dr. servaas bingé
NOOIT MEER NAAR DE DOKTER HOE U ZELF KAN ZORGEN DAT U GEZOND BENT EN BLIJFT
Inleiding
9
DE BASIS: HET GENOOM De code van het leven ontrafeld Wat als het fout loopt? Persoonlijke geneeskunde is de toekomst
20
hoofdstuk 1: LICHAAM Het hart: de motor van je lichaam De aders: de snelwegen van het leven Het bloed: druk de hoge druk Bloed- en ander onderzoek: soms niet geschikt, vaak nuttig De longen: ademend en adembenemend Je cholesterol is de kwaadste niet Bijnieren, hypofyse, schildklier en hormonen: een jazzkwartet Obesitas is slechts deels te wijten aan schildklier en hormonen Diabetes: dĂŠ hormonenstoornis bij uitstek Het spijsverteringsstelsel: de verwerkingslijn van alle voedsel Het immuunsysteem geeft tal van geheimen prijs De oorzaak van heel veel: de laaggradige ontsteking De nieren: zuiveringsstations van bloed en liefhebbers van veel water Ons bewegingssysteem: vernuftigd maar kwetsbaar De zintuigen: het rijk der zinnen
44
4
23 31 35
47 51 54 60 67 73 78 84 93 97 102 105 110 112 120
inhoudstafel
hoofdstuk 2: GEEST Stress en depressie uitgelegd en aangepakt Gedragsverandering: word wie je wil zijn Slaap: hoe lichaam en geest in rust ons helpen Stofjes in de hersenen: goed voor geluk en katers
134
hoofdstuk 3: VOEDING Vloeken in de kerk van de voedingsleer Water, water, de rest komt later Maak je voeding weer natuurlijk Planten: twee derden van je bord Het stigma van het konijnenvoedsel Dieren: een voedzaam derde van je bord Zuivel: een ding, een zegen en een straf Dingen: Hun etiket verraadt de waarheid Verborgen suikers als verscholen terrorist Additieven, vaak geen gezonde alternatieven Van hypes word je niet vaak gezonder Beheers zelf je allergieĂŤn en intoleranties Luister naar je lichaam
172
5
137 150 156 166
175 180 185 189 193 194 199 201 205 209 210 214 217
hoofstuk 4: BEWEGEN Zap jezelf uit de zetel Begin met wat alledaagse activiteiten Test waar je precies staat De weg naar meer adem, kracht en lenigheid Bereik je sportieve doel Bewegen op voorschrift
220
hoofdstuk 5: EXTERNE FACTOREN De tijd: onze grootste vijand? De epigenetica: soms valt de buitenwereld onze genen aan Infectieziekten: we kunnen ze aan Gif: je lichaam kent de beste aanpak Chemische gifstoffen: je hebt ze, maar verjaag ze Zware metalen: zo gevaarlijk als zware jongens De lucht binnenshuis: soms een luchtje aan Ongevallen: ook thuis ben je niet altijd veilig
272
6
223 226 231 245 251 259
275 276 279 283 285 288 291 298
inhoudstafel
hoofdstuk 6: PREVENTIE EN ZORG Als een ziekte geen ziekte is De zorg voor morgen begint vandaag Met z’n allen voor de gezondheidszorg Wat je zelf doet, doe je beter
304
hoofdstuk 7: DOKTER, WAT DOET U NU? Het zijn fantastische tijden Het consult: een boeiende samenwerking
322
hoofdstuk 8: DOKTER, WAT DOE ik NU? Dokter, wat doe ik nu?
