Vincent van gogh eindhovens dagblad 24 02 2015

VINCENT VAN GOGH In 1890 overleed Vincent van Gogh, de Brabantse schilder die wereldberoemd werd door zijn gedrevenheid en onnavolgbare handschrift. Bij gelegenheid van-zijn 125e sterfjaar worden er veel tentoonstellingen en andere activiteiten rond de schilder gehouden, in binnen- en bui tenland. In deze bij lage aandacht voor die exposities, lezingen, films, muziekuitvoeringen en meerallemaal in het teken van van Gogh.

Het palet van Vincent van Gogh . foto: MusĂŠe d' Orsay

2 VINCENT VAN GOGH

R DE I<UNSTEN ONTDEI<I<EN IN BRABANT Anderhalf, twee, misschien wel drie keer zoveel bezoekers; de Brabantse dorpen waar Van Gogh leefde, wrijven zich in de l,landen. Maar wat hebben Van Gogh Village Nuenen, Van GoghHuis Zundert, de Van Gogh Kerk Et ten en Vincents Tekenlokaal Tilburg eigenlijk te bieden? door Gerri t van den Hoven

VERDER:

NAAM: VAN GOGH KERK

Vincentvan Gogh in Zevenbergen. Van 1884 tot 1886 zat Vincent van Gogh op de kostschool van Jan Provily in de Stationsstraat in Zevenbergen. Het gebouw staat er nog, een gevelsteen op het pand herinnert daaraan. Het pand is in particulier bezit. Originele werken van Van Gogh zijn niet of nauwelijks meer În Brabants bezit.

Het Noordbrabants Museum in Den Bosch bezit een werk van Van Gogh dat dankzij bruiklenen is aangevuld tot negen.

Waar:· Et ten-Leur Aantal bezoekers per jaar: nvt Organisatie: 0. 5 tijdelijke kracht tot de zomer, 40 vrijwilligers Entreeprijs: € 4,Open: wo t/m zo 13.30-16 uur

'

-

.

In het voorjaar van 1881 vond in Etten een belangrijk familieberaad plaats, over Vincent. Daar werd besloten dat hij kunstenaar zou worden en dat de familie - en dan vooral Theo - hem zou ondersteunen. Van Gogh toonde zijn goede wil en maakte in de vijf jaar die hij bij zijn ouders in Etten woonde, veel tekeningen. Eind vorig jaar opende de Van Gogh Kerk, gevestigd in het centrum van het dorp waar Vincents vader zeven jaar lang dominee was. Het valt te prijzen dat Etten-Leur, tussen Nuenen en Zundert in, een andere benadering zocht. Het bedrijfDNT uit Baarn koos voor een sobere vormgeving met negen glas-in-loodramen die elk een gebeurtenis uit het leven van Van Gogh in Etteri-Leur weergeven. De kerk is door hetprachtig binnenvallende licht mooi, maar de Van Gogh-presentatie is te sober. Een paar reproducties van tekeningen van Van Gogh en panelen met informatie, dat had wel wat levendiger gekund. In een pand voor de kerk is nog een kleine winkel. De Van Gogh Kerk is nog in opbouwfase. Er zijn onder meer plannen om een film in de pastorie te vertonen.

Oordeel: Voorlopig legt de Van Gogh Kerk het nog aftegen de professionelere erfgoed-locaties. De inkleuring is te lokaal en Etten-Leur heeft de Van Gogh-bezoekers weinig te bieden. Er is een Van Gogh-wandeling maar die heeft een te groot heemkundekarakter. De kerk is fraai, maar zou beter benut moeten worden.

-

-

.T

NSTELLINGEN

kenden worde n uitge nodigd. Curator Wendy Plomp van de Eindhovense studio Edhv nodigde ::: uit: Lucas Maas sen, The Vincent Affair, Atelie r NL, Raw Color, 1 april - 1 oktober Mike Roelofs, Erwin Berg24 Thomasse, Jolan van Vanaf 1 april begint der Wiel en We Make Carpets. Doel : de ruimtes in het historische · van het pand verandepand Nune Ville een proj eet waarvoor diren in een kunstwerk . verse kunstenaars , de- Vol passie liefst, signers en andersdenwa n t Nune Vi l l e was (Dit is een selectie. Voor het gehele aanbod zie o.a. www. vangoghbraba.nt.com) _"e

-

WANDELINGEN

tenslotte h e t woonhuis van Marg a t Bege man, kortsto ndig de vriendin van Van Gogh.

------ --------- -- ---

Buitenschilderdag, 31mei Diverse locaties

Op die pl e kken in Nue nen waar Van Gogh ook werkte, wordt op deze dag door di verse kunstenaars geschilderd en getek end . Daar-

naast is er theater en een kunstma rkt.

-------- ------ ------

Van Goghs schildervrienden toen en nu, Tot 31 december Berg29

In het Vincentre is werk te zien van vier tijdgenoten van Van Gogh. Zij gingen destijds met de kunstenaar-in-wording op stap e n gingen samen

VOORDRACHTE _ ·

schildere n. Dimmen Ge - 24 juli - 2 augustus st e l, Antoon Hermans , · Schoutse Vennen 18 Dit jaarlijkse eveneAnton Kerssemake rs en Willem van de Wakker ment op Landgoed Gul(allen uit Eindhoven) bergen heeft dit keer kregen les van Van Van Gogh als thema .

Gogh en dat kun je wel Langs de wandelroute zien als je de twaalf staandiverse items schilderijen van deze die aan Van Gogh her inamateurschilders be neren. Bezoekers kunkijkt. nen tijdens de 22e editie ook zelf meedoen Tuinbeurs met het maken v a n een Bloem en Tuin, groot 'kunstwe rk'.

--- --- -- ------------

~INDHOVENSDAGBLAD

DINSDAG 24 FEBRUARI 2015

VINCENT VAN GOGH 3

/

NAAM: VINCENT VAN GOGHHUIS

. NAAM: VINCENTS TEKENLOKAAL

NAAM! VAN GOGH VILLAGE

Waar: Zundert Aantal bezoekers per jaar: 10.000 Organisatie: 1.5beroepskracht, 110vrijwilligers Entreeprijs: € 6,Open: wo t/mvrij 10-17

Waar : Tilburg Aantal bezoekers: 6000 Organisatie: 4 vaste medewerkers (2fte), geen vrijwilligers Entreeprijs: €2, 50 vanaf 13 jaar Open: di t/m zo 13-16 uur voor

Waar: Nuenen Aantal bezoekers per jaar: 30.000 Organisatie: 0.5berqepskracht, 150 vrijwilligers Entreeprijs Van Gogh Village ~; 7, -; Van GoghAffair€ 6, - . Combiprijs €11,-

za en zo 12-17 uur.

individueelbezoek

Open: dit/mzol0-17uur.

De vreemde eend in de Van Gogh-bijt Vincents Tekenlokaal, richt zich geheel op educatie. Van Gogh zat van 1866 tot 1868 op de Rijks-HBS en had er zijn eerste tekenlessen van Constant Huijsmans. De school was gevestigd in het paleis dat Koning Willem II in Tilburg liet bouwen. Vincents Tekenlokaal richt zich op jongeren van 8 t/m 14 jaar. Het programma is vooral op Tilburg en omgeving gericht, maar in het kader van het huidige Van Goghjaar is het project uitgebreid met project 'De Nieuwe Vincent'. Scholen kunnen deelnemen aan deze wedstrijd die verderop in het jaar de beste tekentalenten uit de provincie moet doen bovendrijven. .

Authentiek voelt het niet aan, ondanks dat dit wel de vroegere school was van Van Gogh. Vincents Tekenlokaal is vooral een doe-activiteit. Kinderèn kunnen er met behulp van computers tekenen.

Tilburg zelfheeft ook niets authentieks meer.

Van Gogh woonde destijds op het St. Annaplein waar een gevelsteen op zijn kosthuis aan zijn verblijf herinnert. De wandeling van huis naar school is te lopen, maar Tilburg is door de aanleg van ringbanen totaal veranderd.

Oordeel: Sympathieke activiteit, maar weinig geschikt voor Van Goghliefhebbers.

Van Gogh woonde en werkte van 1883 tot 1885 in Nuenen. Het sterke punt van deze plaats is dat maar liefst 22 plekken die voor Van Gogh belangrijk waren, er nog steeds zijn. De belangrijkste zijn de pastorie inclusief tuin waar de familie woonde en het huis van Margot Begemann - waar Vincent een affaire mee had - ernaast. Ook het kerkje, populierenlaantj~, watèrmolen en wevershuisjes zijn nog te bekijken.

Nuenen heeft een wandeling omlijst door handige informatiezuilen die de tijd van Van Gogh en,zijn leven en werk dichterbij brengen.

Midden in het dorp is het Vincentre, het voormalige gemeentehuis dat is ingericht als Van Goghcentrum. Er is een café en een winkel met Van Gogh-artikelen. Achter het gemeentehuis is een vaste presentatie over Van Gogh in Nuenen en het Nuenen van Van Gogh. Er zijn kijkdozen, mensen die vertellen over Van Gogh.

