GroenRijk E-book
Een kleurrijk najaar
GroenRijk E-Book najaar 2015
1
groenrijk.nl
Inhoudsopgave Het najaar: de beste planttijd!
3
Tuinbemesting in de herfst.
4
Leg een herfstborder aan.
5
Top 5 herfstbloeiers.
5
Bomen en struiken met mooi herfstblad.
6
Bessenstruiken planten.
7
Siergrassen: een aanwinst voor herfst en winter.
8
Wintergroene manden en bakken.
9
5 tips voor het planten van voorjaarsbollen.
10
Kuipplanten de winter door.
11
De moestuin in het najaar.
12
De vijver winterklaar.
13
Vogels voeren.
14
GroenRijk E-Book najaar 2015
2
groenrijk.nl
Het najaar: de beste planttijd! De kleur van de blaadjes verandert langzaam van groen naar geel of rood en die leveren zo een prachtig schouwspel aan de bomen en op de grond op. Paddenstoelen schieten uit de grond en spectaculaire wolkenvelden tekenen de lucht. Naast deze charmes brengt het najaar nog een voordeel met zich mee: het is de beste planttijd! Direct resultaat De meeste mensen duiken enthousiast de tuin in wanneer het voorjaar aanbreekt. Maar stiekem zijn wij een beetje vergeten dat niet het voorjaar, maar het najaar de beste tijd is om planten in de grond te zetten. Voor zowel vaste planten, struiken en bomen is het goed als ze in het najaar geplant worden. In het najaar is de grond namelijk nog relatief warm en daardoor slaan ze nog voor de winter goed aan, wat zorgt voor direct resultaat in het voorjaar. In plaats van hard aan de slag te moeten met spitten, verse aarde en het vertroetelen van de nog jonge, kleine planten, besteed je het voorjaar dan vooral aan het genieten van al het groen dat je in het najaar hebt geplant. Bespaar tijd Ben je ook niet zo’n fan van het slepen met gieters water of met de zwenksproeier? Nog een reden om planten, bomen en struiken in de herfst te planten. In Nederland vallen immers genoeg herfstbuien, zodat water geven nu niet of nauwelijks nodig is. Bovendien kun je in het najaar tegelijk met je nieuwe vaste planten, struiken of bomen ook meteen voorjaarsbollen poten; alweer een tijdbesparend voordeel en extra voorpret voor de komende lente! Bespaar geld In de herfst is het vaak nog prima weer om lekker in de tuin aan de slag te gaan. Heb je gedurende de zomer allemaal leuke ideeÍn opgedaan voor je tuin? Begin dan vast in de herfst, zodat je in het voorjaar kunt genieten van het resultaat! In ons tuincentrum bieden we namelijk juist in het najaar vaak veel planten en andere gewassen voordelig aan. Het najaar is dus niet alleen de beste planttijd, nu tuinieren bespaart je ook tijd en geld!
GroenRijk E-Book najaar 2015
3
groenrijk.nl
Tuinbemesting in de herfst Misschien denk je nu: ‘Huh, de tuin bemesten in de herfst? Dat is toch de periode waarin de planten in ruststand gaan?’ Dat klopt, en wanneer je je tuin in de loop van het jaar evenwichtig bemest hebt, zijn er waarschijnlijk nog voldoende voedingsstoffen in de bodem aanwezig. Maar veel mensen doen dit echter niet consequent en regelmatig genoeg en dan is het zeker zinvol om de tuin toch nog te bemesten. Juiste voedingsstoffen Let er hierbij op dat de bemesting de juiste voedingsstoffen bevat. De hoofdbestanddelen in mest zijn: stikstof (N), fosfor (P) en kalium (K). Bij veel mensen gaat nu het ‘kunstmest-belletje’ rinkelen, maar deze bestanddelen zitten ook in organische mest en mestmengsels. De aanwezigheid van fosfor is belangrijk voor het aanmaken van bladeren en bloemknoppen van vaste planten en struiken. Die worden daarom erg gelukkig van een beetje extra bemesting. De kracht van kalium In de winter hebben wij vaak ook extra voeding en vitaminen nodig om onszelf warm en gezond te houden. Planten moeten in de winter de vorst kunnen weerstaan en kalium is daarbij erg belangrijk. Kalium is in alle seizoenen belangrijk voor de waterhuishouding van een plant, maar in de winter werkt het zelfs een beetje als ‘antivries’. Wel of geen stikstof? Stikstof is voornamelijk van belang om planten te ondersteunen bij hun groei. In de herfst gaan de planten echter in ruststand en daarom kun je in het najaar beter geen stikstof aan de grond toevoegen. Sterker nog, dit kan zelfs een negatief effect hebben, want de plant zal zijn energie steken in de groei en daardoor uitgeput de winter in gaan. Het is dus een goede zaak nog te mesten om de planten sterker de winter in te laten gaan, maar kies dan wel voor de juiste meststoffen. Laat je hierbij gerust adviseren door de medewerkers van ons tuincentrum. Zo vragen planten die van zure grond houden, zoals Azalea’s en Rhododendrons, weer om een ander soort bemesting.