338
7
307 310 315 320
325 327
341
8
Inleiding Nooit meer naar de dokter Dit boek gaat over jou en mij. Over ons. Jij bent de patiënt en ik ben de dokter. We hebben allebei een netjes afgebakende rol, maar communiceren we wel echt met elkaar? Begrijpen we elkaar? Om deze vraag grondig te beantwoorden, moeten we misschien eens in elkaars hoofd duiken. En vooral goed naar elkaar luisteren. Wat ervaren jij en ik vandaag tijdens een doktersbezoek? Jouw dokter zit met een rij wachtenden en een rist afspraken en kan maar een kwartiertje vrijmaken voor jou. Hij moet immers niet alleen jou en de andere patiënten helpen, maar wordt daarnaast overstelpt met telefoons, e-mails en inkomende post van laboratoria en specialisten. Dan liggen er nog een heuse to-dolijst en andere administratieve taken te wachten. Om nog maar te zwijgen van de spoedgevallen, de ‘kan-je-nog-eens-naar-hemkijken-ook?’-gevallen, en allerhande overige input. Hoe ervaar ik dat? Zeer veel van dit werk, vooral de administratie, helpt mij en mijn patiënten niet echt vooruit. Het zorgt er zelfs voor dat ik hen veel minder kan helpen dan ik zou willen. Ik boet ook in aan inkomsten, doordat zo veel werkuren gratis zijn, al is dat lang niet mijn grootste zorg. Ik wil vooral drie dingen: de gezondst mogelijke patiënt die het heft zelf in handen neemt, het gezondst mogelijke lijf en leven en de gezondst mogelijke relatie met iedereen rondom mij, zowel mijn patiënten als mijn naasten. Dus: jawel, patiënt, ik wil je beter helpen! En ik begrijp dat jouw probleem altijd dringend is, maar dat geldt ook voor alle anderen. Jawel: hobby’s en vrije tijd. Ik wil immers nog een leven naast het werk. En jawel, lieve echtgenote: ik weet dat je van me houdt en dat je me graag wat vaker zou zien. Die gevoelens zijn geheel wederzijds. Dus is het meten, passen en wringen om alles gedaan te krijgen. Het gevolg is, beste patiënt, dat ik je maar ongeveer een kwartiertje tijd kan geven. Soms wat korter, soms iets langer. Ik maak het langer als het echt nodig blijkt, maar eigenlijk gaat dat dan ten koste van de patiënten die na jou komen. Ik maak het korter om wat tijd in te halen als dat nodig is. Wat gebeurt er tijdens dat korte consult? Bijna altijd gaat het gesprek over een klacht en de vraag om die te verhelpen. Over symptomen, over een snelle en hopelijk juiste diagnose en
9
over het voorschrift. Bij het woord ‘voorschrift’ denk jij als patiënt, of toch de meeste van jouw lotgenoten bij de dokter, automatisch aan pillen. Dat gaat zo ver dat heel wat patiënten zich afvragen of die geneesheer of -vrouw hen wel aan het genezen is als er eens geen pillen worden voorgeschreven. Jij komt de spreekkamer binnen en bent hopelijk al vergeten dat je wat langer in de wachtzaal zat dan verhoopt. We begroeten elkaar vanuit de grond van ons hart, maar om echt bij te praten is er niet veel tijd. We hebben het beiden erg druk, dus laat ons over gaan tot de orde van de dag. Jij hebt al dan niet duidelijke verwachtingen van mij, of je hebt een probleem en je rekent erop dat ik het oplos. Je hebt een lijstje met zaken die je wil bespreken en je hoopt dat ik deze allemaal ‘behandel’. Je vertelt me de reden van je komst en we gaan aan de slag. We bevragen jou verder, afgaand op de symptomen die je hebt. Zo groeit er in ons hoofd een diagnostisch landschap, met pistes die we kunnen volgen. Naarmate we meer informatie krijgen, kunnen we opties uitsluiten of verder verkennen, met behulp van verdere vragen, maar ook met onze handen tijdens het klinisch onderzoek. Als dat niet volstaat, vragen we verdere technische onderzoeken