TEA
TEA
FOTOGRAFIE
DOROTHEE DUBOIS
JESSICA VAN HUMBEECK
BUT FIRST. TEA
INHOUD
wat is thee? Waarom spreken wij van ‘thee’ en andere talen van ‘cha’ ?
15
Verschillende soorten thee
16
Een beetje geschiedenis
17
De zes ‘koninkrijken’ van de thee
20
Het belang van water
31
Samenvatting: Hoe zet je het perfecte kopje thee?
Hoe bewaar je kruiden?
107
Wat heb je nodig om zelf thee, kruiden- en/of fruitinfusies te maken?
107
Zwangerschap, borstvoeding en kruiden
108
De tien bekendste kruiden in thee
108
Vijf simpele theerecepten uit eigen keuken
116
® me-time
116
33
® digestief
116
Filters & theepotten: do’s en don’ts
34
® klaar voor de winter
117
Wat is een ideale theemok of tas?
36
® love yourself
117
® vergeet de winterdip
117
Gezondheidsvoordelen van thee
36
afternoontea
thee i n de wereld Thee in Japan
45
Een beetje geschiedenis
121
Waarom een afternoontea en geen high tea?
122
® basisbereiding matcha (usucha)
49
® yokan
60
Wat is clotted cream?
123
Thee in China
63
Scones: eerst clotted cream of eerst de jam?
123
Thee in India
75
Tien do’s en don’ts bij een traditionele afternoontea
124
82
Recepten
128
® basisbereiding masala chai
Thee in Marokko ® echte marokkaanse muntthee
85 87
® scones
5x keer finger sandwiches
129 130
91
® eiersalade
131
® klassieke bubble tea
95
® komkommer
131
® ijsthee warme methode
97
® gerookte zalm
131
® ijsthee koude methode
97
® coronation chicken
131
® ijsthee snelste methode
99
® hummus van rode biet
131
Thee in de rest van de wereld
® > recept
kruiden- & fruitinfusies
9
VOORWOORD
® basissiroop
100
® limonade
100
BUT FIRST. TEA
INHOUD
133
Gefermenteerde dranken: goed voor lichaam en geest
154
® tea infused sweeteners
131
Waterkefir
133
154
® klassieke sweet tea ® cucumber tea
133
® pina colade mocktail
133
® rozen- en hibiscuslimonade
133
® winter matcha chocolate latte
135
® zomer ijsthee frappé
136
ijsthee en theelimonade
Just like in good old times… Hoe host je de perfecte afternoontea?
138
Een tip voor… MOEDERDAG
140
Een tip voor… VRIJGEZELLEN
140
Een tip voor… VRIEND(INN)ENNAMIDDAG
140
Een tip voor… BRUNCH
141
Een tip voor… ONTBIJT
141
jouw theemoment
156
Kombucha
151
® kombucha
thee is de nieuwe wijn Thee met gerechten: enkele basisprincipes ® lapsang zalm
Theecocktails & digestief
161 164 165
® een aperitiefje op basis van thee: mangostar
166
® matcha-mojito
167
® blue gin tonic
168
Foodpairing: thee en chocolade
169
Foodpairing: thee en kaas
172
theetijd in wonderland
Wat is stress?
145
Gezonde voeding
145
Badthee
147
To suiker or not to suiker?
180
badpralines
147
Theetijd in Wonderland: de verjaardageditie!
181
® badpralines
hartverwarmende theesoep ® theesoep
Rooibos-gezichtsmasker ® gezichtsmasker
Get that boost! Kies jij de matcha-smoothie of de bulletp roof -thee?
