November 2008

voices

Magazine for all young people of Skopje in Macedonian, Albanian and English

Topic of the month

Bologna Process

What does it change? Болоња Процес - Procesi I Bolonjës

2008

November

FREE

Pictures of the Month...

Јован Петрушевски - http://nmp.com.mk/galerii.html

INDEX

05 11 13

16

Bologna Process

Bolowa Proces

Procesi I Bolonjës

Youth in Europe - How to be European volunteer...

Mladi vo Evropa

Te rinjt te Europes

Bertrand Badie interview

Mladi vo Evropa - Specijalen Den

Te rinjt te Europes - Ditw specijale

International views about B.P.

Internacionalnoto Pogled

Vendi internacional

Bolog

19 20

Youth in Europe - Special day

Bertran Badi interviju

na

ss Proce

22 31

26

What’s up in Skopje !?

28

What? When? Where?

{to? Koga? Kade?

Travelling and living - TicTacTicTac...Madonna

Patuvawe i @iveewe - Tik Tak Tik Tak... Madona

Udhëtim dhe jetesë - Tik Tak Tik Tak... Madonna

Places to Be - Just Jack for Jack!

Samo Pra{ajte za Xek!

Sex and the City - Sex, Spots and Sales

Seksot i Gradot - Seks, reklami i proda@ba

Seks, reklame dhe shitje

Editorial team Reporters & Translation: Indre Zdanciute Ilona Olehlova Lulesa Iljazi Shkurte Sadiku Ivana Krsteva Sonia Garrido Faria Makedonka Dicoska Laura Ballesteros Alonso Guillermo Garcia Torrijos Shemsedin Iljazi Vladimir Veljanovski Marko Markovic Juli Amadeu Àrias i Burdeos Aurélie Chaperon Gjoko Vukanovski Yoann Le Bars

Design and photos: Yoann Le Bars

Production & Coordination: Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski

Contact :

Volunteers Centre Skopje Sava Kovacevik 47-4/6 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 voices@vcs.org.mk www.vcs.org.mk

VOVED

HYRJE

Editorial

Dosega magazinot Voices izleguva{e sekoj vtor mesec, no za na{iot nov tim toa ne be{e dovolno. Zatoa, imame novi vesti za vas: zapo~nuvaj} i so oktomvriskiot voved, bi mo`ele da go pronajdete magazinot Voices sekoj mesec vo nekoj od barovite, kafuliwata, falkultetite i.t.n.

Deri tani revista Voices botoheshte cdo dy muaj, por për ekipën tonë kjo nuk ishte e mjaftueshme. Për këtë arsye kemi lajme të reja për ju: duke filluar m ehyrjen e muajit Tetor, mund që ta gjem në botim revistën Voices cdo muaj në donjërën nga baret, pabet, fakultetet, etj.

Në vitin akademik studentor, sistemi I lart I edukimit në Maqedoni ku duhet që të mbaron procesi në kalimin e rregullave të reja e lidhur me procesin e Bolonjës. Ky rovulucion i vogël është në qarkullim në tërë Europën, dhe ku saktësishtë është e situatë bregosëse për të rinjt. Pyetje, tema, ndryshime.... cfar në fakt ndryshon ky proces? Në “Temë e muait” në revistën Voices ju jep më tepër informata në lidhje me këtë.

Në këtë botim do të zbuloni edhe më shumë për zotëri Xhek, pab e cila gjendet në Shkup, se si seksi përdoret në komercial, “cfra ndodh në Shkup” dhe shumë artikle tjera që ua lëm që ju ti shiqoni vet.

Until now VOICES was going out every two months, but for our new team that was not enough. So we have good news: starting with October’s edition, you will find VOICES magazine every month now, in bars, cafés, faculties...

Kënaqeni, Dhe kohë të mirë gjatë leximit të revistës!

Enjoy it, Have nice time reading!

Joan l’Bars

Vo tekot na novata studentska godina, vo makedonskiot visokoobrazoven sistem bi trebalo da zavr{i procesot na preminuvawe kon novi pravila, obvrzuva~ki so Bolowskiot Proces. Ovaa mala revolucija, isto taka, se dvi`i nasekade niz cela Evropa i kade {to poto~no e zagri`uva~ki za mladite. Pra{awa, temi, promeni... {to vsu{nost menuva ovoj proces? Vo “Tema na mesecot”, magazinot VOICES vi dava pove}e informacii okolu toa.

Vo ova izdanie isto taka }e otkriete pove}e za “G-din Xek”, kafe bar koj se nao|a vo Skopje, kako seksot se upotrebuva vo komercijalnost, “{to se slu~uva vo Skopje” i drugi tekstovi i naslovi koi ostavivme da gi poglednete vie samite.

U`ivajte, Imajte ubavo vreme vo tekot na ~itaweto!

Timot na VOICES

Yoann Le Bars

Yoann Le Bars

Timi i VOICES

During this new study year, the Macedonian higher education system should finish the process of switching into the new rules required by the Bologna process.

This little revolution is also going on all over Europe and currently concerns a lot of youth. Questions, issues, changes … what does this process really change? In the Topic of the Month VOICES gives you more information about it.

On this edition you will also discover Mr. Jack café-bar in Skopje, how sex is used in commercials, “what’s up in Skopje” during November, and other articles that we let you find yourself…

VOICES Team

Bolowa Proces

[to vsu{nost menuva?

Joan L’Bars

So postoeweto na akademsko diplomirawe e dodelena diploma koj e transformiran vo Dobriot grad Bolowa, koj se nao|a vo Italija, i stana navistina poznat grad poslednive nekolku godini. Ne poradi turizmot, tuku poradi reformite na Evropskiot edukativen sistem. Za vreme na Bolowskata konferencija, organizirana vo ovoj grad, vo Juni 1999-ta godina, za da proslavat 900 godini od postoeweto na Bolowskiot Univerzitet, vo koj 29 evropski dr`avi se priklu~ija vo zaedni~kiot tekst nare~en “Bolowskata deklaracija“ kade {to zapo~na so eponimskiot proces.

Z

a poto~no da go razbereme po~etokot na ovoj proekt, morame da se navratime na 25-ti Maj, 1998-ta godina. Na ovoj den, ministrite za visoko obrazovanie od Germanija, Francija, Velika Britanija i Italija se soglasija za izgradba na evropski prostor za Univerzitetsko studirawe.

Idejata be{e predlo`ena od francuskiot minister za obrazovanie (Klaude Alegre) so cel da se napravat polesni promeni me|u univerzitetite (studenti, profesori i istra`uva~i) kako i da se ovozmo`i “Harmonizacija vo arhitekturata vo Evropskiot visoko edukativen sistem“.

Ovaa inicijativa sega e sledena i razviena od pove} e vladi i univerziteti od Evropa. Vo momentov, 46 dr`avi se pridru`ija kon Bolowskiot proces, vklu~uvaj}i ja i Republika Makedonija. Evropskite institucii, kako {to e Sovetot na Evropa, Evropskata Komisija, koj isto taka vo ovoj proces se pridru`i i Unesko.

So implementacijata na Bolowskiot proces, evropskite dr`avi i institucii nastojuvaat za razvoj na visoki edukativni sistemi vo Evropa, pritoa po~ituvaj}i gi slednive celi: - “Mnogu polesno e dvi`eweto od edna dr`ava kon druga dr`ava (So Mre`ata na Evropskiot

edukativen sistem) so namera za ponatamo{no studirawe ili pak vrabotuvawe“ .

- “Atraktivnosta na evropskoto visoko obrazovaniese sogleduva vo zgolemeniot broj na lu|e od neevropskite dr`avi, so cel da dojdat da studiraat/ ili pak da rabotat vo Evropa “.

- “Mre`ata na Evropskiot visoko edukativen sistem doveduva prostranstvo, visok kvalitet i podobruvawe na nau~nata baza, kako i obezbeduvawe ponatamo{en razvoj vo Evropa kako stabilna, smirena i tolerantna zaednica beneficirana od Evropskata istra`uva~ka mre`a“ .

- “Isto taka, postoi golema konvergencija pome|u Soedinetite Dr`avi i Evropa kako Evropska visoka edukacija, koj e odlika na Amerikanskiot sistem“.

U{te vo 1999-ta godina ponatamo{niot vladin sostanok be{e odr`an vo Praga (2001), Berlin (2003), Bergen (2005) i London (2007). Sovetot na Evropa zaedno so ~lenovite od evropskiot region na Unesko se pridru`ija kon podgotvuvawe na Lisabonskata priznaena konvencija, kako del od procesot, koja {to be{e ratifikuvana od pove}eto dr`avi koi zazem-

5

Makedonija vo Bolowskiot Proces

EKTS a go konstruiraat studiraweto i delovite vo programata bazirani na principite na Bolowskiot proces.

