos centros de ensino primario é secundario do concello, todos eles guiados polo director do Conservatorio Xabier Comesaña.

Talvez Melancolía gañou a XI edición do Premio García Barros. O premio foi entregado nun acto institucional REDACCION o -x.utado-da-X-I--EcliGión--Goril-, posto por Iris Cochón Otero, Xurxo Souto, Xosé Manuel Eiré, Xosé Ramón Fandiño Veiga e Carlos Arias Iglesias, decidiu outorga-lo premio do ano 1999 a Xosé Carlos Canelro (Verín 1963), poeta e novelista, diplomado en EXB e Li cenciado en Xeografía e Historia, é coordenador do Centro Público de Educación RADIO ECCA de Verín e Presidente da A.C. Monterrei da mesma vila. A súa obra poética, galardoada, entre outros, cos premios Celso Emilio Ferreiro, Cidade de Ourense e Xohán Carballeira do ConceIlo de Bueu, está composta polos títulos O esculpido sorriso dos teus beizos (1984), Da túa ausencia (1991), Estación sur (1994), A valga do triste amor (Espiral maior, 1997) e ¿Aínda soñas con piratas? (1999).

Como narrador iníciase coa novela O infortunio da soidade (Premio Xerais 1992), á que lle segue Un xogo de apócrifos ( 1997), Premio Torrente Ballester de Narrativa 1996, Premio da Crítica Española 1998 e Finalista do Premio Nacional de Narrativa 1998.

En 1999 publicou Os séculas da lúa.

Talvez Melancolía novela de protagonista, novela de personaxe: a infelicidade encamada nun profesor de Literatura que sofre un grave complexo de Edipo e un perpetuo desequilibrio emocional. Unha teoría sobre a melancolía e un canto á non resignación, á liberdade do individuo e á esperanza. Os lectópatas de Caneiro enfrontados a unha linguaxe límpida e rutilante. Literatura para ser apreciada polos sentidos. E o amor, accidente feliz

da vida, como táboa salvadora conta da publicación do libro _do ser humano. do mesmo autor 'As cometas A entrega celebro use no - - da vida' ~Edicións Feryenza), Hotel Milano o venres 10 de que foi Premio Roberto Blandecembro, coa asistencia de co Torres 1999, e do que xa xurados, o editor Miguel Anxo falamos no número VII de TaFemán Vello e demais persoei- beirós Terra, a tráxica historia ros da cultura. dun mestre durante a guerra civil.

LUNA SANMARTÍN PUBLICA 'A ESTRADA .

ROMANICA' e 'AS COMETAS DA VIDA'.

LEMASUÁREZ PRESENTOU NOVO LIBRO

Xosé Luna Sanmartín, publicou un estudio sobre a presencia do románico na Estrada, editado por Fouce, este traballo é resultado de múltiples investigacións realizadas dende hai tempo polo autor, auténtico experto no románico estradense.

Como novidade, dicir que a publicación inclúe libro e vídeo, o que lle dá dunha forma moi destacable unha perspectiva gráfica moi importante, ó tempo que o fai ruáis atractivo para fins pedagóxicos e divulgativos en xeral.

Por outra banda, damos

O profesor da Estrada Xosé Mª Lema Suárez, nun acto organizado pola Asociación Cultural O Brado na Galería Sargadelos, presentou a súa última publicación 'Arquitectura Megalítica na Costa da Morte (Antas e Mámoas)', publicado pola Asociación Neria.

Este libro, no que tamén colaborou os eu curmán Manuel' Suárez pretende ser unha guía ó tempo que dar a coñece-los · monumentos megalíticos da Costa da Morte, cunha profunda investigación científica das máis primitivas arquitecturas prehistóricas que nos deixaron os nosos devanceiros.

Na mesma presentación, e aproveitando a presencia de Manuel Suárez, falouse da importancia do por el coñecido e tratado fotógrafo de Montillón 'Silva', máis coñecido por selo fotógrafo de Carlos Gardel.

'IDaheirñs 'IDnra, _ maio do 2000

16/

urante o último trimesNesta pasada Pascua, tan tre do ano 99, mistura mollada, rematamos o noso celebrou o seu décimo Curso de Monitores de Activiani vers ario, aproveitando a dades de Tempo Libre cunha ocasión para organizar as súas acampada en Requián, na que primeiras Xomadas de Anima- -tentamos por en práctica, a peción e Tempo Libre. sar da chuvia, os coñecementos ' A idea inicial e o obxectivo adquiridos durante as 200 horas a cumprir era facer unha refle- lectivas anteriores. O curso cox i ón pública sobre o estado mezou no pasado mes de deacutal do asociacionismo na . . cembro e nel participaron 17 Estrada, tentando, ao mesmo persoas da Estrada e Forcarei. tempo, incrementar as relacións Este foi o curso de monitores, entre as asociación que funcio- dos realizados na Estrada, con nan no concello. mái s número de alumnos, e Por outra parte queríamos eremos que isto foi debido en achegar o mundo do asociacio- parte ao feíto de ter organizado nismo á mocidade, coa idea de antes as Xomadas citadas, onde axudar ás persoas interesadas a puidemos ser coñecidos por dar o paso adiante cara a impli- máis xente.

