1
I
2
II
III
IV
3
4
VI
VII
5
VIII
IX
6
7
8
9
10
X
XI
XII
XIII
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
XIV
XV
for Ibine and Inigo
Ria Bosman Selected Works 1978–2021
MER. B&L
Isabelle De Baets Embracing Stillness Through Colour and Matter
LXXXV
De stilte omarmen met kleur en materie
Paul de Moor Same Road, Different Path
CVIII
Même route, autre chemin
Wim Lambrecht A Voyage Round My Room
CXLI
Voyage autour de ma chambre
Ria Bosman Contemplations
CXC
Beschouwing
Ria Bosman Vita
CXCIII
Vita
List of Works
CCVI
Lijst van werken
About the Authors Over de auteurs
CCXIII
33
34
35
XX
XXI
36
XXII
XXIII
37
38
39
40
41
42
XXIV
XXV
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
XXVI
XXVII
Isabelle De Baets
Embracing Stillness Through Colour and Matter ‘Colour is the language of the soul.’ — Amedée Cortier ‘Behind and before self-expression is a developing awareness in the mind that affects the work. This developing awareness I will also call “the work”. It is the most important part of the work. There is the work in our minds, the work in our hands, and the work as a result. We must surrender the idea that this perfection that we see in the mind or before our eyes is obtainable and attainable. It is really far from us. […] But our happiness lies in our moments of awareness of it. The function of the artwork is the stimulation of sensibilities, the renewal of memories of moments of perfection.’ — Agnes Martin1 ‘It is not about skill, but about the power of expressing something.’ — Ria Bosman
1 De Zegher, C., “Agnes Martin”, in: Women’s Work is Never Done, an Anthology, Ghent: AsaMer, p. 273.
De stilte omarmen met kleur en materie “Kleur is de taal van de ziel.” — Amedée Cortier “Behind and before self-expression is a developing awareness in the mind that affects the work. This developing awareness I will also call ‘the work’. It is the most important part of the work. There is the work in our minds, the work in our hands, and the work as a result. We must surrender the idea that this perfection that we see in the mind or before our eyes is obtainable and attainable. It is really far from us. [...] But our happiness lies in our moments of awareness of it. The function of the artwork is the stimulation of sensibilities, the renewal of memories of moments of perfection.” — Agnes Martin1 “Het gaat niet om kunde, maar om de kracht van iets uit te drukken.” — Ria Bosman
1 De Zegher, C., ‘Agnes Martin’, in: Women’s Work is Never Done, an Anthology, Gent: AsaMer, p. 273. 127
LXXXIV
LXXXV
2 Jacobs, S., Commandeur, I. & Roelandt, E., S.M.A.K. De verzameling, Ghent: Ludion, 1999, p. 53.
Visual artist Ria Bosman is fascinated by colour and matter. Her colourful, abstract artwork includes dozens of sketch- and workbooks, works on paper, textile paintings, tile and object paintings, and monumental leather and textile structures. Characteristic are the intense colours and the minimal, geometric design, rooted in a refined use of colour, a great sensitivity to materials, and a strong technical intuition. When Ria Bosman enters her studio, she enters her world. She feels the need to investigate colour, matter, and form, and to create pure colourful forms. ‘The search for how different materials and colours interact with each other is endless. The same goes for the processing of materials and the usage of techniques, or the purifying of spatial forms and proportions. The continuous exploration of possibilities is a process of consciousness for me,’ says Ria Bosman about her way of working. The common thread throughout her work is the systematic research on the effects of colour on form, of colour on colour, of colour on different materials, and of colour on the surrounding space. Therefore, her work fits well within the processes that — in both painting and sculpture — started in Europe in the 1970s influenced by American minimalism and abstract expressionism. Think of geometric abstraction in Belgium, fundamental painting in Germany, and matter painting in the Netherlands. During that time, many artists were experimenting extensively with the technical and material possibilities of the painting process. Many felt the need to reduce their visual language to its purest essence. They also searched for new ways of experiencing art in a space.2
