The Varsitarian P.Y. 2019-2020 Issue 09

TOMO XCI / BLG. 9 · SETYEMBRE 20, 2020 · ANG OPISIYAL NA PAHAYAGANG PANG MAG-AARAL NG UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS · Maynila, Filipinas ON SOCIAL MEDIA

facebook/varsitarian

twitter@varsitarianust

youtube/TheVarsitarianUST

PINTIG p.7

instagram varsitarian.ust

BREAKING NEWS & REAL-TIME UPDATES at www.varsitarian.net

MULINYO p.8

Mensahe sa pista ni Santo Domingo:

‘MAMULAT, MAGING INSTRUMENTO NG PAG-ASA’

Dibuhista ng V, nakabuo ng P34K para sa iba’t-ibang COVID-19 beneficiaries

PAMPALAKASAN p.11

Pole vaulter na si Obiena, wagi sa torneo sa Monaco

EDITORYAL

Batas militar, iwaksi at laging tutulan

UST, UNYON LUMAGDA SA BAGONG KASUNDUAN SA PAGTAAS SA SUWELDO PABOR ang 1,232 na miyembro ng UST Faculty Union (USTFU) sa bagong Collective Bargaining Agreement (CBA) sa pagtaas sa suweldo at benepisyo ng mga guro.

HABAMBUHAY nakaukit sa kamalayan ng mga biktima ng Martial Law ang kalapastanganan na natamo nila noong panahong unang pinamunuan ng diktador na si Ferdinand Marcos ang Pilipinas. Subalit mas malaking pambabastos sa ala-ala ng mga nakaranas nito ang pagtatakip at pagsasaisang-tabi ng mga kasamaang naganap noong mga panahong iyon kahit sila ay nabubuhay pa.

Editoryal PAHINA 4

UST Hospital nagtalaga ng bagong assistant medical director, mga hepe ng iba’t ibang kagawaran

Sa “online” na botohang isinagawa noong ika14 hanggang 16 ng Setyembre, 2,186 na miyembro ng USTFU ang lumahok. Bukod sa bumoto ng “yes,” 204 ang bumoto ng “no” at 721 ang “abstain” o di bumoto. “Void” naman ang mga labi.

Pinamunuan ng Rector ng Unibersidad na si Fr. Richard Ang, O.P. at pangulo ng USTFU na si Dr. George Lim noong ika-2 ng Setyembre ang paglagda ng bagong kasunduan na sumasakop sa kaguruan para sa mga taong 2016 hanggang 2021.

Sa isang pahayag, sinabi ng parehong panig ng Unibersidad at ng unyon na nakasentro sa

kapakanan ng mga tauhang akademikong at ng Unibersidad ang negosasyong nagsimula noong Hunyo, at isinasaalang-alang ang “dynamic context” ng institusyon ngayong sinusubukan nitong umayon sa nagbabagong pamamaraan ng edukasyon.

Noong ika-27 ng Agosto, sinabi ni Lim sa isang liham sa mga miyembro na ang bagong CBA ay nagtuon lamang sa mga probisyong tungkol sa sahod at benepisyo at isinantabi ang mga pulitikal na probisyon. Ito umano ang kagustuhan ng mahigit 700 na miyembro ng kaguruan na tumugon sa isang survey.

Nagbabala rin siyang kapag hindi naipagtibay ang bagong CBA ay magkakaroon ng mas maraming pagkaantala sa pagtaas ng suweldo at benepisyo ng mga guro.

Sa ilalim ng bagong CBA, ang suweldo ay tumaas ng P64.29 kada yunit para sa Taong Akademiko (TA) 2017-2018 at P59.82 para sa TA 2018-2019.

Ang iba pang mga benepisyo tulad ng birthday at goodwill bonus, medical cash allowance, emergency loans, bigas na in-cash o in-kind, taunang pagbibigay ng “goods” batay sa taon ng paglilingkod, at loyalty gift kapag nagretiro ay tumaas rin kumpara sa nakaraang CBA noong 2011 hanggang 2016.

Ang transportation allowance, mid-year bonus at meal allowance ay idinagdag na rin sa 13th month pay.

Bibigyan rin ang mga miyembro ng tulong sa pagpapaospital at gamot, pati na rin ng “pandemic assistance” na P10,000 sa gitna ng paglaganap ng sakit na Covid-19.

Ang CBA ay isang kontrata sa pagitan ng isang employer at isang labor union kung saan nakalatag ang mga kundisyon sa pagtatrabaho, tulad ng sahod, oras ng pagtatrabaho at mga benepisyong.

Ang huling CBA na pinagtibay ng kaguruan ay noon pang 2014, kung saan nalutas ang “deadlock” sa negosasyon sa pamamagitan ng “backchannel talks.” CHARM RYANNE C. MAGPALI AT LAURD MENHARD B. SALEN

Balita PAHINA 2

‘Roarientation’: Virtual campus tour para sa freshmen, isinagawa sa larong Minecraft Balita PAHINA 3

DIBUHO NI MARIANE JANE A. CADIZ

2

BALITA

The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

TAGAPAGUGNAY NG BALITA: AHMED KHAN H. CAYONGCAT

UST Hospital, nagtalaga ng bagong assistant medical director, mga hepe ng iba’t ibang kagawaran BINUHAY ng UST Hospital sa gitna ng pandemya ang posisyong assistant medical director nang italaga nito ang tanyag na pulmonologist na si Dr. Julius Caesar Dalupang.

Ayon sa letter of appointment na nilagdaan ng pinuno ng mga Pilipinong Dominiko at tagapangulo ng board of trustees na si Fr. Napoleon Sipalay, O.P., magsisilbing assistant medical director ng tatlong taon si Dalupang simula ika-7 ng Agosto.

“I believe the Office of the Assistant Medical Director was revived because the task at hand is herculean and gargantuan,” ani Dalupang sa isang panayam sa Varsitarian.

“The job is challenging and demanding as we keep the hospital in this time of pandemic afloat while maintaining to deliver quality patient care,” dagdag ng dating punong patnugot ng Varsitarian.

Ang dating pansamantalang direktor ng ospital na si Dr. Marcellus Ramirez ang huling itinalagang assistant medical director. Ang posisyon ay mahigit dalawang taong nabakante.

Nagtapos ni Dalupang ng medisina sa Unibersidad noong 1988 at tinapos

ang kaniyang pagsasanay ng internal medicine sa Capitol Medical Center noong 1992.

Tinapos niya ang kaniyang fellowship training sa UST Hospital noong 1988 at nagsanay din siya sa University of California-San Diego noong 1999.

Si Dalupang, na kinikilala bilang kauna-unahang Pilipinong interventional pulmonologist, ay dating nagsilbing tagapamatnugot ng Center for Respiratory Medicine ng USTH. “The job is challenging and demanding as we keep the hospital in this time of pandemic afloat while maintaining to deliver quality patient care,” wika niya.

Wika ni Dalupang, agad siyang kinunsulta ng medical director na si Dr. Charito Malong-Consolacion sa pamimili ng mga bagong hepe ng iba’t ibang opisina at kagawaran sa loob ng ospital. “[O]ur first order of change is to strengthen our human resources [..] we want to involve [everyone] in delivering

DR. JULIUS CAESAR DALUPANG

holistic and quality care and we have started communicating with them, fostering collaboration and strengthening teamwork,” aniya.

Itinalaga ng board of trustees noong Hulyo si Dr. Charito Malong-Consolacion bilang bagong medical director at si Fr. Julius Paul Factora, O.P. bilang CEO. LAURD MENHARD B. SALEN

TALAAN NG MGA BAGONG ITINALAGANG PINUNO NG IBA’T IBANG KAGAWARAN SA LOOB OSPITAL Department of Internal Medicine

Department of Family Medicine

Department of Otorhinolaryngology

Dr. Sjoberg Kho

Dr. Ma. Teresa Tricia Bautista

Dr. Norberto Martinez

Department of Surgery

Department of Medico Legal

Department of Pediatrics

Dr. David Bolong

Dr. Ernesto Gimenez

Dr. Josie Niu-Kho

Department of Medical

Department of Neurology

Department of Physical Medicine &

Education & Research

and Psychiatry

Rehabilitation

Dr. Maria Piedad Natividad

Dr. Alejandro Baroque II

Dr. Consuelo Suarez

Department of Anatomic Pathology

Department of Nuclear Medicine

Department of Radiological

Dr. Rowen Yolo

Dr. Arnold Isidro

Sciences

Department of Anesthesiology

Department of Obstetrics

Dr. Elvira Milo

and Gynecology

Infection Prevention & Control

Dr. Gil Gonzalez

Committee

Benavides Cancer Institute

Dr. Teresa Sy-Ortin

Dr. Marcelino Banzon

Dr. Florian Nuevo

Department of Dermatology

Dr. Maria Rosario Aguila

Data Privacy Officer

Dr. Antonio Alejandro Rebosa

UST, maglalabas ng refund para sa nakaraang termino; fees ngayong termino, babawasan din NAGLABAS ang Unibersidad ng panuntunan sa pagkuha ng refund para sa pangalawang termino ng Taong Akademiko (TA) 2019-2020 at unang termino ng TA 20202021.

Ayon sa anunsyo na nilabas ng Office of the Vice Rector for Finance nitong ika-25 ng Agosto, maliban pa sa mga tinanggal na fees para sa unang termino ng TA 20202021 gaya ng medical at dental, cultural, drug-testing, energy, physical infrastructure development, retreat and recollection, at sports, ay magkakaroon pa ng hindi bababa sa 50-porsyentong bawas para sa ibang fees.

Siniyasat rin nila ang halaga ng refund noong pangalawang termino ng nakaraang taong akademiko na aabot sa 60 porsiyento ang bawas sa miscellaneous at iba pang fees.

Ayon sa public relations officer ng

Central Student Council na si Jeric Sun, makakatulong ang bagong panuntunan ng Unibersidad, lalo na sa sitwasyon ngayon.

“I believe that, at the moment, the refund process is what’s necessary for the students and the administration,” wika ni Sun. Nilinaw ng Unibersidad na ang makukuhang halaga ng bawat estudyante ay magkakaiba-iba depende sa kanilang taon at kolehiyong kinabibilangan.

Para naman sa mga estudyante ng Senior High School na may mga balanseng hindi pa nababayaran nang buo, ibabawas din ang halaga ng mga voucher galing sa Kagawaran ng Edukasyon sa kanilang mga bayarin.

Nagbigay ang tanggapan ng tatlong posibleng paraan upang makuha ang refund.

Kung ang estudyante ay may outstanding balance o iba pang balanse noong ikalawang termino ng TA 2019-2020 o sa unang termino ng TA 2020-2021, maaaring gamitin ang refund sa pambayad nito.

Para naman sa mga estudyanteng walang balanse o nakapagbayad na ng buo, maaaring ipa-transfer ang halaga ng refund sa banko ng estudyante o ng kaniyang guardian o kaya naman ay tumanggap ng tseke na maaaring kunin sa Cashier’s Office ng Unibersidad.

Maaaring mag-apply sa refund simula ika-27 ng Agosto sa pamamagitan ng pagpunan ng Application for Refund of Fees form na matatagpuan sa myUSTe Student Portal. Matatagpuan din sa portal ang email ng student accounts assistant kung saan maaaring ipadala ang nasabing form.

CHARM RYANNE C. MAGPALI

PINANGUNAHAN NI UST Rector Fr. Richard Ang, O.P. ang Misa para sa mga freshman noong ika-24 ng Agosto (SCREENSHOT MULA SA UST LIVE FEED)

your formation as a Thomasian, you are soon expected to demonstrate the Thomasian graduates attributes that speak of the seal of Thomasian education,” wika ni Miranda.

“This week has been specially prepared to celebrate your presence as it signals the beginning of your holistic academic journey,” dagdag pa niya.

Magkakaroon ng virtual tour ang Unibersidad gamit ang online game na Minecraft na inihanda ng mga Tomasino, sa darating na Biyernes, ika-28 ng Agosto.

Kauna-unahang pagkakataon ito na walang naganap na Welcome Walk, isang tradisyong nagsimula noong 2002. Ito ay dahil sa limitasyon na dulot ng pandemya.

LAURD MENHARD B. SALEN

Abogado ng pamilya Castillo, hinatulan ng korte sa kasong isinampa ng dekano ng Civil Law NI CHARM RYANNE C. MAGPALI

Quality Management Office

Department of Orthopaedics

Dr. Alberto Ma. Molano

SA LOOB ng kaniya-kaniyang tahanan ipinagdiwang ng 12,676 freshmen ang pagiging ganap na Tomasino sa pamamagitan ng isang virtual Mass na pinangunahan ng Rektor na si Fr. Richard Ang, O.P. nitong ika-24 ng Agosto.

Sa kaniyang homiliya, sinabi ni Ang na nagbigay ng paraan ang online classes upang mas makapagsarili ang mga estudyante.