Naslov na mesecot

6

Makedonija stana ~lenka na Bolowskiot proces vo 2003-ta godina, kade {to zapo~na mnogu porano so promenite vo Visokiot edukativen sistem, duri vo 2000- ta godina, za vreme koga Ministerstvoto za obrazovanie i nauka go vovede noviot Zakon za visoko obrazovanie. Zakonot nastojuva univerzitetite da zapo~nat so pretstavuvawe na Evropskiot kredit transfer i Akumulacioniot sistem, {to zna~i studiraweto, kako i programata, koe e skrateno od 4 godini na 3 godini studirawe.

So diplomiraweto na “magistratura” }e bide transformirano magisterskoto diplomirawe so zavr{uvawe na 5 godini studirawe. Medicinata i medicinskite povrzani studii se u{te se 6 ili 5 godini. Diplomiraweto na doktorat se ostavaat, no bi mo`ele da se dobijat posle 3 godini, koe vsu{nost pretstavuva 8 godini vo celost : 3 godini (studirawe/ student) + 2 godini (magistratura ) + 3 godini (doktor na nauki ).

Ograni~uvawa i prodol`uvawa na Bolowskiot proces Bolowskiot proces dava mo`nost da se studira vo druga dr`ava i da se dobie diploma priznaena vo cela Evropa, no ima nekolku temni pogledi.

Eden od Evropskiot proekt e baziran na slobodata i cirkuliraweto i se u{te e idealen. Mladite lu|e vo Makedonija se sudiraat so pote{kotii za da dobijat [engej viza. Da, sepak postoi olesnuvawe za dobivawe [engej viza, no odgovornosta e mnogu golema i smestuvaweto navistina ima golema cena vo tekot na nekolkugodi{noto studirawe tamu. Za studirawe nadvor od svojata zemja imaat mnogu pove}e mo`nost onie mladi lu|e koi se od vrvnite socijalni klasi.

Sekoja dr`ava vo kolaboracija so evropskite institucii }e go razvie sistemot koj }e pomogne vo poddr`uvawe na studentite koi }e sakaat da otkrijat novi kulturi i da imaat mo`nost da go realiziraat svoeto studirawe nadvor od svojata zemja.

Kako dodatok, za `al, Bolowskiot proces se razviva nadvor od demokratskiot proces, spored faktot, koj e baziran na intervladiniot dogovor, no ne i po inicijativa na Evropskata Unija, kako {to pove}eto lu|e go mislat toa. Pozitivniot pogled e vo razvojniot proces {to toa go pravi mnogu pobrz. Toa zna~i deka ovoj proces ne gi obvrzuva ostanatite dr`avi da se pridru`at vo ovoj proces. Bolowskiot proces, isto

taka, ne e zavisen od Evropskiot zakon. No, isto taka, ima nekolku negativni zaklu~oci. Najprvo, Bolowskiot proces be{e izgraden spored britanskiot model, {to zna~i deka bi im bilo pote{ko na onie dr`avi koi imaat razli~en edukativen sistem. Dosledno na toa, nekoi pogledi se vovedoa vo nekoi razli~ni dr`avi, kako {to e Hrvatska. Vo Maj vo 2008-ta godina, okolu 5000 studenti protestiraa vo Zagreb za neuspe{nata implementacija (slabiot kapital, nejasnite definirani novi pravila i.t.n.), kako i siroma{nite rezultati od bolowskite reformi.

Celite na bolowskite reformi se prifatlivi, no potrebno e vreme da se razvijat celosno. Implementacijata e vo racete na onaa dr`ava koja ima odgovornost da ne bidat mrzelivi aktuelnite studenti i da gi otvorat svoite vrati vo ovoj proces na site onie studenti koi navistina go posakuvaat toa. Krajniot rok za finalizirawe na Bolowskiot proces e zasnovan za 2010godina.

Izvori : - Vikipedija - Bolowa proces - Implementacijata na Bolowskiot proces / EKTS na Pravniot fakultet Justinian Prvi - Skopje

Uli{no Intervju Maja Nasevska, 22 Deka so Bolwskiot Proces im se dava mo`nsot na site mladi lu|e da se nadograduvaat, da nau~at pove}e i da se doka`at deka mo`at da kreriraat mnogu pove}e za sebe so kvalitet i doobro obrazovanie. Samo kako dodadok, jas mislam deka Bolowskiot Proces mnogu pozitivno i dobro navleze poblusku do mladite lu|e.

Sawa Bla`evska, 21 Deka ova proces ni dava kako {to sekoga{ jas umeam da ka`am “U~ewe bez barieri i granici”, a toa mislam deka navistina e dobro, osven {to u~eweto e navistina mnogu skapo. Ako ima{ dovolno pari e mnogu polesno da u~i{ i da se doka`e{, posebno ako bi sakal da studira{ nadvor od svojata zemja toa e samo za pobogatite lu|e, koj e mnogu pote{ko za studentite koj dojdoa vo pogolemiot grad samo poradi nivnata {ansa da studiraat tuka.

Martn \eor|ievski, 22 Bolowkiot Proces vklu~uvaj}i i Evropskiot Kredit Transfer i Aklumulaciski Sistem (EKTS), izmenija mnogu vo na{eto visoko obrazovanie, se razbira pozitivno, so novi refomi, nova programa, mobilnost...

Isto taka mislam deka pove}eto od studentite se prilagodija i gi prifatija novite reformi koj gi donesuva ovoj proces.

Tome Cekovski, 23 Bolowaskiot Proces izgradi sistem koj osiguruva kvalitet so Evropski standardi, no, jas mislam deka vo Makedonija funkcioniraweto na ovoj proces seu{te ne e mnogu dobro kako po~etok, bidej}i seu{te se potrebni reformi i promeni za da bide mnogu polesno za da u~ime bez da ni prestavuva pote{kotija toa. Za nas, za studentite Bolowskiot proces e seu{te nov i pomalku e pote{ko da se prilagodime na ovoj proces,

Procesi I Bolonjës çfarë në faktë ndryshon?

Yoann Le Bars

7

Me egzistimin e diplomimit akademik është e dhënë diploma e cila është e tranformuar në Qytetin e mire të Bolonjës, e cila gjendet në Itlati, dhe u bë qytet tepër I njohtur vitet e fundit. Jo për shak të turizmit, por për shkak të reformave të sistemit edukativ Europian. Gjat kohës të konferencës të Bolonjës, e organizuar në këtë qytet, në Qershor të vitit 1999, për festimin e 900 vjetorit të Univerzitetit të Bolonjës, në të cilën 29 shtete Europiane morrën pjesë në tekstin e përbashkët të quajtur “Deklarimi I Bolonjës” e cila filloi me procesin eponimik.

Q

ë ta kuptojmë më saktë fillimin e këtij projekti, duhet të këthehemi në 25 Maj të vitit 1998. Në këtë ditë, ministerit për arsimim të lartë nga Gjermania, Franca, Britania e Madhe dhe Italia u morrën vesh për ndërtimin e hapësirës europiane në studimet Universitare.

Idea ishte e propozuar nga ministri I Franës për arsimim(Klaude Alegre)me qëllim që të bëhen ndryshime më të lehta në mes universiteteve(studentë, professor dhe hulumtues) si dhe të mundësohet “Harmonizim në arhitekturën në sitetemin edukativ të lartë Europian”.

Kjo inicijativ tani ndiqet dhe është e zhvilluar nga më tepër qeveri dhe universitete të Europës. Në moment, 46 shtete u kyçën kah procesi I Bolonjës, duke e kyçur edhe Republikën e Maqedonis. Institucionet Europian siç janë Këshilli I Europës, Komisioni I Europës, gjihtëashtu në këtë process u bashkangjit edhe UNESKO. Me impelementimin e procesit të Bolonjës, shtetet dhe institucionet europiane pretendojnë për zhvillimin e sistemeve te larta edukative në Europë, duke I respektuar qëllimet e ardhshme: - “Shumë më lehtë është lëvizja nga një shtet në nje tjetër

(me rjetin e sistemit edukativ Europian) me qëllim të studimit të më tejshëm ose punësimit”.

- “Atraktiviteti I arsimimit të lartë europian vërehet nga numri I madhë I personave nga vendet joeuropiane, me qëllim të studijon ose të punësohen në vendet europiane”.

- “Rjeti I sistemit edukativ të lartë Europian sjellë kualitete të larta dhe përmisim të bazës mësimore, si dhe sigurim të zhvillimit të mëtutjeshëm në Europë si stabile, e qetë dhe shoqëri tolerante e beneficuar nga rjeti I hulumtuesve Europian.”

-“Gjithëashtu, egziston konvergencion në mes Kombeve të bashkuara dhe Europes si Institucion I lartë Europian, e cila i përngjan sistemit Amerikan” Qysh në vitin 1999 mbledhja qeveritare u mbajtë në Pragë (2001), Berlin (2003), Bergen (2005) dhe Londër (2007). Këshilli Europian së bashku me anëtarët e regjionit europian të Uneskos bashkëpunuan per përgatitjen e konvencionit të pranueshëm të Lisabonit, si pjesë e procesit, e cila është e ratifikuar nga ana e më tepër shtete të cilat marrin pjesë në procesin e Bolonjës.

