Inhoudsopgave Voorwoord
08
Inleiding
11
01
Hoe je darmen je hersenen beïnvloeden
18
02
Over smoothies en sapjes
32
03
Antioxidanten
38
04
Oilpulling: een gezond ochtendritueel
44
05
De basis voor een Brain Food smoothie
48
06
Hoe maak ik een gewoonte van mijn dagelijkse smoothie?
62
07
Supplementen als aanvulling en ondersteuning
72
Hoe voeding het brein aanstuurt en je microbioom gezond kan houden
De pluspunten van smoothies op een rijtje
Zorg voor je gebit is zorg voor je hersenen
3 tips om een nieuwe gewoonte te creëren
Geef je brein de juiste voedingsstoffen die het nodig heeft
Basisrecepten
91
Smoothies
97
Dankwoord
224
Hoe nu verder
227
Register
230
Bronnen & inspiratie
232
Inleiding
Onze breingezondheid staat onder druk, maar we kunnen het tij nog keren!
11
‘Wanneer je niets verandert aan de oorzaak, zullen je klachten blijven zoals ze zijn.’ aandacht aan onze hersenen. Dat is niet zo niet in onze opvoeding. Daarnaast zijn de hersenen niet tastbaar, omdat ze veilig zitten weggestopt in onze schedel. Toch is het brein verreweg het mooiste en krachtigste ook veel meer mee doen dan in de moderne maatschappij normaal is. In de afgelopen jaren hebben neurowetenschappelijke onderzoeken tot veel kennis over de hersenen geleid. Met al deze nieuwe inzichten gebeurt echter nog te weinig. De reguliere geneeskunde richt zich niet zozeer op het voorkomen, maar vooral op het oplossen van gezondheidsproblemen met medicijnen. Ik geloof dat hier veel winst valt te behalen door met een holistische blik naar gezondheid en de rol van de hersenen te kijken. Gelukkig zie ik op dit vlak steeds meer verandering. Het tij is aan het keren. Dat gaat langzaam, want veranderingen hebben tijd nodig. Toch weerhoudt me dat niet van mijn missie. Ik wil Brain Balance toegankelijk maken voor iedereen, van jong tot oud. In Nederland en ver daarbuiten. een brein, alleen hebben we er nooit een gebruiksaanwijzing bij gekregen.
Smoothies: het begin van mijn herstel
Mijn persoonlijke verhaal In de loop der jaren heb ik enorm veel kennis opgedaan vanuit de neurowetenschap en orthomoleculaire geneeskunde. Desondanks had ik de ervaringen in mijn leven nodig om te ontdekken wat ik nu weet. Dat is ook hoe de hersenen het best werken. Leren van onze fouten betekent dat we ons ontwikkelen.
Hier begon mijn persoonlijke reis naar meer balans en gezondheid. Ik kreeg een keiharde spiegel voorgehouden, die me deed beseffen dat ik al jarenlang niet leefde zoals ik dat eigenlijk wilde. Juist in deze moeilijke tijd leerde ik de beste lessen. Ik ontdekte wie ik echt ben, wie ik wil zijn en waar ik voor sta. Maar ook hoezeer het brein en het lichaam je in de weg kunnen zitten als je waarschuwingssignalen structureel blijft negeren.