“While learners struggle with online learning, the good thing that has come out of it is that it has encouraged more independent learning which allows students to be more creative or resourceful,” wika ni Ang. Hinimok rin nya ang mga bagong Tomasino na huwag sumuko sa pagkamit ng kani-kanilang pangarap sa pamamagitan ng pagsipi sa kanta ni Taylor Swift na “Only The Young.”

“Taylor Swift [..] released a song this year called ‘Only The Young.’ It goes like this: ‘Don’t say you’re too tired to fight / it’s just a matter of time / Up there’s the finish line / So run, and run, and run,’” ani Ang. “You know the time is truly of essence and that the finish line is just within your reach so freshman, run, walk, go and try to achieve your dreams,” dagdag pa niya.

Sa isang recorded na mensahe, inanyayahan naman ng secretary general ng Unibersidad na si Fr. Jesus Miranda, O.P. ang mga bagong Tomasino na dalhin ang core values ng UST sa kanilang pamumuhay.

“With Christ at the center of

Dr. John Delgado

Department of Ophthalmology

Department of Clinical Pathology

Dr. Rosella Montano

Dr. Emmanuel Almazan

Rektor, sinalubong ang 12,676 freshmen sa isang virtual Mass; sinipi ang kanta ni Taylor Swift

AT AHMED KHAN H. CAYONGCAT

HINATULAN ng Manila Regional Trial Court Branch 11 ng “unjust vexation” si Lorna Kapunan, abogado ng pamilya ng fraternity hazing victim na si Horacio “Atio” Castillo III sa isang kaso na isinampa ni UST Civil Law Dean Nilo Divina.

Sa isang desisyon noong ikaw24 ng Hulyo, binalktad ni Judge Cicero Jurado Jr. ang pag-absuwelto ng lower court noong Enero kay Kapunan sa dahilan na “erroneous and obviously tainted with discrepancy” ang isinampang kaso.

Inabsuwelto ng Metropolitan Trial Court Branch 17 Judge Karla Funtila-Abugan noong Enero si Kapunan pagkatapos malamang nabigo ang tagausig sa kaso na patunayan ang “guilt beyond reasonable doubt.”

Klinaro ni Divina na kinalimutan na niya ang nangyari at hindi na masama ang loob ni Divina kay Kapunan.

“But, justice must be served and lessons ought to be learned,” Wika niya sa isang panayam ng Varsitarian.

Castillo PAHINA 5

SI LORNA Kapunan, abogado ng pamilya Castillo, at UST Civil Law Dean Nilo Divina.

BALITA

The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

Online ‘Roarientation’: Virtual campus tour para sa freshmen isinagawa sa ‘Minecraft’ SINALUBONG ng Unibersidad ang 12,000 freshmen sa isinagawang online Freshmen Orientation Week mula ika-24 hanggang ika-28 ng Agosto, kung saan binisita ng mga manlalaro ng Minecraft ang virtual campus ng UST. Kusang binuo ng mga Tomasinong estudyante nitong Hulyo ang UST server sa Minecraft at iminungkahi sa administrasiyon na isagawa ang “Freshmen Walk” doon.

“When the University released the official academic calendar and decided to remove our traditional Welcome Walk and Roarentation, we felt bad for the incoming batch and thought of hosting one for them by making it virtual,” wika ni Charles Nobleza, pasimuno ng proyekto, sa isang panayam ng Varsitarian.

Dahil sa pandemyang Covid-19, walang “Freshmen Walk,” na isang ritwal na nagsimula 18 taon na ang nakalipas, kung saan ang mga bagong Tomasino ay magmamartsa sa ilalim ng Arch of the Centuries.

“We’re planning on creating it as a role-playing server with plugins which allows players to earn in-game money

and purchase condominiums to feel the University feels inside of a game,” wika ni Nobleza.

Ang Minecraft ay isang video game na kung saan maaring magtayo ng istraktura ang manlalaro gamit ang mga “textured cubes.”

Iba’t ibang aktibidad din ang naganap sa balangkas ng “Tigre,”

na nangangahulugang “Tradition, Inspiration, Guarantee, Resiliency, at Engagement.”

Nagsimula ang linggo sa isang Misa na pangungunahan ng Rektor na si Fr. Richard Ang, O.P. at sinundan siya ni Secretary General Fr. Jesus Miranda, Jr., O.P. na nagbahagi ng mga pangyayaring dapat abangan ng mga

bagong Tomasino.

Nagkakaroon din ng #LifeAtUst talk show, isang panel discussion upang talakayin ang mga karanasan bilang Tomasino, hatid ng UST Tiger TV. Noong nakaraang taon, 14,976 ang mga bagong estudyante ng UST. BEA ANGELINE P. DOMINGO AT AHMED KHAN H. CAYONGCAT

Inihalintulad ni Sipalay ang mga Tomasino ngayong pandemya sa mga alagad ni Kristo na nagkaroon ng lakas ng loob na mangaral sa tulong ng Espiritu Santo. “[L]ike the disciples, we discovered that with the risen Christ, with interdependence with one another, and with the coming of the Spirit as promised

by Christ, we found new courage to navigate the new challenges that we are facing,” ani Sipalay.

Binigyang diin ni Sipalay ang kahalagahan ng pagpapalakas ng “Adversity Quotient” na isang sukatan ng katatagan ng tao, lalo na ngayong panahon ng pandemya.

Sa pagtatapos ng Banal na Misa, opisyal na idineklara ni Sipalay ang pagbubukas ng bagong taong akademiko.

Dahil sa pagbalik ng Metro Manila

Nagbigay ng opisyal na pahayag si Fr. Jesus Miranda Jr., O.P. sa mga freshman sa isinagawang ‘Roarientation’ noong ika-24 ng Agosto.

(SCREENSHOT MULA UST FACEBOOK PAGE)

sa Modified Enhanced Community Quarantine, tanging mga Dominikong pari lamang ang pinahintulutang dumalo sa Misa.

Walang sumunod na Discurso de Apertura pagkatapos ng Misa.

Ang Discurso de Apertura o

pambungad na diskurso ay taunang ipinahayag ng isa sa mga matataas na opisyal ng Unibersidad mula pa noong 1866. Ilang beses din itong natigil, kagaya noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. LAURD MENHARD B. SALEN AT CHARM RYANNE C. MAGPALI

Aplikasyon para sa ‘USTAR’ binuksan sa halip na USTET; Ilang Tomasino, dismayado NI LAURD MENHARD B. SALEN

INANUNSYO ng Unibersidad na walang magaganap na UST Entrance Examination (USTET) ngayong taon, ngunit tuloy pa rin ang aplikasyon para makapasok sa Taong Akademiko 2021-2022.

Ayon sa pahayag ng Office for Admission (OFAD), magkakaroon ng University of Santo Tomas Admission Rating (USTAR) ang mga aplikante sa halip na USTET para sa Taong Akademiko 2021-2022.

“The USTAR is a score that will be computed from a number of parameters derived largely from the academic performance and records

‘Online censorship’: Student orgs, umalma sa bagong social media guidelines

Isang screenshot photo ng UST Main Building sa Minecraft. (MULA KAY CHARLES BENEDICT NOBLEZA.)

Taong akademiko sa gitna ng pandemya, binuksan HINIMOK ng pinuno ng mga Pilipinong Dominiko na si Fr. Napoleon Sipalay Jr., O.P. ang mga Tomasino na maging matatag sa kanilang mga layunin sa gitna ng pandemya, sa pagbubukas ng Taong Akademiko 2020-2021.

Wika ni Sipalay, magiging mahusay ang pagpapatupad ng “Enhanced Virtual Mode” ng pag-aaral kung may gabay ng Espiritu Santo at inspirasyon mula sa karanasan ng mga apostol sa pagpapalaganap ng pananampalataya sa gitna ng maraming balakid. “[A]s we continue this goal to finish this academic year, we hope to encourage everyone, from where we are, to be climbers [and] to reach our goal and have the Holy Spirit as our guide,” ani Sipalay sa kanyang homiliya sa pambungad na Misa na naghudyat ng simula ng taong akademiko sa Unibersidad.

3

“For the Academic Year 2021-2022, the University of Santo Tomas Entrance Examination will not be administered in consideration of the quarantine restrictions that are currently in effect in the country,” —University of Santo Tomas of the applicant,” saad sa pahayag.

Wika nila, hindi maisasagawa ang USTET dahil sa iba’t ibang quarantine restrictions na ipinatutupad sa bansa.

“For the Academic Year 20212022, the University of Santo Tomas Entrance Examination will not be administered in consideration of the quarantine restrictions that are

currently in effect in the country,” wika nila.

‘Hindi patas’

NAGLABAS ng pagkadismaya ang ilang Tomasino matapos ang anunsiyo ng Unibersidad na walang magaganap na UST Entrance Examination (USTET) at sa halip ay bubuksan ang aplikasyon para sa University of Santo Tomas Admis-

sion Rating (USTAR) para sa mga aplikante ng Taong Akademikong 2021-2022.

Ayon OFAD, ang puntos sa academic performance ng aplikante ang magsisilbing pamantayan para makapasok sa Unibersidad, sa halip na isang mahabang pagsusulit.

USTAR PAHINA 5

KOPYA ng Permission To Post Form ng Office for Student Affairs NI LAURD MENHARD B. SALEN AT CHARM RYANNE C. MAGPALI

UMALMA ang iba’t ibang student organizations sa bagong panuntunan ng Office for Student Affairs (OSA) na nagpapatupad ng mas mahigpit na pagbabantay sa paggamit sa social media accounts.

Ayon sa memorandum ng OSA na inilabas nitong ika-8 ng Agosto, kailangang magsumite ang mga student organization ng Permission to Post (PTP) sa kanilang direktor o dekano, tagapayo, Student Welfare and Development coordinator at sa OSA bago silang maglabas ng social media posts gaya ng publicity materials, announcements at official statements.

Kahit na nilinaw ng OSA na hindi nangangailangan ng tugon o pag-apruba galing sa OSA ang pag-post sa social media, inulan pa rin ito ng batikos galing sa mga lider ng iba’t-ibang student organizations.

Giit ng public relations officer ng Central Student Council na si Jeric Sun, sayang sa oras ang bagong panuntunan ng OSA. “[T]he newly released guidelines from OSA that require approval forms are understandable, however, they are difficult and time-consuming,” ani Sun sa isang panayam sa Varsitarian.

Dagdag pa ni Sun, hindi lamang sa mga isyu sa loob ng Unibersidad nagbibigay ng pananaw ang iba’t-ibang organisasyon, kundi pati na rin sa mga isyu sa bansa.

“Student leaders stand their ground and voice out concerns that are not limited to students, but the country as well. In these cases, the students as well as the administrators do not always see eye to eye,”wika ni Sun. Ayon naman sa TomasinoWeb, isang digital media organization, lubhang makakaapekto ang mga bagong panuntunan sa kanilang operasyon.

“The existence and the mere requirement of accomplishing that form is equivalent to a campus press begging its administration if they are allowed to tell the truth and if they are even allowed to express themselves,” wika ni Isaac sa isang panayam sa Varsitarian.

Naunang kinondena ng National Union of Students of the Philippines (NUSP) ang mga bagong panuntunan.

Giit ng pangulo ng NUSP na si Raoul Manuel, ito ay “online censorship” at maaaring gamitin upang patahimikin ang mga estudyante.

Pinuna rin ito ng pangulo ng UST Journalism Society na si Lorenzo Arroyo, na nagsabing maaari itong makaapekto sa malayang pagpapahayag ng mga organisasyon.

Online Censorship PAHINA 5

4

OPINYON

The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

Makataong pagkuha ng mga larawan sa ‘V’ Panopticon MARY JAZMIN D. TABUENA

EDITORYAL

Batas militar, iwaksi at laging tutulan MULA PAHINA 1 Katulad ng pagtabon ng basura sa Manila Bay ang walang tigil na pagbabago at pagmamanipula ng ating kasaysayan, hindi lamang upang malimutan o maitago ang mga krimen na ginawa ng mga nasa pwesto para mapatibay ang kanilang kapangyarihan noon, subalit para maulit ang kanilang mga ginawa at manatili sa kapangyarihan ang mga nasa pwesto ngayon.

Hindi na bago ang kaso ng pagpapalaya ni Presidente Duterte sa mga mamamatay tao tulad ng pagbibigay-tawad nito sa Amerikanong sundalong si Joseph Scott Pemberton na nahatulan sa pagpaslang kay Jennifer Laude, isang 26-anyos na transgender. Isa sa mga unang ipinatupad ni Duterte ang pagpapahalintulot na ilibing ang dating presidente Marcos sa Libingan ng mga Bayani.

