rlijn-NL.indb 1
Fiets & The City
berlijn
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 3
inhoud ZO GEBRUIK JE DEZE GIDS 4 Fietsstad Berlijn 6 Mitte 10 Prenzlauer Berg 16 Kreuzberg en KreuzKรถlln 22 Charlottenburg 28 Wedding 34 RACEN EN TRAINEN 40 ONMISBARE FIETSINFO 44 Links en adressen 48 NOTITIES 51 fietskaarten 58 Voorflap
PLATTEGROND | EEN DAG OP DE FIETS Achterflap
INFORMATIE, FEITEN EN CIJFERS | LEGENDA
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 4
‘
16-09-13 10:0
‘
rlijn-NL.indb 5
ZO GEBRUIK JE DEZE GIDS Dit deel over Berlijn uit de reeks Fiets & The City is gemaakt om je genoeg zelfvertrouwen te geven om de stad in je eigen tempo per fiets te verkennen. Op de voorflap vind je een stadsplattegrond waarmee je je kunt oriënteren. Daar zie je vijf stadsdelen om te ontdekken: Mitte (blz. 10), Prenzlauer Berg (blz. 16), Kreuzberg en KreuzKölln (blz. 22), Charlottenburg (blz. 28) en Wedding (blz. 34). Allemaal goed per fiets toegankelijk en vol eethuisjes, cafés, galerieën, musea, winkels en parken. Van elk deel is een detailkaart, waarop onze tips voor bezienswaardigheden, plekken waar je koffie en koek kunt bijtanken en wifispots staan aangegeven. Fiets rond en kijk wat je leuk vindt. Achterin vind je kaarten van de hele stad. Op deze detailkaarten staan fietsroutes door een groot deel van centraal Berlijn. Ze helpen je om veilig rond te rijden en alles te vinden wat je nodig hebt, van fietswinkels tot oriëntatiepunten en nog veel meer. Volg je liever een uitgestippelde route, kijk dan op de voorflap bij ‘Een dag op de fiets’. Die route brengt je in 32 relaxte kilometers naar stukjes van Berlijn die bij de wijken niet worden uitgelicht en langs de meer toeristische highlights. Kies wat je aanspreekt of rijd de route in omgekeerde richting: gebruik de route zoals jou het beste uitkomt. In het hoofdstuk ‘Racen en trainen’ (blz. 40) word je bijgepraat over het profrennen in de stad en het wielerverleden van de stad en krijg je tips voor langere fietstochten in de fraaie omgeving van de Duitse hoofdstad. In ‘Onmisbare fietsinfo’ (blz. 44) komen weggedrag en ins en outs van het fietsverhuursysteem en het openbaar vervoer aan bod. In ‘Links en adressen’ (blz. 48) vind je ten slotte alle praktische info die je nodig hebt.