Interdisciplinarity and Fundamental Research
i [cat. 227]
Beeldend kunstenaar Ria Bosman is gefascineerd door kleur en materie. Haar kleurrijk, abstract werk omvat tientallen schets- en werkboeken, werken op papier, textielschilderijen, tegel- en objectschilderijen en monumentale leder- en textielstructuren. Kenmerkend zijn de minimale, geometrische vormentaal en de intense kleurenpracht, waar een geraffineerd kleurgebruik, een grote materiaalgevoeligheid en een sterk vormtechnische intuïtie aan ten grondslag ligt. Wanneer Ria Bosman haar atelier betreedt, komt ze terecht in haar wereld. Ze voelt de noodzaak om kleur, materie en vorm te onderzoeken en uitgepuurde kleurrijke vormen te creëren. “De zoektocht naar hoe verschillende materialen en kleuren tegenover elkaar en met elkaar in de ruimte reageren is eindeloos. Net als het verwerken van materialen en het toepassen van technieken, het uitpuren van ruimtelijke vormen en verhoudingen. Het blijven onderzoeken van mogelijkheden is voor mij een bewustzijnsproces”, zegt Ria Bosman over haar werkproces. De rode draad doorheen haar werk is het systematisch onderzoek naar de effecten van kleur op vorm, van kleur op kleur, van kleur op verschillende materialen en van kleur op de omgevende ruimte. Haar werk situeert zich dan ook vlot binnen de processen die — zowel in de schilderkunst als de beeldhouwkunst — onder invloed van het Amerikaanse minimalisme en abstract expressionisme in de jaren 1970 op gang kwamen in Europa. Denk aan de geometrische abstractie in België, de fundamentele schilderkunst in Duitsland en de materieschilderkunst in Nederland. Wat vele kunstenaars gemeen hadden in die jaren is dat ze volop met de materiaaltechnische mogelijkheden van
After having studied at the Sint-Lucas Academy in Ghent, Ria Bosman settled in the centre of Ghent with her husband — painter and collector Ignace De Vos. Her current studio is located on the second floor of her house near Sint-Jacobs, where the couple has been living since 1986. It is a light-filled place where she can retreat to work in peace. At the end of the 1970s, Ria Bosman developed her interdisciplinary art practice in the studio for monumental art of Gaspar de Vuyst, where she was allowed to handle different materials and techniques at the same time. Ever since, her work has been balancing between two and three dimensions. In addition to painterly techniques, she mainly practised textile techniques, such as dyeing and weaving, which she already mastered during her secondary school days. She has never let go of weaving. During her time at the academy she setup an antique loom in her studio, which was made by her grandfather. It was a large, upright wooden window with nails. On this low-tech loom — on which she only performed the most basic of techniques: the linen weave — she wove her first monumental works, the so-called “leather structures” (1979-1981), with which she graduated. The weaving frame is the most important tool in her workshop to this day. She regularly uses it when she constructs her monumental textile structures. First she stretches unpainted flax cloth, after which she paints it. She then cuts it into narrow textile strips. Then she stretches warp threads on the loom, which she also paints. She weaves the warp threads manually so they
het schilderproces experimenteerden. Velen hadden de behoefte om hun beeldtaal te herleiden tot zijn eenvoudigste essentie. Ook gingen ze op zoek naar nieuwe vormen van kunstbeleving in de omgevende ruimte.2 Interdisciplinariteit en fundamenteel onderzoek i
2 Jacobs, S., Commandeur, I. & Roelandt, E., S.M.A.K. De verzameling, Gent: Ludion, 1999, p. 53. LXXXVI
i [cat. 227]
