1 2
Pierce Brown
3 4 5 6
De Mars Trilogie
7 8 9 10 1 2 3 4 5 6
Boek 1 Rood
7 8 9
Vertaald door Carla Hazewindus
20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5
uitgeverij luitingh-sijthoff
De Mars Trilogie Rood 3
6
revisie
18-05-16 08:39
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
De Mars Trilogie Rood 6
revisie
18-05-16 08:39
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
De Mars Trilogie Rood 7
revisie
18-05-16 08:39
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
De Mars Trilogie Rood 8
revisie
18-05-16 08:39
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5
I
k had in vrede kunnen leven. Maar mijn vijanden verklaarden me de oorlog. Ik kijk naar twaalfhonderd van hun sterkste zonen en dochters. Ik luister naar een meedogenloze Gouden man die gezeten tussen twee enorme marmeren zuilen het woord tot de menigte richt. Ik luister naar het beest dat de vlam heeft ontstoken die aan mijn hart vreet. ‘Alle mensen zijn niet gelijk,’ zegt hij. Hij is groot en imposant, een adelaar van een man. ‘De zwakken hebben jullie misleid. Ze beweerden dat de zachtmoedigen de Aarde zouden beërven. Dat de sterken de behoeftigen moesten voeden. Dit is de Nobele Leugen van de Demokratia. Het gezwel dat de mensheid heeft vergiftigd.’ Hij kijkt de studenten doordringend aan. ‘Jullie en ik zijn Goud. We staan aan het eind van een evolutionaire lijn. Als leiders van de mindere Kleuren torenen we uit boven de menselijke vleesberg. Dit is jullie erfenis.’ Hij laat een stilte vallen, en zijn blik glijdt over zijn publiek. ‘Maar die wordt jullie niet in de schoot geworpen. ‘Macht moet worden opgeëist, rijkdom vergaard. Heerschappij, gezag, territorium moeten worden veroverd met bloed. Jullie zijn kinderen. Kinderen die nog nooit een schrammetje hebben
De Mars Trilogie Rood 9
revisie
6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6
opgelopen. Daarom hebben jullie nergens recht op. Jullie weten niet wat pijn is. Jullie weten niet welke offers jullie voorvaderen hebben moeten brengen, waardoor jullie je nu in deze bevoorrechte positie bevinden. Maar daar zullen jullie snel achter komen. Weldra zullen we jullie leren waarom Goud over de mensheid heerst. En ik kan jullie één ding beloven: alleen degenen onder jullie die de macht weten te grijpen, zullen overleven.’ Maar ik ben niet Goud, ik ben Rood. Hij vindt mannen als ik zwak. Hij vindt me dom en slap, een minderwaardig schepsel. Ik ben niet in een paleis opgegroeid. Ik heb nooit op een paard door de velden gegaloppeerd en aan banketten gezeten waar de tongetjes van kolibries werden geserveerd. Ik ben opgegroeid in de krochten van deze harde wereld. Gescherpt door haat. Gesterkt door liefde. Hij vergist zich. Niet een van hen zal het overleven.
7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
De Mars Trilogie Rood 10
revisie
18-05-16 08:39
1 2 3 4
deel i
5 6
|||||||||||||||||||||||||||||||
7 8
s laa f
9 10 1 2 3
Op Mars groeit een bloem. Hij is rood van
4 5
kleur, sterk en taai en daarom geschikt
6
voor onze grond. Het is de hemanthus.
7
Dat betekent ‘bloedbloesem’.
8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
De Mars Trilogie Rood 11
revisie
18-05-16 08:39
1 2 3
1
4 5 6
|||||||||||||||||||||||||||||||
7 8 9
helduiker
10 1 2 3 4 5
H
et eerste wat je van me moet weten, is dat ik de zoon van mijn vader ben. En toen ze hem kwamen halen, heb ik gedaan wat hij me had gevraagd. Ik heb niet gehuild. Niet toen de Gemeenschap de beelden van zijn arrestatie uitzond. En ook niet toen de Gouden hem veroordeelden. Niet toen de Grijzen hem ophingen. Mijn moeder heeft me daarvoor geslagen. Mijn broer Kieran werd, als de oudste van ons tweeĂŤn, geacht zich beter te kunnen beheersen dan ik. Iedereen dacht dat ik zou gaan huilen. Toch begon niet ik, maar Kieran te snotteren als een meisje toen Kleine Eo een hemanthus in de linker werklaars van mijn vader stopte en daarna naar haar eigen vader terugrende. Mijn zus Leanna stond naast me en prevelde een klaagzang. Ik keek alleen maar toe, en ik weet nog dat ik het een schande vond dat hij dansend stierf, maar zonder zijn dansschoenen. Op Mars is de zwaartekracht gering, daarom moet je aan de voeten trekken om iemands nek te breken. Die taak laten ze aan de dierbaren over.
6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3
Ik ruik mijn eigen vieze lijflucht in mijn smoorpak. Het pak is gemaakt van een soort nanoplastic en het is echt zo heet als de naam aangeeft. Het isoleert mijn hele lichaam, van top tot teen.