Por iso decidimos que a cación persoal no mundo do asociacismo e o tempo libre. oferta non debe decair nos próPara iso orientamos as Xor- ximos meses. Así que centranadas en dous grandes tipos de mos a nosa atención na prepaactividade: os cursos monográ- ración de cursos monográficos ficos Normativos e as mesas re- por parte da escola e actividadondas. des de tempo libre por parte da Entre os primeiros optamos asociación. por organizar· un Curso de InTernos xa convocados tres troducción ao Asociacionismo, cursos Normativos: un de Introco cal queríamos ofrecer unha ducción ás Actividades De Aire pequena orientación a aquelas Libre, co cal todos os participersoas interesadas en integrar- pantes se achegarán ao coñecese ou crear unha asociación, do mento do medio desde actividatipo que fose, así como introdu- des como o rappel, a escalada cilas na dinámica de traballo do ou o sendeirismo. O curso será mundo de tempo libre. Aínda en maio. Outro dos cursos que que o panorama non parecía convidar a optimismo, dada a pouca actividade asociativa existente no concello, vimos como as vintecinco prazas convocadas ficaron xustas unha vez aberto o prazo de inscrición, chegando a vir até o local de mistura persoas doutras zonas de Galicia. No pequeno curso todas as participantes puideron organizar a súa propia asociación ficticia, e preparar as súas primeiras actividades.

Co outro curso monográfico organizado, de Danzas E Xogos Para O Tempo Libre, pretendíamos achegarnos a todas as persoas interesadas ou integradas no mundo do tempo libre e a educación. das que non se atrevían a integrarse nunha asociación, ou formarse por medio dun curso de Monito-

preparamos é o de Iniciación ao Modelado, co cal queremos que as persoas interesadas aprendan as técnicas básicas de modelado en arxila para poder criar depois as suas propias obras, ou para aplica-las depois no seu traballo educativo, se é o caso.

Este curso será os días 20 e 27

,, . . , , nnst.ura aporta un este '!u.mero a asocuu:ion breve balance da súa activi'dade e dos futuros proxectos... ~

res/as A.T.L.. Neste curso as nosas previsións foron desbordadas: o número de inscricións dobrou o de prazas (25), polo que realizamos unha segunda convocatoria. lsto fíxonos ver que realmente hai interese eptre a xente no tipo de formación que podemos ofertar, e que quizais o problema non estea na falta de demanda, senón na ridiculeza da oferta. Ao fin e ao cabo, neste momento é a nosa asociación a única a traballar polo fomento do asociacionismo, e é este un cargamento demasiado grande para cargar con el a un só grupo de persoas.

~

--

de maio. Para o 3 e 4 de xuño ternos preparado un Curso Para Aprendermos A Facer Piñatas, que é un tradición que existía para animar festas e celebracións e que se foi perdendo co tempo. Faremos os nosos propios modelos e descubriremos as técnicas para sorprender a

nenos e grandes.

A asociación está a preparar varias actividades que contamos sacar adiante nos próximos meses. Por unha banda, estamos ultimando o noso programa Coñece o teu concello, co que pretendemos realizar unha serie de roteiros e saídas por toda a Estrad·a e que queremos centrar. na sua primeira convocatoria, no coñecemen to dos nosos ríos e o seu entorno, pois para algo vivimos

no país dos mil ríos.

Queremos preparar tamén o noso proxecto de Ludoteca Móbil coa que pretendemos achegar os xogos e actividades de mistura aos nenos e nenas do rural estradense periodicamente, por suposto sen abandonar a nenos e nenas da Estrada para quen queremos preparar os Día de... : días especiais adicados ao xogo e actividades lúdicas tamén organizados periodicamente.

O noso especial interese este ano é sacar adiante a primeira Acampada de Verán, destinada a f!!OZO S de 14 a 17 anos, con quen queremos pasar uns días acampados para poder facer actividades de natureza e medio ambiente.

Aínda así, a actividade que queremos que se asente e solidifique é a publicación men_sal do noso BOM (Boletín Oficial de mistura), que é editado polo PIX de mistura e no que pretendemos informar e que nos informedes de todos os temas relacionados co tempo libre e a mocidade.

O primeiro número do noso Boletín foi editado en Marzo e distribuído entre os socios da asociación. Agardamos poder distribuír xa a nivel xeral os próximos números, nos que vos iremos informando de todo o noso traballo.

Como vedes as actividades que realizamos, ou que pretendemos realizar, non son poucas, e desde aquí vos convidamos a participar nelas, e de terdes interese a misturarvos e colaborar para para que saian adiante.

-

¿Que anda a facer mistura?

DDDDDDDDDDDDDDDDDD

/ 17

'filaheirós 'filerra, maio do 2000

·SARGADELOS O pintor José Romero García, debuxante e pintor afincado expuxo a súa obra recentemente e con grande éxito na Sala de Exposicións do Teatro Principal. X. Romero formouse no autodidactismo que o levou a representar dende hai moitos anos e mediante óleo, acuarela e acrílico o seu entorno.

Así, as árbores, o monte, a romaría ou os labores do agro son espello na súa pintura da natureza do país, mentres que Viveiro e A Estrada e as súas igrexas e palsaxes inspiaron a vida deste poeta do pincel, expositor dende 1953 en Santiago de Compostela, dezanove anos máis tarde en Lugo. Na década dos oitenta foi Viveiro o lugar elixido para as mostras da súa pintura, na dos noventa Viana do Bolo e agora ternos a sorte de gozar da súa r··esencia e a súa pintura na Estrada.

V CENTENARIO DO NACEMENTO DE MANUEL ANTONIO

v :MANUEL BERGUEIRO O Museo do Pobo Estradense 'Manuel Reimóndez Portela', editou este libro da autoría de Olimpio Arca Caldas, sobre a vida e a obra deste mestre ilustre, estradense, qu e ademais de exemplar educador, foi xornalista, literato e poeta.