Sa dinami-rami ng testamento ng mga biktima at libo-libong mga libro at sulatin na nailathala, kailangan pa ring ipagpatuloy ang diskurso sa mga pangyayari noong panahon ng Batas Militar upang tumatak sa mga mamamayan na hindi kailanman maituturing na bayani si Ferdinand Marcos na unang Pilipinong nagsagawa ng sistematikong pagpatay sa kapwa nito Pilipino. Siya mismo ang umamin habang kausap ang noo’y ambasador ng Amerika na si Stephen Bosworth: “Alam ko na may mga pagpapahirap na nagaganap pero lahat ng ito ay bahagi sa proseso ng interogasyon at ang mga taong ito ay mga

komunista,” sinabi ng yumaong diktador sa wikang ingles.

Sa panahon natin, makikita pa rin ang mga panibagong kampon ng diktadura. Kabilang dito si Fr. Ranhilio Aquino na nagsabing dapat aralin ang kasaysayan na may panibagong perspektibo habang sinisisi nito ang kasalukuyang henerasyon sa “paninirang-puri” kay Marcos.

Kagulat-gulat na kahit sa mga katulad ni Fr. Aquino na isang pantas sa larangan ng batas at relihiyon ay nananaig pa rin ang rehiyonalismo at kabulagan sa mga taong hanggang ngayon ay humihinga pa at nadarama pa rin ang mga pasakit at tromang natamo noong administrasyong Marcos.

Mula noon hanggang ngayon, ang taktika ng mga diktador ay siraan at siilin ang kanilang mga kaaway at kritiko upang mapaigting ang kanilang kapangyarihan. Ang mga unang tinatamaan ng kamandag ng mga naghahari-harian ay ang media at mga unibersidad dahil dito nakasalalay ang ala-ala at kamalayan ng tao. Halos kalahating siglo pa lamang ang nakalilipas subalit mukang kupas na sa isip ng karamihan ng mga mamamayang Pilipino ang panaghoy ng mga biktima ng Martial Law noong una itong ianunsyo ni Marcos noong Setyembre 23, 1972.

Nagtagal ito ng 14 taon at nagtala ng 3,257 extrajudicial killings at 35,000 na bilang ng mga tinorture habang 77 naman ang bilang ng mga taong biglaang nawala at mahigit-kumulang 70,000 ang bilang

Balang araw, magkaroon na naman kaya ng isang diktador na magpapalibing kay Duterte sa Libingan ng mga Bayani at gaya ng mga nauna pang diktador ay ibabaon din ang bansa sa buhangin at utang?

Editoryal PAGE 5

FOUNDED JANUARY 16, 1928

EUGENE DOMINIC V. ABOY, O.P.

KATRINA ISABEL C. GONZALES

Editor in Patnugot Punong Chief Associate Editor Katuwang na Patnugot

AHMED NEIL JOSHUA KHANN. H.SERVALLOS CAYONGCATOnline Tagapagugnay Coordinator ng Balita AHMEDV.KHAN KLYRA ORBIEN H. CAYONGCAT Tumatayong Patnugot News Coordinator ng Natatanging Ulat KLYRAYUEN FAITH V. ORBIEN WEI N. Acting RAGASA Special Panugot Reports ngEditor Pampalakasan FAITH YUEN JISELLE ANNE WEI C.N. CASUCIAN RAGASA Sports Panugot Editor ng Tampok at Mulinyo JISELLE ANNE JOSELLE CZARINA C. CASUCIAN S. DE LA CRUZ Features Patnugot and Circle ng Filipino Editor at Pintig JOSELLE MARY JAZMIN CZARINA D. TABUENA S. DE LAHepe CRUZng Filipino Potograpiya and Witness Editor MARYP.JAZMIN JURY SALAYAD.Direktor TABUENA ng Dibuho Chief Photographer JURY P. SALAYA Art Director

FELIPE F. SALVOSA II Katuwang na Tagapayo

JOSELITO B. ZULUETA Tagapayo

BALITA Charm Ryanne C. Magpali, Laurd Menhard B. Salen, Camille Abie H. Torres PAMPALAKASAN Malic U. Cotongan, Rommel Bong R. Fuertes Jr., Jasmin Roselle M. Monton NATATANGING ULAT Joenner Paulo L. Enriquez, O.P., Camille M. Marcelo, Nuel Angelo D. Sabate TAMPOK Ma. Jasmine Trisha L. Nepomuceno PANITIKAN Leigh Anne E. Dispo, Sofia Bernice F. Navarro FILIPINO Caitlin Dayne A. Contreras, Bea Angeline P. Domingo PINTIG Ma. Alena O. Castillo, Joenner Paulo L. Enriquez, O.P., Mariel Celine L. Serquiña AGHAM AT TEKNOLOHIYA Miguel Louis M. Galang, Jade Veronique V. Yap MULINYO Nolene Beatrice H. Crucillo, Neil Paolo S. Gonzales DIBUHO Karl Joshua L. Aron, Mariane Jane A. Cadiz, Alisa Joy T. del Mundo, Jan Kristopher T. Esguerra, Gwyneth Fiona N. Luga, Catherine Paulene A. Umali, Rae Isobel N. Tyapon, Sophia R. Lozada POTOGRAPIYA Nadine Anne M. Deang, Jean Gilbert T. Go, Renzelle, Shayne V. Picar, Bianca Jolene S. Redondo, Camille Abiel H. Torres, Marvin John F. Uy, Arianne Maye D.G. Viri EDITORIAL ASSISTANT Jessica C. Asprer

ANG HANGARING maging mahusay na litratista o kwentista ay dalawa sa mga dahilan kung bakit nagpapatuloy pa ring kumuha ng mga importanteng larawan. Walang hanggang pasasalamat sa unang programa sa unibersidad, ang AB Journalism, bagamat sa dunong na ipinamahagi nito, maraming ideyal na pananaw, pag-iisip ang nabago’t nabasag sa aking sistema. Mas natutong kumapit sa realistikong mga desisyon sa buhay. Ipinaintinding ang mga larawan ay marapat lumampas sa pamantayan ng estetika, at dapat magbigay-kontribusyon sa isang makatotohanan at mahabaging bahagi ng kasaysayan. Hindi ko rin matutuklasan ang Varsitarian, kung hindi dahil sa Fakultad ng Sining at Panitik. Maraming batikang mamahayag sa industriya ang namahagi rin ng mga kwentong Tomasino at patuloy na nagsisilbing inspirasyon sa trabaho. Lagi kong tatanawing utang na loob ito.

Mahigit dalawang taon na ang nakaraan nang magsimula ang aking pagkatuto sa ‘V’.

Isa pa rin ito sa pinakamasasayang karanasan ko sa kolehiyo, pasasalamat sa aking mga magulang sa pagpapaunlak na ako’y sumali, at sa komite na nakakita ng potensyal sa mga miyembro nito, nang hindi pa namin ito lubusang natatanaw. Lumipat man ako sa Kolehiyo ng Pinong Sining at Disenyo at napunta sa BFA Advertising Arts, itinuro sa amin na ang sining at kwento ay lagi’t laging magkadikit, pinagbubuklod ng hangaring

na ito ay ginagawa para maitama ang mga maling nakagawian na pumipigil sa aming paglago bilang mga responsableng litratista. Hindi ito naging madali at maraming beses tinangkang lisanin, dahil hindi lang pagkuha ng mga larawan ang aming naging trabaho, walang puwang para sa mahina ang loob; maraming mga extra editorial activities na ginampanan at disertasyong ipinagsabay, ani nga ng mga dating miyembro: ‘Yong mga tao sa Varsi ang magpapanatili sa iyo, at ang simpleng hangaring makapagkwento.

Nawa’y laging alalahanin ng mga nais ding maging mamahayag, na sa panahong napakadali baliktarin ng mga balita upang dungisan ang demokrasyang ipinaglalaban, hindi nagsisinungaling ang nakikita ng mga mata. magpahayag ng katotohanan.

Ani ni Platon Antoniou, isa sa mga pinakamahusay na litratista sa mundo, “The camera is merely just a tool. Communication, simplicity, shapes on a page. What is important is the story, the message, the feeling, the connection. How do you make this reach people? It’s a combination of graphic simplicity and the power of spirit and soul.”

Sa isang taong panunungkulan bilang isang hepe, pinalakas nito ang loob sa maraming panahon na maging bokal sa tama at mali, sa pagpasya ng mga kritikal na desisyong makatutulong sa kalidad ng mga larawan at pagkukwento sa ‘V’. Natutong tumanggap ng mga konstruktibong kritisismo, magpakumbaba at pagkatiwalaan ang kapasidad ng kapwa, ibigay ang lahat ng makakaya kahit hindi hinihingi, makita ang halaga ng sakripisyo at isaisip

Sa pagtrato rin ng mga coverages nasubukan ang etika sa trabaho, na kahit maliit man o malaki, marapat bigyan ng patas na importansya ang mga ito na tila ba’y sa malaking diyaryo na nagpapasa ng larawan. Hinanda sa mas malaki’t marahas na mundo sa labas -- sa pagbibigay ng mga kwentong may halaga.

Makapangyarihan ang mga larawan sa paghubog ng opinyon at kamalayan. Nawa’y laging alalahanin ng mga nais ding maging mamahayag, na sa panahong napakadali baliktarin ng mga balita upang dungisan ang demokrasyang ipinaglalaban, hindi nagsisinungaling ang nakikita ng mga mata. Tinuruan kami ng ‘V’ na laging maging sensitibo hinggil sa mga isyu ng karapatang pantao, balitang pangpalakasan, literatura, siyensiya, atbp. At higit sa lahat, tinuruPanopticon PAHINA 5

OPINYON

The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

Panopticon MULA PAHINA 4 an kami nitong maging makatao muna bago maging isang litratista.

Para sa staff ng The Varsitarian, hindi mawari ang nararamdaman na nandito na naman tayo sa dulo na kailangang magpaalam na. Maraming salamat sa pagbibigay ng tahanan sa akin sa loob ng dalawang taon, sa tyansang makapagkwento kasama kayo, sa mga masasayang panahong natamasa.

Sa Photography Section, ikinagagalak ko ang tiwalang ibinigay natin sa isa’t isa, lagi kong aalalahanin ang sipag at sigasig ninyong matuto, galingan ninyo palagi. Tatagan ang loob lalo na sa kritikal na panahon para sa mga mamahayag. Huwag kayong matakot na lumabas sa mga nakasanayang mundo. Nandito tayo muli. Matatapos din ang pandemyang ito’t muling makakukuha ng larawan sa labas ng ating mga tahanan. Sa lahat ng ito, mata sa langit, paa sa lupa.

Editoryal MULA PAHINA 4 ng mga ikinulong.

Sa pag-aaral ng ating kasaysayan, bihirang nakikita ng mga mambabasa ang kanilang mga sarili bilang mga nasa likod ng karahasan. Madalas ay nakikita natin ang ating mga sarili sa katayuan ng mga biktima o kaya naman bilang mga manliligtas ng lipunan. Sa makatuwid, hindi natin lubos na namamalayan kung gaano kadali ang pag-ulit ng kasaysayan at pagbangon ng mga diktador kapag hindi ito mahigpit na nababantayan.

Subalit sa pagpupumilit na italaga ang mga mamatay-tao bilang mga bayani at manliligtas ng bansa, makasisiguro tayo na tayo rin ang tiyak na magiging sunod na biktima ng kasaysayan.

Kasimbilis ng pag-anod ng mga buhangin sa Manila Bay, lulutang at lilitaw pa rin ang mga baho at basurong pilit itinatago ng mga Marcos kasama ang kaanib nitong si Presidente Duterte habang patuloy ang pagsasariwa ng media at panunuri ng mga akademikong institusyon sa mga karahasang ginawa ng mga ito.

Sa pagbabalik ng mga diktador at mamamatay-tao tulad ni Presidente Duterte, lalong kinakailangang palakasin ang boses ng mga taong tunay na nakaranas ng rehimeng Marcos dahil mapatawad man ang mga diktador, hinding-hindi kapata-patawad ang paglimot sa mga karahasang naganap noong Martial Law. Balang araw, magkaroon nanaman kaya ng isang diktador na magpapalibing kay Duterte sa Libingan ng mga bayani at gaya ng mga nauna pang diktador ay ibabaon din ang bansa sa buhangin at utang?

Dalawang Tomasinong pari, itinalagang ‘Missionaries of Mercy’ ng Santo Papa UPANG ilapit sa mas nakararaming mananapalataya ang Diyos na magpagpatawad, dalawang Tomasinong pari ang napabilang sa bagong Missionaries of Mercy ni Papa Francisco noong Abril 2.

Pinanganak sa Dagupan, Pangasinan noong 1969, naordinahan si P. Allan Abuan noong 1998 sa ilalim ng Archdiocese of Ligayen-Dagupan Nagtapos si siya sa Unibersidad ng Santo Tomas sa kursong sacred theology bilang magma cum laude noong 1995 at masters of arts in higher religious education noong 1997.

Kasalukuyang nagsisilbi si Abuan sa Our Lady of Purification Parish sa Binmaley, Pangasinan.

Pumasok naman si P. Jay Quicho sa UST-Central Seminary noong 2015 at nagtapos ng teolohiya sa Ecclesiastical Faculties sa Unibersidad noong 2018.

