LESBRIEF
Op 13 september wordt wereldwijd de geboortedag van Roald Dahl gevierd en start de Roald Dahl-week (van 13 tot en met 20 september). In deze feestelijke week kunnen leerlingen de schrijver en zijn verhalen nog beter leren kennen. Voor leerlingen van 9 - 12 jaar is er een speciaal werkboekje over Roald Dahl samengesteld, met daarin met name aandacht voor de volgende titels: Matilda,DeGVR,DeGriezels,IeorgIdur.
In deze lesbrief staat aangegeven wat de leerlingen van het werkboekje kunnen verwachten en vindt u de oplossingen van de opdrachten overzichtelijk op een rij. Ten slotte krijgt u extra verdiepingsopdrachten rond het boek Matilda. Deze titel kunt u voor een speciale actieprijs van € 4,99 bestellen.
UITLEG
Pagina 2 & 3
Op deze pagina’s maken leerlingen kennis met de rijke fantasie van Roald Dahl. Ze lezen zinnen op rijm uit Joris en de geheimzinnige toverdrank, kreten van de Opperheks uit De heksen, verzinsels , gekke woorden De Griezels.
Bij de verschillende teksten staan ook vragen en is er ruimte om zelf woorden te verzinnen.
De antwoorden op de vragen:
• Deze zin wordt uitgekraamd door de Opperheks.
• Een flitspopper is een ander woord voor scheet.
• De Griezels kun je herkennen aan hun vieze haren en gemene ogen.
• ‘Ze had lichtbruine tanden en een klein mondje, zo verfrommeld als een hondenkontje.’ Deze zin gaat over de grootmoeder van Joris uit Joris en de geheimzinnige toverdrank.
• De woorden Ieorg Idur kun je omgekeerd lezen en dan staat er: Groei Rudi.
op roalddahl@youngcrowds.nl. © Copyright illustraties Quentin Blake.
Deze lesbrief hoort bij het werkboekje over Roald Dahl dat Young Crowds produceerde in opdracht van uitgeverij De Fontein. Reacties zijn welkom
Husseltaal ontleden
Bij deze opdracht moeten leerlingen de uitspraak bij de juiste boektitel zoeken.
Dit zijn de goede antwoorden:
1. Drow reveil stei renielk – Ieorg Idur
2. Weggalopperen – De GVR
3. Opstijglimonade met prik – Sjakie en de chocoladefabriek
4. Wek met kinderen, rrroei ze oit! Kook hun botten, braad hun hoid! – De heksen
5. Rolmopsvogel – De Griezels
VERDIEPINGSOPDRACHT
Zijn de leerlingen enthousiast over de woordvondsten van Roald Dahl? Laat ze er zelf nog een aantal zoeken in de boeken van de auteur of verzin klassikaal een aantal grappige woorden in de stijl van Roald Dahl.
Pagina 4
Op pagina 4 kunnen leerlingen lezen dat iedereen –net als Matilda – een talent heeft. Drie jonge talenten vertellen over waar zij goed in zijn.
Mila vertelt over haar passie voor vioolspelen. Ze doet dat elke dag minstens twee uur.
Casper wil later schaakgrootmeester worden, de hoogst bereikbare titel bij schaken.
Lisa is goed in paardrijden, vooral in dressuur, en kan heel netjes op haar pony zitten.
Pagina
5
Op deze pagina vinden de leerlingen een test. Door deze in te vullen, ontdekken ze of ze net zo lief zijn als juffrouw Engel of zo gemeen als de Bulstronk.
Pagina 6
Met de knutseltip kunt u samen met uw leerlingen de klas versieren tijdens deze feestelijke week. Als u een foto van het eindresultaat mailt aan promotie@uitgeverij defontein.nl, maakt u met de klas kans op een uitgebreid boekenpakket van Roald Dahl.
Pagina 7
Hier kunnen leerlingen Matilda helpen de goede weg te vinden door het doolhof en kunnen ze een kennisquiz over de Griezels invullen.
De antwoorden van de gruwelijke griezelquiz zijn: 1. a 2. b 3. b 4. a 5. c
Elk goed antwoord levert twee punten op. Laat leerlingen zelf hun cijfer uitrekenen.
Pagina 8
Zoek de verschillen. De linker afbeelding is de originele illustratie van Quentin Blake. Kunnen de leerlingen de zeven verschillen met de bewerkte illustratie aan de rechterkant vinden? Hieronder treft u de oplossingen aan, om ze eventueel een handje te helpen.
VERDIEPINGSOPDRACHTEN
Matilda is een briljant meisje dat geweldig goed kan leren. Haar vader en moeder vinden haar maar lastig. Ook het hoofd van de school, de gruwelijke Bulstronk, is gemeen tegen haar.