Misschien heb je mijn persoonlijke verhaal al eens in een eerder boek gelezen. Jaren geleden heb ik een enorme gezondheidscrisis gehad. Die had alles te maken met de manier waarop ik leefde. Net als zoveel mensen draaide ik volop mee in de ratrace. Stress, onrust, slecht slapen, migraine, darmklachten en nek- en schouderpijn vond ik jarenlang normaal. Achteraf gezien waren dit protestsignalen van een brein in disbalans. Toch negeerde ik de klachten, simpelweg omdat mijn hersenen zo geprogrammeerd waren. Ik had mezelf aangeleerd om niet te zeuren en de schouders eronder te zetten. Zo ploeterde ik jarenlang door, totdat ik op een dag met ernstige verlammingsverschijnselen op de Spoedeisende Hulp belandde. Mijn nervus vagus, de belangrijkste zenuw in het centrale zenuwstelsel die vanuit de hersenen naar de darmen loopt, was door de chronische stress beschadigd. Ineens was ik aan de rechterzijde van mijn lichaam verlamd. In eerste instantie vroeg ik om een , zoals een operatie of medicijnen. Dat veranderde toen een holistische neuroloog me voor het eerst liet kennismaken met de wondere wereld van mijn eigen breinsysteem. Ik ontdekte dat ik de sleutel tot mijn gezondheid in eigen hand had. Achter mijn gezondheidsproblemen ging zowel de oorzaak als de oplossing schuil. Dat was namelijk mijn levensstijl!
Ik besloot mijn levensstijl daarom te veranderen. Een van de eerste dingen die ik me voornam, was om iedere dag een smoothie te drinken. De blender haalde ik uit de kast en gaf hem een prominent plekje in de keuken. Zo werd ik dagelijks herinnerd aan de belofte aan mezelf. In het begin ging het niet van een leien dakje. Alleen al het pakken van groente en fruit en het snijden en blenden ervan voelde als enorm veel moeite. Toch zette ik door. En met resultaat! Na een paar weken merkte ik dat ik meer energie begon te krijgen. Dat gaf me de kracht om mijn levensstijl nog verder om te gooien. Bewerkte voeding zoals chips en suikerrijke snacks verdween van het ene op het andere moment uit mijn voorraadkast. Intussen begon ik me steeds beter, energieker en gezonder te voelen. Dankzij smoothies was mijn herstel ingezet! Dat is de reden dat ik nu, jaren later, nog altijd iedere dag een smoothie maak. De ene keer een makkelijke, de andere keer een moeilijke. Soms voor een beter geheugen en soms voor meer geluk of energie. Met smoothies kun je eindeloos spelen en variëren. Al mijn ervaringen en kennis hierover heb ik nu voor jou gebundeld, in dit Brain Food Smoothie-boek.
13
Voorkomen is beter dan genezen
Een gezonde levensstijl is een keuze
Mijn eigen reis naar gezondheid heeft me geïnspireerd om ook anderen te helpen. Al jarenlang volg ik dagelijks de laatste ontwikkelingen in voeding en neurowetenschappelijk onderzoek. Inmiddels geef ik hierover ook lezingen en schrijf ik boeken, zoals Brain Balance en Brain Food.
Beter voor je hersenen zorgen, begint met het veranderen van je levensstijl. De moderne levensstijl sluit namelijk niet aan op de manier waarop het brein miljoenen jaren lang is geëvolueerd. In onze lange geschiedenis aten we voornamelijk onbewerkt voedsel uit de seizoenen. Dat was vaak schaars en we moesten het zelf verzamelen of erop jagen. Tegenwoordig liggen de supermarkten overvol met ongezonde fabrieksvoeding, die het brein uit balans en onze
Inmiddels ben ik niet meer alleen in mijn missie. Met het hele Brain Balance-team hebben we al duizenden mensen geholpen om te herstellen van chronische ziektebeelden. Denk aan burnout, depressie, verstoorde darmen, migraine, het Prikkelbare Darm Syndroom (pds), het premenstrueel syndroom (pms) en zelfs nietaangeboren hersenletsel (nah). Dat geeft enorm veel voldoening.