aan, zoals bloedtests of een medische beeldvorming. We sturen onze voorlopige conclusies constant bij tot we de meest waarschijnlijke diagnose hebben. Geneeskunde is immers geen exacte wetenschap. Je begrijpt dat dit een kronkelig traject kan zijn. Een kind met buikpijn kan een longontsteking blijken te hebben. Tandpijn kan vanuit de sinussen komen. Pijn in de spieren kan zijn oorsprong in de darmen vinden. Een alarmerende vlek kan zeer onschuldig zijn, maar ook echt wel gevaarlijk uitpakken. Je kunt een klein pijntje niet melden, omdat het je onbelangrijk lijkt of omdat je het doodgewoon vergeten bent, maar ik wil het wel weten. Het kan een symptoom zijn dat mij in staat stelt om tot de juiste diagnose te komen. Speur- en detectivewerk, dus. Vaak komt iemand met een probleem dat ik gemakkelijk kan oplossen, of waarover ik mijn patiënt kan geruststellen. Soms is het een stuk complexer. Af en toe komt iemand niet met een probleem waar hij of zij beter wel voor komt. Vaak snap ik snel waarom je er bent. Soms snap ik het niet. Dan blijf ik vragen stellen. Maar als het voor jou echt een probleem is, zal ik je zo goed mogelijk helpen. Als ik maar weet waarom je komt, waarom je nu komt, waarom je met dit probleem bij mij komt. We hebben een intense en intieme
10
Inleiding
‘relatie’ in de juiste zin van het woord. We zijn metgezellen. We moeten die relatie koesteren en elkaar niet als vijanden zien.
De wil om een pil is te sterk Vervolgens geef ik je meestal een behandeling onder de vorm van medicatie, een voorschrift voor de kinesist of thuisverpleger, een zalfje, of enkele korte tips. Ondertussen zijn we dertien minuten ver in het consult van vijftien minuten. Maar ik heb het met jou nog niet gehad over iets heel anders. Over iets wat ik voor jouw gezondheid ook echt belangrijk vind. Ik wil je uit de doeken doen hoe het huidige probleem mogelijk met je voeding te maken heeft of met lichaamsoefeningen op te lossen is. Soms moet ik je duidelijk maken dat je klachten doorspekt zijn met negatieve gedachten die je klacht in stand houden, maar die je kunt counteren met een techniek die je mentaal sterker maakt zoals mindfulness. Maar daar is meestal geen tijd voor. Nochtans kennen wij artsen goed de verbanden tussen geest en lichaam en lezen we overal de gunstige effecten van beweging en voeding. Maar toch gaan we er in onze consulten zo weinig op in. Ook ik pleit hier schuldig! De huidige doktersopleiding, en dus ook de raadplegingen, zitten gebeiteld in een ‘voorschriftcultuur’ en zijn daardoor misvormd. Sommige patiënten verwachten ook geen advies en komen alleen maar voor een pil. Goed voor mij: als jij dat wil dan krijg je een pil –tenminste, als ik denk dat dat helpt. Maar het moet toch anders kunnen, op een manier die jouw probleem veel grondiger aanpakt, of nog beter voorkomt. Ik zou heel graag als arts een echte coachingrol opnemen en advies geven waarmee jij aan de slag kunt om je basisgezondheid te verbeteren. Zeer gericht en concreet, op jouw maat. Daar is het mij om te doen. Mijn droom is dat jij binnenkort niet meer naar de dokter moet om er te horen dat je een en ander had kunnen voorkomen. Om dan alleen maar pilletjes te krijgen die je eigenlijk niet genezen, maar gewoon een brandje blussen. Naar die dokter moet je nooit meer gaan, als het van mij en dit boek afhangt. Je zult denken: “Ik wil wel dat mijn dokter mij geneest!” Terecht. En we gaan je binnen onze mogelijkheden blijven genezen als je een acuut probleem hebt. We gaan zeker niet alle genezende behandelingen en pillen overboord gooien. We bereiken er te veel goede dingen mee.