Oordeel: een wat statische presentatie die niet veel weet toe te voegen aan het bekende verhaal van Van Gogh; zal ook weinig mensen kunnen verleiden tot een tweede bezoek. Soms ook te nostalgisch ingekleurd met vitrinekasten vol voorwerpen uit de tijd van Van Gogh. Uitstekend is de presentatie buiten in het dorp met goede informatie. Het door Daan Roosegaarde gemaakte oplichtende Van Gogh fietspad versterkt dat. Horeca-ondernemers in het dorp springen goed in op de activiteiten.

De ruimte voor wisselende exposities op de bovenverdieping van het Vincentre is klein en weinig uitnodigend. Ook het aanbod laat te wensen over. Het statische karakter van de presentatie kan wellicht worden opgevangen door het project 'de Vincent Affair'. De villa Nune Ville, het vroegere woonhuis van Margot Begemann, is gehuurd en gaat plaats bieden aan kunstenaars, symposia's en andere bijeenkomsten.

Van Gogh werd in 1853 geboren in Zundert en groeide er op. Als protestant had hij het in het dorp niet gemakkelijk. Het Van GoghHuis vertelt het verhaal van Vincents jeugd, aangevuld met de bekende feiten uit zijn leven. Er is een kleine winkel. Het Van GoghHuis staat op de plek waar Vincent werd geboren. In 1864 vertrok hij naar een kostsç:hool in Zevenbergen.

Zundert heeft niet veel meer wat aan Van Gogh herinnert. De kerk waar vader Theo predikte is nog in gebruik en te bezichtigen. Op het kerkhofis het grafvan Vincent te zien, het broertje dat in 1852 dood werd geboren. Op het pleintje voor de kerk staat het in 1964 onthulde standbeeld dat Ossip Zadkine maakte van Vincent en Theo van Gogh.

Het Vincent van GoghHuis zet in op de kunstkant van Van Gogh. Er is een artist-in-residence gebouwd naast de oude kosterswoning waar kunstenaars kunnen werken en in de kosterswoning is een presentatieruimte.

Ook is er een expositieruimte in het Van GoghHuis voor ' exposities rond Van Gogh. Een café-restaurant is onderdeel van het Van GoghHuis.

Oordeel: Zundert heeft zijn zwakke punt omgezet in een sterk punt: het gemis aan authentieke plekken is goedgemaakt door een levendige presentatie. De kwalitatief goede exposities, kunstenaars dié er werken, zorgen voor een dynamische scene die soms wel weg drijft van de beleving van de Van Gogh-toeristen. De presentatie in het Van GoghHuis zou een stuk interèssanter kunnen zijn.

-

--

DRANI<

, Water ja, dat dronk Vincent van Gogh. Veel koffie ook; hij betaalde zijn modellen nogal eens met pakken koffie. En als hij buiten ging werken, dan zat er gegarandeerd wat cognac in zijn veldflesje.

Daarnaast echter, en dan vooral in Frankrijk, dronk hij veel wijn en - met name in Parijs - absinth. Meerdere

hij betere wijn kopen, als hij weer eens ziek of zwak was.

'Dank je voor de 100 francs.

Ik kon dan tenminste die nare plek verlaten. Mijn gezondheid is sindsdien flink verbeterd. Het was vooral het slechte eten dat zij opdiende en hun wijn - dat was echt vergif.'

In een andere brief aan Theo: 'Ik geef er de voorkeur

keren vroeg hij zijn broer

aan me op te sluiten, net als

stuk brood met kaas en een

Theo om meer geld, dan kon

de monniken, om naar een

pijp.'

bordeel te gaan, net als de monniken, of naar de wijnhandel te gaan als ons hart dat ons aangeeft.'

En hij haalde de Britse schrijver Diekeus aan om duidelijk te maken wat hij deed: 'Elke dag neem ik de remedie die de onvergelijkbaare Diekeus voorschreef tegen zelfmoord. Dat bestaat uit een glas wijn, een

4 VINCENT VAN GOGH

Zo NAUW VERWANT AAN R Een van de hoogtepunten van het her.denkingsjaar is de expo Mi.Jnch : Van Gogh die in het Van Gogh Museum wordt gehouden. Maite van Dijk is een van de curatore n. Een gesprek . door Rob Schoe nen

werk van de twee wordt nogal eens door elkaar gehaald: de Noor Edvard Munch (1863-1944) had een handschrift dat zich goed laat vergelijken met dat van Vincent van Gogh (1853-1890). Sterker: een van de meest gestelde vragen in het Van Gogh Museum in Amsterdam is 'Waar hangt De Schreeuw?', maar dat wereldberoemde schilderij is toch echt van de Noor, die in zijn geboor- · teland als een halfgod wordt beschouwd. Nog nooit is er een gedegen expositie geweest waarin de twee zijn samengebracht. Daar komt nu verandering in. Curatoren van het Munch Museum in Oslo en van het Van Gogh Museum hebben er jaren aan gewerkt. Maite van Dijk is één van hen.

eenkomsten daari1;1. Want iedereen ziet wel die stilistische overeenkomsten, maar de manier waarop zij nadachten over hun kunst, hoe zij vonden dat dat moest functioneren, welke betekenis dat moest hebben; dat ·had ik me niet zo sterk gérealiseerd.

Dat er op het meest essentiële van hun kunst, ook zo'n sterke verwantschap is. Daarbij hebben ze zich bezig gehouden met dezelfde thema's: angst, hoop, liefde. Die menselijke emoties waren voor beiden van enorm groot bèlang - vormden de kern van hun kunst."

Je bent nu zes jaar bezig met het onderzoek, de tentoonstelling en het begeleidende boek. Wat is je in die tijd het meeste opgevallen?

Ze hebben elkaar nooit ontmoet?

HET

"Ik ben het meest geraakt door de diepere lagen in hun werk en de over-

En er zijn ook wat meer 'platvloerse' overeenkomsten.

"Ha, ja: dat ze beiden in een gesticht hebben gezeten, niet erg gelukkig in de liefde waren... " "Voor zover we weten niet. Ik denk wel dat Munch Theo van Gogh ontmoet moet hebben. En Munch kende het werk van Van Gogh heel erg goed."

Brood en kaas, dat at Van Gogh het liefste, zo blijkt uit zijn brieven en uit verklaringen van mensen die hem hebben gekend.

Hij wilde zijn zoals de mensen die hij tekende en. schilderde; boeren, mensen 'van eenvoudige komaf, arbeiders en mijnwerkers.

Wat zij aten, at hij ook en dat was niet veel meer dan brood, kaa~, aardappels, pap en heel af en toe wat vlees. 'Wat ik dus niet hoop te vergeten is dat tevre-

Is religie, of de beleving van religie, door de twee kunstenaars een belangrijk onderdeel van de expo?

"Zeker. Ze komen beiden uit zeer gelovige gezinnen. Protestants. Munch werd thuis ook met de bijbel opgevoed.

Op een vrij rigide manier ook, stond zijn vader tijdens het eten te preken over hel en verdoemenis. Zowel Van Gogh als Munch hebben een afkeer gekregen van een al te bijbelse interpretatie van het geloof. Daar kwam een meer pantheïstische opvatting voor in de plaats (het goddelijke is alomvattend en het universum, de natuur en god zijn hierin hetzelfde). De beleving van spiritualiteit is bij beiden vrijwel hetzelfde."

Hoe zwaarmoedig was Munch nu predes?

"Dat hij zwaarmoedig was staat vast. Ik denk ook dat hij - net als Van Gogh - alles vroeg van zichzelf, voor zijn kunst. Maar Munch heeft het lang volgehouden, is relatief oud geworden en heeft tot het einde toe mooie werken gemaakt. Ik denk niet dat zijn hele leven gekenmerkt werd door depressieve gevoelens. Hij putte juist ook heel veel kracht en moed uit zijn kunst. Kijk naar zijn doeken waarin hij de schoonheid van de natuur weergeeft; daar is geen enkele zwaarmoedigheid in terug te vinden."

"Ik hoop echt dat onze tentoonstelling ook die meer vrolijke kant van hem laat zien en dat het niet alleen maar kommer en kwel was. Munch is veel meer dan De Schreeuw alleen. Veel mensen kennen vooral dat werk uit de jaren negentig. Die draaiden om angst en wanhoop

den te zijn in zake eten, drinken, kleding, slapen, met waar de boeren tevreden mee zijn.' En ook: 'mits wij toch vooral maar zorgen wij eenvoudig eten; er staat niet voor niets "Geef ons heden ons dagelijksch brood".'

Van Gogh werd in zijn Nuenense tijd eens voor een etentje uitgenodigd door de moeder van zijn vriend Van de Wakker.

Toen hij binnenkwam en de uitgebreide maaltijd zag, vroeg hij

aan zijn gastheer: 'Wat is nou eigenlijk de bedoeling? Is dat eten daar voor mij klaar gezet? Ik eet alleen een korst brood. Ik eet dat brave eten niet.'