Na haar academietijd aan Sint-Lucas in Gent vestigde Ria Bosman zich met haar man, de schilder en verzamelaar Ignace De Vos, in de Gentse binnenstad. Haar huidige atelier bevindt zich op de tweede verdieping van het herenhuis bij Sint-Jacobs dat ze sinds 1986 betrekken. Het is een lichtrijke plek waar ze zich in alle rust kan terugtrekken om te werken. Eind jaren 1970 ontwikkelde Ria Bosman haar interdisciplinaire kunstpraktijk in het atelier monumentale kunst bij Gaspar de Vuyst, waar ze verschillende materialen en technieken tegelijk mocht in zetten. Sindsdien balanceerde haar werk tussen twee en drie dimensies. Naast schildertechnieken beoefende ze vooral textiele technieken, zoals het verven van textiel en het weven, die ze zich al tijdens haar middelbare schooltijd had eigengemaakt. Het weven liet ze nooit meer los. Tijdens haar academietijd installeerde ze een antiek weefraam in haar atelier, dat haar grootvader had gemaakt. Het was een grootschalig, rechtopstaand houten raam met nagels. Op het low-tech weefraam, waarop ze enkel de meest basale weeftechniek, de linnenbinding, uitvoerde, weefde ze haar eerste monumentale werken, de zogenaamde ‘lederstructuren’ (1979-1981), waarmee ze afstudeerde. Het weefraam is tot op vandaag het belangrijkste werktuig LXXXVII
i [cat. 227]
ii
ii
become textile strips. In this manner she produces different fabrics on the loom, which she eventually sews together to form a large textile structure. In other words, there is an enormous amount of manual work involved in the making of these monumental canvases. For the “leather structures” (1979-1981) she used sheets of dyed leather that she had bought in large quantities from a (then about to close) Flemish clothing company for women’s coats. She cut the sheets into narrow strips and then processed them into a large-scale weave. These art pieces are key works, because they are the forerunners of her minimal visual language. They show subtle nuances in colour and material, and harmoniously balanced surfaces in natural brown and yellowish tones. Around 1984 she discovered the possibilities that acrylic paint had to offer. This material particularly appealed to her, because it guaranteed colour fastness and ravishing colours. She started to use this paint in an unusual way. She often built up the desired colour effect through layers upon layers by impregnating the material with acrylic paint. The tile painting VERANDA GRIJS [PORCH GREY] (1993) consists of hand-painted sisal carpet tiles to which she added several layers of filler and leather. Finally, the colour contrast between dark and light grey appeared as a solid, complementary two-unit. Colour and Texture Takes Precedence Over Shape Ria Bosman uses repetitive actions and simple tools to reduce her world. In her early days, this also meant to return to her initial sources of creativity.
i [cat. 227]
ii
128
LXXXVIII
in haar atelier. Ze zet het regelmatig in tijdens het maakproces van haar monumentale textielstructuren. Eerst spant ze er onbeschilderd vlasdoek op, om het daarna te beschilderen en te verknippen in smalle textielrepen. Vervolgens spant ze kettingdraden op het weefraam, die ze ook beschildert. De kettingdraden verweeft ze manueel met de textielrepen. Zo maakt ze verschillende weefsels aan het weefraam, die ze vervolgens aan elkaar naait tot een grote textielstructuur. Er sluipt dus gigantisch veel handwerk in de vervaardiging van deze monumentale doeken. Voor de ‘lederstructuren’ (1979-1981) maakte ze gebruik van vellen geverfd leder die ze in grote hoeveelheid aankocht van een (sluitend) Vlaams confectiebedrijf voor damesmantels. Ze versneed de vellen in smalle repen die ze vervolgens verwerkte tot een grootschalig weefsel. Deze werken zijn sleutelwerken, omdat ze alle ingrediënten van haar sobere beeldtaal initieerden. Ze tonen subtiele kleur- en materiaalnuances en harmonieus uitgebalanceerde kleurzones in natuurlijke bruine en gelige tinten. Rond 1984 ontdekte ze de mogelijkheden die werken met acrylverf te bieden had. Deze verf sprak haar vooral aan, omdat het kleurvastheid en ravissante kleuren garandeert. Ze ging op onorthodoxe wijze met de verf aan de slag. Vaak bouwde ze het gewenste kleureffect op in lagen door materiaal te impregneren met acrylverf. Het tegelschilderij VERANDA GRIJS (1993) bestaat uit met de hand beschilderde sisaltapijttegels waar ze nog lagen plamuur en leder aan toevoegde. Uiteindelijk verscheen het kleurcontrast tussen donker- en lichtgrijs als een solide, complementaire twee-eenheid. LXXXIX