De Heilige Geschiedenis - Jonathan Black

JONATHAN BLACK DE HEILIGE GESCHIEDENIS

Jonathan Black is uitgever in Engeland. Hij studeerde filosofie en theologie in Oxford. Zijn boeken zijn het resultaat van een leven lang lezen, toonaangevende auteurs op dit gebied uitgeven, en rondhangen in antiquariaten.

Welke rol hebben engelen en andere bovennatuurlijke wezens gespeeld in onze geschiedenis?

In zijn boek toont Jonathan Black ons dat engelen een belangrijke plaats innemen in mythen, folklore en religieuze testamenten.

Hij laat zien hoe engelen sinds de schepping onze perceptie van de wereld hebben bepaald. Blacks expertise werpt nieuw licht op bekende spirituele verhalen. Soms staan engelen centraal, soms zijn ze bijna onzichtbaar, maar in alle verhalen zijn ze aanwezig, en steeds geven ze ons leven en de wereld om ons heen vorm.

DE HEILIGE GESCHIEDENIS Het verhaal volgens engelen, mystici en andere bovennatuurlijke wezens

JONATHAN BLACK

Ik herken in dit diep spirituele boek de wereld die ik ervaar. De auteur heeft belangrijk werk verricht met en namens engelen, door te laten zien hoe zij te werk gaan in de wereld. – Lorna Byrne, auteur van Engelen in mijn haar, over De geheime geschiedenis van de wereld

De heilige geschiedenis Het verhaal volgens engelen, mystici en andere bovennatuurlijke wezens

Jonathan Black

Inhoud

Voorwoord Inleiding, de mystieke visie 1. De dauw daalt zachtjes neer 2. Moeder Aarde en Vadertje Tijd 3. De engel MichaÍl en de slang 4. De spinvrouw weeft haar betoverende web 5. Isis en het mysterie van de perfecte pasvorm 6. Goddelijke geliefden en engelachtige vrouwen 7. Odin en de evolutietheorie van de engelen 8. Het verhaal van de geliefde ring 9. Machtige mensen, befaamde mensen 10. De goden wenden zich tot de mensen om hulp 11. Orpheus, de sfinx en het tijdslot 12. Noach en de wateren der vergetelheid 13. Rama en Sita – de geliefden in het bos 14. Krishna, Sneeuwwitje en de zeven melkmeisjes 15. Gilgamesj en het elixer der onsterfelijkheid 16. Abraham, de vader van het denken met je hoofd 17. Mozes en de oorlogsgoden 18. Salomo, seks en schoonheid 19. Elia tussen de werelden 20. Het verhaal van de Boeddha 21. Socrates en zijn demon 22. Jezus keert de wereld binnenstebuiten

9 18 23 29 33 40 45 51 60 68 74 82 89 100 105 113 121 127 138 150 159 169 177 188

23. De zon in het midden van de nacht 24. Het tijdperk der wonderen 25. De berg komt naar Mohammed 26. Karel de Grote en de paladijnen van de pijn 27. Parzival zet zichzelf voor gek 28. Verhalen van duizend-en-een nacht 29. De heilige Franciscus neemt het evangelie serieus 30. De nieuwe Arabische manier van liefhebben 31. Dante, de tempeliers en de minst begaanbare weg 32. Christian Rosenkreuz en de geboorte van yoga 33. Jeanne en de sleutel tot de kleine deur 34. De elfen zijn uit op onze levenslust 35. Paracelsus en de mysteriÍn van spirituele genezing 36. De schoenmaker heeft een andere manier van weten 37. Shakespeare en de rozenkruisers 38. Bovennatuurlijke verhalen in het tijdperk van de wetenschap 39. Napoleon, de grote magneet van zijn tijd 40. Abraham en Bernadette 41. De zonderlinge prins 42. Het grote geheim van deze wereld 43. Het verhaal van het leven na de dood 44. Jung en zijn demon 45. Fatima en de geheimen van de beschermengel 46. Hitler en de Hongaarse engelen 47. Sine qua non‌ 48. Lorna Byrne en de mystiek van alledag Conclusie Noten Bibliografie Dankwoord Register

203 216 227 234 242 250 264 272 284 295 305 317 328 338 350 364 375 383 394 406 414 420 428 436 442 453 462 468 518 524 525

Voorwoord

De verhalen die in dit boek zijn bijeengebracht en opeenvolgend worden verteld, vormen tezamen een soort van volksgeschiedenis van de wereld.

Maar meer nog dan dat zijn ze op verschillende niveaus werkzaam. Ze maken deel uit van een mystieke traditie.