Maqedonia në Procesin e Bolonjës Maqedonia u bë anëtare e procesit të Bolonjës në vitin 2003, por filloi shumë më herët me ndryshimet në sistemin edukativ të lartë, qysh në vitin 2000, gjat kohës kur Ministria për arsimim dhe shkencë e solli ligjin e ri për arsimim të lartë. Ligji pretendon që univerzitetet të fillojnë me prezentimin e sistemit kredit transfer Europian dhe sistemit Akumulativ, cfarë d.m.th. studimi, si dhe programa, e cila është e shkurtuar nga 4 në 3

vjetë studime. Me diplomimin e “magjistraturës” do të bëhet transformim në diplomim magjistrativ me mbarimin e 5 viteve studijuese. Medicina dhe drejtimet e lidhura me medicin akoma janë 6 ose 5 vjecare. Diplomimi i doktoratit mund të fitohen pas 3 viteve , e cila në fakt paraqetë 8 vite: 3 vjetë (Studime) + 2 vjetë (magjistratura) + 3 vjetë (doctor shkencas)

ECTS

ti konstruktoj studimet dhe pjesët në programën të bazuara në principet e Procesit të Bolonjës.

Kufizime dhe vazhdime të procesit të Bolonjës Procesi i Bolonjës jep mundësi të studijosh në shtetë tjetër dhe të fitohet diplom e pranuar në të gjithë Europën, por ka edhe disa shikime të erëta.

Njëra nga proektet Europiane është e bazuar në lirin dhe cirkulimin dhe akoma është ideale. Të rinjtë në Maqedoni mesohen me vështirsi që të fitojnë shengen viza. Po, përsëri egziston lehtësime për fitimin e shengen vizës, por përgjegjësia është tepër e madhe dhe vendosja ka një cmim të lartë gjat studimeve disa vjetore atje. Për studimin jashtë shtetit kanë më tepër përparësi ata të rinjë të cilat janë nga klasat e larta sociale. Secili shtetë në kolobrim me institucionet europiane do ta zhvilloj sistemin e cila do ti ndihmoj në përkrahjen e studentëve të cilët do të duan të zbulojnë kultura të reja dhe të kenë mundësi ti realizojnë studimet e tyre jashtë shtetit të tyre.

8

Si shtesë, për fat të keq, procesi i Bolonjës zhvillohet jashtë proceseve demokratike, sipas faktit, e cila është e bazuara në marrëveshjen ndërqeveritare, por jo edhe nën inicijativën e Unionit Europian, sic e mendonjë shumica e njerëzve. Shikimi pozitiv është në procesin zhvillimor e cila e bënë atë shumë më të shpejtë. Kjo d.m.th. se ky process nuk I ndërlidhë

shtetet tjera të marrin pjesë në këtë process. Procesi I Bolonjës, gjithëashtu nuk është I varur nga ligji Europian.

Por, gjithëashtu, ka disa konkluzione negative. Pikë së pari, procesi I Bolonjës ishte I ndërtuar në bazë të modelit të britanis, cfarë d.m.th. se shetet të cilat kanë siteme të ndryshem edukative e kanë më rëndë. Shikuar në atë, disa shiqime u sollën në disa shtete sic është Kroacia. Në Maj të vitit 2008, reth 5000 student protestuan në Zagreb për implementimin e josuksshëm(kapitali stabil, regullat e paqarta të reja të definuara e ashtu me rradhë)si rezultatet e varfëra nga reformat e bolonjës. Qëllimet e reformave të bolonjës janë të pranueshme, por është e nevojshme kohë të zhvillohen tërësishtë.

Implementimi është në duartë e atij shteti e cila ka përgjegjësi që të mos bëhen përtacë studentët aktual dhe ti hapin dyert e tyre në këtë process të gjithë studentëve të cilët e dëshirojnë atë . Afati I findit për finalizimin e procestit të Bolonjës është më vitin 2010.

Burime :

- Vikipedija – Procsi i bolinjës - Implementimi i procesit të Bolonjës /ECTS te fakultetit të dretësis Justiniani i I -Shkupë

Tema e Vitit

Intervist ne rruge Maja Nasevska, 22

Mendon se Procesi I Bolonjës I mundëson të rinjëve të përparojnë, të mësojnë më tepër dhe të tregohen se mund të krijojn shumë më tepër për vete dhe arsimim më të mire. Sipas mendimit tim Procesi I Bolonjës hyri në jetën tone shumë pozitivishtë.

Sanja Blazheska, 21

Mendon se ky process na mundëson “Mësim pa briera dhe kufi”, kurse ajo mendoj se është tepër mire, vetëm se studimet janë tepër të shternjta, nëse ke para të mjaftueshme është tepër më lehtë të mësojsh dhe të tregohesh, e posaçërishtë nëse dëshiron të studijosh jashtë shtetit e cila vlenë vetëm për të paurit, e cila është tepër rëndë të cilët erdhën nga qytetet tjera vetëm për shkak të studimeve.

Martin Georgievski , 22

Procesi I Bolonjës duke e kyçur edhe Kredit Transferin Europian dhe Sistemin Akumulativ (EKTS), ndryshuan tepër shumë nga shkollimi yn I lartë, kuptohet pozitivishtë, me reformat ë reja, program të re, mobilitet….

Gjithëashtu mendoj se shumica e studentëve u adaptuan dhe I pranuan reformat të cilat I sjell ky process.

Tome Cekovski , 23

Mendon se Procesi I Bolonjes ndërtoi system I cili system siguraon kualitet me standarde Europiane, por, unë mendoj se funksionimi I këtij sistemi në Maqedoni akoma nuk është tepër e mire si për fillim, sespe akoma nevojiten reforma dhe ndryshime që të bëhet më lehtë për të mësuar pa na u paraqitur probleme. Për ne, studentët procesi I Bolonjës është akoma I ri dhe e kemi pak të rëndë që ti adaptohemi këtij procesi.

Bologna Process What does it change?

Yoann Le Bars

The nice city of Bologna in Italy started to be really famous for the past few years. Not for the tourism but because of the new Reform of the european higher education systems. During the Bologna conference organized in this town in June, 1999, to celebrate the 900 years for Bologna’s University, 29 European countries signed a common text called “the Bologna declaration”, which started the eponymous process.

T

o correctly understand the origin of this project we have to come back to the 25th May, 1998. At this date the ministers of higher education of Germany, France, Great Britain and Italy met and gave a call to build a European space of University studies. The idea was given by The French minister of education (Claude Allegre) with the aims to make easier exchanges between universities (students, professors and researchers) and to “harmonize the architecture of the European Higher Education system”.

This initiative is now followed up and is developed by most governments and universities in Europe. At the moment 46 states have joined the Bologna process, including the Republic of Macedonia. Each study system has to integrate itself in this process with its own modality. European institutions like the Council of Europe, the European Commission and UNESCO also joined the process.

With the Bologna process implementation, European countries and institutions strive to develop higher education systems in Europe in respect of the following goals: -“it is easy to move from one country to the other (within the European Higher Education Area) – for the purpose of

further study or employment;” -“the attractiveness of European higher education is increased so many people from non-European countries also come to study and/or work in Europe;” -“the European Higher Education Area provides Europe with a broad, high quality and advanced knowledge base, and ensures the further development of Europe as a stable, peaceful and tolerant community benefiting from a cutting edge European Research Area;” -“there will also be a greater convergence between the U.S. and Europe as European higher education adopts aspects of the American system.”

Since 1999, further governmental meetings have been held in Prague (2001), Berlin (2003), Bergen (2005) and London (2007). The Council of Europe together with the members of the Europe Region of UNESCO have jointly prepared the Lisbon recognition convention as part of the process, which has been ratified by the majority of the countries taking part in the Bologna process.

Macedonia in the Bologna process Macedonia became a member of the Bologna Process in 2003, having started with the changes in the higher education system much earlier, in 2000, when the Ministry of Education and Science passed the new Law on Higher Education. The Law requires universities to start introducing the European Credit Transfer and Accumulation System (ECTS) and design-

ing study and subject programs based on the principles of the Bologna process.

The existing academic degree granted with a diploma was transformed into a baccalaureus and the programs are shortening from 4 years to around 3. The degree granted with a

ECTS

is a standard for comparing the study attainment and performance of students of higher education across the European Union and other collaborating European countries.

“magisterium” will be transformed into a master’s degree, achieved after 5 years of study. Medicine and medicine related studies still last 5 or 6 years. The degree of doctorate remains but it could be received after 3 more years, which makes 8 years in total: 3 years (Bachelor or Baccalaureus) + 2 years (Master) + 3 years (Doctor of science or “doktor na nauki”).

Limits and issues of the Bologna process The Bologna process gives a chance to study in another country and get a diploma recognized all over Europe, but there are still some dark points.

