Α. Τζιμογιάννης, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Σχεδιασμός μαθησιακών δραστηριοτήτων με ΤΠΕ Εισαγωγή H ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση δεν επικεντρώνεται στη βελτίωση της παραδοσιακής διδακτικής πράξης αλλά στοχεύει στην αναμόρφωση του ευρύτερου παιδαγωγικού πλαισίου και στην ουσιαστική ενίσχυση της μαθησιακής διαδικασίας. Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τη χρήση των υπολογιστών ως γνωστικά εργαλεία στο πλαίσιο εποικοδομιστικών και κοινωνικογνωστικών προσεγγίσεων για τη διδασκαλία και τη μάθηση (Jonassen 2000). Στο πλαίσιο αυτό προτείνονται εργαλεία και λογισμικά γενικού σκοπού (γλώσσες προγραμματισμού, υπολογιστικά φύλλα, βάσεις δεδομένων, παρουσιάσεις) και περιβάλλοντα ειδικά σχεδιασμένα για εκπαιδευτικούς σκοπούς που αξιοποιούν τις πολυμεσικές και δικτυακές τεχνολογίες (εκπαιδευτικά λογισμικά, εργαλεία μοντελοποίησης, ιστοεξερευνήσεις, εκπαιδευτικά ιστολόγια κ.α). Οι σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις έχουν επηρεαστεί από το ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο του εποικοδομισμού. Με βάση την προβληματική που αναπτύχθηκε στις διαλέξεις, προτείνεται ένα πλαίσιο παιδαγωγικού σχεδιασμού της διδασκαλίας, το οποίο θα δίνει έμφαση (Τζιμογιάννης 2007) • στη μετατόπιση από τη διδασκαλία στην ενεργητική μάθηση, μέσω καλά σχεδιασμένων δραστηριοτήτων • στη μετατόπιση από την αναπαραγωγή γνώσεων στην οικοδόμηση και εφαρμογή των νέων γνώσεων για την επίλυση προβλημάτων • στην καλλιέργεια δεξιοτήτων υψηλού επιπέδου για την επίλυση προβλημάτων (αναλυτική σκέψη, αφαιρετική ικανότητα, κριτική σκέψη, μοντελοποίηση λύσεων, δημιουργική ικανότητα κ.α.).
Παιδαγωγική αξιοποίηση των νέων τεχνολογικών περιβαλλόντων Με βάση την προηγηθείσα ανάλυση, γίνεται φανερό ότι οι ΤΠΕ αντιμετωπίζονται ως εργαλεία ενταγμένα στο ευρύτερο μαθησιακό περιβάλλον με στόχο να βοηθήσουν τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες και να οικοδομήσουν νέες γνώσεις. Η παιδαγωγική χρήση των υπολογιστών, ως εργαλεία γνωστικής ανάπτυξης, θα πρέπει να επικεντρώνεται σε παραγωγικές δραστηριότητες (δημιουργική έκφραση, επίλυση προβλημάτων, εξάσκηση και χειρισμός γλωσσικών στοιχείων, μοντελοποίηση μαθηματικών αντικειμένων και εννοιών του φυσικού κόσμου, ανάπτυξη προγραμμάτων κ.λπ.). Όμως, η χρήση των ΤΠΕ δεν οδηγεί από μόνη της στη μεταφορά δεξιοτήτων υψηλού επιπέδου. Η επιτυχία μιας μαθησιακής δραστηριότητας που βασίζεται στις ΤΠΕ εξαρτάται από τον παιδαγωγικό σχεδιασμό της, δηλαδή ποιοι είναι οι μαθησιακοί στόχοι, ποιες είναι οι μαθησιακές στρατηγικές και μεθοδολογίες, ποιες οι ενέργειες των μαθητών και ο βαθμός ενεργοποίησής τους, ποιος ο ρόλος του εκπαιδευτικού κ.λπ. Στα πλαίσια του σχεδιασμού και της οργάνωσης μαθησιακών δραστηριοτήτων, με στόχο την οικοδόμηση των νέων γνώσεων, είναι απαραίτητη η χρήση εργαλείων που απαιτούν την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών και όχι απλά την παθητική συμμόρφωσή τους. Οι ΤΠΕ εντάσσονται σε ολοκληρωμένα περιβάλλοντα μάθησης που ενισχύουν και εμπλουτίζουν τις μαθησιακές διαδικασίες και υποστηρίζουν τις ατομικές ανάγκες κάθε μαθητή. Κατά συνέπεια, το πλαίσιο του διδακτικού σχεδιασμού μαθησιακών με χρήση ΤΠΕ καθορίζεται από τρεις παράγοντες και την οργάνωσή τους: το εκπαιδευτικό υλικό που θα χρησιμοποιηθεί, τη μαθησιακή υποστήριξη (scaffolding) που θα δοθεί στους
1