5
16-09-13 10:0
,
rlijn-NL.indb 6
Fietsstad Berlijn Door Berlijn fietsen is je voortbewegen door een wereld in verandering: een verandering die al gaande is sinds de hereniging van Duitsland in 1991. Het is een wereld die opnieuw gestalte krijgt en die een politiek, cultureel en kunstzinnig centrum vormt, waar je in één dag zwaar kunt lunchen (van levensbelang voor Berlijners!), je vervolgens verwondert over een communistisch monument, daarna verder fietst naar een kunstgalerie van wereldklasse of een duik in een meer neemt, om ter afsluiting in een internationaal toprestaurant te dineren en van het beste nachtleven van Europa te proeven. Is dat allemaal te veel van het goede, geen paniek! Je kunt ook gewoon je tijd verdrijven in een Biergarten, een beroemde Currywurst eten of luieren in een park. Berlijn is een relaxte plek, waar de inwoners ’s zomers niets liever doen dan chillen in een van de vele groene stukjes in de stad. Het is een van de groenste steden die er zijn: alsof een kleine stad uit elkaar is getrokken en de daarbij ontstane plekken met bomen en parken zijn opgevuld. Waar je ook gaat of staat, overal heerst een prettig gevoel van ruimte. De kans is groot dat je hier langere afstanden fietst dan je thuis gewend bent, maar daar merk je niets van omdat het allemaal prettig, snel en soepel verloopt. Hoewel er op de wegen ook aardig wat auto’s rijden, zie je bij aankomst al meteen dat dit een stad is waar iedereen op de fiets gaat. Fietsen is hier erg veilig en het is een genot om je per fiets te verplaatsen, maar houd wel rekening met langere afstanden en check de tijden op onze kaarten. Automobilisten zijn over het algemeen beleefd en houden rekening met fietsers als ze hun pad kruisen, maar dat gebeurt niet vaak. De geallieerde bombardementen van de stad in Tweede Wereld oorlog en de naoorlogse communistische voorliefde voor pracht en praal hebben er samen toe geleid dat de wegen en trottoirs zeer breed zijn en het uitzicht wanneer je over de Karl-Marx-Allee, Unter den Linden of door Charlottenburg fietst roept een gevoel van ware grandeur op. De stadsplanologen hebben de beschikbare ruimte gebruikt om langs de lange boulevards fraai afgescheiden fietspaden, geplaveid in een afwijkende steensoort, aan te leggen die met voetgangers 6
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 7
wordt gedeeld en niet met auto’s. Ze zijn het product van een plan van aanpak uit 2004 dat voorzag in een milieuvriendelijke benadering van vervoer en mobiliteitsthema’s voor Berlijners. Zo werden eenrichtingsstraten en doodlopende straten voor fietsers toegankelijk gemaakt, werd het openbaar vervoer voor fietsers aangepast en werden gemeente en woningbouwverenigingen aangemoedigd fietsenstallingen aan te leggen. Een extra bonus is dat de stad vrijwel vlak is. De meeste wegen lopen op dezelfde hoogte als de rivier de Spree, die door de vruchtbare laagvlakte meandert waarop Berlijn is gebouwd. Gebruik de rivier liever niet om je te oriënteren, daarvoor kronkelt hij te veel. De diverse kanalen, zoals het Landwehrkanal dat Kreuzberg doorsnijdt, zijn daarvoor geschikter. Ook handige oriëntatiepunten zijn de Reichstag (zie ‘Een dag op de fiets’) en het Hauptbahnhof; de Fernsehturm (ook in ‘Een dag op de fiets’); de tv-toren bij de Alexanderplatz in het hart van voormalig Oost-Berlijn domineert de skyline en is vrijwel overal als oriëntatiepunt te gebruiken. Rond de Potsdamer Platz aan de zuidoostpunt van de enorme, lommerrijke Tiergarten (blz. 29) staat tegenwoordig een verzameling opzichtige moderne kantoren van multinationals, die ook handig zijn als oriëntatiepunten. Maar de Fernsehturm is en blijft het meest indrukwekkend: het is een altijd aanwezige herinnering aan de geschiedenis van de stad, net zoals de afwisselende architectuur die je al fietsend tegenkomt en je steeds weer herinnert aan de bewogen geschiedenis van Berlijn. Behalve zijn geschiedenis heeft de stad nog veel meer te bieden. Berlijners leven niet in het verleden en bezoekers hoeven dat ook niet te doen. Stap op je fiets en ontdek hoe deze creatieve, kosmopoli tische, relaxte en multiculturele stad openstaat voor iedereen die hem wil ontdekken.