GroenRijk E-Book najaar 2015
4
groenrijk.nl
Leg een herfstborder aan Ook in het najaar kun je nog lekker aan de slag in de tuin, bijvoorbeeld om een mooie herfstborder aan te leggen. Pak die handschoenen en die oude broek dus nog maar even uit de garage of schuur, zeker op een zachte nazomerdag! Vooruit kijken Voor een herfstborder schaf je logischerwijs planten aan die vooral in de herfst aantrekkelijk zijn. De naam zegt het al, maar de herfstanemoon bloeit eigenlijk nog maar tot vroeg in oktober. Denk daarom al verder vooruit. Ren je gewoonlijk naar ons tuincentrum om direct kleur in je tuin te krijgen, denk dan nu ook meteen al aan wintergroen en voorjaarsbollen. Planten die nu aantrekkelijk zijn vallen in het voorjaar ook vaak helemaal niet meer op. Combineren De herfst is een waar kleurenparadijs. De grond is bedekt met een lawine van rood en geel en zorgt voor een sfeervol plaatje. De vlammend gekleurde bladeren van struiken en kleine bomen als de Japanse esdoorn, kardinaalsmuts, fluweelboom, krentenboompje en sneeuwbal (Viburnum plicatum) laten zich mooi combineren met vaste planten die in het najaar bloeien. Denk ook eens aan typische bladplanten die in de herfst nog de moeite waard zijn, zoals het roodbladige purperklokje (Heuchera). Veel struiken, rozen en bomen staan bekend om hun rijke besdracht en vormen dus een bijzonder geschikte aanvulling op je herfstborder. Siergrassen zorgen voor een dynamisch silhouet, ook in de winter, dus deze mogen zeker niet ontbreken.
Top 5 herfstbloeiers 1. Skimmia japonica ‘Rubella’; Deze groenblijvende struik is een echte aanwinst voor de tuin. In de herfst bloeit de struik met rode bloemen en in het voorjaar worden de bloemen mooi crèmewit. Skimmia staat graag in de schaduw of halfschaduw en kan zowel in de volle grond als in een grote pot geplant worden. 2. IJzerhard (Verbena bonariensis); Heb je een border? Deze hoge, ijle en lang bloeiende vaste plant kan als weefplant zowel voor- als achterin een border staan. De paarse bloemetjes trekken bovendien vlinders en bijen aan. 3. De Sedum ‘Herbstfreude’; is een vaste plant met vlezige bladeren en bloeit van september tot in november met purperrode bloemtuilen. Sedum doet het goed in vrijwel elke grondsoort, maar heeft wel graag een zonnige plek. Hij kan ook prima in pot. Ook in de winter zijn de uitgebloeide bloemen nog mooi om te zien, zeker als ze bedekt worden door een laagje sneeuw of rijp. 4. Herfstcyclaam; Deze patio Cyclaam krijgt felgekleurde roze, rode of witte bloemen en heeft mooi groen blad met zilverkleurige strepen. De laagblijvende Cyclaam komt het best tot zijn recht als bodembedekker. Let op: de plant kan bij vrieskou wel wat bescherming gebruiken. Plaats hem niet in de volle zon, maar aan de voet van een struik of boom, of in potten op het terras. 5. Hydrangea paniculata ‘Limelight’; Wil je langdurig genieten van prachtig grote wit-groene bloempluimen? Dan is deze winterharde hortensia echt iets voor jou. Hij verliest ’s winters zijn blad, maar de bloempluimen (die in het najaar roze kleuren) zorgen in de winter voor een mooi silhouet. GroenRijk E-Book najaar 2015