Topic of the Month

10

One of the European Project basis is the freedom of circulation which is still an ideal. Macedonian youth are aware of the difficulties to get visa for EU countries. Yet facilities to get a student Schengen visa exist, but the charge is still high and accommodation costs for one or several years of study must be included, as well. A chance of studying abroad is still reserved to young people from superior social classes. Each country in collaboration with European institutions will have to develop system of help to support students who would like to discover a new culture and have the possibility to realize their study abroad. Or unfortunately, this program would increase the gap between rich and poor social classes by giving an additional chance to youth who already have a head start.

In addition, we can regret that the Bologna Process was developed out of democratic process. In fact, it is based on an intergovernmental agreement, and not on a European Union initiative, like most of the people think. The positive point is that this makes the development process faster. Then this way there is no obligation for states to join the process. Bologna

Process is also not depending of the European law.

But there are also negative consequences. Firstly, the Bologna process has been built on the British model, which means that the implementation would be much more difficult for countries that have different educational systems. Consequently, some issues start to appear in different countries, such as Croatia.

In May 2008 around 5000 students protested in Zagreb against the ineffective implementation (weak funding, unclearly defined new rules etc.), and poor results of the Bologna reform.

The aims of the Bologna Process are sustainable, but it will take time to develop them correctly. The implementation is now in the hand of each country with the responsibility to not laze actual students, and also to open the door of this program to each student who wants it. The deadline to finalize the Bologna Process is fixed for 2010.

Sources - Wikipedia – Bologna Process - The implementation of the Bologna process/ ECTS on the Law Faculty “Lustinianus Primus”-Skopje

Street interviews Martin Georgievski, 22

Bologna Process, including European Credit Transfer and Accumulation System (ECTS), changes our high education very much, of course, positively, with the new reforms, new programs, student mobility... Most of the students acclimatize and accept the new reforms that this process brings.

Sanja Blazheska, 21

It give us what I always tell: “Learning without barrier and borders” and that is very good, except that studying is very expensive. If you have money it’s easy to study, especially if you want to learn in other countries. That is only for abundant people and it is very difficult for the students who come here to the capital only because they have a chance to learn here.

Maja Nasevska, 22

Bologna Process gives chance to the young people to upgrade, to learn more and to prove that they can create more for themselves with quality and good education.

Tome Cekovski, 23

Bologna process builds system insured with quality of European standards. However, I think that in Macedonia the function of this process is still not very well implemented, because we still need reforms and changes to make learning easier. For instance, Bologna Process is still new for most students and it’s a little bit difficult to adapt to this process, because some students still don’t know what Bologna Process gives and change.

Интервју

“Големата

риба”

Младинско движење Европа во

Joan L’Bars

Б

ертранд Бадие е француски експерт по политички науки во областа на надворешните работи. Тој е академски професор на Институтот за Политички науки во Париз и истражувач во рамките на ИЦСИ (Интернационален Центар за Студии и Истражување). За време на неговата последна посета на Скопје, тимот на “VOICES” оствари средба со него, на која се разговараше за Мобилноста на Европската младина. Кое е твоето мислење за вклучување на младите во Европа во Европската Унија и нејзин развој?

Најпосле, што мислиш за недостатокот на демократија во Болоњскиот процес и исто така во изградбата на Европската Унија?

Во оваа општествена активност улогата на младината е мошне важна и има три причини за тоа. Прво, бидејќи најсилното ниво на европската индивидуа лежи во европската младина. Некој кој избира да се поистоветува себеси повеќе со Европа отколку со својата земја е обично млада, високообразована и урбана личност. Ова значи дека студентскиот свет наликува малку како предводник на европската изградба.

Најголемото лудило што ја прави Европа да страда е недостаток на демократија. Европа никогаш не знаела како да им се обраќа на општествата. Таа е изградена на технократска основа со движење на дел од јавното мислење и општествените учесници во друга насока. Европските општества имаат чувство дека институциите им се наметнати ним, а притоа не вклучувајќи ги нив во процесот на европска изградба. Меѓутоа, гласањата покажуваат дека јавното мислење во Европа се уште е чисто и од мнозинството наклонети кон процесот на европска изградба.

Втората причина е што овој систем, креиран во универзитетските кулоари, ги поддржа промените, дури пред Болоњскиот процес. Можеме да забележиме дека европската младина се движи се повеќе од еден универзитет на друг, и во исто време, од едно општество на друго. Во овој малку хаотичен период на развој на Европската унија, размените кои почнаа да се развиваат меѓу различните земји станаа, на некој начин, успешен гарант.

Болоњскиот процес е креиран од ограничен број држави кои не ја претставуваат разнообразноста на европските компоненти. Освен тоа, ниту еден универзитет, општество или индивидуални претставници не беа вклучени директно во процесот. Токму затоа, еден од неговите најголеми недостатоци, со кои се соочувам секојдневно како универзитетски професор, е наметнувањето на овој процес во универзитетската реалност по пат на сила.

Јас би сакал да ја додадам и третата причина. Јас, навистина, верувам во оваа генерација на Европа. Европа на нашите баби и дедовци беше Европа на краткотрајна војна. Денес Европа е нешто поинаку. Денешната младина нема такво искуство од војната и нивната слика за Европа е многу позитивна. Тие веруваат дека духот на Европа е нешто што претставува актуелизирање на глобализацијата – феномен роден во нивните генерации. Денешната реалност претставува свет на распространета комуникација која ги вовлекува промените, мобилноста, миграцијата и прераспределбата на идентитетите.

Од друга страна пак, позитивната страна на Болоњскиот Процес е идејата на еквивалентност меѓу различните системи на универзитетите. Постарите институции треба да се прилагодат меѓусебно, да се вклучат во работата уште од самиот почеток за да имаат резултат во истата, како и да остварат понуди и спогодби кои дотогаш не се направени.

Зборувајќи за европската мобилност, дали е тое комисија само на младите луѓе кои доаѓаат од богати социјални класи? Денес има нова европска елита која се карактеризира со мобилност, прогресивност, добро образование, меѓу кои имаме млади луѓе со силно изразено чувство на европски идентитет. Обратно од нив, останатите млади луѓе помалку се вклучени во процесот на Европската Унија и има моменти кои требаат да бидат докажани за оваа нееднаквост. Како и да е, патувањето и мобилноста, на ниво на универзитет, не се единствени форми на комуникација.

11

Исто така, постои илузорно мислење, што се зема во предвид, дека европските студенти кои почнуваат во прва година на универзитет, имаат исто ниво како основа. И тоа е голем проблем на германските, француските, литванските и италијанските студенти кои почнуваат прва година и навистина, немаат претходно стекнато исто образование. Ккао на пример, во моментот, ви претставуваме диплома од универзитетите во Париз, Берлин, Потсдам и Хамбл. Ние не можеме да ги споредиме бидејќи секој ден забележуваме огромни разлики меѓу педагошките системи, така што комплетната симбиоза е невозможна. За да се реализира оваа симбиоза меѓу старите институции, поточно меѓу универзитетите, ние мора да најдеме време за да ги здружиме универзитетските соработници и нивните различни култури. Ова е прашање на една генерација.

“Golema Riba”

Ова вклучување е многу силно. Иако институциите не работат коректно, ние сме во фаза на европска изградба каде што процесот на уредување има некои аномалии, а општествената активност и динамичност презема институции кои работат прилично лошо. Посебно оние што не можат да дадат нови идеи. Европскиот Устав е еден пример на овој феномен.

Напредокот на медиумите, како и нивната распространетост, се побрзо и побрзо влијаат на сите.

«Big Fish»Interview

Yoann Le Bars

Bertrand Badie Bertrand Badie is French political science specialist in international affairs. He is academic professor in Politic study institute of Paris and researcher associated to CERI (International centre of Study and research).

During his last visit in Skopje, VOICES met him and spoke about European youth mobility.

“Big Fish”

12

W

hat is your point of view about the inclusion of European Youth in the European Union development?

This inclusion is strong, even though institutions don’t work correctly, and as we are in a phase of European construction where the process of institutionalization is having some weaknesses, so the social dynamics is taking over of those institutions which are working rather badly. Particularly, because they can’t try out new ideas. The European Constitution is one example of this phenomenon.

be improved on this inequality. However, journey and mobility at University level are not the only forms of communication.

The progress of media and their circulation which is faster and faster affects everybody, as well.

Finally, what do you think about the lack of democracy in the Bologna Process and also in the construction of the European Union?

In this social dynamics the role of the youth is important and this has three reasons. Firstly, because the strongest level of European identification lies in the youth population. Then the one who chooses to identify himself with Europe more than with his own country is generally young, graduated and urban.

This means that the student world is a little bit like a spearhead for the Europe construction.

The biggest madness making Europe suffer is the lack of democracy. Europe has never known how to speak to the societies. It has been built on a technocratic mode by moving apart the public opinion and the social actors. European societies have the feeling that institutions are imposed upon them without including them in the Europe construction process.

Nevertheless, polls show that public opinion in Europe is still clear and by a majority favorable to the process of European construction.