V PREMIOS SAN MARTIÑO Os·Premios de Normalización Lingüística polo-S. Martiño pasado, chegaron á súa IX Edición. Nesta ocasión recaeron en Radio Estrada e Panadería A Fogaza na modalidade da Estrada- Terra de Montes, pola súa difusión do idioma nas nosas terras e das nosas terras, tanto de pretb como lonxe de nós a primeira e polo compromiso asumido dende sempre na oferta dun producto noso na nosa lingua no caso da segunda. Na modalidade de Galicia Enteira, foi a Editorial Galaxia a galardoada en vísperas dos seu 50 aniversario, premio recollido polo ilustre D. Xaime Isla Couto, de procedencia estradense e que marabillou a propios e estraños e un rico e logrado discurso. Por último o Premio a toda unha vida recaeu en D. Francisco Fernández del Riego, Presidente da Real Academia Galega, Director da Fundación Penzol e tamén fundador de Galaxia. Todos eles recibiron a pedra conmemorativa tallada por M .

Vi la verde baixo a presentación de Tino San-

Miguel Docampo, un dos artistas estradenses que estiveron na GALERÍA SARGADELOS da Estrada REDACCION A pintura de Miguel Docampo estivo na Galería Sargadelos da Estrada, que unha vez máis serviu de foro para a presentación da cultura da nosa comarca.

O pintor estradense, que levaba tempo fóra da nosa Vila, coltou cunha obra traballada fundamentalmente a carón do Mediterráneo, e que non deixou indiferentes os visitantes da exposición.

A Galería Sargadelos segue, pois, a traballar pola difusión cultural da comarca, e dende a súa inauguración foron moitos os actos que alí se levaron a cabo, dende presentación s de libros, a mostras de pinturas ou mesas redondas.

18 /

'Cnah.eirós 'Cnerra,

maio do 2000

O CULTURA

A

eencontro coa nosa vida a través os atavíos

Agrupación Folclórica Tequexetéldere, en colaboración coa Concellalía de Cultura da Estrada organizou unha mostra de traxes típicos, avalorios, xoias, etc .. no Teatro Principal estradense. Unha mostra que foi punto de referencia directo para un bo número de visitantes que se atoparon o pasado recente dos nosos costumes ...

REDACCION Dende o 8 ó 16 de Abril do presente ano, a Sala de Exposicións do Teatro Principal de

A Estrada, acol1eu unha colección de máis de trescentas pezas, que foron as prendas de traballo e de garda, as

xoias e os complementos de homes, mul1eres e nenos que viviron en terras de A Estrada entre mediados do século XIX e os anos corenta do XX. Unha mirada atrás a unha parte da nosa historia, á mentalidade e saber dun pobo , ás súas crenzas e á súa forma de ser, de entende-la vida, reflexado tamén na forma de vestirse.

Prendas todas elas espello dunha realidade social, cunha historia e funcionalidade propias, que amosan a sinxeleza das prendas de cotío ou traba110, feítas en la, liño, estopa, etc, as máis habituais nunha comunidade eminentemente rural, parellas a prendas de garda ou cerimonia ricamante traballadas que a mesma comunidade campesiña gustaba de usar.

Moitas delas nacen para cumprir con normas sociais ou relixiosas, como asistir á

misa coa cabeza cuberta, aínda que a maioría chegan con novas modas, novos gustos, e como non, novas formas de entende-la vida. Aínda así, foi a emigración masiva a América dende os anos setenta do século XIX a que provocou os cambios máis radicais. Chegaron da Habana, Bos Aires, Venezuela, etc, non só cartos, riquezas ou desgracias, senón tamén novas modas, prendas mercadas ó outro lado do océano, pero tamén xoias e tecidos sen confeccionar que aquí eran transformados.

Todo un cúmulo de impresións que se percibían a partir dunhas prendas. A riqueza dos traxes de garda das mulleres, a cantidade de prendas utilizadas, a importancia da cor negra, a variedade de tecidos utilizados, autóctonos ou foráneos. Sensacións que puideron apreciar tódolos visi-

tantes e que sen dúbida apreciaron os máis de novecentos escolares que ,visitaron a mostra. .

Foron eles os que viviron con máis intensidade o seu contido, xa que era un mundo novo, asociado no máis dos casos a disfraces ou a roupa utilizada por grupos folclóricos, sen plantexarse que algún día foron pezas funcionais, que como eles preguntaban ¿utilizaba a xente pola rúa?.

Aínda que sexa p(lradóx;ico, hai que agradecer ó entroido do val do una, ós correos e xenerais a conservación destas prendas, que pasaron de formar parte da indumentaria cotiá a nutrir as comparsas de disfraces, o que supuxo a perda de moitas pezas polo deterioro, aínda que tamén favoreceu a conservación de outras ata os nosos días.

\

ACTIVIDADES'do centro comarcal EXPOTABEIRóS tamén CHARLAS de diferente temática: a primeira delas tratou o interesante mundo da lectura- para iso achegouse ó Centro o profesor e escritor David Otero, experto en técnicas de animación á lectura.

O fascinante mundo dos astros tamén estivo presente en Expo Tabeirós-Terra de Montes da man de José María López, do Observatorio astronómico de Vila de Cruces.

O Centro Comarcal Tabeirós- Terra de Montes non foi alleo á nosa lingua e literatura.

Deste xeito, o Servicio Lingüístico Comarcal impartiu entre novembro de decembro 2 CURSOS COMARCA E LINGUA ós que asistiron un total de 23 persoas coa intención de coñecer máis e mellor a súa comarca a través xeografia, economía, historia e arte.

No mesmo Centro tivo lugar a presentación da folla literaria estradense Augas Verso que estivo acompañada dun recital no

que participaron os poetas colaborad o res desta segunda entrega da folla voandeira.

