DE Landbouwhuisdieren
De vele verzamelde dierlijke botfragmenten zijn afkomstig van de gangbare vijf huisdieren: rund, schaap of geit, paard, varken en hond. Het rund was de belangrijkste diersoort in beide bewoningsperiodes.
Late Middeleeuwen 1250 - 1500 na Chr.
Fragment van een gedecoreerde haarkam gemaakt van been.
EERSTE BEWONERS VAN INGEN- HET WOUD Voorafgaand aan de nieuwbouw in Ingen - Het Woud hebben archeologen het gebied onderzocht. Ze ontdekten veel goed bewaard gebleven archeologische resten en grondsporen. Al in de Late IJzertijd, vanaf 100 voor Christus, blijken hier mensen te hebben gewoond.
Bodemonderzoek Volle Middeleeuwen 1050 - 1250
Metaaldetectorvondsten
Meer dan 100 metalen voorwerpen, veelal bedekt met een dikke corrosielaag, kwamen uit de bodem tevoorschijn. Onder meer een scheepssintel, pijlspits, hoefijzer, drevel, kledingspelden, een gesp, lepel, messen, spijkers en Romeins paardentuig. Een deel van de vondsten is te zien in de hal van het kantoor van SWB, De Hofstede 57 te Lienden.
Van links naar rechts en van boven naar onder: fragment van glazen La Tène-armband uit Late IJzertijd, Romeins sierbeslag van paardentuig, gespje (mogelijk onderdeel van ruiterspoor) uit de 13e eeuw, penning van Otto II van Gelre (1234-1255), fragment tinnen fluitlepel(?), waarschijnlijk 16e eeuw.
Vroege Middeleeuwen 450 - 1050
Laat Romeinse tijd 270 - 450 na Chr.
Midden Romeinse tijd 70 - 270 na Chr.
Vroeg Romeinse tijd 15 voor Chr. - 70 na Chr.
Late IJzertijd 250 - 15 voor Chr.
RAAP Archeologisch Adviesbureau in opdracht van Stichting Woningbeheer Betuwe, 2011
Sinds een paar jaar is het verplicht om archeologisch onderzoek uit te voeren voorafgaand aan bodemingrepen zoals de aanleg van een nieuwe weg of wijk. Dat voorkomt dat waardevolle archeologische resten ongezien en voor altijd verdwijnen. In opdracht van de Stichting Woningbeheer Betuwe voerden archeologen van RAAP het bodemonderzoek in Ingen - Het Woud uit. Voordat zij in mei 2011 met het graafwerk startten, was er vooronderzoek gedaan (o.a. boringen). Dat er in de prehistorie mensen woonden in het gebied rond Ingen, werd overigens al vermoed vanwege bodemvondsten die er in het verleden aangetroffen zijn.
Nederzetting bij de Rijn
Sporen en vondsten
Een deel van de vondsten is aangetroffen in een geul die in de Romeinse tijd is dichtgeslibd. Ze dateren uit de Late IJzertijd, Vroege en Midden Romeinse tijd. In de geulbodem zijn ook houten palen aangetroffen en sporen van greppels en (paal)kuilen: de resten van huizen en erven. Boven de geul ligt een Middeleeuwse vondstlaag. Naast veel aardewerk is ook bouwmateriaal, dierlijk bot, glas, metaal, mortel, natuursteen, mest en metaalslak gevonden. De vondsten helpen de bodemlagen te dateren en de bewoningsgeschiedenis van Ingen te reconstrueren.
Hoogte t.o.v. NAP in meters
Dat veel vondsten in Ingen goed bewaard zijn gebleven komt doordat de bodem relatief vochtig is. Onder de grondwaterspiegel, afgesloten van zuurstof, bleven de archeologische resten goed geconserveerd. Duizenden jaren geleden liep door dit gebied een brede (rest)geul van de Oude Rijn. Op de zuidelijke oever van die geul ontstond in de Late IJzertijd een nederzetting van enkele huizen. De bewoners gebruikten de geul als was- en drenkplaats en dumpten er hun afval. Rond 100 voor Chr. kwam de geul steeds vaker droog te staan en zo werd het geschikt als weide- of hooiland. Gedurende de Romeinse tijd bleef de nederzetting bestaan en liep de Romeinse Limesweg (de militaire weg langs de noordrand van het Romeinse rijk) er langs of doorheen. Daarna werd het gebied weer natter.