In veel verhalen worden dramatische gebeurtenissen beschreven die zich niet in de stoffelijke wereld, maar in het rijk der goden, engelen en andere spirituele wezens afspelen. In veel verhalen worden mensen gevolgd die onverwacht te maken krijgen met goden en engelen, reizigers tussen de werelden die doorschieten naar alternatieve werkelijkheden. Deze verhalen maken wellicht inzichtelijk hoe het voelt wanneer het spirituele rijk inbreekt in de dagelijkse gang van zaken, wanneer spirituele wezens doorkomen, wanneer we plotseling een aanwezigheid voelen of wanneer we, misschien onopzettelijk, een wereld betreden die anders is, die ondersteboven is en binnenstebuiten.

Veel van deze verhalen sluimerden lang in het collectieve geheugen, maar kunnen ook vandaag de dag ons bloed nog sneller doen stromen, omdat ze staan voor grote veranderingen in de spirituele evolutie – of, in moderne termen, keerpunten in de evolutie van het bewustzijn.

Volgens de mystieke traditie is deze evolutie het ontvouwen van een goddelijk plan. Grote spirituele wezens leiden ons van tijdperk tot tijdperk, gefaseerd, lokken ons uit de tent en helpen ons evolueren. Als we vechten, als we liefhebben, als we tot het uiterste worden beproefd en een soort van overwinning ervaren in een soort van nederlaag, volgen we in de voetsporen van de goden en de engelen, volgen we betekenisvolle gedragspatronen die zij voor ons hebben uitgestippeld.

Maar net als met alle mystieke zaken, is deze geschiedenis niet simpelweg lineair.

– 9 –

De

heilige geschiedenis

Omdat tijd in de spirituele werelden niet op dezelfde wijze werkt, kan er sprake zijn van historische gebeurtenissen die in zekere zin nog steeds plaatsvinden. Gebeurtenissen in de wereldgeschiedenis kunnen ook kort worden samengevat in al onze individuele levens, waardoor ieder van ons een ballingschap in de woestijn door moet maken en op zoektocht gaat naar de heilige graal. Sommige gebeurtenissen worden misschien opnieuw opgevoerd als onderdeel van een religieuze ceremonie. Het verhaal bijvoorbeeld dat tot ons gekomen is als Assepoester, is afgeleid van het heilige drama van Isis dat in de tempels van het oude Egypte werd opgevoerd. Sommige verhalen, waaronder die over wedergeboorte, maakten misschien deel uit van inwijdingsrituelen, waarbij iemand opnieuw werd ‘geboren’ in een hogere bewustzijnsstaat. En sommige van deze rituelen worden ook nu nog in het geheim uitgevoerd.

Deze verhalen zijn, in de vorm waarin ze tot ons zijn gekomen, bedoeld om wijsheid in zich te dragen. Het zijn ‘leerverhalen’, bedoeld om in te werken op wat we tegenwoordig een onbewust niveau noemen, maar ze zijn ook bedoeld ons te helpen bewuster te worden van de vormen en mystieke patronen in ons leven. Ik durf te beweren dat dit een van de redenen is waarom verhalen belangrijk zijn.

Verhalen, wil ik maar zeggen, hebben de neiging om de immanentie, de innerlijke aanwezigheid, van het goddelijke in de menselijke ervaring te laten zien.

Daarom kunnen er in verhalen die volstrekt fictief lijken, grote gebeurtenissen worden aangetroffen die betrekking hebben op het ontvouwen van de spirituele geschiedenis van de wereld – in verhalen over elfen, in de Verhalen van duizenden-één-nacht en in volksverhalen over ontmoetingen met elementalen en de geesten van de doden.

Geen groots verhaal is louter fantasie, en evenmin is fantasie dat.1 •

•

•

Deze verhalen zijn chronologisch geordend. In de eerste hoofdstukken vertel ik de grote verhalen over het begin van de mens, om te laten zien hoe de fundamenten van de menselijke conditie tijdperk na tijdperk, gefaseerd, gelegd werden.

Goddelijke inmenging en intelligente interactie met spirituele wezens, spirituele begeleiding, spirituele beproevingen – dit alles staat niet ter discussie in deze vroege verhalen en is er groots in beschreven. De vertellers van deze mythische verhalen waren niet geïnteresseerd in de stoffelijke wereld op de manier waarop

– 10 –

Voorwoord

wij er sinds de wetenschappelijke revolutie geïnteresseerd in zijn geraakt. Voor hen was het wonder, het grote wonder, niet zozeer de schoonheid en complexiteit van de uiterlijke wereld als wel de schoonheid en complexiteit van de innerlijke wereld, die van de subjectieve ervaring. Die verklaarden waarom we de wereld ervaren zoals we dat doen.2 Dus het was vanwege de hartstocht van Venus voor Adonis dat verlangen soms destructief kan zijn. Het was omdat Loki, de Noorse Lucifer, een magische ring stal die door dwergen gesmeed was dat zelfs de besten onder ons bezitterig kunnen worden en kleinzielig zelfzuchtig. Vanwege Odin en Mercurius zijn we intellectueel nieuwsgierig. Vanwege de zonnegod hebben we de zekerheid dat wanneer we hartgrondig handelen en alles op alles zetten, we uiteindelijk de krachten der duisternis zullen overwinnen.