O centro servíu taménpara xuntanzas de colectivos

O Centro Comarcal TabeirósTerra de Montes pechou o pasado ano cun gran número de actividades contribuíndo deste xeito á dinamización cultural da Estrada en particular e da comarca en xeral. ~o apartado de EXPOSICIONS contouse coa obra das estradenses Betty Millarengo e María Silva, a primeira delas para amasarnos a súa obra pictórica e a segunda para dar a coñecer _por primeira vez na Es-

trada a súa obra artesanal formada por xoias feítas en prata.

Tamén estivo presente no Centro Comarcal a artesanía de Berres cunha exposición do taller Atalanta Madera Artesana e na que puidemos ver distintos modelos de lámpadas feítas por este taller de longa tradición na parroquia estradense. .Xa durante o Nada! volveu a arte pictórica a ExpoTabeirósTerra de Montes da man da Escola de Pintura Adeval (Valga)

con creacións de afeccionados á pintura de idades comprendidas entre os 5 e 50 anos.

Por último no apartado de exposicións a Editorial Galaxia, que está a celebra-los 50 anos do seu nacemento, acompañounos durante algunhas semanas cunha mostra bibliográfica sobre o Camiño de Santiago . · Dentro do amplo abano de actividades programadas polo Centro Comarcal incluíronse

Ademais tamén foi presentado o último libro do escritor de Rubín Pepe Carba11ude titulado 'Mimos e máis mi-

mos'.

Para falar da obra contouse coa presencia do escritor David Otero e do profesor da Facultade de Xomalismo Xosé Antonio Neira Cruz.

Por último dicir que o Centro situado, en Toedo foi visitado por distintos colexios da comarca coa fin de coñecer en profundidade estas terras do interior de Pontevedra. Contaron para iso con visitas planificadas ós principais sectores turísticos e productivos de Tabeirós-Terra de Montes. Así mesmo, tamén ,acolleu nas súas salas reunións de diversos colectivos e asociacións da comarca.

'IDaheir.ós 'IDerra, maio do 2000

/ 19

V ESTRADENSES EN COMPOSTELA O Club Estradenses en Compostela, celebrou a súa cea anual no Recreo Cultural da Estrada. Nesta celebración reúnense compoñentes da asociación e as súas familias para lembra-la súa condición de estradenses que desenvolven a súa actividade diaria en Santiago, residan alá ou aqui, este grupo de amigos non esquece nunca o lugar que os veu nacer. Como tódolos anos os estradenses tiveron un convidado especial que este ano foi D. ManuelFraga Iribame que ó final da cea disertou cos asistentes ó acto.

V CORO KONTAKION DE ROMANÍA

OS ALUMNOS, MESTRES, AUTORIDADES LOCAI S E DA COMUNIDADE AUTONOMA PARTICIPARON NA INAGURACIÓN DO CENTRO l. ES.

Inauguración do novo IES Por medio da Obra Social de Caixa Pontevedra, veu actua-lo 17 de abril no Teatro Principal o Cora Kontakion, un dos mellares coros profesionais de romanía dirixido por Mihai Diaconescu, un experto profesor en música bizantina que imprime nas actuacións des ta formación coral unha espiritualidade sen, precedentes. Os seus compoñentes son 40 voces provintes do coro da RTV romana do conservatorio da Filarmónica 'George Enesco' e do Coro "Madrigal". O seu repertorio abarca dende o gregoriano ata a música do S. XX. Destacou tamén na actuación a lectura dos salmos polo sacerdote Ion Buga.

Manuel Fraga inauguraba o novo centro de Ensino Secundario na zona polideportiva estradense REDACCION Na Zona Deportivo-Cultural, ó fondo da rúa da Cultura, comezou a funcionar este ano o novo instituto de ensino secundario que completa cos dous xa existentes a dotación

de infraestructuras para impar- · Alcalde, Directora e Párroco tición dos novos plans de edu- xunto con outras autoridades cación secundaria. A inaugu- que abriron o curso escolar ración, presidida polo sempre baixo a atenta mirada Presidente da Xunta M. Fraga dos máis ilusionados e máis lribame, asistiron o Consellei- novos, os nenos. ro de Educación Celso Currás,

O vindeiro sábado 27 de maio ás 19,30 h. celebrarase na Casa da Cultura de Sta. Cruz de Ribadulla, o Certame de cuarteto s e quintetos tradicionais que leva o nome do insigne músico e gaiteiro Manuel Texo, organizado pola Asociación Socio-Cultural Ullán, Asociación Folclórica de Sta. Cruz de Ribadulla e o Concello de Yedra.

V O MUSEO DOPOBOESTRADENSE MANUEL REIMÓNDEZ PORTELA, editou este libro da autoría de Olimpio Arca Caldas sobre a vida e obra de Manuel Bergueiro López, mestre estradense, exemplar educador, xornalista, ,literato e poeta.

Bamarti Competición ó campionato de montaña REDACCION Baixo este nome, os responsables da promotora de obras Bamarti emprenden unha nova experienéia esta vez dentro do ámbito da competición automobilística. O pasado venres 7 de abril presentouse no Hotel

Milano con gran afluencia de público, un coche para correlo Campionato de Galicia de Montaña. Será esta unha magnífica ocasión para leva-lo nome da Estrada e das súas empres as polos marabillosos circuitos de montaña que a no-

sa terra ofrece, máis aínda cando se fai coa exemplaridade dunha empresa que se esforza en mellara-lo entorno ·no que se leva a cabo o seu labor.

Dende a redacción de Tabeirós Terra, desexárnoslle boa sorte, e os máis elevados triunfos.