5
groenrijk.nl
Bomen en struiken met mooi herfstblad Het vlammende kleurenspektakel van de herfst kan lang duren. De eerste struiken verkleuren half september en dat kan doorgaan tot in november. Valt er bij jou in de tuin momenteel weinig kleur te bespeuren? Je kunt in september, oktober en november nog een mooie struik of kleine boom planten die de komende jaren voor warme herfstkleuren zal zorgen. Geel, oranje, rood Hoe komt het eigenlijk dat blad in de herfst zo mooi verkleurt? Doordat de dagen korter en kouder worden neemt de productie van chlorofyl (bladgroen) af. Dan komen andere kleuren, die niet afhankelijk zijn van de hoeveelheid licht, naar boven, zoals geel en rood. Aanraders Er zijn veel (kleine) bomen en struiken die de herfst gegarandeerd mooi kleuren: - Esdoorn, zoals de Japanse esdoorn (Acer japonicum) - Sierkers (Prunus kurilensis en sargentii) - Amerikaans en Drents krentenboompje (Amelanchier lamarchii en laevis) - Kornoelje (Cornus kousa) - Kardinaalsmuts (Euonymus) - Fluweelboom (Rhus typhina en chinensis) - Japanse notenboom (Gingko biloba)
GroenRijk E-Book najaar 2015
6
groenrijk.nl
Hersftbladtips 1 Voor wie genoeg ruimte heeft – tegen muur, schutting of tuinhuis – biedt de wilde wingerd, een klimmende woekeraar, een waar herfstkleuren spektakel. 2 Afgevallen bladeren zijn goed voor de grond. Ze beschermen tegen vorst en bevatten veel voedingsstoffen. Ook kunnen allerlei nuttige dieren en insecten in de bladeren overwinteren. Hark daarom niet al het gevallen blad uit de border. Houd wel het gazon en de vijver bladvrij. 3 Maak een krans met herfstbladeren, voor in huis, op het balkon of terras. Koop een kant-en-klare krans van takken of stro en zet de bladeren erop vast met spelden of bloembindersdraad. Of vorm zelf een krans of hart van takken en twijgen uit eigen tuin.
Bessenstruiken planten Tussen november en medio april kun je bessenstruiken planten, mits het niet vriest. Bessen zijn lekker en gezond en je doet onze gevederde vrienden er ook een groot plezier mee. Bessenstruiken houden van een lichte, zonnige plek. Doe een flinke laag compost in het plantgat, want bessenstruiken hebben voeding nodig. Met meerdere struiken maak je een haag om van te smullen, letterlijk en figuurlijk. Je kunt kiezen voor één soort bessenstruik, maar ook een gemengde haag maken. Die laatste oogt natuurlijker en levert verschillende gezonde lekkernijen. Bovendien biedt zo’n wilde haag beschutting aan kleine dieren en nuttige insecten. En je bespaart op den duur ook geld, want frambozen en blauwe bessen zijn bijvoorbeeld niet goedkoop in de supermarkt of bij de groenteboer!
Tips • Plant een haag niet te dicht op de perceelgrens met de buren. • De plantafstand en de geschikte grondsoort verschillen per struik. Sommige struiken produceren ook vruchten in halfschaduw. Laat je hierover informeren in ons tuincentrum. • Leer kleine kinderen dat lang niet alle bessen aan struiken in je eigen tuin en in de vrije natuur eetbaar – maar soms zelfs giftig – zijn.