Verderop in het boek zullen we zien dat er dankzij Mozes een passie voor rechtvaardigheid als een machtige rivier door ons heen stroomt. Vanwege de Boeddha kunnen we medeleven voelen voor alle levende wezens, en vanwege alle grote mystici van Arabië hebben we de gelukzaligheid leren kennen van het verliefd worden.

Het verhaal van de middeleeuwse grondleggers van de hatha yoga is verbonden met het verhaal van Christian Rosenkreuz en de introductie van de leringen betreffende de chakra’s in de stroom van het westerse mystieke denken. We zullen zien dat een van de twee grote denkers over spiritualiteit in de moderne tijd, Carl Gustav Jung, adviezen kreeg van een onbelichaamde geest, net zoals Socrates van zijn demon. De andere grote onderzoeker van het spirituele in de moderne tijd, Rudolf Steiner, deed verslag van de reis van een geest na de dood.

Sommige onderwerpen zullen terugkeren, en sommige hoofdpersonen ook, zoals de soms gevaarlijke en verontrustende figuur van de Groene, die in verschillende vormen opduikt en uiteindelijk nog zijn opwachting zal doen om het eind van de wereld zoals we die kennen aan te kondigen.

In sommige hoofdstukken heb ik een uitleg van de verhalen meegenomen, om de keerpunten in de geschiedenis die ermee gedramatiseerd worden, zo expliciet mogelijk te maken. In andere gevallen ben ik terughoudend geweest met zelf tussenbeide te komen.

Ik beschouw het als vanzelfsprekend dat, zoals Ibn Arabi – een soefi-mysticus en lichtend voorbeeld in dit boek – al zei: ‘Geen enkele religie kan de werkelijkheid van God volledig tot uitdrukking brengen.’ Door heel het boek kijk ik naar het werk en de leringen van scholen als die van de kabbalisten, de soefi’s, hermetische

– 11 –

De

heilige geschiedenis

scholen, die van de rozenkruisers, de vrijmetselaars, theosofische en antroposofische scholen, en ook naar het werk van individuele mystici als Plato, Plotinus, Paracelsus, Christian Rosenkreuz, Jakob Böhme, Rudolf Steiner en Lorna Byrne, waarbij ik me de vraag stel of hun beweringen over de wijsheid uit de oudheid ons kunnen helpen een taal te vinden om er in moderne bewoordingen over te kunnen praten.

Ook kijk ik naar het werk van de grote verhalenvertellers van de moderne tijd, schrijvers die zich afvragen of er een mystieke dimensie is aan onze levens, of de wereld doordesemd is van betekenis die wij er niet hebben ingelegd, of we echt betrokken zijn in interacties met onbelichaamde intelligentie. In dit tijdperk van wetenschappelijk materialisme is dit wellicht de grote filosofische vraag, en schrijvers, van Dostojevski en George Eliot tot David Foster Wallace, hebben gezocht naar mysterieuze patronen, mystieke trances en andersoortige invloeden, en niet zozeer in de epische levens van helden, maar in het gewone dagelijkse leven.

•

•

•

Dit boek heb ik deels geschreven om een buitensporige vraag te kunnen stellen: Wat nu als de beweringen van de wereldreligies waar zijn? Hoe zou de geschiedenis er dan uitzien? Is het mogelijk om een creationistische beschrijving te geven van de schepping die niet onmiddellijk door geleerden wordt afgedaan als absurd?

Wat nu als andere gedurfde beweringen waar zijn? Wat als Jeanne d’Arc echt werd gestuurd door engelen toen ze de Engelse legers versloeg? Wat nu als Bernadette uit Lourdes echt bezocht werd door de maagd Maria?

Natuurlijk is het niet mogelijk om deze buitengewone gebeurtenissen wetenschappelijk te bewijzen, maar wanneer je ze met elkaar verweeft om tot een historische vertelling te komen, zou er dan een samenhangend verslag van de wereld tevoorschijn komen dat zich kan meten met de conventionele, wetenschappelijk verantwoorde verhandelingen? Kan er een betekenisvolle geschiedenis gedestilleerd worden uit de verhalen over de tussenkomst van engelen, mystieke visioenen en paranormale ervaringen, uit het puin dat door conventionele geschiedschrijvers wordt genegeerd?