En een keer op stap met andere schildervriend Anton Kerssenmakers, liet hij de ham, boter en de suiker voor wat die waren: 'Nee, dan verwen ik mijzelf te veel, brood en kaas daar ben ik aan gewoon', aldus Van Gogh.

Bovendien, zo liet hij weten: brood en kaas bederven niet.

en verdriet, maar er waren zeker ook andere tijden."

Hoe voorkom je dat bezoekers de werken van beide kunstenaars alleen maar vergelijken?

"Een van de meest gestelde vragen in ons museum is inderdaad 'Waar hangt De schreeuw?' Dat is veelzeggend; heel veel mensen denken echt dat dat schilderij een werk van Van Gogh is. Dat zegt iets over hun verwantschap. Maar ik hoop vooral dat het niet een gevecht tussen twee titanen wordt. Natuurlijk hangen we af en toe twee doeken naast elkaar - bijvoorbeeld werken die stilistisch erg met elkaar verwant zijn - maar verder hangen we ze juist niet een-op-een. Ik hoop dat mensen opnieuw gaan kijken, óók naar werken die ze dénken te kennen, en zien dat beide kunstenaars bepaalde keuzes hebben gemaakt en dat hun verwantschap meer zit in de betekenis van hun werk. Meer dan in de vraag of Munch sterker kon schilderen dan Van Gogh."

EINDHOVENSDAGBLAD DINSDAG 24 FEBRUARI 2015

VINCENT VAN GOGH 5

(geheel links) Edvard Munch S terrennacht , 1922.

Olieverf op doek, 80 x 65 cm.

Munch Museum, Oslo.

Vincentvan Gogh S t e r r ennacht boven de Rhone , 1888.

Olieverf op doek, 72,5x92cm.

Musée d' Orsay, Parijs.

Met welk gevoel hoop je dat de bezoeker naar buiten stapt?

"Dat ze de grote, iconische werken, die iedereen op zijn netvlies heeft (al dan niet op een koekblik) opnieuw hebben bekeken, dat ze écht hebben gezien wat voor geweldige kunstenaars beide mannen waren."

Was Munch een einzelgänger?'

"Ja en nee. Munch had veel contacten, ook met andere kunstenaars en verzamelaars, had af en toe ook behoefte aan contact, aan bespiegelingen. Maar hij trok zich steeds meer terug, in zijn huis. Je kunt zeggen dat hij soms- dus ja: net als Van Gogh afzondering nodig had, maar soms zich juist doelbewust onder de mensen begaf. Zijn kringen waren ook breder dan bij Van Gogh. Zeker: in Berlijn en Parijs onderhield Munch contacten met geleerden, schrijvers, musici en kunstenaars. Die zocht hij op. Hij was in dat opzicht meer een man van de wereld. Van Gogh had behoefte aan kunstenaars-vrienden, maar daar bleefhet bij."

Bondwandeling, Het gehele jaar door Berg 29 (Vincentre) Meer dan in andere steden of dorpen waar Van Gogh heeft geleefd, zijn er in Nuenen plekken te vinden die direet of indirect herinneren aan de schilder.

Die hebben ze hier in een wandeling gestopt.

22 locaties zijn dat, waar v an 18 d oor Va n

'Van Gogh liet in zijn korte leven zijn vlam niet doven- zijn pensel e n waren vol vuur en gloed in die weinige jare n waarin hij zichzelf opbrandde voor zijnkunst. Ikwilde, inmijn l angere leven en met meer g e ld ter beschikking 1 -mijn vlam ook niet laten doven, net als hij, en met brandend penseel tot het laatste moment schilderen 1 ..

Uit een brief van Edvard Munch, 23/10/1933

"Ja, nogal! Als je al zes jaar bezig bent met zo'n project, dan gaat het onder je huid zitten."

"Daar ben ik het absoluut niet mee eens. Als je ziet wat voor invloed hij had op de kunst uit de jaren vijftig, de Amerikaanse Abstract Expressionisten o[Jasper Johns bijvoorbeeld, en nu eigenlijk nog steeds."

Als je Munch in 1932 had ontmoet, wat voor man zou je dan zien?

Zien de Noren Munch zoals wij Nederlanders Van Gogh zien?

"Nee, het is daar nog veel sterker.

Munch was echt een Noor, terwijl Van Gogh nogal eens geclaimd wordt door bijvoorbeeld 4e Belgen en de Fransen. Munch is het grootste deel van zijn leven in Noorwegen gebleven, dat.scheelt. Voor de Noren is hij simpelweg een held. Wat ook meespeelt: zij hebben niet echt nog een andere schilder van dit formaat. Wij hebben ook Rembrandt en Mondriaan, zij niet."

Droom je wel eens van de expositie of vanMunch?

Gogh zijn getekend en/ of geschilderd, de andere acht zijn gebouwen of standbeelden.

Wande.len kan met een gids, een kaart óf met een smartphone. Daarvoor is de Van Gogh Brabant Layar-app ontwikkeld.

BE:E

Er zijn mensen die stellen dat Munch minder baanbrekend is geweest dan Van Gogh; dat de Noor meer in de formele schilderkunst is blijven hangen.

EN DO

K

Wish Outdoor, 3 t/m 6 j u l i Fe s ti val t erre i n d e Aa ,

Lekerstraat bij Beek en Donk. Het inmiddels zeer bekende dancefeest blinkt altijd al uit door de bijzondere vormgeving. Dit keer staat die in het teken van Van Gogh.

Tl

B

qG

De wereld van VanGogh, 13-30 september Centrum stad Fo t o-exposit i e

(zie verder bij Zundert).

Expositie De Nieuwe Vincent, 1 t/m 31 dec Stadhuisplein 128 Vincents Tekenlokaal. De eindresultaten van het educatieve programma voor jonge talenten: De Nieuwe Vincent.

E

BOSC

Design uit het land van

"Een wat in zichzelf gekeerde, enigszins verwilderde man; heeft weinig contact met anderen, heeft geen vrouw of kinderen, geen directe familie... "

. Waarover had je met hem gesproken?

"De natuur waarschijnlijk. Enne ... Tja - over de grote vragen van het bestaan; waarop ook hij geen antwoord heeft, maar die hij wel probeert te vinden. In zijn werk."

Munch: Van Gogh. M~ch Museum, Oslo, van 9 mei- 6 september; in het Van Goghmuseum, Amsterdam van 25 september-17 januari.

de aardappeleters, Tot 17 mei Verwersstraat 41 Tentoonstelling in het Noordbrabants Museum van eigentijds designuit Brabant.

Oók in het museum: expo met werk van Hockney, Picaaso en Tinguely, en de expo's Rondom de pastorie (vanaf 3 oktober ) e n Waar is Va n Gogh

(vanaf 3 oktober). .JENE

Uitvoering Palette deVanGogh 11 juli Opwettense watermolen Muziekstuk van Palette de Van Gogh van Desiree_van Warmerdam , uitgevoerd door Brabant Sinfonia en Zuid- Nederlands kamerk oor .

•

c

IJ 1ncent

Vincent van Gogh was ~en Brabander. Hij werd hier geboren en groeide hier op. Het Brabantse land en <;Ie Brabantse mensen waren een bron van inspiratie voor hem. Ze keren terug in zijn schilderijen en brieven. Dit jaar wordt Van Gogh groots geëerd met een uitgebreid programma. Laat je inspireren door de schilder, zijn werk en zijn leven.

Van Gogh in Brabant De Brabantse Van Gogh-erfgoedlocaties in Zundert, Etten-Leur, Tilburg, Nuenen en Het Noordbrabants Museum in 's-Hertogenbosch vertellen een persoonlijk verhaal in woord, beeld en geluid. Samen met lokale organisaties en ondernemers hebben ze dit jaar extra veel te bieden.

<..L

Ec

Exposities Het Vincent van GoghHuis biedt een uitgebreid expositieprogramma met moderne en hedendaagse kunstenaars, door Van Gogh geïnspireerd.

O.a. Robert Zandvliet (29 maart tjm 7 september).

Bloemencorso Zundert Het grootste dahliacorso ter wereld eert Van Gogh (6 en 7 september).

f en-Leur Festival Van Gogh Leeft!

Evenement met een Kunstexplosie aan Stationsplein 45 en een expositie van Wim Schutz in de Van Gogh Kerk.

Maar ook wandel-, fietsen boottochten door het landschap van Van Gogh, 2D en 3D streetpainting en (straat) theater van o.a. CloseAct Op 31 mei de combinatie met de meest kleurrijke koopzondag - met braderie - van het jaar.

(29 mei t;m 7 juni).

Tilburg In de voet sporen van Van Gogh Expositie van foto's uit de Brabantcollectie en Regionaal Archief Tilburg van_het Brabantse platteland. In Natuurmuseum Brabant (1 oktober t;m 31 december).

De Nieuwe Vincent Expositie van de eindresultaten ·van een educatief talentenprogram ma.

In Vincents Tekenlokaal {1 t/m 31 december).

Het volledige overzicht vind je op: vangoghbrabant.com

·r r The Vincent Aftair Tentoonstelling en optredens.