Si Quicho ay naordinahang pari noong 2018 sa Diyosesis ng Balanga, Bataan.

Kasalukuyang kinukuha ni Quicho ang kaniyang masteral at licentiate sa pilosopiya sa Ecclesiastical Faculties ng Unibersidad.

Ang misyon bilang mga Missionaries of Mercy sa gitna ng pandemya

Sa panayam ng Varsitarian kina Quicho at Abuan, binigyang-diin ng mga Tomasinong pari ang pagbigay ng tulong at pagsulong sa buhay bilang parte ng kanilang misyon na iparating ang awa ng Diyos lalo na sa gitna ng pandemya dala ng coronavirus disease (Covid-19).

Ayon kay Abuan, hindi mahalaga ang pagpapatupad ng Anti-Terrorism Law at parusang kamatayan sa gitna ng pandemya dahil sinusulong lang nito ang galit at hidwaan. “[H]indi dapat kamatayan [ang prioridad], kung hindi ang pag-nurture sa mga tao ng hope and life to inspire them, not to depress them all the more so for me, it’s not the time,” sabi ni Abuan.

Dagdag pa niya, kabilang sa pagsasabuhay ng awa ng Diyos ang pagsulong sa buhay dahil isa itong obligasiyon bilang Kristiyano.

“God is merciful and ang parte ng mercy is to promote the culture of life, not the culture of death... When it comes to morality, that’s the time we talk [because it’s our obligation],” wika ni Abuan.

Absuwelto MULA PAHINA 2 Sinampahan ng kaso ni Civil Law dean si Kapunan dahil sa sinabi nito sa isang balita na inilabas ng the Varsitarian noong ika-8 ng Oktubre, 2017, ilang lingo matapos patayin si Atio Castillo sa isang hazing rite ng Aegis Juris fraternity.

Binanggit ang sinabi ni Kapunan na dapat humarap si Divina at huwag maging “obstructionist” sa katarungan.

Isinulat ni Jurado sa kanyang pasiya na: “It is apparent that the private respondent’s statement is annoying and [vexatious] to petitioner Divina. The term ‘obstructionist’ is upsetting to him.” (“Malinaw na ang pahayag ng private respondent ay nakakainis sa petisyoner na si Divina. Ang katagang ‘obstructionist’ ay nakababalisa sa kanya.”)

Sinabi ng korte ng May nila na binalewala ni Judge Abugan ang katibayan ng nagsakdal na nagpapakita na hindi ni-recruit ni Divina si Atio Castillo sa Aegis Juris fraternity.

5

Hinimok ni Quicho ang mga kaparian na maging tanda ng pag-ibig at habag ng Diyos sa mga mananampalataya sa gitna ng pandemya hindi lamang sa salita kundi pati nadin sa gawa. “[D]uring this time of pandemic, we priests must not settle with just preaching. More than preaching, we should also become a visible sign of God’s love and mercy to all people who are in distress and are suffering because of this crisis,” sabi ni Quicho.

Pinaalala din Abuan na ang panahon ng pandemya dala Covid-19 ay panahon din ng pagpapahayag ng awa ng Diyos.

“In this time of pandemic...The people who are more prayerful now.

Even the church is closed, nag open naman yung simbahan sa mga tahanan... So the message to preach the mercy of God [remains], na nandiyan siya at hindi niya tayo pinapapabayaan,” wika ni Abuan.

Dagdag pa ni Abuan na ang mga Pilipinong Kristiyano ay matatag dahil ang kanilang pananampalataya ang nagbibigay pag-asa at lakas sa kanila sa gitna ng pandemya dala ng Covid-19. “[W]e are a people full of hope.

Even if there is fear of the pandemic, nandoon pa rin yung hope natin na hindi tayo pababayaan ng Panginoon.

That is one gift that Christianity has given to us. Kaya we can bear anything because we are with God, we are with Christ,” wika ni Abuan.

FR. Allan Morris Abuan at Fr. Joseph Quicho (KINUHA SA KANILANG FACEBOOK ACCOUNT)

Pagpapairal sa pagkakaisa at kapatiran sa taon ng Ekumenismo

Binigyan-diin ng mga Tomasinong pari na dapat manaig sa taon ng Ecumenism at Interreligious Dialogue ang pagkakaisa, kapayapaan at kapatiran na may gabay ng pag-ibig.

“It is important to consider that Ecumenism and interreligious dialogue should always be guided by love.

Unity, harmony, and fraternity cannot be achieved without love. And this love should start within the Church.” wika ni Quicho.

Sinabi ni Quicho na ang Simbahan

“In this time of pandemic...The people who are more prayerful now. Even the church is closed, nag open naman yung simbahan sa mga tahanan... So the message to preach the mercy of God [remains], na nandiyan siya at hindi niya tayo pinapapabayaan,” —P. Allan Morris Abuan

Tomasinong Pari PAHINA 7

USTAR MULA PAHINA 3 Binigyang-diin rin ng mga abugado ni Divina na hindi pinalayaw ng dekano ang mga miyembro ng fraternity, at sinabing binalewala na rin ng Department of Justice ang kasong isinampa ng pamilya Castillo laban kay Divina.

Sinentensiyahan si Kapunan ng 30 araw ng pagkabilanggo at inutusang magbigay ng bayad-pinsala kay Divina ng P2 milyon. Maaari pa rin siyang umapela sa desisyon ng korte ng Maynila.

Sinabi ni Carmina Castillo, ina ng Atio, sa Varsitarian na: “I am actually surprised how an acquittal is reversed, Atty. Lorna Kapunan is a brilliant lawyer.

I am here to support her every step of the way.”) (“Talagang nagulat ako kung paano napawalang-bisa ang isang acquittal, si Atty. Lorna Kapunan ay isang magaling na abugado. Narito ako para suportahan siya sa kaniyang bawat hakbang.”)

Pinuna ito ng pangulo ng Central Student Council na si Robert Gonzales, na nagsabing maaaring hindi maging patas ang bagong sistema ng pagtanggap ng mga aplikante. “[W]hile UST-OFAD’s decision to implement USTAR is not totally wrong, it poses a lot of threats and lack of fairness when it comes to the selection of students to be admitted,” ani Gonzales sa isang panayam sa Varsitarian.

Wika niya, magkakaiba ang sistema ng mga eskwelahan sa paggrado, na kailangang ikonsidera ng Unibersidad bago ipatupad ang USTAR. Ikinabahala rin ni Frances Magallanes, isang freshman mula sa Conservatory of Music, ang pagpapatupad ng USTAR na sa tingin niya ay hindi makatarungan.

Mahihirapang makapasok ang mga estudyante na nag-aaral sa mga eskwelahan na mayroong hindi pang-karaniwan na

kurikulum, aniya.

“Solely basing it on grades is really a disadvantage to many students. It will also be harder for those who are applying to a program that is not related to their strand because of the different specialized subjects,” wika Magallanes.

Idiniin niya na mayroong mga estudyante na umaasa sa USTET upang mabawi ang kakulangan sa kanilang mga grado.

“I personally didn’t have high grades during senior high school but I was able to pass the USTET. This is an example that some students are also relying on USTET to make up for their grades,” dagdag niya.

Pinuna din ng Tomasinong si Eden Joice, na nasa ika-12 na baitang, ang USTAR. “[I] don’t think USTAR is the best alternative. Different schools produce different students, different teachers give different grades. Grades should not dictate

the future of the students,” wika ni Joice sa isang panayam Varsitarian.

Wika ni Joice, marahil ito lamang ang nakikitang paraan ng Unibersidad upang tumanggap ng mga aplikante sa gitna ng pandemya.

“Given our situation, changing USTET to USTAR is the safest thing to do to accommodate many applicants and prevent things like cheating or internet/ device problems, which may arise during an online test,” ani Joice.

Sinang-ayunan ito ng estudyanteng si Mark Geronimo na nasa ikatlong taon na sa kolehiyo. Ngunit hindi dapat tumigil ang Unibersidad sa paghahanap ng mas makatarungang alternatibo, aniya. “[I] really do get the point na they’re prioritizing everyone’s safety and health first [But] they [should] consider more suggestions, ways or alternatives,” wika ni Geronimo sa isang panayam sa Varsitarian.

LIMELIGHT The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

DIREKTOR NG DIBUHO: JURY P. SALAYA

DIBUHO NINA KARL JOSHUA L. ARON AT SOPHIA R. LODAZA

6

PINTIG

The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

PATNUGOT: JOSELLE CZARINA S. DELA CRUZ

7

Tomasinong Pari

Mensahe sa pista ni Santo Domingo:

MULA PAHINA 5

‘MAMULAT, MAGING INSTRUMENTO NG PAG-ASA’

ay nariyan hindi upang hatulan ang ibang pananampalataya kundi ipakilala sa mga ito ang habag at awa ng Diyos.

“We cannot effectively preach reconciliation and dialogue with other denominations while being divided ourselves. Moreover, the Church does not exist to condemn people even if they are not of our faith, but to bring forth an encounter and dialogue with the love of God’s mercy,” wika ni Quicho.

Ayon naman kay Abuan, ang Diyos ay isang maawaing Diyos kaya Ama siya ng lahat, at magkakapatid lahat ng Kanyang anak.

Dagdag pa niya ang pagpapahayag na para sa lahat ang awa ng Diyos ay isang tungkulin bilang missionary of mercy.

BINIGYANG-DIIN ng pinuno ng mga Pransiskano sa Pilipinas ang kahalagahan ng kamalayan sa kinakaharap na krisis ng lipunan dulot ng Covid-19, upang makapaghatid ng tulong sa kapuwa.

Hinimok din ni P. Cielo Almazan O.F.M., minister provincial ng Province of San Pedro Bautista, ang mga Katoliko na gayahin ang kabaitan at pagiging positibo ni Santo Domingo sa pagharap sa pandemya.

“We cannot do proper responses if we do not know exactly what is happening around, if we refuse to see the truth that can lead us to salvation from this crisis. [W]e are tasked to make the fire of His love strong to make the world productive. [W]e cannot go back to normal life or build a better, new normal if we are losing our enthusiasm,” wika ni Almazan sa Misa ng bisperas ng kapistahan ni Santo Domingo sa Santisimo Rosario Parish Church noong ika-7 ng Agosto.

“It is a big challenge for us to keep our good spirits in this prolonged pandemic [but] we, as communities, must help one another to dispel our fears and anxieties and to refuse the defeat by despair and gloom, [as St. Dominic] showed his kindness and cheerfulness,” aniya.

Winika naman ni P. Napoleon Sipalay, Jr., O.P., pinuno ng mga Filipinong Dominiko at vice chancellor ng Unibersidad, na dapat tularan ang tiwala ni Santo Domingo sa Diyos.

“Many of us feel that we cannot overcome the present crisis, this pandemic of Covid-19… We may be afraid but by the example of St. Dominic, where he [was] more effective to us when he [was] with God, we hear again the words of Jesus to stand up [and] do not be afraid,” ayon kay Sipalay.

‘Maging instrumento ng pag-asa’

Hinimok ni P. Isaias Tiongco, O.P., bise rektor ng Unibersidad, ang mga Katoliko na maging instrumento ng pagasa sa mga tao sa gitna ng pandemyang Covid-19.

“As sons and daughters of Dominic, we lead by word and example to help others find answers for their basic needs and search for God through our prayers, assiduous study, and community sharing. Like our holy father Dominic, we can make promises of hope to others that we can be hope, a wonderful hope to them,”

Pag-intindi at pagtanggap sa mahirap ngunit di imposibleng bokasiyon

O CASTILLO, JOENNER PAULO L. EN-

Ayon sa mga Tomasinong pari, walang madaling misyon, kahit sa pagpapari, ngunit ang tiwala sa Diyos ang magbibigay daan sa kanila upang maisangkatuparan iyon.

Wika ni Quicho, na isang miyembro ng Priestly Fraternity of St. Dominic, ang pandemyang kinakaharap ngayon ay ang nagudyok sa kaniya upang mas mapalalim ang kaniyang pagtingin sa ministeryo ng pagkapari.

Ang Priestly Fraternity of St. Dominic ay binubuo ng mga pari sa mga diyosesis na nanumpang mamuhay ayon sa turo ni Santo Domingo. “[T]he call to priesthood is everyday dying to oneself. God has given me so many opportunities to be merciful and loving, and it really dawned on me that being a priest in this time of crisis is a great blessing from the Lord,” Dagdag ni Quicho Binigyan diin naman ni Abuan ang pagdarasal bilang istrumento sa paglilinaw at pagkilala sa papasukin na bokasyon.

“Even in marriage, even if it’s in priesthood, It’s always a risk. You just have to pray for the clarity of your vocation… (When in doubt), you have to pray for the gift of discernment,” wika niya Kabilang sina Abuan at Quicho sa 17 Pilipinong pari na pinili ni Papa Francisco bilang mga bagong Missionaries of Mercy.