Is het mogelijk om dezelfde patronen terug te vinden in de wereld van vandaag?

Komen de grote spirituele wezens nog steeds zo beslissend tussenbeide als ze dat deden in de levens van Mozes en Jeanne d’Arc? In het laatste gedeelte van het boek

– 12 –

Voorwoord

staan verhalen over de verontrustende ervaringen van een Amerikaanse president, van wonderen waar duizenden mensen in Spanje getuige van waren, van engelen die aan de joden verschenen die door de nazi’s in Hongarije ter dood gebracht werden, en aan schoolkinderen die door een rebellenleger in Kongo werden aangevallen, maar ook aan mensen die heel gewone levens leidden. De heilige geschiedenis levert bewijs van ervaringen uit de eerste hand van het bovenaardse door de eeuwen heen, en ik kan wel zeggen dat alleen al de hoeveelheid maar ook de samenhang van de getuigenissen opmerkelijk is.3 •

•

•

We leven op het snijpunt van twee vlakken, een mentaal vlak en een fysiek vlak, en we kunnen van het ene naar het andere overspringen. Beide vlakken strekken zich uit tot in de verte en roepen de vraag op waar we vandaan komen en waar we naar onderweg zijn.

Filosofen uit alle tijden hebben zich afgevraagd welk vlak er het eerst was en welk betrouwbaarder is of beter te doorgronden. Is het ene voor zijn bestaan afhankelijk van het andere? De filosofische vraag met de grootste implicaties voor hoe we de wereld zien is: Wat is echter – geest of materie?

En hieruit volgt de vraag of we hier zijn omdat het universum ons zo gemaakt heeft, of is het universum zoals het is, omdat het bedoeld is om ons te creëren? Is geest het primaire bestanddeel van het universum? Zijn waarde en betekenis inherent aan het universum? Zijn elementaire morele wetten ingeweven in de stof van het universum? Of hebben wij ze bedacht?

Hebben wij de liefde bedacht?

Geloven dat geest eerst kwam en in zekere zin echter is, is de religieuze of spirituele kijk op het leven, en is wat vrijwel iedereen het grootste deel van de geschiedenis geloofde.4 Geloven dat de materie eerst kwam, is het materialistische en atheïstische standpunt. Dat begon aan populariteit te winnen met de komst van de wetenschappelijke revolutie en is nu het gangbare standpunt, in ieder geval onder de hoogopgeleide elite. Het intellectueel overheersende standpunt van tegenwoordig stelt dat geest of bewustzijn ontstond door een toevallige mengeling van bepaalde chemische stoffen.

De filosofische term voor het ‘de geest kwam eerst’-standpunt is idealisme. Het is wat verwarrend, want buiten de academische wereld wordt deze term vaker ge-

– 13 –

De

heilige geschiedenis

bruikt voor de jacht op hoge idealen, terwijl filosofiestudenten haar beschouwen als een curieuze kennistheorie waar niemand meer echt in gelooft en die voor het laatst serieus verdedigd werd in de achttiende eeuw, door bisschop Berkeley.

Het grootste deel van de geschiedenis was het idealisme echter een kosmologie en een alomvattende, oprechte levensfilosofie. De meeste mensen ervoeren de wereld op een wijze die ermee samenhing – wat we ‘volks idealisme’ zouden kunnen noemen.5 De meesten geloofden dat er ‘in den beginne’ sprake was van een grote, kosmische geest – ‘God’ in de westerse tradities. Ze meenden ook dat deze kosmische geest het heelal in antwoord op hun gebeden en diepste hoop en vrees kon herschikken, hen begeleiding bood en hen beloonde of strafte voor hun daden.

Soms ervoeren ze een spirituele aanwezigheid en soms iets wat we nu collectieve hallucinaties zouden noemen.6 De intellectuele elite van vandaag, die zich vierkant achter het wetenschappelijk materialisme schaart, heeft de neiging om lacherig te doen over mystieke en spirituele ervaringen, om ze af te doen als flauwekul. Liever dan enige serieuze poging om zich te verdiepen in de gegevens met betrekking tot spirituele ervaringen doen atheïsten alsof het een uitgemaakte zaak is. Maar we hoeven niet noodzakelijkerwijs te accepteren dat er geen doorslaggevend bewijs is voor wat er ‘in den beginne’ gebeurde – dat er feitelijk geen enkel bewijs voor is. Er bestaan ook slechts minieme flintertjes bewijs voor de oerknal en al helemaal geen bewijs voor wat zich daarvoor afspeelde. Als het gaat om het begin van de schepping hebben gelovigen noch atheïsten een poot om op te staan. Enorme bouwwerken van speculatie staan te balanceren op speldenpuntjes bewijs.7 Op dit gebied en vele andere gebieden is zekerheid een ongepaste reactie op de aard en hoeveelheid van de bewijzen die we hebben.