Westprofiel werkput 1; spoorinterpretaties 6,0 444444
21 21 21 21 21 21
5,0
11 11 11 11 11 11
444444
111111
666666
555555
30 30 30 30 30 30
46 46 46 46 46 46
61 61 61 61 61 61
63 63 63 63 63 63
12 12 12 12 12 12
10
5
15
444444
21 21 21 21 21 21
5,0
333333
De Commanderij van de orde van St Jan te Ingen. getekend door Jan de Beijer in 1750.
Hoogte t.o.v. NAP in meters Hoogte t.o.v. NAP in meters
333333 10 10 10
54 54 54 54 54 12 12 12 12 12 12 11 11 11 11 11
11 11 11 11 11
71 71 71 71 71 71
20
12 12 12 12 12 12
22222 13 13 13 13 13 13 11 11 11 11 11 11
17 17 17 17 17 17
777777 8888 14 14 14 14 14 76 76 76 76 76 77 77 77 77 77 77
15 15 15 15 15 15 82 82 12 12 82 12 82 12 81 81 81 81 81 81 82
76 76 76 76 76 76
25 Afstand tot nulpunt in meters
555555
11 11 11 11 11 11
444444
666666
555555
30 30 30 30 30 30
46 46 46 46 46 46
111111
61 61 61 61 61 61
63 63 63 63 63 63
666666
31 31 31 31 31 44 44 44 44 44 44
44 44 44 44 44 44 29 29 29 29 29 29
4,0
12 12 12 12 12 12
70 70 70 70 70 70
777777
12 12 12 12 12 12
10
15
92 92 92 92 92 92
83 83 83 83 83 83 11 11 11 11 11
16 16 16 16 16 16
30
99999 888888 15 15 15 15 15 77777 14 14 14 14 14 11 11 11 11 11 11 17 17 17
222222
16 16 16 16 16 16
222222 15 15 15
888888
12 12 12 12 12 12
86 86 86 86 86 86
35
40
45
95 95 95 95 95 95
11 11 11 11 11 11
40
45
2011 777777 14 14 14 14 14 14 17 17 17 17 17 17 50
5
92 92 92 92 92 92
10
95 95 95
11 11 11 11 11 11
11 11 11 11 11 11
109 109 109 109 109 109
109 109 109 109 109 109
15
20
99 99 99 99 99 99
98 98 98
106 106 106 106 106 106
109 109 109 109 109 109
109 109 109 109 109
77 77 77 77 77 77
117 117 117 117 117 147 147 147 147 147 141 141 141 141 141 141 11 11 11 11 11 17 17 17 17 17 25 Afstand tot nulpunt in meters
117 117 117 117 117
141 141 141 141 141 141
4,0 0
5
777777 8888 14 14 14 14 14 76 76 76 76 76
15 15 15 15 15 15 82 82 12 12 12 82 82 12 12 12 81 81 81 81 81 81 82
76 76 76 76 76 76 30
83 83 83 83 83 83 11 11 11 11 11
16 16 16 16 16 16
99999 888888 15 15 15 15 15 77777 14 14 14 14 14 11 11 11 11 11 11 17 17 17
222222
16 16 16 16 16 16
10
127 127 127 127 127 999 999 999 121 121 128 128 124 121 126 126 128 121 124 124 120 120 120 124 124 126 128 128 126 126 126 120 120 120 120 120 120 120 120 141 141 141 141 141 141 133 133 133 133 133 133 133 133 133 135 135 134 134 135 135 134 134 135 134 148 148 144 148 144 148 148 144 144 141 141 141 141 141 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 35
222222 15 15 15
888888
12 12 12 12 12 12
86 86 86 86 86 86
35
19 19 19 19 19 19 115 115 115 115 115 115
145 145 145 145 145 145
11 11 11 11 11 11
30
222222
18 18 18 18 18 18
100 100 100 100 100 100
93 93 93 93 93 93
22222 13 13 13 13 13 13
25 Afstand tot nulpunt in meters
22222
106 106 106 106 106 106
6,0 5,0
12 12 12 12 12 12 17 17 17 17 17 17
777777 14 14 14 14 14 14 17 17 17 17 17 17 50
Aan het aardewerk is af te lezen dat er vanaf circa 100 voor Chr. tot 200 na Chr. in Ingen – Het Woud gewoond werd en daarna weer van circa 1175 (mogelijk iets eerder) tot 1300. Dit is te zien aan de aangetroffen potvormen, baksels en versieringen:
99 99 99 99 99 99
98 98 98 98 98 98
4,0 0
11 11 11 11 11 11
Ruim 2000 scherven
18 18 18 18 18 18
100 100 100 100 100 100
93 93 93 93 93 93
71 71 71 71 71 71
20
6,0 5,0
333333 10 10 10
54 54 54 54 54 54 12 12 12 12 12 11 11 11 11 11
17 17 17 17 17 17 5
Westprofiel werkput 2; dateringen
In de Volle Middeleeuwen breidde de nederzetting uit naar het noorden en zuiden. Het gebied Ingen - Het Woud maakte toen deel uit van de nederzetting. Het land was destijds in het bezit gekomen van de Orde van Malta. Deze kruisridders vestigden er de Commanderie van St. Jan. Naast ziekenhuis was het vooral een domeinhoeve voor de landerijen in Ingen en omgeving: een groot, omgracht gebouwencomplex met kapel, stallen, rosmolens en poorten. In de 12e-13e eeuw bereikte de nederzetting, die inmiddels Ingen genoemd werd, haar grootste omvang: 70 hectare. Plangebied Ingen - Het Woud vormde hiervan de oudste kern. Op een kaart uit 1646 is Ingen - Het Woud agrarisch gebied en niet meer in het bezit van de Maltezer orde.