Calvo Sotelo, 8 36680 - A ESTRADA

Tfno: 986 57 52 46

'é!Jaheirós 'é!Jerra, maio do 2000

20/

O grupo de teatro estradense "Os Tirinautas" voltou á escea cun estreno a finais de marzo, 'Un domingo de picnic', versión adaptada e dirixida por Chus Picallo a partir principalmente do texto de Fernando Arrabal Pic-Nic, e en menor medida, doutros textos complementarios . Os Tirinautas pretenden deste xeito abrir unha nova etapa no seu espectro artístico ó achegárense a formas teatrais diferentes das practicadas dende o comezo da súa andadura en 1997. Aínda activos coa súa anterior montaxe, 'Se o sei non volvo á casa' •. do dramaturgo estradense Varela Buxán, e da que se fixeron máis de quince representacións principalmente para o público da comarca do Deza e de Tabeirós, Os Tirinautas embárcanse agora nun proxecto de novas características, onde se manifestan novas ambicións nas que se inclúen novos retos interpretativos e unh a maior amplitude de rexistros escénicos e técnicos.

Un domingo de picnic ten pretensións case catárticas, propias da traxedia, aínda que só reveladas en doses subministradas coidadosamente baixo un control periódico e esmerado que só se racha por algunha sobredose nos climax tráxicos e na resolución final do conflicto. Este purgar de emocións tráxicas e controlado pola acción dos personaxes principais, que en gran medida tende á trivialidade absurda.

Non é Bosnia nen Chechenia, nen a guerra de Corea ou a Guerra Civil que orixinaron a idea de Arrabal nin ningún outro escenario bélico concreto dos que hai tantos exemplos sobre a·terra pero son todos a un tempo os que representa o marco escénico de Un domingo de picnic nunha ficción de destrucción fratricida.

Mais non esquezambs o fío argumental. En realidade estamos a falar dun domingo de campo, A familia Tepán ten dereito a disfrutar dunha ·comida campestre. Que o filio se atope no frente é unha boa desculpa para visitalo, e mellor se se lle leva unha tortilla e uns bos chourizos. O matrimonio Tepán non pode deixar de exercer a súa condición de proxenitores, protectores e educadores, e boa falta que lle fai ó seu filio Zapo, que se sente tan só na trincheira.

Pero a reunión familiar toma un xiro coa aparición dun visitante non agardado: Zepo é un soldado inimigo, polo que o conflicto está servido.

Arredor destes catro personaxes xira a acción da obra nun conflicto entre o serio e o ridículo, a realidade e o absurdo, nun marco bélico non comprendido pola inocencia dos belixerantes, que non teñen moi claro para que están e o que fan na guerra.

Serán os outros os personaxes que teñan a función de amosamos a dura realidade, Mita, a moza de Zepo, as reporteiras de guerra e os eofermeiros á percura de víctimas complementan unha acción enmarcada no familiar e cotián que non acaba de encaixar no mecanismo de destrucción ó que se ven sometidos, sen saber como, os dous inocentes soldados.

UN MOMENTO DUNHA DAS XA NUMEROSAS REPRESENTACIÓN$ DO GRUPO

O grupo de teatro afeccionado "Os Lóstregos' da veciña parroquia de Tabeirós, composto por un elenco de catorce rapaces-actores, desde os oito ata os dezasete anos, segue a súa traxectoria cultural levando ás salas das terras de Ta. beirós-Terra de Montes, Cuntis e Santiago o froito da súa afección.

Xa quedaron atrás, para a historia, as súas coñecidas e loubadas representacións de tres obras: 'Olio cos estudiantes' do escritor e laureado mestre Manuel Bergueiro López, representada na igrexa parroquial de Santiago de Tabeirós, onde se bautizara o autor. Foi, coa preparación desta obra para participar nos actos do centenario do nacemento de Bergueiro, cando nace este grupo teatral, da man do mestre Olimpio Arca Caldas. Pouco despois preséntouse no Colexio Pérez Viondi e máis tarde no Centro Social de A Estrada. En todas estas actuacións tiveron o recoñecemento do público. Estas primeiras actuacións serviron para rachar o "medo eséénico" dos rapaces; rapaces que, levados pola súa afección, estiveron prnrente•

quenes premiaron o traballo <lestes rapaces con moitos aplausos e felicitacións. A esta estrea seguiron ac~ tuacións nos centros sociais de Forcarei e A Estrada, no Recreo Cultural de A Estrada e no Teatro Principal da Vila.

No mes de setembro do pasado ano, os veciños da Consolación (Tabeirós) organizaron imha homenaxe de lembranza e agradecemen- · to ó ilustre filio desta parroquia, D. Plácido de Castro Pena, inspector técnico de Ensino Primario. O grupo teatral tamén quixo pór o seu grao de area nesta xeira e preparou con entusiasmo, roubándolle horas ó estudio, unha nova obra teatral.

Nesta ocasión, despois da lectura dalgunhas obriñas que ofrecen as librerías, o grupo acordou escoller para este evento a titulada "Pelexa no Souto', xuizo oral entre un vello castiñeiro, habitante de sempre no Souto da Devesa e un entrometido eucalipto, chegado das lonxanas terras de Australia, escrita polo mesmo mestre e director do grupo teatral, Olimpio Arca.

No serán do día -15 de setembro,

·os LÓSTREGOS'

interesase pola súa dispoñibilidade para unha nova posta en escea. Coa sala abarrotada os rapaces dos Lóstregos fixeron as ledicias das xentes maiores que disfrutaron e riron a cachón coas andainas e dilos dos personaxes, tanto do xuíz, do fiscal e das defensas como do porco da ovella e da rula, protagonistas, entre outros moitos, na escénificación da obra.