11
Waarom gaan we naar dokter? Een studie leidde tot een top tien van de bezoekredenen. • Klachten van de ademhaling Ik zit met die hoest, dokter Ik ben van tijd tot tijd kortademig Ik kreeg plots een steek in de longen die pijn doet bij elke inademing Het lijkt alsof ik een piepende kar ben geworden … • Klachten van de bloedsomloop Ik kom voor de pilletjes voor mijn bloeddruk Ik heb af en toe pijn op de borst Ik kan de trap niet meer op ’s Avonds zijn mijn voeten gezwollen Ik heb hartkloppingen Ik heb nachtelijke krampen in de benen … • Klachten door hormonen en klieren Ik begrijp niet waarom ik zo moe ben Hoe komt het dat ik altijd maar zwaarder word Mijn suiker staat hoog Ik moet zo veel plassen en heb altijd dorst Ik ben nerveus en ik beef en zweet de hele tijd Zou het de menopauze kunnen zijn? … • Klachten van het bewegingsapparaat Ik heb geregeld spierpijn Ik ben zo stijf als ik opsta Mijn knie wil niet meer mee Ik heb dikke vingers Mijn teen doet zo veel pijn, ik denk dat ik jicht heb Ik heb een bolletje in mijn pols … • Klachten van zenuwstelsel of zintuigen Ik kan niet meer zo scherp zien Mijn been slaapt continu Ik heb oorpijn Mijn neus loopt … 12
Inleiding
• Klachten van de geslachtsorganen Het kraantje lekt, dokter Ik heb een vreemde uitslag onderaan Ik kan geen erectie meer krijgen Ik heb plots zo veel pijn in de teelbal … • Klachten van de hersenen Ik ben geregeld duizelig Is het normaal dat ik zo vergeetachtig ben? Mijn moeder kan na haar hersenbloeding de helft van haar lichaam niet meer bewegen Ik heb altijd hoofdpijn … • Ongelukken De piano is op haar hoofd gevallen Ik heb mijn enkel verstuikt Ik wou die pan pakken en heb mijn vingers verbrand Ik denk dat deze wonde genaaid moet worden … • Huidziekten Dit vlekje was er vorige week niet Heb je geen zalfje voor dit Die uitslag lijkt me niet normaal Ik heb jeuk ‘Onze kleine’ is van kamp thuisgekomen met luizen … • Infecties Ik heb griep Ik kom voor het vaccin voor ‘onze kleine’ Ik heb koorts …
13
De rem op onze achteruitgang Wie dieper inzoomt op de redenen waarom we naar de dokter gaan, ziet in het kader hierboven eigenlijk twee grote groepen van aandoeningen. Je hebt de groep van de acute ziektes of problemen waarvoor je op dat moment hulp nodig hebt. Maar daarnaast zie je een grote groep problemen die zich wel als acute ziekte kunnen voordoen, maar die eigenlijk het gevolg zijn van een veel langer proces. Het proces van onze trage en gestage achteruitgang. Van zodra een mens volwassen wordt, is hij klaar met ‘wassen’ of groeien. Daarna begint voor elk van ons een geleidelijk proces van fysieke achteruitgang. Dat is de realiteit. Rond de leeftijd van 25 jaar zijn we op onze top om de mensensoort in stand te houden. We moeten ons voortplanten. Hoewel de handelingen richting voortplanting een zeer leuke bestaansreden vormen, zoeken wij als mensheid toch een meerwaarde boven dit louter biologische motief. Maar onze natuur zit wel zo in elkaar dat na de voortplanting onze taak er eigenlijk opzit. De mens heeft dan maar de geneeskunde ontwikkeld om de levensduur te verlengen. Door alle opgebouwde kennis worden we dus ouder. Dus worden mensen vroeg of laat ziek. Maar als we er nu eens samen voor kunnen zorgen dat dit bij jou veeleer laat dan vroeg gebeurt? Dan heb je zeeën van tijd om een leven lang die meerwaarde in het leven op te zoeken. Geen slecht vooruitzicht, niet? We moeten dan onze blik op ziekte en gezondheid wel een beetje bijstellen. Kijk: patiënten komen vaak langs voor signalen van chronische ziekten, en dan nog