Beleef het gedachtengoed van Van Gogh op een eigentijdse manier in het voormalige woonhuis van Margot Begemann, Vineent's geliefde.

In Nune Ville (1 april t;m 1 oktober).

Exposities Het Vincentre-biedt gedurende dit jaar drie wisselexpo's: 'De aardappeleters', 'De schildervrienden van Van Gogh' en 'Familie Van Gogh toen en nu'.

's-Henog nbosc'l Design uit het land van de aardappeleters · vormgevers ontmoeten Van Gogh Ca. 85 werken en producten van gevestigde Brabantse designers en jong talent gekoppeld aan bekende thema's van Van Gogh. In Het Noordbrabants Museum (25 januari t/m 26 april).

Maak van je bezoek een complete Van Gogh-beleving De Watermolen van Opwetten Lunchen/dineren in een eeuwenoude Watermolen die door Van Gogh geschilderd is. Je kunt genieten van diverse streekproducten. De perfecte combinatie: een bezoek aan het Vincentre, de Van Gogh locaties en natuurlijk het Van GoghRoosegaarde fietspad. Nuenen: van~oghvillagenuenen.nl

Waar is Van Gogh?

In deze tentoonstelling zie je hoe Van Gogh's beeldtaal wordt toegepast in de moderne tijd en in je dagelijkse omgeving. In Het Noordbrabants Museum (3 oktober 2015 t;m 10 januari 2016).

Workshop Van Gogh anno nu Een volledige Van Gogh-geïnspireerde dag met een bezoek aan het Vincentre en de Van Gogh locaties, een inspirerende kookworkshop in vijfsterren Kookstudio John Geven met ingrediënten uit Vineent's schilderijen.

Nuenen: vangog_hvillagenuenen.nl

Natuurlijk is er nog veel meer te doen in Brabant rondom Van Gogh, bijvoorbeeld Festival Boulevard in 's-Hertogenbosch, dancefestival WiSH Outdoor in Beek en Donk, de Roodharigendag in Breda en lichtfestival GLOW in Eindhoven.

Etten-leur

Van Gogh Experience Combineer een bezoek aan de Van Gogh Kerk met een Twizy Tour of boottocht door het landschap van Van Gogh. Maak een stadswandeling met gids, bezoek de Van Gogh Boerenkamer in het monumentale Paulushofje en koppel het aan een Van Gogh lunch of diner en een overnachting bij Monument076 of Hotel Het Witte Paard. Etten-Leur: vangoghkerk.nl

's-Hertogenbosch De origrnole werken

Zundert Geboorteplaats van Van Gogh

Verruim je blik Rondleidingen door het Van GoghHuis zijn perfect te combineren met een verrassende schilderworkshop, een Van Gogh wandeling of een fietstocht over bijvoorbeeld de Oude Buisse Heide.

Voor een unieke blik op de rijke cultuurhistorie van het gebied.

Zundert: vangoghhuis.com

Plan je bezoek op visitbrabant.nl

Tilburg De eerste

Het eerste meesterwerK

VISIT

BRABANT

EI NDHOVENS DAGBLAD DINSDAG 24 FEBRUARI 2015

- - - - - - - - - - --

VINCENT VAN GOGH

7

- --

'VINCENT HOORDE I<LEUREN' DE

eerste aanzet voor de compositie Palette de Van Gogh van de Bredase componist Desiree van Warmerdam werd in 2003 gegeven door Ron Dirven van het Vincent van GoghHuis in Zundert. Hij had in het Ereda's Museum de expositie Verloren vondsten georganiseerd, over mogelijk verdwenen schilderijen van Van Gogh. Dirven kende Desiree van Warmerdam en haar muzikale aspiraties en vroeg haar: 'hoe klinkt Van Gogh'? Of ze een compositie wilde maken voor bij de expositie. Het werd een muziekstuk van één minuut.

Met gesampledemuziek en zeifingezongen koorpartijen. De tekst: Gek van Van Gogh. "Dat 'gek' kun je letterlijk en figuurlijk opvatten: mensen die helemaal weg zijn van zijn schilderijen, maar ook gek in de negatieve betekenis."

Dat de compositie van één minuut uitgroeide tot een vierluik van ruim twintig minuten, komt door dirigent Paul van Gulick van het koor en orkest ConsQrtium Musicum Divertimento uit Breda. Hij maakte in 2011 kennis met Desiree's compositorische kwaliteiten en was zo onder de indruk dat hij Desiree vroeg een werk te componeren voor koor en orkest.

"Ik heb toen dat werk uit 2003 weer ter hand genomen. De thema's die daarin waren samengebald, heb ik uitgewerkt. Het werd een vierluik met de onderdelen Bra-

Pa l e t t e d é Va n Gogh he.e t de compositie

van de Bredase componiste Des i ree van Warmerdam die in 201 5 mee rde r e keren wordt uitgevoerd.

hij geregeld aan :ûjn penseel als hij dunne lijntjes moest trekken."

Zijn er schilderijen van hem waarop muziek een rol speelt?

"Er is het schilderij Marguerite Gachet aan de piano. En er zijn studies van een pianist ·"' en een violist. Meer is mij niet bekend."

Heb je zelf iets met Van Gogh?

door Wim van Lee s t

bant, Le becheur (Frans voor De spitter), Arles en Auvers-sur-Oise. Dat zijn vier belangrijke periodes in zijn leven. Arles klinkt vrolijk. Brabant en vooral Auvers-sur-Oise zijn somber van toon.

Op internet vond ik brieven van Vincent die aansluiten bij die periodes. Fragmenten uit die brieven gebruikte ik als teksten. Het was mijn eerste grote werk."

Op_YouTube is een prachtige live-opname van Palette de Van Gogh te zien. Die werd gemaakt in de Laurentiuskerk in Ulvenhout, bij de eerste uitvoering in Nederland. "De kerk zat bomvol, 750 mensen. Ik kreeg na afloop minutenlang applaus en werd overladen met complimenten. Ik besefte dat ik met mijn muziek mensen uit allerlei geledingen had weten te raken.

'Hij rookte graag en veel!', zei Dimmen Gestel aan de auteur Stokvis in 1926. "Als het gezin at, nam Vincent twee stoelen apart; ging op de ene zelf zitten, plaatste de andere tegenover zich en zette daarop het werk waaraan hij be- · zig was, benevens zijn maal.

Hij leefde overigens als een aceet en ontzegde zich alle weelde en genoegens, behalve... zijn pijp. Tabak rookte hij

veel." Soms stopte hij een tijdje, maar hield dat nooit lang vol: 'Ik heb in mijn pijp een oude trouw vriend terug gevonden.. .' En ook: 'Heb ik U reeds verteld ik weer in 't pijpen rooken ben vervallen? Ik heb in mijn pijp een oude trouw vriend terug gevonden en nu zullen wij wel niet meer scheiden denk ik. Van Oom Vincent hoorde ik dat gij ook i•10kt.'

Mij gaf dat het besef dat ik door moest gaan met componeren."

Het filmpje trok ook de aandacht van het Van Gogh Museum. Dat plaatste een link op zijn site: "In anderhalf jaar tijd heb ik drieduizend views gekregen. En toen het Van Gogh Museum de link plaatste, werd het opeens 8oo keer op één dag bekeken.

De reacties komen uit alle windstreken."

Had Van Gogh zelfiets met muziek?

"Hij heeft wel pianolessen gevolgd, maar zijn leraar werd helemaal dol van hem.

Want hij hoorde kleuren in plaats van tonen. Er zijn neurologische onderzoeken waaruit zou kunnen blijken dat zijn geest beïnvloed werd door stoffen in zijn verf.

Hij maakte die verf zelf. En mogelijk likte

Ook in Engeland rookt hij en komt tot een opmerkelijke vaststelling: 'In de Londensche straten verkoopt ·men overal ruikende viooltjes, die bloeijen hier tweemaal s'jaars. ik kocht er van vöor Mrs Jones om mijne pijp te vergoeden die ik nu en dan hier rook, vooral s'avonds laat in de speelplaats. Maar de tabak is nog al zwaarmoedig hier'.

"Ik ben gefascineerd door Van Gogh. Mijn vader wees me als kind in Etten-Leur de plekken aan waar Vincent geweest is. Ik heb veel met beeldende kunstenaars opgetrokken en dan word je toch wel gevoed.

Dan ga je brieven en boeken over hem lezen. En na die composities is dat alleen maar toegenomen. Dan gaat hij nog meer leven."

Palette de Van Gogh wordt ditjaar op verschillende plaatsen uitgevoerd: 23 mei: Ponton Spanjaards Gat, Breda. 11 juli: bij de Opwettense Watermolen, Nuenen (nachtconcert), 4 oktober: Stadsschouwburg van Tilburg. 18 oktober: Grote Kerk, Den-Bosch. 21 november: Grote Kerk, Breda.

(Er volgen mogelijk nog meer uitvoeringen, zie daarvoor: www.desireevanwarmerdam.com)

..

•·

'

... ...,

1 ·....·' .

-;

·~,

.

'

"

..

·~

_j

Dichter bij Van Gogh kan je _niet komen ...