No mes de deceinbro, día 7, participan no ciclo cultural da parroquia estradense de San Pedro de Ancorados. No local social da agrupación veciñal representan, outra vez máis, a obra 'Pelexa no Souto' actuación que merece os eloxios da veciñanza e mesmo a intervención do público no intre de opinar encol de tan orixinal xuízo.

Nese mesmo mes de decembro chegaron, outra volta, ata a xa familiar sala do Centro Social de Forcarei para participai: nos actos da semana do Nada! onde a súa interpretación na obra do xuízo, entre o vello castiñeiro e o novo eucalipto, foi largamente aplaudida polos espectadores.

"º' W'"OS loLóStregoS'ººtr" pro~'" qoe m=' de

ten o

Xeira do Grupo de Teatro por Apuntador xe teatral convocados pola concellería de cultura do noso Concello.

Achegábanse os tempos de Nada! e fíxose preciso preparar algo axeitado a esta conmemoración.

Foi, entón, cando se traballou para a escenificación da obra, 'Os Reís do Panchiño' coa que estiveron nos escenarios do local social dos veciños de Tabeirós, no Recreo Cultural de A Estrada, e outra volta no Colexio P. Viondi é no Centro Social.

Como queira que ese ano 1999 estivera dedicado ó periodista poeta cuntiense, Roberto Blanco Torres, como homenaxe a este home adaptaron o obriña 'Conversas coa nobre Dama' do mestre Olimpio Arca Caldas. Como introducción e -complemento a esta obra preparouse, así mesmo, a farsa de Blanco Amor, 'A tía Lambida'. A primeira representación das dúas corresponden á semana das Letras Galegas no cine Victoria de Cuntis, ateigado de público e autoridades da cultura,

exentes amigas do finado D. Pláci- grupo, subliñamos a representación do, chegadas dende outras localida-- comprometida co Recreo Cultural des, e despois das maxistrais confe- para o mes de Abril e coa Concellarenc ias de Maximino Vicente lía de Cultura para b mes de maio Terceiro, mestre e Delegado Pro- actuar no teatro Principal da Vila.

Ademais destas actuacións que vincial de Programacion de Galego, e de Alvaro Rodríguez Sanmartín, puideron ser atentidas, houbo ouinspector técnico de Ensíno en Ciu- tras peticións doutros centros e dad Real, os compoñentes do grupo colectivos culturais que pola ininterpretaron con mestría a devan- compatibilidade de datas e horas dita obra. Interpretación que mere- de actuación coas clases dos comceu os eloxios e os aplausos do pú- poñentes do grupo non se fixeron blico. posibles.

Na actualidade, este grupo, 'Os O sábado seguinte, 11 de setembro, expresamente invitados, Os Lóstregos' está traballando na preLóstregos repetiron actuación e éxi- paración e posta en escena da obra to no local do centro socio-cultural 'Laios', unha sinxela farsa para "Aurelio ·Aguirre" de Conxo (San- rapaces, baseada nunha representiago). tación que sempre tivera na súa Os organizadores daquela sema- mente, A. Daniel R. Castelao, pena de actividades culturais mostra- ro que endexamáis se representou.

Como homenaxe neste cinron a súa complacencia interesándose polo grupo para novas cuenta aniversario do seu .pasaactuacións. mento, o grupo tenta represéritala No mes de setembro sería o - nos días de verán, época de vacaCentro Social de A Estrada quen se cións.

---

O SOLIDARIEDADE

A Estrada estivo cos damnificados de Etiopía

•,_.

j

/

M

áis de seiscentas mil pesetas_ foron entregadas a organización Médic_os Sen Fronteiras, para axudar no corno de África, logo dunha iniciativa que xurdía de Radio Estrada. As colaboración dos estradenses e dos oíntes da emisora municipal f oi moi ben acollida.

O CORNO DE AFRICA VIVE EN CARNES PROPIAS OS EFECTOS DA SEQUÍA

REDACCIÓN moitas as anécdotas que se viBaixo o l·ema '24 horas por viron, ademais de intervenEtiopía', Radio Estrada orga- cións da calidade da que fixo o nizaba un espacio de radio, presidente da Fundación Cascon 24 horas ininterrompidas telao, Avelino Pousa Antelo, de música e colaboracións, na que apoiou completamente a que participaron tódolos locu- iniciativa.

A destacar tamén, entre outores da emisora municipal, para recadar fondos destinados tras, a de varios nenos que ena ax,uda a Etiopía. tregaron os cartos que tiñan O final, máis de seiscentas para as súas golosinas, e que mil pesetas -procedentes de ingresaban por un total de 365 donativos dos oíntes da emiso- pesetas, ou tamén a dunha mura- foron entregadas á organi- ller que <loaba os ingresos do zación Médicos Sen Frontei- leite que lle daban as vacas naras, que leva xa tres a,nos que! día. Son só dous exemtraballando no corno de Afri- . plos da capacidade de solidariedade que amosaron os ca.

Durante a xornada foron oíntes.

Buscar emprego coa OMIX REDACCION A Oficina Municipal de Información Xuvenil realizou unha· charla para informar os xoves das diferentes opcións que os xoves teñen á hora de escoller e buscar emprego.

Realizada no Teatro Principal, con técnicos da Consellería de Familia, Muller e Promoción de Emprego, foron máis de douscentos cincuenta os xoves que se deron

cita, a maior parte provintes dos centros de secundaria da Vil a.

Nas fotos podemos ver diversos aspectos da charla, tanto da presidencia como da sala, onde os máis novos participaban activamente no coloquio.

Esta foi unha das actividades da Oficina Municipal de Información Xuvenil do Concello da Estrada.