Kasabay ng Extraordinary Jubilee of Mercy, Itinatag ni Papa Francisco ang ministeryo ng Missionaries of Mercy noong 2016 na naglalayong ipakalat ang mga misyunero sa iba’t ibang parte ng mundo.

Ang mga miyembro ng Missionaries of Mercy ay binigyan ng awtoridad na patawarin ang mga kasalanan na tanging ang Santo Papa lamang ang makapagpapatawad, tulad ng abortion.

RIQUEZ, O.P. AT MARIEL CELINE L. SER-

JOENNER PAULO L. ENRIQUEZ, O.P. AT

QUIÑA

MARIEL CELINE L. SERQUIÑA

P. Napoleon Sipalay Jr., O.P., Prior Provincial ng mga Dominikano sa Pilipinas. (SCREENSHOT MULA UST FACEBOOK PAGE)

giit ni Tiongco.

Dagdag pa niya, isinugo ng Panginoon si Santo Domingo bilang tagapagpadala ng karangalan at biyaya ng Diyos sa mga tao.

“St. Dominic was a man of remarkable attractiveness of character and broadness of vision; he had the deepest compassion and was always moved with mercy for every human suffering. He saw the need to use all the resources of human learning in the service of Christ,” aniya.

Binigyang-diin naman ni P. Hilario Singian, Jr., O.P., dating socius sa Asya-Pasipiko ng Orden ng mga Dominiko, ang malasakit na siyang magbibigay bisa sa pangangaral sa kapwa.

“A true Dominican carries the compassion of the Lord, St. Dominic, and St. John Vianney in his heart to embrace the mission of preaching for the salvation of souls. He sees all the elements of his life like study, prayer, common life, and vows as Dominic envisioned them as indispensable means to make his preaching more credible and effective so that he could be of better help to his neighbor,” wika ni Singian.

‘Maging tapat sa tagubilin ni Santo Domingo’

Ayon naman kay P. Efren Rivera, O.P., dating pinuno ng mga Dominiko sa Fil-

“Many of us feel that we cannot overcome the present crisis, this pandemic of Covid-19… We may be afraid but by the example of St. Dominic, where he [was] more effective to us when he [was] with God, we hear again the words of Jesus to stand up [and] do not be afraid,” —P. Napoleon Sipalay Jr., O.P. ipinas, binago ni Santo Domingo ang larangan ng pangangaral sa mga tao.

“St. Dominic was an innovator in his time because during his time only the bishops and priests especially commissioned to preach were the ones allowed to preach,” wika ni Rivera.

Nanawagan si Rivera sa mga kapwa Dominiko na maging tapat sa mga tagubilin ni Santo Domingo.

“It is the responsibility of the sons of St. Dominic and the Dominican preachers to, again, teach the people to listen to the word of God. Otherwise, they will not get what God wants them

to do. Let’s do this. It is important,” wika niya.

Pumanaw si Santo Domingo sa gabi ng kapistahan ng pagbabagong-anyo ni Hesus noong ika-6 ng Agosto 1221.

Humalimuyak ang bulaklak nang buksan ang himlayan ni Santo Domingo noong ika-24 ng Mayo 1233.

Ang kapistahan ni Santo Domingo ay ginugunita sa ika-8 ng Agosto upang hindi tumapat sa kapistahan ng pagbabagong-anyo ni Hesus. MA. ALENA

OB I T UA R Y

Tomasinong Arsobispo Emerito ng LingayenDagupan, pumanaw sa edad na 85 dahil sa Covid-19 PUMANAW ang Tomasinong si Oscar Cruz, arsobispo emerito ng Lingayen-Dagupan at dating pangulo ng Catholic Bishops’ of the Conference of the Philippines (CBCP), sa edad na 85, ika-26 ng Agosto.

Namatay si Cruz dahil sa multiple organ failure dulot ng Covid-19, ayon sa kasalukuyang arsobispo ng LingayenDagupan, Socrates Villegas.

Ganap na 6:45 ng umaga binawian ng buhay ang arsobispo sa Cardinal Santos Medical Center sa San Juan, ayon sa CBCP. Kilalang kritiko si Cruz ng mga paglabag sa karapatang-pantao at illegal gambling.

Pumasok siya sa UST Central Seminary noong 1954 at nagtapos ng kaniyang licentiate sa pilosopiya sa Ecclesiastical Faculties noong 1962.

Inordenahan si Cruz bilang pari noong ika-10 ng Pebrero 1962 sa Arkidiyosesis ng Manila, at naglaon ay nagsilbing katuwang na obispo kasama si Cardinal Jaime Sin. Itinalaga siyang arsobispo ng San Fernando noong 1978 at nagsilbing arsobispo ng Lingayen-Dagupan sa loob ng 18 taon mula 1991.

Pinamunuan niya ang CBCP mula 1995 hanggang 1999.

Nagretiro si Cruz bilang arsobispo noong 2009 pero nanatiling judicial vicar ng CBCP National Appellate Tribunal at direktor ng Legal Office hanggang 2019.

Dadalhin sa Katedral ng San Juan Ebanghelista sa Dagupan City ang mga abo ni Cruz at bubuksan sa publiko ang pagbisita sa ika-27 ng Agosto, mula 6:00 ng umaga hanggang 8:00 ng gabi, ayon kay Arsobispo Villegas.

Nakatakdang ilagak ang mga abo Cruz sa ika-28 ng Agosto sa Santuario de San Juan Evangelista. JOENNER PAULO L. ENRIQUEZ,

ARSOBISPO EMERIITO OSCAR CRUZ, 85

O.P. AT JOSELLE CZARINA S. DE LA CRUZ

SA CBCP NEWS)

(LARAWAN KUHA

8

MULINYO The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

Dibuhista ng V, nakabuo ng P34K para sa iba’t-ibang Covid-19 beneficiaries

Cinemalaya 2020, lumipat sa digital SA UNANG beses simula maitaguyod ang Cinemalaya Independent Film Festival, lilipat na mula sa mga sinehan papunta sa online streaming platform na Vimeo as mga pagdiriwang nito ngayong taon. “The Cinemalaya Philippine Independent Film Festival continues to sail on its 16th year with its digital edition slated on August 7 to 16, 2020. Because of the COVID-19 pandemic, the country’s biggest independent film festival will be screened on Vimeo,� sulat ng Cinemalaya sa kanilang website.

Tampok ang iba’t ibang mga maikiling pelikula sa Cinemalaya ngayong 2020, kagaya ng “Ang Gasgas na Plaka ni Lolo Bert� ng mga tomasinong Janina Gacosta at Cheska Marfori.

Si Marfori ay nagtapos ng kursong Communication Arts sa Unibersidad noong 2013, at si Gacosta naman sa kaparehong kurso noong 2014.

Ang pelikula nilang “Ang Gasgas na Plaka ni Lolo Bert� ay tungkol sa isang matandang lalaki na umiikot lamang ang buhay sa loob ng bahay, at isang byudo na may-ari ng tindahan ng mga vinyl. “The film explores the bond between two people who have been treated as outsiders. In their grief and emptiness, they found a connection that will help bring back faith in themselves� wika ng mga direktor sa isang panayam sa Varsitarian noong 2019. “It’s also a story of love and second chances,� wika nila. “We hope to create a story that sparks a message of hope to every person stigmatized with the condition,�

Ang pelikulang “Ang Gasgas na plaka ni Lolo Bert� ay nagkamit ng gantimpalang “Best Director� noong Cinespectra 2019 bago maging kalahok sa Cinemalaya ngayong taon.

Kasabay naman ng “Ang Gasgas na Plaka ni Lolo Bert� and iba pang mga pelikula, kabilang na ang , “Ang Pagpakalma sa Unos� ni Joanna Vasquez Arong, “Excuse Me Miss, Miss, Miss� ni Sonny Calvento, “Fatigued� ni James Mayo, “Living Things� ni Martika Ramirez Escobar, “Pabasa Kan Pasyon� ni Hubert Tibi, “Tokwifi� ni Carla Pulido Ocampo, “Utwas� nina Richard Salvadico at Arlie Sweet Sumagaysay, “The Slums� ni Jan Andrei Cobey at “Quing Lalam Ning Aldo� ni Reeden Fajardo.

Ikinuwento sa “Ang Pagpakalma sa Unos� kung paano nagdulot ng panghabang buhay na trauma ang isang bagyo sa mga tao na nakaranas nito.

Maraming contractual workers Pilipinas, ngunit natuklasan ng isang department store sales lady ang sikreto pagdating sa regularization sa “Excuse Me Miss, Miss, Miss.�

Ang “Fatigued� ay isang interactive film tungkol sa isang empleyado na nakatulog nang labis at kinakailangang gumising mula sa isang bangungot.

Kinuhanan gamit lamang ang telepono, ang “Living Things� ay tungkol sa isang babae na natuklasan na ang kaniyang matagal nang iniibig ay naging isang cardboard standee.

Cinemalaya PAHINA 10

(ISANG SCREENSHOT MULA SA FACEBOOK PAGE NG CINEMALAYA)

PATNUGOT: JISELLE ANNE C. CASUCIAN

ANG ISANG dibuho mula sa the Varsitarian ay nakalikom ng P34000 na matatanggap ng iba’t-ibang mga charity sa pamamagitan ng pagguhit ng “Art for a Cause,�

DIGITAL ART gawa ni Sophia Lozada. (LARAWAN MULA SA KANYANG FACEBOOK ACCOUNT)

Ayon kay Sophia Lozada, ito ang kaniyang paraan ng pagsali niya sa #ArtforMedPH, isang social media movement para ma-enganyo ang mga tao na magbigay ng donasyon sa medikal na sektor upang labanan ang coronavirus disease 2019 (Covid-19).

Tumanggap ang 3rd year Architecure student na si Sophia Lozada ng donasyon kapalit ng komisyon para sa kanyang mga nagawang mga digital na dibuho. “in exchange for a minimum donation of P500 to any beneficiary, I created high-resolution digital portraits,� inanunsyo ni Lozada sa kanyang Instagram noong ika-15 ng Abril.

Kabilang sa mga organisasyon na natulungan ng kaniyang mga donasyon na nalikom ay ang Batch 2014 relief operations, Cancervants PH at PAGASA: People for Good Governance and Sustainable Action. �I was frustrated knowing I wasn’t doing everything I could to help our fellow Filipinos wika ni Lozada� Then I realized that I could embrace my work as an artist and use my talents and abilities to help those who desperately needed them, that instead of feeling inadequate by the news, I should transform those feelings into something that could contribute.� wika ni Lozada.

Ayon kay Lozada, nakaguhit siya ng 33 na retrato na gumagamit ng istilong line-art sketch na may kasamang hatching para sa proyekto. “It’s a little ironic, but the quarantine gave

SOPHIA LOZADA (LARAWAN MULA SA KANYANG FACEBOOK ACCOUNT)

me the opportunity to serve more than ever, helping our Filipino frontliners and families during the COVID-19 pandemic in silent ways.� ani Lozada.

Ang mga nilikhang sining ni Lozada ay dati nang napansin ng mga sikat na personalidad, katulad na lamang ni dating Miss Universe na si Catriona Gray ay nag-comment ng “Loooove đ&#x;˜ťâ€? sa isa sa mga gawa ni Lozada sa Instagram.

Kasalukuyang nasa ikatlong taon ng kursong arkitektura sa Unibersidad si Lozada.

NOLENE BEATRICE H. CRUCILLO

The Kingmaker: ang paglalantad ng katotohanan sa kasaysayanng Pilipinas UPANG labanan ang patuloy na pagbabago ng kasaysayan, inilahad ng dokumentaryong “The Kingmaker� ni Lauren Greenfield ang totoong mga pangyayari sa ilalim ng pamumuno ni Ferdinand Marcos, ang ugnayang ng mga Marcos kay Pangulong Duterte.

Ipinakita ng Emmy award winning na direktor, sa pamamagitan ng mga panayam kasama ang dating Unang Ginang Imelda Marcos, kung bakit patuloy ang pag-babalik sa kapangyarihan ng pamilyang Marcos sa ilalim ng pamamalakad ng dating Unang Ginang. “When it got to the really egregious things, then it became really clear,� sinabi ni Greenfield sa isang panayam niya sa Vox. “I realized she had a strategic narrative that was part of redeeming the name of Marcos and part of coming back to power,�

Ayon kay Augusto de Viana, tagapangulo ng Departamento ng Kasaysayan ng Unibersidad, talagang magaling si Gng. Marcos sa tao at nagagamit niya ang kanyang mga abilidad upang magawa ang kanyang ninanais. “She can use emotions, connections, and the same time very authoritative – she was very multi-faceted,� sinabi ni de Viana sa isang panayam sa Varsitarian.

Pagsasama ng mag-asawang Marcos

Sinabi ni Gng. Marcos sa kanyang panayam na ang kaniyang buhay-kasal ay masaya at walang ala-alang hindi maganda, ngunit kasalungat ito ng katotohanan.