vooral vijf bepaalde groepen van aandoeningen. Deze ‘Big Five’ of ‘Grote Vijf ’ zijn de hart- en vaatziekten, diabetes, obesitas, kankers en ademhalingsziektes. Maar je krijgt niet plots aderverkalking of een hersenbloeding. Je wordt niet zomaar wakker met suikerziekte. Ademhalingsziekten zoals COPD slaan niet ineens toe zonder aanleiding. We worden niet dik na één copieuze maaltijd. Neen, de vreselijke vijf beginnen vaak op jonge leeftijd, op een moment dat er geen vuiltje aan de lucht is. Ze sluipen traag het leven in. De symptomen verschijnen pas vrij laat op het toneel, vaak pas wanneer ons lichaam de problemen zelf niet meer kan compenseren. En dan word je ziek… Niet plots, maar ziekte is het resultaat van jarenlange gewoontes, van een levensstijl. We moeten er dus mee stoppen dergelijke aandoeningen in termen van ‘ziekte’ te zien en te doen alsof we ze genezen met pillen en andere ingrepen achteraf. Want zo genezen we ze niet echt,
14
Inleiding
hoor. Maak je geen illusies. Vaak doen we niet meer dan de symptomen temperen of indijken. Ondertussen laten we het proces van de chronische ziekte, dat wordt gevoed door die levensstijl, maar doorlopen. En meer en meer achterhalen we de biologische mechanismen achter dit proces en de manier waarop levensstijl dit beïnvloedt. De chronische laaggradige ontsteking, een klein brandend vuurtje dat het lichaam vult met ontstekingsstoffen, blijkt steeds vaker de grootste gemene deler van de ‘Grote Vijf ’.
Voorkomen moet genezen voorkomen We lopen dus achter de feiten aan als we alleen maar proberen te ‘genezen’. Voorkomen is beter dan genezen, zoals al jaren terecht wordt gezegd. Maar voorkomen moet dan ook voorafgaan aan genezen. Voorkomen moet ook genezen voorkomen. Je kunt toch geen deskundige in het verstrekken van persoonlijke gezondheidszorg zijn, als je de mensen niet in de eerste plaats helpt gezond te blijven? Hoog tijd dat we daarvan onze echte medische ambitie maken. En als ik ‘onze’ schrijf, bedoel ik die van jullie, de patiënten, én die van ons, de dokters. Maar dan zijn we niet langer dokters in de klassieke zin. Naar die dokter moet je niet meer gaan, maar wel naar een soort ‘voorkomingsarts’. Ik durf met jou nog een stap verder gaan: jij en ik kunnen een heus ‘gezondheidsteam’ worden. Het is immers de hoogste tijd dat we beter gaan samenwerken om jou zo lang en gezond mogelijk te laten leven. Toegegeven: ‘voorkomingsarts’ gaat wel in de juiste richting, maar het is nog een flauw neologisme dat ik liever niet opgeplakt krijg. Trouwens, de eindbestemming ligt nog een heel eind verder. Jouw arts is immers niet in de eerste plaats diegene die wat moet voorkomen. Het gaat om jouw lichaam en daarover ben jij de baas. De beste preventie boks jij als patiënt op eigen houtje in elkaar, zonder telkens weer naar de dokter te hoeven. Jij hoeft daarvoor geen geneeskunde te kennen, maar je weet wel best in grote lijnen wat er in je lichaam allemaal gebeurt aan prachtige en minder leuke gebeurtenissen. Laat mij in de volgende pagina’s je gids zijn om dat te ontdekken. Ik beloof je: je krijgt geen negen jaar geneeskundestudies in de maag gesplitst. Wat hier volgt, is een soort reis door je lichaam en je geest. Onderweg staan we stil bij wat daarop invloed heeft, zowel negatieve, maar vooral positieve. De nadruk ligt altijd op wat je zelf kunt doen. Zo kun je een gedrag of een attitude ontwikkelen die jou je leven lang allerlei gezondheidszorgen kan besparen, of ze tenminste lange tijd kan uitstellen. Ik noem die gezonde attitude de ‘healthitude’.