® > recept
151
® waterkefir
148
® ijstheelollies
183
149
® theesangria
184
150
® halloween chai
185
® bubbellimonade
187
® rozencakejes voor kleine en grote prinsessen
188
151 151 152
® matcha-smoothie
152
® bulletproof-thee
153
DANKWOORD
191
voorwoord
de regels van de thee en van de liefde Als het Leven een kopje thee is, betekent dat dat iemand van ons het water is en iemand anders de thee. Er zijn mensen die voelen dat ze hun omgeving kunnen veranderen, die hun sporen willen nalaten, hun eigen smaak aan de dingen willen geven. Het zijn mensen die onverschrokken en ongeduldig in het kopje duiken. Mensen die van zich laten horen. Theemensen… Er zijn ook mensen die afwachten, die ontvangen, die van kleur veranderen al naargelang de stemming van anderen. Ze wachten, vloeibaar en transparant, op de theeblaadjes die hun leven smaak geven. Het zijn mensen die luisteren. Watermensen… Uit: Roberta Marasco, Het Geheim van de Thee, Xander Uitgevers, 2017
Beste Lezer, Wat ben ik blij dat ik met dit boek jouw interesse gewekt heb, zij het als theeliefhebber of in je zoektocht naar meer (thee)tijd voor jezelf, of misschien wel beide. Graag deel ik met jou mijn verhaal, en het verhaal van de thee. Toen ik Het Geheim van de Thee las, vlak voor ik dit boek schreef, vond ik meteen dat ik het moest vermelden. Ook al is het fictie, het geeft zo perfect weer waarom ik zo gepassioneerd geraakte door thee. Ik drink al thee sinds ik nog een klein meisje was. Het was hét moment van de dag: mama en ik aan de tafel of in de zetel onder een dekentje met een film, ons moment samen. Of theekransjes met mijn poppen, het hoorde er allemaal bij. Het zijn ook prachtige herinneringen waar ik aan terugdenk als het even wat minder gaat. Vandaag komen mama en ik nog vaak samen om een kopje thee te drinken.
9
BUT FIRST. TEA
voorwoord
Het blijft ons moment, een moment van verbinding. Het is een verhaal dat
Het klinkt allemaal veel miraculeuzer dan het eigenlijk was, want uiter-
ik vaker hoor: op de thee komen, het brengt een moment van rust en brengt
aard is zelfstandig ondernemer zijn helemaal anders en eigenlijk ook een pak
mensen samen.
minder gemakkelijk dan werknemer zijn. Bovendien krijg je een burn-out niet in één, twee, drie uit je systeem. Ik moet nu, drie jaar later, nog steeds zeer sterk
Door de overprikkeling en de digitalisering van onze maatschappij gaan we helaas minder op de thee of op de koffie bij elkaar, en communiceren we via
mijn grenzen afbakenen, maar ik hou zo veel van wat ik doe dat mijn werk als thee(sommelier) ook mijn uitlaatklep is.
chat of sms’jes, waardoor de digitalisering ons nog meer opslokt. We willen ook allemaal carrière maken. Ik ken dat maar al te goed. Toen ik twaalf jaar geleden
Die uitlaatklep, die thee-rapie, dat moment theetijd met jezelf, dat wil ik
afstudeerde, wilde ik ook niets liever dan het glazen plafond doorbreken, én
jou aanreiken met dit boek. Een combinatie van geschiedenis, tips, weetjes
een perfecte partner zijn, én een perfecte mama, zus, dochter… Maar al die
en recepten, zodat je zelf gemakkelijk aan de slag kan. Dit boek is voor ieder-
bordjes in de lucht houden, is echt niet gemakkelijk en zo kwam ik enkele jaren
een, ongeacht welke achtergrond, iedereen die van thee houdt (zelfs maar een
geleden in een burn-out terecht. Nog nooit had ik me zo waardeloos gevoeld.
beetje) en graag al eens een momentje (thee)tijd voor zichzelf of met anderen
Ik had gefaald in elk opzicht van mijn dromen… dacht ik. Mijn theeverhaal
inlast. Ik hoop dat je ervan geniet, en er ook geïnspireerd door geraakt.