GroenRijk E-Book najaar 2015
7
groenrijk.nl
Siergrassen: een aanwinst voor herfst en winter De meeste tuinplanten kiezen we op bloemkleur of om het mooie groene blad. Maar in geen enkele tuin zouden siergrassen mogen ontbreken. Vooral in de herfst en winter zorgen ze voor een aantrekkelijk accent. Als de rest van de beplanting begint af te sterven komen ze pas echt goed voor de dag, met een mooie herfstverkleuring en zacht ruisende, wuivende pluimen. Siergrassen zijn populair Het is al jaren een trend om siergrassen te combineren met vaste planten: • Ze zijn sterk, winterhard en gaan jarenlang mee. • Ze vragen weinig onderhoud. • Ze geven de tuin een natuurlijk en dynamisch effect. • Ze hebben juist in de herfst fraaie kleuren of opvallende pluimen. • Sommige zijn (half)wintergroen. • Ze zorgen voor een mooi wintersilhouet, vooral als er een laagje rijp op ligt. • Ze bieden kleine dieren beschutting en sommige vormen zaden waar vogels zich te goed aan kunnen doen. In soorten en maten Er zijn heel veel soorten siergrassen. Sommige blijven laag en compact, andere worden hoog en weven zich sierlijk tussen andere planten door. Prachtriet (Miscanthus), diamantgras (Calamagrostis of Stipa) en lampenpoetsersgras (Pennisetum) bloeien in het najaar met vrolijke pluimen en fijne aren. Zowel het blad als de pluimen kunnen mooi verkleuren. De kleur van de grassen loopt uiteen van groen, grijsblauw, roodbruin tot zwart en er zijn ook bonte, gestreepte exemplaren. Kom in ons tuincentrum kijken welke siergrassen er zoal te koop zijn, ook voor in pot! GroenRijk E-Book najaar 2015
8
groenrijk.nl
Wintergroene manden en bakken Goed gevulde bakken en manden kunnen ons de komende donkere periode flink opvrolijken. Zet ze op een goed zichtbare plek, bij de voordeur en/of achterdeur, op de tuintafel en op het balkon. In ons tuincentrum vind je voor elk wat wils: van een vrolijke bonte mix tot stijlvol ton-sur ton.
Winterviolen
Klimop
Skimmia
Patiocyclamen
Bergthee (Gaultheria) Kleinblijvende asters
Kerstroos (Helleborus) Parelbes (Pernettya)
Heide
Chrysanten
Siergras
Mooie combinaties • Klassiek rood en groen: klimop; Hedera ‘Montgomery’; met rode varianten van dopheide; Erica carnea; en parelbes; Pernettya mucronata. • Bijzonder: Bergthee; Gaultheria mucronata (met witte besjes) veelkleurige sierkool; Brassica en een zilverstruikje; ‘Calocephalus brownii’. • Stijlvol: witte violen of cyclamen met het zilverstruikje (Calocephalus brownii) of een miniconifeer Tips • Vul de potten, bakken en manden met goede kwaliteit potgrond en zorg voor goede drainage. • Geef regelmatig water, maar nooit als het vriest of als er vorst wordt verwacht. • Kies bij een winterse beplanting voor vorstbestendige potten en isoleer ze tegen de vorst met noppenfolie of stro. • Wil je zo veel mogelijk kleur in de donkere maanden? Kies dan ook bakken en potten met vrolijke kleuren of geef ze zelf nog een kleurrijk kwastje verf.