15
De gezondste attitude Waar ’health’, het Engels voor ‘gezondheid’, voor staat, hoef ik je niet uit te leggen. Ik combineer het met ’attitude’, mijn oproep om een bepaald gedrag aan te kweken ten bate van je gezondheid. Optimale en langdurige gezondheid is niet onbereikbaar mits de juiste ingesteldheid. Om dat concreet te maken, heb ik het gedrag vertaald in een tastbaar model met vijf hoekstenen en een centrale kern. Dat model noemen we het ’healthigram’. We streven naar een eenvoudig model om alle informatie die je over je gezondheid vindt (in dit boek maar ook bij jouw dokter of zelfs dokter Google) aan op te hangen en te benutten bij elke keuze die je maakt. Elke dag opnieuw. Natuurlijk kun je pech hebben in het leven. Geloof nooit iemand die je staalharde garanties in verband met je gezondheid wil aansmeren. Maar deze houding kan je kansen aanzienlijk verhogen op een langer en gelukkiger leven in de beste gezondheid. Ons eigen kleine zonnestelsel De planeten van ons zonnestelsel draaien in cirkels rond de zon. Dat creëert de ideale omstandigheden om vloeibaar water op de aarde te hebben. Zo is leven mogelijk. Het is een prachtig voorbeeld van hoe ingenieus de grote systemen rond dit leven in elkaar zitten. Op veel kleinere schaal zien we dat rond atomen een zelfde soort beeld ontstaat. Negatief en positief geladen partikels draaien rond deze chemische eenheden. Daardoor kunnen atomen zich verbinden met elkaar en moleculen vormen. Verschillende moleculen samen kunnen cellen vormen. Verschillende cellen vormen weefsels, organen, en het volledige menselijke lichaam. De grote structuur en de kleine structuur komen bijzonder goed overeen. Dat kan geen toeval zijn. Ik vond dit dus een heel mooi uitgangspunt om de structuur van het healthigram op te bouwen. Onze centrale zon is het genoom. De code van het leven in het DNA zal de andere pijlers van het healthigram sturen en beïnvloeden. Vijf andere planeten rond deze zon bundelen zich in twee cirkels. De buitenste cirkel is de baan van je lichaam en je geest. De aloude spreuk ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’ doorstaat zo de tand des tijds. De drie levensstijlplaneten voeding, beweging en de externe factoren draaien daartussen en beïnvloeden de manier waarop de unieke code naar het lichaam en de geest vertaald wordt.
16
Inleiding
de zes pijlers van het healthigram
BEWEGING
VOEDING GENEN
LICHAAM
GEEST EXTERNE FACTOREN
beweging zorgt voor raakvlakken onderling
It’s genomics, stupid De twee buitenste cirkels van het healthigram zijn dus lichaam en geest. Deze worden bepaald door de middelste cirkels voeding, beweging en alle externe factoren of je omgeving. De centrale pijler die ons sinds kort veel nieuwe perspectieven biedt, en er nog veel meer zal creëren, is de genetica. Dat wordt de kern van een gezondheidskunde die helemaal inspeelt op jou als individu. Een campagnekreet van een vroegere Amerikaanse president klonk: “It’s the economy, stupid!”, als antwoord op de vraag wat voor hem de kern van de zaak was voor het land. Wel, we kunnen nu ook zeggen:“It’s genomics, stupid!” Het draait om je genen, sufferd! En die genen zijn van jou en je kunt ze zelf in hoge mate beheren als een gezonde huismoeder
17
of -vader. Ja, ze liggen vast. Maar jij kunt ze je leven lang wel degelijk bijsturen in wat ze te zeggen hebben, met behulp van jouw gedrag, jouw healthitude. Het is belangrijk dat jij aan het roer staat van je eigen gezondheidszorg, maar ik ga als dokter niet werkloos toekijken. Net zoals ik van alle wielrenners in de ploeg waarvoor ik werk, alles in kaart wil brengen om zicht te krijgen op de factoren die hun gezondheid en hun prestatie bepalen, wil ik dat met en voor jou doen. Het maken van zo’n praktische landkaart voor topatleten hielp me om met de zwakke schakels in hun gedrag en gezondheid aan de slag te gaan.