hersenen zijn nog steeds gebouwd om op zoek te gaan naar eten, maar we hoeven nu geen moeite meer te doen om het te vinden. Hierdoor bewegen we minder en eten we meer en ongezonder. Jezelf druk maken om deze situatie heeft geen zin. Jij hebt immers niet zelf in de hand wat er bij de supermarkten in de
Toch zou het nog mooier zijn als we al deze klachten zouden kunnen voorkomen in plaats
keuzes die je vandaag en morgen maakt. Jij kiest zelf wat je koopt, kookt, eet en drinkt. Misschien bepaal je dat ook wel voor de rest van je gezin. Daarom wordt het tijd dat we betere keuzes gaan
52 procent van de werkende mensen burnoutklachten. Meer dan 80 procent van de jeugd heeft last van mentale disbalans. Dagelijks ervaren enorm veel mensen chronische stress en iedere dag komen er nieuwe depressies bij. Er wordt een enorme toename van alzheimer en dementie voorspeld. Binnen nu en tien jaar zal iedere Nederlander iemand in zijn naaste omgeving kennen, die met een mentale ziekte te maken heeft. Ik ben ervan overtuigd dat we dit kunnen voorkomen door beter voor onze hersenen te zorgen.
geneeskrachtige gezondheidsondersteuner, zoals alle generaties voor ons dat ook hebben gedaan.
‘Een op de vijf mensen in Nederland zal de komende jaren te maken krijgen met alzheimer. Is het niet zelf, dan wel bij iemand in de nabije omgeving.’
14
Breinkennis Anatomie van de hersenen De hersenen bestaan uit drie lagen. De oudste hersenlaag is de hersenstam, ook wel bekend als het reptielenbrein. Dit instinctieve breingedeelte is verantwoordelijk voor je lichaamsgevoel en primaire overlevingsinstinct. De tweede hersenlaag is het limbisch systeem, ook wel bekend als het zoogdierenbrein. Dit hersengedeelte is naar schatting minimaal een miljoen jaar oud en reguleert je gevoelens en emoties. De derde laag in de hersenen is de neocortex, die zich ongeveer 400.000 jaar geleden ontwikkelde. Dit breingebied zorgt ervoor dat je intelligent kunt nadenken en rationele beslissingen kunt nemen. Alle drie de hersenlagen werken continu met elkaar samen.
‘Pas als je van je gezondheid een prioriteit maakt, krijg je er ook gezondheid en balans voor terug.’
Geef je brein wat het nodig heeft Veel mensen nemen het brein voor lief, maar het is samen met je darmen bepalend voor je geluk en gezondheid. Het is dan ook geen luxe, maar absolute noodzaak om er nu mee hersenen, dat je niet zomaar kunt vervangen. Bekommer je nu om je eigen hersenen om veelvoorkomende problemen voor Heb jij zoals zoveel mensen te maken met bijvoorbeeld hersenmist, chronische stress, overgewicht, diabetes type 2, een kort lontje, vergeetachtigheid, een opgebrand gevoel, regelmatig moeite om je te concentreren, lukt het maar niet om bepaalde dingen te veranderen of wil je simpelweg preventief voor jou.
Voeding is informatie Het brein stuurt elk aspect van je lichaam aan, maar andersom beïnvloedt je lichaam ook je breinprocessen. De hersenen wegen slechts zo’n 2 procent van je totale lichaamsgewicht, maar gebruiken meer dan 20 procent van de voeding die je eet. Het voedsel dat je eet kan daarom niet alleen je darmen beschadigen, maar ook de hersenen en de andere organen in je lichaam. Voeding is informatie en met wat je eet, bepaal je de boodschap die je jouw systeem geeft. Dat wat je eet kan bovendien niet alleen je eigen DNA en microbioom (de micro-organismen die leven in de darmen) beïnvloeden, maar ook die van de generaties na jou. Hier kom ik later in het boek zeker op terug.
01
Hoe je darmen je hersenen beïnvloeden 18
Hoe voeding het brein aanstuurt en je microbioom gezond kan houden In onze darmen dragen we ongeveer anderhalf à twee kilo aan bacteriën met ons mee. Deze microorganismen worden ook wel microben genoemd en vormen samen ons microbioom. Hoewel bacteriën vaak worden gezien als iets vies, hebben we ze nodig om gezond te zijn. In de darmen leven zowel goede als slechte bacteriën, in totaal meer dan 800 verschillende soorten. Al deze bacteriesoorten strijden continu met elkaar en bewaken zo de interne balans in jouw darmen.