bestond toen al, maar als bijberoep (wat ik ook perfect wilde doen, trouwens) en het was nog niet de bedoeling dat het mijn hele leven ging worden. Mijn mama zei me toen: zoek iets waar je jezelf in kwijt kan, waar je rustig
Welk type thee ben jij? Of ben je een watermens? Warme groeten,
van wordt. Hetzelfde advies kreeg ik van mijn behandelende arts en psycholoog. En zo ben ik me (nog) verder gaan verdiepen in thee. Via verschillende opleidingen, en vooral door heel veel proeven. Ik maakte kennis met de Chinese en de Japanse theerituelen en had nooit verwacht daar net die rust in te vinden die
Jess
ik zo hard nodig had. De structuur van de Japanse theeceremonie ‘ryakubon’ was perfect om me meer structuur in mijn leven te laten inbouwen, de rijke smaken van de verschillende Chinese theesoorten brachten me in een focus om mijn leven weer op de rails te krijgen. Om opnieuw de perfecte imperfecte mama, vrouw, zus, dochter te worden. Niet langer als werkneemster, maar als onderneemster. Jessica 2.0 was geboren!
10
11
wat is thee?
wat is thee?
Wat wij in het algemeen thee noemen, is niet altijd thee. Echte thee komt van de theeplant: Camellia sinensis. Thee is de infusie van delen van de theeplant. Dat kunnen blaadjes, twijgjes en knoppen, of de combinatie ervan zijn. Van variëteiten van deze plant wordt witte, groene, zwarte, oolong, gele en donkere thee gemaakt. Al het andere dat wij als thee benoemen, valt eigenlijk onder de noemer kruideninfusies of fruitinfusies. In de volksmond worden die ook thee genoemd, aangezien wij die ook, net als thee, gaan infuseren. Dus die heerlijke smaken als kamille, munt, gember, citroen enzovoort, daar ga ik het in dit hoofdstuk even niet over hebben. Maar blijf ze vooral drinken (en neem een kijkje in hoofdstuk 3), want ook die kruiden- en fruitinfusies zijn heerlijk voor een moment theetijd met jezelf en anderen.
Thee is voor het eerst als drank bekend geraakt
waarop ze verspreid werden naar de rest van
in China.
de wereld heeft het onderscheid tussen beide woorden tot stand gebracht. Daarom kan je ook aan de hand van die woorden perfect zien
Waarom spreken wij van ‘thee’ en andere talen van ‘cha’ ?
hoe thee zijn weg gevonden heeft naar bepaalde culturen en landen. ‘Cha’ werd namelijk gebruikt bij het handelen via de Zijderoute,
Op enkele uitzonderingen na zijn er in de hele
terwijl ‘thee’ gebruikt werd door handelaars
wereld maar twee woorden voor thee te vinden.
die via de zee handelden.
Ofwel spreekt men, net als in het Nederlands, van ‘thee’ (bv. ‘tea’ in het Engels, ‘té’ in het
Het Chinees is een prachtige taal en wordt ge-
Spaans, ‘Tee’ in het Duits of Afrikaans), terwijl
schreven met tekens, wat heel mooi weergeeft
op andere plaatsen ‘cha’ (of ‘chay’ of ‘chai’ of
wat thee eigenlijk is. Kijk maar zelf, op de vol-
aanverwanten) gebruikt wordt. Beide woorden
gende pagina vind je het Chinese teken voor
vinden hun oorsprong in China. De manier
thee, of beter ‘cha’.
15
thee i n de wereld
BUT FIRST. TEA
Er werd echt aan alles gedacht. Zo zijn er
persoon is bij de familie Kagata, waar ik zelf
winterkommen en zomerkommen om je matcha
mijn Japanse thee koop, volgt ook de Urasenke-
volgens de chado te bereiden, want volgens de
theeschool, net als ik. Het is waarschijnlijk een
regels van Rikyu is het belangrijk om in de
van de meest gekende theescholen in Japan.
zomer koelte en in de winter warmte te creëren.
Toch merk ik ook een verschil in aanpak. Zo is
Het zorgen voor een aangename, warme sfeer
Elsa veel langer in het tea whisking team moeten
en thee gemaakt vanuit het hart (dus geen
blijven dan ik, maar de groep in België is waar-
stresskopjes!) voor je gast staat met stip op één
schijnlijk ook een pak kleiner. Koji Kagata volgt
in de regels van Rikyu. Meer zelfs, het is be-
de Yabunouchi-theeschool, en dat al langer dan
langrijker dan etiquette en kennis. Dat is wat ik
dertig jaar.
persoonlijk zo mooi vind aan de Japanse manier van theezetten, ten dienste van iemand anders.