•

.__

"'" 1

'<rraheirós '<rrerra, maio do 2000

221

A Estrada camiña •iJ'

seguro polo... deporte

JP

ara comezar, o 8 de Decembro de 1.999, o Pavillón Municipal "Manuel Coto Ferreiro" acolleu a segunda edición do Torneo Triangular de Fútbol Sala. Un memorial na honra do que fora durante sete anos concelleiro de deportes estradense, falecido en septembro de 1.998, a quen se lle adica precisamente o nome do recinto polideporti vo onde se xuntaron o Cef.ire Burela (División de Honra), Enredo/ A Estrada (1 ªNacional B) e unha selección composta por varios xogadores da Liga Local de fútbol sala da Es. trada.

Por segundo ano ·consecütivo, o Pavillón acollen ·unha boa entrada coa presencia de familiares, amigos e companeiros de corporación, encabezados polo alcalde Ramón Campos, de "Piso campeón'', como sempre se lembrará a figura do homenaxeado.

MOMENTO DA SAÍDA DOS CAMPIONATOS

Precisamente, a súa viúva, Elvira Lourei.ro recibíu de mans do alcalde un ramo de flores e -o seu filio, Francisco Coto l;oureiro, reálizou o saque de honra do torneo e entregou o trofeo ó equipo terceiro clasificado, o Enredo/A Estrada.

Neste evento salientar a consecución do campionato do Cefíre Burela que se impuxo por catro a cero á selección da liga local e por dous a cinco ó Enredo.

Pola súa parte, o combinado adestrado por Luis Ri vadulla acadou o segundo posto tras impoñerse ó equipo presidido por José Sesar na tanda de penaltis por catro a tres, despois de rema tar os vinte minutos de partido co empate a un no marcador electrónico.

Posteriormente a este evento, o 26 de Decembro, co sabor do turrón navideño en boca de todos, a Zona Polideportiva Municipal converteuse nun marco incomparable para a celebración, por primeira vez na Estrada, dos Campionatos Galegos de CicloCross, organizados polo Clube Ciclista Estradense "Blanco Motor" e a Federación Galega de Ciclismo e patrocinados pola Delegación de Deportes do Concello de A Estrada.

ciclista Jesús Blanco Villar e do actual campíón galego da especialidade ata ese mesmo día, Osear Pereiro.

Destes campionatos saíron importantes nomes no mundo do pedal na actualidade como poden ser Marcos Serrano, campión cadete en 1.987 en Marín, no ano no que tamén o fixo o seu pr-imeiro director, Alvaro Pino que se impuxo na categoría de profesionais.

Juan Bello Vilar do "Super Froiz" foi o sucesor de Osear Pereiro na categoría SUB -23 e, posteriormente, en Asturias, formando parte da selección galega adestrada por Moisés Levoso, tamén se convertiu no campión de España na súa categoría.

Manuel Armada Fentanes do "Moto-Bike" en Élite masculino, Lidia Fuentes Moledo do "Val do Ulló" en Féminas, Carlos Romero Ca¡Ja do "Moto-Bike" en Masters, Óscar Vázquez do "Val de Ulló'' e Ainola Fontán do "MotoB i ke" en Xuniors e Eduardo Mosquera do "Betanzos' e Lucía Vázquez do "Val do Ulló" en Cadetes convertéronse nos máximos dominadores das restantes categorías a nivel autonómico nunha proba que resultou perfecta a nivel organizativo e extraordinaria no deportivo.

CICLISMO

ATLETISMO

Unha cita que incluso foi retransmitida en directo pola canle da Televisión de Galicia coa presencia de Terio Carrera na proba, apoiado nos comentarios do ex-

E para confirmar a importancia da Estrada no mundo do deporte en Galicia, dúas novas citas de interese autonómico puxeron de manifesto a confianza deposi-

tada pola Secretaría Xeral para o Deporte da Xunta de Gálicia na vila estradense, tendo en conta o incomparable marco que representa a zona deportiva municipal, lugar idóneo para a celebración dos Campionatos Provinciais e Galegos de Campo a Través no mes de Febreiro.

O día 5 do segundo mes do ano 2.000, por segundo ano consecutivo A Estrada foi o esceario dos Campionatos Provinciais da especialidade, con máis de seiscentos participantes que representaron a mU!tiples colexios e clubes da provincia de Pontevedra.

E o día 20 do mesmo mes, por primeira vez na súa historia , o concello de A Estrada converteuse por un día na capital autonómica de campo a través, coa celebración dos galegos que reuniron a aproximadamente trescentos rapaces chegados dende numerosos puntos de Galicia. Precisamente, na. presentación <lestes campionatos, clasificatorios para os nacionais de Carabanchel, o secretario xeral para o deporte Eduardo Lamas adiantaba a execución dun novo pavillón polideportivo, como premio á práctica e ós resultados deportivos da nosa.

En definitiva, A Estrada está en pleno auxe, xa non só polos resultados dos seus deportistas, senón polas súas infraestructuras que están acaparando a atenc-ión de tódalas entidades organizadoras de grandes probas.

Un séntese satisfeito de escoitar: "A Estradá, capital do moble de Galicia" .

¡ note este numero

986 57 33 33 ¡... e ogallá nunca teña que chamar¡ &@lRl[L!JlFJ&©íl©fNl [Q)~ W©lL[L!JfNllF&lRlíl©~ [Q)~ lPlRl©lF~©©íl©fNl ©ílWíllL ©& ~~lFlRl&©&

-

'IDabeirós 'IDerra, maio do 2000 .