WEETJE: Bepaalde indianenstammen in Latijns-Amerika en Azië leven nog zoals onze voorouders; in en met de natuur. Onderzoekers vinden bij deze stammen veel meer verschillende darmbacteriën dan bij ons in de westerse wereld. Door hun microben blijven deze mensen langer gezond. Bij westerlingen neemt het aantal bacteriestammen steeds verder af. Soms vinden wetenschappers in onze darmen nog maar 200 verschillende stammen. Dit berokkent onze gezondheid veel schade.
Wat doen de darmen precies? De bekendste functie van de darmen is het verteren van voedsel. Maar ze zijn ook verantwoordelijk voor de opname van voedingsstoffen en het aansturen van de hersenen. De hersenen en darmen staan continu met elkaar in verbinding. Dit wordt ook wel de brain-gut connection genoemd. Ze communiceren via de nervus vagus, de belangrijkste zenuw van het autonome zenuwstelsel. Daarnaast staan het brein en darmstelsel met elkaar in contact via de hersenen en het bloed. Zo geven de hersenen een seintje aan de darmen als er eten aankomt. De darmen laten de hersenen op hun beurt weten wanneer er genoeg gegeten is. Dat doen ze door het hormoon leptine via de bloedbaan naar het hersengebied de hypothalamus te sturen. Dit breingebied regelt onder andere ons gevoel van honger en verzadiging.
‘De stoffen die in je brein terechtkomen, bepalen onder meer je gevoelens, gezondheid en ontwikkeling. Welke voedingsstoffen bereiken dagelijks jouw brein?’ Het lijkt misschien bijzonder dat de darmen onze hersenen aansturen en beïnvloeden. Maar eigenlijk is het niet zo gek. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de darmen dezelfde hormonen en neurotransmitters een dun laagje in het hele darmstelsel terug. Hierdoor kunnen de hersenen en darmen enorm snel met elkaar communiceren.
19
‘Hoe slechter je voor je darmen zorgt, hoe slechter je brein voor jou zorgt en hoe meer disbalans er ontstaat in je mentale welbevinden.’
20
Bij welke processen zijn de darmen betrokken?
Wat beïnvloedt de gezondheid van de hersenen en darmen?
Vaak denken we dat de darmen alleen een rol spelen van mond tot kont. Ze verteren het voedsel dat we eten tot de poep die we maken. Toch zijn onze darmen voor veel meer processen belangrijk, waaronder:
Alles wat je eet, beïnvloedt je hersenen en darmen. Hierdoor kun je je brein met voeding beïnvloeden en aansturen. In positieve zin, maar ook in negatieve zin. Het voedsel dat je eet, maken of juist beschadigen. Het goede nieuws is dat je darmen zich snel kunnen aanpassen. De binnenste darmlaag, ook wel het epitheel genoemd, vernieuwt zichzelf iedere 72 uur. Hierdoor kunnen je darmen zich snel herstellen als je je levensstijl positief verandert.
Energieproductie De darmen sturen je mitochondriën (de ‘energiecentrales’ van je cellen) aan. Vermoeidheid en een lage energie vinden hun oorsprong dan ook vaak in een verstoorde darm.
Soms zijn de darmen echter te beschadigd voor een snel herstel. In dat geval is het raadzaam om advies over je situatie in te winnen bij een gespecialiseerd therapeut. Een beschadigde darm neemt namelijk minder voedingsstoffen op en leidt sneller tot fysieke en mentale klachten. Denk hierbij aan klachten als vermoeidheid, een kort lontje, hersenmist, een depressief gevoel, cognitieve achteruitgang, slecht slapen, migraine, obstipatie, diarree of een opgeblazen gevoel. Tijdens een een-op-eenconsult kan een therapeut
Communicatie met de hersenen De darmen en het brein communiceren enorm snel met elkaar via de nervus vagus. Dat is ook nodig, want zo kunnen darmbacteriën ons hersensysteem direct beïnvloeden en signaalstofjes zoals neurotransmitters en hormonen wijzigen.