Je verdient topatletenzorg Maar zijn we niet allemaal topatleten? Zijn we niet allemaal de sterkste papa, de supermama, de oma aan de top of de beste, de slimste en liefste opa? Waarom zou het scheppen van een kader als healthitude, dat bij renners prima werkt, niet werken bij mijn patiënten uit de huisartsenpraktijk? Dus waarom vertaal ik dit niet voor jou, voor alle patiënten, voor mijn persoonlijke gezondheid en voor al wie mij lief is? Van de top-CEO met zijn bedrijfsperikelen tot de oma met haar zorg voor de kleinkinderen – in deze drukke wereld leveren wij immers allemaal topprestaties. Onze houvast inzake gezondheid is de wetenschap. Er ligt al veel weten op het schap en dat moet en zal uiteraard altijd het fundament blijven. Maar die wetenschappelijke informatie is vaak zo ondoordringbaar, zo weinig praktisch inzetbaar en veelal onbegrijpelijk voor de terecht nieuwsgierige patiënt. Als er dan toch eens een topic bevattelijk wordt gebracht, gaat vaak alle nuance verloren, ontstaat er een onbruikbaar zwart-wit denken en maakt men de verwarring alleen maar groter. Met enkel wetenschap komen we er dus niet. Het is hoog tijd dat de wetenschappelijke en medische wereld duidelijk en toch voldoende genuanceerd vertaald wordt naar mensentaal. Je moet in staat worden gesteld je lichaam veel beter te leren kennen, een beetje zoals atleten die tot in de puntjes weten hoe hun lichaam reageert. Dit boek combineert wetenschap met gezond verstand en wil breken met de steeds engere specialismen waarop geneeskunde nu gebaseerd is.
18
Inleiding
Het lichaam als geheel Zijn we vergeten dat het lichaam werkt als een geheel van cellen en structuren? Met de nadruk op ‘geheel’? Met dit boek wil ik je een basis geven voor jouw wetenschap, voor jouw kennis van je eigen lichaam. De bedoeling is dat jij hiermee beter kan begrijpen hoe je in mekaar zit en wat er in je lichaam gebeurt. Wat kun je zelf doen om de processen die je richting chronische ziekte brengen zo traag mogelijk te laten verlopen, of zelfs om te keren? Om een duur woord te gebruiken, raak je zo ‘empowered’. Jij wordt in staat gesteld om zelf een eerste inschatting te maken van wat je moet doen op de weg naar gezondheid. Jij staat zelf aan het roer en bepaalt waarheen de boot zal varen. Kortom, hier volgt dus in gewonemensentaal een verkenning van het healthigram: de genetica, het lichaam, de geest, de voeding, beweging en je externe factoren. Zo zal je niet alleen weten hoe vele vorken in hun steel zitten, maar ook en vooral hoe jij jezelf gezond kan houden mits wat aanpassingen aan je levensstijl. Daarbij hoort ook een nieuwe rol voor de dokter. Dokter en patiënt, eindelijk een vennootschap met als resultaat jouw optimale gezondheid. Het wordt tijd dat we samen alles uit het leven halen. Kwaliteitsvol en aangenaam zolang het kan. Voor tevreden en gezonde patiënten. Voor gelukkige en enthousiaste artsen. Voor minder kosten aan ziektes die we kunnen voorkomen. Een beter leven, over de hele lijn. Onze boeiende reis naar een healthitude begint vandaag. En misschien wel op de eerste pagina’s van dit boek. Proficiat om alvast deze stap te zetten! Ik wens je een goede reis en vooral… een goede gezondheid!
19
— DE BASIS —
HET GENOOM
‘Medicine is not only a science; it is also an art. It does not consist of compounding pills and plasters; it deals with the very processes of life, which must be understood before they may be guided. — Paracelsus —
21