777777
Westprofiel werkput 1; dateringen
Westprofiel werkput 2; spoorinterpretaties
Kruisridders
70 70 70 70 70 70 12 12 12 12 12 12
6,0
0
3D-reconstructie van een IJzertijd huis.
666666
31 31 31 31 31 31 44 44 44 44 44 44
44 44 44 44 44 44 29 29 29 29 29 29
17 17 17 17 17 0
Hoogte t.o.v. NAP in meters
333333
555555
4,0
15
20
147 147 147 147 147 147 11 11 11 11 11 17 17 17 17 17
19 19 19 19 19 19 115 115 115 115 115
25 Afstand tot nulpunt in meters
145 145 145 145 145 145
30
11 11 11 11 11 11
127 127 127 127 127 127 999 999 999 999 999 121 121 128 128 124 121 126 126 128 121 121 124 124 120 120 128 124 126 128 126 120 126 126 120 120 120 120 120 120 120 141 141 141 141 141 141 133 133 133 133 133 133 133 133 135 135 134 135 135 134 134 134 135 148 148 144 148 144 148 148 144 144 144 141 141 141 141 141 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 35
255 255 255 255 255 255
256 256 256 256 256 256
146 146 146 146 137 137 137 137 137 137 146
20 20 20 20 20 121 121 121 121 121 121
19 19 19 19 19 19
128 128 128 128 128
140 140 140 140 140 140
17 17 17 17 17 17
40
255 255 255 255 255 255
256 256 256 256 256 256
146 146 146 146 137 137 137 137 137 146
140 140 140 140 140 140 40
19 19 19 19 19
141 141 141 141 141 141
143 143 143 143 143 143
120 120 120 120 120 120
124 124 124 124 124 124
20 20 20 20 20 121 121 121 121 121 121
19 19 19 19 19 19
128 128 128 128 128 128 17 17 17 17 17 17
19 19 19 19 19 19
141 141 141 141 141 141
19 19 19 19 19 19
20 20 20 20 20 20
17 17 17 17 17 17
45
143 143 143 143 143 143
120 120 120 120 120 120
124 124 124
50
55
19 19 19 19
20 20 20 20
17 17 17 17 17 17
45
50
55
legenda spoorinterpretatie
datering
cultuurlaag
natuurlijke laag
Recent
Midden Romeinse tijd
ophogingslaag
recente verstoring
Nieuwe tijd
Vroeg Romeinse tijd
spoornummer
Late Middeleeuwen B
Late IJzertijd
Late Middeleeuwen A
niet gespecificeerd
fossiele bouwvoor greppel kuil paalkuil
71
overig 71
monster met vondstnummer
IJzertijd aardewerk: handgevormd, deels versierd met bijvoorbeeld nagelindrukken of groeflijnen.
0
2,5 m
5 1:150 TE1/buwo2_prof_te1
Figuur 13. Spoorinterpretaties en -dateringen van westprofiel werkput 1 en westprofiel werkput 2.
Romeins aardewerk: voornamelijk op de draaischijf gemaakt en van buiten de regio ingevoerd, zoals terra sigillata
Middeleeuws aardewerk: met name import uit het Rijnland, kogelpotten, Maaslandse waar en grijs- en roodbakkend aardewerk.