BUDDHIST BOOT CAMP T
I
M
B
E
R
H
A
W
K
E
Y
E
Derde druk
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 3
06-02-14 14:02
INHOUD Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
MINDFULNESS Vastklampen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De geest trainen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het grote geheel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leven: niet moeilijker dan een cake bakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Minder is meer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afleren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Er goed voor gaan zitten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . We zijn het slachtoffer van onze eigen keuzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Utopia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Laat geen sporen achter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15 18 20 22 24 26 28 30 32 34
L I E F D E E N R E L AT I E S Liefde is de herkenning van schoonheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoe een gezonde relatie eruitziet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mijn trouwdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gevoelens of emoties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Seksuele verantwoordelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoe een kort gesprek een groot verschil kan maken . . . . . . . . . . . . . . . De helende kracht van liefde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 5
37 39 41 44 47 50 53
06-02-14 14:02
RELIGIE/ SPIRITUALITEIT Een eenvoudige definitie van God . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het goddelijke in jezelf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het gevaar van heilige geschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bidden, mediteren, of allebei? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorbeeldfunctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Karma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De boodschap, niet de boodschapper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Boeddhisme als ruitenwisser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kinderen goed leren nadenken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Iedereen is je leraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een pseudo-probleem met de gouden regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
56 58 60 62 64 66 68 71 75 77 79
BEGRIP Het tegenovergestelde van wat je weet is ook waar . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Herschrijf de verhalen die je jezelf vertelt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Waarheid voor de één, godslastering voor de ander . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Biecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 Nog steeds aan het leren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 De middenweg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 De schoonheid van grijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Leven en laten leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Stemmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
SUCCES Ware luxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Carrière maken wordt overschat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Wanneer je moet weglopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 6
06-02-14 14:02
Succes betekent gelukkig zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een nieuwe definite van ‘genoeg’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een eenvoudig leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Weten is nog niet de helft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
115 117 119 122
BOOSHEID, ONZEKERHEID EN ANGST De wortel van ons lijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De oorsprong van boosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De twee wolven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Slik het tegengif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het is nooit te laat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zelfbeheersing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onzekerheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De pijn achter onze angsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
125 128 130 132 135 139 141 143
LEVEN IN DANKBAARHEID Dankbaar voor iedere ademhaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorkomen is beter dan genezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Versies van geweld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jij hebt het voor het zeggen! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Waarom dankbaarheid zo belangrijk is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een eenvoudige manier om zelf de verandering te zijn . . . . . . . . . . . Gedachten, woorden en handelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het ‘goede’ doen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Activisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Duurzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het Handvest voor Compassie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gemakkelijker gezegd dan gedaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 7
148 150 153 155 157 159 161 163 165 167 169 172
06-02-14 14:02