Van Gogh Village Nuenen heeft alles in huis voor een heerlijk dagje uit!

Vincent van Gogh leren kennen in museum Vincentre Kijken naar maar liefst 22 locaties die aan hem herinneren 's Avonds fietsen over het Van Gogh-Roosegaarde fietspad met duizenden fonkelende steentjesStaan waar Vincent stond, en z.ien wat hij ooit zag The Vincent Affair: in de geest van Van Gogh Wandelen en fietsen langs 路de mooiste plekjes in het Brabantse land Lekker eten en 路drinken in het centrum van Nuenen Een heerlijk dagje uit, voor jong en oud

vangoghvillagenuenen.nl

EINDHOVENSDAGBLAD DINSDAG 24 FEBRUARI 2015

VINCENT VAN GOGH

9

NIEUWE FILM OVER HET HELE LEVEN VAN VAN GOGH door Leo Bankersen

Ze noemen zich 'Van Gogh-detectives', de producenten die een nieuwe speelfilm over het leven van de beroemde schilder op stapel hebben staan.

Emiel Pijnaker en Kira Madallo Sesay van het Amerikaanse Kalliope Films gingen bij de voorbereidingen niet over één nacht ijs.

"We hebben zes jaar diep-

gravende research achter nîeuw ingedoken. Met de rug", aldus Emiel Pijn- hulp van experts hebben aker. Hij en zijn team be- we het raadsel opgelost." zochten alle plaatsen waar Medeproducent en scenaVincent woonde en werk- rioschrijver Kira Marlallo te. Ze wroetten in de ar- Sesay voegt daaraan toe dat chieven, lazen oude politie- het logisch is dat er met zo verslagen, ontdekten onbe- veel onderz~ek nieuwe dinkende documenten en raad- gen aan het licht komen: pleegden deskundigen. ·"Maar die willen we nu "Toen iemand de theorie nog niet onthullen." publiceerde dat Vincents Anderhalf jaar geleden dood geen zelfmoord maar sloot Rutger Hauer zich als moord was, zijn we er op- uitvoerend producent bij

het team aan. Aanvankelijk wilde men de film in het Van Gogh-jaar 2015 in première laten gaan, maar dat zal toch niet lukken. Wel hoopt men snel van start te gaan met de opnamen.

De financiering is rond en als regisseur is de hier nog niet zo bekende Zweed Daniel Fridell aangetrokken. Fridell is ook docent method-acting. Dat kan nog goed van pas komen.

Voor dezelfde producent gaat Fridell New Amsterdam maken, een historische film over de Nederlandse nederzetting die zou uitgroeien tot New York. Razend nieuwsgierig zijn we natuurlijk naar de hoofdrolspeler. Wie kruipt er straks in de huid van Vincent van Gogh? Daarover zijn onderhandelingen gaande. Meer willen de producenten er nog niet

over kwijt. Er zijn natuurlijk al vaker films over Van Gogh gemaakt. Bekel).d zijn Lust For Life (1956) met Kirk Douglas en Robert Altmans Vincent & Theo met Tim Roth als Vincent.

Bijzonder aan het nieuwe project is echter dat het de eerste film wordt die Van Goghs hele leven, vanaf zijn jeugd in Zundert tot en met zijn einde in beeld brengt.

ROOD HAAR VIEREN METVAN GOGH thema kiezen voor de Redhead Days 2015 was niet moeilijk.

Vincent van Gogh had immers rood haar en een rosse baard.

Maar dat is niet de enige reden, zegt initiator Bart Rouwenhorst en motiveert vervolgens de keuze voor de befaamde artiest. "Van Gogh heeft moeten knokken in zijn leven. Voor een jongetje van 12 is het niet altijd even leuk om rood haar te hebben, gepest te worden, een buitenbeentje te zijn. Een roodharige moet die uitdaging aangaan. Vincent deed dat en is uiteindelijk geworden wat hij wilde: kunstschilder."

"Elke jaar houden wij een expositie in de Grote Kerk in Breda.

Van Gogh heeft daar rondgelopen. Zijn grootvader was er predikant. Dat moet vooral voor buitenlandse bezoekers geweldig zijn, dat zij in een kerk kunnen rondwandelen, waar Vincent ook geweest is."

"Tenslotte is het goed voor onze naamsbekendheid. Als een buitenlander ons vroeg waar Breda ligt, zeiden we: 'In de buurt van Amsterdam'. Maar nu kunnen we Breda en de Redhead Days linken met de wereldwijd bekende Van Gogh, zeggen dat Vincent uit Zundert, uit onze regio, komt."

Voor dit jaar, de tiende editie, zijn ongeveer vijftig activiteiten gepland, verspreid over vier dagen: van vrijdag 4 september tot en met maandag 7 september. "We linken alles naar Van Gogh. Zo is de themakleur blauw, een kleur die je zeker in de wat vrolijkere levensfase van Van Gogh veel terug-

HET

b.

Muziekstuk Palette deVanGogh, 23mei Onderdeel van Concert Spanjaardsgat, centrum Stad

-

!

De première van het stuk, gemaakt door Desiree van Warmerdam, uitgevoerd door het Brabant Sinfonia en het Zuid-Nederlands k amerk oor oon-

Ook de 'Redhead Days' in Breda staan in het teken van Vincent van Gogh. De organisatie belooft letterlijk vuurwerk. door Jacques Hendriks

Deelnemers aan een eerde r e e ditie van d e jaa rlijkse r oodha rige nda g in Breda. foto Bas Cze rwinski

ziet in zijn werk, onder andere in De Sterrennacht En voor de groepsfoto - waarmee we het record van 2014 proberen te verbeteren: 1714 roodharigen in het park Valkenberg samen op de foto - stelt een sponsor liefst tweeduizend zonnebloe-

der leiding van Paul vanGulick. Metmedewerking van onder anderen Christian van Es, André de Jager en Ids van der Krieke (zie artikel op pagina 8) .

Activiteit: Roodharigendag 4-6 september .Centrum stad Expositie in de Grote Kerk , ' levend me-

men beschikbaar, een voor iedere roodharige, die meeposeert."

"Het gratis festival is uitgegroeid van één dag naar een meerdaagse. Buitenlandse gasten willen daarom ook dingen eromheen doen. Dus organise-

ga - portret' Van Gogh met de aanwezige circa 5000 ·roodharigen, tochten en vuurwerk (zie verhaal op deze pagina).

Lichtfestival Glow 7-14 november Centrum stad Een aantal van de lichtobjecten is geïnspireerd op het werk v an Van Gogh .

E

ren we op vrijdag en maandag excursies naar plaatsen, die ·iets met Vincent hebben, zoals Etten-Leur en Zundert, waar dat weekeinde het jaarlijkse Bloemencorso gehouden wordt, ook al in het teken van het Van Goghjaar. We bezoeken op vrij-

o,

Expositie Verder dan VanGogh Tot 30 augustus Gemeentemuseum Helmond, Kasteelplein 1 Werken van kunstenaars die net als Van Gogh geïnspireerd werden door boeren, wevers en Braba;ntse kop·pen. Schilderwerken van tij dgenoot u i t de

dag de opbouw in Zundert en gaan op maandag naar de eindresultaten, de wagens kijken."

En dan is er nog een knallend plan, verklapt Rouwenhorst "De sterren op het schilderij De Sterrennacht zijn niet realistisch, het zijn meer halve zonnen. Als we er een sponsor voor vinden, willen we aan de Bredase hemel ook ·een 'Starry Night' creëren, met behulp van blauw en geel vuurwerk, en draaiende zonnen."

Aan ideeën geen gebrek bij Bart Rouwenhorst, opgeleid als werktuigbouwkundig ingenieur, werkzaam in de IT, met als hobby kunst en als passie roodharige vrouwen. Wat denkt hij? Wat zou Vincent van Gogh zelf er van vinden, dat hij in 2015 het thema van een internationale roodharigenmanifestatie is? Rouwenhorst: "Uit wat ik over hem gelezen heb, begrijp ik dat het een hoogsensitieve, zwaar introverte man was, die leefde voor de schilderkunst. Bezoekers aan ons evenement vertellen wel eens dat ze zich miskend voelen als roodharigen, dat ze als aparte, afwijkende mensen be-. handeld worden. Met de Redhead Days willen we die mensen er juist op wijzen dat ze heel trots kunnen zijn op hun rode haar. Wij vieren het rode haar! Ik denk dat Vincent het geweldig zou vinden dat wij dit zo groots vieren. Kon hij erbij zijn, dan zou hij hier in Breda niet in het middelpunt van de belangstelling willen staan, maar hij zou er, denk ik, wel met alle plezier op een · rustige locatie over willen lezen in de krant."

Nuenense periode zoals Anton van Rappard, maar ook late re kunstenaars als Charley Toerop en Herman Heijenbrock. ....,.E

Beleving, wandeling en film Van Gogh in dit dorp Gehele jaar, Markt 4 Over de Ettense periode in de Hervormde Kerk waar de vader van

Vincent-als dominee predikte.