Gelukkig krijgt ze hulp van de lieve juffrouw Engel en samen ontdekken ze dat Matilda iets heel bijzonders kan.
De volgende verdiepingsopdrachten sluiten aan bij Matilda. De vijf opdrachten staan op zichzelf waardoor u de keuze hebt om er een of meerdere uit te voeren. Het is aan te raden om het boek aan de klas voor te lezen voordat u met de opdrachten aan de slag gaat. Rond de Roald Dahl-dag (13 september) kunt u deze titel voor de speciale actieprijs van € 4,99 bestellen.
Gruwelijk
Bulstronk-parcours
Ontwikkelingsgebied: bewegingsonderwijs
Duur: 30 minuten
Nodig: zware bal, pion, 10 houten blokjes (of lege plastic flessen), voetbal, een aantal klimrekken naast elkaar, stopwatch
Dit is een spel voor in de gymzaal of op het schoolplein. Juffrouw Bulstronk doet in het boek niets liever dan brute straffen uitdelen aan het gespuis dat op school rondscharrelt. Voordat ze schooldirectrice werd, was ze een beroemd atlete en legendarisch om haar kogelslingerprestaties. Dat demonstreert ze nog regelmatig op school waarbij haar leerlingen het lijdend voorwerp zijn. Zet in de gymzaal of op het schoolplein een atletisch Bulstronkparcours uit.
1. Laat leerlingen een zware bal zo ver mogelijk wegslingeren. Dat doen ze door eerst een pirouette te maken en de bal vervolgens weg te gooien. Plaats een pion op de verst gegooide plek, zodat de leerlingen weten welk record ze moeten verbreken.
2. De Bulstronk raakt het liefst zo veel mogelijk leerlingen tegelijk. Zet een kegelbaan neer met aan de ene kant 10 houten blokjes en 2030 meter verderop de startlijn. Hoeveel blokjes weten de leerlingen in een keer om te gooien?
3. Een van de meest gevreesde Bulstronkstraffen, is opgesloten worden in het Stikhok: een smalle kast met spijkers en glasscherven aan de binnenkant. Om het daarin vol te houden, moet je over een sterk staaltje uithoudings en doorzettingsvermogen beschikken. Laat een groepje leerlingen tegelijker tijd aan het klimrek hangen. Houd met een stopwatch de tijd bij. Degene die dit het langst volhoudt, is groepswinnaar. Uiteindelijk strijden alle groepswinnaars tegen elkaar om de titel Stikhokklassenkampioen.
Talentvol als Matilda
Ontwikkelingsgebied: taalvaardigheid en creatieve ontwikkeling
Duur: 45 minuten
Nodig: pen, papier
Toen Matilda anderhalf was, kende ze meer woorden dan de meeste grote mensen. Op haar derde had ze zichzelf leren lezen door rondslingerende kranten en tijdschriften te bestuderen. En nog voordat ze voor het eerst naar de basisschool ging, kende ze een groot deel van de bibliotheekboeken uit haar hoofd. En dat waren niet alleen de kinderboeken. Als Matilda op haar eerste schooldag laat zien dat ze de meest ingewikkelde tafels al onder de knie heeft, is juf Engel zwaar onder de indruk. Lees het volgende stuk uit Matilda voor in de klas:
‘Kent een van jullie de tafel van twee toevallig al?’
Matilda stak haar vinger op. Ze was de enige. Juffrouw Engel keek eens goed naar het kleine meisje met
Oefenen in oplichten
Ontwikkelingsgebied: taalvaardigheid, creatieve ontwikkeling en rekenen
Duur: 30 minuten
Nodig: pen, papier
het donkere haar en het ernstige, ronde gezichtje, dat op de tweede rij zat. ‘Prachtig,’ zei ze. ‘Ga maar staan en zeg hem maar op zover je kunt.’
Matilda stond op en begon de tafel van twee op te zeggen. Toen ze bij tien keer twee is twintig was, hield ze niet op. Ze ging gewoon door met ‘elf keer twee is tweeëntwintig, twaalf keer twee is vierentwintig, dertien keer twee is zesentwintig, veertien keer twee is achtentwintig…’
‘Ho maar!’ zei juffrouw Engel. Ze had geboeid geluisterd naar het vlotte opzeggen van de tafel. En nu vroeg ze: ‘Tot hoe ver kun je doorgaan?’
‘Hoe ver?’ herhaalde Matilda. ‘Nou dat weet ik eigenlijk niet, juf. Een heel eind, denk ik.’
Laat de leerlingen een grappig verhaal schrijven over hun talent. Dit mag een waargebeurd verhaal zijn over een talent dat ze echt hebben, maar ook een fantasieverhaal over een talent dat ze heel graag zouden willen hebben. De verhalen kunnen ze aan het eind van de les voorlezen.