IK VIND TELEVISIE HEEL LEERZAAM. ELKE KEER DAT IEMAND HEM AANZET GA IK NAAR DE ANDERE KAMER OM EEN GOED BOEK TE LEZEN. – GROUCHO MARX
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 8
06-02-14 14:02
BASISTRAINING
DE HOOFDSTUKKEN IN DIT BOEK ZIJN KORT, EENVOUDIG TE BEGRIJPEN EN KUNNEN IN WILLEKEURIGE VOLGORDE WORDEN GELEZEN.
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 10
06-02-14 14:02
VOORWOORD Om een lang verhaal kort te maken... Daar zat ik dan, na jarenlang het boeddhisme bestudeerd te hebben, aan de voeten van de Tibetaanse lama in mijn kastanjebruine gewaden. ‘Met alle respect,’ zei ik, ‘maar ik denk niet dat de Boeddha ooit de bedoeling had zijn leer ZO ingewikkeld te maken!’ Mijn leraar keek naar alle standbeelden van veelarmige goden die om hem heen stonden en grinnikte: ‘Dit heeft de Boeddha niet gedaan! Het is de Tibetaanse cultuur; het is hun manier. Waarom probeer je geen zen? Ik denk dat het je zal bevallen!’ Zodoende verliet ik buigend de tempel, trok mijn gewaden uit en nam mijn intrek in een zenklooster ver van huis. Het klopte dat zen eenvoudiger was (ik was gek op de witte muren), maar de leerstellingen stonden nog steeds bol van dezelfde soort dogma’s waarvoor ik in de eerste plaats van religie was weggerend. Er zijn geweldige boeken te vinden waarin alle aspecten van religie, filosofie, psychologie en natuurkunde aan bod komen, maar ik was juist op zoek naar iets minder ‘wetenschappelijks’, zeg maar. Ik zocht iets inspirerends waarvoor mensen
- 11 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 11
06-02-14 14:02
vandaag de dag niet alleen de tijd en aandacht zouden hebben, maar dat ze ook werkelijk zouden begrijpen en in hun dagelijks leven kunnen toepassen. Ik had een simpel handboek voor geluk voor ogen, met daarin slechts twee woorden: ‘wees dankbaar’. Dankbaarheid is in staat ‘hebben’ te veranderen in ‘genoeg hebben’ – dat is het hele idee achter Buddhist Boot Camp. Op een eenvoudige en begrijpelijke manier behandelen de korte hoofdstukken alles wat ik in de loop der jaren heb geleerd, zonder dat je daarvoor van tevoren iets van het boeddhisme hoeft te weten. De bedoeling van dit boek is namelijk niet een boeddhist te worden; de bedoeling is een Boeddha te worden. Het is heel goed mogelijk (en helemaal oké) dat iemand die katholiek, moslim, atheïst of joods is, de lessen van de Boeddha inspirerend vindt. Na je ochtendmeditatie kun je nog steeds van Jezus houden, een hindoestaanse mantra reciteren of naar de synagoge gaan. Het boeddhisme vormt geen bedreiging voor welke religie dan ook. Het versterkt juist je bestaande geloof door je liefde te verruimen, zodat het alle levende wezens omvat. ‘Boot Camp’ is een trainingsmethode en trainen van de geest is waar het boeddhisme over gaat . Veel mensen zeggen dat ze geen tijd hebben om elke ochtend te mediteren, maar ze zijn wel op zoek naar spirituele begeleiding zonder dogma’s of rituelen. Dat is precies wat Buddhist Boot Camp je in deze
- 12 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 12
06-02-14 14:02
snelle en makkelijk leesbare vorm te bieden heeft. Nu ben je een soldaat van vrede in het leger van liefde geworden; welkom bij Buddhist Boot Camp! Je broeder, Timber Hawkeye
- 13 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 13
06-02-14 14:02
MINDFULNESS
- 14 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 14
06-02-14 14:02
VASTKLAMPEN Net zoals we uit gewoonte dingen oppotten – oude verjaardagskaarten en souvenirs, bankafschriften en bonnetjes, kleding, gebroken huishoudapparaten en oude tijdschriften – zo klampen we ons ook vast aan trots, boosheid, achterhaalde meningen en angsten. Als we al zo gehecht zijn aan tastbare dingen, hoe moeilijk is het dan niet om meningen los te laten (laat staan onze geest te openen voor nieuwe ideeën, perspectieven, mogelijkheden en toekomstplannen). Het is bijna onvermijdelijk dat onze overtuigingen de enige waarheid worden die we kennen, wat de afstand tussen onszelf en iedereen met andere denkbeelden vergroot. Die afstand verdeelt ons niet alleen, het voedt ook onze trots. Al dat vastklampen komt overigens voort uit angst. Waarom zijn we als de dood voor veranderingen, onbekende mensen, het nieuwe of het onbekende? Heeft de wereld ons niet voortdurend in elke generatie schoonheid, oprechtheid en liefde getoond? Zijn we zo gericht op de duisternis dat we het licht niet meer zien en er zelfs geen herinnering meer aan hebben? Het lijkt op Het Oneindige Verhaal, mocht je dat boek kennen, waar zodra mensen ophouden in een werkelijkheid te geloven, deze ook ophoudt te bestaan.
- 15 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 15
06-02-14 14:02
Liefde is echt, mensen! En het is overal om ons heen. Het vibreert achter iedere handeling van vriendelijkheid en dienstbaarheid; het klinkt door in kunst en familie. Angst is ook heel erg echt; het wortelt in alle twijfel, wanhoop, aarzeling, haat, jaloezie, woede, trots en bedrog. Neem af en toe de tijd om te reflecteren of je gedachten voortkomen uit liefde of uit angst. Als je gedachten ontstaan uit liefde, volg ze dan. Maar komen ze voort uit angst, graaf dan diep naar binnen om de wortels van die angst te vinden. Alleen dan zul je uiteindelijk de angst los kunnen laten, zodat het je niet langer in je mogelijkheden beperkt. Er is niets om over te klagen, geen reden om bang te zijn en alles is mogelijk als we VOOR elkaar leven. Als je het mij vraagt, is alles wat niet bedoeld is voor het welzijn van anderen simpelweg niet de moeite waard.