Lezing Van Gogh in Brabant 25feb Bibliotheek, Kerkstraat 12 Kunsthistoricus Ger Jacobs verhaalt over de Brabantse tijd van Van Gogh. ( 11 maart in Son , Bibliotheek, Airbern s traat 1 )

10 VINCENT VAN GOGH

De vier vermeende VanGoghs.

Onder: Klaas enSoph~e

Elzinga met de vierwerken die zij toedichten aan Vincent vanGogh. foto's Catrinus vanderVeen

I

DE

v~

Blvrd-Pitch, Festival Boulevard, 6 t/m 16 augustus Centrum stad Het bekende festival presenteerttijdens de 31e editie een aantalvoorstellingen die direct van doen hebben met het leven en de werken van Van Gogh.

z

E:

Expositie Vincents Asylu.m.

Vanaf 29 juli Van Goghuis, Markt26 Reizende expositie van Loek Grootj ans . Later exposeren andere kunstenaars in de ruimte, onder wie Robert Zandvliet en Jacomijn den Engelsen.

lUoemencorso, 6 en 7 september Centrum Misschien wel het beste bloemencorso van Nederland staat geheel .in het teken van het le~ 路 ven en werk van de schilder.

--------------------

Zomer van Zundert 27 juni- 12 juli

Centrum

Manifestatie in het centrum van Zundert met twee weken kunst, cultuur.

--------------------

Expositie De wereld van Van Gogh, Tot a maart Van GoghHuis, Markt26

In de tuin van het Van GoghHuis worden op groot formaat fotose-

ries ge毛xposeerd van Paul den Hollander, Hanneke van Velzen, Anne Ge ene, Aki Tanaka en Katsumi amor i. Deze Nederlandse en Japanse fotografen brengen de wereld van Van Gogh op bij zondere wij ze in beeld (later ook nog in Tilburg).

Binnen worden vintage fotoprints van foto-

grafen getoond die in de loop van de twintigste eeuw in de voet sporen van Van Gogh zijn gereisd, met Bill Brandt, Brassai, Emmy Andriesse, Ed van der Elsken, Emile Waagenaar, HenriBerssenbrugge en Pa~l Huf.

Expositie De Wereld vanVanGogh

ct

EINDHOVENSDAGBLAD DINSDAG 24 FEBRUARI 2015

VINCENT VAN GOGH 1.1.

VIER VAN GOGHS OF TOCH NIET? ~~

/

------------------------------------~Klaas en Sopbie Elzingé:\ uit het Friese dorp Elahuizen hebben vier schilderijen van Vincent van Gogh in beheer, stellen ze. Het Van Gogh Museum heeft ze na onderzoek niet aan de schilder toegeschreven. Het echtpaar blij ft echter strijden voor wat ze als hun gelijk zien. door René va:'l Peer

"In de werken zelf zien we een minder krachtige penseelstreek dan we van Van Gogh kennen. Het kleurgebruik is ook minder gedurfd. We kunnen die vergelijking maken omdat we in ons museum al langdurig en intensief onderzoek doen naar Van Goghs oeuvre. Wij hebben een bijzondere positie, omdat we ons als instituut uitsluitend op één kunstenaar richten. Wij vinden ook niets. leuker

zelf, die een veel gladder handschrift

ra', waarvan de echtheid voor het grootste deel niet vast-

dan een echte Van Gogh te kunnen

had. Uit onderzoek van het museum bleek dat de grondering en de verf dezelfde materialen zijn die Van Gogh gebruikte. De schilderijen kwamen door die laatste technische tests. Dan zou het eigenlijk goed moeten zijn.

Maar uiteindelijk zijn ze op stilistische gronden afgewezen."

gesteld werd. "Wij hebben gekeken naar de verspreiding van die werken. Daar circuleren allerlei mythes over. Van Gogh zou overal waar hij geweest was, werken achtergelaten hebben, maar daarvan is nauwelijks bewijs. Hij was juist heel zuinig op zijri werk. Maar doordat hij werken naar Breda heeft laten sturen, is er een groot grijs gebied ontstaan."

ontdekken, maar je moet ook gewoon realistisch zijn. We wijzen veel schilderijen af, maar klachten daarover krijgen we hoogst zelden."

SOPHIE

de gelegenheid uit een bankkluis gehaald waar ze opgeslagen liggen. De onderwerpen zijn verwant aan het werk van Van Gogh uit die periode.

Brabantse landschappen, korenschoven op een akker. Sophie wijst op de manier waarop de verf is aange- . bracht, in een dikke laag. "Impasto, een streek die karakteristiek is voor Van Gogh", benadrukt ze. "Deze vier werken zijn niet van Kerssemakers

woont ze in Elahuizen, een stil dorp aan het Friese meer Fluessen, alleen te bereiken via een smalle, bochtige weg.

In deze idyllische omgeving wordt gevochten. De inzet: erkenning van vier schilderijen die in bezit zijn van de familie Keunen. Die werken zijn afkomstig uit het ouderlijk huis van Hans Keunen in Eindhoven, eerder eigendom van de bemiddelde tabakhandelaar en amateurschilder Anton Kerssemakers. Deze is bevriend met Van Gogh in zijn Nuenense jaren en gaat regelmatig met hem uit schilderen. In correspondentie schrijft hij over werken van de schilder die hij in bezit heeft. Later, als het huis met de inboedel in handen k-omt van de familie Keunen, duiken vier schilderijen op die - naar verluidt- van Van Gogh zouden zijn.

Keunen liet de schilderijen in 2006 onderzoeken door experts van het Van Gogh Museum. Die concluderen uiteindelijk dat het niet om authentieke werken gaat. Hij legt zich daar niet bij neer. Bij zijn overlijden anderhalfjaar geleden wordt deElzinga's gevraagd zijn werk voort te zetten.

Het echtpaar heeft zich met verve op die taak geworpen.

De vier omstreden werken zijn voor

16 mei-7 juni Buitenplem Baadhuisplein Reizende tentoonstelling van di verse fotografen (zie Zundert).

---------------~--

Festival Van Gogh Leeft!

30 mei-7 juni Centrum en Stationsplein

-?

Een van de oorzaken achter de controverse rond deze schilderijen is dat veel werk van Van Gogh verspreid is geraakt nadat hij vanuit Nuenen naar zuidelijke oorden trok. Hij liet ze achter bij zijn moeder. Toen zij naar Breda verhuisde, kwamen de werken in die stad terecht, in handen van opkopers.

Ron Dirven, directeur van het Van GoghHuis in Zundert, heeft er uitgebreid onderzoek naar gedaan. Hij verwerkte de resultaten in Verloren Vondsten, een boek uit 2003 (dat zich laat lezen als een detectiveverhaal) en een expositie in het Ereda's Museum met werken uit die 'diaspo-

Elzinga (66), geboren in Eindhoven en eigenares van galerie Kesk in het Friese Workum, heeft vier kunstwerken in beheer waarvan ze overtuigd is dat ze geschilderd zijn door Vincent van Gogh in de periode dat hij in Nuenen woonde, tussen 1883 en 1885.

Met haar echtgenoot Klaas (69)

Keunen en deElzinga's legden de werken daarna voor aan anderen. Professor Postma, verbonden aan de Universiteit van Tilburg, concludeerde volgens het echtpaar na een digitale analyse dat het schilderij dezelfde structuur had als werkenvan Van Gogh uit ·die tijd. Sophie: "Hans Keunen had de schilderijen op voorspraak van Willem Rappard, directeur van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, voor onderzoek aan het museum aangeboden. Die was ervan overtuigd dat het schilderij met de korenschovel) een echte Van Gogh was. Als het museum dan afwijst, is dat toch de arrogantie ten top? Ze twijfelen aan de stijl, maar in een interview met het Algemeen Dagblad stelt de hoofdconservator van het museum dat Van Gogh in Brabant nog geen vaste stijl had. Ze spreken zichzelf tegen!"

Het Van Gogh Museum verwijst in een reactie op het verhaal van deElzinga's naar de correspondentie van Anton Kerssemakers: "Kerssemakers had volgens eigen zeggen drie werken van Van Gogh in bezit. Een hiervan was een litho van De Aardappeleters. Die is echter vanwege de slechte papierkwaliteit geheel uit elkaar gevallen. De andere twee werken waren schilderijen, en daarover vermeldde Kerssemakers zelf in 1912: 'Het schilderij (Herfst) dat ik van hem had, heb ik voor vijfduizend gulden verkocht. Ik heb nu helaas niets meer van hem dan dat kleine doekje waar de witte verf is afgeloopen, doch dit bewaar ik als goud': Het eerste werk bevindt zich nu in het Kröller-Müller Museum, en het tweede in een particuliere collectie. Deze opmerking suggereert dat de vier schilderijen van een andere maker zijn dan Van Gogh."

Senior Onderzoeker Teio Meedendorp voegt daaraan toe: "In 1997 heeft Hans Keunen één schilderij voor onderzoek bij ons aangeboden: Boslandschap en houtzagerij. Hij heeft toen nul op rekest gekregen. In 2006 heeft hij drie andere stukken aangeboden. We doen onderzoek tot in de vezels. Technisch onderzoek kan aantonen dat een schilderij niet van Van Gogh is. We wéten dat Van Gogh zijn pigmenten samen met Kerssemakers gekocht heeft, dus biedt het materiaal zelf geen uitsluitsel."