The second reason is that this system, created in University space, promoted exchanges, and even before the Bologna process. We can notice that European youth is moving more and more from one university to another, and at the same time from one society to another. In this a little bit chaotic period of European Union enlargement, exchanges which are being developed between different countries have become in some way a success guaranty, as well.

Concerning Bologna process, it has been produced by a limited number of states which are not representing the variety of European Components. Besides that, neither university nor societies, nor individual representatives were included in the process directly. That’s why one of its main failures, which I’m living with everyday like a university professor, is to be applied to university realities only by force.

I would maybe like to add a third reason. I really believe in a Europe of generation. This means Europe of our grandparents was the Europe of over passing war. Europe of today is something different. The youth of today has not experienced war and their image of Europe is more positive. They believe the spirit of Europe is something which is actualizing the globalization – phenomenon born in their generation.

Now the stake is that we live in a world of widespread communication which implicates exchanges, mobility, migration and the redistribution of identities.

On the other hand, the positive side of the Bologna Process is the idea of equivalence between different university systems.

But making very old institutions adjustable to each other should have involved since the beginning a work of reflection, propositions, negotiations and renegotiations, which was not made.

There is also an illusion to consider that European Students starting the first year of university have the same level of background. And yet a big problem is that French, German, Lithuanian, Italian students that are beginning the first university level do not actually have the same education gained before.

Speaking about the European mobility, it is committed only to the young people coming from rich social classes, isn’t it?

For example, at the moment we introduce a common diploma for the universities of Paris, Berlin, Potsdam and Humble. We cannot make this common diploma working because everyday we notice such huge differences among the pedagogic systems that the complete symbiosis is not possible.

Today there is a new European elite coming out, with representing characteristics of being mobile, graduated, well-educated, among which we have a strong feeling of European identity. On the contrary, other youth is less included in the European Union process and there are things that need to

To realize this symbiosis between such old institutions as universities, we must take time to associate academics and their different cultures. At the minimum, this is the question of one generation.

Bolowa proces Internacionalnoto mesto za razgleduvawe:

Litvanija Indre Zdan^iute

Litvanija be{e edna od 29-te dr`avi koja se priklu~i kon Bolowskata deklaracija vo 1999 godina, koja isto taka se priklu~i i kon EU vo 2004 godina,Spored faktot, Ministerstvoto za obrazovanie vo Litvanija be{e dovolno aktivno vklu~eno, u{te od po~etokot, vo organizacijata za integracija na Litvanskiot edukativen sistem da se priklu~i kako eden evropski.

E

Drugiot problem e i vo nedovolniot broj nau~nici vo biznis-sektorot, koi se samo 5% vo Litvanija, dodeka pak 50% vo Evropa i 80% vo Soedinetite Amerikanski Dr`avi. Pri~inata {to Makedonija i Litvanija se sli~ni, e vo toa {to biznisot ne e podgotven potpolno da integrira vo nau~nicite, nivoto na univerzitetskoto istra`uvawe e mnogu siroma{no i rezultatite mnogu ~esto ne se originalni.

Vsu{nost, se u{te ima nedorazbirawe okolu diplomiraweto koe e ednostavno sporedlivo so evropskite standardi. Tuka treba da se spomene i vladiniot pridones koj e neadekvaten, t.e. obrazovanieto e finansirano samo 1,3% od Vladiniot Sekretarijat vo Litvanija, kade {to prose~no 2% od Vladiniot Sekretarijat se dodeleni za obrazovanieto vo Evropa. Istotaka, ne mo`e da se `ivee nitu od svojata akademska plata. Na~inot na koi{to se vodat predavawata se stari, kako i metodite koi{to se primenuvaat na predavawa.

Osven toa, sekoj problem vo edukativniot sistem vo Litvanija e naso~en kon sega{nosta, a javnoto mislewe mnogu pove}e e pozitivno naso~eno kon internacionalizacijata i e unificirano vo edna od obrazovnite mesta vo Evropa. Se razbira, ima i individualni skepti~ni mislew. No, pove}eto od studentskite zdru`enija, Ministerstvoto za obrazovanie i drugi organizacii nastojuvaat da rabotat zaedno, so cel da se podobri sistemot za zaedni~ki razvoj. Daleku od toa, nema{e nikakvi demonstracii okolu Bolowskiot proces vo Litvanija zatoa {to konstruktivniot dijalog i konferenciite bea organizirani.

Spored toa, pove}eto od studentite odat na univerzitetite samo za da ja dobijat svojata diploma i, voobi~aeno, da najdat nekoja rabota vo tekot na svoeto studirawe. Za sporedba, vo Makedonija studentite mo`at da si dozvolat da `iveat od svojata stipendija ili pak od finansiite dobieni od svoite rodteli, a dodeka predava~ite i ne se tolku siroma{ni.

Po celosnite postignuvawa vo Bolowskiot proces, glavnite predizvici za Litvanija i Makedonija se davawe mo`nost za uspeh za pokvalitetno studirawe, bez za{teduvawe, podobro prepoznavawe na Evropskite diplomi, EKTS krediti, promena na mestoto na gledawe na vrabotenite vo odnos na studentskata mobilnost i internacionalnata edukacija.

Eve nekolki interesni mislewa i fakti • Lu|eto vo Ukraina govorat za Bolowskiot proces kako “fantom” koj, za `al, vo implementacijata e samo povrzuvawe za skratuvawe na sponzorskite odnosi vo pove}eto oblasti.

• Pred 15 godini, Litvanija gi slede{e barawata, t.e. deka e potrebno 5 godini studirawe, me|utoa be{e izmeneto na 4+2 sistem po evropskite reformi.

• Vo Germanija edukativniot sistem e mnogu razli~en od zemjite vo Evropa zatoa {to Bolowskiot proces e mnogu ~esto prepora~an za prekinuvawe na nacionalniot sistem.

• Mesto za diskusija: navistina, celosno se e dobro za edukacija vo Velika Britanija. Gi imaat istite napreduvawa za govorewe na drugi doma{ni jazici. Vo mnogu slu~ai, u~eweto na stranski jazik e glaven prioritet za ponatamu.

• Edukacijata vo Velika Britanija e bazirana vrz bolowskite barawa ve}e podolgo vreme,pa zatoa, nema {to mnogu da se smeni. Isto taka, se o~ekuva da vlezat barawata vo univerzitetite.

• Isto taka, lu|eto vo Britanija i Ukraina znaat najmalku stranski jazici od EU, me|utoa Evropskiot slogan veli deka e obvrzuva~ko poznavawe na najmalku 2 stranski jazika.

Naslov na mesecot

vropskiot standard na dvata kruga za edukacija ve}e be{e implementiran vo Litvanija od 1993 godina. Razlikata e vo toa {to, voobi~aeno e potrebno 4 godini za zavr{uvawe na diplomiran student i 2 godini za zavr{uvawe magistratura.

EKTS sistemot, isto taka, funkcionira vo momentov.

Problemot e vo ograni~uvaweto vo postignuvaweto, nepoznatoto, nevoobi~aenoto, koe se u{te se tretira kako razli~no bidej}i se upotrebuvaat razli~ni kvalitetni standardi. Isto taka, litvanskiot edukativen sistem e sli~en so makedonskiot.

13

Procesi I Bolonjës

Vendi internacional për shiqim: Lituania Indre Zdanciute

Litunia ishte njëra nga 29 shtete e cila u kyq në deklaracionin e Bolonjës në vitin 1999, e cila gjithashtu u kyq edhe në Bashkimin Europian në vitin 2004, sipas faktit Ministria për arsim në Lituani ishte i kyqyr aktivisht, që nga fillimi, në organizimin e integrimit të Lituanisë sistemi i edukimit të kyqet si një sistem europian.

S

14

Tema e Vitit

topic of the month

tandardi europian në të dy rrethet për edukim ishte e implementuar në Lituani nga viti 1993.

Dallimi është në atë që, se duhet që të kryhen katër vjet për student të diplomuar dhe dy vjet për studime pasdiplomike. EKTS sistemi, gjithashtu, funksionon për momentin. Problemi është në kufizimin e aritjes te panjohurës, te jozankonshmes, e cila ende trajnohet ndryshe sepse përdoren standarde tjera kvalitative.

Gjithashtu, sistemi edukativ i Lituanis është e ngjajshme me të Maqedonisë.

Në fakt, ende ka mos marveshje për diplomim e cila është krahasues me standardet europiane. Këtu duhet që të përmendet edhe aritja qeveritare e cila nuk është adekuate, respektivisht arsimimi është I finasuar vetëm 1.3% nga Sekretariati qeveritar e Lituanisë, ku mesatarisht 2% nga Sekretariati qeveritar janë të shpërndar për arsimim në Europë. Gjithashtu, nuk mund që të jetohet nga paga akademike.