Antioxidantensysteem De darmen beïnvloeden ons antioxidantensysteem, hoe deze tegen vrije radicalen vechten of helemaal niet tegen ze vechten.
basis hiervan ontvang je een op maat afgestemd darmherstellend protocol.
Ontstekingen
WEETJE:
De darmen zorgen dat ontstekingen zo min mogelijk aanwezig zijn en zo goed mogelijk gereguleerd worden.
95 procent van de aanmaak van het gelukshormoon serotonine vindt plaats in de darmen. Lange tijd werd gedacht dat alleen onze hersenen deze neurotransmitter konden maken.
Immuunsysteem De darmen sturen ons immuunsysteem aan. Door de aanmaak van hormonen en neurotransmitters communiceren ze via het immuunsysteem met de hersenen, dit is echter een vrij trage communicatie, maar hij bereikt ook ons brein.
21
4
Er zijn een aantal dingen die bij iedereen bijdragen aan gezonde hersenen en darmen. Dit zijn mijn 15 beste tips om je darmflora en breingezondheid een boost te geven.
Vermijd bewerkte voeding. Bewerkte voeding kan je darmen beschadigen, waardoor er problemen kunnen optreden met de opname van voedingsstoffen.
1
Vermijd medicijnen (waar mogelijk).
behoorlijk verstoren. Dat kan al het geval zijn bij een onschuldig paracetamolletje. Van een antibioticakuur kunnen je darmen maanden tot zelfs jaren last ondervinden.
Eet meer groenten en fruit. Zo krijg je de aanbevolen hoeveelheid vezels (30 tot 40 gram per dag) makkelijker binnen. Helaas halen de meeste mensen dit niet en komen de darmen van veel Nederlanders vezels tekort. Gelukkig helpen de smoothierecepten in dit boek je om op een makkelijke en lekkere manier meer vezels in te nemen.
Vermijd stress. Stress brengt je darm-
5
van je hersenen remmen. Gebruik daarom geen medicijnen zolang het niet echt nodig is. Kies liever voor een natuurlijk alternatief waarmee je de darmen niet verstoort. Als pijnstiller heeft kurkuma bijvoorbeeld een vergelijkbare werking als een paracetamol. De laatstgenoemde werkt hooguit iets sneller.
2
6
anders functioneren, zorgt voor ontstekingen en activeert de verkeerde hormonen.
waardoor je een voedingsbodem creëert voor ongewenste bacteriën. Bacteriën bevatten receptoren voor neurotransmitters en beïnvloeden de ontwikkeling van BDNF (brain-derived neurotrophic factor). Dit is een belangrijk groeihormoon voor de hersenen.
en daarmee ook de capaciteit van je hersenen om zich te ontwikkelen. Het is een fabeltje dat je hersencellen afsterven neurochemie van je brein veranderen en de ontwikkeling ervan tijdelijk stoppen.
3
slechte bacteriën in de darmen toeneemt. Dit leidt tot hogere ontstekingswaarden en een verminderde capaciteit om voedingsstoffen op te nemen. Hierdoor krijgt het brein niet meer de nutriënten die het nodig heeft om optimaal te functioneren. Kortom: met suikers beschadig je zowel de darmen als de hersenen.
24
7
12
Maak contact met de natuur. Loop met je blote voeten in de tuin en woel met je handen in de aarde. Tuinieren brengt je in aanraking met miljarden bacteriën die in de grond leven. Alleen daarom al is het een aanrader om zo veel mogelijk tijd in de natuur (liefst iedere dag) door te brengen.