Ayon kay Beth Day Romulo, isang mamahayag na biyuda ng dating Foreign Minister General ni G. Marcos na si Carlos P. Romulo, Ang dating pangulo ay nasangkot sa iba’t-ibang eskandalo sa iba’t-ibang mga kababaihan. “Marcos had an eye for the ladies, which he didn’t give up when he married, I might add. He had a world map, and he picked the farthest places from Manila he could send his wife and got her out of the way so he could carry on with his affairs,� wika ni Romulao sa dokumentaryo.

Isa sa mga pinakasikat na eskandalong kinasangkutan ng dating president ay ang kaniyang relasyon sa isang Amerikanang aktres na si Dovie Beams, na na-

ISANG SCREENSHOT mula sa trailer ng ‘The Kingmaker.’ glabas ng mga malalaswang mga tapes nilang dalawa.

Isinaad ni Romulo na Bagamat nalungkot si Gng. Marcos sa mga pagtataksil ng kaniyang asawa, ginamit niya itong sandata upang makuha ang lahat ng kanyang nais. “When she wanted something new, she would say ‘I’ll play the tapes again,’ and you know he’d give in to whatever she said,� aniya.

Ayon naman kay de Viana, dapat maging mawari kung iisiping ginamit ni Gng. Marcos ang mga tapes laban sa asawa dahil hindi na bagong nambababae si G. Marcos noon pa. “Marcos was already known as a womanizer, marami siyang babae at it was very public,� wika niya.

Dagdag pa ni de Viana, pinahahalagahan ng dating president si Gng. Marcos ng dahil sa kaniyang pinanggalingang makapangyarihan na angkan sa Leyte. “Imelda herself was already a leverage, dahil Romualdez siya, she represents power [in the South],� ani de Viana.

The Kingmaker PAHINA 10

THE KINGMAKER: Isang dokumentaryo ni Lauren Greenfield ukol kay Imelda Marcos at diktadurya ng rehimeng Marcos. (LITRATO MULA KAY LAUREN GREENFIELD)

AGHAM AT TEKNOLOHIYA The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

9

‘Sputnik V:’ Ang siyensya ng bakuna

Ang isang bakuna ay kailangang sumailalim sa iba’t ibang proseso ng pagsusuri kagaya ng clinical trials lalo na kung ito ay bagong bakuna, ayon kay Asst. Prof.

Jay Jazul ng UST Research Center for Social Sciences and Education sa isang panayam sa kaniya ng Varsitarian.

Ayon sa Centers for Disease Control and Prevention (CDC), kailangan malagpasan muna ang exploratory stage, pre-clinical stage, clinical development at regulatory protocol bago maaprubahan ang paggawa ng bakuna.

Sa ilalim ng clinical development stage, may tatlong “phases” sa pagproseso ng bakuna. “Each study phase serves its purpose such as measuring the vaccine’s safety in Phase 1, identifying the right dose in Phase 2 and evaluating the vaccine’s effectiveness in Phase 3,” ani Jazul.

Matapos ipasa ang Phase 3, kailangang magsumite ang vaccine developer ng Biologic License Application sa Food and Drug Administration (FDA) na siyang magiging batayan ng FDA sa pag-apruba ng bakuna bago ito maisapubliko.

Ngunit ang bakuna ay sasailalim pa rin sa Phase 4 o post-marketing surveillance upang mabantayan ang epekto at kaligtasan nito sa pangmatagalan.

‘Sputnik V’

Ang Sputnik V ang “kauna-unahang” nakarehistrong bakuna kontra Covid-19, ayon sa website ng bakuna. Kasabay nang pag-anunsyo nito ang resulta ng Phase 1 at 2 clinical trials na natapos noong Agosto 1 na nagsasabi ang mga pasyente

ay maayos ang karamdaman at walang natamong side effects.

Nauna nang ipinahayag ni Russian President Vladimir Putin sa kaniyang cabinet meeting na ang bakuna ay epektibo at dumaan sa iba’t-ibang uri ng pagsusuri, “The vaccine works quite effectively, helps to develop strong immunity, and has gone through all the necessary tests,” ani Putin.

Ngunit ayon kay Dr. Rowen Yolo ng UST Hospital, na maraming nagsasabi na masyadong pang hilaw ang bakuna upang aprubahan.

“At the time of approval, the vaccine had not even started phase 3 trials, nor had any results on the earlier stage trials been published to the world and CDC,” ani Yolo.

Nagpahayag naman si Pangulong Rodrigo Duterte ng interes sa Sputnik V at aniya handang tumulong ang Pilipinas sa clinical trial na isasagawa sa bansa.

Dagdag pa ng Pangulo na handa siyang maging “guinea pig” ng naturang bakuna sa oras na ito ay maisapubliko. “[P]agdating ng bakuna, in public, para walang satsat ’yan, in public, magpa-injection ako. Ako ’yung maunang ma-eksperimentuhan,” saad niya sa isang pagpupulong kasama ang mga opisyal ng pamahalaan.

Ayon sa Department of Science and Technology (DOST) at Food and Drug Administration (FDA), kailangan muna isumite ng Russia ang datos ng kanilang Phase 1 at Phase 2 trials bago isagawa ang

DIBUHO NI GWYNETH FIONA N. LUGA

NABULABOG ang buong mundo noong Agosto 11 nang i-anunsyo ni Russian President Vladimir Putin na nakalikha na ang kanilang bansa ng bakuna kontra Covid-19. Kasabay nito ang pangamba ng mga eksperto sa epekto at kaligtasan ng bakuna na binansagang “Sputnik V.” Ngunit ano nga ba ang siyensya at proseso sa paggawa ng isang bakuna?

“The vaccine works quite effectively, helps to develop strong immunity, and has gone through all the necessary tests.”

—Vladimir Putin RUSSIAN PRESIDENT

Phase 3, o ang pagbigay ng bakuna sa tao.

Ayon din kay Health Undersecretary Dr. Maria Rosario Vergeire, pinaplantsa pa ng administrasyon ang kasunduan sa Russia upang makakuha ng kopya ng resulta ng isinigawang clinical trial Phase 1 and 2 ng bakuna kontra Covid-19. “[Y]ung sa Russia, we are still having this confidentiality disclosure agreement and are still trying to accomplish this legal document that is needed for us to be able to obtain or be granted with this request for these documents on their Phase 1 and 2 clinical trials. Results of the first two phases of Sputnik V’s clini-

cal trials will be carefully reviewed by the Philippines’ vaccine experts panel before Phase 3 could start,” ani Vergeire sa isang online forum.

Ayon kay Palace Spokesman Harry Roque ang clinical trial Phase 3 ng Sputnik V ay sisimulan sa Pilipinas mula Oktubre 2020 hanggang Marso 2021. Saad rin niya na ang Pilipinas at Russia ay sabay na gagawin ang nasabing clinical trial, at inaasahang ang Russia ang sasagot ng mga gastusin para sa kanilang bakuna. MIGUEL LOUIS M. GALANG AND

SPUTNIK V. Isang kuha ng bakuna kontra Covid-19 noong Agosto 6, na inilunsad ng Russia, noong Agosto 11. Kasabay nito ang pangamba ng mga eksperto sa epekto ng bakuna.

JADE VERONIQUE V. YAP

(AFP/ RUSSIAN DIRECT INVESTMENT FUNDVARSITARIAN)

Thomasian Nutritionists: Wastong nutrisyon nakatutulong sa paglaban sa Covid-19 ANG wastong nutrisyon na may kaakibat ng tamang ehersisyo ay magsusulong ng isang matibay na resistensya at maayos na kalusugan na makatutulong sa paglaban sa mga sakit kagaya ng COVID-19, ayon sa isang nutritionist.

“Good nutrition coupled with proper exercise will promote a strong immune system and good health. Good health will ensure a person has greater resistance in fighting viruses like Covid-19,” Ani Assoc. Prof Eleanor Sibug.

Ayon pa sa kaniya, makatutulong din ito sa pag-iwas sa mga iba pang sakit katulad ng mga Non-Communicable Diseases (NCD) kagaya ng sakit sa puso, diabetes, chronic respiratory diseases at iba pang uri ng Cancer.

“People with NCDs are vulnerable to COVID and may suffer serious symptoms if infected by the virus and treatment will also become more difficult for the medical specialist to do or implement due to the said disease conditions,” dagdag pa niya.

Ayon kay Fidel Mar Sebastian, ang malnutrisyon ay isa sa mga sanhi upang tumaas ang tiyansa ng isang tao na mahawa o magkaroon ng Covid-19.

“The immune system becomes weak as possible nutrient deficiencies will easily permit the entry and replication of infectious agents (i.e. SARS-coronavirus-2) in the human body as well as delay its recovery,” pahayag ni Sebastian.

Kinakailangan ng katawan ang mga nutrients katulad ng protina, vitamin A, iron, zinc at vitamin C na magpapalakas

DIBUHO NI CATHERINE PAULENE A. UMALI

sa ating resistensya upang labanan ang anumang uri ng impeksyon katulad ng Covid-19.

Ipinaliwanag ng mga eksperto ang kahalagahan ng pagkakaroon ng maayos na kalusugan sa pamamagitan ng wastong nutrisyon at pagkain ng tama.

“Better nutrition is related to improved infant, child and maternal health, stronger immune systems, safer pregnancy and childbirth, lower risk of

non-communicable diseases and longevity,” pahayag ni Ailyn Mae del Rio, isang nutritionist mula sa Kolehiyo ng Edukasyon.

Dagdag pa niya na kailangang kumain ng mga pagkain na naglalaman ng tamang kombinasyon ng mga macronutrients na nagmumula sa carbohydrates, protina at taba, at mga micronutrients na nagmumula naman sa mga bitamina at mineral.

Pinaliwanag rin ni del Rio ang kahalagahan ng pagsasagawa ng “moderation, balance and variety (MOVABA) na isa sa mga susi upang maabot anga angkop na nutrisyon sa ating katawan.

“In order to achieve optimal and proper nutrition, one must practice MOVABA. MOVABA is an acronym for Moderation, Balance and Variety. Moderation means that there is no ‘bad food’ as long as we take everything, particularly

not-so-healthy food in moderation. Variety of food groups in our diet ensures complete nutrients and a balanced and correct proportion of food and nutrients assures optimum nutrition,” pahayag ni del Rio. Isang angkop na halimbawa ng MOVABA, ayon kay del Rio, ay ang tinatawag na “Pinggang Pinoy” na binuo ng Food and Nutrition Research Insitiute ng Department of Science and Technology (FNRI-DOST).

Batay sa model ng FNRI-DOST sa Pinggang Pinoy, ang mga pagkain na dapat kinakain ng isang tao sa loob ng isang araw ay binubuo ng mga pagkaing “Go” na katulad ng kanin; “Grow” katulad ng isda at baboy; at “Glow” katulad ng mga gulay prutas.

“According to FNRI, Pinggang Pinoy is an easy-to-understand food guide that uses a familiar food plate model to convey the right food group proportions on a per-meal basis to meet the body’s energy and nutrient needs of adults,” dagdagni del Rio. Ayon sa 2018 Expanded National Nutrition Survey, ang child malnutrition sa Pilipinas ang isa sa may pinakamataas na porsyento sa mundo.

Isa sa mga tatlong batang may edad lima pababa ay nakararanas ng mabagal na paglaki na dulot ng malnutrisyon.

Noong Setyembre, ang bilang nga mga bata at sanggol edad apat pababa na mayroong Covid-19 ay pumalo na sa 3,156 at 42 na ang namatay. JADE VERONIQUE V. YAP

10

BUHAY TOMASINO The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

DIREKTOR NG DIBUHO: JURY P. SALAYA

BUHAY NI SABRAY ‘ANG KATAPUSAN’ MARIANE JANE A. CADIZ

MIMA WAVES FAREWELL ALISAJOY T. DEL MUNDO

TOMAS U. SANTOS SOPHIA R. LOZADA

The Kingmaker MULA PAHINA 8 “She was an asset actually to her husband, pero may payback. ‘Yong payback ay ‘yong kanyang indlugences, like jewelry, extravagance kasama ang mga kaibigan niya,” dagdag pa niya.

Ipinakita sa dokyumentaryo na mahilig si Imelda Marcos sa mga magagandang bagay na mahal katulad ng sapatos, paintings at buildings.

Sinadya ni Greenfield na kuhanan si Imelda Marcos sa harap ng magarbong background upang ipakita ang marangyang pamumuhay ng dating Unang Ginang.

Pagbabago ng kasaysayan

Taliwas man sa katotohanan, pinaniniwalaan ng buong angkan ng mga Marcos na naranasan ng Pilipinas ang kaniyang golden era sa ilalim ng pamumuno ni G. Marcos noong 1965-1986.

“He was able to give the Philippines sovereignty, freedom, justice, human rights,” wika ni Imelda Marcos sa dokumentaryo.