GroenRijk E-Book najaar 2015
9
groenrijk.nl
5 tips voor het planten van bloembollen Een kleurrijk voorjaar begint in de herfst, want dit is de tijd om bollen te planten. Maar waar moet je nu precies op letten? Wij geven je graag tips, zodat je zeker weet dat je het optimale uit je bollen haalt. En je hebt nu volop keuze in ons tuincentrum! Tip 1 Heel vroeg bloeiende voorjaarsbollen, zoals sneeuwklokje, winterakoniet en sterhyacint (Scilla) plant je het best in september-oktober. De meeste andere bollen kunnen in de periode van half oktober tot half november de (pot)grond in. Sommige soorten, zoals de wat later bloeiende sierui (Allium), prairielelie (Camassia) en keizerskroon (Fritillaria imperialis), kun je zelfs nog tot medio december planten, mits het niet vriest. Bollen plant je in de regel twee keer zo diep als ze hoog zijn. Tip 2 De meeste bollen houden van droge of in ieder geval goed doorlatende grond, anders gaan ze rotten. Kijk op het etiket of ze een zonnig of schaduwrijk plekje willen. Verwilderingsbollen als sterhyacinten, anemonen en het lelie-achtige knolgewas Erythronium houden bijvoorbeeld van een schaduwplek onder een boom of aan de voet van een struik. Tip 3 Wil je tulpen, narcissen, (ster)hyacinten, blauwe druifjes of laagblijvende sieruien in een pot planten? Zorg er dan voor dat er een gat in de bodem zit en bekleed de binnenkant van de pot met een laag noppenfolie, om het risico op bevriezing te beperken. Zet de pot of bak op een beschutte plek, tegen de gevel van het huis of tegen de schuur of schutting. Tip 4 Gebruik eens de lasagna- of laagjesmethode voor bollen in pot, zodat je er nog veel langer van kunt genieten: plant laatbloeiers onderin en vroegbloeiers bovenin. Plant ze niet te dicht tegen elkaar – ze mogen elkaar niet raken – en niet dicht tegen de rand van de pot, vanwege de kans op bevriezing. Tip 5 Laat het blad na de bloei afsterven en knip het dus niet af, want de bol heeft het nodig om nieuwe energie op te doen voor volgend jaar. Plant ze daarom tussen vaste planten die het lelijke bruine blad aan het zicht onttrekken of vouw het blad voorzichtig plat over de grond.
GroenRijk E-Book najaar 2015
10
groenrijk.nl
Kuipplanten de winter door Wanneer de winter aanbreekt, houdt het buitenleven voor subtropische kuipplanten op. Deze moeten dan naar een vorstvrije plek. Andere soorten pot- en kuipplanten zijn winterhard of semi-winterhard. Met een beetje hulp kunnen deze planten buiten blijven en zo toch voor een vrolijk tuinbeeld zorgen. Hoe? Wij geven graag een aantal tips hoe je ervoor kunt zorgen dat jouw kuipplanten de winter glansrijk doorstaan. Subtropische en mediterrane kuipplanten Onder de traditionele kuipplanten vallen subtropische en mediterrane soorten als Oleander, Fuchsia, het sinaasappel- of citroenboompje, de Abutilon, Afrikaanse lelie (Agapanthus), engelentrompet (Brugmansia), Bougainvillea en laurier. Haal deze voor de zekerheid in oktober of bij de verwachting van de eerste nachtvorst naar binnen. Zet ze op een vorstvrije plek, waar het luchtig en niet te donker is, maar ook niet te warm (maximaal 12 graden Celsius), bijvoorbeeld in de schuur, garage of onverwarmde zolderkamer. Bladverliezende soorten hebben praktisch geen water nodig. Geef alle kuipplanten, omdat ze min of meer in winterslaap zijn, in ieder geval maar heel weinig water en zeker geen mest of andere voeding. Winterharde soorten Dwergconiferen, buxus en rozen zijn winterhard, ook als ze in potten en kuipen staan. Dat wil echter niet zeggen dat ze altijd probleemloos een langdurige vorst overleven. Voorspelt Piet Paulusma een strenge winter? Zet de potten of kuipen dan dicht bij elkaar op een beschutte plek en pak ze goed in. Daarvoor kun je boomjassen, afdekhoezen, rieten matten of noppenfolie gebruiken. Bedek de voet van struikrozen met een heuveltje fijne boomschors, stro of turf voor extra warmte. Let er wel op dat je groenblijvende planten water geeft als het erg droog is: deze planten gebruiken ook in de winter energie en moeten dus ook voldoende vocht hebben.