De Mars Trilogie Rood 13
revisie
4 5 6
18-05-16 08:39
14  |  slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
Er dringt niets naar binnen, en er gaat niets naar buiten. Ook de hitte niet. Het ergste is nog dat je het zweet niet uit je ogen kunt vegen. Het prikt als de hel als het door je haarband druipt en naar beneden zakt. En dan de stank als je pist. En dat doe je bijna onafgebroken. Je moet namelijk sloten water drinken door de drinkbuis. Een katheter zou natuurlijk ook kunnen. Maar wij kiezen voor de stank. Terwijl ik op de klauwBoor zit, hoor ik via de intercom de leden van mijn clan over van alles en nog wat roddelen. Ik ben helemaal alleen in deze diepe tunnel, op een machine die is gebouwd als een gigantische metalen hand die in de grond graaft en klauwt. Ik bestuur de vingers die de steen smelten vanuit de zitplaats boven op de boor, op de plek waar de elleboog zou moeten zitten. Mijn handen zijn gestoken in speciale handschoenen waarmee de tentakelachtige boren worden bestuurd, ongeveer negentig meter onder me. Als Helduiker word je geacht vingers te hebben die net zo snel kunnen flikkeren als vuurtongen. Die van mij flikkeren sneller. Ondanks de stemmen in mijn oor ben ik alleen in de diepe tunnel. Ik besta alleen uit trillingen, het geluid van mijn ademhaling en een overweldigende, verstikkende hitte die aanvoelt alsof ik in een dikke deken van warme pis ben gehuld. Ik voel een nieuwe golf zweet door de rode zweetband om mijn voorhoofd dringen, het druipt en brandt in mijn ogen tot die net zo rood worden als mijn rossige haar. In het begin had ik de neiging het zweet uit mijn ogen te wrijven, maar dan krabde ik alleen maar tevergeefs over de gezichtsplaat van mijn smoorpak. Af en toe doe ik dat nog wel eens. Zelfs na drie jaar is het gedruip en geprik van het zweet nog steeds niet te harden. De tunnelwanden om me heen baden in een sulferachtig geel licht. Het schijnsel van de lampen wordt zwakker als ik naar boven kijk in de smalle verticale schacht die ik vandaag heb gegraven. Daarboven glanst het kostbare helium-3 als vloeibaar zilver, maar ik kijk naar de schaduwen of ik putadders zie die door het duister kronkelen, aangetrokken door de warmte van mijn boor. Ze vreten zich dwars door het pantser van je pak en gaan
De Mars Trilogie Rood 14
revisie
18-05-16 08:39
helduiker
| 15
op zoek naar de warmste plek die ze kunnen vinden, meestal je buik, om hun eieren te leggen. Ik ben al een keer gebeten. Ik droom nog steeds over dat monster, zwart als een dikke oliesliert. Ze kunnen zo dik als een dijbeen worden en zo lang als drie mannen, maar we zijn het bangst voor de jongen. Die weten nog niet hoe ze hun gif moeten doseren. Hun voorouders zijn net als de mijne van Aarde naar Mars gekomen, en in de diepe tunnels hebben ze een verandering ondergaan. Het is spookachtig in de diepe schachten. Eenzaam. Afgezien van het gebrul van de boor hoor ik de stemmen van mijn vrienden, die stuk voor stuk ouder zijn dan ik. Maar ik kan hen niet zien, want ze zitten een halve kilometer boven me in het duister. Ze boren bij de ingang van de tunnel die ik heb gegraven en dalen met haken en touwen af langs de wanden om bij de dunnere helium-3-aders te kunnen komen. Ze werken met boren van een meter lang, die het gruis opzuigen. Het werk dat zij doen vereist eveneens een krankzinnige vaardigheid van handen en voeten, maar ik ben de beste van dit team. Ik ben de Helduiker. Daar moet je voor in de wieg gelegd zijn – en voor zover iemand zich dat kan herinneren, ben ik de jongste Helduiker ooit. Ik werk inmiddels al drie jaar in de mijnen. Je begint op je dertiende. Oud genoeg om te neuken, oud genoeg om te beuken, volgens oom Narol. Al ben ik pas zes maanden geleden getrouwd, dus ik weet niet waar dat op sloeg. Ik moet aan Eo denken terwijl ik op mijn beeldschermpje kijk en met de vingers van de klauwBoor een nieuwe ader aansla. Eo. Af en toe denk ik nog wel eens aan hoe we haar als kind noemden. Kleine Eo, een tenger meisje met een enorme bos rood haar. Rood als het gesteente om me heen, niet echt rood, maar de kleur van roest. Rood als ons huis, rood als Mars. Eo is ook zestien. Ze is net als ik afkomstig uit een clan van Rode aardedelvers, een clan van zang en dans en aarde, maar ze zou net zo goed uit lucht kunnen bestaan, uit de ether die de sterren tot een patroon weeft. Niet dat ik ooit de sterren heb gezien. Geen enkele Rode uit de mijnkolonies krijgt ooit de sterren te zien.