Ook wat kleding betFeft hield Van Gogh het graag simpel. Driek Dekkers uit Nuenen beschreef de kunstenaar-in-wording als 'Een vriendelijk man, steeds armzalig gekleed. Als je hem zag, zou je hem een cent hebben gegeven'.

Die kleding bestond vaak uit een kiel en een eveneens blauwe broek. Of, zoals Dries Dekkers uit Nuenen het aan-

gaf in de Zwolsche Courant van 1940: ' Hij ging steeds gekleed in een blauw, linnen pak, alle dagen in dezelfde plunje, met een grote zwarten hoed met brede rand.'

Van Gogh kreeg nogal eens gedragen- kleding van zijn vader of broer. 'Den brief in kwestie is Pa's eerste schrijven sedert zijn bezoek en is zeer gemoedelijk en hartelijk en ging vergezeld van een

De familie Elzinga geeft echter niet op. Met het werk dat ze in gang gezet hebben, zijn ze onderhand de hele dag bezig. "Hans Keunen vertelde ons dat Kerssemakers een paar schilderijen zelfwilde houden. Hij sprak daar bewust niet over omdat Helene Kröller-Müller in die tijd op grote schaal naar Van Goghs zocht. Door schulden die de zoon van Kerssernakers maakte, zijn ze overgegaan in handen van de familie Keunen. Het Van Gogh Museum rept hier niet over, maar zoekt naar nieuwe argumenten om ons op een zijspoor te zetten. Van deze vier werken is aangetoond dat ze niet van Kerssemakers zijn en dat in die jaren dit palet al- · leen bekend was van Vincent. Geen andere kunstenaar in de Brabantse periode gebruikte deze pigmenten en geen van l].en had dat impasto.

Dat is door meerdere experts buiten het museum bevestigd. Hoe wil het museum dat verklaren? Deze vier werken zijn erfgoed, dat niet verkwanseld mag worden."

pakje waarin een jas, een hoed, een pakje _sigaren, een koek, een couponnetje.'

Hij was ook niet re beroerd om er simpelweg om te vragen: 'Het zou mij hoógst aangenaam zijn als er in Uwe garderobe misschien nog een jas & pantalon was die geschikt ware voor mij & niet meer door U gedragen werd.

Want ik werk er vooral op om als ik iets koop het zoo

praktisch mogelijk te hebben voor werken in de duinen of binnenshuis doch mijn kleeren om mee uit te gaan worden wel wat kaal. En ofschoon ik mij niet schaam om in een ordinair pak op straat te gaan als ik uit wer- . ken ga zoo schaam ik mij wel degelijk voor heerenkleeren die een air krijgen van een heer aan lager wal geraakt.'

...

, 12 VINCENT VAN GOGH

STERREN WORDEN EURO'S Van Gogh-bier I Van Goghparaplu 1 sen Van Goghkoffiemokken (met halve oren): veel commerciële activiteiten rond Vincent van Gogh ontnemen bijna het ~icht op waar het eigenlijk om gaat: zijn schilderijen, tekeningen en brieven. door Rob Schoonen

Gogh en commercie; die twee gàan niet samen. Dat heeft er natuurlijk mee te maken dat de kunstenaar gedurende zijn leven doorlopend geld tekort kwam. Had broer Theo hem niet structureel flink wat Franse Francs gestuurd, dan had het leven van de schilder er nog beroerder uitgezien. En die povere leefwijze- 'Alles voor de kunst!'vind ik wat lastig combineren met de vracht aan commerciële activiteiten die stuk voor stuk aangeven de schilder te willen eren, maar uiteindelijk toch vooral bedoeld :z;ijn om centen te verdienen. De sterren (uit Van Goghs bekende schilderij De Sterrennacht) worden euro's, daar komt het dan eigenlijk op neer.

Is dat erg? Nee, eigenlijk niet. Als je geld kunt verdienen, op een eerlijke manier, waarom dat dan niet te.r hand nemen? Sterker: je bent wel gek als je dat niet doet!

Maar toch, er blijft iets knagen...

Dat heeft niet zozeer met die tegenstelling tussen 'platzak' en 'rijk' te maken. Het heeft misschien meer van doen met het gemak waarmee veel mensen, stichtingen, musea en andere instellingen de nalatenschap van Van Gogh hebben vercommercialiseerd. En dan bedoel ik niet alleen letterlijk de honderden tekeningen, schilderijen en brieven, maar meer nog zijn manier van leven.

VAN

Ikea is eind vorig jaar een reclameveroorzaakt dat knagende gevoel. We gaan het hier overi- schilderijen, tekeningen en brieven campagne gestart waarbij bekende gens niet hebben over-het Van Gogh-bier, de Van Goghvan Vincent van Gogh. Dat door die schilderijen in een eigentijds jasje Ikea-foto's, de Van Gogh-biertjes, de paraplu's, de Van Goghkoffiemokken of de Van zijn gestoken. Naast werken van Hop- Goghstropdassen, en al die andere merchandise-spullen.

Van Gogh- koekjes en de Van per en Renoir heeft het Zweedse beDat is veelal klein bier en daar kan ik soms hartelijk om Gogh-bloemtapijten mensen juist drijf ook De Aardappeleters van Van lachen, ook al omdat het vaak dom is of weinig smaakvol niet worden gestimuleerd om kennis gemaakt. Een van de hoogte/dieptepunten: de mokken te nemen van zijn werk - wat mogeGogh als inspiratiebron gebruikt met de halve oren... voor een foto waarop jonge, hippe lijk wel het oorspronkelijke oogmerk modellen met hun vorken prikken in Wat wél weer knaagt, is wanneer een stad als Ede deelwas - maar dat men dat als 'minder wat eruit ziet als een chocoladetaart. neemt aan Van Gogh Europe. Dat is een samenwerkings- leuk' vooruit schuift. 'Tijdens een volUiteraard is dit geplaatst in een door verband van tientallen instellingen en instanties die zich gende midweek-vakantie op de VeluIkea vormgegeven ruimte, tot en met in Nederland, België, Frankrijk en Engeland 'actief inzet- we misschien.. .' de kopjes aan toe. 'Dat is grappig', zal ten voor behoud van het erfgoed van Van Gogh'. Daar is En mochten ze dan toch in het Van de een zeggen. 'Ik had dat niet eens natuurlijk helemaal niets mis mee, in tegendeel: prima Gogh Museum in Amsterdam of het gezien', mompelt misschien de anKröller-Müller Museum in Otterlo initiatief der. 'Jammer', zeg ik, want Ikea geeft Maar Ede (vlakbij het Kröller-Müller Museum in Otterlo, belanden, dan valt te hopen dat men werkelijk kennis neemt van het hiermee aan niets te begrijpen van waar veel werken van Van Gogh in de collectie zitten) heeft zich vooral op 'eten' gestort. Geen mens weet waar- werk. Ik schrik nam~lijk altijd een dit werk van Van Gogh. beetje van de bezoekers - opvallend Waar de Brabander probeerde de om, maar de gemeente gaat projecten tot stand brengen hárdheid van het boerenbestaan in onder de veelzeggende titel De smaak van Van Gogh. 'Die vaak met een audio-guide op het die tijd te vangen in aardse, donkere moeten een bijdrage leveren aan de groei van het dag- en hoofd - die tientallen foto's of selfies kleuren, plaatst fotograa[Jim Cole in verblijfstoerisme in Ede en omgeving', aldus de gemeen- maken. Wat is hen na afloop van het opdracht van Ikea de hele enscenete op haar website. bezoek nu echt bijgebleven, vraag ik ring in een lichte, 'coole' sfeer. 'Om me dan af? Afgezien van die foto's naEén van de manieren waarmee dat moet worden bereikt tuurlijk, naast de poster, ansichtkaart het eten als gezin te bevorderen', ver- is 'Topkoks uit de regio ontwikkelen smaakprofielen, geen de mok-met-half-oor. klaart Ikea. Ha! De boerenfamilie van baseerd op schilderijen van Van Gogh'. En ook: 'Productie van een speciaal banket, waaronder het Van Gogh Uiteindelijk denk ik te weten waar Van Gogh was blij dat ze überhaupt dat geknaag vandaan komt. Ik zou wat te eten hád ...

2015-koekje'. Het staat er echt... Je stuurt als gemeente de bezoeker dus niet eerst en vooral naar het Kröller-Müller - willen dat iedereen die kennis neemt En even voor alle duidelijkheid: ik ben niet zwaar op de hand of zwart- . en dan vooral de komende tentoonstelling Van Gogh & . van het werk van Van Gogh net zo · Co. Dwars door de collectie, maar je verwijst naar een resgallig en probeer geen spijkers op overdonderd wordt als ik. Dat hij dat laag water te zoeken; ik probeer duibiertje lekker opslobbert en grinnikt taurant en het Van Gogh-koekje ...