është në atë se biznesi nuk ëhstë I pregatitur plotësisht që të integrohet në shkencarët Mënyra se si ligjerohen orët(ligjeratat) janë të vjetra, si dhe metodat të cilët praktikohen në ligjerata. Në bazë kësaj, shumica e studentëve shkojn në univerzitete vetëm që ta fitojn diplomën e tyre, në fakt, që të gjen donjë punë gjatë studimeve të tyre. Në dallim, në Maqedoni student mund që të jetojn me stipendionet e tyre ose nga finansat që I fitojn nga prindërit e tyre, kurse ligjëruesit nuk janë aq të varfër.

Problemi tjetër është se ka numër të pamjaftueshëm në biznis-

sektorin, të cilët janë vetëm 5% në Lituani, ndërsa 50% në Europë dhe 80% në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Arsyja se Maqedonia dhe Lituania janë të ngjajshëm, është në atë se biznesi nuk ëhstë I pregatitur plotësisht që të integrohet në shkencarët, niveli I hulumtimit të univerziteteve është shumë e varfër dhe rezultatet shumë shpesh nuk janë orgjinale.

Përvec kësaj, cdo problem në sistemin edukativ në Lituani është e kahëzuar në tanishmen, kurse mendimi public më së shumti është e kahëzuar në internacionalizimin si dhe e unificuar në njërën nga arsimet në vendet Europiane. Nënkuptohet, ka edhe mendime individuale skeptive. Por, numër më të madhë të unioneve të studentëve, Ministria për arsim si dhe organizatat tjera pretendojn që të punojn bashkë, me qëllim që të përmirsohet sistemi për zhvillim të përbashkët. Larg nga ajo, nuk kishte asnjë demostrim për procesin e Bolonjës në Lituani sepse ishin organizuar dialoze si dhe konferenca konstruktive.

Nga aritjet e përgjithshme të sistemit të Bolonjës, shkaqe kryesore për Lituanin dhe Maqedonin për dhënjen e mundësis për sukses për studim më kavalitet, pa kursim, njohtim më mirë i diplomave Europiane, EKTS sistemi, ndryshimi i vendit për shiqim të punësuarve në bazë të mobilitetit të studenteve si dhe edukimi internacionale.

Disa mendime intresesante dhe fakte të cilat mund: • Njerëzit në Ukrain flasin për procesin e Bolonjës si ”fantom” e cila për fat të keqe, në implementim është vetëm lidhje për shkurtim të raporteve sponzoruese në më shumë sfera.

• Në Gjermani sistemi edukativ është shumë më i ndryshëm nga vendet tjera nëpër Europë, sepse sistemi i Bolonjës shumë shpesh është i rekomanduar në sistemin nacional.

• Edukimi në Britanin e Madhe është e bazuar në kërkesat e bolonjës gati kohë më të gjatë, për këtë arsye, nuk ka shumë ndryshime. Gjithashtu, pritet të hyn kërkesat në universitete.

• Para 15 viteve, Lituani i ndjekte kërkesat, respektivisht

ishin të nevojshme 5 vjet për të studijuar, megjithatë ishte e ndryshuar 4+2 sistem sipas reformave europiane.

• Vendi për diskutim: me të vërtet, në përgjithësi edukimi në Britanin e Madhe i kanë të njëjtat përparime për flasjen e gjuhëve vendase. Në raste më të shpeshta, prioriteti kryesor i ardhëshëm është studimi i gjuhëve të huaja.

• Gjithashtu, njerzit në Britanin e Madhe dinë më pakë gjuhë të huaja se sa nga njerzit e Bashkimin Europian, megjthatë motoja Europiane thotë se është arsimues të njohish më së paku dy gjuhë të huaja.

Bologna Process International Point of View: Lithuania Indre Zdanciute

Lithuania was also one of the 29 European countries signing Bologna declaration in 1999, and joined EU in 2004. In fact, Ministry of Education of Lithuania was active enough from the beginning in the organization of the integration of Lithuanian educational system into the European one.

T

he European standard of two cycles of education was already implemented in Lithuania since 1993. The difference is that there is usually 4 years of Bachelor and 2 years of Master degree. ECTS system is also working at the moment. The problem is that qualification gained in Lithuania and abroad is still treated differently because of different quality standards used. Thus, Lithuanian educational system is similar to Macedonian in a way.

Another problem is inadequate number of the scientists in the business sector, i.e. 5% in Lithuania, whereas 50% in Europe and 80% in the USA. The reasons for that in Macedonia and

Despite all the problems in educational system Lithuania is facing nowadays, public opinion is mostly positive towards internalization and unification into one educational space in Europe. Naturally, there are individual skeptical opinions but most student associations, Ministry of Education and other organizations seek to work together to improve the system for the common growth. So far there has not been any demonstrations about the Bologna process in Lithuania, however, constructive dialogue and conferences have been organized.

Business is not ready

to fully integrate the scientists After quite a lot has already been achieved in Bologna process, the main challenges now for Lithuania and Macedonia are giving preference to the study quality, not the cost saving, better recognition of European diplomas, ECTS credits and changing the point of view of the employers regarding student mobility and international education.

Some interesting thoughts and facts: • In Hungary people talk about the Bologna process as about the ‘phantom’ – unfortunately, implementation of it is only related to cutting the sponsorship in most areas.

• Educational system in Germany is very different from the other EU countries – because of that Bologna process is often referred to as disruption of the national system.

• The education in the United Kingdom is based on Bologna requirements since a long time already, there is not much to change, except perhaps too high entry requirements to colleges.

• 15 years ago Lithuania was actually following 5 years of study requirements; however, it was changed to the 4+2 system after the Educational Reform.

• Discussion point: Is really everything what is good for education in the UK, has the same advantages for other non-English native speaking countries? In most cases, learning foreign languages is the major priority of the latter.

• By the way, British and Hungarian people know the least foreign languages in the EU, whereas the European slogan says at least 2 foreign languages are required.

15

Topic of The Month

Actually there is still so much confusion about degrees easily comparable to the European standard. The situation of governmental contribution is also inadequate: e.g. education is financed only by 1.3% of GDP in Lithuania, whereas in average 2% of GDP is allocated on education in Europe. Moreover, it is almost impossible to live on an academic’s salary, which leads to lecturers getting old and backward-looking methods of teaching. Consequently, students go to universities mostly because of the diploma paper and usually find themselves a job during the studies. Comparatively, in Macedonia most students can live with their grant or money from parents without working, and lecturers usually are not the poor, because of relatively low living cost.

Lithuania are the same: business is not ready to fully integrate the scientists, the level of university research is too poor, the results are often not original.

PROGRAMA MLADI VO AKCIJA Sonija Garido Faria

16

Програмата Млади во Акција е направена мислејќи се на сите млади луѓе во Европа. Целта е да се промовира активноста за свест, солидарност и толеранција. Програмата содржи различни проекти без разлика на расата, верата или пак социјалниот статус на младите луѓе во Европа.

Y

IAP има повеќе дејности како што се : Youth for Europe, European Voluntary Service, Youth in the World, Youth Support Systems, and Support for European Co-operation in the Youth field. Сите овие дејности служат за неформална едукација на луѓето кои се вклучени.Важна работа е дека партиципиентите на програма работат без да бидат осудени, оценети или пак дискриминирани. Ако младите луѓе патуваат низ Европа за нив ќе биде полесно да разберат но и да се борат за нивната иднина. Верувањето во Европската заедница не е само поради политичките и економските граници.премногу е важно да се држи човечката страна од оваа голема заедница. И секако не е Утопија. Помеѓу 2007 и 2013 година ЕУ би требало да одвои околу 885 милиони ЕВРА за да ги зголеми можностите на младите луѓе кои сакаат да живеат во странство. Некои од младите луѓе живеат со негативни очекувања. Веруваат дека најдобрите можности ги имаат само богатите луѓе и оние со многу контакти. Но, како и да e истотака веруваат во подобар свет и дека и на нив може да им се случи убава работа. Некои од предностите на овој програм е да се научат

јазици, запознавање со други држави и други култури.

YIAP истотака може да биде корисна пауза пред или по факултетот, во случај кога младите луѓе немаат визија за својата иднина. Понекогаш тие се чувствуваат збунето и незнаат по кој пат да тргнат, така да YIAP може да биде од корист за нивната професионална определба, личен живот и нивните интелектуални способности. Впечатоците и стекнатите знаења од овој проект дефинитивно би имале големи влијанија врз вашиот живот. На крајот од истиот, ќе го имате чувството на зголемена свест, толеранција, проактивност и подобра идеја за тоа што всушност е Европа. Не ја пропуштајте оваа можност. Со вашето искуство во YIAP запознавате луѓе кои ќе ги додадете во листата на пријатели или колеги и ќе контактирате со нив додека појадуваат во Париз или ручаат во Истанбул. Затоа доколку барате интернационално искуство, не го трошете времето размислувајќи. Ова е вашата шанса. Може да ја проверите веб страната Salto Youth каде што можете да најдете информации за програмата Млади во Акција: www.salto-youth.net Можете да ја проверите и страната на YIAP каде ќе најдете информации за повеќе од илјада проекти низ цела Европа и некои земји на другите континенти: http://ec.europa.eu/ youth/. Можете исто така да го контактирате Volunteer Centre Skopje (cf. contact p.3). Ние сме тука да ги искорениме вашите сомнежи и стравувања и да ве посоветуваме.

