October 2008

voices

Magazine for all young people of Skopje in Macedonian, Albanian and English

2008

October

FREE

Topic of the month

The Decade of Roma Inclusion Reports and Big Fish Interview

Van Gogh Caffe Sex and the city : Robotic Sex

Visit Sarajevo

VOICES team is looking for new members! ting?

Would you like to acquire new skills in journalism and repor Writing and photographing? meet new friends not only Would you like to try to work in an international team and from Macedonia but from all Europe? ts and seminars here in MaceTo be involved in creative and fun youth exchange projec n language skills? donia and also in other countries? To improve your foreig search for interesting events VOICES team is looking for the new members, who would ities in Skopje. and write and translate articles about youth life and actual yahoo.com and we will If you wish to participate write us to vcs_contact@ meet you in the beginning of September! ..

................................................ ................................................................................................ narstvoto i reportestvoDali saka{ da se zdobie{ so novi ve{tini vo novi toto? Pi{uvawe i fotografirawe? prijateli,

nalen tim i da zapoznae{ novi Dali bi sakal da proba{ da raboti{ vo internacio ne samo vo Makedonija tuku vo cela Evropa?

Exchange proekti i seminari vo Makedonija Da bide{ vklu~en vo kreativni i interesni South i vo dr`avi {irum Evropa? i?

Da gi unapredi{ svoite ve{tini kon stranskite jazic interesni nastani, pi{uvawe i statii za VOICES timot bara novi ~lenovi, koi }e ista`uvaat te kako i aktuelnostite {to se slu~uvaat preveduvawe, vo koi se zboruva za `ivotot na mladi vo Skopje.

u~estvuva{ pi{i ni na e-mail adresata: po~etokot na Septemvri. vcs_contact@yahoo.com, i nie ke te zapoznaeme podetalno ..................

Ako saka{ da

................................ ................................................................................................ etari dhe reportues?

Dëshiron të fitojsh aftësi të reja në gaz Shkruarje dhe fotografim?

ëz të ri, jo rnacional dhe të njohtohesh me njer Dëshiron të punojsh në skuader inte Europën? vetëm në Maqedoni por edhe në gjithë t dhe resante,pra ne youth exchange projekte inte dhe Të jesh I kyqur në pjoekte kreative në Europë? seminare në Maqedoni si dhe ne shtetet ë? gjuh Ti përvetësojsh aftësit e tua në nte, duke ri, të cilët do të tregojn ndodhi interesa VOICES skuadra kërkon pjesëmarës të ale në aktu dhit ndo dhe e rajn për jetën e të rinjv shkruar edhe përkthime, ku do të shku Shkup.

n: kyqesh shkruaj në e-mail adresë detalisht në fillim më tojm njoh vcs_contact@yahoo.com, dhe ne do tju

Nëse dëshiron të

............................................

. ........................................................................ torit të Shta ........ ........ ........

Topic of the Month - BIG FISH interview Topic of the Month - Campaign for Roma Education Youth in Europe - EVS let’s go Youth in Europe - Puppets in the forest What? When? Where? (Mk / Eng) Travelling and living - SARAJEVO (Mk / Eng) Places to Be: VAN GOGH (Mk / Eng) Sex and the City: ROBOTIC SEX What’s up in Skopje !?

Editorial team Reporters & Translation: Indre Zdanciute Ilona Olehlova Lulesa Lljazi Ivana Krsteva Svetlana Jovanova Inese Priedite Laura Ballesteros Alonso Guillermo Garcia Torrijos Shemsedin Lljazi Marko Markovic Vladimir Veljanovski Juli Amadeu Àrias i Burdeos Aurelie Chaperon Gjoko Vukanovski Yoann Le Bars

3

Design and photos:

Yoann Le Bars Juli Amadeu Àrias i Burdeos

Production & Coordination: Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski

Contact :

Volunteers Centre Skopje Sava Kovacevik 47-4/6 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 vcs_contact@yahoo.com www.vcs.org.mk

Index

05 09 12 17 20 22 24 26 28 31

Topic of the Month - Decade of Roma Inclusion

Editorial

4

VOVED

HYRJE

Editorial

Romi, cigani, |uptini... Toa se nekoj od mnogute razli~ni imiwa, {to im gi davame na niv.

Sekoj od nas gi ima zapoznaeno nekade, no dali navistina znaeme koj se vsu{nost tie? Romskata zaednica mo`e da se pronajde nasekade niz Evropa, kade {to pove}eto od niv `iveat na rabot od op{testveniot `ivot.

Otkako tie se preselija od Raja{tan (severno od Indija), kade {to po~naa da se dvi`at kon Evropa okllu 1000-ta godina, tie samo pronajdoa zatvoreni vrati. Nekoi od niv go recikliraa na{eto |ubre, miej}i gi prednite bri{a~i i {ofer{ajbnite od na{ite avtomobili, ili pak prosej}i na ulicite za da mo`e da pre`iveat. Zo{to imame vakva situacija? Dali nekoj se obidel da go promeni toa?

Deneska, vo vreme koga Italijanskata vlada gi uni{tuva romskite kampovi so buldo`eri, prviot samit za romskata zaednica be{e uspe{no organiziran vo Brisel na 6-ti Septemvri. Vo isto vreme, “Dekadata na vklu~uvawe na Romite 2005-2015” se obide da go anulira i izbri{e romskoto pra{awe vo poslednite tri godini.

A kakva e situacijata na Romskiot narod koj `ivee vo Makedonija?

Mnogu pove}e }e vi ka`eme vo naredniot mesec vo noviot broj na “Voices”.

Rrom, Rom, Roma, Romi, ciganë, arixhinj, maxhup, jevgj… U japim atyre emërtime të ndryshme. Çdokush i ka takuar ata diku por a e dini ju cilët janë ata ? Ju mund t’i gjeni komunitetet rome në të gjithë Evropën, por shumica e tyre jetojnë të mënjanuar nga shoqëria.

Qysh prej largimit tyre nga Rajasthani (Veriu I Indisë) për në Evropë rreth 1000 vjet pas vdekjes Krishtit, ata i kanë gjetur dyert e mbyllura. Disa prej tyre riciklojnë plehrat tona, pastrojnë xhamin e makinës tonë ose lypin në rrugë për të mbijetuar. Pse e kemi një situatë të tillë ? A përpiqet dikush ta ndryshojë këtë situatë ?

Sot kur qeveria italiane po shkatërron kampin e romëve me buldozerë, samiti i parë rreth komunitetit rom më në fund po organizohet në Bruksel, më 16 shtator. Në të njejtën kohë “dekada për integrimin e romëve 2005-2015” është duke u përpjekur të zgjidhë çështjet e romëve qysh prej tre vjetësh.

Si është situata e romëve në Maqedoni ? Revista VOICES do t’ju tregojë më tepër në temën e muajit.

Rrom, Rom, Roma, Romi, Tzigani, Gipsy, Gitans… We give them many different names. Everybody has met them somewhere but do you really know who they are? You can find Roma communities all over Europe, most of the time living at the edge of the society.

Since they moved from Rajasthan (North of India) to Europe at around 1000 A.D., they only found doors closed. Some of them have to recycle our garbage, clean our car’s windscreen, or beg in the street to survive.

Why do we have such situation? Does somebody try to change it?

Today, while the Italian government is destroying Roma camps with bulldozers, the first summit about Roma community was finally organized in Brussels, on the 16th September. At the same time “the Decade of Roma Inclusion 2005-2015” is trying to cancel out Roma’s issues for the past three years already.

How about the situation of the Roma people in Macedonia? VOICES will tell you more in the Topic of the month.

Joan l’ars

U`ivajte vo ~itaweto na voices Timot na voices

Yoann Le Bars

Yoann Le Bars

Ju urojmë lexim të këndshëm. Have a nice time reading, The VOICES team Ekipi i revistës VOICES

DEKADA NA

ROMITE 2005-2015

INICIJATIVA ZA VKLU^UVAWE Јули Амадеу Ариас и Бурдеос - Јоан Л’ Барс 5 Sekojdnevieto na Romite so sigurnost ne e sjajno. Nivnata neizdr`liva situacija go pottikna sozdavaweto na inicijativata Dekada na Romite, koja se zalaga za podobra integracija i kulturolo[ka razmena na Romite so drugite nacii. Bugarija, Hrvatska, Republika ^e[ka, Slova~ka, Ungarija, Republika Makedonija, Crna Gora, Romanija i Srbija Se zemjite lideri vo internacionalnata programa za podr[ka na zaednicata na Romite. Imeto koe e dadeno za inicijativata DEKADA e odobreno od site zemji koi participiraat i se zalagaat za namaluvawe na diskriminacijata i nadminuvawe na razlikite pome\u Romite i drugite ~lenovi vo op[testvoto.

Glavnata cel na ,, Dekada na Romite,, e fokusirana vo oblastite kako [to se : vrabotuvaweto, zdravstvoto, `ivotnite uslovi , no istotaka i borbata protiv diskriminacijata vo site regioni kade [to e prisatna zaednicata na Romite. Vladite na Zemjite u~esni~ki vo programata imaat za dol`nost da se borat protiv ograni~uva~kite faktori koi se odnesuvaat na Zaednicata na Romite.

Tie istotaka imaat finansiska podr[ka bidej] i programata e poddr`ana od Svetskata banka, Institut Otvoreno Op[testvo, Obedineti Nacii – programa za razvoj, Kontakt CentaRomi, {inti-pra[awe pri kancelarijata na Institut za Demokratija i ~ovekovi prava pri Organizacijata za Bezbednost i KooperacijaEvropa, Evropskata infokancelarija na Romite, Evropskiot Centar za prava na Romite, Evropskiot Romsko-^ergarski Forum i Fondot za Edukacija na Romite. Od Fevruari 2008 kako Partner vo Dekadata se vklu~i i Me\unarod-

niot fond na Obedinetite nacii za pomo[ na decata UNICEF. Za analiza na sega[nata situacija na Romite u~esnicite vo inicijativa sobiraat detalni informacii koi [to se povrzani za Zaednicata na Romite vo sekoja zemja posebno. Izve[taite gi prika`uvaat procentite na neregestriranite Romi vo administativnite institucii, nevrabotenosta, edukacija, nepristapnosta na ku]ite do vodata za piewe i drugi problemi.

No, Vladinata akcija ne e i najva`nata vo inicijativata. na Romite, Asocijaciite na Romite, mediumite od sekoj tip i op[testvoto se sekako va`ni vo procesot za promena na misleweto koe egzistira za ovaa etni~ka grupa.

Kako za primer bi go navele izve[tajot koj e publiciran vo Makedonija vo 2007 kade [to se imenuva etni~kata grupa ( na najava na Vestite na televizija Romite kako dvigateli na kriminalot) sekako ova pridonesuva za vlo[uvawe

na slikata za Romskata zaednica. Bez ogled na seto toa, od glednata to~ka na novinarite vo mnogu slu~ai toa se samo relevantni informacii.

Seu[te ima premnogu raboti koi treba da se storat vo odnos na ovaa tema. Vklu~uvaweto na Zaednicata na Romite kako i drugite malcinstva vo na[eto op[testvo e zada~a za site nas. Se na se, javnoto mislewe koe treba da e ednoglasno, pomo[ta od razli~ni adminis-

trativni tela, podr[kata od asocijacii koi se povrzani so problemot i akciite koi treba da gi prevzeme direktno Zaednicata na Romite e sekako sam po sebe najdobriot na~in za podobra integracija i vklu~uvawe na ovaa etni~ka grupa vo op[testvoto.

Podetalni informacii mo`ete da najdete na veb stranicata: http://www.romadecade.org/

Tema e Vitit

6

DEKADA E ROMËVE (2005-2015) INICIATIVA PËR TU KYQUR Juli Amadeu Apias dhe Burdeas - Yoann Le Bars

Përditëshmëria e Romëve nënkutohet që nuk është e mrekullueshme. Situata e padurueshme e tyre e shtiju krijimin e iniciativës Dekada e Romëve, e cila ka të bëj me integrimin kulturor më të mirë të Romëve me nacinalitetet tjera.

Bulgarija, Kroacia, Republika Ceke, Sllovakija, Hungarija, Republika e Mqedonisë, Mali i Zi, Rumunija dhe Sërbija janë lider në programën internacionale për përkrahjen e kombit të Romëve. Emri e cila është e dhënë si iniciativë DEKADA është e përkrahur nga ana e shteteve të cilët janë pjesëmarës të kësaj iniciative qëllimi i të cilëve është që të ulet diskriminimi dhe dallimi në mes popullatës Rome dhe kombeve tjera në shoqëri.

Qëllimi kryesor “Dekada e Romëve” është e fokusuar në fushë sic janë: punësimi, shëndetësia, kushtet jetësore, dhe gjithashtu luftë kundër diskriminimit në të gjithë

krahinat ku është prezente Kombi i Romëve. Qeverit e shteteve të kësaj programe kanë detyrim të mbrohen kundër faktorëve të kufizuar që kanë të bëjn për Kombin e Romëve.

Ato gjithashtu kanë përkrahje financijare për arsyse se programi është i përkrahur nga ana e Bankës Botërore, Instituti i Hapur i Shoqeris, Kombet e Bashkuara- programi për zhvillim, Kontakt Qendra- Romë, pyetje nëpërmjet zyrës e Institutit për Demokraci dhe të drejta të njerëzve nëpërmjet Organizacionit për Mbrojtje dhe Bashkëpunim –Europa, Informacioni Europian për Romë, Qendra Europiane për të dretja të Romëve, Fo-

rumi dhe Fondi për Edukim të Romëve. Prej Shkurt 2008 si Partner në Dekadë u kyq edhe fondi Ndërnacional në Kombet e Bashkuara për ndihmë të fëmijëve UNICEF.

e shoqërisë së Romëve. Pa marë parasyshë në gjithë këtë, nga pika e parë të gazetarëve në situate të shumta ato janë vec informacione relevante.

Në analizë të situatatës së tanishme të Romëve pjesëmarës në iniciativë mbledhen informacione të hollësishme të cilat janë të ndërlidhura me Kombin e Romëve në secilin shtet vecmas. Të dhënat I tregojn përqindjet e Romëve të paregjistruar në institucionet administrative, papunësimi, edukimi, jondikimi I shtëpijave në ujë për pirje dhe probleme tjera.

Ka ende shumë punë të cilët duhet të realizohen në lidhje me këtë temë. Kyqja e shoqërisë së Romëve si dhe shumë pakica në shoqërinë tonë është detyrë e të gjithëve. E gjithë kjo, mendimi public e cila duhet të jetë e njëzëshme, ndihmë nga ana e institucioneve të ndryshme administrative, përkrahje nga asocione të cilët janë të lidhur me problemin e akcioneve të cilët duhet të ndërmiren drejtpërdrejt në Kombin e Romëve e cila është mënyra më e mirë për integrim si dhe kyqja e këtij grupi etnike në shoqëri.

Por, aksioni I Qeverisë nuk është edhe iniciativa më kryesore e Romëve. Asocijoni I Romëve, mediumet e cdo lloj shoqërie janë të rëndësishme në procesin e ndryshimit të mendimit e cila egziston për këtë grup të etnitetit. Si shembull mund të marin lajmin e publikuar në Maqedoni në vitin 2007 ku emërohet grupi etnik ( në dhënjen e Lajmeve ne Televizor Romët si pjesëmarës të kriminalitetit) gjithashtu kjo sjell investim në pasqyrën

Informacione më të hollësishme mund të gjeni në webfaqen: http://www.romadecade.org/

7

Tema e Vitit

Decade of Roma (2005-2015), an initiative for inclusion Juli Amadeu Àrias i Burdeos - Yoann Le Bars

Topic of the Month

8

Everyday life is not easy for the Roma people. Their situation, usually untenable, has originated the social initiative called ‘Decade of Rome’ that is trying to contribute to a better integration and intercultural dialogue of the Roma people and other nations.

Bulgaria, Croatia, Czech Republic, Slovakia, Hungary, Republic of Macedonia, Montenegro, Romania and Serbia are the countries leading this international support program of the Roma community. The document giving name to this ‘decade’ is approved by all the participating countries with the commitment of reducing the discrimination and overcoming the differences between the Roma and other members of the society.

The main aims of ‘Decade of Rome’ are focus on the employment, the health, the life conditions, as well as struggle against the discrimination in all the areas where the Roma community is present. The governments of the participating countries have obligations to fight against poverty and marginalization of the Roma community.

They also have financial backing as the program is supported by the World Bank, the Open Society Institute, the United Nations Development Program, the Council of Europe, Council of Europe Development Bank, the Contact Point for Roma and Sinti Issues of the Office for Democratic Institutions and Human Rights of the Organisation for Security and Co-operation in Europe, the European Roma Information Office, the European Roma and Traveller Forum, the European Roma Rights Centre, and the Roma Education Fund. In February 2008, the United Nations Children’s Fund (UNICEF) also became a partner in the Decade.

For analysis of the current situation of the Roma, the

participants of the initiative have gathered detailed information related to the Roma communities in every country. The reports indicate percentages of the Roma not registered in the administration units, also unemployment, households’ access to the drinkable water, education and other figures.

In fact, governmental actions are not the only means used in the initiative. Roma associations, mass media and the civil society are also important in the process of changing the prejudices that exist for this ethnic group.

For example, the report published in Macedonia in May, 2007 has indicated that naming the ethnic group (i.e. indicating Roma crime movers in the news headlines) contributes to giving a negative image of the Roma community. Nevertheless, from a journalistic point of view, in most cases it does not contribute to providing relevant information.

There is still a lot of work to be done regarding the issue. The inclusion of the Roma community, as well as the other minority groups of our societies, is a task for all of us. All in all, the unanimous public opinion, help of different administrations, support of the related associations and actions taken by the Roma community itself is the way towards a better integration and inclusion of this ethnic group.

You can find more information on the following website: http://www.romadecade.org/

Intervju "golema riba"

Iv Lere[ - Fotograf Joan l’bars

Fotografot Ives Leresche od [vajcarija, svoite prvi sliki za Romskata populacija gi napravi vo Romanija pred 18 godini.Ottoga{ sorabotuva so mnogu zaednici na Romite i gi izlo`uva svoite sliki vo razli~ni zemji od Evropa. Ima dobieno mnogu nagradi za svoite dela, a edna od niv e nagradata Svetska Novinarska fotografija 97 vo kategorijata ,, Lu|e vo relnost,,.

VOICES: Koga za prvpat stapivte vo kontakt so Zaednicata na Romite?

Iv Lere{: Se slu~i vo Lasi, Romanija vo 1990god., po samiot kolaps na ^au{esku. Napraviv nekolku fotografii za vreme na prviot sostanok. Taka {to edna od ovie sliki e na naslovnata na knigata ,, Rom,, koja e izdadena 2002god.

VOICES: Kako fotograf kako uspevate da se pretstavite kaj Zaednicata na Romite?

IL: Dokolku sakate da napravite dobra fotografija za realnosta na Romite, mora da go razberete na~inot na koj tie `iveat. Sekako mora da imate prijatelski odnosi so razli~ni grupi od Romskata zaednica. Mora da `iveete so niv nekolku nedeli. Ova e na~inot na koj }e dobiete objektiven pogled na rabotite.

VOICES: Vo ,, [utka,, Op{tina [uto OrizariRomska op{tina, po nekolkute lo{i iskustva vo minatoto, nekoi od Romite sega se gostoprimlivi za fotografite. Moravte li i Vie da se soo~ite so ovaa specifika?

IL: Da sekako be{e pote{kotija, no istiot problem go imav i vo drugite zemji. Gi razbiram nivnite reakcii i se obiduvam da se stavam vo nivna pozicija. Tie go imaat ~uvstvoto deka se manipulirani i zbuneti se od akciite koi gi pravat mediumite i producentite na nekoi filmovi.

Sekako deka tie nemo`at da ja zaboravat idejata deka nie samo gi iskoristuvame. Sekoj fotograf ne e dobredojden, iako nekoj od niv so negovite sliki saka indirektno da im pomogne.

VOICES: Dokolku bi trebalo da ka`ete samo edno iskustvo, ona {to vi ostavilo najgolem vpe~atok otkoga rabotite so Zaednicata na Romite vo razli~ni zemji, koe bi bilo toa?

IL: Toa be{e za vreme na moeto prvo iskustvo vo Romanija. Po dve godini rabota so istite lu|e vo zaednicata, uvidov deka pove}e ne me narekuvaat ,,gaxo,, (1)... I toa be{e znak deka najgolemata pre~ka ve}e be{e nadminata.

VOICES: Zo{to odlu~ivte va{ite sliki da bidat izlo`eni nadvor, a ne kako {to e voobi~aeno vo nekoja sala ili galerija?

IL: JAS sakav da dopram do {to e mo`no pogolem broj na lu|e, a ne samo kaj elitata koja gi posetuva muzeite i galeriite. Na{ata cel e obi~niot gra|anin, da predizvikame ~uvstvitelnost za vklu~uvawe na Romite.Ova e isto taka na~in kako da ja prika`eme li~nata slika na zaednicata na Romite.

VOICES: Koja treba da bide prvata merka koja }e ovozmo`i integracija na Romite vo JugoIsto~na Evropa?

IL: Site ,, Rabotnici,, deca treba da odat vo u~ili{te. Mora da gi ubedime roditeli deka sekako edukacija ima pozitivno vlijanie i da im se ovozmo`i finansiski nadomestok. Stapkata za ,,vrabotuvawe,, da e nad 16 godi{na vozrast.

VOICES: Dali }e prodol`ite vo idnina da rabotite so Zaednicata na Romite?

IL: ]e prodol`am da rabotam vo vrska so emigracijata na Romite vo Zapadna Evropa koja stanuva neizbe`na.

(1)GAXO- nekoj koj ne e ~len na Romska zaednica.

Za da gi poglednete slikite na Ives Leresche posete ja negova web stranica: www.esf.ch/leresche

9

“Golema Riba�

VOICES: Zo{to izborot da rabotite so nekoja zaednica be{e tokmu Romskata , a nekoja druga?

IL: Zaednicata na Romite e dobro poznata i jas bi sakal da ja poka`am su{tinata t.e {to zna~i da se bide del od nea. Zatoa moram da rabotam skoncentrirano kolku {to e mo`no pove}e.

VOICES: Dali zemate u~evstvo vo ,, Dekada na Romite,, i ako va{iot odgovor e DA na koj na~in ste vklu~eni vo istata?

IL: Jas sum pretstavnik na [vajcarska Korporacija koja ( finansiski ja poddr`uva Dekadata) i rabotime vo zemjite koi ja potpi{aa Dekata( vklu~uvaj}i ja i Makedonija). Bi sakal da ja poka`am situacijata vo ovie zemji preku razni nastani koi treba da zavzemat mesto na plo{tadite vo nekolku pogolemi gradovi. Bi sakale javno da zborime na ovaa tema ( vklu~uvawe na Romite) i da go poka`eme nedostatokot od pomo{ koi tie ja dobivaat. [vajcarskata kooperacija osven ovie nastani istotaka organizira{e sostanoci so glavnite internacionalni NGO, lokalnite Romi, instituciite i Vladite.

«Big Fish» (peshku I madhë)- Interviste Yves Leresche, Fotografu Yoann Le Bars

Fotografu Yves Leresche nga Zvicra, fotografit e tij të para për popullatën Rome i bëri në Rumuni para 18 vjetëve. Prej atëherë bashkëpunon me shumë shoqëri të Romëve dhe I ekspozon fotografit e tij në vende të ndryshme të Europës. Ka fituar tepër cmime për mundin e tij, kurse njëra nga ata është Fotografi Botërore Gazetare 97 në kategorin “Njerëz në realitet”.

“Pesh i Madh”

10

VOICES: Kur për herë të parë patet kontakt me Shoqërin Rome?

Yves Leresche: Ndodhi në Lasi, Rumuni në vitin 1990, nga vet kolaps I Causheskut. Bëra disa fotografi në kohën e takimit. Dhe njëra nga këto fotografi gjendet në kopertinën e librit “ Rom” e cila është e botuar në vitin 2002.

VOICES: pse zgjodhët që të punoni me një shoqëri Rome, e ndojë tjetër?

IL: Shoqëria Rome është shumë e njohur dhe dëshiroj që ta tregoj realitetin që dmth të jesh pjes e saj. Për këtë arsye duhet të punoj shumë I koncentruar me këtë punë.

VOICES: si fotograf si arini që të prezentoheni në Shoqërin e Romëve?

IL: Derisa dëshironi që të bëni një fotografi të mirë për shoqërin Rome, duhet që të kuptoni mënyrën në të cilën ato jetojn. Gjithashtu duhet të keni raporte shoqërore me grupe të ndryshme të shoqëris Rome. Duhet që të jetoni me ata disa javë.

VOICES: në Shutkë, komuna Shuto Orizare- Komunë Rome, nga disa përvoja të këqija në të kaluarën, tani disa nga Romët janë të mirëkpitur për fotografija.

Duheshte që edhe ju që të ndesheni me këtë situatë?

IL: Sigurisht që kishte vështirsi, por të njëjtin problem e kam patur edhe në vendet tjera. I kuptoj reagimet e tyre dhe mundohem që të vëndoj veten në pozitën e tyre. Ato kanë ndenjë se janë të manipuluar dhe janë të shqetësuar nga akcionet që I bëjn disa mediume dhe producent në disa filma. Sigurisht që ato nuk mund të harojn iden që ne vec I shfrytëzojm. Cdo fotografi nuk është e mirseardhur, edhe pse dikush me fotografit e tyre dëshiron që tju ndihmon në mënyr indirekte.

VOICES: derisa do të duhej që të tregoni një ekpseriencë që ju ka lën më së shumti përshtypje prej kur që punoni me Shoqërin Rome në vende të ndryshme, cila do të ishte ajo?

IL: Ajo është në periudhën e eksperiencës të parë në Rumuni. Dy vjetë punë me të gjithë njerzit në shoqëri, arita që të mos me thërasin “Gaxho” (1) dhe kjo ishte

shenjë që dmth pengimi më I madhë është tejkaluar.

VOICES: A ishit pjesëmarës në “Dekada e Romëve” dhe në qoftëse është përgjigja poziteve si aritët të kyqeni në atë?

IL: Un jam përfaqësues I Korporatës Zvicërane e cila ( finacialisht e përkrah Dekadën) dhe punojm në vendet të cilët e nënshkruajtën Dekadën ( duke kyqur ketu edhe Maqedonin). Do të doja që të tregoj situatën në këto vende nëpërmjet ndodhive të ndryshme të cilët do të duhet të zën vend në qendër në disa qytete më të mëdhaja. Do të dëshironim që në mënyr publike të flasim për këto tema( kyqja e Romëve) dhe të tregojm mungesën për ndihm të cilën ato e kanë. Korparata Zvicërane përvec këtyre ndodhive gjithashtu organizonte mbledhje me OJQ kryesore internacionale, Romët local, institucionet dhe Qeverit.

VOICES: pse vendosët që fotografit e tua që të jenë të publikuar jasht, dhe jo si zakonisht në donjë sallë apo galeri?

IL: Dëshiroja që të kyq sa më shumë njerëz, dhe jo vetëm elitën të cilët vizitojn muzeumet dhe galerit. Qëllimi jonë është qytetarët e thjesht, që ti kyqin Romët. Kjo është gjithashtu si të shfaqim fotografin e shoqëris Rome.

VOICES: cila do të jetë mjeti I parë që të mundëson integrim të Romëve në Europën Jug-lindore?

IL: Të gjithë “punëtorët” fëmij duhet që të shkojn në shkollë. Duhet që ti bindim prindërit se edukimi ka ndikim pozitiv dhe tju mundësohet shperblim finaciar. Hapi për “punësim” të jet mbi moshën 16 vjecare.

VOICES:A do të vazhdoni në të ardhme që të punonin me shoqërin Rome?

IL: Do të vazhdoj që të punojm në lidhje me emigrimin e Romëve në Europën Perëndimore e cila bëhet e domozdoshme.

Që ti shiqoni fotografit e Ives Leresche vizitoni web-faqen: www.ecf.ch/leresche (1) “Gaxho” : Dikush qw nuk whstw pjeswmarws nw shoqwrin Rome

«Big Fish» Interview Yves Leresche, Professional photographer Yoann Le Bars

The Swiss photographer, Yves Leresche, took his first pictures of Roma people in Romania 18 years ago. Since then he has been working with many Roma communities and exposed his pictures in different European countries. He has got various awards for the work, such as the World Press Photo 97 in the category “People in the News”.

VOICES: When have you meet the Roma community for the first time?

Yves Leresche: It was in 1990 in Lasi in Romania, just after Ceaucescu collapse. I already took few pictures during this first meeting. Particularly one of these photos is the cover of the book “Rrom”, which published in 2002.

VOICES: As a photographer, how do you manage to introduce yourself in the Roma community?

YL: I believe that if you want to take good photos of Roma reality, you must understand as much as possible how they live. You must have friendly relations with different groups of the Roma community, too. You must live with them for few weeks. This is the way how you can get objective point of view.

VOICES: In « Sutka » (Rom Municipality of Skopje also call “Suto Orisari”) after some bad experiences in the past, some ROMs are hostile to photographers. Have you been confront to this specific difficulty there?

YL : Yes, it has been really difficult, but I have the same problem in other countries, too. I understand their reactions and I try to imagine myself in their position. They often have feeling that they are manipulated and some confusion had been done by press and some of the movie director, too. Besides after some incidents ROMs cannot anymore forget idea, that we abuse them. Each photographer is not really welcome, even the ones who want to help them indirectly through their photos.

VOICES: If you should said only one experience, which experience was for you the most memorable since you have been working with the Roma communities in different parts of Europe for long time?

YL: It was during my first experience in Romania. After two years working with the same community, I realized that ROMs were speaking and calling me by my name

VOICES : Do you take a part in the program “The decade of Roma inclusion”? And if yes, in which way you are involve in this program?

YL : I proposed to the Switzerland cooperation (which financially support the Decade) to work in the countries which sign this Decade (including Macedonia). I would like to show situation in these countries through exhibitions which should take place on the main square of some big cities. We would like to speak about this problem [Roma inclusion issue] in public and show the lack of help that they suffer. The Switzerland cooperation has organized in each stop of this exhibition, meetings with the main International NGOs, locals Rom, institutions and government.

VOICES : Why did you choose to expose your photos outside and not in some halls like it is most of the time?

YL: I would like to touch as many people as is possible and not only elite that is visiting museums or galleries.

Our target is “normal” citizen, in order to sensitize him to the Roma inclusion issue. This is also way how we can show the Roma community their own image.

VOICES : What should be the first measure to facilitate the Roma integration in South Eastern Europe?

YL : All “worker” children should go to the school. We should convince the parents that education has positive influence and find financial compensation for them. Like subsidizes job during on generation (16 years).

VOICES: Will you continue to work with Roms in the future?

YL: I will continue to work about Roma emigration to Western Europe, which is without escape.

To discover Yves Leresche pictures, visit his website www.esf.ch/leresche (1) “Gadjo”= somebody who is not member of Roma Community.

11

topic “BigofFish” the month

VOICES: Why did you choose to work with the Roma community and not with another one?

YL : The Roma community is superficially known and I would like to show this community from inside. For this I need to work as much as possible in immersion.

and not anymore by the word “gadjo” (1)… it was the sign that the biggest gap was passed.

Kampawa za

edukacija na Romite Орели Шаперон

Topic of The Month

12

Vo Republika Makedonija, osnovnoto u~ili{te e zadol`itelno za site deca na vozrast od 6 do 15 godini. I pokraj seto ova, samo edno od deset deca od Romska nacionalnost zavr{uvaat osnovno u~ili{te.

Nedostatokot od obrazovanie ne samo {to gi marginalizira Romite vo Makedonskoto op{testvo, tuku i gi namaluva mo`nostite za dobivawe na znaewe, so {to tie bi ja postignale svojata individualna nezavisnost. Vo 2006 godina, soo~uvaj}i se so kvazi-generalnata neramnopravnost, Nacionalniot Centrum na Romite od Kumanovo se mobilizira{e vo nasoka na obrazovanie na stotina deca od Romska nacionalnost. I pokraj ova, mnogu pre~ki i ponatamu ostanaa, kako del od sferite na siroma{tija i diskriminacija na ovaa zaednica.

Otkako registriraa deca od Romska nacionalnost vo Skopje, Kumanovo i Prilep, pripadnici na nevladini organizacii posetija pove}e od 11 000 Romski doma}instva, pred po~etokot na novata u~ebna godina. Ovaa akcija be{e naso~ena kon ubeduvawe na roditelite za va`nosta na obrazovanieto i deka samo preku nego se otvaraat novi vrati i mo`nosti vo `ivotot (novinar, u~itel, itn.).

Obrazovanieto mo`e da gi pro{iri vidicite za svetot i za sopstvenata kultura. Ovaa akcija se odviva{e paralelno so ocenuvaweto na

socio-ekonomskite uslovi na semejstvata, koi se preduslovi za odvivawe na normalen obrazoven proces. Tie isto taka posetija 30 osnovni u~ili{ta i organiziraa sredbi so nastavnici, bazirani na ovaa tema.

Spored informaciite od sredbite, iako e napraven golem pozitiven is~ekor kon integracija, sepak seu{te postoi golema pre~ka vo komunikacijata pome|u u~ili{tata i semejstvata na u~enicite. Nastavnicite se `alat na nedostatok na sorabotka so roditelite, koi mnogu ~esto se odnesuvaat nesoodvetno i potrebata za medijacija od strana na nevladiniot sektor.

Isto taka, tie se `alat na ~estite neopravdani izostanoci na u~enicite, koi imaat nedostatok na osnoven u~ili{en pribor i koi nemaat osnovni sredstva za li~na higiena i ne se odnesuvaat na soodveten na~in.

Decata od Romska nacionalnost gi nemaat istite standardi kako ostanatite, pa zatoa e mnogu pote{ka nivnata pravilna integracija vo u~ili{niot sistem.

Problemi: Siroma{tija, Ignorancija i Diskriminacija Doma{nite poseti i ~estite anketi vo najgolemiot broj na slu~ai otkrivaat postoewe na ogromna siroma{tija i zna~itelen nedostatok na resursi. Najgolemiot del od decata nemaat osnovni u~ili{en pribor (tetratki, papki i sli~no), a vo odredeni slu~ai nemaat ni tivko mesto za rabota. Duri 25 procenti od semejst-

vata `iveat vo edna soba i 97 procenti ne poseduvaat kompjuter. Mnozinstvoto od semejstvata isto taka ne poseduvaat knigi. Isto taka, vo slu~aite koga samite roditeli se neobrazovani, tie nemo`at da im pomognat na svoite deca na soodveten na~in. Prakti~no, osnovnite uslovi za zapo~nuvawe na osnov-

no obrazovanie kaj decata Romi naj~esto ne se ispolneti, taka da tie ne go zapo~nuvaat svoeto obrazovanie so istite mo`nosti kako ostanatite deca.

Kako na primer, iako najrazli~ni nevladini organizacii uspeaa da distribuiraat pove}e od 2000 u~ili{ni torbi za decata Romi, sepak tie nemo`at da se osiguraat deka tie deca po doma u~at na istiot na~in kako ostanatite deca. Kako dodatok na seto ova, samo nekolku nastavnici se ponudile da ja dadat svojata poddr{ka individualno.

Be{e otkriena informacijata deka golem del od u~enicite Romi se ~ustvuvaat prifateni

od strana na drugite u~enici, iako ostanuva i mal del koj ne se ~ustvuva taka. Nekoi od niv se tretirani od strana na nastavnicite na porazli~en na~in, taka da zapo~nuva nivnata marginalizacija u{te dodeka se mladi. Nekoi u~ili{ta praktikuvaat t.n “Tivka diskriminacija�, kreiraj}i etni~ki homogenizirani oddelenija, zadovoluvaj}i ja na toj na~in `elbata na odredeni roditeli i odbivaj} i oddelenijata da bidat od me{an etni~ki sostav. Iako ovie problemi mo`at na nekakov na~in da se razre{at, sepak ostanuvaat onie podlabokite, kako {to se: neregulizacijata, jazikot i detskiot trud.

13

Topic of the Month

[uto Orizari - 2008

Postojanosta na pre~kite Mnogu deca od Romska nacionalnost rodeni vo Makedonija, ne se registrirani i gi nemaat potrebnite dokumenti za otpo~nuvawe na nivnoto obrazovanie. So isklu~ok na Prilep, vo ostanatite gradovi decata Romi ne zboruvaat dovolno Makedonski jazik i nemo`at da go prodol`at svoeto obrazovanie posle ~etvrto oddelenie. Jazikot i siroma{tijata se glavnite faktori za nivnoto napu{tawe na obrazovanieto.

Siroma{tijata sozdava siroma{tija, dodeka napu{tenosta i detskiot trud ostanuvaat centralna i glavna pre~ka. Roditelite na ovie deca nemo`at da najdat vrabotuvawe, zatoa {to imaat nedostatok na kvalifikacija. Tie nemo`at da najdat pari za osnoven u~ili{en pribor od edna strana, no od druga strana tie zemaat pari od svoite deca. Zatoa golem del od roditelite gi pra}aat nivnite deca da

prosat ili da rabotat na vinovni loznici.

Politi~kite i op{testvenite institucii se zapoznaeni so realnosta na ovoj problem, no site mol~at. Nacionalniot Centrum na Romite inicira{e akcija preku mediumite, obiduvaj}i da go mobilizira sekoj del od op{testvoto.

Obrazovanieto e {ansa koja ne e dostapna na podednakov na~in za site vo Makedonija. So priznaena etni~ka grupa od 50 iljadi Romi od strana na vladata, Makedonskata dr`ava mora da go stavi kako prioriet pra{aweto za obrazovanie na Romite.

Kampanjë për edukimin e Romëve Aurélie Chaperon Në Republikën e Maqedonisë, shkollimi fillor është I detyrueshëm për të gjithë fëmijët në moshë prej 6 deri 15 vjet. Dhe pran gjithë kësaj, vetëm një nga dhijet fëmijë të nacionalitetit Romë kryejn shkollim fillor.

Tema e Vitit

14

Mungesa e edukimit jo vetëm që I margjinalizon Romët në popullatën Maqedonase, gjithashtu I zvogëlon mundësit për të fituar njohuri, me të cilën ato do të fitojn pavarsin e tyre individuale. Në vitin 2006, duke u ndeshur gjithmon me mosbarespeshën e përgjithsme, Centrumi Nacional i Romëve nga Kumanova mobilizoheshte në drejtim të edukimit të disa qindra fëmijëve nga nacionaliteti Romë. Dhe përvec kësaj, shumë pengesa ngelëm edhe më tutje, si pjesë të varfëris si dhe diskriminimin në këtë shoqëri.

Pasi regjistruan fëmij nga nacionaliteti Romë në Shkup, Kumanov dhe Prilep, përfaqësues të organizatave vizituan më shumë se 11 000 amvise Rome, para fillit të vitit akademik. Ky aksion ishte me qëllim që të biden prindërit për rëndësin e edukimit dhe vetëm mbas saj qelen dyer e të rinjve dhe mundësi në jetë ( gazetar, asimtar, e tjer). Edukimi mund që të zgjeroj sukses dhe vet kulturën në botë. Ky aksion udhëhqeshte paralelisht me notimin e kushteve socio-ekonomike të familjeve,

të cilët janë parakushte për zhvillim të procesit të edukimit. Ato gjithashtu vizituan edhe 30 shkolla fillore dhe organizonin mbledhje me asimtarët, të bazuara në këtë temë.

Në mbas infomacioneve nga mbledhjet, edhe pse është bër një hap pozitiv për integrim, por përsëri ekziston një ndales në komunikimin në mes shkollave dhe familjeve të nxënësve. Asimtarët kanë mungesë të bashkëpunimit me prindërit, të cilët shumë shpesh sillen shumë të pakujdeshëm. Gjithashtu, ato ankohen nga arsyetimet e paarsyeshme nga ana e nxënëseve, të cilët nuk kanë mjete primare shkollore si dhe nuk kanë higjen primare dhe sillen në mënyr joadekuate.

Fëmijët e nacionalitetit Romë nuk i kanë të njëjtat standarde si të tjerë, dhe për këtë arsye është vështit integrimi i tyre në sistemin edukativ.

Probleme: varfërija, ignorimi dhe diskriminimi Vizitat shtëpijake si dhe anketat e shpeshta në numër më të madhe të rasteve zbulojn egzistim të madhë të varfërisë si dhe munges të madhë të resurseve. Numër i madhë i fëmijëve nuk kanë mjetet primar për edukim (fletore, papka dhe të ngjajshme), si dhe nuk kanë vend të qet për punë. Gati 25 përqind të familjeve jetojn në një dhomë dhe 97 përqind nuk posedojn kompjutera. Numër i madhë i familjeve nuk posedojn libra. Gjithashtu, në rastet kur vet prindërit nuk janë të edukuar, dhe ata nuk mund që tju ndihmojn fëmijëve të tyre. Praktikisht, kushtet primare per të filluar edukimin fillor te fëmijët Romë në raste më të shpeshta nuk janë të plotësuara, kështu që ato nuk i fillojn shkollim në të njëtat kushte si fëmijët tjerë. Si psh, edhe pse organizata të ndryshme arijn që të mbulojn rreth 2000 canta shkollore për fëmijët Romë, por përsëri ato nuk mund që të sigurojn kushtet

në shtëpi si fëmijët tjerë që i posedojn për të mësuar. Si shtes për gjithë këtë, vetëm disa asimtar janë munduar që të japin perkrahje individuale.

Ishte zbuluar informacion se një numër i madhë i nxënësve Romë ndjehen të pranuar nga ana e nxënesve tjerë, edhe pse një pjesë e vogël nuk ndjehen ashtu. Disa nga ato janë të trajtuar ndryshe nga ana e asimtarëve, kështu që margjinalista e tyre fillon që kur janë të rinj.

Disa shkolla praktikoj të ashtuqujturën ”diskriminim të qet”, duke krijuar paralele etnike, duke au plotësuar dëshirën e disa prindërve duke e kundërshtuar të jenë nga etnitet të përziera. Edhe pse ky problem në një anë mund që të të tejkalohet, përsëri ngelin ato më të thellat, sic janë: jorregulimi, gjuha dhe mundi femijëror.

Vazhdimsija e pengesave Shumë fëmijë nga nacionaliteti Romë të lindur në Maqedoni, nuk janë të regjistruar dhe nuk i kanë dokumentet e nevojshme për të filluar shkallën e edukimit. Me përjashtim në Prilep, në qytetet tjera fëmijët Romë nuk falsin mjaftueshëm gjuhë Maqedone dhe nuk mund që të fillojn edukimin e tyre mbas mbarimit të klasës së katër.

Gjuha dhe varfërija janë faktorë kryesorë për lëshimin nga edukimi.

Varfërija krijon varfëri, derisa lëshimi dhe mundi fëmijëror ngelin shtyllë kryesore dhe centrale. Prindërit e këtyre fëmijëve nuk mund që të gjenj punë, përarsy se kanë munges të kvalifikimit. Ato nuk mund që të gjejn të holla për mjetet primare për edukim nga njëra anë, por

nga ana tjetër ato marin të holla nga fëmijët e tyre. Për këtë arsye numër i madhë i prindërve, fëmijët e tyre i dërgoj që të lypin dhe të punojn punë të pahishme.

Intitucionet politike dhe shoqërore janë të njohur me realitetin e këtij problemi, por të gjithë heshtin. Centrumi Nacional i Romëve inicionte aksion nëpërmjet mediumeve, duke u munduar që të moblizoj cdo pjes të shoqëris.

Edukimi është shans e cila nuk është e vendosur në të njëjtën mënyr për të gjithë në Maqedoni. Me pranim të grupit etnik me 50 mijë Romë nga ana e Qeverisë, shteti i Maqedonisë duhet që ta vëndon si prioritet pagimin për edukim të Romëve.

Campaign for Roma education Aurélie Chaperon

In Macedonia school is compulsory for the youth from 6 to 15 years old. However, among the Roma community, only one child from ten finishes the primary school. primary schools and organized meetings with teachers on this subject.

According to the meetings with the teachers, it is clear that if there is a general positive movement towards integration, a wide gap remains between schools and families. Teachers complain about the lack of cooperation with parents, who are often themselves illiterate, and need mediation from the non-governmental sector.

They complain about the regular absence of children, who lack the basic school supplies, who do not all have a satisfactory hygiene and do not behave in the classic way.

The Roma children do not have the same life standards like others, that is why it is more difficult for them to be correctly integrated into the school system.

The problems: poverty, ignorance and discrimination The home visits and questionnaires revealed, in most cases, the existence of huge poverty and a significant lack of resources. The majority of children doesn’t have school supplies (binders, notebooks, etc.), not even a quiet place to work. 25% of families live in one room.

97% do not have computers. The majority of families have no books. Moreover, when parents themselves are illiterate, they cannot support their children properly. In fact, the preconditions for a normal school are often not insured and the Roma children do not start with the same opportunities than others. If NGOs, through Roma Education Fund, were able to distribute 2000 bags, it could not ensure that children study at home like their Macedonians schoolmates. Furthermore only few teachers support them individually.

Besides this disabling poverty, questionnaires focused on the integration of Roma children in schools.

It was revealed that a large part of them feels accepted by other children, even though there is still some who don’t. Some are treated differently by the teachers starting to marginalize them when they are really young.

Some schools even practice a “silent discrimination”, creating ethnically homogeneous classes, satisfying the wishes of many parents of both sides, refusing the mix. But if these problems mostly can be solved, deeper problems persist: the non-regularization, language and child labor.

The persistence of obstacles Many Roma children in Macedonia are not registered and don’t have papers allowing the access to school.

Except the city of Prilep, children do not speak enough Macedonian, and cannot continue after the fifth grade.

Language and poverty are the biggest factors of abandonment.

Poverty creates poverty, while absenteeism and child labor remain a central obstacle. The parents could not have salary because of their lack of qualification. Moreover, they cannot provide equipment for school, but they get money from their children. That’s why some of them send their children to beg in the streets or to work

in the vineyards. The political and social institutions are aware of the reality of this problem, but nobody says anything. The National Roma Centrum initiated a sensitization of Medias, trying to mobilize every part of the society.

The school is a chance not available for everybody in Macedonia. With a community of 250 000 Roma recognized by the government, the Macedonian state has to consider like a priority the Roma education issue.

15

Tema e Vitit

The lack of education not only marginalizes them in the Macedonian society, but also deprives them the opportunity to acquire knowledge that would make them autonomous. In 2006, facing to the quasi- general indifference, the National Roma Centrum from Kumanovo mobilized itself to provide with schooling hundreds of children.

However, many obstacles will remain as long as poverty and discrimination are associated to this community.

After having listed Roma children of the three cities of Skopje, Kumanovo and Prilep, members of the NGO went directly into more than 11 000 Roma households at the beginning of the school year. This is to convince parents of the importance of education that opens new doors and offers possibilities of life (journalist, teacher, etc.). The school can expand its world view and its own culture. This work has been accompanied by a survey on the socio-economic conditions of the families, preconditions to a normal schooling. They also visited 30

VOICES team is looking for new members! ting?

Would you like to acquire new skills in journalism and repor Writing and photographing? meet new friends not only Would you like to try to work in an international team and from Macedonia but from all Europe? ts and seminars here in MaceTo be involved in creative and fun youth exchange projec n language skills? foreig your donia and also in other countries? To improve search for interesting events VOICES team is looking for the new members, who would ities in Skopje. actual and and write and translate articles about youth life yahoo.com and we will If you wish to participate write us to vcs_contact@ meet you in the beginning of September! ..........................

........................ ................................................................................................ narstvoto i reportestvoDali saka{ da se zdobie{ so novi ve{tini vo novi toto? Pi{uvawe i fotografirawe? zapoznae{ novi prijateli,

nalen tim i da Dali bi sakal da proba{ da raboti{ vo internacio ne samo vo Makedonija tuku vo cela Evropa?

Exchange proekti i seminari vo Makedonija Da bide{ vklu~en vo kreativni i interesni South i vo dr`avi {irum Evropa? i?

Da gi unapredi{ svoite ve{tini kon stranskite jazic interesni nastani, pi{uvawe i statii za VOICES timot bara novi ~lenovi, koi }e ista`uvaat te kako i aktuelnostite {to se slu~uvaat preveduvawe, vo koi se zboruva za `ivotot na mladi vo Skopje.

u~estvuva{ pi{i ni na e-mail adresata: po~etokot na Septemvri. vcs_contact@yahoo.com, i nie ke te zapoznaeme podetalno ..........

Ako saka{ da

........................................ ................................................................................................ etari dhe reportues?

Dëshiron të fitojsh aftësi të reja në gaz Shkruarje dhe fotografim?

ëz të ri, jo rnacional dhe të njohtohesh me njer Dëshiron të punojsh në skuader inte Europën? vetëm në Maqedoni por edhe në gjithë t dhe resante,pra ne youth exchange projekte inte dhe tive krea kte Të jesh I kyqur në pjoe në Europë? seminare në Maqedoni si dhe ne shtetet ë? gjuh në tua e Ti përvetësojsh aftësit nte, duke ri, të cilët do të tregojn ndodhi interesa VOICES skuadra kërkon pjesëmarës të aktuale në rajn për jetën e të rinjve dhe ndodhit shkruar edhe përkthime, ku do të shku Shkup.

n: kyqesh shkruaj në e-mail adresë detalisht në fillim më tojm njoh tju do ne vcs_contact@yahoo.com, dhe

Nëse dëshiron të

............................................

. ........................................................................ torit të Shta ........ ........ ........

MLADI VO EVROPA - TE RINJT TE EUROPES - YOUTH IN EUROPE - MLADI VO EV

"EVS TRGNVAME" Ilona Olehlova i Indre Zdankiute

“Voices” e magazin koj e realiziran od volonteri od razli~ni zemji od Evropa.

Vo tekot na letoto, timot pretrpe izmeni i vo nego se vklu~ija novi motivirani volonteri....

Vo isto vreme Indre Zdankiute, Ilona Olehlova, Sowa Garido Faria, Laura Balesteros Alonso i Giqermo Garsija Torijas se volonteri koj dojdoa da go doznaat makedonskiot na~in na `ivewe. Site ovie lu|e se zapoznaa me|usebno vo Saraevo, mestoto kade se odr`a podgotvitelniot trening za EVS volonteri, vo koj tie pominaa zaedno nekolku dena od 8-mi do 13-ti Septemvri.

Treningot koj be{e odr`an vo Saraevo ne e edinstvenata rabota {to tie go imaat kako ne{to zaedni~ko. Tie ke bidat volonteri od razli~ni neprofitabilni organizacii, vo nekoja od dr`avite vo Evropa. Tie }e zapo~nat da izu~uvaat nov jazik, }e steknat nova kultura, drugi naviki i }e zapoznaat nekoj od lokalnite lu|e.

Se razbira,vo slu~ajot na novite VCS volonteri, tie ke zapo~nat da rabotat za “VOICES”!

Nivnite prvi impresii Ilona Olehlova, Republika ^e{ka

Jas sum vo Skopje u{te od po~etokot na mesec Septemvri.Bi sakala da ka`am deka navistina mi se dopa|aat lugeto tuka,tie navistina se dobri i prijatelski nastroeni, Jas mislam deka tuka bi steknala mnogu novi prijateli. Se razbira,ima i nekolku raboti {to ne mi se dopa|aat, a toa se starite avtobusi i niskoto ekolo{ko nivo.

Indre Zdankiute, Litvanija

Zdravo na site! Navistina sum sre}na {to sum tuka i {to doznavam mnogu novi raboti, i pokraj toa ne be{e tolku sre}no za mene na prv pogled. Navistina sakam da gledam mnogu mladi lu|e na ulicite vo Skopje. Tokmu zatoa sakam da bidam korisna za niv,zboruvajki so mojot “GLAS”.

Sowa Garido Faria,Portugalija

Navistina sum sre}na {to sum vo dr`ava na Balkanot. Ova e navistina mnogu razli~no e od mojata dr`ava ,no mislam deka navistina e prijatelska zemja.

iformacija EVS-Evropski Volonterski Servis. Programa od Evropska Komisija vklu~uvajki i “Youth in Action Programme” (Mladite vo akcija). Za pove}e informacii za ovaa programa od Jugoisto~na Evropa mo`ete da pronajdete na: www.salto-youth.net/see VCS- “Volonterski Centar Skopje”, za pove}e informacii mo`ete da ja posetite veb stranata: www.vcs.org.mk

17

MLADI VO EVROPA

Najprvo, dali znae{ {to prestavuva EVS? Ovaa ~udna krateka ja pretstavuva programata na Evropskata Komisija, koja e nare~ena “Evropski Volonterski Servis”.

Ovaa programa im dava mo`nost na nekoj od mladite lu|e koj imaat pod 30 godini, da volontiraat najmnogu edna godina vo nekoja od zemjite vo Evropa.

Italija, Portugalija, Latvija, Estonija i Germanija ke bidat novite domovi na Makedonskite EVS volonteri, koj preku “Volonterskiot Centar Skopje” }e zaminat na EVS vo mesec Septemvri. Ottuka, {este sre} nici koi ke zaminat nadvor od Makedonija se: Nata{a Nedelkovska, Ilija Bo{kov, Muarem Abdi, Dijana Nedelkovska, Valen-

tina Balovska i Qup~o Jovanovski.

DI VO EVROPA - TE RINJT TE EUROPES - YOUTH IN EUROPE - MLADI VO EVROPA

EVS :

Në të njëjtën kohë edhe Indre Zdankiute, Ilona Olehlova, Sowa Garido Faroa, Laura Balesteros Alonso dhe Giqermo Garsija Torijas janë vullnetarë të cilët erdhën që të kuptojnë mënyrën e jetesës në Maqedoni. Të

Fillojmë Ilona Olehlova - Indre Zdankiute

“Voices” është revistë që përpilohet nga vullnetarë të cilët vijnë nga shtete të ndryshme të Europës. Gjatë periudhës së verës, grupi mundi t’u përballojë ndryshimeve dhe në të u kyçën edhe vullnetarë tjerë ...

TE RINJT TE EUROPES

18

Pikë së pari, duhet ditur çfarë nënkupton EVS? Kjo shkurtesë e çuditshme paraqet një program të Komisionit Europian dhe nënkupton “ Servis për vullnetarë europianë”. Ky program u jep mundësi të rinjëve ndër moshën 30 vjeçare, të bëjnë punë vullnetare gjatë më tepër se një viti në cilindo shtet të Europës.

Italia, Portugalia, Lituania, Estonia dhe Gjermania do të jenë shtëpitë e reja të Maqedonasve EVS vullnetarë, të cilët nëpërmjet “Qendrës Vullnetare të Servisit” do të shkojnë jasht shtetit në muajin shtator. Gjashtë të lumturit që do të shkojnë nga Maqedonia janë: Natasha Nedelkovska, Ilija Boshkov, Muarem Abdiu, Dijana Nedelkovska, Valentina Balovska si dhe Lupço Jovanovski.

gjithë këto njerëz u njohtuan mes veti në Sarajevë, vend ku mbahen trajnime përgatitore për EVS vullnetarë dhe aty kaluan bashkë disa ditë nga 8 deri më 13 Shtator.

Tranimi që ishte mbajtur në Sarajevë nuk është e vetmja punë të cilën ato e kanë të përbashkët. Ata do të jenë vullnetarë nga organizta të ndryshme joqeveriatare, në ndonjërin nga shtetet e Europës. Ata do të fillojnë të mësojnë gjuhë të re, do të mësojnë kulturë të re, shprehi të ndryshme dhe do të njohin njerëz të vendit.

Nënkuptohet, në kuadër të EVS vullnetarë të rinjë, ata do të fillojnë të punojnë për “VOICES”!

Përshtypjet e tyre të para Ilona Olehlova, Republika e Cekisë

Unë jam në Shkup që nga fillimi i muajit shtator. Do të kisha dashur të them që me të vërtetë më pëlqejnë njerëzit këtu, ata janë me të vërtetë të mirë dhe të shoqërueshëm. Unë mendoj se këtu mund të krijoj shumë shokë të rinj. Kuptohet se ka gjëra që nuk më pëlqejnë, ato janë autobusët e vjetër si dhe niveli i ulët ekologjik.

Indre Zdankiute, Lituani

Tungjatjeta të gjithëve! Me të vërtetë jam e lumtur që jam këtu dhe që kuptoj shumë gjëra të reja, dhe pranë saj nuk ishte aq mirë për mua në shikim të parë. Me të vërtetë dua që të shoh shumë të rinjë në rrugët e Shkupit dhe për këtë dua që të jem e suksesshme për ato, duke folur me “ZËRIN” tim.

Sowa Garido Faria,Portugali

Me të vërtetë jam e lumtur që gjendem në njërin nga shtetet e Ballkanit. Këtu me të vërtetë është shumë më ndryshe se sa në shtetin tim, por mendoj se është një shtet I shoqërueshëm.

informacion

EVS- Servis për vullnetarë europianë. Program nga Komisioni Europian që përfshin edhe “Youth in Action Programme” (të rinjtë në aksion). Më tepër informacione për këtë program nga Europa Jug-lindore mund që të gjeni në: www.saltoyouth.net/see VCS- “ Qendra për vullnetarizëm Shkup” për më shumë informacione vizitoni web faqen: www.

Vcs.org.mk

A - TE RINJT TE EUROPES - YOUTH IN EUROPE - MLADI VO EVROPA - - YOUTH IN E

EVS: Let’s go VOICES is a magazine realized by volunteers from different countries of Europe. During the summer the team has changed and new motivated volunteers arrived…

First of all, do you know what EVS(1) means? This strange shortcut represents a European commission program called “European Voluntary Service”. This program gives the chance to some young people under 30 years old to volunteer for maximum one year in one country of Europe.

At the same time Indre Zdanciute, Ilona Olehlova, Sonia Garrido Faria, Laura Ballesteros Alonso and Guillermo Garcia Torrijos are the volunteers who came to discover

The training in Sarajevo is not the only thing that these people have in common. They will be volunteers of different non-profit organizations in European countries.

They will learn new languages and get to know new cultures, habits and meet local people.

Of course, in the case of the new VCS(2) volunteers, they will work for VOICES !

First Impressions Ilona Olehlova, Czech Republic

I am in Skopje from the beginning of September. I would like to say that I really like people here, they are really nice and friendly. I think I will find many new friends here. Of course, there are things which I do not like : old buses and low ecological level.

Indre Zdanciute, Lithuania

Hello everybody! I am so happy to be there and discover new things, even though it was not that happy for me at a first sight… I really like to see a lot of young people in the streets of Skopje. That is why I want to be useful for them by saying my VOICE

Sonia Garrido Faria, Portugal

I am really happy to be in a Balkan country. This is so different from my country but I think is a friendly place.

information

(1) EVS = European Voluntary Service – Program from European Commission include in Youth in Action Program. More information about this program in South Eastern Europe on http://www.salto-youth. net/see/ (2) VCS = Volunteers Centre of Skopje, for more information visit our web site: http://www.vcs.org.mk/

19

Youth in Europe

Italy, Macedonia, Latvia, Estonia or Germany will be the new homes of European Volunteers that Volunteer Centre Skopje has sent in September. Therefore, the six lucky ones outgoing from Macedonia are Natasha Nedelkovska, Ilija Boskov, Muarem Abdi, Diana Nedelkovska, Valentina Balovska and Ljupco Jovanovski.

the Macedonian lifestyle. All these people met each other in Sarajevo, the city of on-arrival and pre-departure training, and spent a few days together from 8th to 13th of September.

ADI VO EVROPA - TE RINJT TE EUROPES - YOUTH IN EUROPE - MLADI VO EVROP

KUKLI VO [UMATA

mLADINSKA RAZMENA VO FINSKA Dimse Markovski

Youth in Europe

20

Од 11-ти до 21 август 2008 година се одржа младинска размена во Финска, поточно во eden od edinaeste национални младински центри наречен Hyvärilä, кој е оддалечен само неколку километри од малото градче Нурмес, на истокот од Финска. Учесници во размената беа млади луѓе од Македонија, Хрватска, Грција, Ерменија, Чешка, Финска и Шпанија. Младинската размена наречена “Кукли во шумата” беше одлично искуство за нас младите, бидејќи научивме за момент да гледаме низ очите на куклениот театар и да ги сознаеме неговите тајни. Куклите кои ги изработувавме мораа да бидат од материјали кои ги најдовме во прекрасната шума која го опкружуваше Нурмес и Hyvärilä. Следен чекор по рачната изработка на куклите, беше да створиме приказна и да ја презентираме преку куклен театар, за кој од голема помош беше хрватскиот режисер на куклени претстави, Вера

Лончар, која цело време беше покрај нас да не подучува за убавините кои ги нуди куклениот театар. Целиот проект се одвиваше во забавна атмосфера, времето брзо pominuva{e и дојде денот кога 7 групи со различна приказна, ги презентираа своите дела пред публика која беше составена од деца со возраст од 3-10 години. Успешната презентација на претставите донесе огромна сатисфакција zа сите учесници во младинската размена. Дознавме и искусивме нови искуства, запознавме нови култури, млади луѓе кои се борат против стереотипите и се со отворен ум за нови идеи и предизвици. Затоа со овој текст ги поздравувам сите учесници, се надевам дека повторно ќе се сретнеме, со нашиот поздрав: “3,2,1 Hyvärilä”

PA - TE RINJT TE EUROPES - YOUTH IN EUROPE - MLADI VO EVROPA - - YOUTH IN

Lodra na pyllë – Shkëmbim rinor në Finland Nga 11 deri më 21 Gushtë 2008 u mbajtë shkëmbim rinor në Finland, më saktë në njërën nga 11 qendrat nacionale të qujatur Hyvärilä, cila është e larguar vetëm disa kilometra nga qytetëza Nurmes në lindje të Finlandës.

Hapi i ardhshëm pas përpunimit të lodrave, ishte të përgatisim përallë dhe ta prezentojmë nëpërmjetë teatrit të lodrave, ku kishim në ndihmes regjisor kroat te

shfaqjeve teatrale, Vera Loncar, e cila gjithe kohën ishte afër nesh që të na mësoj për bukurit e teatrit të lodrave.

I tëri projekt ndiqeshte me një atmosfer argëtuese, koha shpejt kalonte dhe erdhi dita kur 7 grupet me përalla të ndryshme, I prezentonin përallat e tyre para publikut e cila ishte e përbër nga fëmij nga mosha 3 deri më 10 vjecare.

Prezentimi I suksesshëm solli kënaqsi të madhe për të gjithë pjesëmarrësit e shkëmbimit rinor. Përjetuam përvoj të re, njohtuam kultura të reja, të rinjë të cilët luftojnë kundër steriotipeve dhe kanë ideja për provokime të reja.

Për atë shkak me këtë tekst I përshëndesim të gjithë pjesëmarrmsit, shpresoj se përsëri do të takohemi, me përshendetjen tonë:”3,2,1 Hyvärilä”

Puppets in the forest – Youth exchange From the 11th till the 21 th of August 2008, a youth exchange was organised in one of eleven youth centres in Hyvarila, Finland, which is situated just a few miles away from the small town Nurmes in the east of Finland.

The participants were young people from many countries: Macedonia, Croatia, Greece, Armenia, Czech Republic, Finland and Spain. The youth exchange called ‘Puppets In The Forest’ was an excellent experience for the people involved, because in just ten days they have learnt to look through the eyes of a puppet and secrets how to make one. The puppets that participants had to make were from the materials found in the nearby forest surrounding Nurmes and Hyvarila.

The next step was the creation of the puppets, followed

Dimce Markovski

by inventing a story for the puppet theatre. The leader of the project was the Croatian puppet theatre director Vera Loncar, who was leading the way through the project and showing its beauty. The whole project had a great atmosphere, and the time flew fast to the last day when the plays were presented in front of an audience of kids between 3 and 10 years old.

The successful presentation of the shows brought satisfaction to all the participants. They had many new and exciting experiences, met new cultures and many young people that were breaking the stereotypes with their open-minded ideas.

Because of that, I salute every participant, and I hope to see all of them very soon, with our salute: 3,2,1 Hyvarila!

21

Youth in Europe

Kishte pjesëmarrës nga Maqedonia, Kroacia, Greqija, Ermenija, Cekia, Finlanda dhe Spanja. Shkëmbimi rinor e quajtur “Lodra në Pyllë” ishte një përvoj e mrekullueshme për ne të rrinjtë, sepse mësuam për moment të shikojm nëpërmjet syve të teatrit të lodrave dhe ti zbulojmë sekretet e saja. Lodrat të cilat I punuam duhej të jenë nga materialet të cilat I gjetëm në pyllë e cila e rethekonte qytetin Nurmes dhe Hyvärilä.

Dimce Markovski

. . . ? e d a K ? a g o Koj? K Muzika Mladi T

Koj ? Koga ? Kade ?

22

alenti

a ke ibliotek b a t a k s cu rka i vo Fran ta slika a , d i r l v m m a o n t Vo Ok et dela lo`eni p adranka Miteva. bidat iz ,J dizajner grafi~ki kopje Centar S n e r u t l u iK 388 Francusk lok 5- BP b d i Y i k Grdas asot pje 0 do 18 ~ 1 d o : k 1000 Sko o t nik do pe Ponedel 3 ~asot 1 o d 0 d1 k Sabota: o ccfskopje.edu.m @ je p o ccfsk

Muzej

k vo 20 so po~eto i r v m o t k -ti O tok, na 23 ot TeaVo ~etvr i slu~ cionalni e a s N e o } v , t t o r ake. Od ce ~as aren kon spodin @ estil go u k a a n t k t e s p e f i s vo ~ ionalni bancite, internac sti~ni o i tar na Al d m e s gu a mno ri pa n e t l { e e r p i v z xe kako {to ke s odin @a ni mesta p e s a ~ go i , b i o l o va ev Ovoj xez ariz, i n o Luvr.

P v o t i v jo a e t z s u me d m oi golem data pre l i na nek i a v m i u a t v r o t i l s p a e e u~ iv isto taka eks“ fest r ~ t a n e v k o u a d “M e @ v e iz din to s vo. Gospo i, kako { e l a a i r v ~ a i u t S l s s o e f se al” v edniot ke ost da t festiv i o o i k k s d m o i , “Z rti o`n tri konce avuva unikatna m t }e odr`i s t e r p , {to vo Skopje egovata izvedba. n e n se slu{

data gi na Priro ja i r o t s tva na aI te bogats t Muzej z i o t n i k d s o n r o i d r kolu 4 zentiraa ra p Make e go pre sodr`i o rpi, prezenti } ” ja o gi i k M i c S k F a e a r b l n sobi “Klu vri ta ko i i ka m a l i o n a ” t v r k o i e i O n N d i i . a i .M ija “Siti R t, na 23-t i dixej imeroci o~uvani Makedon on Digvi gvit e britansk nalni pr , dobro s X l gi e t a i t r { jo s ), o e e i e b x i r t j i d K i o d di ilja nata lonov godina, t em. Xon od plani dci na s Vo 2007 staskiot sa . o godinap i ~ a i kako onie mastodonti (pre o n i j l n e p u t na majm a dix n z e ), ” a 3 e c n j t u o o i d i d r o w l b r o 8 i p to Mag 100 ed fos na k na mesto veele pr a “Dixej (predci n i t a s ` i n s i n e i a l o v s o i k i e gl a r s , z t { a i na hip votni no so progre d godi{ ebeni `i eni zaed e dixej na a, spore elen n t t a i r t slednit nati istr godini, se izlo` s gi a n r a i~en 10” vo po i oko r f n s p o i o i o t c i s jv e l “T e a p i s d m m (n lo na 10 oto meroci oj bil de dostignal i prv i T r 3 p ). a 2 s v i u u o n a v ` i h . oka va tot dini, a go bavata zapo~nu akedonija ba vsu{nost ja p to~ni go M t o e v v t e o d v e `i zlo` dina. Za e ednokl ove} eresna i o 2001 go mitivnit v p i i r Ovaa int n jp s a k n e ta od e kompl ~asot. evolucija a se do dene{nit o Ohrid p isutni v , r i p m a z n e i s n t o ga e t or eu{t iverzite i, koi s broj i d dobro t o ekleto~n i gu o m n e m l ro. Go nija e e o z d E e k a o t M o d Sausk vo ri skata najde Oh i ribite graf Jan o e e t s t o i a t f k d e t s e o in ki emeni mo` a na ^e{ Muzejot na Sovr ddelno, b O ` a . o k t l e a z d n I z i po n od vo t. au~ e odr`i ek e ede vo muzejo ata mo`e da se n s d u a e t a k } a S m a k r . e m t d i s je pa oj ja kop ija o`b afi i t Makedon sti vo S gr o a, od izl o k n o t t t a v a o t e a m v f e o t u U t k i s i I {k pedetil azli tekot na atite ~e te i rep tiki, so {to se r n o i z v . i o t b a jp n t i a e o f n n b m i a kite nt is a ra vek. Sli pskiot ko karakter al svojat t o i n o r n ~ v i e e o t E r d p a p e a a n z r n e i t d o a m oci poseici godini n e primer za nekoi pat na pt i vodni t e o i t t gi o i s u k t r r e k , d s a a l d k o sn ni, se i te o ta e intere t {okant i ~ove~k ija e ist n a l n { d o o go i d m b e o k s a a a v d M stu vidovi. dela. i mo`ele Taa nago titeli b e negovi a~ite: i i drugi t c c i selnici. i v t c i a l i n b n z a e o t ajp ici gr ria se smes edni od n ptici, pt izlo`bat krieni na terito d o l e d t t t io Na krajo a~i se o od vkupn i na cic olovina p ~i, e a c o i t c { 86 vidov mite nija, e o l d e go k o a P M go jata na Evropa. t }e vi ica~i vo sigurnos broj na c e i volcite, so kit kako me~ ieto. t vniman a ~ privle rodata ja na Pri i r o t s I j za kedonija ski Muze kopje, Ma S 0 0 0 1 Makedon , 6 ska broj:8 ~asot eum.

Ilinden : od 9-16 va b.b 17 ~asot a l e k o p je -m u s d /s e n w e o Samoilo r d : od 10 do h k a i /s t t o b .a a a s n Vtorn n o e d asot.

Vtornik m b e r s .v i 9 do 13 ~ h t t p :/ /m e d o : a l e d Ne html

Zabava

Izlo@bi

Sovrena Muzej meni Umetnosti

h W ? t a h W MUSIC

. . . ? e r e en? Wh

of gypsy concert l a n o ti p ce hursday, be an ex uet on T l q il c w a J e r r. e n NaM Th e Albania honor of th e th in in m p z jaz at 8 er 2008 23 Octob ter. vals, Mr. nal festi a o e ti h a T n l r a n te in in Paris tio caves to al places s like z ic z th ja y m m o e Fr ed in sual plac has play and unu articip g Jacquet in o n ls r a o w M quet e c N a x J e r. th M as id.

Montreu re Pyram ls as the v a . u v o o ti v L s je e fe a th ar jor tival in S one in some ma s e in F d r te te a p Win cluding and the ncerts, in nity to listen o c Festival e e r ave th opportu He will h a unique is h ic h w Skopje, him.

y five ch librar n e r F e ainter at th yo u n g p er 2008 a b , a to v c e O In ka Mit sented. f Jadran ill be pre w r works o e n ig hic des and grap e Skopje ançais d fr l e r u lt u BP 388 Centre c blok 5 id z i k s d Gra opje 1000 Sk hours : 10h-18h Working Friday : to y a d n Mo h : 10h-13 k Saturday ccfskopje.edu.m @ ccfskopje

23

PARTY

Digent John s e r p l il OctoM w day, 23 & Club F s r io u d h a T R n o ecord City opje Fair DJ and r k h S is it in r B d a three wee number igweed is e D m n a h c o e J b hest he ber. vote (hig in n 2007, 0 I 0 r.

1 e c p u o T d pro nual featured Mag’s an . He has ) J D e wa s DJ in DJ e iv gress rs and h o a r e P y d 9 e t k s rt at ran for the la he party will sta 0 1 p to T the 001. one in 2 number 23 pm.

tory tural His a N f o es of eum ian Mus l treasur n a r o d tu e a c n a e inal The M xhibits th round 4000 orig e e d n a collects e are a s like th ia. Ther cks, one of Macedon Minerals and ro d fossils e v r e . s n e r e ll-p parispecim stal, we nts), hip y a r h C p le in e and s of Mounta onkeys, m ancestor ( , ) s s n e o s d r 10 ho masto here 8 to 0 s of the r d to e s v e li c t n ons (a als tha xt to 60 tinct anim ibited ne cedoother ex rs ago, are exh fe in Ma li t a n e y la p n millio specific n of the rates specime her Jan inverteb f o n e hotograp io p iv it it h ib c im h e r nia. x z p e t of Conof C resting the mos Museum ost e xhibition e m th e n in The inte evolution from A th e c k is one nges) to e takes pla . Saude je p o k shows th r organisms (spo h are still presSaudek S phers in ula photogra irary Arts h d ), whic o c s p d e k z n s m a C u multicell te ll e n o w hotos, anc ones (m best-kno e nude p e abund llh h e e T T w th . . s e is f complex k 0 o a 5 ia L r someedon in 19 e Ohrid h in Mac started ocking fo hrid s h fi O o s h d e ent in th it w n b a th f insects n a little can find is work. versity o which ca rly, you part of h la s u u c o ti r m a P e the fa les of . known. body, ar and repti museum s e n th ia ib in n h o t Trou t amp xcepti learn tha cterized by an e ith the We also a r a arison w road are ch p ia m n o o c d e s in Mac cross of specie is also a ally inal variety pe. Macedonia xception o e r u g E n f ti o s ho etc. At rest r birds, y birds, r to to a a d r e r ig p mals: s, of m find mam red ater bird w n a g c n u ti o s te tere ition y een regis Euof exhib ls have b f a o m the end lf a m h a than s of m e r ie c o e m p s mmals, 86 ich is rgest ma ntion onia, wh la d e e h c T a .

M to in atte mals u e s d ay nd mam tch your kopje, T ay 9am S ropean la rs and wolfs, ca , b b a d bea Samoilov 0am - 5pm, Sun such as 1 y a d r .

Satu tory s closed for sure. atural His ues, M o n d ay N m f p o rg.mk/ 1 m u T Muse opje, uskopje.o n s k S ia .m n 0 o w 0 d 0 w e http://w 6, MK-91 The Mac Ilinden 8 . d r m a u p v 4 le m u – Bo pje am r e w / s ko unday, 9 na.at/sh n day to S ie .v s r embe http://m l seum.htm

T EXHIBI

ION

of m u e s u M ary r o p m Conte Arts

What? Where? When?

MUSEUM

ENT L A T G YOUN

pa

we i @ a v tu

iveewe

Saraevo Oreli [aperon

patuvawe i @iveewe

24

Saraevo, glavniot grad na Bosna i Hercegovina, e spektakularen rezultat na period od {est veka. Isto~nata i zapadnata arhitektura i na~in na `iveewe se sobrani na ova mesto. Istorijata e ispi{ana na ulicite na Saraevo. Ovoj romanti~en, no i ma|epsan grad, imeto go dobil od arapskiot zbor Saraj, {to zna~i “mesto za odmor”.

Gradot, koj e izgraden za vreme na Otomanskata Imperija, e postaven vo dolinata na Mija~ka reka i opkru`en so planini. Avstro-Ungarskite kralevi ~esto go posetuvale i zatoa gradot stanal `iv simbol na kosmopolitizmot. I bidej} i pomina dolgo vreme od vojnata tamu, gradot e stabiliziran i siguren za `iveewe; novi zgradi se gradat pokraj starite spomenici.

Avstriskata Nacionalna Biblioteka e eden od tie spomenici. Iako e centar na kulturata, sepak be{e zapalena za vreme na vojnata. No sepak, nejzinata ubavina ostana nedoprena i u{te edna{ poka`a deka ni{to ne mo`e da ja uni{ti impozantnata brilijantnost: nitu vremeto, nitu vojnata.

Ba{ ~ar{ija, mnogu atraktiven turski del, po~nuva vedna{ posle Bibliotekata. Na prv

pogled izgleda kako starinsko selo smesteno vo centarot na gradot kade {to ima stotici stari drveni zanaet~iski du}ani, prodavnici i restorani. Najzna~ajniot del e reprodukcijata na Kamenata Fontana od Konstantinopol (Istanbul), koja pretstavuva zborno mesto za mladite lu|e, no i za gulabite.

Ona {to iznenaduva e faktot deka nema fizi~ka podvoenost me|u razli~nite kulturi vo Saraevo. Kako {to se dvi`ite niz gradot, odedna{ }e go zabele`ite Avstriskiot na~in na `iveewe, eleganten i koloriten. Gradot e moderen; i tamu mo`ete da pazaruvate vo Mango, da se odmorite vo parkot kade {to starite lu|e igraat {ah, da jadete sladoled vo edno od mnogubrojnite kafuliwa. Isto taka mo`ete da go posetite restoranot “Potjernica Ribica” koj{to e ureden vo specijalen stil “Paris fin-de-siscle” (koj datira od krajot na 19-tiot vek). Na vlezot ima riba koja gi kani site da vlezat velej}i im: “Jas sum zlatna ripka. Koja e va{ata `elba?”. Vo barovite isto taka e mo`no da najdete i vesnici na angliski jazik.

Ova e samo primer kako mo`ete da go pominete va{eto slobodno vreme; da dojdete i zaedno so ostanatite dojdenci da go otkriete Saraevo, gradot na mnogu kulturi.

elling and living v a Tr

SARAJEVO Aurélie Chaperon

Sarajevo, capital of Bosnia and Herzegovina, is the spectacular, contrasting result of six hundred centuries.

Eastern and Western architectures and ways of living are gathered together there. Steps of history are engraved in the streets. It is also a romantic and bewitching town, which takes its name from the Arabic word Saray, or resting place.

25

Travelling and living

Lying in the valley of Miljacka river and surrounded by mountains, the city has first been built by the Ottoman empire. Austrian-Hungarian kings have been hounded and the town became a living symbol of cosmopolitanism. Now a long time has passed since the war and Sarajevo is stabilized and secure. Very modern buildings are rising beside old and delicate monuments.

The Austrian National Library, in front of the river, is one of these monuments. For being a center of culture, it has been burnt during the conflict. Nevertheless, its beauty is still intact and shows once more that nothing can damage imposing brilliance: nor time, nor even war.

Baščaršija, a very attractive Ottoman part, begins just next to the Library. At a first sight it looks as an old-style village in the center of the town, where hundreds of

small wooden houses host artists and craftsmen, souvenir shops and restaurants.

The most noticeable part is a reproduction of a Constantinople (Istanbul) stone fountain, which is a meeting point for the young people and pigeons as well.

Surprisingly, there is no physical separation between the different cultures in Sarajevo. Just continue to walk around and without notice, Austrian world, elegant and colorful, takes the place. The city is modern as here you can shop in Mango, rest in the park together with old men playing chess, or have a sladoled (ice-cream) in one of the numerous coffee-bars. You can also visit bar Potjernica Ribica that is decorated in a special style, “Paris fin-de-siècle” (end of 19th century). There is a fish at the entrance inviting everybody by saying: “I am the fish that is made of gold. What is your wish?” At the bar it is also possible to read the newspapers in English.

This is just one way to spend the time, and now people from all over the world come to discover Sarajevo, the rich and multicultural city.

Ednostavno e dobro da se bide Ako imate slobodna ve~er i ako se pra{uvate kade da izlezete, sigurno e deka postojat pove}e mesta za toa vo Skopje. Ovoj mesec “Voices” ve vodi vo eden star i ekskluziven bar, so ekskluzivni pijaloci, prijatelsko dru{tvo i umetni~ka atmosfera. So ovoj unikaten koncept i fleksibilna programa, “Van Gog” e sigurno kompletno razli~en od bilo koe mesto vo Skopje.

Place to be

26

“Van Gog” e smesten vo neposredna blizina na Gradskiot park, vo eden mal kaldrmen sokak so ime “Mihail ^okov”, koj e ispolnet so mnogu drvja i tie doprinesuvaat za uspehot na barot.

Ova mesto e postojano ispolneto so lu|e, najverojatno pove}eto od niv stojat i razgovaraat pred barot, otkolku vnatre vo nego, taka da ednostavno ne smeete da go propu{tite ova!

Ona {to e prekrasno e toa {to sekoga{ koga ste tamu, zapoznavate mnogu interesni li~nosti.

Sopstvenikot na barot, Kosta, ni ka`uva{e deka barot e otvoren vo 1986 godina, so {to go pravi edno od najstarite mesta vo gradot.

Samo nekolku raboti vo barot se promeneti od toga{, duri postojat i lojalni mu{terii koi go posetuvaat barot od negovoto otvarawe, pa se do denes, a isto taka mnogu novi lica postojano se pojavuvaat. Vo minatoto, “Van Gog” pove}e bil alternativen bar za umetnici- bil vtor dom za pisateli, poeti, slikari. Sega tamu mo`ete

da sretnete pove}e mladi lu|e tamu, kako i interesni lica {irum od Evropa.

“Van Gog” ima nedelna programa, vo koja e vklu~ena najrazli~en tip na muzika za site vkusovi. Ponedelnik e rezerviran za bendot “Day off”, alternativen rok bend od Skopje.

Sredata e za vqubenicite vo salsata i LatinoAmerikanskata muzika, so instruktori za tanc koi davaat besplatni ~asovi za salsa!

Petokot nave~er e rezerviran za motorxiite, no sepak i drugi lu|e se dobredojdeni. Vo tekot na site denovi od nedelata, muzi~kite stilovi variraat od xez i bluz, pa se do hard rok i disko.

Da sumirame... “Van Gog” ne e samo ime na poznat post-ekspresionisti~ki slikar od Holandija, tuku e i dobro mesto za da se bide vo Skopje.

Zo{to? Poradi neodolivite Mohitos kokteli vo leto i slatkata Sangrija vo zime. Poradi smiruva~kiot xez i brzata salsa. Poradi unikatnata atmosfera i prekrasnite lu|e..

Adresa: “Mihail ^okov” 74, 1000 Skopje Tel: +389 2 31 21 876 Veb sajt: http://www.vangoghbar.com.mk

Place

Van Gogh

to Be

simply good to be in Indre Zdanciute

If you have a free evening and have been wondering where to go out, there are definitely numerous places in Skopje. This month VOICES brings you to one old and famous bar with exclusive drinks, friendly company and cozy artistic atmosphere. With its unique concept and flexible program, ‘Van Gogh’ is completely different than any other place in Skopje.

‘Van Gogh’ is situated in front of the city park, in a quiet stone street Mihail Cokov, with lots of trees, which contributes a lot to its success. The place is always full, probably more people chatting outside than inside the bar, so you simply cannot miss it!

‘Van Gogh’ has a weekly program, including different types of music for all. Monday is a day for ‘Day Off’ – alternative and rock band from Skopje. Wednesday nights are for the lovers of salsa and Latin American music, with dance instructors giving free salsa classes! There are bikers’ nights on Fridays, where not only bikers are welcome. In all the other days of the week music styles can vary: from jazz or blues, to hard rock and disco.

Address: Mihail Cokov 74, 1000 Skopje Tel. +389 2 31 21 876 Website: http://www.vangoghbar.com.mk

27

places to be

The great thing is to meet a lot of people every time you come over. The owner of the bar named Kosta was telling that ‘Van Gogh’ was opened in 1986, which makes the place one of the oldest in town. Only a few things have been changed thereafter, even though customers remained loyal, and a lot of new ones appeared. In the past ‘Van Gogh’ used to be more as an alternative leisure place – it was second home for writers, poets, painters. Now you can find more youth there, also interesting people from all over Europe.

To sum up, ‘Van Gogh’ not only famous Dutch PostImpressionist, it is simply a good place to go and be in Skopje. Why? Because of marvelous Mohitos in summer and Sangria in winter. Because of calm jazz or crazy salsa. Because of unique atmosphere and great people.

Seks Roboti Јули Амадеу Ариас и Бурдеос Toa ne e samo argument na stara animirana bajka. Robotite navistina postojat. Duri i pove}e otkolku {to pretpostavuvame: sega postoi mo`nosta da se ima seksualen odnos so niv. Poto~no sega postojat eden mal broj na lu|e koi ja imaat taa izvonredna i neobi~na mo`nost. Vpro~em poradi astronomskata cena, taa e dostapna samo za onie koi {to imaat ogromen xeb.

Ceks Poboti

28

Endi e edna od prvite `enski androidi (~ovek-robot), kade {to seksualniot kontakt e mo`en. Taa e kukla koja spa|a vo grupata na „Prvite Androidi”, vo koi taa mo`e da gi dvi`i svoite kolkovi, karlicata kako i glavata, koja e pokriena so zaoblena ko`a napravena od silikon.

Postojat i roboti modeli koi nalikuvaat na ~ove~ko su{testvo. Kako na primer, bi gi napomenale „Vistinskite Kukli” koi mo`at da se najdat vo `enska i ma{ka verzija, kade {to nema nikavi elektronski komponenti. @enskata verzija „standardno” vklu~uva 10 vidovi na tela i 11 vidovi na glavi. Klientot ja ima mo`nosta da ja odbere bojata na kosata i bojata na nejzinite o~i, nejzinata osobina, bojata na ko`ata, na nejzinite nokti i negovata `elba za veli~inata na nejzinata intimna kosa.

Deneska kreatorite na ovie seks kuklite se naso~eni kon ma{kata verzija, kade {to na krajot od ovaa godina noviot ponapreden primerok }e bide dostapen. ]e bidat napraveni za sekoj individualen vkus, vklu~uvajki ja negovata forma, bojata i brojot na negoviot penis.

Vpro~em, vrednosta na celoto zadovolstvo ~ini pribli`no okolu 6.500 Amerikanski dolari. Dovolno skapo za eden seksualen kapric.

Interesno e seto toa {to vo na{ite tehnolo{ki i internet godini seksot so androidi seu{te prodol`uva da zvu~i kako da e ne{to od nau~nata bajka.

Sekoj bi mo`el da se vklu~i vo igrata na fantazijata zaedno so ma{inata, kako eden objekt kreiran isklu~ivo samo za individualno zadovolstvo. Nema nikakov pritisok, nitu pak osuduvawe ili pak opasnost, nesigurnost. No mnogu e va`no da se zapomni deka robotot sekoga{ }e ostane kako predmet. Androidot sekoga{ } e bide ma{ina, duri i koga bi pomislile deka izgleda sli~no na ~ove~ko su{testvo, sepak nedostigaat emocii. Sepak i ne postoi mo`nosta ‘podocna’ zaedno so robotot da podelite po nekoja cigara. Potrebno e da pominat pove}e godini da se zapo~ne da se razgovara za seks pome|u ~ove~ko su{testvo i robot, bez nikakvi v~udonevidenost i strav, i pokraj faktot deka ve} e tehnologijata mo`e da stori toa da bide mo`no.

Seks robota Juli Amadeu Àrias i Burdeos

Ajo nuk është vetëm argumaent i një përalle animatike. Robotat me të vërtet egzistojnë. Edhe atë më tepër se sa mendojë: tani egzistonë mundësia të kesh marrdhënie seksuale me ata. Më sakt tani egzistojnë një numër i vogël i personave të cilët e kanë këtë mundësi të pazakonshëm dhe të jashtëzakonshëm. Për shkak të cmimit astronomik, ajo i mundësohet vetëm personave të cilët e kanë xhepin tepër të madhë.

Endi është njëra nga androidat(njeri-robot) e para femrore, ku kontakti seksual është i mundshëm. Ajo është lodër e cila i takon grupit „Anroidat e para”, cila mund ta lëviz trupin,dhe e cila është e mbuluar nga lëkur e përbër nga silikoni.

Secili mund të kycet në lojën e fantazis së bashku me makinën, si një objekt i krijuar vecanënrishtë për kënaqsi individuale. Nuk ka asnjë farë lloje shtypjeje, ose paragjykim ose rrezik, mos siguri. Por shumë është me rëndsi të mbahet mend se roboti cdoherë do të ngel objekt. Androidi cdo herë do të jetë makinë, derisa edhe kur do të kishim menduar se i ngjan njeriut, përsri mungojnë emocionet. Gjithëashtu nuk egziaston mundsia që „më vonë” të ndezni nga një cigare me të. Nevojiten të kalojnë më tepër vite që të fillohet të bisedohet për seks në mes të njeriut dhe robotit, pa cuditshmëri dhe frigë, edhe për mes faktit se tehnologjia atë mund ta bëjë realitet.

29

Seks Robota

Egzistojnë edhe modele të robotave të cilët i ngjajnë njeriut. Si p.sh. mund ti përmendim „Lodrat e vërteta” të cilat mund të gjehen në verzion femëror dhe mashkullor, ku nuk ka asnjë lloj të komponentave elektronike. Verzioni femror „standard” kyc 10 lloje të trupit dhe 11 lloje të kokave. Klienti ka mundësi që ta zgjedh ngjurën e flokëve dhe të syve, cilësin e tyre, ngjyrën e lëkurës, të thonjve dhe dëshirën e tij për madhësin e qimeve të saja intime. Sot kreatort e këtyre seks lodrave janë të orientuar kahë verzioni mashkullor, ku në fund të këtij viti lloji më i përparuar do të jetë në shitje. Do të bëhen për cdo shije individuale, duke e kycur formën e tyre, ngjyrën dhe numrin e penisit të tyre. Vlera e tërë kënaqësis kushton përafsishtë 6.500 dollar amerikan. Tepër shtrenjtë për nje kapric seksual.Interesante është e gjithë ajo se që në vitet tona tehnologjike dhe internetore seksi me android vazhdon të jetë akoma dicka si përalla shkencore.

Robotic sex Juli Amadeu Àrias i Burdeos

It is not the argument of an old movie fiction. Robots do exist. And even more: it is now possible to have sexual relationship with them. Currently only a small number of people have this extraordinary opportunity. Especially because of its astronomical price which is only affordable to some bulky pockets.

Andy is one of the first android feminine with whom sexual contact is possible. It is a doll of the ‘First Androids’ group that can move the hip, the pelvis and the head; covered with shaped skin of silicon.

There are robot models more similar to the human beings. For example, the “Realdoll”, which has feminine and masculine version, with no electronic components. The feminine version ‘standard’ comprises 10 body types and 11 heads.

Customer can choose the hair and eye colours, the features, the skin colour, the nails and the desired quantity of pubic hair. At present the creators of these sexual dolls are busier with the masculine version and by the end of the year a new improved specimen will be available. They will be tailored to the individual taste, including the form, colour and size of penis. By the way, the whole pleasure costs approximately 6.500 American dollars. A quite expensive sexual caprice.

It is interesting that in our technological and Internet age sex with androids still continues sounding as something from the science fiction. Anyone can play the fantasy game with the machine as an object created exclusively for individual pleasure. There is no pressure, neither judgments nor insecurities. But it is also important to remember that robot will always stay just an object. It will always be a machine that, even though has an appearance similar to the human one, still lacks emotions.

There is no way to share the cigarette of ‘later’ with a robot. Years have to pass through until it is possible to speak of sex between human beings and robots without surprise and fear, despite the fact that we already have the technology to make it possible.

What’s up in Skopje during September...

Vibe Tribe

11/10/2008 MKC Skopje

......................................................

Marcus Schulz

16/10/2008

Jazz Festival Skopje 17-21/10/2008 Universal Hall, Club Hard Rock, Macedonian Opera House Skopje

Club Colosseum Skopje

......................................................

Star Night Festival 2 @ All 3 halls 8/11/2008 Skopje Fair

......................................................

Animal Collective 20/10/2008

John Digweed 23/10/2008 Skopje Fair

MKC Skopje

Supported by:

Agency of Youth and Sport

Ministry of Culture

vcs.org.mk