GroenRijk E-Book najaar 2015
11
groenrijk.nl
De moestuin in het najaar Niets is zo lekker als groente uit eigen tuin. In november is het tijd om te oogsten wat er nog te oogsten valt. Koolsoorten zoals witte-, rode-, spits- en savooiekool, schorseneren, pastinaken en selderijknollen verdienen een schoonmaakbeurt en dienen op een vorstvrije en droge plaats bewaard te worden, bijvoorbeeld in de schuur of kelder. Een aantal gewassen is sterk genoeg om tijdens de winter onbeschermd te overleven, zoals boerenkool, winterprei, spruiten, veldsla en winterpostelein. Artisjok en aardpeer Iets minder winterproof is de artisjok. Deze vaste plant moet je tegen vorst beschermen met stro, bladeren of noppenfolie. Heb je aardpeer in je moestuin staan? Deze kan de hele winter in de grond blijven en zelfs naar behoefte geoogst worden. Als de grond hard bevroren is, wordt dit een inspannend klusje, maar je inspanning wordt zeker beloond, want de smakelijke aardpeer is met veel andere groenten te combineren! Zaaien en planten Knoflook en uien kunnen in oktober en november nog in de tuin of in een buitenpot geplant worden, mits de temperatuur minstens 7 graden Celsius is. Veel kruiden en kiem- en spruitgroenten kun je het hele jaar door binnen in een pot of bak op de vensterbank zaaien en opkweken. In een kas kun je in september en oktober nog snelgroeiende soorten zaaien of planten, zoals (veld)sla, rucola, winter-spinazie en radijsjes, en er deze winter nog van oogsten. Opruimen en spitten In het kader van efficiency kun je de soorten die in de winter buiten kunnen blijven staan, het best bij elkaar in de moestuin plaatsen. Zo kun je de rest van de moestuin schoonmaken en omspitten. Spit de grond om voordat de winter begint, het liefst als het al een aantal dagen droog is geweest. Waarom spitten voor de winter? De vorst kan dan goed op de kluiten inwerken, waardoor meer voedingsstoffen beschikbaar komen. Met een beetje werk maak je de grond dus vruchtbaarder. Optimaal gebruikmaken van je moestuin Nu je moestuin opgeruimd en deels leeg is, is het handig om een tekening te maken van de moestuin met daarop alle gewassen en waar je ze wilt plaatsen. Na het opruimen zit dat namelijk allemaal nog vers in het geheugen en zo kun je in het voorjaar direct van start gaan. Als je optimaal van je moestuin wilt genieten, kun je hem het beste in stukken verdelen. Bijvoorbeeld met een stuk voor peulvruchten, koolsoorten, wortelgewassen, komkommerachtigen (courgette, pompoen) en lookachtigen (ui, prei). Schuif deze soorten dan elk jaar door naar de volgende plek zodat het meerdere jaren duurt voor een gewas weer op dezelfde plaats wordt verbouwd. En er dus gegarandeerd meer te oogsten valt!
GroenRijk E-Book najaar 2015
12
groenrijk.nl
De vijver winterklaar Nu de temperatuur daalt, stijgt bij schaatsliefhebbers de spanning. Wanneer zijn de sloten, rivieren en meren bevroren, zodat ze weer het ijs op kunnen? Ook vijverbezitters kunnen rode oortjes krijgen, maar dan van bezorgdheid: komen de planten en de vissen wel goed de winter door? Voor hen hier een aantal handige tips. 1. Controleer de waterwaarden van de vijver Heb je zuurstofplanten in de vijver staan? Dan is de GH-waarde (hardheidswaarde) van het water van groot belang. Nederland staat bekend om de regenachtige herfstdagen en door veel regenval kan het water te veel verzuren. Wanneer je de waarden goed op peil houdt groeien de waterplanten in het voorjaar vanzelf weer aan. 2. Verwijder algen en afgevallen bladeren uit de vijver Rotting ligt op de loer als je afgevallen bladeren niet uit de vijver haalt. Maak de vijver daarom goed schoon en verwijder hierbij alle algen en al het vuil van afgestorven plantdelen van de bodem. Gebruik een afdeknet om ervoor te zorgen dat er niet dagelijks opnieuw bladeren in de vijver waaien en tegelijkertijd hongerige reigers op afstand te houden. 