PROGRAMI TË RINJTË NË AKSION

Sonia Garrido Faria

Programi Të rinjtë në Aksion është e bërë duke menduar për të gjithë të rinjtë në Evropë. Qëllimi është që të promovohet aktiviteti për vetëdijësim, solidaritet dhe tolerancë. Programi përbëhet nga projekte të ndryshme pa marrë parasysh racën, religjionin ose statusin shoqërorë të njerëzve të ri në Evropë.

Y

IAP ka më shumë fushëveprime si që janë: Youth for Europe, European Voluntary Service, Youth in the World, Youth Support Systems, and Support for European Co-operation in the Youth field. Të gjitha këto aktivitete shërbejnë për edukimin joformal të njërëzve qw janw të kyqur. E rëndësishme është që pjesëmarrësit e këtij programi që punojnë nuk gjykohen, notohen ose diskriminohen.

Disa nga të rinjtë janë ose jetojnë me pritje negative. Besojnë se mundësitë më të mira i kanë vetëm njerëzit e pasur dhe ato me shumë kontakte. Mirëpo si do që të jetë, ato gjithashtu besojnë në një botë më të mirë, se edhe atyre mund tu ndodhë ndonjë punë e shkëlqyer.

Një nga përparësitë e këtij programi është të mësohen gjuhë,

Mbresat dhe njohuritë e përfituara nga ky projekt definitivisht do të kenë ndikim të madh në jetën tuaj. Në përfundimin e të njejtit, do ta keni ndjenjën e zgjerimit të vetëdijsimit, tolerancës, proaktivitetit dhe idesë së përmirësuar se çka në fakt është Evropa. Mos i shmangeni kësaj mundësie.

Me përvojën tuaj në YIAP njoftoni njerëz të cilët do ti fusni në listën e shokëve ose kolegëve tuaj dhe do kontaktoni me ta përderisa ata janë duke ngrënë drekë në Paris apo darkë në Stamboll.

Prandaj nëse kërkoni përvojë ndërkombëtare, mos e harxhoni kohën duke menduar. Kjo është mundësia juaj!

Mundeni që ta vizitoni ëeb faqen Salto Youth ku do të mund të gjeni informata për programin Të rinjtë në Aksion: www.saltoyouth.net Mund ta kontrolloni edhe eb faqen e YIAP ku do të gjeni informata për më shumë se një mijë projekte në mbarë Evropën si edhe vende në konitnentet tjera: http://ec.europa.eu/youth/.

Gjithashtu mund ta kontaktoni edhe Volunteer Centre Skopje (cf. contact p.3). Ne jemi këtu që ta çrrënjosim dyshimin dhe frikën tuaj si dhe t’u këshillojmë.

17

TE RINJT TE EUROPES

Nëse të rinjtë udhëtojnë nëpër Evropë do të jetë më lehtë për ato që të kuptojnë si edhe të luftojnë për të ardhmen e tyre.

Besimi tek Bashkësia evropjane nuk është vetëm për kufijtë politik dhe ekonomik. Me rëndësi shumë të madhe është që të ruhet ana njerëzore e kësaj bashkësie. Dhe gjithsesi nuk është Utopi. Midis viteve 2007 dhe 2013 UE do duhej të ndajë rreth 885 milion Euro me qëllim të rritjes së mundësive të të rinjve të cilët duan të jetojnë në vendet e huaja.

njoftimi me shtete dhe kultura tjera. Gjithashtu YIAP mund të jetë pauzë e dobishme para ose pas fakultetit, në rastet kur të rinjtë nuk kanë vizion për të ardhmen e tyre. Disa herë ato ndjehen të habitur dhe nuk dinë nga cila rrugë të nisen, kështu që YIAP mund të jetë e dobishme për përcaktimin profesional, jetën personale si dhe aftësitë intelektuale të tyre.

Youth in Action Program

Sonia Garrido Faria

Youth in Europe

18

The Youth in Action Program (YIAP) was built thinking about all the young people of Europe. Its aim is to promote an active awareness, solidarity and tolerance. The program has a variety of projects, no matter what race, creed or social status of the young people of Europe.

T

he YIAP has 5 different Actions: Youth for Europe, European Voluntary Service, Youth in the World, Youth Support Systems, and Support for European Co-operation in the Youth field. All of the Actions serve for non-formal education of the people involved. The important thing is that participants of the program can work with no judgment, evaluations nor discrimination.

sion, personal life and intellectual skills.

If young people travel all around Europe, for them it would be easier to understand it and struggle for its future. Believe in Europe unity is not only about politics and economic borders.

It is important to hold the human side of this big community.

And it’s not only an Utopia. Between 2007 and 2013 EU is supposed to give away around 885 million EUR for the opportunities of the young people that want to live abroad.

Then with a YIAP experience you would add some precious friends to your contact list of your block mates, colleagues and friends from school. Maybe while one of them is taking a breakfast in Paris, another is having lunch in Istanbul.

Sometimes young people live with their negative expectations. They believe that the best opportunities are intended for the rich or for people with meaningful contacts. However, they also believe in a better world, and that positive things could happen to them.

You can check the Salto Youth website, where you will find more information about Youth in Action program: www.saltoyouth.net

Some of the advantages of this program are to improve languages, get to know other countries and cultures. YIAP could also be as a useful break before or after the faculty time, in case when the young people don’t know what they want in their future. Sometimes they feel confused which road to follow, so YIAP could be advantageous for their future profes-

The memories of the project and knowledge gained would definitely have enjoyable impact for your life. In the end of it you would definitely have the feeling of awareness, tolerance, pro-activity, and a better idea about what Europe is.

Don’t miss this opportunity.

So if you’re looking for an international experience, do not spend more time thinking. This is your chance!

You can check the YIAP website, too. There you will find information about more than one thousand projects in all Europe and some countries in other continents: http://ec.europa.eu/youth/ You can also contact Volunteer Centre Skopje (cf. contact p.3). We are here to help you in your doubts, fears and to give suggestions.

Specijalen Den \oko Bukanovki 10-ти Октомври беше специјален ден за децата од Домот за деца без родители “11-ти Октомври”. Каква симболика, нели? На ден пред нивниот патронен празник, беше организирано официјалното предавање на гарнитурите за седење, кои беа купени од средствата собрани на хуманитарниот концертот одржан на 11 Мај 2008 година, во организација на “Волонтерски Центар Скопје”. На примопредавањето присуствуваа претставници и волонтери од “Волонтерски Центар Скопје “, г-ца Софија Златанова, една од коорганизаторите на концертот, директорот на домот “11 Октомври”, како и останати уважени пријатели и вработени во центарот. Среќата на децата беше неизмерна. Насмевката на нивните лица беше вистинската сатисфакција за сите нас, кои беа дел од организацијата на хуманитарниот концерт...

Special day Gjoko Vukanovski

The happiness among the children was enormous. The smile on their faces was the real satisfaction for all of us, which took part in the organization of the humanitarian concert…

Ditw specijale Gjoko Vukanovski 10 Tetori ishte ditw speciale pwr fwmijwt nga Qendra pwr fwmijw pa prindwr “11 Tetori”. Cfarw simbolike, apo jo? Njw ditw para patronatit tw tyre, u organizua ndarja oficiale e garnaturave pwr tw ulur, tw cilat u blenw nga para e mbledhura nga koncerti humanitar I organizuar mw 11 Maj 2008, nw organizatwn Qendra Volontere Shkupw”, zonja Sofija Zlatanova, njwra nga koorganizatorwt e koncertit, drejtri e qendrws “11 Tetori”, si dhe personat e tjerw tw kycur nw kwtw qendwr.

Gwzimi I fwmijwve ishte tepwr I madhw. Buzwqeshja nw fwtyrat e tyre ishte njw statisfaksion I vwrtet pwr tw gjithw ne, qw ishim pjesw e organizimit tw kwtij koncerti humanitar…

19

Youth in Europe

10th of October was a special day for the children from the home for children without parents “11th of October”.

What a symbolic, wouldn’t you say? One day before their official celebration, there was an organized handover of the sitting garnitures, which were bought from the money raised on the humanitarian concert that took place on 11th of May 2008, in organization of the “Volunteers Center Skopje”. On the handover were present volunteers and representatives from the “Volunteers Center Skopje”, Miss. Sofija Zlatanova, one of the coordinators of the humanitarian concert, the director of the facility of “11th of October”, and other guests, friends and employees in the centre.