13
experimenteer met kortere vastperiodes in de vorm van intermittent fasting. Vasten geeft je darmen rust,
8
de loofbomen, want dit herstelt je microbioom.
9
Eet gevarieerd. Hoe meer verschillende kleuren groente en fruit, hoe beter het is voor je darmen en hersenen.
je ontstekingswaarden en krijg je er meer energie voor terug. Belangrijk bij intermittent fasting is dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Ga daarom altijd met een expert aan de slag, die je een geschikt voedingsschema kan voorschrijven. Zo doe je jezelf niet tekort.
Eet gezonde kruiden en specerijen. De juiste kruiden en specerijen kunnen je darmen helpen herstellen.
Eet probiotische en prebiotische voeding (zie blz. 27). Zo voed
10 14
Gebruik zo nu en dan een goede probioticakuur. Dit zorgt voor de aanvulling van gezonde bacteriën in je darmen. De juiste bacteriën in je darmstelsel helpen onder meer bij de vertering en opname van voedingsstoffen.
de juiste voedingsstoffen. Gefermenteerde voeding is hiervoor ideaal, want bacteriën doen het goed in een zure omgeving.
11
je dat je brein voor 80 procent
Beweeg voldoende. Beweging helpt je voedselmachine om goed te
15
minimaal 2 liter water per dag nodig, onder meer om de darmen gezond te houden.
goede voorbeelden van matig inspannende activiteiten die bijdragen aan gezonde darmen.
25
42
Wat zegt de wetenschap over antioxidanten? Vroeger wisten veel mensen niet dat roken ongezond was. Pas na ruim vijftig jaar, honderdduizenden rapporten en een hele hoop onderzoekskosten verder, werd dit door de wetenschap bewezen. Ik voorspel dat dit met voeding hetzelfde zal gaan. Er wordt namelijk steeds meer onderzoek verricht naar het effect van voeding op onze gezondheid. De komende jaren zal hierover meer en meer bekend die over enkele jaren worden afgerond. Tot nu toe wijzen deze studies op een aantal vermoedelijke voordelen van het nuttigen van antioxidanten:
Antioxidanten helpen je cellen en weefsels te beschermen tegen vrije radicalen; Antioxidanten zorgen voor een betere gezondheid; Antioxidanten boosten je immuunsysteem; Antioxidanten zorgen in de juiste hoeveelheid voor meer focus; Antioxidanten houden je hart en bloedvaten in goede conditie; Antioxidanten verbeteren de kwaliteit van sperma; Antioxidanten werken stressverlagend; Antioxidanten verminderen hevige hoofdpijnen en migraine; Antioxidanten houden de hersencellen in goede en gezonde conditie; Antioxidanten gaan het verouderingsproces tegen; Antioxidanten gaan ontstekingen tegen; Antioxidanten hebben een bloeddrukverlagend effect.
Uiteindelijk draait in de natuur alles om balans. Dat geldt ook voor vrije radicalen en antioxidanten, want we hebben beide nodig om goed te kunnen functioneren. Zowel lichaamseigen antioxidanten (aangemaakt door ons eigen lichaam bij voldoende inname van mineralen en sporenelementen zoals mangaan, ijzer, selenium, koper en zink), als de antioxidanten die we uit onze voeding halen. Streef daarom altijd naar balans in je voeding en leven. Een goed begin in deze tijd waar we aan veel vrije radicalen worden blootgesteld, is het drinken van antioxidantrijke smoothies. Dit zorgt voor meer balans in je hersenfuncties en hiermee voor een langer, gezonder en een gelukkiger leven.
43
Blue Brain Smoothie Enorme bron van eiwi₧en 5 minuten
Bereiding
2 personen
Ingrediënten
Blend alle ingrediënten en voeg indien gewenst meer melk of water toe.
!