De Mars Trilogie Rood 15
revisie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
16 | slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
Kleine Eo. Ze wilden haar uithuwelijken toen ze veertien werd, zoals gebruikelijk is voor de meisjes van de clans. Maar ze wilde met alle geweld wachten tot ik zestien werd, de huwTijd voor mannen, voordat ze het koordje om haar vinger deed. Ze zei dat ze al wist dat we zouden gaan trouwen toen we nog kinderen waren. Ik wist dat niet. ‘Stop. Stop. Stop!’ roept oom Narol door de com. ‘Darrow, stoppen, jongen!’ Mijn handen verstijven. Net als de anderen bevindt hij zich hoog boven me en hij kijkt via zijn hoofdunit naar mijn vorderingen. ‘Is er brand?’ vraag ik kregel. Ik onderbreek mijn werk niet graag. ‘Of er brand is, vraagt het Helduikertje.’ De oude Barlow grinnikt. ‘Een gaszak, jongeman,’ snauwt Narol. Hij is hoofdContact in een ploeg van meer dan tweehonderd man. ‘Stop. Ik haal er een scanPloeg bij om de boel te onderzoeken voordat je ons allemaal de lucht in laat vliegen.’ ‘Die gaszak? Dat is maar een kleintje,’ zeg ik. ‘Meer een gaspuistje. Dat fiks ik wel.’ ‘Pas een jaar aan de boor en hij denkt nu al dat hij alles weet. Klein opdondertje,’ is het commentaar van de oude Barlow. ‘Denk maar eens aan de woorden van onze Gouden leider. Geduld en gehoorzaamheid, snotneus. Geduld is een schone zaak en gehoorzaamheid is een grote deugd. Luister naar de volwassenen.’ Ik rol met mijn ogen vanwege dit gelul. Als de ouderen zouden kunnen wat ik kan, zou het misschien zin hebben om naar ze te luisteren. Maar ze zijn traag, zowel lichamelijk als in hun denken. Af en toe krijg ik de indruk dat ze zouden willen dat ik dat ook was. Dat geldt zeer zeker voor mijn oom. ‘Ik zit bij een scheur,’ zeg ik. ‘Als jullie denken dat daar een gaszak zit, kan ik wel even naar beneden gaan en een handscan maken. Geen enkel probleem.’ Zij hebben het altijd over voorzichtigheid. Alsof voorzichtig-
De Mars Trilogie Rood 16
revisie
18-05-16 08:39
helduiker
| 17
heid hun ooit iets heeft opgeleverd. We hebben al in geen tijden een Laurier gewonnen. ‘Wil je dat Eo weduwe wordt?’ Barlow lacht, zijn stem kraakt door het statische gruis. ‘Van mij mag je. Het is een lekker dingetje. Boor gerust in de gaszak en laat haar maar aan mij over. Ik ben dan wel oud en dik, maar mijn boor kan nog wel overweg met een gaatje.’ Er klinkt luid gelach van de tweehonderd boorders boven me. Mijn knokkels worden wit als ik de hendels vastpak. ‘Darrow, luister naar oom Narol. Het is beter dat je even wacht tot we het hebben gecontroleerd,’ zegt Kieran. Mijn broer is drie jaar ouder dan ik, en daarom denkt hij dat hij ook verstandiger is en meer weet. Het enige waar hij aan denkt is voorzichtig zijn. ‘Tijd zat.’ ‘Tijd zat? Dat gaat uren duren,’ zeg ik pissig. Nu heb ik iedereen tegen me. Ze zien het allemaal verkeerd, ze zijn te traag, en ze snappen niet dat we de Laurier bijna binnen hebben, als we maar een beetje durven. En daarbij twijfelen ze ook nog eens aan mij. ‘Je bent een schijterd, Narol.’ Stilte aan de andere kant van de lijn. Het is niet erg verstandig om iemand een schijterd te noemen als je wilt dat hij je helpt. Dit had ik niet moeten zeggen. ‘Maak die scan zelf maar,’ zegt Loran, Narols zoon en mijn neef. ‘Als je het niet doet gaat Gamma voor goud en winnen zij de Laurier, voor de, eh, honderdste keer.’ De Laurier. Vierentwintig clans in de ondergrondse mijnwerkerskolonie van Lykos, en één Laurier per kwartaal. De Laurier betekent meer voedsel dan je op kunt. Meer branders om te roken. Van Aarde geïmporteerde dekens. Amberkleurige sterkedrank met het keurmerk van de Gemeenschap. De Laurier betekent winnen. De Gammaclan heeft de Laurier al ik weet niet hoelang. Dus wij, de mindere clans, moeten altijd genoegen nemen met de Quota, net genoeg om van te leven. Eo zegt dat de Laurier de worst is die de Gemeenschap ons voorhoudt; altijd net te ver weg om te kunnen pakken. Net genoeg om ons duidelijk te maken dat we tekortschieten en dat daar weinig aan valt te veran-
De Mars Trilogie Rood 17
revisie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
18 | slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
deren. We zijn zogenaamd pioniers, maar Eo vindt slaven een betere benaming. Ik denk dat we niet genoeg ons best hebben gedaan. Door te luisteren naar oude mannen, hebben we nooit risico’s genomen. ‘Loran, houd je kop over de Laurier. Als we de gaszak raken krijgen we van zijn lang zal ze leven geen Laurier meer, jongeman,’ gromt oom Narol. Hij praat met een dikke tong. Ik kan de dranklucht bijna door de com heen ruiken. Hij wil er een sensorteam bijhalen om zich in te dekken. Of hij is bang. Hij heeft zoveel gedronken omdat hij in zijn broek pist van angst. Angst waarvoor? Voor onze grote bazen, de Gouden? Hun vazallen, de Grijzen? Wie zal het weten? Ik denk maar een paar mensen. Wie kan het wat schelen? Nog minder mensen. Eigenlijk was er maar één man die zich om mijn oom bekommerde, en die stierf toen mijn oom aan zijn voeten trok. Mijn oom is een zwakkeling. Hij is een angsthaas en een zware drinker. Hij kan niet in mijn vaders schaduw staan. Hij knippert voortdurend met zijn ogen alsof hij zo min mogelijk van de wereld om hem heen wil zien. Ik vertrouw hem niet in de mijnen, of waar dan ook, eerlijk gezegd. Maar mijn moeder wil dat ik naar hem luister, ze zegt dat ik respect moet hebben voor ouderen. Ook al ben ik getrouwd, en ook al ben ik de Helduiker van mijn clan, mijn ‘blaren zijn nog geen eelt’, zoals zij het uitdrukt. Ik zal gehoorzamen, ook al word ik daar net zo gek van als van het zweet dat over mijn gezicht druipt. ‘Goed,’ mompel ik. Ik pak de boorhendel en wacht terwijl mijn oom hulp inroept vanuit zijn veilige ruimte boven de diepe tunnel. Dit gaat uren duren. Ik maak een berekening. Ik heb nog acht uur tot het fluitsignaal. Om Gamma te verslaan moet ik 156,5 kilo per uur verwerken. Op zijn gunstigst doet de scanPloeg er tweeënhalf uur over om hier te komen en de klus te klaren. Dan moet ik daarna 227,6 kilo per uur uitgraven. Onhaalbaar. Maar als ik doorga zonder de scanPloeg, dan hebben we gewonnen. Ik vraag me af of oom Narol en Barlow weten hoe dicht we