- 16 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 16
06-02-14 14:02
AL HET GELUK IN DE WERELD KOMT VOORT UIT HET VERLANGEN OM ANDEREN GELUKKIG TE ZIEN, EN AL HET LIJDEN IN DE WERELD KOMT VOORT UIT HET VERLANGEN OM HET ZELF GELUKKIG TE ZIEN. – SHANTIDEVA
- 17 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 17
06-02-14 14:02
DE GEEST TRAINEN Je geest is net een verwend rijkeluiskind! Je hebt het opgevoed met de vrijheid om te denken wat het maar wil, wanneer en hoelang het maar wil , zonder rekening te houden met de consequenties of dankbaar te zijn. En nu je geest volwassen is luistert die nooit meer naar je! Sterker nog, wanneer je je ergens op wil concentreren, dwaalt je geest steeds af naar waar het ZELF over wil denken. En als je soms ergens echt niet meer aan wil denken, kan je geest ‘het niet helpen’. Het trainen van de geest betekent dat je de baas bent over je beslissingen, in plaats van te bezwijken voor begeertes en zogenaamde ‘onbeheersbare neigingen’. Kan je een betere manier bedenken om een verwend rijkeluiskind te trainen dan een intensieve bootcamp? Neem eerst de belangrijkste stap: stop met toegeven aan elke hunkering. Anders denkt het verwende kind dat het nog steeds alles kan krijgen wat het wil. Verwar dit alsjeblieft niet met onthouding, dat is niet wat ik bedoel. Je mag bijvoorbeeld best een ijsje eten, maar alleen wanneer jij dat beslist, niet wanneer een begeerte het ‘overneemt’. Er is een verschil.
- 18 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 18
06-02-14 14:02
Zodra een gedachte opkomt, kijk er dan alleen naar zonder erop te reageren. ‘Ach, wat wil ik graag een ijsje’... prima; onderzoek hoe het is om iets te willen maar het niet altijd te krijgen. De eerste paar keer dat je probeert je geest te trainen zul je zien dat het kleine kind in jezelf een woedeaanval krijgt, wat eigenlijk heel komisch is. Maar het is ook begrijpelijk; je hebt nog nooit ‘nee’ tegen hem gezegd. Tijd om daar eens mee te beginnen! Uiteindelijk kom je erachter dat zodra je de baas bent over je keuzes, je meer keuzevrijheid hebt. Het is lastige materie; ik hoop maar dat dit hoofdstuk een beetje te volgen is.
DE DINGEN LOPEN HET BEST VOOR DEGENEN DIE HET BESTE MAKEN VAN HOE DE DINGEN LOPEN. – ART LINKLETTER
- 19 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 19
06-02-14 14:02
HET GROTE GEHEEL We zijn voortdurend druk op weg naar een of ander doel, droom of ongrijpbare ‘eindstreep’. Onder het voorwendsel van het streven naar geluk (en de zware last van vragen als: ‘waar zie je jezelf over vijf jaar?’) scheppen we een andere versie van onszelf die ergens in de verre toekomst bestaat – en vaak rijker, kalmer, stabieler en wijzer is. Met als gevolg dat we maar heel zelden waardering hebben voor waar we vandaag de dag staan. Door zo gericht te zijn op hoe het ‘zou kunnen zijn’, onderschatten we hoe geweldig het nu al is. Helaas beïnvloedt deze mindset bijna alles wat we in het leven doen: in plaats van dankbaar te zijn voor wat we al hebben, putten we onszelf uit met hunkeren en smachten naar wat we nog niet bereikt hebben; en in plaats van de schoonheid en rijkdom te zien van de vriendschappen en relaties in ons leven (en hoe bevoorrecht we zijn dat we ze hebben), beschouwen we ze als minderwaardig aan de ingebeelde versies die we in onze geest hebben geschapen. Als we onszelf zo weinig krediet geven voor hoe ver we al zijn gekomen, zullen we ook anderen weinig tot geen krediet geven voor hun inspanningen in het
- 20 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 20
06-02-14 14:02
leven. Hoe kunnen we vergevingsgezind zijn naar anderen, als we ongeduldig zijn met onszelf? En zolang we over onszelf blijven oordelen elke keer dat we in de spiegel kijken, zullen we dat ook met onze omgeving doen. Zou het niet goed zijn om af en toe even te stoppen, al is het maar een minuutje, en te overwegen hoe geweldig alles is? Pauzeer even en heb respect voor de vooruitgang die je al in je leven hebt geboekt , erken de geschenken die je WEL hebt en waardeer het leven zelf een paar ademhalingen lang. We evolueren, groeien, leren en verruimen onszelf voortdurend. En laten we eerlijk zijn: ‘klaar’ zijn we nooit. Doe een stapje terug en observeer hoe de kleine details waar we ons druk over maken lijken te verdwijnen zodra we het grote geheel zien.
IK BEN MISSCHIEN NIET DE RICHTING OPGEGAAN DIE IK WILDE INSLAAN, MAAR IK DENK WEL DAT IK BEN UITGEKOMEN WAAR IK MOEST ZIJN. – DOUGLAS ADAMS
- 21 -
Buddist Boot Camp _ binnenwerk V3.indd 21
06-02-14 14:02