De Amerikaanse filosoof Alvin Plantinga bepleit in een recent boek van hem dat we niet kunnen uitsluiten dat de evolutie volgens een ontwerp gebeurt – maar dat we het tegenovergestelde ook niet kunnen uitsluiten.8 •

•

•

Zijn er, nu wetenschappelijk bewijs schaars is, andere bronnen van kennis om uit te putten?

Het woord mystiek komt van mystae, uit het oude Griekenland, waar bepaalde individuen werden uitverkoren om ingewijd te worden in genootschappen die

– 14 –

Voorwoord

mysteriescholen genoemd worden en die verbonden waren met de grote, openbare tempels. Iedereen wist van het bestaan van deze scholen, maar slechts enkelingen hadden het voorrecht om te ontdekken wat er werd onderwezen. In deze hoogst geheimzinnige oorden werden de mystae onderwezen en uitgevoerd door een reeks extreme beproevingen die lange perioden van vasten en zintuiglijke ontberingen, spirituele oefeningen en wellicht ook verdovende middelen behelsden.

Mystici konden door de sluier dringen die de spirituele wezens voor de meeste mensen ontoegankelijk maakt. Ze konden rechtstreeks en welbewust communiceren met de opbouwende krachten van het universum; krachten die volgens het idealisme het grootste deel van onszelf en onze omgeving beheersen.

We zullen later zien dat de esoterische kennis die de ingewijden opdeden, in de basis een praktische kennis was van de manipulatie van de materie door de menselijke geest, die begon met de menselijke fysiologie. Ingewijden leerden hoe ze psychosomatische effecten in het menselijk lichaam teweeg konden brengen en vervolgens hoe ze de materie enkel met hun geestkracht buiten het lichaam konden manipuleren. Daardoor konden ze in de wereld werken op manieren die voor het gewone dagelijkse bewustzijn ontoegankelijk bleven. Ze konden profeten worden of genezers, of andere buitengewone gaven tentoonspreiden. Ze konden nieuwe ideeĂŤn voortbrengen in de kunst, de filosofie en de wetenschappen. Ze kenden de spirituele algoritmes waarmee de kosmische geest de wereld om ons heen vormgeeft. We zullen nog zien dat ze dit soms met wiskundige precisie wisten. Veel van de grootste Grieken en Romeinen, waaronder Socrates, Plato, Aischylos, Pindaros, Ovidius, Vergilius, Seneca en Cicero waren ingewijden in deze scholen.

Zowel toen als nu bewerkstelligden deze inwijdingstechnieken bij sommige mystici andere zijnsstaten, en andere manieren van weten die ermee gepaard gaan, terwijl andere mystici simpelweg geboren werden met dit vermogen. In De heilige geschiedenis zullen we van de getuigenissen van beide typen mystici iets kunnen leren. De geschiedenis die hier verteld wordt, is het menselijke verhaal, zoals mensen met dit andere of hogere bewustzijn, met deze andere manier van weten, er ons over bericht hebben. Door te putten uit de wijsheid van mystici door de eeuwen heen, waaronder Ibn Arabi, Hildegard von Bingen, Rudolf Steiner en de opmerkelijke moderne mystica Lorna Byrne, heb ik geprobeerd duidelijk te maken wat spirituele wezens bedoelen met hun interventies in de levens van mensen.

Dit boek is een visionaire geschiedenis, en zoals ik al zei: ik kan niets hard maken.

Dat zou onmogelijk zijn. Maar het fascineert me al heel lang dat op het niveau

– 15 –

De

heilige geschiedenis

van de spirituele en mystieke ervaring alle grote religieuze tradities samenvallen.

De ervaringen van een yogi in de bossen van India, een derwisj in de Arabische woestijn en Lorna Byrne in een buitenwijk van Dublin vertonen opmerkelijk veel overeenkomsten. Soefi-mystici spreken over een anderwereld, een plek met een objectieve werkelijkheid die je via de verbeelding kunt betreden. Mensen gaan die werkelijkheid binnen door poorten in vele verschillende delen van de wereld, en komen toch op dezelfde plek samen en ontmoeten dezelfde spirituele wezens.

•

•

•

Aan het eind van het boek wil ik komen met wat ik ‘het argument vanuit de onmiddellijke persoonlijke beleving’ noem: indien het zo is dat het universum is geschapen door een kosmische geest, dan zou onze gewaarwording ervan heel anders moeten zijn dan wanneer het allemaal toevallig zo gegaan is.