De Mars Trilogie Rood 18
revisie
18-05-16 08:39
helduiker
| 19
in de buurt van de Laurier zijn. Waarschijnlijk denken ze dat niets het risico waard is. Waarschijnlijk denken ze dat onze kansen door goddelijke interventie worden gedwarsboomd. Gamma heeft de Laurier. Zo is het nu eenmaal en zo zal het altijd blijven. Wij van Lambda moeten ons voedsel en onze schamele bezittingen bij elkaar schrapen. Geen vooruitgang. Geen terugval. Niet is het waard om verandering in de hiërarchie te brengen. Daar kwam mijn vader achter toen hij aan een touw hing. Niets is het waard om de dood te riskeren. Op mijn borst voel ik de trouwband van haar en zijde die aan een koord om mijn nek hangt, en ik denk aan Eo’s magere lijfje. Komende maand zullen haar ribben nog duidelijker zichtbaar worden. Ze zal achter mijn rug bij Gammafamilies langsgaan en om iets te eten vragen. Ik zal doen alsof ik het niet in de gaten heb. Maar we zullen nog steeds honger hebben. Ik eet te veel omdat ik zestien ben en nog steeds in de groei ben. Eo liegt als ze zegt dat ze nooit een grote eter is geweest. Sommige vrouwen verkopen zichzelf voor eten en luxe goederen aan de Tinpotten (officieel heten ze Grijzen), de garnizoenstroepen van de Gemeenschap in onze kleine mijnwerkerskolonie. Zij zou nooit haar lichaam verkopen om aan eten voor mij te komen. Toch? Maar als ik erover nadenk, ik zou alles doen om aan eten voor haar te komen... Ik kijk over de rand van mijn boor naar beneden. Het is een hele afstand tot de bodem van het gat dat ik heb gegraven. Alleen maar gesmolten gesteente en sissende boren. Maar voor ik het goed en wel besef, heb ik de gordels losgemaakt en spring ik met mijn scanner in de hand honderd meter omlaag. Om mijn val te vertragen zet ik me af tegen de verticale mijnschacht en de lange, trillende mantel van de boor. Ik zorg ervoor uit de buurt van een addernest te blijven wanneer ik mijn arm uitsteek om me vast te grijpen aan een uitsteeksel vlak boven de boorvingers. De tien boren zijn roodgloeiend. De lucht trilt en ik voel de hitte op mijn gezicht, die brandt in mijn ogen, en mijn buik en ballen doen pijn. Die boren smelten je botten als je niet oppast. Maar ik pas niet op, ik ben gewoon heel behendig. Ik ga hand over hand naar beneden, met mijn voeten vooruit
De Mars Trilogie Rood 19
revisie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
20  |  slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8
tussen de boorvingers, om de scanner zo dicht mogelijk bij de gaszak te kunnen houden. De hitte is ondraaglijk. Dit was geen goed idee. Door de com wordt tegen me geschreeuwd. Ik strijk rakelings langs een van de boren, en dan ben ik eindelijk dicht genoeg bij de gaszak. De scanner licht op in mijn hand en geeft een uitslag. Mijn pak borrelt en ik ruik iets zoets en scherps, de geur van verbrande siroop. Voor een Helduiker is dat de geur van de dood.
9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
De Mars Trilogie Rood 20
revisie
18-05-16 08:39
1 2 3
2
4 5 6
|||||||||||||||||||||||||||||||
7 8 9
de township
10 1 2 3 4 5
M
ijn pak is niet bestand tegen de hitte hierbeneden. De buitenste laag is bijna gesmolten. De tweede laag zal er ook snel aangaan. Dan licht de scanner zilverachtig op en krijg ik de gegevens die ik nodig heb. Ik had het bijna niet in de gaten. Duizelig en geschrokken trek ik me terug uit de buurt van de boren. Hand over hand trek ik me op, om snel weg te komen uit die afgrijselijke hitte. Dan blijf ik steken. Mijn voet zit klem achter een van de leidingen onder een boorvinger. Van pure paniek krijg ik geen adem meer. Ik ben doodsbang. De zool van mijn laars smelt. De eerste laag verdwijnt. De tweede borrelt. Daarna komt mijn huid aan de beurt. Ik haal diep adem en onderdruk een schreeuw. Dan denk ik aan het mes. Ik trek mijn scharnierende sikkelMes uit de holster op mijn rug. Het heeft een gebogen lemmet, zo lang als mijn been, gemaakt voor het amputeren en dichtschroeien van de ledematen die in de machine vast zijn komen te zitten. Zoals nu. De meeste mensen raken in paniek wanneer ze vast komen te zitten, daarom is het sikkelMes een gemeen halvemaanvormig wapen dat ook geschikt is voor onzekere handen. Maar zelfs nu ik doodsbang ben, zijn mijn handen niet onzeker. Ik maak met het sikkelMes drie sneden in het nanoplastic, zonder mijn huid te
De Mars Trilogie Rood 21
revisie
6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
22 | slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