3. Snoei oever- en moerasplanten Heb je moeite om het afdeknet over de vijver aan te brengen? Snoei dan de oever- en moerasplanten kort. Zo kun je het afdeknet beter over de vijver plaatsen en gaat hij ook minder snel stuk. 4. Zorg voor voldoende beluchting van de vijver Een luchtpomp zorgt voor toevoer van zuurstof in de vijver en helpt bevriezing van de vijver tegen te gaan. Het is daarom aan te raden om een luchtpomp te plaatsen. 5. Voorkom bevriezing van het filtersysteem Het is natuurlijk zonde als het filtersysteem in de vijver stuk vriest. Zorg er daarom voor dat alles wat door de kou kapot kan gaan uit het filter wordt verwijderd en leg deze onderdelen weg op een vorstvrije plek. Zodra de temperatuur onder de 8 graden Celsius komt kun je het filter uitschakelen en schoonmaken. 6. Zorg voor de vissen Koudwatervissen kunnen zonder probleem de winter overleven als de vijver geheel of gedeeltelijk minstens 80 centimeter diep is en je ervoor zorgt dat er altijd een stuk ijs- en sneeuwvrij blijft. De onderste lagen water zullen niet zo snel bevriezen en de vissen raken in een soort winterslaap waardoor ze minder bewegingsruimte nodig hebben. Ook hebben ze daarom minder voer nodig. Blijf voeren tot de temperatuur onder de 8 graden Celsius zakt. Daarna heb je speciaal zinkend wintervoer nodig dat je twee tot drie keer per week gebruikt. Vraag ernaar in ons WaterRijk. GroenRijk E-Book najaar 2015
13
groenrijk.nl
Vogels voeren Hoe kouder en korter de dagen, hoe meer onze gevederde vrienden onze hulp nodig hebben om hun energieniveau en temperatuur op peil te houden. In ons tuincentrum zijn veel kant-en-klare voedselmixen, vetbollen, voersilo’s en -tafels te vinden, maar het is ook heel leuk om met kinderen zelf een vogelbuffet te maken. Plezier voor drie, want het is voor jong én oud een feest om de vogels zich te goed te zien doen aan al dat lekkers en voedzaams en de vogels zullen je dankbaar zijn. Geschikt voer Zaden, zonnebloempitten, ongekookte havermout, ongebrande (dop)pinda’s, gewelde rozijnen, appels, broodkruimels en etensresten als rijst en aardappelen. Allemaal prima, zolang er maar geen zout in zit! Onverwachte lekkernijen Tuinvogels blijken ook dol op speciale vogelpindakaas en op kokosnoot. Er zijn bij ons kant-en-klare houten houders voor potten pindakaas verkrijgbaar, die je aan de muur of een boom kunt bevestigen. Een kokosnoot kun je halveren en in een mandje of nettasje ergens aan ophangen of op de tuintafel of voederplank leggen. Zelf een vogelbuffet maken • Rijg slingers van doppinda’s en hang deze in de takken van een boom of struik. • Maak leuke vormen van frituurvet vol zaden en gewelde rozijnen. Gebruik ongeveer één deel frituurvet op één deel zadenmengsel. Het frituurvet moet ongebruikt en ongezouten zijn. Smelt het vet in een pan, voeg daar al roerend een zadenmengsel en gewelde rozijnen aan toe. Laat het mengsel een beetje afkoelen en giet het in cake- of koekvormpjes. Leg een stevige katoenen draad of stuk touw in het midden van de vorm en laat deze goed (minstens een paar uur) afkoelen. Hang ze vervolgens aan de takken van bomen en grote struiken. • Wil je liever een echt ronde vetbol? Giet het vet met de zaden en rozijnen dan in een leeg boterkuipje en kneed er, vlak voordat het mengsel helemaal gestold is, een bol van. • Je kunt ook een taartvorm met frituurvet, zaden en rozijnen vullen. Bedek de taart, voordat deze helemaal is gestold, met een extra laag zaden, zonnebloempitten, pinda’s, bessen en/of stukjes appel. Laat de kinderen hun creativiteit uitleven met het decoreren van de vogeltaart en geef hem vervolgens een prominente plek op de tuin-, terras- of balkontafel. Extra tips • Plaats het voer op een plek waar katten niet bij kunnen. • Plaats het voer op een beschutte, sneeuwvrije en droge plek. • Voer bij voorkeur ’s ochtends vroeg en voordat het weer donker wordt. • Zorg voor drinkwater in een schaal of bak. Vul de bak of schaal regelmatig met schoon water en doe er eventueel een beetje suiker in, zodat het water minder snel bevriest.
GroenRijk E-Book najaar 2015
14
groenrijk.nl