Hoe dienen we onze ervaring te beoordelen, hoe kunnen we hem in dit licht beproeven? Bewijzen ten faveure van een kosmische geest zullen al gauw in de categorie van het mystieke vallen. Maar we vinden het moeilijk om in abstracties te spreken over mystieke ervaringen. Afgezien van enkele nauwelijks bekende mystici hebben slechts weinigen geprobeerd dit te doen, met als gevolg dat we geen taal tot onze beschikking hebben om de ervaring te beschrijven. En omdat we het moeilijk vinden om te praten – of te denken – over mystieke ervaringen, is de kans groot dat we het niet eens merken als we een mystieke ervaring hebben.

George Eliot schreef over dit onvermogen tot herkennen: ‘De gouden ogenblikken in de loop van het leven haasten zich aan ons voorbij en we zien niets dan zand; de engelen komen ons opzoeken en dat weten we pas als ze alweer weg zijn.’9 Dus hoe kunnen we, bij gebrek aan een conceptueel kader, dergelijke ervaringen – en de vragen over leven en lot – beschouwen? Stel je eens voor dat verhalen er een arena voor zouden kunnen zijn…

Voor de wetenschappelijke revolutie was het menselijk bewustzijn gericht op bepaalde kernfeiten van de menselijke conditie: dat we heel weinig inspraak hebben in de grote gebeurtenissen in ons leven, dat de gebeurtenissen met de meeste impact op ons geluk zich ongevraagd aandienen en dat er een sturende intelligentie aan het werk is die niet van onszelf is. Dit soort ideeën doen vandaag de dag niet veel opgeld meer, maar de Amerikaanse schrijver David Foster Wallace schreef:

– 16 –

Voorwoord

Zowel de kussen van het lot als de verdovende dreunen die het uitdeelt zijn illustratief voor de fundamentele persoonlijke machteloosheid van een individu met betrekking tot de werkelijk betekenisvolle gebeurtenissen in zijn leven, dat wil zeggen dat bijna niets belangrijks dat je ooit is gebeurd, gebeurde omdat je het zelf zo bewerkstelligd had. Het noodlot heeft geen pieper; het noodlot schiet altijd goedgekleed uit een steeg met een soort van ‘pssst’ dat je gewoonlijk niet eens kunt horen, omdat je je van of naar iets belangrijks aan het haasten bent.10 Er gaat een grote en sterke waarheid schuil onder al deze overwegingen over de betekenis van het leven. Zonder een eerder bestaande kosmische geest om er betekenis aan te geven, kan het heelal, het leven zelf, per definitie geen enkele intrinsieke betekenis hebben – enkel de tijdelijke, gedeeltelijke betekenissen die we erop verkiezen te projecteren. Zonder een eerder bestaande kosmische geest, heeft besef van het noodlot geen enkele zin.

En toch hebben veel mensen ingevingen van een hogere en absolute orde. De wereld is tegen ons; we hebben pech; we ontspringen de dans maar worden op een ander moment toch beproefd; we hebben voorgevoelens; toevallige samenlopen van omstandigheden; dromen die ons iets proberen duidelijk te maken; we weten plotseling met volstrekte zekerheid wat iemand anders denkt; we voelen ons speciaal verbonden met mensen die we ontmoeten; we ervaren soms een moment waarvan we weten dat alles in ons leven daarvoor bedoeld was; we worden verliefd en weten zeker dat het onontkoombaar is…

Verhalen over bovenaardse patronen en mystieke sporen kunnen ons gevoelig maken voor dergelijke patronen in onze eigen belevingen. Ze moedigen ons aan alert te zijn op complexe, subtiele, innerlijke gebeurtenissen die, indien het idealisme een juist beeld schetst van de wereld, tegelijkertijd ervaringen zijn van de innerlijke werkingen van de wereld en bewijs van de enorme krachten die samenwerken om de wereld te scheppen, te onderhouden en voort te bewegen. De verhalen in dit boek zijn gekozen om zulke patronen zichtbaar te maken.

Wanneer we verhalen lezen, betreden we een mysterieuze plek vol van paradoxen en raadsels en puzzels, en we kunnen maar beter beseffen dat het leven ook zo is.

Het fictieve opent zich voor onze eigen diepten en de diepten van de wereld waarin we leven. Het kan ons een wereld laten zien die doordesemd is van intelligente energie, een wereld die met ons wil communiceren…

Ik hoop dat je van deze verhalen zult genieten en ze zult lezen in de geest waarin ze bedoeld zijn.

– 17 –

Inleiding

De mystieke visie

‘God beware ons voor kortzichtigheid.’