beschadigen. Bij de derde haal trek ik mijn been los. Als ik dat doe, schampen mijn knokkels de zijkant van de boor. Een felle pijn schiet door mijn hand en ik ruik verbrand vlees. Snel ga ik naar boven, weg van de helse hitte, en klim op mijn stoel. Ik lach onophoudelijk terwijl ik eigenlijk moet huilen. Mijn oom had gelijk. Het was stom van me. Maar dat krijgt hij natuurlijk nooit van me te horen. ‘Idioot,’ is het vriendelijkste wat hij kan uitbrengen. ‘Te gek! Helemaal te gek!’ juicht Loran. ‘Minimale hoeveelheid gas,’ zeg ik. ‘Ik boor verder, oom.’ De opHalers nemen mijn opbrengst mee wanneer het fluitsignaal klinkt. Ik wurm mezelf uit de boor en laat die in de tunnel achter voor de nachtploeg. Vermoeid grijp ik de draad die door de kilometerlange schacht naar beneden wordt geworpen om me naar boven te helpen. Ondanks de pijnlijke brandwond klem ik me vast aan het touw tot ik uit de schacht ben. Kieran en Loran lopen met me mee naar de anderen, die bij de dichtstbijzijnde gravLift staan. Gele lampen bungelen als spinnen aan het plafond. Mijn clan en de driehonderd mannen van Gamma staan al met hun tenen onder de metalen reling als we bij de rechthoekige grav Lift komen. Ik blijf uit de buurt van mijn oom – hij is zo kwaad dat hij misschien wel op me zal spugen – en word tientallen keren op de rug geklopt vanwege mijn stunt. Alle jongeren van mijn leeftijd denken dat we de Laurier hebben gewonnen. Ze weten dat ik deze maand meer helium-3 heb gedolven dan Gamma. De oude sullen mompelen dat we stapelgek zijn. Ik verberg mijn hand en stop mijn tenen onder de rand. De zwaartekracht verandert en we schieten naar boven. Een sukkel van Gamma met nog geen week rode aarde onder zijn vingernagels, is vergeten zijn tenen onder de reling te stoppen, en nu hangt hij maar een beetje in de lucht terwijl de lift zes kilometer de hoogte in schiet. Mijn oren ploppen. ‘Kijk nou, een zwevende Gammadrol,’ zegt Barlow lachend tegen de Lambda’s. Misschien is het kinderachtig, maar het is altijd lachen als een
De Mars Trilogie Rood 22
revisie
18-05-16 08:39
de township
| 23
Gamma iets stoms doet. Vanwege de Laurier krijgen ze meer voedsel, meer branders, meer van alles en nog wat. Daardoor hebben we een hekel aan ze gekregen. Maar dat is denk ik ook de bedoeling. Ik vraag me af of ze nu ook een hekel aan ons zullen krijgen. En dan vind ik het welletjes. Ik grijp het roestbruine nanoplastic van zijn smoorpak vast en trek het joch omlaag. Joch. Moet je mij horen. Hij is nog geen drie jaar jonger dan ik. Als hij mijn bloedrode smoorpak ziet, verstijft hij, ontwijkt mijn blik en ziet dan als enige de brandwond op mijn hand. Ik geef hem een knipoog en dan schijt hij volgens mij in zijn broek. Dan doen we allemaal wel eens. Ik weet nog dat ik zelf voor het eerst een Helduiker zag. Ik dacht dat hij een god was. Inmiddels is hij dood. Eenmaal aangekomen in het haltemagazijn, een soort spelonk van beton en metaal, doen we onze hoofdbescherming af en ademen gretig de frisse, koude lucht in van een omgeving zonder gloeiende boren. Door het zweet en de stank van al die lichamen verandert de ruimte al snel in een broeikas. In de verte flikkeren lichten die ons waarschuwen uit de buurt te blijven van de rails van de magnetische horizonTram, aan de andere kant van het magazijn. We mengen ons niet tussen de Gamma’s als we in een rij van roestbruine pakken naar de horizonTram lopen. De ene helft van de pakken met de L van Lambda en de andere helft met een donkerrood Gammateken op hun rug. Twee paarse hoofdContacten. Twee bloedrode Helduikers. Een kader van Tinpotten houdt ons in de gaten als we over het gehavende beton lopen. Hun grijze duroWapenrusting is eenvoudig, fantasieloos en onverzorgd, net als hun haar. Een gewoon mes komt niet door hun wapenrusting heen, misschien een ionenMes ook niet, maar een pulsMes of scheerder zou erdoorheen gaan alsof het papier was. Die wapens hebben we trouwens alleen gezien op de holoCan, de hc. De Grijzen doen niet eens moeite om ons met hun macht te imponeren. Hun bonkers bungelen aan hun zij. Ze weten dat ze die toch niet zullen hoeven gebruiken.
De Mars Trilogie Rood 23
revisie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
24 | slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
Volgzaamheid is de grootste deugd. De kapitein van de Grijzen, Vuige Dan, een ranzige bruut, gooit een steentje naar me. Zijn huid is donker vanwege de zon, maar zijn haar is net zo grijs als de rest van zijn Kleur. Het hangt in dunne slierten voor zijn ogen – twee ijsklonten die door de as zijn gewenteld. De Zegels van zijn Kleur, een vierkant grijs symbool in de vorm van een soort vier met een aantal strepen ernaast, staat op zijn beide handen en polsen. Hij is wreed en grimmig, zoals alle Grijzen. Ik heb gehoord dat ze Vuige Dan van de frontlinie gehaald hebben in Eurazië, waar dat ook mag zijn, nadat hij een arm had verloren. Ze wilden geen nieuwe arm voor hem aanschaffen, en nu heeft hij een oud modelletje ter vervanging. Die arm maakt hem onzeker en daarom kijk ik er zo nadrukkelijk naar dat hij het wel in de gaten moet hebben. ‘Ik zag dat je een opwindende dag heb gehad, schatje.’ Zijn stem is net zo onaangenaam en zwaar als de lucht in mijn smoorpak. ‘Je bent nu echt de grote held, hè, Darrow? Ik heb altijd wel gedacht dat je een dapper kereltje was.’ ‘Jij bent zelf een held,’ zeg ik, en ik knik naar zijn arm. ‘En jij vindt jezelf reuze bijdehand, niet?’ ‘Ik ben gewoon een Rode.’ Hij geeft me een knipoog. ‘Doe je kleine vogeltje maar de groeten van me. Dat is een hete bliksem.’ Hij gaat met zijn tong langs zijn lippen. ‘Zelfs voor een Roester.’ ‘Ik heb nog nooit een vogel gezien.’ Alleen op de hc. ‘Krijg nou tieten.’ Hij grinnikt. ‘Wacht even, waar ga je heen?’ vraagt hij als ik me omdraai. ‘Een kleine buiging kan er toch wel van af, vind je niet?’ Hij grijnst naar zijn kompanen. Ik trek me niks aan van zijn gesar en buig heel diep. Mijn oom ziet het en draait zich vol walging om. We laten de Grijzen achter ons. Het doet me niks om een buiging te maken, maar als ik ooit de kans krijg, snijd ik Vuige Dan de strot af. Hoewel, ik kan dat nou wel verzinnen, maar die kans is net zo groot als dat ik een reisje naar Venus ga maken met een toortsSchip.