-~

/23 '

É innegable a importancia da información neste período de entre-séculos, nun momento en que se tan cada vez máis cotiás e familiares as relacións medios de comunicación, coas novas tecnoloxías, con todo o que isto implica socialmente. É cada vez maior a cantidade de información que circula, chega cada vez a máis xente e a máis lugares e condiciona cada vez con maior intensidade as relacións humanas. · Tamén é innegable que hai unha preocupación crecente pola repercusión que este proceso está a ter napreservación da identidade de todos os .pobos e comunidades lingüísticas que conforman a diversidade . social e cultural do planeta. Fronte ao estendido tópi_. co de que camiñamos cara unha inevitable úniformización, medra o interese por garantir o futuro das linguas e culturas do mundo.

Os galegos e galegas non debemos permanecer á marxe disto, xa que o noso mellor contributo nace · necesariatnente da nosa identidade diferenciada. É, sen dúbida, son os medios de comunicación os que maior responsabilidade teñen na transmisión desa realidade propia que ten como principal elemento caracterizador o idioma.

Sen embargo, os medios de comunicación do noso país non deron asumido aínda esa responsabilidade.

A escasa presencia do galego nos medios non se corresponde co nivel de uso do noso idioma por parte da cidadanía. Resulta preocupante comprobar que a porcentaxe de emprego da lingua propia nos grandes diarios galegos non chega ó 4%, e. que non se corresponde coa vitalidade da lingua do noso país.

A situación no noso Concello tampouco difire moito do ata agora exposto. A nosa vila e comarca teñen cada vez máis representación nos medios, pero este medre non se reflicte no aumento dq uso do· galego nos distintos ámbitos xomalísticos. A existencia dunha radio local, a emisora municipal Radio Estra-da, vén demostrar na práctica a receptividade cara ao . noso idioma en todos os aspectos, incluíndo a normalización do mesmo como lingua da publicidade.

Por todo isto solicitarnos, de xeito xeral, que.se to. men as iniciativas que conduzan a un aumento progresivo da presencia do idioma galego nos medios de comunicación, tanto de titularidade pública como privada. Este obxectivo iría acampañado das seguintes medidas: 1.-Transcrición das declaracións, comunicados, entrevistas, etc., na lingua en que son realizadas.

2.-Respecto escrupuloso polas formas da nosa topommia.

3.-Potenciación dende os propios medios, da utilización do idioma galego nos anuncios publicitarios inseridos nos diferentes medios.

4.-Requirir das emisoras de radio que recibiron concesións de frecuencia por parte da Xunta do cumprimento das condicións que regulan o uso do galego . nas mesmas.

5.- Emisión en galego do programa 'Desde Galicia para el mundo'.

6.-Maior competencia no uso do idioma nos profesionais, nomeadamente da radio e televisión públicas galegas.

7.-Solicitar das cadeas privadas Antena 3 e Tele 5 que empreguen o galego nos programas feítos para Galiza.

8.-Demandar de RNE a posta en antena, novamente, dunha emisora en galego.

Asdo: Mesa pola Normalización Lingüistica, Mistura, Ps de G PSOE, BNG, Fundación San Martiño, Asociación Cultural da Estrada, Asoc. O Brado, CIG, CCOO...

O volume de negocio realizado polos expositores nesta primeira experiencia dunha feira do moble só para profesionais abre o abano de posibilidades para incidir en anos vindeiros sobre este tipo de feiras

Feira profesional A Fundación de Exposicións e Congresos da Estrada puxo en marcha a l Feira do Moble para Profesionais .

REDACCION Dende o 30 de marzo, e ata o 2 de abril, o Pazo de Exposi. cións e Congresos da Estrada volveu albergar unha feira do moble, pero neste caso unicamente para profesionais.

Unha feira que congregou non só os profesionais da Estrada, senón tamén a empresas chegadas de diversos puntos da .

Península, que provocou un volume de negocio moi importante, ocupando os tres pavi-

.

llóns habilitados pola propia Fundación.

Unha primeira experiencia que invita a repetir en anos virideiros, por canto a satisfacción era xeral entre organizadores e participantes.

.

24/

W:aheirós '©erra, maio do 2000

O DO 19 Ó 21 DE MAIO

osé Manuel Castelao Bragaña será este ano o pregoeiro da XXVII Festa Gastronómica do Salmón, dentro dos actos que se celebran na Estrada con ocasión desta festa lúdica que é un ha das máis senlleiras de Galicia.

A Festa do Salmón principia este ano coa conferencia sobre a situación do salmón no Ulla, que impartirá Francisco Hervella Rodríguez, da consellería de Medio Ambiente. Será o venres 19, as seis da tarde na sala de plenos do concello estradense. Posteriormente, as .oito presentarase o libro 'Sonetos e Sonatas' de Maximino Sanmatín, para rematar o primeiro día coa xa tradicional Gala Gastronómica, que se celebrará no Hotel Milano.

O sabado entegarase o IV premio de poesía Avelina Valladares, ademais da apertura dunha exposición filatélica, e actividades deportivas, como a Ruta do Salmón en BTT. Xa o domingo, día grande, ademais do pregón xa mencionado, poderemos subir en globo, disfrutar coas actuacións musicais, como a do grupo Tequexetéldere, a banda cultural da Estrada, ou o certame de gaiteiros solistas. Ademais, o motoclube Compostela fará unha concentración de motos antigas na praza de Galicia.

Finalmente, a degustación popular volverá como nas <lúas últimas edicións a praza de Martínez Anido, onde os restauradores estradenses poñerán a disposición dos visitantes as mellores receitas na preparación do salmón.

AMtw@éi%

COt<ISELLERfA DE

cÜt.nm;:--

COMUNICACIÓN SOCIAL E TURISMO