– William Blake

Er zijn mensen onder ons die de wereld der engelen net zo duidelijk kunnen waarnemen als de rotsen en stenen en bomen die wij zien. Voor deze mensen bestaan allerlei benamingen, en sommige daarvan zijn heel grof, maar hier zullen we hen mystici noemen.1 Soms leven en werken ze binnen religieuze organisaties, maar vaker staan ze op zichzelf. Ze hebben de neiging om solitair te zijn, lijken eenzame figuren.

Religieuze organisaties hebben altijd een beetje in hun maag gezeten met mystici.

Wanneer je een oprechte, hardwerkende pastoor bent die bidt om vertrouwen maar zich in zijn diepste wezen zorgen maakt omdat hij nog nooit een mystieke ervaring van betekenis heeft gehad, moet het heel moeilijk zijn om een jonge vrouw in de buurt te hebben die de godganse dag met engelen praat. Hoe kun je het kerkelijk dogma met overtuigingskracht verdedigen als je vermoedt dat anderen directe en persoonlijke ervaringen hebben met een werkelijkheid die jij alleen theoretisch kent?

Het spreekt voor zich dat atheïsten zich ook vijandig opstellen tegenover mystici. Voor hen zijn visioenen van engelen niets meer en niets minder dan waanvoorstellingen. Ik ben me er maar al te zeer van bewust dat als bepaalde psychiaters van de autoritaire aanpak sommige van mijn vrienden in hun vingers zouden krijgen, ze zouden proberen hen als schizofrenen weg te zetten.2

– 18 –

Inleiding

Geconfronteerd met een dergelijke vijandigheid dient een vrij algemeen misverstand te worden opgehelderd: de mystieke visie is niet per se onverenigbaar met de wetenschappelijke visie. Mystici trekken het bewijs dat onze ogen leveren niet in twijfel. Ze zeggen zelfs niet dat het leven lang niet zo afgemeten en ordentelijk in zijn werk gaat als de wetenschap het beschrijft.

Wat ze wel zeggen is dat gebeurtenissen plaatsvinden omdat engelen en andere spirituele wezens dat zo organiseren. Omdat die er achter de coulissen voor zorgen dat ze gebeuren.

Hoe ze dit weten? Soms zien mystici alleen wat wij ook zien – de stoffelijke wereld.

Maar soms komen ze in een visionaire gemoedstoestand waarin de stoffelijke wereld uit het zicht verdwijnt en ze alleen nog de spirituele wereld zien.3 Op andere momenten zien ze hoe de werelden met elkaar verweven zijn. Een mysticus kan een gebeurtenis waarnemen met zijn twee fysieke ogen – zoals een moeder die besluit om de veiligheidsgordel te controleren die het kinderzitje van haar baby op zijn plek houdt – terwijl ze tegelijkertijd waarneemt met een derde, meer spiritueel oog. Vanuit dit standpunt bekeken dringt de beschermengel op de schouder van de moeder er bij haar op aan om zich om te draaien en de riem nogmaals te controleren, omdat de sluiting niet goed bevestigd is. Wanneer ze hier gehoor aan geeft, laat de beschermengel een dankbare glimlach zien en licht hij op met een stralend en helderblauw licht van begrip.

Wat het derde of spirituele oog waarneemt, mag zich buiten de stoffelijke wereld bevinden, maar daarmee is nog niet gezegd dat het onverenigbaar is met wat de andere twee ogen zien. Het is eerder zo dat het een nieuwe dimensie opent die verweven is met de stoffelijke wereld, maar zich er ook buiten bevindt.4 •

•

•

Het is belangrijk om je van deze dubbele visie bewust te zijn, wanneer we naar de schepping kijken. Mystici en wetenschappers nemen hier, volgens mij, dezelfde reeks gebeurtenissen waar. Ze bekijken het alleen vanuit volstrekt verschillende standpunten.

Wanneer je hoofdstuk 1 van Genesis openslaat in een geautoriseerde versie van de Bijbel, vindt de reeks gebeurtenissen als volgt plaats: God zei: Er moet licht komen… Laat er een hemelgewelf zijn dat de wateren van elkaar scheidt… Laat er droog land verschijnen… Laat de aarde gras voortbrengen…

– 19 –

De

heilige geschiedenis

Laat de wateren in overvloed bewegende, levende wezens voortbrengen… Laat de aarde… allerlei levende wezens voortbrengen… Laat ons de mens maken…

God schept de wereld met mathematische precisie.

(Illustratie uit Brunetto Latini’s Li Livres dou Trésor.)

Wat wordt hier beschreven, als je geen acht slaat op de poëtische taal? Het is een reeks waarin subatomaire deeltjes (licht) gevolgd worden door gas (hemelgewelf), gevolgd door vloeistoffen (de wateren), vaste stoffen (droog land), primitief vegetatief leven (gras), primitief zeeleven (de wateren brengen in overvloed bewegende, levende wezens voort), landdieren (allerlei levende wezens) en uiteindelijk anatomisch moderne mensen (laat ons een mens maken). Zo beschouwd is Genesis verenigbaar met de moderne, wetenschappelijke visie.