7
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 8
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 9
buurten/Wijken
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 10
mitte Geschiedenis, shoppen en galerieĂŤn
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 11
Mitte (letterlijk ‘midden’) is Berlijns ouderwetse centrale wijk, begrensd door de Tiergarten (blz. 29) in het westen, de Alexanderplatz in het oosten, het Nordbahnhof in het noorden en Checkpoint Charlie (zie ‘Een dag op de fiets’) in het zuiden, dus min of meer het traject van de Berlijnse Muur. Vóór de Tweede Wereldoorlog was Mitte een bruisend cultureel centrum, na de opdeling van de stad werd het de westhoek van Oost-Berlijn. Na twintig jaar herstel en de toestroom van beter gesitueerde bewoners is het moeilijk te zien waar de Muur vroeger liep, maar als je tijdens het fietsen af en toe naar de grond voor je kijkt, zie je een dubbele rij stenen lopen waar vroeger de Muur stond. De transformatie is al met al miraculeus te noemen, behalve misschien die van de Potsdamer Platz. Het plein, ooit het hart van een extravagante cafécultuur in Weimar, werd in de oorlog platgebombardeerd en was na 1945 niemandsland tussen Oost en West. Er wordt gezegd dat op dit plein sommige van de beste architecten ter wereld – Renzo Piano, Helmut Jahn, Richard Rogers – hun slechtste werk hebben afgeleverd. Het resultaat is een modern niemandsland. In het centrum en de westhoek van Mitte bevelen wij het ddr Museum aan, ooit Europees Museum van het Jaar, waar bezoekers kunnen proeven van het dagelijks leven in de Deutsche Demokratische Republik. Meer over historische bezienswaardigheden in Mitte vind je in ‘Een dag op de fiets’. Hier richten we ons op het noordoostelijk deel van het gebied, op en rond de Rosa-Luxemburg-Platz, waar locals en bezoekers van het opgeknapte Mitte komen eten, drinken, shoppen en relaxen. Eerste stop: Buchhandlung Walther König , gespecialiseerd in kunst- en fotoboeken, net achter de interessante Hackescher Markt , een oud marktplein dat nu bekendstaat om zijn nachtleven. Walther König heeft ook een filiaal in het Hamburger Bahnhof , dat tegenwoordig het museum voor moderne kunst van de Nationalgalerie herbergt. Ook dicht bij de Hackescher Markt ligt het Buchstabenmuseum (typografiemuseum), of je gaat naar het Direktorenhaus bij de Alexanderplatz voor arts-and-crafts en design. Voor mode ga je naar Apartment : weggestopt onder galerieruimten bijna een kunstinstallatie op zich. Yuu Shop verkoopt kleding uit oude collecties van Europese ontwerpers als Dries van Noten en Martin Margiela. Als je het geen punt vindt om 11
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 12
’s zomers je wintergarderobe aan te schaffen, kun je hier je slag slaan. Voor design fiets je naar The Early Bird Hype , een eigenwijze en kleurrijke winkel waar vaak foto-exposities plaatsvinden. Iets verderop is Do You Read Me?! , waar een grote collectie boeken en internationale kunst- en designmagazines te vinden is. Een andere boekwinkel, Pro QM , heeft minder tijdschriften maar wel een van de grootste collecties architectuur-, kunst- en fotoboeken. Gestalten Space is een mix van een galerie en een boekwinkel, terwijl Me Collectors Room in Auguststraße een van de nieuwste kunsttempels in de stad is, met de privécollectie van Thomas Olbricht van werk uit de jaren 60 van de vorige eeuw. Er zijn veel privégalerieën in dit gebied: Neugerriemschneider is een van de meest vooraanstaande met internationale beroemdheden als Ólafur Elíasson; en ook Galerie Christian Nagel heeft zijn sporen verdiend. Kunsthaus Tacheles , een tot kunsthuis omgeturnd voormalig warenhuis in de Oranienburger Straße, herinnert ons aan het Boheemse verleden van dit deel. Vroeger waren er schilders- en beeldhouwerateliers en werd er een grote collectie van hun werk (van uiteenlopende kwaliteit) gehuisvest, nu is het gesloten in verband met renovatie en zijn de bewoners vertrokken. Pak dit architectuurmonument mee nu het er nog staat. mitte