Matilda’s vader verdient zijn geld als meesteroplichter. Door trucjes met zaagsel en een hogesnelheidsboor weet hij afgeschreven auto’s te verkopen als tweedehands buitenkansjes. Zijn hele omgeving trapt erin, waardoor hij een dikke boterham verdient met zijn dubieuze praktijken en hij zijn klanten met panne laat zitten. Laat de leerlingen in de huid van Matilda’s vader kruipen. In groepjes van twee bedenken ze slinkse plannetjes waarmee ze met weinig inspanning veel geld kunnen verdienen. Hebben ze een waterdicht vals plan bedacht?
Dan is het tijd voor een rekensom waarmee ze laten zien hoe snel ze schatrijk worden. Alle plannen worden uiteraard achteraf gepresenteerd.
Krachtig kunstwerk
Ontwikkelingsgebied: creatieve ontwikkeling
Duur: 45 minuten
Nodig: papier, potloden, stiften, verf
Matilda is niet alleen talentvol op school, ze beschikt ook over een speciale gave waarmee ze glazen omgooit door er simpelweg naar te staren. Ze weet haar superkracht zelfs zo goed te trainen dat het haar lukt om met krijtjes een tekst op het schoolbord te schrijven waarmee ze de onverschrokken juf Bulstronk voorgoed naar Verweggistan verjaagt.
Wat zouden de leerlingen bewerkstelligen als ze over dezelfde geheime krachten als Matilda zouden beschikken?
Laat ze een kunstwerk van maken van hun ultieme heldenactie. Als alle kunst werken klaar zijn, kunnen de leerlingen ze presenteren en vertellen welk fantastisch verhaal er achter hun meesterwerk schuilgaat.
De grote Matilda-kennisquiz
Ontwikkelingsgebied: taalvaardigheid
Duur: 30 minuten
Nodig: pen, papier
Nu de leerlingen alles weten over Matilda is het tijd voor een kennisquiz. Deel de klas op in groepjes van 4 6 leerlingen.
Elk groepje krijgt een antwoordvel. Voordat de quiz begint, bedenken de leerlingen een naam voor hun groepje. Deze naam schrijven ze boven aan hun antwoordvel.
VRAAG 1
Matilda is niet het enige kind van de verschrikkelijke meneer en mevrouw Wurmhout.
Wat is de naam van haar vijf jaar oudere onnozele broer?
Antwoord: Michiel
VRAAG 2
Als Matilda’s vader haar bibliotheekboek verscheurt, wil ze hem een lesje leren. Een dag later schrikt hij zich rot van een onzichtbare stem in huis. Van wie is deze stem en waar komt ie vandaan?
Antwoord: Van de papegaai die Matilda in de schoorsteen verstopte
VRAAG 3
Juffrouw Bulstronk was niet alleen beroemd om haar brute gedrag, maar ook omdat ze vroeger een topsporter was. Welke sport beoefende ze? Hint: op school oefende ze de sport nog weleens op kinderen.
Antwoord: Kogelslingeren
VRAAG 4
Wat is de naam van de leerling die een stukje chocoladetaart van juffrouw Bulstronk pikte?
Antwoord: Bram Bokkenpoot
VRAAG 5
Welk dier stopt Lavendel stiekem in de waterkan van juffrouw Bulstronk?
Antwoord: Een salamander
U leest onderstaande tien vragen voor. Na elke vraag krijgen de leerlingen een minuut bedenktijd. Nadat u de laatste vraag heeft voorgelezen, krijgen de leerlingen vijf minuten voordat u de antwoordvellen ophaalt. De leerlingen uit het groepje met de hoogste score mogen zichzelf de Grote Matilda Experts noemen.
VRAAG 6
Wat was het eerste wat Matilda omduwde met de kracht van haar ogen?
Antwoord: Een glas water (van juffrouw Bulstronk)
VRAAG 7
Hoe kennen juf Engel en juffrouw Bulstronk elkaar?
Antwoord: Juffrouw Bulstronk is de tante van juf Engel (zus van haar overleden moeder)
VRAAG 8
Hoeveel jaar moet juf Engel haar salaris aan juffrouw Bulstronk geven?
Antwoord: 10 jaar lang
VRAAG 9
Wat is de voornaam van juffrouw Bulstronk?
Antwoord: Agatha
VRAAG 10
In welk jaar werd het boek Matilda voor het eerst in Engeland uitgegeven?
Antwoord: 1988
Vraag 10 is een schattingsvraag. Als er meerdere teams zijn met dezelfde einduitslag, dan wint het team dat het dichtst bij het antwoord van vraag 10 in de buurt komt.