Matapos ito sabihin ni Gng. Marcos, ipinakita sa dokumentaryo ang pag-aresto ng mga militar sa mga Filipino sa ilalim ng pamamalakad ng diktador.

Ayon sa Task Force Detainees of the of the Philippines, hindi bababa sa 9,000 ang mga biktima ng paglabag sa karapatang pantao mula 1969 hanggang 1986.

Isa sa mga patuloy na ipinaglaban ni Gng. Marcos mula magsimula ang administrasyon ng dating pangulo na si Cory Aquino ay ang paggamit ng bangkay ni G. Marcos upang makamit muli ang karangalan para sa kanilang pamilya.

“The main goal of Imelda Marcos is to vindicate the family’s honor, the family’s name, except the Filipino nation will never allow that,” ani Etta Rosales, dating kinatawan ng Akbayan Citizens’ Action Party sa kongreso.

Sa kanila ng mga protesta, inaprubahan ng kasalukuyang president na si Pangulong Rodrigo Duterte ang paglibing ni Ferdinand Marcos sa Libingan ng mga Bayani noong ika-8 ng Nobyembre 2016.

Nailibing si Ferdinand Marcos sa Libingan ng Mga Bayani sampung araw

Online censorship MULA PAHINA 2 matapos ito mapagdesisyunan sa korte.

Pag-angat ni Duterte

Ipinakita rin sa dokyumentaryo na mayroong ugnayan ang kasalukuyang Pangulo Rodrigo Duterte sa pamilyang Marcos.

Noong ika-4 ng Oktubre 2016, inamin ni Duterte na siya ay binigyan ng suportang pinansyan ng anak ni Gng. Marcos na si Imee Marcos noong halalan.

“Wala akong barangay captain, wala akong congressman, wala akong pera,” wika ni Duterte sa isang pahayag sa mga lokal na pamahalaan ng Luzon.

“Si Imee [Marcos] pa ang nagbigay.

Sabi niya inutang daw niya. Imee supported me,” wika ni Duterte sa isang pahayag sa mga lokal na pamahalaan ng Luzon,” dagdag pa niya.

Ito ay itinanggi ni Imee.

Ayon sa isang ulat ng fact-checking website na Vera Files, si Antonio “Tonyboy” Floirendo Jr. ang may pinakamalaking pinansyal na kontribusyon sa kampanya ni Duterte.

Habang si Antonio “Tonyboy” Floirendo Jr. ay kilala bilang nagsusulong ng “Alyansa ng Mga Duterte at Bongbong” (ALDUB), ang kaniyang ama naman na si Antonio Floirendo Sr. ay kilalang matapat na lingkod ni G. Marcos.

Ang ama ni Duterte na si Vicente Duterte ay dati ring miyembro ng gabinete ni G. Marcos sa unang termino nito sa pagkapangulo, ngunit hindi tiyak kung naging tapat ito sa pamilyang Marcos.

Binanggit ng aktibista na si May Rodriguez sa dokymentaryo na nakikita ang ugnayan ng mga Marcos at Duterte sa kagustuhang magbitiw ng kasalukuyang Pangulo kung si Bong-Bong Marcos ang Pangalawang-Pangulo.

“Duterte has been very vocal that he would resign as president if he had Bongbong Marcos for vice president,” wika ni Rodriguez. “Things will move the way President Duterte will want it to,” Patuloy ang pag-apila ni Bongbong sa kaniyang pagkatalo nito bilang Pangalawang-Pangulo sa halalan noong 2016, kasama na ang pinakabagong apila na

kaniyang inihain sa Korte Suprema noong ika-7 ng Enero 2020.

Sa kabila ng sunod-sunod na mga apila, aminadong bigo ang mag-ina sa kinahatnan, lalo na si Gng. Marcos dahil hindi nakasunod ang anak sa landas ng ama na si G. Marcos.

Ibinanggit din sa dokumentaryo na 30,000 na ang naitalang patay sa ilalim ng termino ni Duterte.

Nahigitan nito ang 3,200 na pinatay noong panahon ni Marcos, kasama ng 70,000 na tao ang ikinulong at ng 35,000 na pinahirapan.

Nagbabala naman si de Viana na hindi maaaring basta-basta na lamang sabihin na maka-Marcos si Duterte kahit na may koneksyon sila noon pa.

Maaari din na mas pinaboran lamang ng mga Marcos si Duterte dahil ito lamang ang hindi apilyado sa Liberal Party noong Halalan 2016. “[Duterte] was the only one without the touch of yellow in the candidates, kasi kung yellow, ide-demonize na naman ang family nila,” sabi ni de Viana.

“It so happened this man was available in 2016. So, ayon, doon napunta ang support,” Kabilang sa mga ipinalabas sa dokumentaryo ang halalan noong 2016 at ang debate sa parehas na taon na ginanap sa Unibersidad ng Sto. Tomas.

Inumpisahan ni Greenfield ang kaniyang pagdo-dokumentaryo noong 2014 at natapos ito noong Hulyo 2019.

Nanalo ang “The Kingmaker” ng gantimpalang “Audience Award” sa Warsaw International Film Festival, at napanalunan naman ni Imelda Marcos ang gantimpalang bilang “Most Compelling Living Subject of a Documentary” sa Critics' Choice Documentary Award noong 2019.

Kilala si Greenfield sa kaniyang mga dokumentaryong may mga kaugnayan sa kayamanan tulad ng “Generation Wealth” at “The Queen of Versailles.”

Ang “The Kingmaker” ay maaari nang mapanoond ng libre sa online streaming platform na iWant.ph. NOLENE BEATRICE H. CRUCILLO, NUEL ANGELO D. SABATE

“There is absolutely no need for PTP forms. I feel that memos like this can abridge the freedom of expression and speech of organizations,” ani Arroyo.

Giniit pa ni Arroyo, ang bawat organisasyon na opisyal na kinikilala ng Unibersidad ay mayroong dokumentong sumusumpa sa responsableng paggamit ng mga social media.

“For the record, OSA’s annual organization recognition requirements contain a document where organizations swear and commit to responsible social media use. I firmly believe recognized student organizations have followed this religiously,” wika ni Arroyo.

Dismayado rin ang presidente ng Hiraya na si Judy Clariz sa mga bagong panuntunan.

“I think it is unnecessary and adds

workload to publicity and content creators of organizations [..] It disrupts the flow of information between the organization and the student body, especially that there are posts that require urgency and immediate action,” ani Clariz sa isang panayam.

Nakasaad sa memorandum ng OSA na ang mga organisasyon ay magkakaroon lamang ng isang social media account sa Facebook, Instagram at Twitter, na limitado ang access sa tatlong opisyal ng organisasyon at sa tagapayo nito.

Maaaring i-reprimand ang mga opisyal o isuspinde ang operasyon, pribilehiyo o accreditation ng organisasyon alinsunod sa UST Student Handbook.

Sinubukang hingin ng Varsitarian ang panig ng OSA ngunit wala pang tugon ang tanggapan.

Cinemalaya MULA PAHINA 8 Tinalakay sa “Pabasa Kan Pasyon” kung paano bumaling ang isang pamilya ng mga Bicolano sa relihiyon upang malagpasan ang mga matitinding pagsubok.

Isang kuwento ng pag-ibig ang “Tokwifi” na umiikot sa isang Igorot at isang mestizang artista mula sa dekada ’50 na nakulong sa telebisyon.

Isinalaysay sa “Utwas” kung paano natuklasan ng isang binata ang karagatan, kasabay ng pag-aral niya sa pagsisid at pangingisda.

Ang “The Slums” ay isang dokyumentaryo na sinusundan ang pagharap sa pagkawala ng kanilang telebisyon ng isang pamilya na nakatira sa estero.

Makabagbag-puso ang inihandog ng “Quing Lalam Ning Aldo,” isang kuwento ng transgender sampaguita farmer, na isa ring mapagmahal na magulang na inayos ang kanilang kusina nang malaman niya na uuwi ang kaniyang anak.

Nanguna ang “Tokwifi” sa mga gantimpala ng Cinemalaya ng nakamit nila ang “Best Film” at “NETPAC Jury Prize.”

Naiuwi naman ni Ramirez ang gantimpala para sa “Best Direction” para sa kanyang pelikula na “Living Things,” habang nakamit naman ng “Ang Pagpakalma Sa Unos” ang “Special Jury Prize.”

Kasama sa listahan ng mga nagwagi si Tibi para “Best Screenplay” ng “Pabasa Kan Pasyon.”

Ang pelikulang “Quing Lalam Ning Aldo” naman ang napili para sa “Audience Choice Award.”

Ipinalabas ang mga entry sa Cinemalaya sa online streaming app na Vimeo mula ika-7 ng Agosto hanggang ika-14 ng Agosto.

Kasama sa pagpapalabas ng mga pelikula sa Vimeo, ipapalabas rin ang mga pelikula sa online steaming app na The Filipino Channel (TFC) sa unang pagkakataon mula ika-17 hanggang ika-31 ng Agosto.

Ang mga pelikula ng Cinemalaya 2020 ay ipapalabas muli sa iWant.ph mula ika-18 ng Setyembre hanggang sa ika-2 ng Oktubre. NOLENE BEATRICE H. CRUCILLO

PAMPALAKASAN

The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

PATNUGOT: FAITH YUEN WEI N. RAGASA

Mga bagong atleta ng Unibersidad, apektado ng malawakang lockdown NI ROMMEL BONG R. FUERTES JR.

ISANG alintana para sa mga bagong manlalaro ng Unibersidad ang pandemiya na kasalukuyang lumalaganap sa bansa.

Bukod sa pagbabawal ng harapang pag-eensayo, hadlang din ang kawalan ng mga team-building para sa mga manlalaro.

"It [lockdown] affects me because I was really excited to meet my new teammates and see what it's like to be inside UST," ani ng bagong manlalaro ng Tiger Cubs na si L.A. Casinillo.

Manggagaling sana mula sa Cebu ang CESAFI MVP ngunit naudlot gawa ng malawakang pagsara sa mga siyudad kasama ang Metro Manila na sumailalim sa ECQ o Enhanced Community Quarantine.

"I continue to improve my game through the help of my father who's always been my mentor," dagdag niya.

Naging ganito din ang lagay ng isa pang bagong salta para sa UST Tracksters.

Itutuloy na sana ni John Celestino Romero ang pageensayo kasama ang koponan ng UST Athletics nang biglang natigil ang preparasyon para sa UAAP. "Sa totoo lang, mahirap po talaga bilang rookie na hindi ko masyado nakakasama 'yong mga teammates ko sa training dahil mas gusto ko po talaga may nakakasama sa training...

Mas naeenganiyo po ako na pagigihan pa lalo," sinabi ng freshman sa Physical Education.

Kasalukuyang nasa Taguig si Romero at nagsasagawa ng online training sa ilalim ng beteranong coach na si Manny Calipes.

11

Pole vaulter na si Obiena, wagi sa torneo sa Monaco NINA MALIC U. COTONGAN AT JASMIN ROSELLE M. MONTON

NASUNGKIT ng UST Golden Trackster alumnus na si EJ Obiena ang bronze medal sa International Association of Athletics Federations' World Diamond League Athletics na ginanap sa Monaco noong Ika-15 ng Agosto.

Naabot ng nangungunang pole vaulter sa Pilipinas ang taas na 5.70 metro sa kaniyang ikalawang talon sa paligsahan.

"Hopefully this is something that would lunge athletics into the map for the Philippines. I'm hoping that it can be the catalyst of something big for Philippine athletics and that I am able to shake some people and inspire them and hopefully some sponsors are now looking more to athletics," wika ni Obiena sa

isang panayam sa Varsitarian.

Sa kaniyang unang subok, naabot ni Ben Broeders ang 5.70 metro upang mahigitan si Obiena at makuha ang ikalawang puwesto para sa Belgium.

Napanalunan ng world record holder na si Armand Duplantis ang ginto para sa Sweden matapos niyang bot ng 6.00 metro sa kaniyang (pang-ilang) talon.

Huling nagwagi si Obiena ng medalyang pilak sa Trieste, Italy. Siya rin ay isa sa mga kalahok mula sa Pilipinas sa 2019 SEA games.

Paghahanda sa Olympics

Tuloy pa rin ang pag-eensayo ni Obiena matapos maantala ng Covid-19 ang Tokyo 2020 Olympics Lumipad patungong Italy si Obiena noong Disyembre upang simulan ang training nang maabutan ito ng lockdown dahil sa pandemya. Sa kabila ng alinlangan, nagpatuloy ang Filipino pole vaulter at kaniyang coach sa mga ensayo.

“I think what basically made me continue is [because] I’m an athlete. My coach told me if [that] Olympics’ gonna be tomorrow, the next month, the next year, you’re (Obiena) the one that’s gonna go there. You need to train.

You need to make sure that each day you’re getting better and you’re improving,” saad ni Obiena.