12
16-09-13 10:0
rlijn-NL.indb 13
Voor een maaltijd kun je terecht bij Cocola , dat een lekkere Japanse ramensoep serveert of voor iets traditionelers (en machtigers) bij de eeuwige favoriet Schwarzwaldstuben , dat Zwabische gerechten uit Zuid-Duitsland serveert (grote schnitzels, aardappelen en bier.) Je dorst lessen in de buurt van de winkels en galerieën kun je bij Bar 3 of Clärchens Ballhaus , een ouderwetse dancing en balzaal met een fraaie tuin. Voor een wat exclusievere afsluiting van de dag zoek je Tausend ㉑ op, een chic en verzorgd designcafé zonder uithangbord, dat zich ergens onder de spoorwegbogen schuilhoudt. Bijtanken Eten Babanbè ㉒ is een moderne fusionplek voor bánh mì (Vietnamese sandwich)
Drinken Strandbad-Mitte ㉓ is een traditioneel café met een zonnig terras
Wifi In Sankt Oberholz ㉔ zijn Berlijnse freelancers kind aan huis
16-09-13 10:0
FIETSKAARTEN
door je haren? Je komt overal, je bent veel sneller waar je
wilt zijn en je ademt de sfeer van de stad. Koffiedrinken in dat leuke buurtje en dan via musea en parken naar die
superlunchplek aan de andere kant van de stad: de hele stad is binnen handbereik als je fietst.
FIETS & THE CITY
Wat is er fijner dan een stad te ontdekken met de wind
blz. 56
FIETS & THE CITY WEDDING blz. 38
PRENZLAUER BERG blz. 20
De gidsen van Fiets & The City richten zich op plekken
mee de wijk in, weg van het toeristische centrum, op naar leuke terrasjes, fijne plekjes en heerlijke winkels. Met
punten waar je kunt bijtanken met koffie, lekkere hapjes
en gratis wifi. En natuurlijk waar je terecht kunt voor een lekke band. Alles is makkelijk te vinden met de handige
BERLIJN
waar inwoners van de stad zelf graag komen. Ze nemen je
BERLIJN
kaartjes en het complete adresoverzicht achterin.
MITTE
blz. 14
CHARLOTTENBURG blz. 32
Het mooiste van de stad ontdek je op de KREUZBERG & KREUZKÖLLN blz. 26
ISBN 978-90-215-5582-9
Ontwikkeld in samenwerking met
NUR 480 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
www.boekenwereld.com
fiets_Berlijn-Cover_NL.indd 1
www.kosmosuitgevers.nl
1st Proof
165U
367U
431U UK Barcode Edn
C
07-10-13 16:31
FIETSKAARTEN
door je haren? Je komt overal, je bent veel sneller waar je
wilt zijn en je ademt de sfeer van de stad. Koffiedrinken in dat leuke buurtje en dan via musea en parken naar die
superlunchplek aan de andere kant van de stad: de hele stad is binnen handbereik als je fietst.
FIETS & THE CITY
Wat is er fijner dan een stad te ontdekken met de wind
blz. 56
FIETS & THE CITY WEDDING blz. 38
PRENZLAUER BERG blz. 20
De gidsen van Fiets & The City richten zich op plekken
mee de wijk in, weg van het toeristische centrum, op naar leuke terrasjes, fijne plekjes en heerlijke winkels. Met
punten waar je kunt bijtanken met koffie, lekkere hapjes
en gratis wifi. En natuurlijk waar je terecht kunt voor een lekke band. Alles is makkelijk te vinden met de handige
BERLIJN
waar inwoners van de stad zelf graag komen. Ze nemen je
BERLIJN
kaartjes en het complete adresoverzicht achterin.
MITTE
blz. 14
CHARLOTTENBURG blz. 32
Het mooiste van de stad ontdek je op de KREUZBERG & KREUZKÖLLN blz. 26
ISBN 978-90-215-5582-9
Ontwikkeld in samenwerking met
NUR 480 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
www.boekenwereld.com
fiets_Berlijn-Cover_NL.indd 1
www.kosmosuitgevers.nl
1st Proof
165U
367U
431U UK Barcode Edn
C
07-10-13 16:31