'Och, goed ondernemerschap', zegt dan de een weer. 'Zo delijk te maken dat Ikea hier de bij het zien van de mok op de gaat dan nu eenmaal anno 2015', zegt de ander. 'Buikpijn', schouw, maar daarnaast vooral goed plank misslaat en voorbijgaat aan de kijkt naar het werk en bevangen drijfveren van Van Gogh. Ten gunste zeg ik. van Ikea zelf In dit geval geldt dus: raakt door de enorme kwaliteiten Mijn grote vrees is dat door die randactiviteiten de men'Aardappels worden euro's'. En dat sen vergeten waar het nu eigenlijk om gaat, namelijk de daarvan.

Van Gogh droeg, net als veel . manen in die tijd, vrijwel altijd een hoed. Dat waren dikwijls deukhoeden, vilten exemplaren. Bekend is het werk ZelfPortret met grijzen vilthoed dat hij schilderde in september en oktober 1887 in Parijs. In diezelfde maanden schilderde hij ook een zelfportret met strohoed (en pijp). Hij had vaak simpelweg geen geld om modellen

te betalen en was daarom dikwijls zelfmodel (al dan niet met hoed op).

Hij kreeg die hoeden en mutsen soms van zijn vader, zoals blijkt uit brieven: 'Den briefin kwestie is Pa's eerste schrijven sedert zijn bezoek en is zeer gemoedelijk en hartelijk en ging vergezeld van een pakje waarin een jas, een hoed, een pakje sigaren en een koek.'

OuDE

BOSCH

Nachtwandeling 7-8 april Van Gogh liep in 1877 's nachts van Oudenbosch naar Zundert • Die gereconstrueerde nachtwandeling kun je meemaken.

LKt:.l'cS

1-\.I'Ra...

Expositie Vincent van Gogh als graficus 9 mei-24 oktober

Steendrukmuseum, Oranje Nassaustraat Sc De negen 1 i tho' s die van Van Gogh bekend zijn, worden getoond en in relatie gebracht met zijn inspiratiebronnen. n-TER 0 Expositie Van Gogh &

Co. Dwars door de collectie 25 aprü-27 september

tt

HINDHOVENSDAGBLAD DINSDAG 24 FEBRUARI 2015

VINCENT VAN GOGH 13

emor gam 0 co d

.I

•

Kröller-MüJler Museum Houtkampweg 6 Binnen de genres stillevens, natuurmotieven, stadsgezichten en de menselijke figuur, worden werken uit de verschillende periodes van Van Gogh vergelekenmet kunstwerken van tijdgenoten als Paul Cézanne,

Paul Gabriël, Odile Redon, Henri de Toulou se-Lautrec,Maximilien Luceen Claude Monet.

C'

-

?'

Expositie Munch : VanGogh 28 september17januari Van Goghmuseum Paulus Potterstraat 7 De oeuvres en artistie-

ke ambities van Edvard Munch (1863 - 1944) en Vincent van Gogh (1853-1890) vertonen opvallende parallellen. Ze staan bekend om hun emotioneel geladen schilderijen en tekeningen, hun persoonlijkeen vernieuwende st ij 1 en hun gekwelde levens. Beiden streefden naar modernise-

ring van de kunst en ontwikkelden een expressieve beeldtaal om uiting te geven aan de universele emoties van het menselijk bestaan.

...

Keukenhof 20 maart-18 mei Stationsweg 166A De Keukenhof heeft in 2015 als thema Van

Gogh, 125 jaar inspiratie. "'<o.

Expositie Van Gogh in deBorinage Museum Beaux Arts RueNeuve8 Tot 17 mei Tentoonstellingmet circa zeventig schilderijen, tekeningen en zeven originele brieven van Van Gogh.

Fandation Van Gogh Rue du Docteur Fanton 38 12juni-20 september De tentoons-telling toont tekeningen en drukken van een reeks kunstenaars om hun invloed te tonen op Van Goghs tekeningen.

Daarvan zijn er circa veertig te zien.

EINDHOVENSDAGBLAD DI NSDAG 24 FEBRUARI 2015

VINCENT VAN GOGH 15

/

De woning waar Van Gogh woonde in Pet i t-Wasmes (links) en die in Cuesmes.

PLOETEREN IN DE BORINAGE ER

is nauwelijks werk overgebleven uit de anderhalf jaar die Vincent van Gogh doorbracht in de Zuid-Belgische streek de Borinage. Op de expositie Van Gogh in de Borinage in museum BAM in Mons hangen tien tekeningen en waterverfschilderijen die hij in de streek rond Mons maakte.

Er was wel meer, veel meer zelfs.

De erfgenamen van het gezin Denis, waar Van Gogh in Petit-Wasmes in huis woonde, hadden bijvoorbeeld flink wat tekeningen. Maar goed waren die niet. De kinderen tekenden er oren en neuzen op en uiteindelijk werden ze in de kachel gegooid. De rest werd door Van Gogh zelf vernietigd.

Van. Gogh was in die periode - van december 1878 tot oktober 1880 - nog geen kunstenaar. Voor hem was het, na het jammerlijk mislukken van . zijn theologische opleiding in Brussel, de laatste kans om predikant te worden.

Eind 1878 arriveerde hij per trein op het kleine station van Paturages en vond een grauwe streek, gedomineerd door de schoorstenen en liften van de mijnen. De keus voor de Borinage was een bewuste; een medestudent in Brussel had hem verteld over de moeilijke omstandigheden waar mijnwerkers daar werkten.

Er woonden vrij veel protestanten en

Er is weinig werk over dat Van Gogh maakte in ZuidBelgië, waar hij mislukte als predikant maar wél het besluit nam kunstenaar·te worden. door Gerr i t van den Hoven

het kerkbestuur zat zonder dominee.

De jonge Hollander mocht als evangelist komen. Hij ging Bijbellezingen verzorgen en hielp vrouwen met het sjouwen van zakken kolen.

Vandaag de dag is in Petit-Wasmes de restauratie van het huisje waar hij destijds woonde in volle gang. Van hier uit zag.Van Gogh elke dag de mijnwerkers voorbij trekken, op weg naar de sombere bouwwerken van de mijn van Carcasse die een eind verderop lag en waarvan de treurige restanten nog altijd overeind staan. Van Gogh bezocht de mijn ook zelf. Hij daalde af en zag hoe de mijnwerkers,

van

in ruwkatoenen pakken zwart het stof soms liggend in kleine cellen de steenkoollos hakten.

Goed ging het niet met hem. Hij verstond de mijnwerkers niet en zij verstonden hem niet. Zijn werk voor zieken en armen werd gewaardeerd maar zijn onvermogen om te prediken en te organiseren zorgden ervoor dat zijn proefaansteÏling in de zomer van 1879 niet werd verlengd.

Van Gogh kwam in een diepe crisis · terecht. Hij schreef zijn familie niet meer, gaf zijn kleren weg en ging in een hut in een bos wonen met een plank als bed.

'

Coordinatie: Rob Schoenen Vormgeving: Jessica Miggelbrink

T ...

E.

I

Meer verhalen, foto's en f i lrnpj es: ed.nl/vangogh bd.nl/vangogh bndestern.nl/vangogh

Pas na een jaar, in juni 1880, vond hij de moed zijn broer Theo te schrijven.

In deze brief sprak hij ook de wens uit om kunstenaar te worden. Tvvee maanden later bleek dat Van Gogh flink aan het tekenen was geslagen.

Hij vroeg Theo om prenten en afbeeldingen van Millet, maar ook van anderen. 'Stuur me wat je kunt en maak je over mij geen zorgen. Als ik maar kan blijven werken kom ik er op een of andere manier wel bovenop', schreefhij 20 augustus 1880 vanuit Cuesmes aan Theo . .

Culturele hoofdstad Mons heeft flink werk gemaakt van het Van Goghjaar.

Ook het huis in Cuesmes, wegzakkend in een moeras, is gestut en opgeknapt. Een klein Van Goghcentrum vertelt Van Goghs Borinage-verhaal.

Onder leiding van de West-Vlaming Flip Depuydt (48) zijn er routes uitgezet langs de plekken waar Van Gogh woonde .

• Van Gogh in de Borinage, tjm 17-5 BAM, Mons.

• Hollywood aan de voet van deslakkenberg, t/m 17-5 Expositie over 'Lust for life' film die Vincent Minelli in 1955 draaide in Petit-Wasmes en Grand-Hornu.

In Les Abbatoirs, Mons.

• 17-07 Sun City, zonnebloemen op de Grote Markt van Mons

~ ~-----

.

0

t/m 17 mei 2015

Hockney, Picasso, Tin uely en meer hoogtepunten uit de Kunstsammlung W端rth

Voor het eerst presenteert Het Noordbrabants Museum een serie hoogtepunten uit d.e gerenommeerde kunstcollectie W端rth met werken van Picasso, Wafhol, Lichtenstein en vele, vele anderen. Bovendien is er ruim aandacht voor de monumentale landschappen van David Hockney. Deze laten zien hoezeer de kunstenaar ge誰nspireerd is door Vincent van Gogh: