November 2009

voices

2009

November

Magazine for all young people of Skopje in Macedonian, albanian, English

Free

MIGRACIJA: BEGSTVO OD DR@AVATA KON PODOBRA IDNINA

Shpërngulje:

prej nje shteti në një shtet për një ardhëri më të mirë

Migration:

escape from a country for a better future

Magazine for all young people from Skopje, published in Macedonian, Albanian and English languages - VOICES - is a project of “Volunteers Centre Skopje”. It was created to provide more opportunities for the young people: to gain experience of working in an international team, to get to know other countries and cultures, to learn about creating and designing magazine, as well as to promote volunteerism, non-formal education programs and active youth involvement.

Who we are?

The participants of this project are volunteers

working in “Volunteers Centre Skopje”. Some of them come from different European countries to do here their “European Voluntary Service” and some are students from Macedonia.

What we want?

With the VOICES magazine we seek to: • turn the attention of the young people to the issues, which are not generally discussed in public or in mass media; • inform and discuss about the variety of interesting topics that are related to young people in Macedonia; • provide with information about volunteerism in general and “Youth in Action Programme”; • inform about interesting places to be and travel destinations, free time spending opportunities and events in Skopje and Macedonia.

Who we write for?

The young people of Skopje are the main target group of the project. However, we are writing for all the people who feel young, no matter neither age nor nationality!

Why we do that?

Because we are crazy proactive young people who want to improve things and simply be happy by helping the others in this unique international experience. Here we are the connection between international and local community.

Can you join us?

Oh YES! Please contact us: Volunteers Centre Skopje Sava Kovacevik 47-4/6 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 voices@vcs.org.mk www.vcs.org.mk

INDEX Topic of the Month

05

Youth in Europe

11

LiFESTYLE

15

CuLTURE

18

HOBBY

21

Active lifestyle

24

Mиграција: бегство од државата кои подобра иднина Shpërngulje: prej nje shteti në një shtet për një ardhëri më të mirë Migration: escape from a country for a better future

ЕВС во Франција SHVE në Francë ЕVS in France

Facebook да остане на тронот на интернетот во Македонија Facebooku tё mbetet nё krye tё internetit nё Maqedoni Facebook to stay on the throne of Macedonian internet

Супер ѕвездата на модерната уметност во Скопје Superyjet e artit modern në Shkup Superstar of modern art in Skopje

Изработка на макети од чкорчиња Përpunimi i maketit sipas hapave Matchstick Modelling

Тенис Tenisi Tennis

27

VolunteerS event Sex and the city

биди зелен, биди сескси:имај еколшки секс Bëhu i kujdesshem ndaj ambientit, behu seksi ben seks te pademshem për ambientin Be green, be sexy: Make green sex

Editorial team Reporters & Translation: Admir Ibraimi Andrzej Bukowski Arijeta Purellku Bledi Cami Blerta Pajaziti Christopher Fleming Darko Ristovski Fatmir Shabani Florent Memeti Gjoko Vukanovski Idriz Islami Ivana Srceva Ivana Trajanovska Ivana Galapceva

Juliana Dukadinoska Leonora Neziri Ludivine Egounleti Maria Kokkonen Nertila Arsllani Paula Kokovkin Rudina Fazliu Selena Jankulovska Shemsedin Iljazi Shkelqim Salii Tomas Marcinkevičius Vasko Josevski Visar Demiri

Design & Photos: Andrzej Bukowski Ilona Olehlova

Production & Coordination: Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski

Contact:

Volunteers Centre Skopje Sava Kovacevik 47-4/6 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 voices@vcs.org.mk www.vcs.org.mk

28

BOBE

d

NEW GENERATION OF EVS

Kristofer Fleming Една стара поговорка вели: „Колку повеќе знаеш, толку повеќе не разбираш.“ Предизвикот за секоја нова генерација е сè поголемиот број на страници во историските книги. А со тоа има и повеќе култура.

Ова особено се однесува на фактот дека VOICES е магазин за млади луѓе и напишан од млади луѓе, кои сакаат да бидат слушнати во овој понекогаш дисхармоничен свет. Соодветно е тоа што ова ќе биде првиот број на новата генерација на EVS волонтерите во Нема сомневање дека предизвикот за Центарот за волонтирање во Скопје. разбирање на нештата понекогаш може да биде огромен, но воедно и возбудувачки. Во овој број исто така ќе се занимаваме Медиумите се важен филтер преку кој со вклученоста на младите луѓе кога, од ние дознаваме за случувањата во светот наредната година, визите за патувања во и културата. Можеби, најдемократскиот Европската Унија ќе им станат полесно медиум меѓу нив е интернетот. достапни. Што ќе значи ваквата можност Но, медиумите исто така можат да за младите луѓе од овој дел на светот? манипулираат со начинот на кој гледаме Како ќе влијае сето тоа на нивниот и мислиме. Во таа смисла, во овој број на сопствен поглед на светот...? Некои од VOICES, ние истражуваме како младите артиклите во ова издание на магазинот ќе луѓе во Македонија се поврзани со се обидат да одговорат на овие прашања. медиумите и интернет културата.

Christopher, Nothern Ireland

Ludivine, France

4

KRYEARTIKULLI

editorial

Christopher Fleming

Nё pajtim me njё proverb tё vjetёr: sa mё shumё tё dish, aq mё pak kuptojsh. Njё sfide pёr gjeneratat e reja ёshtё fakti se ka me shumё faqe ne librat tonё tё historisё.

Mbi tё gjitha: ka mё shume kulturё. Pa dyshim sfida e tё kuptuarit mund tё duket e pakalueshme nё disa raste. Sidoqoftё ёshtё shumё interesante.

kulturёn e internetit kёtu nё Maqedoni.

Vecanёrisht duke e shikuar faktin se Voices ёshtё njё revistё pёr njerёz tё ri, qё flet pёr atё se cka ёshё njё botё pa harmoni.

Media (mjetet e komunikimit masiv) ёshtё njё filtrues i rёndёsishёm nёpёrmjet tё sё cilit ne pranojmё lajme dhe kulturё. Mbase media mё demokratike ёshtё interneti.

Mirёpo media mund gjithashtu tё manipulojё mёnyrёn se si ne shohim dhe mendojmё.

Nё kёtё cёshtje ne gjithashtu shikuam nё ndёrlikimet qё shfaqen me njerёzit e rinj kёtu kur vizat janё nё dispozicion qё ata tё udhёtojnё pёrbrenda shteteve tё UE. Si do tё duket kjo mundёsi pёr tё rinjt e kёsaj pjese tё botёs. Dhe si do tё ndikojё kjo nё pikёpamjen e tyre pёr botёn. Disa nga artikujt nё ketё ceshtje mundohen tu pёrgjigjen kёtyre pyetjeve.

Vec kёsaj ёshtё e rendёsishme, qё nё kёtё cёshtjen e Voices ne shikuam nё atё se si njerёzit e ri ndёrlidhen me mediat dhe

Po pёrshtatet gjithashtu fakti se kjo ёshtё cёshtja e parё nga EVS vullnetarёt e EVS nё “Qendrёn vullnetare Shkupё”.

Andrzej, Poland

Maria, Finland

Editorial Christopher Fleming

According to an old proverb: the more you know the less you understand. The challenge for each new generation is that there are more pages in our history books. Above all: there is more culture.

No doubt the challenge of understanding can feel overwhelming at times. But it is exciting too.

The media is an important filter through which we receive news and culture.

Perhaps the most democratic medium is the internet. But the media can also manipulate the way we see and think.

It is important then, that in this issue of VOICES we looked at how young people relate to the media and internet

culture here in Macedonia. Particularly in view of the fact that VOICES is a magazine for young people written by young people; to be heard in what is at times a disharmonious world.

It is fitting also, that this is the first issue by a new generation of EVS volunteers in Volunteer Centre Skopje. In this issue we also looked at the implications for young people here when visas become available for them to travel within EU countries from next year. What will the opportunity mean for young people in this part of the world? And how will that affect their world-view...? Some of the articles in this issue attempt to answer these questions.

Paula, Estonia

Tomas, Lithuania

MIGRACIJA: BEGSTVO OD DR@AVATA KON PODOBRA IDNINA

О

Andrej Bukovski

творањето на границите на Македонија од 1 јануари 2010 година ќе донесе многу можности за младите. Без никаков проблем луѓето ќе имаат шанса да ја напуштат државата во која што живеат. Реков без никаков проблем...но има еден проблем – парите.

5 се преживее во суровата реалноста на полскиот пазар на трудот.

Секогаш постојат две страни на нештото. Ние можеме да го разбереме позитивно или негативно. Некои луѓе велат дека емиграција не е добра за економијата на државата. Ова е само делумно точно. Како што беше во Полска по 2004 година. Многу млади, особено по завршувањето на своите студии, ја напуштаа својата татковина затоа што немаа можност да најдат работа. Дури и ако најдеа заработуваа толку малку на почетокот да беше невозможно да живеат на нормален начин. Странските држави даваат пет или дури десет пати повеќе пари за истата работа. Па зошто да не се проба? Британскиот весник Sunday Times еднаш напиша дека полските државјани кои дошле во Обединетото Кралство биле најголемиот бран на емигранти во последните 300 години, од времето кога дошле француските хугеоноти во 18 от век.

природна последица на процесот на глобализација. Не можеме да ја сопреме. ...”

Критичарите тврдат дека последиците од таквото движење ќе донесат економска криза во Полска. Одеднаш многу луѓе, кои треба да го заземат местото на постарата генерација работници, ги снема. Друг аргумент е одливот на мозоци – дека младите образовани луѓе ќе ја напуштат државата. Меѓутоа, откако поминаа неколку години знаеме дека ситуацијата не е толку драматична. Првата причина е демографскиот бум кој се случи во 70-80 тите. Денеска нема доволно работни места во државата за оние генерации кои се штотуку дипломирани. Втората работа е дека многу млади луѓе по одредено време почнаа да се враќаат назад во Полска, и економската ситуација почна да се подобрува од година на година. Само околу 15% од емигрантите од Полска сакаат да останат во странство подолго време што е сепак огромна бројка. Останатите кои се враќаат носат не само пари туку и нови искуства и нови идеи за тоа како да

Друга работа е дека по „егзодусот“ на полски млади луѓе многу од нив почнаа да се здобиваат со нови квалификации. Јас лично знам многу млади кои во исто време работеа или уште работат и студираат во странство, најмногу во Обединетото Кралство. Ова има големо влијание врз иднината на тие луѓе. Тоа е како инвестиција која ќе се поврати по неколку години. Многу популистички политичари имаа обичај да велат дека емиграцијата нема да донесе ништо добро. Па зошто

“...Миграцијата на луѓето е

тогаш сега во Полска младите луѓе кои се враќаат назад во државата се поефективни, пофлексибилни и претприемачки расположени за разлика од другите? Тие наоѓаат работа многу полесно од порано и главно работа која им се допаѓа и каде можат да заработуваат нормално. Миграцијата на луѓето е природна последица на процесот на глобализација. Не можеме да ја сопреме. Луѓето секогаш ќе имаат аспирации да се шират во светот доколку има такви можности. Се разбира на почетокот тоа е поврзано со многу негативни работи, но општо земено отпосле оваа инвестиција дупло повеќе се исплати. Полска е доста конзервативна држава, затоа мешањето со различни националности и култури може да доведе до подобро разбирање на другите и себеси и можеме да станеме потолерантни, да се бориме против хомофобија итн. Ова функционира и во обратен правец. Луѓето во странство почнуваат да го менуваат своето гледиште за населението во Полска и ги менуваат стереотипите кои ги имале кон нас. По одредено време почнуваат да гледаат на нас на попозитивен начин како население кое доста работи, население со гордост и доверба. Ова е значаен аргумент за меѓусебно разбирање од подобрата страна. За создавање Европа која е обединета и без комплексност.

тема на месецот

Пред 2004 година кога Полска и се приклучи на Европската унија (ЕУ) одењето во странство не беше забрането, но не беше ниту лесно. Визниот режим беше отстранет по падот на комунистичкиот систем во 1989 година. Многу граѓани ја напуштаа Полска за сезонска работа, но некои остануваа и подолго во странство. Големиот бум во емиграција почна откако ЕУ ги отвори границите за нови членови. Одеднаш гомила луѓе, особено млади, ги напуштаа своите домови „во потрага по леб“. Статистиката укажува дека емиграцијата опфатила околу 1,5-2 милиони луѓе од кои 90% млади лица. Ова има големо влијание врз подобрувањето на економскиот статус на луѓето и го зголемува искуството преку „циркулација на мозоци“.

ULI^NO INTERVJU

Од Јануари 2010, на патниците од Македонија нема да им треба специјална виза, за да ги пасетат шенген земјите. Што ти мислиш за тоа?

6

Тимко

Виктор

Кристина

Мислам дека се е до парите. Ако има пари, може да патува. Ако нема пари, ни то нема да се промени за тебе.

Сметам дека промени многу нешта, бидејќи визите беа голем проблем за младите луѓе кои што сакаа да патуваат, но неможе. Но кога нешта та ќе променат, секој ќе има можност да патува каде сака.

Моето мислење е дека ништо нема да се промени.

Shpërngulje: prej nje shteti shtet për një ardhëri më të mirë

në

një

tema e muajit

Andrzej Bukowski

H

apja e kufijve për Maqedonin prej 1 Janari 2010 do të sjell shumë mundësi për të rinjt. Pa asnjë problem njerëzit do të kenë mundësi që të lëshon shtetin ku jetojn. Thash pa asnjë problem… por ka një problem - të hollat.

Para 2004 kur Polonia hyri ne Unionin Europian (UE) udhtimi në vende nuk ishte e ndaluar, por nuk ishte edhe leht. Largimi i vizave ishte qe nga koha e komunizmit 1989. Shumë njerëz largoheshin nga Polonia në periudha sezonale, por disa ngelnin më tepër jasht shtetit. Bum i madhë ishte kur UE hapi kufijt për shtete të reja. Për një moment popullata poljake, sidomos të rinjt, u larguan nga shtëpit e tyre “në rrugë për mbijetes”.

Të dhënat statistikore tregojn se u larguan nga shteti 1.5 deri 2 milion nga shtetit, prej të cilëve 90% ishin te rinjë. Kjo ka ndikim nën përmirsimin e gjendjes ekonomike tek njerzit si dhe ndihmon ritjen e përvojës nëpërmjet të ashtuquajtërës “ qarkullimi i dituris”.

Cdoherë egzitojn dy mundësi. Ne mund ta kuptojmë pozitivishtë apo negativishtë. Disa njerëz thuajn se emigracioni nuk është e mirë për ekonomin nacionale. Kjo është pjesërishtë e saktë.

Sic ishte në Poloni pas vitit 2004. Shumë të rrinjë, pas mbarimit të studimeve e lëshonin atëdheun meqë nuk kishin mundësi që të punësohen. Edhe në qoftëse punësoheshin fitonin aq pak para sa që nuk mjaftonin të kenë një jetë normale. Shtetet e huaja japin 5 deri më 10 herë më tepër për punën e njëjtë.

Pra pse mos të provohet? Revista britaneze Sunday Times ka shkruajtur se emigrantët polonez të cilët kanë ardhur në Britani të Madhe kanë qenë vala më e madhe e emigrantëve në 300 vitet e fundita, që nga koha kur anë ardhur hugeonotët francez në shekullin e 18.

Kritukuesit dëshmojn se dëmet nga ato lëvizje do të sjellin në krizë ekonomike në Poloni. Për menjëherë shumë njerëz të cilët duhej ta merrnin pozicinon e pleqëve u zhdukën. Argument tjetër është cderdhja e dituris – se të rrinjtë do të lënë shtetin.

Por megjithë atë, pasi që kaluan disa vite u pa se situata nuk është aq dramatike. Shkaku i parë është bumi demografik i cili ndodhi në vitet e 70 – 80. Në ditët e sodit nuk ka vende të mjaftueshme pune për ata gjenerata të cilët sapo diplomuan. Gjëja e dytë ishte se shumë të rrinjë pas një kohe të caktuar filluan të

këthehen në Poloni, dhe gjendja ekonomike filloi të përmisohet prej viti në vitë. Vetëm 15% të emigrantëve duan që të ngelin në shtetë të huaj për kohë më të gjat e cila prap se prap paraqetë një shifër të lartë. Ata që këthehen sjellin jo vetëm para por edhe përvoja të reja dhe idea të reja për atë se si të mbijetohet në realitetin e vrazhdë të tregut të fuqis punëtore poloneze.

Gjë tjetër është se pas “egzodusit” të të rinjve polonez shumë nga ata filluan të përfitojnë kualifikime të reja. Unë personalishtë njohë shumë njerëz të cilët akoma punojnë dhe studijojnë jashtë shtetit, shumica e tyre në Britanin e Madhe. Kjo ka ndikim të madhë në ardhmërin e atyre personave. Ajo është si investim përfitimet e së cilës do të merren pas disa viteve. Shumë politikant të njohtur thuajnë se emigracioni nuk do të sjellë asgjë të mirë. Pra pse atëherë të rinjtë të cilët tani këthehen në Poloni janë më efektiv, më fleksibil, dhe janë më të disponuar të merren me siërmarrje në dallim nga të rinjtë tjerë? Ata gjejnë punë shumë më lehtë dhe punojnë atë punë të cilën e dëshirojn dhe njëkohësishtë marrin edhe rroga më të larta.

Migrimi i popullsis është si pasoj e procesit të globalizimit. Të cilën nuk mund ta ndalojm. Njerëzit cdo herë do të kenë aspirim të hapen nëpër botë përderisa kanë mundësi. Kupëtohet në fillim ajo është e lidhur me shumë gjëra negative, por më vonë ky investim pagohet dyfish. Polonia është një shtet mjaftë konzervative, për atë shkak përzierja me nacionalitetet dhe kulturat tjera mund të sjellë deri në mirëkuptim më të mirë me të tjerët dhe mund të bëhemi më tolerant, të luftojmë kundër homofobis e ashtu me rradhë. Kjo funksionon edhe në anë të kundërt. Njerëzit jashtë shtetit të tyre fillojn ti ndryshojn shiqimet e tyre për banorët e Polonis dhe i ndryshojn stereotipet të cilat i kanë pasur për ne. Pas një kohe të caktuar filloj të na shohin në mënyr më pozotive dhe si shtetë mjaftë punëtor, popullë me krenari dhe besim. Kjo është argumet i rëndësishëm për kuptim në mes veti. Për krijimin e Europës të bashkuar dhe pa komplekse.

Migration: escape from a country for a better future

Andrzej Bukowski

O

pening the border of Macedonia from January 1st, 2010 will bring a lot of possibilities for youngsters.

Without any problem people will have the chance to leave the country where they live. I said without any problem...but there is one problem – money.

Before 2004 when Poland joined the European Union (EU) going abroad wasn’t forbidden but it wasn’t easy either. The Visa regime was taken down after the fall of the communist system in 1989.

Many citizens were leaving Poland for seasonal work, but some of them stayed abroad permanently. The big boom in emigration started after the EU opened the frontier for new members. Suddenly lots of people, especially young, left the country “looking for bread”. Statistics indicate that it was about 1.5 - 2 million people of which about 90% were youngsters. It’s having a big influence both for improving the economical status of people and it increases experience by “circulation of brain”.

Critics claim that the consequences of such movement will bring economical crisis to Poland. Suddenly lots of people, who should take the place of older generations of workers, are gone. Another argument is brain drain - that young educated people will leave the country. However, after a few years we know that situation is not so dramatic. The first reason is the demographic boom which took place in 1970 – 80’s. Nowadays there is not enough work place in the country for those generations which are mainly fresh studies graduates. The second thing is that many youngster after some

STREET INTERVIEW/

Another thing is that after the “exodus” of polish youngster many of them started to gain new qualifications. I personally know many guys who simultaneously were/or still are working while at the same time studying abroad, mainly in the UK. This has a great influence for the future of such people. This is like investment which will return after a few years. Many populist politicians used to say that emigration will not bring anything good. So why is it that now in Poland young people who come back are much more effective, flexible and enterprising then others? They are finding jobs much easier than before and mainly jobs which they like and where they can earn normal wages.

The migration of peoples is a natural consequence of the globalisation process. We cannot stop it. People will always aspire to spread in the world if there are such possibilities. Of course at the beginning it is related to many negative things but in general afterwards this investment comes back with twice more power. Poland is a rather conservative country, that’s why mixing with different nationalities and cultures can open for us a better understanding of others and ourselves, and we can become more tolerant, to fight against homophobia etc. It’s also working in the opposite way.

People abroad start to change their point of view about the Polish nation, and change their stereotypes about us. After a while we started to be seen in a more positive way as a hard working nation, proud and trustful. This is an important argument for understanding each other from a better side. To create a Europe that is united and without complexity.

INTERVISTË RRUGE

From January 2010, the travellers from Macedonia will not need special visa to go to Schengen states.

What do you think about it?

Timko

I think that it is about money. If you have money, you can travel. If you do not have money, nothing will change for you.

Mendoj se ka të bëj me paratë. Nese ke para, ti mund të udhëtosh. Nëse nuk ke para atëherë asgje nuk ndryshon për ty.

Kristina

My opinion is that nothing will change.

Mendimi im është se asgjë nuk do të ndryshoj.

Viktor

I think it will change many things, because the visas were big problem for young people who would like to travel, but they cannot. But when the things will change, everybody will have possibility to travel where he wants.

Unë mendoj se do të ndryshoj shumë gjëra, sepse vizat ishin një problem i madh për të rinjtë të cilët donin të udhëtonin, por nuk mudeshin. Por kur gjërat do të ndryshojnë, çdo kush do të ketë mundësi të udhëtoj atje ku dëshiron.

7

topic of the month

There are always two sides to such a theme. We can understand it positively or negatively. Some people say that emigration is not good for the country’s economy. This is only partly true. Like it was in Poland after 2004. Many youngsters, especially after studies, left their home land because they didn’t have any possibility of finding a job there. Even if they did find one they earned so little at the beginning that it was almost impossible to live in a normal way. Foreign countries give five or even ten times more money for the same job. So why not try? One British newspaper - The Sunday Times, wrote once that Polish who came to the UK were the biggest wave of immigrants for 300 years, from the time when the French hugenot came in the XVIII century.

time started to come back to Poland, where every year the economic situation is improving. Only about 15% of emigrants from Poland want to stay for a long time abroad which still gives an enormous number. The rest who come back bring not only money but also new experiences and new ideas about how to survive in the harsh reality of the Polish work market.

Mladite poblisku do Evropskata Unija: o^ekuvaj]i vizna liberalizacija Timot na VOICES

Д

енот се наближува. Почнувајќи од 2010. година, патниците од земјите од Западен Балкан, вклучувајќи ја и Македонија, нема да имаат потреба од виза за патување во земјите од Шенген зоната. Од она што заклучивме, разговарајќи со неколкумина заинтересирани во областа на меѓународната политика и блаканскаите земји, промената е најчество одобрена и од обете страни на границите.

Peka Maatanen, munikacija vo Finska

тема на месецот

8

direktor op{tinata

za

koMasku,

Spored mene, Makedonija e re~isi podgotvena za ~lenstvo vo EU. Odli~no bi bilo toa {to mladite od Balkanot }e mo`at da patuvaat vo zemjite od EU bez viza. Ne mislam deka ovaa odluka nosi nekakvi zakanuvawa, naprotiv, toa zna~i otvorawe na mo`nosti za mladite. Se nadevam deka narednata godina }e imam mo`nost da vidam mnogu mladi lu|e od Balkanot vo Finska, kako i priliv na turisti vo na{ata zemja. Narednata godina site Balkanci }e bidat dobredojdeni kaj nas. :-)

Katarzina Korzak, diplomirana na studiite za me|unarodna kultura vo Krakov, Polska Mislam deka idejata e odli~na. Sakam da zapoznavam lu|e koga patuvam i ponekoga{ gi pokanuvam kaj mene vo Polska, no potrebata od viza nosi finansiski i birokratski problemi. Mislam deka sekoj treba da ima pravo da patuva kade {to }e posaka, bez nikakvi ograni~uvawa. Isto taka toa pretstavuva dobar na~in za vospostavuvawe na dobri odnosi so druga evropska razviena zemja. Mislam deka toa bi bilo pogodno i za razvojot na turizmot. Taka lu|eto od Balkanot bi imale mo`nost da vidat kako funkcioniraat zemjite ~lenki na EU, a toa }e im pomogne za donesuvaweto na odluki vo idnina. ^lenovite na EU pak, }e vospostavat podobri odnosi so nivnite sosedi i mo`ebi toa }e pridonese za da se promenat nekoi stereotipi za tie zemji.

Liza Otsak, Kardla, Estonija

sredno{kolka

vo

Mislam deka se raboti za pravilna odluka koja {to }e im otvori mnogu vrati na mladite balkanci i }e im pru`i mnogu mo`nosti. Istovremeno, gra|anite na EU }e vospostavat kontakti so balkanskata mladina. Bi bilo polesno dokolku se vospostavat proekti, izvesni mladin-

ski razmeni, sorabotka pome|u u~ili{tata itn.

Toa mo`ebi nikoga{ ne bi me zasegalo mene, no sepak, “nikoga{ ne veli nikoga{“. Mo`ebi blagodarenie tokmu na ovaa odluka eden den }e zapoznaam nekoj od Balkanot so koj }e sorabotuvam.

Ernestas Flaksas, fakultetot za vo Vilnius, Litvanija

diplomec politi~ki

na nauki

Smetam deka se raboti za dobro re{enie koe {to mo`ebi treba{e da bide doneseno i porano.

Imam ~uvstvo deka balkanskite zemji se sosem zaboraveni tuka, vo EU. Na fakultet, nemavme nitu edno predavawe za istorijata, kulturata i idninata na zemjite od toj region. Ponekoga{ lu|eto zaboravaat deka Balkanot e isto taka del od Evropa, blizok sosed i osobeno interesen region za spoj na naciite, zapadnata i isto~nata kultura. So postoeweto na vizen re`im pak, EU e nepoznata zemja, misteriozna i dale~na za lu|eto od Balkanot. Od druga strana pak, otvoraweto na granicite na Balkanot nosi odredeni zakani, a osobeno, bran na eftina nelegalna rabotna raka za zemjite od EU. Olesnitelna okolnost bi bilo i za razvoj na {vercot so oru`je i droga. No, jas, kako mlada li~nost mislam deka se raboti za odli~no re{enie za razvoj na kulturniot dijalog i obrazovanieo vo me|unarodni ramki.

Florin C., student nauki vo Lion, Francija

po

politi~ki

Kako li~nost {to se zanimava so politika, ovaa ideja mi izgleda mo{ne interesna. Lu|e od Balkanot bi mo`ele da dojdat vo zemjite od EU i da se zapoznaat so politi~kata i op{testvenata realnost. Isto taka bi bilo dobro za lu|eto od [engen zonata, koi imaat mnogu kli{ea za Balkanot, kako “siroma{ni zemji, voeni poliwa”. [to se odnesuva do lo{ite strani na ovaa odluka, ne smetam deka ima navistina nekoi zakani.

Sekako, nekoi velat deka toa }e donese bran od nelegalni imigranti. Mislam deka odli~no bi bilo da se zapoznaat pove}e balkanci. Mo`eme da zapoznaeme mnogu lu|e od EU, no informaciite za balkanskiot region se samo kli{ea slu{nati od TV.

Rinia në BE: Gati për heqjen e visave

Ekipi i VOICES

A

frohet dita. Duke filluar nga 2010, udhëtuesit nga shtetet e Balkanit Perëndimor duke përfshirë edhe Maqedonin, për të shkuar ne Shtetet Schengen nuk do të kenë nevoj për ndonjë visë të vecantë. Nga disa bisedime të bëra me disa njerëz te interesuar në politikën ndërkombëtare dhe shtetet e Ballkanit kemi kuptuar se, ndryshimet janë miratuar më së shumti prej popujve nga të dy anët e kufirit.

Pekka Määttänen, Drejtori e komunikimit në komunën e Maskut, Finland “Sipas mendimit tim, Maqedonia është më shumë se gati për tu bërë anëtare e BE-s. Thjeshtë është dicka shumë e madhe që rinia nga Balkani do të kenë mundësinë për të udhëtuar ne BE pa visa. Unë nuk mundë të shohë asnjë kërcëim nga ky vendim, vetëm mundësi. Shpresoj të shoh më shumë të rinjë nga Balkani vitin e ardhëshëm ne Finlandë si dhe një rritje të turistëve në shtetin tonë. Të gjithë Ballkanasit janë të mirëpritur që të na vizitojnë vitin e ardhshëm ”

Katarzyna Korczak, Bachelor në studimet e kulturës ndërkombëtare në Krakow, Poland

Ernestas Flaksas, i diplomuar në shkencat politike në Vilnius, Lituani “Mendoj se është një zgjedhje qe eshte dashur të bëhet më herët. Mendoj se shtetet e Ballkanit janë të haruara pa nevoj këtu në BE. Në univerzitet, ne as qe kemi lëndë të duhur për

Ernestas Flaksas histori, kulturë dhe ardhmërin e ketij rajon. Njerëzit këtu shpesh hëre harojnë se edhe Ballkani është pjesë e Evropës, fqinj të afërt interesant në thelb qenë një pikë takimi për kombet dhe kulturat perëndimore-Lindore. Vlen në të dy anët, sepse tani, me regjimin e visave, BE-ja duket si e panjohur për njerëzit në Ballkan, mal i mjegulluar diku afër horizontit. Nga ana tjetër, hapja e kufijve për Ballkanasit sjell disa të këqija, vecanërisht duke konsideruar rrjedhen e punëve të lira dhe jo legale nga këto shtete në BE. Gjithashtu mund ta bëj më të lehtë kontrabandimin e armëve dhe drogës, të bëj lidhje kriminale. Mirëpo si një person i ri, mendoj se është një zgjidhje e përkryer për inkurajimin e dialogut kulturor dhe ndërkombëtar në edukim”

Lisa Otsak, student i shkollës së mesme në Kärdla, Estoni “Mendoj se është një vendim me vend. Cel shumë dyer për rrinin e Ballkanit dhe u jep shumë mundësi të reja. Në të njejtën kohë njerëzit nga BE mund të kenë kontakte me rinin në Ballkan. Do të jetë shumë më e lehtë të meresh me projekte, disa shkëmbime të rinis, bashkëpunim midis shkollave, etj. Asnjëhere nuk do të kishte ndikuar në jetën time, por asnjëher mos thuaj asnjëherë. Ndoshta falë këtij vendimi një ditë mund të bashkëpunoj me dikë që mund ta takoj nga Ballkani.”

Florine C, Student ne Shkencat politike ne Lyon, Francë

Katarzyna Korczak

“Si një person i politikës, do ta shihja këtë si një ide interesante.

Njerëzit nga Ballkani do të mundeshin të vinë në BE, të shohin realitetetin politik dhe social këtu. Do te ishte poashtu një gjë e mirë për njerëzit nga zonat e Shengenit, që kanë shumë klishe për Ballkanasit, “ ato shtete te shkreta në luftë.” Për sa i përket anës së keqe të kësaj, nuk mendoj se me të vërtetë ka dicka të keqe. Sigurisht, disa njerëz thonë se do të frymëzoj një valë te imigrantëve të paligjshëm, por mendoj se qarkullimi i lirë në Evropë është një e drejt për banorët. Sa për mendimin tim personal mendoj se do të ishte shkëlqyshem të takosh më shumë njerëz nga Ballkani. Ne mundë të takojmë shumë njerëz nga BE, mirëpo gjithë informacionet që kam për këtë rajon janë klishe nga Televizori.”

tema e muajit

Personalisht më duket shkëlqyeshëm. Më pëlqen shumë të takoj njerëz gjatë udhëtimeve të mia dhe ndonjëherë i ftoj ata të vinë në shtëpinë timë në Poland, mirëpo nëse u nevoiten visa kjo e bën shumë burokratike dhe probleme financiare. Mendoj se te gjithë njerëzit kanë të drejtë të udhëtojnë ku të duan ata pa asnjë lloj kufizimi. Gjithashtu është një mënyr e mirë për të ndërtuar marrdhënie të mira me shtete të tjera në zhvillim Evropian.

Nuk shoh asnjë të keqe për turizmin, vetëm përfitim. Njerëzit nga Ballkani do të kenë një mundësi më të mirë për të pa se si funksionojn shtetet e BE. Kjo do tu mundësoj të jenë më të vetëdishëm për vendimet e tyre në të ardhmen. Njerëzit nga BE do të kenë kontakte më të mira me fqinjët e tyre dhe ndoshta do të ndryshojn disa stereotipe të këtyre shteteve.

9

Young people in the EU: ready for the visa lift

VOICES team

T

he day is near. Starting from 2010, travelers from Western Balkan countries, including Macedonia, will not need a special visa to go to Schengen states. From what we noted talking with a few people interested in international politics and Balkan states, the change is mostly approved by folk on both sides of the border.

Pekka Määttänen, Director of communication in Masku Municipality, Finland

10

“In my opinion, Macedonia is quite ready for EU membership.

It is simply great that young people from Balkans will get the ability to travel to EU without visa. I can‘t see no threats in this decision, only possibilities. I hope to see more young people from Balkans in Finland next year as well as an increase in tourist flows to our country. All Balkans are welcome to visit us next year :)”

тема младина вомесецот европа

Florine C., Student of Political Science in Lyon, France “As a political person, I would see this as an interesting idea.

People from Balkans could come to the EU, see the political and social realities here. It would also be a good thing for people in Schengen area, who have a lot of clichés for Balkans, “those poor countries on war”. Concerning the bad sides of this, I don’t think there are really any threats.

Of course, some people say that it will inspire a wave of illegal immigrants, but I think free circulation in Europe is a right for its inhabitants. In my personal opinion, it would be great to meet

Florine C.

more people from Balkans. We can meet lots of people from the EU, but all information I have for this region is some clichés from TV.”

Katarzyna Korczak, Bachelor of International Culture studies in Krakow, Poland “Personally, I find it great. I love to meet people during my travels and sometimes I invite them to my home in Poland but if they need a visa it makes lots of bureaucratic and financial problems.

I think all people should have the right to travel wherever they want without any restrictions. It is also a good way to build good relations with other developing European countries.

I can’t see any threats for tourism, only many benefits. People from Balkans will have a better opportunity to see how EU countries function. This will enable them making more aware decisions in the future. People from EU will have better contact with their neighbours and maybe it will change some stereotypes of these countries.”

Lisa Otsak, high school student in Kärdla, Estonia “I think it is an appropriate decision. It opens a lot of doors to the youth in Balkans and gives them a lot of new opportunities.

At the same time people from the EU can keep contact with the youth in Balkan. It will be easier to go through with projects, several youth exchanges, cooperation amongst schools, etc. It might never affect my life, but never say never. Maybe thanks to this decision I will on day meet someone from Balkan that I can cooperate with.”

Ernestas Flaksas, Bachelor of Political Science in Vilnius, Lithuania “I think it‘s a good solution that should have been made even earlier. I have a feeling that Balkan states are needlessly forgotten here, in the EU. In the university, we don‘t even have a proper course about history, culture and future of this region.

People here often forget that Balkans are also a part of Europe, close neighbour and essentially interesting for being a meeting point for nations and Western-Eastern cultures. It works both ways, because now, with visa regime, the EU seems to be unknown for people in the Balkans, a misty mountain somewhere close to the horizon.

On the other hand, opening borders to Balkans brings some threats, especially considering the flow of cheap illegal labour from these countries to EU. It also could make it easier to smuggle weapons and drugs, make criminal bonds. But, as a young person, I think it‘s a perfect solution for encouraging cultural dialogue and international education.”

EVS VO FRANCIJA

Ludivin Eugonleti

Во 2006 година, Европскиот волонтерски сервис (ЕВС) прослави 10 години откако започна да прави размена на млади луѓе од Европа – време за подготовка на извештаи и знаење за тоа како работи оваа програма. Па, што се случува со ЕВС во Франција во 2009 година?

Maria, Emma, Ludivine: EVS in Macedonia

плати, а доколку потроши помалку, тоа е загуба на пари. Првата држава која прими најмногу луѓе од Франција е Шпанија, со 684 млади Французи примени во период од десет години, потоа следува Италија со бројка од 553, и трета е Германија со 495 француски волонтери во период од десет години. Првата држава која испраќа најмногу волонтери во Франција е Германија, со бројка од 820 млади испратени во период од десет години, потоа Шпанија, и Италија, и во поглед на првите десет држави кои најмногу прават размени со Франција присутни се само западни земји, што е исто така резултат на тоа што повеќето од „земјите вклучени во програмата“ се во западна Европа.

Годишниот буџет станува дупло поголем од пред десет години и достигнува 36 милиони евра во 2006 година, така што Франција има 8 милиони евра годишно да потроши за ЕВС проекти. Оваа сума треба да се почитува, затоа што ако потрошат повеќе од дозволеното, државата треба да

Tomas, EVS in Macedonia: Origami workshop

Полето каде најмногу од луѓето во Франција се вклучени се животната околина, претставувајќи 25,5% од проектите, потоа социјална исклученост

млади во европа

Секоја година, помеѓу 800 и 1000 волонтери во Франција ја напуштаат или доаѓаат во државата како ЕВС. Размените се прават со „партнерски“ земји и земји “вклучени во програмата“. Оваа година, 462 француски волонтери беа испратени во странство, а 305 европски волонтери беа примени во Франција за долготраен ЕВС и 142 Французи заминаа во странство, а 90 луѓе беа примени како краткотрајни ЕВС. Сега има околу 500 организации во Франција кои примаат и праќаат волонтери. Барањето за соработка од „партнерски земји“ се зголемува како што се зголемува и бројот на барања за проекти од „земјите вклучени во програмата“.

11

(24%) и уметности и култура (19.3%). Во поглед на останатите млади Европјани, повеќето од проектите прво се однесуваат на Уметности и култура (29,8% од проектите), потоа социјална исклученост (19,8%) и на трето место животната околина (14,4%). Изгледа дека младите во Франција се меѓу најзагрижените за животната околина во Европа, но не знаеме точно како стојат работите поединечно во секоја земја во Европа. Во 2007 година, единаесет години по почетокот на ЕВС, се постави нова програма, од 2007 до 2013 година, која се нарекува “Jeunesse Еn Аction” (активна младина), и ЕВС е главната тема во оваа програма. Целта на оваа нова програма е да го направи управувањето со ЕВС полесно и исто така да ги развие колективните проекти во ЕВС. Па така изгледа дека ова е само почетокот на ЕВС програмата, и многу луѓе се уште чекаат да ги постават своите проекти и да патуваат насекаде низ Европа, па...Не двоумејте се повеќе!

EVS VO FINSKA Marija Kokkonen

Еден или дванаесет месеци во странство, работејќи интересна работа, среќавајќи нови луѓе и забавувајќи се. Згора на се, сето ова бесплатно. Волонтерска работа во странство звучи како сонот на секој млад човек нели?

Во Финска, каде што јас живеам, младите луѓе не го гледаат тоа така. Таму, одење во странство и работење волонтерска работа не им е познато. Повеќето од младите што живеат во мојот град Турку имаат други планови за нивната иднина. Тие сакаат да направат кариера, да учат на универзитет или да започнат со работа веднаш откако ќе дипломираат од средно училиште. Генерално, мислењата за волонтерската работа се дека е добро нешто но всушност си го трошиш времето а не ни добиваш пари за тоа.

млади во европа

12

Дури иако генералното мислење за волонтерската работа не е толку пријатно, има млади луѓе во Финска кои имаат интерес за работење на волонтерска работа во странство. Оваа година околу четириесет млади ја напуштија Финска и започнаа со нивната ЕВС работа во друга земја. Повеќето од овие луѓе имаа слушнато за ЕВС од нивните пријатели во Финска или од странство. Знаењето за ЕВС се шири многу бавно поради ова и е многу мала заедница што знаат дека оваа можност воопшто постои. Главната причина за

Paula, Maria

Christopher, Andrzej, Tomas: EVS in Macedonia

ова е рекламирање. Во Финска ова не е промовирано во јавност така да треба да познаваш некој за да ти каже. Се разбира можете да најдете информации за ЕВС во нашиот оддел за млади во нашиот град или преку интернет но генерално не е толку познато. Но, интересот да се оди во странство и да се работи волонтерска работа расте цело време во Финска. Повеќе и повеќе млади луѓе стануваат свесни за оваа можност и каде можат да најдат повеќе информации. Една од причините за оваа промена е поранешните волонтери кои сакаат да продолжат со волонтерската работа после нивниот ЕВС период. Тие сакаат да ја зголемат информираноста за ЕВС и да ја променат оваа ситуација, споделувајќи ги нивните искуства со младите луѓе во Финска. Полека почнува да функционира и им отвара нови можности на други млади. Свесноста за ЕВС расте но сеуште има многу што може да направиме да го откриеме ова тајно општество на ЕВС и да ја дадеме оваа шанса на секој млад човек.

Paula, Ludivine, Andrzej, Tomas

SHVE në Francë Ludivine Egounleti

N

ë 2006-ën, Shërbimi Vullnetar Europian (SHVE) festoi 10 vjetorin e këmbimit të të rinjve Europiantani është koha të bëjmë raportet dhe të shohim se a funksionon ky program. Pra çbëhet me SHVEnë në Francë 2009.

Ç’do vit në Francë, diku mes 800 dhe 1000 vullnetarë shkojnë oose vijnë në Francë për SHVE. Këmbimet bëhen me vendet “partnere” dhe “jo partnere”. Këtë vit, 462 vulllnetarë francez janë dërguar jashtë shtetit, dhe 305 vullnetarë Europian janë pritur në Francë për një SHVE afatgjate , dhe 142 Francez kane dale jsht shtetit, prej të cilëve 90 njerez jane pritur për nje SHVE afatgjate. Tani këtu kemi rreth 500 organizata franceze qe dërgojnë dhe presin vullnetarë. Kërkesat opër bashkpunim nga vendet “partnere” është bërë e rregullt, ashtu si edhe projektet kërkesa për “vedet në program”po rritet. Buxheti vjetor është bërë dy herë më I madh nga 10 vitet e kaluara, dhe ak arritur shifrën prej 36 mil euro në 2006, kështuqë Franca ka 8 milion euro shpenzime vjetore për projektet e SHVE-së. Kjo sasi duhet monitoruar sepse nëse harxhohet më shumë se sa lejohet atëherë duhet të paguaj shteti, kurse nëse harxhohet më shumë atëherë këmi humbje parash.

janë vetëm vende të Europës Perëndimore, e cila gjithashtu ka të bëj em atë se shumica e vendeve në program janë të Europës Perëndimore.

Fusha në të cilën Francezët janë më shumë të përfshirë janë çështjet e ambijentit që perfaqsojne 25.5% të projekteve, pastaj përjashtimi social(24%) dhe Arti dhe KUltura (19.3%). Sa u përket të rinjve të tjerë Europian, shumë nga projektet në rradhë të parë kanë të bëjnë me artin dhe kulturën(29.8% të projekteve), pastaj përjshtimi social(19.8%), dhe e treat, çështjete ambijentit(14.4%). Mesa duket të rinjtë francez janë ndër më të proukopuarit sa u përket çështjeve të ambientit në Europë, por ne nuk e dimë me saktësi se si shkon në çdo shtet Europian.

Moment from Struga

Maria, EVS from Finland

SHVE në Finlandë Maria Kokkonen

N

jë ose dymbëdhjetë muaj jasht, duke bërë punë interesenante, duke njoftuar njerëz të ri dhe duke u kënaqur. Përvec kësaj, e gjithë kjo falas. Puna vullnetare jasht tingëllon si ëndër e cdo të riu....a nuk është ashtu...?

Në Finlandë ku unë jetoj, rinia nuk e sheh në atë mënyr. Atje, shkuarja jasht për të bërë punë vullnetare nuk është familjare për ata. Shumica e të rinjëve që jetojn ne qytetin tim Turku kanë plane tjera për të ardhmen. Ata dëshirojn të bëjnë karier, të studiojnë në universitete ose të punojn pasi të ken mbaruar shkollat e mesme ose profesionale. Në përgjithsi, opinioni për punën vullnetare është se puna vullnetare është gjë e mirë por është humbje kohe dhe nuk fiton para nga ajo.

Edhe pse opinioni gjeneral për punën vullnetare nuk është shumë i mirë, ka njerëz të ri në Finland të cilët janë të interesuar të bëjn punë vullnetare jashtë. Këtë vitë rreth 40 të rinjë e lan Finlandën dhe filluan ta bëjn punën e tyre vullnetare EVS në shtete tjera. Shumica e këtyre njerëzve kanë ndëgjuar për EVS nga shoqëria e tyre EVS në finland apo jashtë. Pra njohja e EVS përhapet shumë ngadal prandaj është vetem një komunitet i vogel të cilët e din ekzistencën e kësaj mundësie. Shkaku

kryesor i kësaj është reklamimi. Në Finland EVS nuk është e reklamuar ne publik dhe ti duhet patjetër të njohësh dikë që mund të të tregoj. Natyrisht ju mund te gjeni informacione për EVS në departamentin rinor të qytetit tonë ose në internet por në përgjithësi nuk është shumë e njohur.

Sidoqoftë, interesi për të shkuar jashtë dhe për të bër punë vullnetare po rritet vazhdimisht në Finland. Gjithënjë e më shumë të rinjë janë të vetëdijshëm për këtë mundësi dhe ku mund të gjejn informacione për atë. Një prej arsyeve për këtë ndryshim janë ish-vullnetarët të cilët dëshirojnë që ta vazhdojn punën vullnetare pas periudhës së tyre në EVS. Ata dëshirojn ta ngrejnë vetëdijen për EVS dhe ta ndërojnë këtë situatë duke ndarë eksperiencën e tyre me rinin në Finland. Ngadalë fillon të funksionojë dhe po hapet mundësia për pjesën tjetër të rinis.

Vetëdija për EVS po rritet por duhet shumë punë për të thyer sekretin shoqëror të EVS dhe ti jepet kjo mundësi cdo të riu.

13

youth in Europe

Shteti I parë që prêt më shumë njerëz nga Franca është Spanja, me 684 të rinj francez ne 10 vjet, pas saj vjen Italia me 553 dhe e treat është gjermania me 495 Francez ne 10 vite. Shteti I parë që ka dërguar më shumë vullnetarë në Francë është Gjermania me 820 të rinj të dërguar në 10 vite, pastaj Spanja dhe Italia dhe sa u përket 10 vendeve të para që kembejne të rinj me Francën,

Ne 2007-ën, njëmbëdhjetë vite pas fillimit të SHVE-së, është instaluar një prigram I ri, nga 2007-2013 I cili quhet “Jeunesse en action” ( rinia active) dhe SHVE-ja është tema kruesore e kërij program. Qëllimi I këtij program është që ta bëj menaxhimine SHVE-së më të lehtë, dhe gjithashtu për të zhvilluar projekte kolektive në SHVE. ME sa duket tani është vetëm fillimi I programeve të SHVE-s, ka ende shum njerëz qe presin te realizojnë projektet e tyre dhe të udhëtojne përqark Europës…

Mos hezito!

EVS in France

Ludivine Egounleti

I

n 2006, European Voluntary service (EVS) celebrated 10 years of exchanges between young European people - time to make reports and know how much this program works. So, what about EVS in France in 2009?

Each Year in France, between 800 and 1000 volunteers leave or come to France to do EVS. Exchanges are made with ‘partners’ countries’ and ‘on-program countries’. This year, 462 French volunteers have been sent abroad, and 305 European volunteers have been hosted in France for long term EVS, and 142 French went abroad, as 90 people were hosted for short-terms EVS. There are now, about 500 hosting and sending French organizations. The cooperation’s request from ‘partners’ countries’ is becoming steady, as the projects’ requests for ‘on program countries’ are increasing.

youth in Europe

14

The annual budget became twice as big in ten years, and reached 36 million euro in 2006, so France has 8 million euro per year to spend for EVS projects. This amount has to be followed, because if they spend more than allowed, the State has to pay, and if they spend less, It is a loss of money. The first country hosting most of French people is Spain, with 684 young French hosted in ten years, then comes Italy with 553, and the third is Germany with 495 French hosted in ten years.

The first country sending most of its volunteers to France is Germany, with 820 young sent in ten years, then Spain, and Italy, and regarding the first ten countries exchanging the most with

Moment from EVS house

France, there are only western countries, which is also because the most of ‘program countries’ are in western Europe.

The field where most of French people are involved is environmental issues, representing 25. 5 % of the projects, then social exclusion (24% ) and Arts and culture (19. 3%). Regarding the other young Europeans, most of the projects are first concerning Arts and culture (29. 8% of the projects), then social exclusion (19. 8%), and in third, environmental issues (14. 4%). It looks like French youths are among the most worried about environmental issues in Europe, but we don’t know exactly how it goes in each European country.

In 2007, eleven years after the beginning of the EVS, a new program has been set up, from 2007 to 2013, which is called “Jeunesse en action” (active youth), and EVS is the main theme of this program. The aim of this new program is to make the management of EVS easier, and also to develop collective projects in EVS. So it looks like It is only the beginning for the EVS program, and lots of people are still waiting to set projects up, and travel all around Europe, so… Don’t hesitate anymore!

Christopher

EVS in Finland

Maria Kokkonen

O

ne or twelve months abroad, doing interesting work, meeting new people and having a lot of fun. In addition, all of this for free. Volunteer work abroad sounds like every youngsters dream...isn’t it...?

In Finland where I live, young people don’t see it that way.

There, going abroad and doing volunteer work is not familiar to them. Most of the youngsters who are living in my home town of Turku have other plans for their future. They want to make a career, study in university or start working after they have graduated from high school or vocational school. Generally, opinions about volunteer work is that it’s a good thing but you are really wasting your time and you don’t even get money for that.

Even if the general opinion is not so kind for voluntary work, there are young people in Finland who have an interest in doing volunteer work abroad. This year about forty youngsters left Finland and started to do their EVS volunteer work in another country. Most of those people had heard about EVS from their friends in Finland or abroad. So the knowledge about EVS is spreading very slowly because of this and it’s a very small community who even know this kind of possibility exists. The main

reason for this is advertising. In Finland EVS isn’t advertised in public so you have to know somebody who can tell you about it.

Of course you can find information about EVS in our town youth department or on the internet but it’s not generally well known.

However, interest to go abroad and do some volunteer work is growing all the time in Finland. More and more youngsters are aware of this opportunity and where they can find information about it. One of the reasons for this change is the ex-volunteers who want to continue voluntary work after their own EVS period. They want to increase the awareness about EVS and change this situation, sharing their experiences with the young people in Finland. Slowly it’s starting to work and it’s opening this opportunity to other youngsters. Awareness about EVS is growing but there is still a lot to do that we can break the secret society of EVS and give this chance to every youngster.

k

oo b e c

F да остане на тронот на интернетот во Македонија

15

Томас Маркинкевичиус

„

Резултатите не се изненадувачки. Facebook е дефинитивниот крал, со 96% од испитаниците кои имаат слушнато за него, и што е уште помалку изненадувачки 96% од испитаниците имаат свој профил на таа страница. 89% го вклучуваат facebook.com скоро секогаш кога ќе се најдат пред компјутер. Дебатата за тоа дали facebook е само уште една привремена зависност на интернет мрежата се уште трае, но со сигурност претставува зависност овде, во Македонија. Facebook е само малку понапред од Google, Yahoo!, YouTube и Wikipedia. Леле, луѓе вие навистина сакате да комуницирате преку интернет, зарем не? Меѓународното е за душа, а локалното е заради информации, тоа е правилото во Македонија. Странските страници се понапред и единствени борци се чини дека се локалните новински страници, особено интернет телевизијата a1.com.mk и порталот idividi.com.mk на Македонски Телеком.

“.... Леле, луѓе вие навистина сакате да комуницирате преку интернет, зарем не? ...” Анкетата исто така го покажува вистинскиот пораст на домашниот интернет. Интернет кафињата и библиотеките беа популарни и во мода во 2001, сега македонците претпочитаат да користат интернет дома или во најмала рака на работното место. Секој има електронска пошта, повеќето испитаници признаат дека имаат по две или три, каде што Gmail, Yahoo! Webmail и Hotmail го делат најголемиот дел од колачот. Локалните провајдери немаат друг избор освен да заостануваат позади со околу 10 проценти на корисници.

Македонците исто така покажуваат доста напори за добивање право на избор при користењето интернет. Internet Explorer, стандардниот читач на Windows, напуштен од повеќето во интернет заедницата, веќе не е најпопуларниот. Mozilla Firefox е сега најглавниот читач, имајќи два пати повеќе корисници од Internet Explorer. Некои одат дури и понатаму и одбираат да го користат иновативниот Opera „Направен во Норвешка“ или Google Chrome. Како заклучок за интернет културата во Македонија би можело да се каже дека таа се развива брзо. Страниците за социјално дружење ја обезбедуваат неопходноста. Оваа неопходност еден ден ќе ги одведе луѓето на други возбудливи страници од сега посакуваните и facebook, така зголемувајќи го нивото на интернет и компјутерска писменост во државата. Бројките веќе покажуваат дека скоро половина од испитаниците користат RSS за најнови информации и забава, две третини комуницираат со своите пријатели на Skype и други услуги за комуникација, а три четвртини признаваат дека користат Torrent од време на време. Со оглед на овие бројки, иднината изгледа доста светло.

http://voiceskopje.wordpress.com/

Lifestyle

Каде би сакале да отидете денеска?“ - не праша корпорацијата Мајкрософт пред 10-15 години. Интернет културата навистина доста се промени во последните неколку години, најмногу поради побрзото приклучување и подобар софтвер како и порастот на Веб 2.0 и пиратеријата. Анкетиравме неколку десетици млади луѓе во Македонија за тоа како и каде тие одат денеска и каде ќе одат утре.

Facebook u të mbetet në fron të internetit në Maqedoni Tomas Markinkevicius

“

Ku do të dëshirojshit të shkojmë sot?”- na pyeti Microsoft para 10 - 15 viteve. Kultura e internetit në të vërtet shumë ndryshoi në vitet e fundit, për shkak të lëshimit më të shpejt të softverit si dhe rritja e ëeb-it 2.0 dhe pirateris. Anketuam dhjetra të ri në Maqedoni për atë se ku do të shkojnë sot dhe ku dotë shkojnë neser.

lifestyle

16

Rezultatet nuk janë habitëse. Facebook-u është mbreti definitive, me 96% të anketuarve që kanë dëgjuar për të, që është ende më habotëse se 96% nga të anketuarit kanë profil në atë faqe. 89% hapin faqen e facebook.com gati gjithmonë kur do të gjinden para kompjuterit. Debati se a është facebooku një varshmeri e përkohshme në faqen e internetit ende vazhdon, por me siguri paraqet varshmëri këtu në Maqedoni. Facebook-u është vtëm pak para Google, Yahoo, Youtube, Ëikipedia. Ju njerëz në të vërtet doni të komu.... nikoni nëpër mes të internetit, apo jo?

Mundësusit local nuk kanë zgjidhje tjetër vec se tu rinë pas shfrytëzuesve rreth 10%.

Maqedonasit japin mjaft mund për fitimin e së drejtës për zgjidhje gjat shfrytezimit të internetit. Internet Explorer, lexuesi standart I Ëindoësit I dëbuar nga shumica nga bashkësia e internetit, nuk është më më I popullarizuari. Mozilla Firefox tani është lexuesi kryesor, duke pasur dy herë më shumë lexues nga Intenet Explorer. Disa shkojnë deri atje ku zgjedhin ta shfrytësojnë inovatorin Opera “E pregatitur ne Norvegji” ose Google Chrome.

“ Ju njerëz në të vërtet doni të komunikoni nëpër mes të internetit, apo jo? ...”

Ndërkombëtarja është për shpirtin, a lokalja është për shkak të informative ajo është regulla për Maqedoni.

Faqet e jashtme janë një hap para dhe luftetar të vetëm si duket janë faqet e revistave locale në vecanti internet televisioni a1.com.mk dhe idividi.com.mk të Telekomit Maqedonas.

Anketa gjithashtu tregon ritje të madhe të internetit vendas. Internet kafet dhe bibliotekat ishin aktuale në vitin 2001, maqedonasit preferojnë të përdorin internet në shtëpi ose në vendin e punës. Secili ka postë elektronike, nga të anketuarit pranuan se kanë nga dy apo tre ku Gmail, Yahoo!, Ëebmail dhe Hotmail e ndajnë pjesën më të madhë të kollacit.

Si përfundim për kulturën e internetit në Maqedoni mund të themi se ajo zhvillohet shpejtë. Faqet për shoqerim social e sigurojnë të nevojshmen. Kjo nevojshmëri do ti coje njerëzit një ditë në faqe të tjera shqetësuese tani të dëshirueshmit dhe facebook-u, ashtu që duke e zmadhuar nivlin e internetit dhe shkrimit kopjuterik në shtet. Numrat tani më trgojnë se nga gjysma e të anketuarve përdorin RSS për informata më të reja dhe argëtim, dy të tretat komunikojnë me shoket e tyre ne Skype dhe sherbime të tjera për komunikim, a tre të katërtat pranojnë se perdorin Torent kohë pas kohe. Duke I marrë parsysh këta numra, ardhmëria duket shumë e ndritëshme.

Facebook to stay on the throne of Macedonian internet Where do you want to go today?” Microsoft Corporation asked us about “ 10-15 years ago. Internet culture has really changed quite a bit in the past years, mostly due to faster connection and better software as well as Tomas Markinkevicius

rise of Web 2.0 and piracy. We surveyed a few dozens of young Macedonians about how and where they are going today and where they will be going tomorrow.

The results are quite unsurprising. Facebook is the definite king, with 96 percent respondents having heard of it and, even more unsurprisingly, 96 percent of respondents having an account. 89 percent type facebook.com in their address box almost every time they’re on the computer. The discussion if facebook is just another temporary addiction of interwebs is still on, but it sure is an addiction here, in Macedonia. Facebook is even slightly ahead of Google, Yahoo!, YouTube and Wikipedia.

Wow, you people really like to communicate over the internet, don’t you?

International are for the heart and local are for the news, that’s the rule in Macedonia.

“Dotcoms” are ahead by a landslide and the

only contenders seem to be the local news sites, especially internet TV a1.com.mk and Makedonski Telekom news portal idividi.com. mk.

The survey also shows the real rise of domestic internet. Internet cafes and libraries are so 2001, Macedonians now prefer using internet at home or at least at their workplace. Everybody has an e-mail account, most respondents admit having two or three, with Gmail, Yahoo! Webmail and Hotmail still sharing most of the pie. Local providers have no other option than trailing in the back with about 10 percent of users at their rule.

Macedonians also show quite an effort to have the right of choice while using their “in-

Mouse is out of fashion.

Now, it is time for electronic sheep.

Yeah...

To conclude the internet culture in Macedonia, one could say it is developing fast. The social networking sites provide the necessity. This necessity will one day lead people to other exciting sites than beloved and only facebook, thus increasing the level of internet and computer literacy in the country. The numbers already show that almost half of respondents use RSS for the latest news and entertainment, two-thirds communicate with their friends on Skype and other IM services and three-quarters admit using Torrents once in a while. Seeing these numbers, the future looks quite bright.

17

lifestyle

“.... Wow, you people really like to communicate over the internet, don’t you? ...”

ternets”. Internet Explorer, default browser of Windows, neglected by most in internet community, is no longer the most popular. Mozilla Firefox is the main browser now, having twice as many users as IE. Some go even further and choose to use innovative “Made in Norway” Opera or hip Google Chrome browsers.

а т а н р е д о м а н а т а д з е в ѕ р е п е ј п Су о к С о в т с уметно

за цијално ени спе в ен а д р е п л а с н о ко во п ирања, а в И а . р г е т о и и т роек т, раци дрвен н од п на илуст е н ч е и у њ к л а в к т с , о н е и ок ката на при ил фиит П ау л а К изработ Дали б фотогра о , с т н р е л , о говите е и м т д о ж м Салва афици родол ваат не р п у а г к н и к л а а с п л т а е е н ција. на ги о те д тој с имагина Совреме те, кои Преглед рамички и е а и и к н ц и а и т р т и јо е с т ос рит или се вид Музе способн скулпту ки да ени во ч в л а и а и р к т ж с и ч т о а р е т л и р р в ц инсп ли Дали, п о Скопје. ина е адор Да Comedy”, т в с л и а в в С а т Н с д у Уметно “Divine ногу тр о колку м мо да г ето на творена њ о а в е у ш ж е желе са а б о р а т м , г с а о и и н о к б и в и д во али а Дал 09 го трана адор Д ањето н друга с т мври 20 в в о о л у т д т а а к р о к о е а С О Т о ч о р о н . и а з ме ра Скопје жала п На 19т и ела н а в д о к а в т т о с е о т о т с с о п н , о г е Да та етн да прет за мен изложба ата Вла денот на мена Ум можност да а Совре алијанск ањето на роден ка се н т а а и И т т н с м јо о а а е т р з д с к Му пре ба, и а оти лежув д ж е е о б , ш л д о а з је о в в меѓу и п т у о о , с в а с к а у ова дел прис во С претста ери. На рафички и ојденец идам во г а г 974 д т б и о 1 а и л в а о н д А о д к р о н е е и како а мод ерзија ни и н зејот н в е у в а а м т а д о т а з м с к е а т ч в е н и ајд пр пер ѕ граф ајпоз ат го прон една су наоѓа и жеби н о е а м с н и о а о т т к о а в на дел на него ory”. т. година e of Mem , треба c е n н г te и уметнос is т с rs e е P с “ : . а о у д л де шко али го е там адор Д ошне те да дојд в м л а а е з о С т в д и јо : Chups” на р мата факт До музе “Chupa искачи од чеш ресен а е е м к н с т а о чки н ч л а о о И д ја т о и о с лог и п от музи а се човек , ежувачк визиски ајнирал а ремна д в з о н п с и р з с о д в а в Е р е е п б л а Пос , јас скоро ата н ина. во а беше т тоалет и сцен 1969 год наоѓаа о женскио алата за изложб в е с р а е в ѓ е у е и а л . С натпр тоа беш од 19т аесетин со Дали само дв чина за творена о и а о т а р н ш к п е и и а д д л о о и и т г и б л р отп 2009 та ке ли пак вав да и а и у р б т в ш ж а м јо о р е е л к п т з з е о И ти Д на му . о саб а неа. Се о време окација орник д ви до 19 н т л м т в о о а т д т б во к о а а О н р н ч творе часот и необи дне во 0 до 17 зејот е о а попла 1 у к д и д М е ( н о р с л е е е м д вре беш оне работно от, а во п . ии, с о ф а с а ч р 3 г 1 о т о фо д9д оден недела о ). Влезот е слоб икажани и керамички беа пр н и е р р а у о т т в а п т а б ож едн скул е за На изл дел од ку мали ка. и некол кои се и и , л ц и б и л у а п ф е Д а Р гр р Салвадо Чешката дина, дела на ција од 1ти мај 1904 го к е л о к 1 а беше н а т н ј а прив роден ло, ко , к е и т л о а п Д р ско ки дела Салвадо Каталон уметнич о с и е н к л и а н е живееш надр е умет своите р. Дали о е т т о е к п њ а а р т р а а позн иот к а креи н н т н о а т г е а ќ м в е а о вре тој в е и екстр жбата, АД, но в о С л з и го и з и а ни н де што во Пар нија, ка прикажа р о о л а д а т а т а в а л л К е во т. Са на д вратено от живо и е в ш о г а . е а м н н и се оди т од и 1989 г остатоко и Јануар т помина 3 2 а н чина те во дали по ќе влезе чи кога о а кои о н в , е а т ѓ рафии што па г о о т т о о ш ф е н е авени в ија с Првото простор це, напр ожбата а н т о а с н а е н б зл излож макета вовед, и негови зира со сле овој о е П т и . Дали по т а а н н и а ат а ост 969 год тставува е оглед н Париз 1 р п п о а с т а а б в m ж у o о ж C л л з ivine на и продо ен дел и елото “D в н д а а л ч а Г а з р . а и а дел но н а Дал ригинал циите н овод гиери, о и илустра а, по п то л д А а л е т В н а а т Д е а њ к д с а edy” о од раѓ талијан се а на И години н а а т 0 р 0 ја т 7 и с од л. Сер то на е е т а њ с а и в п у кови со нски одбележ 500 бло Италија 3 т , о и и в н о в т на сла на прин од стоти состои

18

p u k h S ë n n r e d o m t i t r a e t e j Supery

li vdiq ador Da tës. Salv në sy je ie te b r arë që mbetu p e e n ë toja s je in je p ovk 89. G ës jan fo t Paula Kok Janar 19 ekspozit kulptura të 3 e s 2 , n të ë e ri të n k o fi jë ma korrid fotogra ra me n qitura në hynë në a ra rafikët, u r a z g u p o k i p b të m ali’t ikë Dali’t të lvador D Një kron grafitë e në Paris. ikat e Sa kohor, Shkup. m ra e q ë n 1969 ë k it zhdhe ll h s ie a d B emi të va e Artit rat e Saljes mund kspozitës. p Muzeun m e a v p e të m ë r të e j hyrjeje ekspozit hkëkoho ryesore imet Pas kësa 2009, një zeun e Artit Bas pjesën k r, në ilustr ë o n p to ja a e jt s T s ë i re 9 it d u z jë o ë M n p ë , që Në 1 s , jm n k a ’s o e u d p te Dan ore e për m li u ha sa kryes uzeun-te yjnore të e e mire je y H m vador Da prej p j rs ë e a je T in li g d a te e p. Ish nga D j dhe ta ër Kom peryr o p u u k s it h ’t s s a li a g në Shku ro d n të D , e ëlin jen e po jërit ë Shkup stuar dit rigjinale rave të n fe o p e jë v ta të ardhur n h r të s ë ë istojnë n ne p rezencë të i kons së Italia ri ri ri e e ru jem në p v S d . e . q rn ra ’s e u Dante it mod t të e grav e të m h u e të d q 0 o r0 ll jet e art e 7 0 b gjetu t. zhe, 350 rë për tu ilustrime indë tira ft vështi shtypur q ja . të e m tj r a ë të p r h s ar itu larM u ze u ë ër të arr ishin kriju Dali ishte në mal p rën e it d d n ë fu n e ngjitesh të merokitje utat vazhdoi parë ga nje tr e në min ri n s të ë p e r rs s e ë ë site e p h p u d i k ti E kti, a m ga shkathtë t, pije fres nga proje t që paraqitnin e, unë ja hte gati zbrazë r v htë Pas nje a s a u E jz g a j. v ime n e ti s së ës is ten ali agjinatë me ilustr e dhome ekspozit D yesja ve t im i p ë re e n ri o h u o P d p id . orr aty shumë vizatim papëra ë i , s n i re e n j Dali-n. K zet veta kishte s o ti io c jn e Hy ohim loka një omedisë ese të sh basditja k ëtë ishte u ë k m n ir e r o p mundet s ë v te p h in in ë is që arsyeja eksplorim e mendimin se m lehtë apo fakti se nëse bëri në m m u ze u t i m në mua gënjim të reu . ë e h n shtats ke më lë hë pu ur një zh o u s k d a p s të ndërmp e rë t u Italiane , grafikë uhet të k a d ri të e së Mërk e fi ty v ra a e g q foto pasi që të Salite ishin për Dali’n të vogla ë ekspoz a n ik t ra m is u . rt ra q a in e he q ishte Të shfa komision e disa ve j 1904, ulptura d j a k ti s M a e 1 is t 1 d ishin edh ra ë i n i ra tu r n a dhe ik u io p tu d n rs n r a r pë prez h e ve li-t, i li ë i njohu arakteri i tij ek ashtu të s tyre ed te e m i vador Da th s u ji m ë h G d s ë n n ë u , e k ë m n, m grafike aliste dh ka shum nce katalonia pra tjera 4, e cila ajtje sure 7 - Persiste b 9 1 e rm m të ë h p t s m fiku ) me fa s ra e e g ri j më emo r nt. ëria e m epra e ti ohën ku v m k stravaga h të ë s n e je r ru o d ,p ë, ry (Qën në SHBA ekspozit of Memo dizajnuParis dhe qitura në i e kaloi ë n ra i a p to ashtu ka je të th ji ë a tig n Dali u li ja k a ë ën e Fes ataloni, eprat q esant: D dhe sken . s 9 ai krijoi v yer përsëri në K p kt inter 6 u a 9 h F 1 C it të vit kth Chupa it e in n o o iz g v ai ishte lo ar Euro ëngës të r-19 valit të k a 19 Teto ra ur që ng p M a h të e i hapur a është 0,të u është 0 e Ekspozit : z 7 u 1 M ( 0 10:0 2009 e nga Dhjetor, llur të Shtunav r e mby o të p , 0 0 : 3 tave 1 0 nga 9:0 s.

Djelave shtë fala . Hyrja ë ) e v a n ë H

19

e j p o k S n i t r a n r e d o m f o r a t Supers

xng the e n enteri e a h h w it s w e notic osing ing one of Dali p er this inth s h t in p k rs v fi ra o g k Aft The hoto P a u la K o to in Paris. all are p in 1969 the right ibition h phics, n h ra u to g s e e u n th ’s ti f li n o a o c D e tt n t e a a r maqu wing c owing Salvado of n the vie ion. mics sh troductio e exhibit th A revieswculptures and ceorarary Art, Skopje. f o rt a p strations mp the main photos, Dali’s illu f Conte is o n om io m it u e s rdered fr e exhib the Mu ginally o ’s with the art of th ri p te o n n , in a io y a it D d m e ib The e Com elebrate an exh m of in c u , iv e 9 to s D d 0 u t 0 re ’s n M d 2 e hun at the r 19, for Dante Italian governm sists of n o c re e e On OctobSealvador Dali opene.d It was the perfecdt s w th e s ri e ing Dali by . The s kopje go an n engrav ough at works of birthday Art in S opje, to h woode th k th it 0 ry S w 0 n ra 7 e e in s o v k r p th E c e com ons. t, 0 blo ce of Contem e projec e, a new nts, 350 ting the illustrati e presen th ri m th p r m fo . o in rt fr n e a o b d n t e ri rn a d to p e reas lu th d – r c o x s fo tion wa s e rs of m made museum e illustra ute Dali th supersta in in find the e e m ’s c th t It u s f d . o la the one to pro ination g n a o im t rn d e lo works by n w exp ls a he still has put into wing skil ork Dali ought ff his dra ch – one w o a th h re w e c o u th to h m s h e wit e how difficult refresh m e s a e g it r in u e to t disv q h ft a g g A le spirin eum is there.

I’m medy, ome sli t s o , e c g n m e t e o e in to ro b The mus iv in s’ h a ve vernmen ing the D a mounta tap of the ladie quite alian go re must s e It a e th e w m to climb r o th ll e s a te r e re from th that la ibition h sented a r Dali aft woning drink e Dali. The exh tment fo mission. Also Pre there. I graphic in re 4 o e p 7 p 9 w e a 1 n s le o e p e com em th l locati ty peo th a th ready to n u d g e s e work n u ll o tw s n e u c u m e o n ca ay b is the orks, a st fam ay afo w is d m s ic th e h r is n p empty, m h d fo ra e ably aW other g e reason ition t is prob ct it was der if th the exhib all n of wha or the fa t io a . m rs u ry n e e o v w s o m u h sm of the m ce of Me g time. S Chupa nd a few Persisten – workin e logo of raphics a Dali, coming th g d , e s nn h ternoon p ig o des Song Co lvador photogra li has als rovision a u ics of Sa D E m were the : 9 t ra 6 c e 9 c f1 Fun fa s and llection. e stage o sculpture C ze c h c o ps and th u te h a , C v 4 ri 0 p 9 y, 1 er from a Decemb th of Ma test. er 19 – n the 11 wn for his surb o ys to a c rn rd O o b tu from s-Sa kno Dali, Tuesday ion runs haracter. ed t mostly c it s n Salvador is ib t e lo h n rt p c x a a o t e g u n a The atala .00, b extrav eum is time 3 s 1 u e is h M – th ( t d 0 wa s a C a n 9 .0 a 9 , but 19, 200 aintings S u n d ay s n he the USA realist p exhibitio – 17.00, s and in is free, e ri 0 n a th .0 io P s 0 in 1 in is e n m nt th Dali lived ay s ) . A d rks show re he spe on Mond g the wo nia, whe rd of lo 3 2 ta a e C of makin th to on ed back Dali died h a d m ov alvador S . fe li is rest of h 1989.

January,

I LOVE DALI TOO. 20

21

А

Vasko Josevski

ко во моментов го читате овој напис, ќе претпоставам дека сте љубител на уметноста. А ако претпоставам дека сте љубител на уметноста, тоа би значело дека веќе сте гледале или сте му се восхитувале на некои добри парчиња визуелна уметност: скулптури, слики (патем, дали ја посетивте изложбата на дела на Салвадор Дали во Музејот на Современа Уметност? Крајно време е да одите!), цртежи, резби во дрво, фотографии, инсталации, керамики. Но, дали некогаш сте погледнале некоја макета изработена од илјадници и илјадници малечки чкорчиња?

Правењето на макети од чкорчиња е едно интересно хоби кое се појавува во седумдесеттите години. По се изгледа, во нашата земја нема многу луѓе кои одлучиле да ја изразуваат својата креативност и да си играат архитекти употребувајќи чкорчиња, но ширум светот стотици специјализирани продавници веќе нудат комплети за кои вклучуваат скици за изработка на макета на некој познат објект, инструкции, како и доволен број на чкорчиња. Но, вам не ви треба сето тоа! Ќибрит можете да купите и во вашата најблиска продавница. Ќе ве чини само 2 денари. А што се однесува до изборот на градбата за која сакате да изработите макета...па, Македонија има прекрасна стара архитектура, сигурно ќе најдете нешто. Плус тоа, секогаш можете да ја искористите и сопствената имагинација. Откако сте се одлучиле за градбата, следно што треба да направите е да најдете неколку кутии од чевли, и со помош на картонот, да ја конструирате основата на макетата врз која понатаму ќе ги лепите чкорчињата. Пред да почнете со лепење на чкорките, не заборавајте да им ги изгорите главчињата.

Во изработката на макети од чкорчиња, клучно е да бидете многу, многу трпеливи, и да не се спротивставувате на заморот. Никогаш не седнувајте да работите на макетата ако сте уморни. Тоа единствено води кон правење грешки кои потоа не можат лесно да се исправат. Одвреме-навреме ќе треба да ја кратите должината на чкорчињата. Можеби изгледа смешно, но еднa грицкалка би завршила работа. Исто така, понекогаш ќе треба да ги виткате чкорчињата, така што да можат да одговараат со заоблените делови на макетата. Еден начин како да се надмине овој проблем е чкорчињата да се стават во вода, и да се остават така 24 часа; потоа ќе можете да им ја дадете посакуваната форма. Не си ја ограничувајте работата единствено на употреба на чкорчиња—слободно користете и други материјали. На пример, шишарките се одлично решение за изработка на покривот. Кулминацијата доаѓа кога ја лакирате макетата. Едноставно само немо стоите, зјапате во вашата блескава креација, сфаќате дека сите тие чкорчиња ви минале низ прстите...прекрасно чувство.

hobby

Изработка на макети од чкорчиња

Përpunimi i maketit sipas hapave Vasko Josevski

N

ëqoftëse në këtë moment e lexoni këtë shkrim, do të kuptoj se jeni dashamirë të artit. Mirëpo nëqoftëse e kuptoj se jeni dashamirë të artit, ajo do të thotë se tashmë keni shikuar ose jeni admirues të disa pjesëve më të mira te artit visual: skulptura, piktura (rastësisht, a e keni vizituar ekspozitën e punimeve nga Salvador Dali në Muzeun e artit bashkëkohor? Është koha e duhur për të shkuar!), vizatime, fotografi, instalime, qeramik. Mirëpo, a keni shikuar ndonjëherë një maketë të ndërtuar me mijëra dhe mijëra copë të shkrepsave?

hobby

22

Ndërtimi i maketave me shkrepsa është një hobi interesant që është shfaqur në vitet e shtatëdhieta. Sa që e shohim, në vendin tonë nuk ka shumë njerëz që e shfaqin kreativitetin e tyre dhe ta luajnë rolin e arkitektit duke përdorur shkrepsa, mirëpo në botë qindra shitore të specializuara ofrojnë komplete që përmbajnë skica për ndërtimin e ndonjë objekti të njohur, instruksione, si dhe një numër të mjaftueshëm të shkrepsave.

Mirëpo, juve nuk ju nevojiten të gjithë ata komponente! Qibrit mund të bleni edhe në shitoren tuaj më të afërt. Do tju kushtoj vetëm 2 denarë. Sa për zgjedhjen e obketit për ta ndërtuar ..., shumë mirë e dimë se Maqedonia ka një arkitekturë relativisht të vjetër dhe te përsosur, me siguri do të gjeni dicka. Përvec asaj, cdoherë mund ta përdorni imagjinatën tuaj.

Prej momentit që keni vendosur për objektin që do ta ndërtoni, hapi tjetër në rend do të ishte që të gjeni disa kuti të këpucëve, dhe me ndihmën e kartonit ta ndërtoni maketën e objektit në të cilën më vonë do ti ngjitni shkrepsat. Para se të nisni me ngjitjen e shkrepsave, mos haroni që ti digjni kokat e shkrepsave.

Në ndërtimin e maketës prej shkrepsave, është e rëndësishme që të jeni jashtëzakonisht shumë të durueshëm, dhe te mos e nënvlerësoni mundin. Asnjëherë mos punoni në ndërtimin e maketës në qoftë se jeni të lodhur. Ajo thjesht do të shkaktojë që të bëni gabime të cilët do të jenë shumë vështirë që të përmirësohen.

Pas një kohe do të nevojitet që ti shkurtoni gjatësitë e shkrepsave. Ndoshta do të tingullojë qesharake, mirëpo një thonjëzë do tju ndihmonte shumë. Gjithashtu ndonjëherë do tju nevojitet që ti lakoni shkrepsat, që të mund ti shfrytëzoni në vende të duhura të maketës. Një mënyrë për ta bërë këtë është që ti vendosni shkrepsat në ujë për 24 orë; pastaj do të mund tua jipni cilindo formë që ju nevojitet.

Mos e kufizoni punën tuaj duke përdorur vetëm shkrepsa – lirisht përdorni edhe materiale tjera. Përshembull frutet e bredhave janë një mënyrë e mirë për ndërtimin e kulmit. Kulminaciono vjen kur e llakosni maketën. Thjesht mbeteni pa fjalë, i ngulni sytë kreacionit tuaj të mahnitshëm, e kuptoni se gjithë ato shkrepsa iu kanë kaluar nëpër gishta… ndjenjë e mrekullueshme.

Matchstick Modelling Vasko Josevski

I

f you are reading this article at the moment, I’ll assume that you are an art lover. And if I assume that you are an art lover, it’ll mean that probably you have already seen and admired some fine pieces of visual art: sculptures, paintings (by the way, did you visit the exhibition of Salvador Dali’s works in the Museum of Modern Art? It’s high time you went there!), drawings, woodcarvings, photographs, installations, ceramics. But have ever looked at some model made of thousands and thousands of little matches?

Matchstick modelling is an interesting hobby that appeared during the 1970s. Apparently, not many people in our country have decided to express their creativity and play architects using matches, but throughout the world, hundreds of specialized shops are already offering you modelling kits that include plans for models of some well-known buildings, instructions, and a sufficient number of matchsticks.

After choosing the building, the next step is finding a couple of shoeboxes and using the cardboard for the construction of the base of the model on which you’ll later glue the matches. Before start gluing the matches, don’t forget to burn their heads.

Now and then you’ll need to cut the matches.

Funny as it seems, but nail clippers will do.

Also, sometimes you may need to bend the matches so that they fit the curved portions of the model. One way to solve this problem is to soak the matches for 24 hours; then you’ll be able to attain the required shape.

Don’t restrict your work to using matches only—feel free to include other material as well. For instance, pinecones are a perfect roofing solution.

The culmination comes when you finally varnish your model. You just mutely stand there, stare at your shining creation, realize the fact that all those thousands of matches have passed through your fingers…a great feeling.

23

hobby

But you don’t need all that! You can buy a matchbox from your nearest store, as well.

It’ll cost you 2 denars only. And as far as the choice of the building is concerned…well, Macedonia has beautiful old architecture, you’ll surely find something. Plus, you can always use your imagination.

In matchstick modeling, having a lot of patience and not confronting your tiredness is crucial. Never work on your model when tired; it only leads to mistakes that cannot be easily corrected.

Тенис

Selena Jankulovska на училиштата а други биле доволно долго тука за да создадат име за себе како клуб АБЦ или клуб АС, кои би биле од подобрите места ако всушност решите да земате часови. Би го препорачала овој спорт на секој кој бара нешто забавно да прави, само земете пријател и најдете некое место блиску до вас да не мора да патувате дури до Зајчев Рид (некои од нас сме го избегнувале само поради долгиот пат до таму), и погрижете се однапред да проверите дали местото изнајмува опрема за тие што ја немате да ви се наоѓа во некој плакар по дома. Важно е да се јавите однапред и да резервирате за да го имате теренот за периодот кој вас ви одговара најмногу. Резервирањето на терен никогаш не е многу скапо (просечна цена би била околу 600 денари) кога ќе се земе во предвид фактот дека е здрав спорт (ќе ги одработите тие вишок бургери), не е скапо, забавно е ( кажете еден пат кога сте трчале по топка од било кој вид а не било забавно), и целосно едно одлично искуство!

active lifestyle

24

Со летото веќе позади нас и есента сликајќи со сјајни бои околу нас, не можам а да не се присетам на прекрасните топли денови поминати под сонцето, носејќи ги тие бели шорцеви и маичка по кратки, бришејќи ја потта од моето лице додека внимателно очекувам каде мојот противник ќе ја испрати топката следно... и потоа трчајќи да ја спасам и да ја испратам во спротивниот ќош. Да, тоа беше забавно. Но, не грижете се пријатели, зимата сеуште не пристигнала и може да искористиме уште неколку дена дишење свеж воздух додека играме релаксирана игра тенис со нашите пријатели, а потоа можеби да уживаме една шолја чај или топло чоколадо проследено со долг разговор исполнет со смеа. Тенисот е светски популарен спорт како што сите знаеме, неговите амбасадори се тие атлетски ѕвезди како кои посакуваме да бидеме, и порано или подоцна, но барем еднаш во твојот живот мораш да ја пробаш таа игра. Ти ветувам, моментот штом го земеш рекетот во твојата рака, ќе станеш зависен! И кажувам фала секој ден што Скопје исто така реши да го следи овој светски тренд на ценење на тенисот. Во последните години, сите сме ги забележале тениските терени како се појавуваат на секој ќош, и можете да ги најдете буквално насекаде по градов. Најмногу зградите ги имаат во нивниот двор, потоа тие кои се задолжителен дел од хотелите, некои ги додаваат

Tennis

Tenisi

Selena Jankulovska

Selena Jankulovska

Me verën pas nesh dhe vjeshta me ngjyra te ndritshme rreth nesh nuk munden të më kujtohen ditët e mrekullueshme që kalova nën diellin e nxehtë, duke mbajtur ato pantallona të shkurtra të bardha dhe një triko të shkurtër, gëlltit djersën nga fytyra ime, përderisa me kujdes pres kundërshtarin tim ku do të dërgojë topin e ardhshëm ... dhe pastaj vrapoj për të ruajtur dhe për të dërguar në skajin e kundërt. Po, ishte zbavitese.

Por mos u shqetësoni miq, dimri nuk ka ardhur akoma dhe ne mund të përdorim disa ditë me ajër të freskët, duke luajtur tenis me miqtë tanë dhe pastaj ndoshta të kënaqemi me një filxhan çaj apo çokollatë të ngrohte të pasuar nga një bisedë e gjatë e mbushur me të qeshura.

With the summer long gone and autumn splattering its dazzling colors all around us, I can’t help not reminisce of the lovely warm days spent under the sun, wearing those white shorts and a matching t-shirt, wiping the sweat of my face as I’m watchfully anticipating where my opponent will land the ball next…and then dashing to make a save and send it in quite the opposite corner. Yes, that is was fun. But, fret not my friends, winter has not arrived yet and we may use few extra days breathing fresh air while we play a relaxed game of tennis with our friends, and then maybe enjoying a nice cup of tea or hot chocolate afterwards followed by a long, laughter-filled conversation.

Tenisi është një sport i botëror siç e dimë, ambasadorët e tij janë ato yje sportive të tilla si dëshironi të jeni më herët ose më vonë, por të paktën një herë në jetën tuaj duhet të provoni këtë lojë. Ju premtoj, momentin kur ju do merni reketin në dorën tuaj, ju do të jeni të mvarur! Dhe them faleminderit çdo ditë se Shkupi ka vendosur gjithashtu të ndjekë prirjen globale per vlerësimin e tenisit. Në vitet e fundit, kemi vënë re të gjithë se si terrenet e tenisit shfaqen në çdo cep, dhe ju mund të gjeni pothuajse në të gjithë qytetin. Shumica e ndërtesave i kanë oborret e tyre, ata janë një pjesë e detyrueshme e hoteleve, disa shkolla kanë shtuar, të tjerë kanë qenë këtu kohë të mjaftueshme për të bërë një emër për veten e tyre si një klub ABC apo klub AS, të cilat do të jenë vende më të mira në qoftë se ju vendosni vërtetë te merrni orë.

Tennis is a worldwide popular sport as we all know, its ambassadors are these athletic celebrities we wish we were as good as, and sooner or later but at least once in your life you’ve got to try that game. I promise, as soon as you get the racket in your hand, you’re going to get addicted to it! And I thank heavens every day that Skopje too has decided to follow this trend of tennis appreciation. In the past years, we’ve all noticed tennis courts sprouting on every corner, and you can practically find them all over town. Mostly residential apartments have one in their backyard, then there are the ones that are a mandatory part of a hotel property, some are being added to schools and others have been around for long enough to establish a name for themselves such as club ABC or club AS which would be one of the good place if you actually decide on taking lessons.

Këtë sportë ua rekomandoj atyre që kërkojnë argëtim, mjafton të merrë një mik dhe të gjejnë një vend afër nuk duhet të udhëtojnë deri ne Zajchev Reed (disa prej nesh jemi shmangur për shkak të rrugës së gjatë deri atje), dhe sigurohuni qe vendi ku do te shkoni jep pajisje për të luajtur për ata që nuk kanë raft në shtëpi. Është e rëndësishme që të telefononi përpara dhe rezervoni për të marrë këtë fushë për periudhën që ju deshironi. Rezervimi i terrenit nuk është shumë i shtrenjtë (çmimi mesatar do të jetë rreth 600 denarë) kur merret parasysh fakti se sporti është i shëndoshë (atje do të përpunoni ato burgera të shumta), nuk është shtrenjtë, është zbavitëse (tregoni njëherë kur keni vrapuar pas topit dhe nuk ka qenë zbavitëse), dhe të plotësoni një përvojë e madhe!

I would recommend this sport to anyone looking for something fun to do, just grab a friend and find a place near you so you don’t have to travel all the way to Zajcev Rid (some of us avoided that one for the sheer length of trip there), and make sure to check in advance if the place rents out equipment for those of you who don’t have them lying around the house. Its important to call in advance and schedule, so that you’ll reserve the court for the period that suits you the most. Booking a court is never too expensive (average price would be 600 denars) when you take in account the fact that its healthy (you’ll work off those extra burgers), its affordable, it’s fun (name one time you didn’t have fun when you were running after a ball of any sort), and overall a great experience!

ABC, www.abc.com.mk, Ilinden blvd, phone: +389 2 306 3622.

AS, http://www.tkas.com.mk/, AVNOJ blvd, phone: +389 2 403 114.

Game Set Match at Alexandar Palacehotel.

active lifestyle

If you would like to try:

25

Pictures of the Month

VolunteersinAction Picture of EVS volunteers

pictures of the month

26

PHOTS: ANDRZEJ BUKOWSKI.

s r e e t Volun Event 27

theater ecology indian WORKSHOP origami photography creative writing fashion

volunteers event

Every year on 5th December people around world celebrate Volunteers Day. It is a day of events, actions, gestures and smiles. For two last years also volunteers from Volunteers Centre Skopje are celebrating this day. This year will not be an exception and we will together celebrate our Volunteers Event.

What is it?

Volunteers event is an action make our EVS and local volunteers. They worked together and prepared different workshops which are free and open for all young people. For everyone who is interested to learn something new and to discover more.

To learn?

To learn make origami, to take better pictures, to dance Indian dance, to play djembo.

To discover?

Secret of creative writing and secret of theater.

How is it possible?

Through our workshops that will happen in different places in Skopje at the beginning of December. So let’s join our celebration, let’s take a part.

Where can I find more information?

On website of Volunteers Centre Skopje: www.vcs.org.mk The website will be the meeting point where you can find information about places, time, description of workshops and much more. We are waiting for you…

“Let’s turn off light baby and let’s play.”

Sex and the City

28

bidi zelen, bidi seksi: Imaj eko[ki seks

Ilona Olehlova склучете ги светлата, одете до еко-маркетот, употребувајте еколошки секси играчки. или најлесно водете еко-пријателска љубов.

И

Dolgo razmisluvav za naslovot na ovoj natpis.

Imav nekolku idei (interkulturni odnosi, seks i qubov kaj Mladi vo kcija) no sega zabele`ite deka se odlu~iv za “zeleniot” seks, bidejќi ovaa tema mi go privle~e vnimanieto. Nikoga prethodno ne zamisluvav deka mo`e da ima nekakva vrska pomeѓu seksot i ekologijata.

namalite upotrebata na sapuni i kozmeti~ki proizvodi. Pokraj toa, bidete ekolo ki nastroeni i koga imate sostanok, ne samo vo krevet.

Pa taka, zaboravete na elektri~nata energija i upotrebuvajte sve i, pro etajte se na mese~eva svetlina, ova e dobar sovet za pomodernite buntovni~ki du i.

Duri i ako si mislam deka se obiduvam da bidam prijatelski nastroen prirodata, upotrebuvam plasti~ni kesi. i vklu~uvam svetlata, i ne sum ba siguren/na deka e povrzano so seksot, no koga ja napuшtam sobata, recikliram barem neшto, no nikogaш ne ni zamisluvav deka ovie aktivnosti mo`at da bidat seksi, no se ispostavi deka greшam, bidejќi i da mislite na seks, treba da mislite i na ekologijata, barem spored nekoi ekoloшki nastroeni lu e, koi to gi irat svoite soveti preku internet.

Zapo~navme so seksot, no шto so vrskite. Dali mo`e vrskite da stanat „pozeleni“? Odgovorot e da. Se razbira deka mo`e da se tuшirate zaedno, ili da etate pod mese~ina, no pokraj toa, jas vi sovetuvam i da volontirate zaedno ili mo`e da probate da `iveete zedni~ki ekoloшki `ivot kako edna dvojka od Wu Jork, koja шto odlu~i edna godina da `ivee „zeleno“, i go isfrlija televizorot, ne go upotrebuvaat liftot i podzemnata `eleznica, gi isfrlija kozmeti~kite proizvodi i t. n. (Ako sakate da doznaete poveќe pobarajte go dokumentarecot „No impact man“)

Bi bilo po`elno da se tuшirate zaedno, no ne zaboravajte deka koga e se v`eшti atmosferata, treba da se trgnete od pod tuшot ama ne treba da zaboravite deka treba da ja isklu~ite vodata.

Istotaka bi bilo po`elno da koristite „zeleni“ seksi igra~ki i upotrebuvajte samo prirodni afrodizijaci. Bi trebalo da ja

No bidete vnimatelni, ekologijata mo`e da stane ~ustvitelna tema, zo to vaшiot partner mo`e da bide pove e ili pomalku „zelen“ od vas.

I to koga toa e se slu~i? Toga treba da razgovarate, zo to sekoga e do kompromisot, ili ne?

Bëhu i KUJDESSHEM NDAJ AMBIENtit, BEHU SEKSI< BEN SEKS TE PADEMSHEM për ambientin

Ilona Olehlova

N

dizi dritat, shko nё market ekologjik, bёni njё dush bashkё, pёrdorni lojra seksi … ose thjesht bёni dashuri nё mёnyre tё padёmshme pёr ambientin .

Unё kam menduar shumё kohё nё lidhje me temёn e kёtij artikulli. Unё kisha disa ide(lidhjet nderkulturore, seksi dhe dashuria tek tё rinjtё ne veprim) mirёpo sic e shihni unё perfundova duke shkruar pёr seksin qё nuk e dёmton ambientin, pёrshkak se kjo temё ma tёrhoqi vёmendjen. Asnjёherё mё parё nuk e kisha menduar se egziston njё lidhje ndёrmjet seksit dhe ekologjisё.

Mendoj se mundohem tё jem i kujdesshёm ndaj ambientit, pёrshkak se pёrdor qese letreje, fik dritat dhe kur del prej dhome ricikloj tё paktёn dicka, mirpo asnjёhere mё parё nuk e kisha menduar se kёta aktivitete mund tё jenё seksi, por si duket kam qenё gabim, pёrshkak se edhe kur mendoni pёr seks, duhet tё mendoni pёr ekologji, tё paktёn kёshtu duhet tё veprojmё sipas disa njerёzve qё i pёrhapin kёta keshilla lidhur me ekologjinё nёpёrmjet internetit.

Ne fillojmё me seks, por cka ndodh me lidhjen? A mund te bёhet lidhja mё e kujdesshme ndaj ambientit. Pёrgjigja ёshtё po. Gjithsesi ju mund tё bёni dush bashkё dhe tё shёtisni nё dritё tё hёnёs, por pёrvec kёsaj unё ju kёshilloj se ju mund te bёni punё vullnetare ose te mundoheni tё jetoni jetё te padёmshme ndaj ambientit bashk si njё cift nga New Yorku tё cilёt vendosёn pёr nje jetё njёvjecare me tё kujdesshme ndaj ambientit, nёpёrmjet tё televizorit . Ndaloni pёrdorimin e ashensorqve dhe tё trenave nёntoksore,hudhni kozmetikёn dhё kёshtu me rradhe. (Nёse doni te dini mё shumё, shihni dokumentarin Njeriu pa ndikim).

Keni kujdes, tu te bёhet pёrshkak

ekologjia mund gjithashnjё cёshjte e nxehtё, se partneri juaj mund tё jetё mё i gjelbёrt ose mё pak se ju. Dhe nёse kjo ndodhё?

Kjo ёshtё pytje pёr diskutim, pёrshkak se gjithmon duhet kompromis apo jo?

29

Sex and the city

Ju duhet te bёni dush bashkё, mirpo mos haroni se kur gjёrat intensifikohen, ju duhet tё largoheni nga dushi mirёpo gjithsesi ju nuk duhet tё leni ujin tё vazhdojё tё rrjedhё.

Ju duhet tё pёrdorni lojra seksi qё nuk janё tё dёmshme pёr ambientin, dhe te merni nxitёs natyral.

Ju duhet tё zvogёloni pёrdorimin e sapunёve dhe produkteve tё kozmetikёs. Pёr mё tёper ju nuk duhet tё jeni tё

kujdesshёm vёtem ne krevat, por edhe gjatё kohёs sё takimit. Prandaj, haroni rrymёn dhe pёrdorni qiri, dilni tё shёtisni nё dritё tё hёnёs. Kjo ёshtё njё kёshille nё vecanti e pёrshtatshme pёr shpirtrat romantik. Protestoni pёr tё drejtat e kafshёve, kjo ёshё njё kёshillё per shpirtrat e revulucionit zbutёs.

Be Green, Be Sexy: Make Green Sex Ilona Olehlova

T

urn the lights, go to eco-market, take a shower together, use eco-friendly sexy toys...or in an easy way make eco-friendly love.

I was thinking for quite a long time about the topic of this article. I had some ideas (inter-cultural relationships, sex and love in Youth in Action), but now you can see I finished with green sex, because this topic caught my attention. I never thought before that there was some close connection between sex and ecology.

Sex and the City

30

Even if I think that I am trying to be eco – friendly.

I am using paper bags. I am switching lights and be clear not when it is connecting with sex, but when I am leaving the room, I am recycling at least something, but I was never thinking that these activities can be sexy, but it looks that I was wrong, because even if you are thinking about sex, you should think about ecology at least according some eco-friendly people who are spreading their advice through internet.

You should take a shower together, but do not forget that if things get steamier, you should move out from the shower and of course you should not leave the shower running. You should use green sexy toys and take just natural aphrodisiacs. You should reduce using soap and cosmetics produce. Moreover, you should not

be green just in bed, but also during the dating time.

So forget the electrity and use candles, go for walk in moonlight, this is advice especially for romantic souls.

Protest for animal rights, this is advice for the soul of modern revolutionary.

We are starting with sex, but what about the relationships. Can relationships become greener? The asnwer is yes. Of course that you can take a shower together, or walk in moonlight, but moreover I find the advice that you can also do voluntary work together or you can try to live a green life together like one couple from New York who decided one year to live more green and threw out their TV, stopped using the lifts and underground, threw out cosmetics and much more. (If you would like to know more, look for a documentary called No Impact Man) But be careful, ecology can also become a hot issue, because your partner can be less green or more green than you. And if it is happen? That is the question for discussion, because it is always about compromise or not?

“Let’s join me...

Together we will rescure our Planet for sure.”

n o i t c A n i s r e e t Volun

Pictures of the Month

PHOTS: ANDRZEJ BUKOWSKI.

nteers lu o v S V E f o e Pictur

Agency of Youth and Sport

Ministry of Culture

vcs.org.mk