Ayon kay Obiena, wala masyadong pagbabago sa kaniyang buhay bilang atleta at halos balik-normal na ang kaniyang sitwasyon

ngunit hindi niya maitatangging nakaapekto pa rin ang pagkawalay sa pamilya at patuloy na paghahanda.

Naniniwala rin si Obiena na malaki ang posibilidad na matuloy ang quadrennial sporting event dahil sa paghahandang ginagawa ng mga opisyal at maaring pagtuklas sa gamot upang malabanan ang kasalukuyang pandemya.

Nakapasok si Obiena sa Olympics matapos makamit ang kaniyang record-breaking 5.81m sa nakaraang kumpetisyon noong Setyembre.

Si Obiena ang kauna-unahan Pilipinong nakapasok sa kompetisyong ito.

Pagsulong ng PSC sa training ng Olympians

Kasalukuyang inaasikaso ng Philippine Sports Commission (PSC) ang pagbabalik sa training ng mga atletang kalahok sa Olympics.

“We are working towards the approval of the training of our national athletes who have earned their slots in the Games. [W]e are hoping it gets the go-signal from the Inter-Agency Task Force (IATF) first,” wika ni PSC officer-in-charge Ramon Fernandez sa isang article ng ABS-CBN News.

Maliban kay Obiena, tatlo pang pambansang atleta ang nakapasok sa susunod na Olympics--ang gymnast na si Carlos Yulo at boxers na sina Eumir Marcial at Irish Magno.

Kasalukuyang nasa Japan si Yulo habang nasa Pilipinas naman sina Marcial at Magno.

Nakatakdang ganapin ang 2020 Olympics noong ika-23 ng Hulyo ngunit inilipat sa ika-walo ng Agosto sa susunod na taon sa Tokyo, Japan.

Kinakaya sa halip ng lockdown

Sa isang dako naman ay mayroong mga bagong salta na hindi masyadong apektado sa kawalan ng harapang pag-eensayo.

Nabingwit ng UST Woodpushers ang MVP ng UAAP high school division na si Lee Roi Palma mula sa University of the East.

Ayon kay Palma, kinakaya niya ang sitwasyon dahil sanay na siya sa ganitong proseso noon pa.

"Actually po, I always self train so I don't think it's a negative thing for me. I have visited once na po 'yong training grounds of the team and nakilala ko na po do'n 'yong mga teammates ko," ani niya sa isang panayam.

Sa kasalukuyan ay wala pang balita ang UAAP kung kailan, paano, at saan gaganapin ang mga laro para sa ika-83 na season.

SUMUSUBOK tumalon ang pole vaulter na si Obiena.

(LITRATO MULA SA FACEBOOK PAGE NI OBIENA)

UST, inilunsad ang #WalangIwananUST campaign NI MALIC U. COTONGAN

NAGLABAS NG VIDEO ang UST sa opisyal nitong Facebook page upang manghikayat ng suporta sa mga malalagay ng litrato sa comment section.

SA GITNA ng kinahaharap na nga isyu ng Growling Tigers tungkol sa kanilang Sorsogon "bubble," sinimulan ng UST nitong Agosto 28 ang kanilang kampaniya upang ipalaganap ang positibong desposisyon sa social media.

Inaanyayahan ng UST ang mga Tomasino at mga tagasuporta ng Unibersidad na magpost ng mga larawang nagpapakita ng pagsuporta sa mga Tomasinong atleta.

Ayon sa post, maaaring gamitin ang #WalangIwananUST at #GoUSTe bilang hashtag sa mga retrato.

"Masarap sa feeling kasi despite the issues na kinakaharap UST, magandang step ito para mapanatili 'yong supporta sa aming mga athletes," wika ng Golden Judokas na si Tomojiro Ono sa isang panayam sa Varsitarian.

Dagdag pa ni Ono, makatutulong ang hakbanging ito upang maitaas ang kompyansa nila at mapanatili ang matibay na suporta ng Tomasinong komunidad.

Humarap ang UST sa imbestigasyon ukol sa kanilang paglabag sa mga probisyon ng Inter-Agency Task Force sa nangayaring Sorsogon “bubble."

Pampalakasan

PARA SA MGA BALITANG ISPORTS, I-FOLLOW ANG:

@VSportsUST

The Varsitarian SETYEMBRE 20, 2020

PAGLALAHAD SA SORSOGON

'BUBBLE' NI JASMINE ROSELLE M. MONTON

AGARANG nagbago ang magiging takbo ng UAAP Season 83 para sa koponan ng UST Growling Tigers nitong mga huling buwan ng Agosto simula nang umugong ang kanilang kontrobersyal na training camp sa Sorsogon sa gitna ng pandemya.

Agosto 26 nagbitiw sa puwesto si Fr. Jannel Abogado, O.P., ang direktor ng Institute of Physical Education and Athletics (IPEA). Pansamantalang humalili si Fr. Ermito de Sagon, O.P., dating direktor ng IPEA. Noong Setyembre, pinalitan si de Sagon ni Fr. Rodel Cansancio, O.P. Sa parehong araw, kumalat ang inilabas na screenshots ni Cansino mula sa isang group chat na naglalaman ng mga hinaing ng mga atleta sa kanilang karanasan sa Sorsogon na agad niya ring binura. Kabilang sa screenshots ay sina Rhenz Abando, Soulemane Chabi-Yo, Paul Manalang, Ira Bataller at Brent Paraiso.

Nagsalita na rin ang Commission on Higher Education (CHed) noong Agosto 27 kaugnay sa kanilang imbestigasyon para sa “Sorsogon bubble” habang hinihintay rin ang imbestigasyon ng UST. Ika-29 ng Agosto nagsalita si Minajoy Ayo, asawa ng Growling Tigers head coach, sa pamamagitan ng kaniya Instagram story at sinabing papatapusin nila ang imbestigasyon bago tuluyang magbigay ng pahayag ang kanilang kampo. Kasabay rito ang paglabas niya rin ng sertipiko ukol sa mga daing nina Bataller laban sa hindi pagasikaso ng coaching staff sa koponan.

Sa parehong araw, nakumpirma rin ang pag-alis ng incoming senior na si Paraiso na aniya’y isang “career move”

dahil sa posibilidad na pagsuspinde sa Tigers sa kaniyang last playing year.

Sa hulling araw ng Agosto, sumunod sa paglisan sina Abando at Bataller mula sa koponan, na parehong hindi nagbigay linaw sa mga kanikaniyang dahilan.

Noong Setyembre 1, kumpirmadong umalis din si Jun Asuncion papuntang Mapua University. Taliwas sa mga naunang umalis na sina Cansino, Paraiso, Abando, at Bataller, hindi kabilang si Asuncion sa diumanong “bubble”.

Matapos ang pulong kasama ang Philippine Sports Commission (PSC), DOH, at GAB, inanunsyo ng UAAP board noong Setyembre 1 ang planong paglabas ng hatol sa koponan kaugnay sa mga nilabag na quarantine protocols.

Noong Setyembre 3, nagpasa na ang UAAP Board of Managing Directors ng kanilang rekomendasyon ukol sa “Sorsogon bubble,” na nanatiling pribado.

Setyembre 4 nang na kumpirma ang pagbitiw na si Ayo bilang head coach ng UST basketball team, isang araw matapos ang inilabas na rekomendasyon. Kasama sa kaniyang paglisan ang assistant coaches na sina Mcjour Luib at Jinino Manansala.

Tinanggap ng UST ang pagbibitiw ni Ayo noong Setyembre 5.

Patuloy ang pagimbistiga ng mga asosasyon sa mga naganap sa Sorsogon ‘bubble.’ Hindi pa nasasabi ang hatol para sa Unibersidad.

DIBUHO NI JAN KRISTOPHER T. ESGUERRA

Agosto 20 nabalita ang biglaang pag-alis sa koponan ng dating kapitan ng koponan na si CJ Cansino sa noo’y hindi pa malinaw na dahilan. Kinabukasan makalipas ang pag-alis ni Cansino, kinumpirma ni University of the Philippines head coach Bo Perasol ang paglipat ng Tiger sa Fighting Maroons.

Kaugnay rito, napag-alaman na may naging hindi pagkakasunduan ang kapitan ng koponan at Growling Tigers head coach na si Aldin Ayo sa kanilang training sa Sorsogon, na nagdulot ng diumano’y pagtanggal kay Cansino.

Sa pag-ingay ng kaniyang pag-alis, naglunsad ng imbestigasyon mula noong Agosto 22 ang Joint Administrative Order (JAO) Group, opisyal ng UAAP, Games and Amusement Board (GAB), Department of Health (DOH), at UST sa training camp ng tigers sa Sorsogon, ang probinsya ni coach Ayo, na nagsimula pa noong Hunyo. Ang diumanong “Sorsogon bubble” ay isang paglabag sa ipinatutupad na quarantine protocols sa bansa buhat ng Covid-19.

Noong Agosto 25, ipinatigil ng UST ang nagaganap na “bubble” at agad bumalik ng Maynila ang koponan sa sumunod na araw.

Inamin ni Cansino sa panayam sa Varsitarian na kusang-loob ang kaniyang pagsama sa Sorsogon at nagpaliwanag sa mga naging problema ng koponan na nagdulot ng kaniyang pagkatanggal.

PARA SA MGA BALITA TUNGKOL SA UAAP, I-FOLLOW ANG @VSPORTSUST SA TWITTER O BISITAHIN ANG www.varsitarian.net/sports

Abando, Bataller, nilayasan na rin ang UST

NASA LARAWAN: Rhenz Abando at Ira Bataller habang sumusubok makapuntos laban sa kanilang mga katapat na koponan sa UAAP.

KUMPIRMADONG iniwan na rin nina Rhenz Abando at Ira Bataller ang UST Growling Tigers sa gitna ng kontrobersya tungkol sa isinagawang training sa Sorsogon na iniimbestigahan ngayon.

Di sinabi ni Abando ang dahilan kung bakit nilayasan na rin nya ang UST. Aniya, inilabas na nya sa kanyang social media accounts ang gusto nyang sabihin.

Pero sa kanyang Instagram account, ito lang ang sinabi nya kalakip ang larawan ng UST Main Building: “Thank you for your unending grace!”

Sa kaniyang unang taon sa UAAP, nagtala si Abando ng 11.71 points at

5.29 rebounds per game.

Meron namang 1.88 ppg at 2.88 rpg si Bataller.

Una nang nawala sa koponan sina team captain CJ Cansino at Brent Paraiso. Lumipat si Cansino sa UP Fighting Maroons matapos diumanong patalsikin ni coach Aldin Ayo. Ayon naman kay Paraiso, nag-alala sya baka masayang ang huling playing year sakaling masuspinde ang UST dahil ginawang training sa Sorsogon “bubble.”

Inaasahang maglabas ng desisiyon ang UAAP sa Martes, Setyembre 1, patungkol sa kinalabasan ng imbestigasyon ng Unibersidad sa naturang isyu. R.B.R. FUERTES JR.

Paraiso, nagpaliwanag sa desisyong iwan ang UST AMINADO si Brent Paraiso na hindi naging madali ang desisyong iwan ang UST Growling Tigers na nasa sentro ngayon ng imbestigasyon dahil sa isinagawang training sa Sorsogon sa gitna ng pandemya.

Pero dahil may posibilidad na ma-suspinde ang Tigers, minabuti ni Paraiso na lumisan na lang lalo’t nasa huling taon na siya ng paglalaro.

“Pag nag-stay ako [tapos] na-suspend ang UST, sayang ang last playing year ko,” paliwanag nya sa Varsitarian.

Ani Paraiso, lumapit siya kay Aldin Ayo at humingi ng kasiguraduhang hindi masususpinde ang UST, ngunit wala umanong naibigay ang head coach.

“Kung sigurado ako na hindi masu-suspend ang UST, hindi ako magda-drop,” ayon sa manlalaro.

Nabalot ng kontrobersya ang UST matapos ibunyag ng dating team captain na si CJ Cansino ang kanilang isinagawang pag-ensayo sa tinaguriang Sorsogon “bubble” sa kabila ng umiiral

na community quarantine dahil na rin sa patuloy na pagkalat ng Covid-19.

Lubos ang pasasalamat ni Paraiso sa suportang nakuha mula sa UST community.

“Thank you for welcoming me with open arms. I will forever treasure every moment I had with the community. [It is] hard to say goodbye, but I have to,” aniya.

Isa si Paraiso sa mga bitbit ni Ayo mula De La Salle University papuntang UST noong 2018. Nagsilbi siya ng isang taong residency noong Season 81 at naging starting guard para sa Tigers noong Season 82, kung saan nakapagtala siya ng 7.2 ppg, 4.0 rpg at 1.4 apg..

Bilang isang incoming senior, hindi na maaaring lumipat sa isang member school ng UAAP si Paraiso.

Subalit maaari na siyang magdeklara para sa 2020 PBA Draft kung kaniyang nanaisin, matapos niyang maglaro para sa D-League team ng UST noong 2019.

R.B.R. FUERTES JR.