De Mars Trilogie Rood 24
revisie
18-05-16 08:39
de township
| 25
‘Hé, Dago. Dago!’ roept Loran naar de Helduiker van de Gamma’s. Deze man is een legende, vergeleken met hem vallen alle andere duikers in het niet. Toch ben ik misschien wel beter dan hij. ‘Wat is jouw opbrengst?’ Dago’s huid is net een bleke lap leer en hij heeft een constante grijns op zijn gezicht. Hij steekt een lange brander op en blaast een rookwolk uit. ‘Geen idee,’ zegt hij lijzig. ‘Toe nou!’ ‘Interesseert me niet. Een ruwe schatting telt niet, Lambda.’ ‘Natuurlijk doet het dat niet! Wat heeft hij van de week opgebracht?’ roept Loran als we in de tram stappen. Iedereen steekt branders op en er komt sterkedrank tevoorschijn. Maar ze luisteren allemaal aandachtig. ‘9821 kilo,’ zegt een Gamma trots. Ik ontspan en glimlach. Ik hoor gejuich van de jongere Lambda’s. De oude garde reageert niet. Maar ik vraag me nu al af wat Eo met de suiker zal doen deze maand. We hebben nog nooit suiker verdiend, ik heb het alleen een keer met kaarten gewonnen. En fruit. Ik heb gehoord dat je met de Laurier ook recht hebt op fruit. Eo geeft het waarschijnlijk allemaal weg aan hongerige kinderen, alleen maar om aan de Gemeenschap te laten zien dat ze hun prijzen niet nodig heeft. En ik? Ik ga het fruit opeten en politiek bedrijven met een volle maag. Maar zij loopt warm voor ideeën, terwijl ik nergens warm voor loop, behalve voor haar. ‘Jullie zullen toch niet winnen,’ zegt Dago als de tram vertrekt. ‘Darrow is een jonge hond, maar hij is slim genoeg om dat te beseffen. Waar of niet, Darrow?’ ‘Ik ben dan wel jong, maar toch win ik van een ouwe knar als jij.’ ‘Weet je dat zeker?’ ‘Heel zeker.’ Ik geef hem een knipoog en werp hem een kushandje toe. ‘De Laurier is van ons. Deze keer mag je je zussen naar mijn township sturen voor een beetje suiker.’ Mijn vrienden lachen en slaan op hun in smoorpak gehulde dijen. Dago kijkt me aan. Dan neemt hij een flinke haal van zijn
De Mars Trilogie Rood 25
revisie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
26 | slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
brander. Die begint fel te gloeien en is snel op. ‘Dit ben jij,’ zegt hij tegen mij. Binnen een halve minuut is er van de brander niets meer over. Nadat we uit de horizonTram zijn gestapt, ga ik de Spoeling binnen met de rest van de kompels. Het is er kil en klam en het ruikt er precies als wat het is: een benauwde metalen schuur waar duizenden mannen hun smoorpakken uittrekken na uren van pissen en zweten, om luchtdouches te nemen. Ik trek mijn pak uit, doe een haarkapje op en loop in mijn blootje naar het hokje in de dichtstbijzijnde doorzichtige buis. In de Spoeling zijn er tientallen naast elkaar. Hier wordt niet gedanst en worden geen salto’s gemaakt, het enige wat ons verbindt is vermoeidheid en het zachte kletsen van handen op dijen, in de maat met het gutsen en dreunen van de douches. De deur van mijn buis sluit zich sissend achter me en dempt het geluid van de muziek. Ik hoor het vertrouwde geronk van de motor, gevolgd door een sterke luchtstroom wanneer de buis wordt gevuld met antibacteriële moleculen die van boven uit de machine worden gespoten en over mijn huid razen om dode huidcellen en vuil te verwijderen en weg te spoelen over de bodem van de buis. Het doet pijn. Daarna ga ik met Loran en Kieran naar de Meent om te drinken en te dansen in de taveernes voordat het Laurierfeest officieel begint. De Tinpotten zullen de voedselrantsoenen uitdelen en om middernacht de winnaar van de Laurier bekendmaken. Wij, de dagploeg, gaan zowel daarvoor als daarna dansen. Volgens de legende was de god Mars de veroorzaker van tranen en een vijand van de dans en de luit. Wat het eerste betreft: daar ben ik het mee eens. Maar wij van de kolonie van Lykos, een van de eerste kolonies onder het oppervlak van Mars, zijn mensen van zang, dans en een sterke familieband. We vegen de vloer aan met deze legende en maken onze eigen geschiedenis. Het is het enige waarmee we ons kunnen verzetten tegen de Gemeenschap die ons overheerst. Het geeft ons een beetje ruggengraat. Het maakt hun niks uit of we dansen en zingen, zolang we maar
De Mars Trilogie Rood 26
revisie
18-05-16 08:39
de township
| 27
gehoorzaam graven. Zolang we de planeet maar geschikt maken voor hen. Toch hebben ze iets bedacht om ons onze plaats te wijzen. Er is namelijk één lied en één dans waarop de doodstraf staat. Voor mijn vader was dit zijn laatste dans. Ik heb die dans maar één keer gezien en het lied ook maar één keer gehoord. Ik was nog heel jong en ik begreep niet wat het lied betekende. Het ging over verre valleien, nevel, verloren liefde en een maaier die ons naar een nooit eerder gezien huis moest leiden. Zo klein als ik was, was ik toch nieuwsgierig toen een vrouw het lied zong toen haar zoon werd opgehangen omdat hij eten had gestolen. Het was een grote jongen, maar zo mager als een lat omdat hij nooit genoeg te bikken had. Zijn moeder stierf kort daarna. De bevolking van Lykos voerde toen de Klaagode voor hen uit. Vol verdriet stompten de mensen met hun vuist tegen hun borst, steeds langzamer en zachter, totdat