• 1 tl spirulina • 2 peren • 1 avocado • 1 handje radijskiemen (van de biologische supermarkt of natuurwinkel) • 200 ml water of plantaardige melk
RADIJSKIEMEN Radijskiemen bevatten zoals alle kiemen veel gezonde voedingsstoffen. Denk aan vetten, eiwitten, calcium, ijzer, magnesium, fosfor, kalium, vitamine A en C. Kiemen zijn tegenwoordig erg populair, omdat ze meer voedingsstoffen bevatten dan de volwassen plant.
116
Pink Power Pi₧ige smoothie 3 minuten
Bereiding
2 personen
Ingrediënten
Alles in de blender en blenderen maar!
!
• 50 g aardbei • 10 blaadjes basilicum • ½ chilipepertje in stukjes (optioneel) • 1 rode paprika • 200 ml kokosmelk
RODE PEPER je lichaam. Deze kunnen pijnstillend werken en je een licht euforisch gevoel geven. Dit verklaart waarom sommige mensen heel blij worden van pittig eten. Bewezen is ook dat mensen die dagelijks rode peper eten minder snel verkouden worden. Dat komt omdat de capsaïcine de bacteriën in je systeem te lijf gaat.
164
Passion Smoothiebowl Fri"e en fruitige sensatie 5 minuten
Bereiding
2 personen
Ingrediënten
!
Maak eerst de chiapudding (zie het recept bij de basisrecepten op blz. 93). Pak een bakje en schep hier de chiapudding in.
"
Doe de 50 ml melk in de blender. Voeg hieraan de kiwi, mango, pompoen en 2
• Chiapudding (zie recept op blz. 93) • 50 ml kokosmelk of een plantaardige melk naar keuze • 1 gele kiwi
coulis.
• 1 mango • 100 g pompoen • 4 passievruchten
#
Schep deze coulis over de chiapudding. Lepel hieroverheen de overige passievruchten uit voor een heerlijk tropisch tintje. Decoreer naar smaak.
CHIAZAAD smoothiebowl. De pudding maak je heel makkelijk op een zondag en doe je in een afgesloten glazen pot. In een weckpot gaat de pudding makkelijk vier dagen mee. Chiazaden bevatten bovendien rijkelijk omega 3, wat een cadeautje is voor je hersenen en bijdraagt aan een sterker geheugen. Ook stabiliseren omega 3-vetzuren je bloedsuikerspiegel, remmen ze ontstekingen en gaan ze veroudering tegen. Een opvallend detail is dat chiazaden nog meer ijzer bevatten dan spinazie. Bij een ijzertekort is dit dus een goede booster.
184
Boost je brein Wist je dat voeding grote invloed heeft om een burn-out, depressie, alzheimer en dementie te helpen voorkomen? Je brein heeft gezonde voedingsstoffen nodig om in balans te blijven en optimaal te blijven functioneren, nu en in de toekomst. En dat is precies waar Brain Balance-expert Charlotte Labee je met dit boek bij helpt! Aan de hand van de laatste inzichten uit de neurowetenschap en orthomoleculaire geneeskunde laat Charlotte zien hoe je met brain food je leefstijl kunt aanpakken. Heldere uitleg over de (samen-) werking van je hersenen en darmen Handige breinweetjes over belangrijke voedingsstoffen en supplementen Praktische voedingstips 80 heerlijke smoothierecepten
Charlotte Labee is ondernemer, kennis- en ervaringsdeskundige en oprichter van het succesvolle yourbrainbalance.com. Via haar lezingen, workshops en social-mediakanalen bereikt ze honderdduizenden mensen.
Combineer de kracht van goede voeding met die van je eigen brein om nieuwe gewoontes te creëren, je gezondheid te verbeteren en lekkerder in je vel te komen.
NUR 440
KOSMOS UITGEVERS UTRECHT/ANTWERPEN
www.kosmosuitgevers.nl