Omotenashi
Daar kunnen we in het dagelijks leven, in onze
Wat mij nog het meest begeestert, is de Japanse
drukke en materialistische maatschappij, zeker
omotenashi of gastvrijheid. Japanse onder-
nog iets van leren.
nemers zullen altijd het onderste uit de kan halen voor hun klanten. Ze gaan daar echt ver
Nu matcha, dankzij verschillende voedings-
in. Zo openen ze hun winkel soms speciaal voor
deskundigen, sinds enkele jaren aan enorme
buitenlandse gasten, terwijl ze die dag of op dat
populariteit wint, merken we dat er heel wat
moment eigenlijk gesloten zijn.
discussie ontstaat over hoe matcha nu het beste bereid wordt. Dat komt door de verschillende
Die gastvrijheid, of omotenashi, zit hem in
temai van de chado. Belangrijk is dat er een on-
kleine details die echt wel het verschil maken.
derscheid gemaakt wordt tussen dunne thee (usucha) en dikke thee (koicha). Koicha wordt
•
zeker niet dagelijks gedronken en krijg je als
‘Elke klant die bij ons op bezoek komt, krijgt altijd een kopje Betsujou Sencha, onze huis-
beginneling ook niet aangeleerd. Usucha kan je
blend, geserveerd als warm welkom.
wel gemakkelijk drinken en is echt gemakkelijk
•
Als we op voorhand weten dat iemand ons
om te bereiden. Als je er je persoonlijke ritueel
kantoor komt bezoeken, voorzien we altijd
van maakt, is het een waar theemoment, een
slippers aan de inkom (dat is gebruikelijk,
rustmoment, dat zeker niet lang hoeft te duren.
en wij doen onze schoenen uit het werkgedeelte). Deze slippers staan klaar bij de deur
Elsa, de Franse vrouw die me enorm veel
van het kantoor. Als deze al klaar staan, is
bijbracht over Japanse thee en mijn contact-
dat een extra warm welkom.
58
thee in de wereld
TIP...
De snelste methode
Enkele dingen waar je op moet letten
Op deze manier heb je bijna instant ijsthee. Ik
wanneer je deze methode toepast:
vind het zelf de minst fijne manier, omdat ik de
•
Als je deze methode gebruikt, blijft de
smaak vaak vind tegenvallen, maar probeer het
ijsthee ongezoet twee tot drie dagen
uit en zie wat het beste bij jou past.
goed, mits bewaard in de koelkast. Gezoet kan dat tot een week zijn. •
je lang moet wachten op je ijsthee.
ijsthee
Daarom maak ik hem vaak ’s avonds
SNELSTE METHODE
Het nadeel van deze methode is dat
vlak voor ik ga slapen, en dan is die ’s ochtends als ik opsta klaar. Verdelen
Ingrediënten
over de drinkbusjes van de kids voor
2 el thee of infusie naar keuze
school en we kunnen ertegenaan.
ijsthee •
1 l mineraalarm water (van de juiste temperatuur, zie hoofdstuk 1)
Ik laat vaak verse stukjes fruit mee in-
honing of agavesiroop om te zoeten (optioneel)
fuseren, wat op een natuurlijke manier zoet, en mijn thee/infusie een eigen
ijsblokjes
tintje geeft. Let er wel voor op dat het fruit dat je gebruikt biologisch is, en
Bereiding
was de vruchten, extra bij citrusvruch-
Bereid de thee zoals aangegeven. Let daarbij heel goed op de temperatuur.
ten, alvorens ze toe te voegen aan je thee. •
Doe ijsblokjes in het glas of de dispenser waarin je wil serveren en giet de bereide thee daarover. Je ijsthee is klaar.
Citrusschillen kunnen soms een bittere smaak aan je thee geven. Voeg die dus niet te snel bij.
•
Ook hier is het water dat je gebruikt van belang. Doe hier dezelfde test als bij de warme methode en kijk hoe troebel/doorzichtig het water is, en ontdek de (subtiele) verschillen in smaak.
99