de vuisten net als haar hart niet meer klopten, waarna iedereen zich verspreidde. Dat geluid bleef me achtervolgen en ik kon er die nacht niet van slapen. Ik zat in mijn eentje in ons kleine keukentje te huilen, terwijl ik me afvroeg waarom ik nú wel huilde en niet toen mijn vader stierf. Opeens hoorde ik gekrabbel aan de deur van ons huis en toen ik opendeed, zag ik een hemanthusknop in de rode aarde liggen. Er was niemand te zien, alleen de kleine voetafdrukken van Eo op de grond. Dat was de tweede keer dat ze bloemen bracht na iemands dood. Omdat zingen en dansen in ons bloed zit, is het niet zo verwonderlijk dat ik hierdoor ontdekte dat ik van Eo hield. Niet van de Kleine Eo. Niet zoals ze was. Maar van de Eo die ze is. Ze zei tegen me dat ze al van me hield voordat ze mijn vader ophingen. Maar mijn hart sloeg pas over in een rokerige taveerne toen ze met haar roodbruine haar in de rondte zwierde en haar voeten bewoog op de melodie van de citer en met haar heupen draaide op het ritme van de trommels. Ze maakte geen radslagen of salto’s. Ze danste niet uitbundig en vol bravoure zoals alle jongeren dansen. Ze bewoog gracieus en trots. Zonder mij zou ze niet eten, zonder haar zou ik niet leven. Ze zal me er vast mee plagen als ik dit zeg, maar ze is de geest
De Mars Trilogie Rood 27
revisie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
28 | slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
van ons volk. Het leven is niet gemakkelijk voor ons. We moeten offers brengen voor mannen en vrouwen die we niet eens kennen. We moeten graven om Mars voor anderen bewoonbaar te maken. Hierdoor zijn er genoeg verongelijkte en onaardige mensen onder ons. Maar Eo’s hartelijkheid, haar vrolijkheid, haar sterke wil, is het beste wat een huis als het onze kan bieden. Ik ga naar haar op zoek in de township van mijn familie, een halve kilometer door de tunnelweg vanaf de Meent. Deze township is een van vierentwintig townships die rond de Meent zijn gelegen. Het is een soort bijenkorfachtige groep woningen, uitgehouwen in de rotswanden van oude mijnschachten. Onze plafonds, onze vloeren, onze huizen zijn gemaakt van steen en aarde. De Clan is een enorme familie. Eo is op een steenworp afstand van mijn huis opgegroeid. Haar broers zijn net als de mijne. Haar vader lijkt op de vader die ik heb verloren. Slordige bundels elektrische bedrading lopen langs het plafond van de grot, als een warboel van zwarte en rode klimop. Vanuit deze warboel hangen lampen naar beneden, die zachtjes heen en weer bewegen op de luchtstroom, afkomstig uit de centrale zuurstofvoorziening van de Meent. In het centrum van de township bungelt een enorme holoCan. Dat is een vierkante doos waarop beelden worden vertoond. De pixels zijn zwart en de beelden zijn vaag en vlekkerig, maar het ding staat altijd aan en is nog nooit uitgevallen of uitgezet. Het werpt een bleek licht op onze huizen. Video’s uit de Gemeenschap. Het huis van mijn familie is ongeveer honderd meter boven onze township in de rots uitgehouwen. Vanaf de grond leidt een steil pad naar ons huis, maar je kunt ook met behulp van hijswerktuigen en touwen naar de hoogste niveaus van onze township komen. Deze hulpmiddelen worden alleen gebruikt door oude en zwakke mensen. En daar zijn er niet veel van. Ons huis telt maar weinig kamers. Eo en ik hebben sinds kort een kamer voor onszelf. Kieran en zijn gezin hebben twee kamers en mijn moeder en mijn zus delen de vierde. Alle Lambda’s in Lykos wonen in onze township. Omega en Ypsilon wonen aan de andere kant van de brede tunnel, maar een
De Mars Trilogie Rood 28
revisie
18-05-16 08:39
de township
| 29
minuutje lopen van ons vandaan. We staan allemaal in verbinding met elkaar. Behalve met Gamma. Zij wonen op de Meent, boven de taveernes, reparatieruimtes, zijdewinkels en handelsbazaars. De Tinpotten wonen in een fort daarboven, dichter bij het dorre oppervlak van onze onbarmhartige wereld. Daar liggen de havens van waaruit het voedsel van Aarde naar de geïsoleerde pioniers die wij zijn wordt gebracht. De holoCan boven me vertoont beelden van de strijd om het voortbestaan van de mensheid, gevolgd door aanzwellende muziek als de overwinningen en successen van de Gemeenschap voorbijkomen. Op het scherm verschijnt het zegel van de Gemeenschap: een gouden piramide met drie parallel lopende strepen die aan de zijden van de piramide zijn bevestigd, het geheel gevat in een cirkel. Octavia au Lune, de bejaarde Monarch van de Gemeenschap, vertelt over de moeilijkheden waarmee de mensheid wordt geconfronteerd bij het koloniseren van de planeten en manen van het Stelsel. ‘Sinds de dageraad van de mensheid wordt onze saga gekenmerkt door stammenoorlogen. We kennen een verleden vol ontberingen en offers, en de altijd aanwezige uitdaging om de grenzen waaraan de natuur onderhevig is te trotseren. Inmiddels zijn we door plicht en gehoorzaamheid verenigd, maar onze strijd is nog steeds dezelfde. Zonen en dochters van alle Kleuren, er wordt opnieuw van ons verlangd een offer te brengen. Nu, op het hoogtepunt van ons bestaan, zenden wij het beste wat we als mensheid te bieden hebben naar de sterren. Waar zullen we als eerste tot bloei komen? Op Venus? Mercurius? Mars? De manen van Neptunus, of Jupiter?’ Haar stem klinkt ernstig als haar leeftijdsloze gezicht met de koninklijke trekken het scherm van de hc vult. Op de rug van haar handen staat het glanzende symbool van de Gouden – een stip in het midden van een gevleugelde cirkel – terwijl gouden vleugels op de zijkant van haar onderarmen staan afgebeeld. Haar gouden gezicht vertoont slechts één schoonheidsfoutje: een lang, gebogen litteken over haar rechterjukbeen. Ze heeft de schoonheid van een wrede roofvogel