Atheïsten die de Bijbelse geschiedschrijving van de schepping onderuit willen halen, doen altijd schamper over het idee dat de schepping in zeven dagen plaatsvond. Maar de Bijbel heeft nooit willen beweren dat de wereld in zeven dagen werd geschapen in de moderne zin van het woord ‘dag’, want een dag is de scheppingsmaat van de omwenteling van de aarde in relatie tot de zon, en in den beginne bestonden noch de aarde, noch de zon.

In Genesis moet het woord ‘dag’ staan voor een gigantische tijdseenheid, zoiets als een eeuwigheid. Genesis legt verslag van gebeurtenissen van voor de tijd zoals wij die

– 20 –

Inleiding

Aartsengel Rafaël die naar Adam en Eva werd gezonden.

(Illustratie uit Miltons Paradise Lost door Gustave Doré.)

– 21 –

De

heilige geschiedenis

kennen, kon worden gemeten, misschien zelfs van voor de tijd bestond. Dus wat is het probleem? Waarom die weerzin? Omdat Genesis zegt dat God deze reeks gebeurtenissen voorzag. De schepping was zijn bedoeling en hij maakte dat het gebeurde.

Hij zei: ‘Laat het gebeuren’. En zag dat het goed was.

•

•

•

De Bijbel zegt ook dat engelen hem hielpen bij de tenuitvoerlegging van zijn plan en dat ze zich erin verheugden.5 De Bijbel is de bron van veel verhalen over engelen, maar er bestaan ook andere bronnen, waarvan sommige net zo oud zijn. De mythen en legenden van de joden, de Talmoed en de mystieke tradities van de kabbala, die we later nader zullen onderzoeken, borduren voort op de beschrijvingen van engelen in de Bijbel.6 Mystici hebben altijd beweerd inzicht te hebben in de rol van de engelen die niet zo expliciet voorkomen in de Heilige Schrift, maar waar wellicht toch – in gecodeerde vorm – op wordt gezinspeeld. In de joodse en christelijke mystieke traditie speelde de aartsengel Michael bijvoorbeeld een speciale rol bij de schepping van de menselijke vorm, en de daden en persoonlijke kenmerken van Michael en andere engelen liggen verscholen tussen de letters en woorden van Genesis. We zullen zien dat er ook in andere religies heilige en mystieke tradities zijn die dezelfde soort verhalen lijken te vertellen over dezelfde wezens.

Laten we nu eens een blik werpen op de weidse vergezichten die deze mystici en visionairen ons hebben geboden, de panorama’s van heerscharen van engelen, dynastieën van engelen, engelenaanvoerders, engelachtige helden en ja, slechte engelen. In wat nu volgt zullen we melkwegstelsels zien uitzetten en imploderen en beschavingen van engelen zien opkomen en ondergaan.

Zijn de gevechten van engelen het product van de menselijke fantasie, zoals atheïsten keer op keer benadrukken? Of zijn onze levens en liefdes echo’s van de levens en liefdes van engelen?

Sint-Michael die helpt vorm te geven aan de mens. (Italiaans miniatuur uit de dertiende eeuw.)

– 22 –

JONATHAN BLACK DE HEILIGE GESCHIEDENIS

Jonathan Black is uitgever in Engeland. Hij studeerde filosofie en theologie in Oxford. Zijn boeken zijn het resultaat van een leven lang lezen, toonaangevende auteurs op dit gebied uitgeven, en rondhangen in antiquariaten.

Welke rol hebben engelen en andere bovennatuurlijke wezens gespeeld in onze geschiedenis?

In zijn boek toont Jonathan Black ons dat engelen een belangrijke plaats innemen in mythen, folklore en religieuze testamenten.

Hij laat zien hoe engelen sinds de schepping onze perceptie van de wereld hebben bepaald. Blacks expertise werpt nieuw licht op bekende spirituele verhalen. Soms staan engelen centraal, soms zijn ze bijna onzichtbaar, maar in alle verhalen zijn ze aanwezig, en steeds geven ze ons leven en de wereld om ons heen vorm.

DE HEILIGE GESCHIEDENIS Het verhaal volgens engelen, mystici en andere bovennatuurlijke wezens

JONATHAN BLACK

Ik herken in dit diep spirituele boek de wereld die ik ervaar. De auteur heeft belangrijk werk verricht met en namens engelen, door te laten zien hoe zij te werk gaan in de wereld. – Lorna Byrne, auteur van Engelen in mijn haar, over De geheime geschiedenis van de wereld