De Mars Trilogie Rood 29
revisie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
30 | slaaf
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
‘Jullie dappere pioniers van Mars – Roden, sterksten van het menselijk ras – brengen offers voor de vooruitgang, jullie brengen offers om de weg naar de toekomst te plaveien. Met jullie levens, jullie bloed, leveren jullie een bijdrage aan de onsterfelijkheid van de mensheid wanneer we ons buiten Aarde en Maan begeven. Jullie gaan waar wij niet konden gaan. Jullie lijden opdat anderen dat niet hoeven. Ik groet jullie. Ik hou van jullie. Het helium-3 dat jullie delven is het levensbloed van het project van terravorming. Binnenkort zal er op de rode planeet lucht om te ademen en grond om op te leven zijn. En als Mars weldra bewoonbaar zal zijn, als jullie dappere pioniers de rode planeet voor ons zwakkere Kleuren hebben voorbereid, zullen we ons bij jullie voegen en zullen jullie worden geëerd onder dezelfde hemel die door jullie harde arbeid is geschapen. Julie bloed, zweet en tranen vormen de basis voor de terravorming! Dappere pioniers, vergeet nooit dat volgzaamheid de grootste deugd is. Boven alles, volgzaamheid, respect, offerbereidheid, hiërarchie...’ In het keukengedeelte van het huis is niemand, maar ik hoor Eo in de slaapkamer. ‘Blijf staan waar je bent,’ roept ze me toe vanachter de deur. ‘Je mag onder geen enkele voorwaarde de kamer in kijken.’ ‘Oké.’ Ik blijf staan. Even later komt ze naar buiten, helemaal opgewonden en met rode wangen. Haar haar zit onder het stof en de webben. Ik strijk met mijn hand door de warrige bos. Ze komt net van de Webberij, waar bioZijde wordt geoogst. ‘Je bent niet in de Spoeling geweest,’ zeg ik met een glimlach. ‘Daar had ik geen tijd voor. Ik moest vlug weg uit de Webberij om iets op te halen.’ ‘Wat moest je ophalen?’ Ze glimlacht liefjes. ‘Dat je met me getrouwd bent, wil nog niet zeggen dat ik je alles aan je neus ga hangen. En je mag niet in die kamer komen.’ Ik schiet naar de deur, maar ze verspert me de weg en trekt
De Mars Trilogie Rood 30
revisie
18-05-16 08:39
de township
| 31
mijn zweetband over mijn ogen. Ze legt haar hoofd tegen mijn borst. Ik moet lachen, trek de band omhoog en pak haar bij de schouders om in haar ogen te kijken. ‘En wat gebeurt er dan?’ vraag ik met opgetrokken wenkbrauwen. Ze glimlacht alleen maar en houdt haar hoofd een beetje schuin. Ik doe een stap terug van de metalen deur. Hoewel ik zonder met mijn ogen te knipperen gesmolten mijnschachten in duik, kun je sommige waarschuwingen maar beter niet negeren. Ze gaat op haar tenen staan en geeft een kus op mijn neus. ‘Brave jongen. Ik wist wel dat je ik makkelijk kon africhten,’ zegt ze. Dan trekt ze haar neusje op omdat ze mijn brandwond ruikt. Ze vertroetelt me niet, geeft me geen standje, zegt alleen maar: ‘Ik hou van je.’ Met een heel klein beetje bezorgdheid in haar stem. Ze plukt de gesmolten stukjes van mijn smoorpak uit de wond, die loopt van mijn knokkels tot mijn pols, en doet er dan webpleister met antibiotica en zenuwnucleïnezuur op. ‘Waar heb je dat allemaal vandaan?’ vraag ik. ‘Ik geef jou geen standje, jij stelt mij geen vragen.’ Ik druk een kusje op haar neus en friemel aan de dunne band van gevlochten haar aan haar ringvinger. Mijn haar vermengd met zijdedraad vormt haar trouwband. ‘Ik heb vanavond een verrassing voor je,’ zegt ze. ‘En ik heb ook een verrassing voor jou,’ zeg ik, met de Laurier in mijn gedachten. Ik leg de zweetband als een kroon op haar hoofd. Ze trekt weer haar neusje op vanwege de vochtigheid. ‘O, nou, ik heb er wel twee voor jou, Darrow. Jammer dat je niet vooruit hebt gedacht. Je had wel een suikerklontje voor me kunnen regelen of een satijnen laken of... misschien wel koffie, als aanvulling op je eerste geschenk.’ ‘Koffie!’ Ik schiet in de lach. ‘Met welke Kleur ben je getrouwd, denk je?’ Ze zucht. ‘Aan een duiker heb je echt helemaal niks. Die zijn alleen maar gek, koppig, roekeloos en...’ ‘Vingervlug?’ zeg ik met een ondeugende glimlach terwijl ik mijn hand onder de zijkant van haar rok laat verdwijnen.
De Mars Trilogie Rood 31
revisie
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
18-05-16 08:39
32 | slaaf
1 2 3 4
‘Dat kan zo zijn voordelen hebben.’ Ze lacht en slaat mijn hand weg alsof het een spin is. ‘Trek nu deze handschoenen aan, anders beginnen de vrouwen te zeuren. Je moeder is al vooruit gegaan.’
5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 30 1 2 3 4 5 6
De Mars Trilogie Rood 32
revisie
18-05-16 08:39