Каде

? о т Ш , Ко га ,

т Концер Узеда

ција мам Егзиби А е т ф и ја Ч лерија Галери лната га Национа тоа е

с емиња а. Дене ешни вр ска Бањ огу уметнички р у Во дамн Т а л мн је би уру) од а видите е само во Скоп ожете д и скулпт орови с м б и з е ж д ја т е е т а о и к р д в ц н о акедони ики, мест lla. О анк бе ани со М кони, сл з и ок и Ste а рок т.е пост п ја а р р ( и н в ц о и и т о ја п б о р и е т и б л ра егз Кас ои с ја з Сици Клубот етници к гославија.Оваа и, а родукци м н н т о у о н в д к у и а г И а а р о в г к а н у т о у м кра настап шна Ј ви и т атанија е о К е н л и ќ а е а д р д т ј о о о о р ја у П к д бен своо колк и, Сп т или Узеда, Узеда е ја шири ски војн а на не т . а н и е д е и в c в е о л р a С з е в Н C У д е м т о т е a е п роти у две vann 14 Но момен или Сп и чка Gio а та помеѓ н Од овој н с ч ја . о и е е о ја н л п т т и з њ е е л а а а и м р и в т У Сиц ејзина вниман изразу тавува н с е т о и е о т е с б р о . и о п к н т , д е р т ос 0В Моде енергија знае да го при ното постоење а. Всушн ост во 2 ја ажувањ нив истот та Уметн р р а т а а к с т н с И и н г е о ciola ко м д о е a с а Маке та.За вр Giovann кт кој азлични форми н публика уваат р а во која ја нивен прое зеда з ж у а а к п и р ја болка од авто кт У прави направи ивните ата со ја вој прое otta на н н о il и . ј T и ар д а а а л р а o р е к т г n т о а o Дел лександ е од i. И п умот С Agusti ете крад вач на Лото од А чини на Д чен Bellin сцената со алб је : е п и р о и а к р н С о а а е т с од и н беш еја и ја на , емов, Пр Различн оја турн ра и се врати Белград р и др. Симон Ш а се на св , д ас се иг б во 2006 а г а е д о р р е к а г з е К а И н З и , а о к ј и н с с ата а н и в р е р д т о к б и о е н (по доп Ива ( Цв н потре Оваа г местата јдете во ако во ња се у о к а д аш д в г и о а у о ц з д к и о а е л е н р н б т з и е ед ките о иков,а о може с ч т и р ш р е т е П е д м н е . а еб на. зеда Душа со гео Линц) к е употр 71 ) на речена У ја 9 а и 1 н ц а тна к а т н а и р ја т абс Град со живо енерги ортрети оголема т на п п о с и ч а и и а ч т н 0 к с а 2 па 008 , ер Чи рикаж 2 п м / и е 1 р с 1 п / а : 4 т к е а 1 о а т овек и се н ога: eband Исто т Ако оди ки или Ч ко што астро К ce.com/uzedath с а в К к е б и у г ја л р и К о стор мир Ге Каде: .myspa . д Влади p://www уновски Чевли о Web: htt Спасе К д о а т а н Месечи те: ам Ако оди ифте Ам к лерија Ч а неделни Г о П н е в Каде: с о н ) е и д т ј еко уден Кога: С Ден ( ст Ден, 20 0 / 5 k : з .m е Вл .com p://ngm k Web: htt ccfskopje.edu.m @ je p o ccfsk

т Концер a ol а долго Аl Di Me е и треб layer, н ја о к на r P

20

чност от Guita ola е ли магазин ветот. д е р о Al di Me п ти во С С с . и е р а њ т а и в г у те кога ите претстав најдобр во 70ти д а о в у н н е ч д о зап f the Mid тој е е иера ја м Land o на звук р у а б К л а а в т р сач Своја виот п е 21 но stа и него неговит psy, Chri д y излегув о G и t о n к a е g Н le во .

E n е , u Sun ванит night S Midnight ајпрода н e та а th а в а f о н o г а е а н (Land ts) ст Време н ч, ter nigh а а в З in у .

W д а е т , в а s з ma соло и з музик о е м s Џ а o с а rl е н a с се C е бе полето ера тој н ичари како што и n р h а o к J а , к ) музич n Life со муз тка е и mopolita r Trio). Во s о o б а C р ( о с n во ita Aguti ( the Gu Peo Alfonsi , Leonid de Lucia д Santana о o н c а a P в у hlin друж Mc Laug биде при е ќ la o e Скопје M зичари. му и г у р д и 08 6/11/20 Кога: 1 : е т а и л д а о С Ако ална Универз hp Каде : e/index.p /new-sit m o .c la Web: o e ww.aldim http://w

Книга ника а к л а Б ц Амам в Баја ладисла

е а р у В т итера писател лкаска л а а Б к и а т н а а Срскиот д а лк к на нагр ела Амам Ба уката добитни дл нов О а . т г а а в о Архипел за нег мври и о о т к од О рана публици сена во првата ата се а наград не беше до доделувањето н пје. Книгата ат , Ско за првп иватни кедонија а М о ија ,,Пр в н о а д е ж к р а д о М о така ретстави јана Дирјан ист ваа која ја п л и ада. О `` од Л за нагр к. Светови а и з н а ја р омини глиски беше н реведена на ан еп Новела ајац Име ате: дислав Б а Ако чит л В : р ка авто Балкани Име на та: Амам а г и н к на

h W ? t a h W t Concer Uzeda

. . . ? e r e en? Wh

t Concer a ol ot need Al Di Me at does n layer th n o rs f pe ar P

kind o the Guit the ola is the rding to o c c A arists in Al Di Me . n oductio best guit 70s, when tr e in th rt g o f n o h e 19 a lo as he is on s can be carrier in out. agazine, ze d a , rted his n came ese word U M u h ta s S T d t . s n a h a a ll h b ig te n la k S id o n jazz e d M u t n M p s e a . e ck postof th o ve m the b world Sicily, ro rock or tro on N um Land e one of s rer lb a m a e C a fo c n t b a e o n rs b lu , o fi ti his the C atania Meola twenty C in e is g m introduc h in ti in f y 7 f y o o 8 p la e y 9 en in 1 l be p ant G s In length ck players. Som a has be founded un, Eleg which wil d s S t e a s z t e w h U ro h ig t a z ig n n z d a h U ze ome the e Mid vann and ja ber 14. m this m la and of th Nights) became inger Gio s L o ro ( e F d s M a . . g y r le n il e in o s ic r nti h it care cord city in S nce atte musical ergy, wit as: Winte ith ts audie g the en Cacr Christm z field. During his lso cooperated w d o n a k a spreadin ho really attrac re a ), z b t 0 ja u 8 a b 9 in 1 , d w their orks r in a ha selling Cacciola a made c e U ze d de solo w os Santana (tou n n tt a h o o te m il J is T r x ly o e o n a n o , p s not Life) e Carl gostio pite se n k A s li ta e During it li s ts D r o n s a p i. ri ia it o a in ic Cosm he Gu d Bell h guit e althe mus (record record T was calle to stage with th ciola wit ( n h ti m ic ía u c o h g c u A w c L ct, de ck lso a ir tour Leonid own proje Uzeda came ba and Paco Meola will play a is on the n a li d h e g z , u t b U a . c r re ns cert Mc L rate proje in 2006. This yea es (besides Zag r musicia opje con lac and othe lla o). In Sk ith a p i ri w s te T e n S h o th c lf m u f A u o b e in to y Peo pje is on re you can get panied b and Sko e h w ) z . in a , L /2008 d U ze d Beograd n: 16/11 : e o rgy, calle h g e n W u e o f ll y o If l Ha stream Universa ex.php 8 p.m.

Where: , 8 0 0 2 -site/ind / w 1 e 1 n / / 4 1 m : o o: en: la.c Web and If you g tro Wh .aldimeo edatheb Club Cas p://www .com/uz : e tt c e h a r p e s h y W .m p://www Web: htt

tion i b i h x E llery a G m a ry in Čifte Am nal Galle

Book nika a k l a B Hamam has won v Bajac

the BalBall Hamam ladisla e V v o r n t te ri is h w for ion abou Serbian re award he decis T tu . it ra g d la te n li e a kanika

by Arhip October ublished cerweek in kanika, p ade in the first a award Balkanik m epe R s a . th w je n t p e tha in Sko me wh , ti ia t n rs o fi , d s e orld by Mac was the place in Private W k k rd o o o to b y e nika awa emon ia, th for Balka anslated Macedon d g te n a ti in n e m tr res as s no Worlds w irjan, wa Liljana D he novel Private T this year. , too. h s li g n E into

o g of Nati place e buildin y it is a th a s d e o T m . ti r th at is, e a b th rm ( h fo In s of art e Turkis rk th o y s w a w w kno ) of man Skopje an get to gs or sculptures . c ia u v o la y s o where er Yug drawin , rm s g fo n r ti ra o ain ia s e ve l icons, p Macedon ed into to id d iv , d te la is orld Wars artists re nent exhibition e two W th h a n rc e a rm e e e ew S The p rt Betw Toward N oIcons, A r d . o e e c i. n a , io M s s f part s o pres odern Ex ws different form ry. o tu Toward M h n s e c it l, th rera the 20 es. In ge ry art in ra o p m te stories: nian con various ll te rs n by Siautho e Garde nd their re T a ar s le p rk p o Aleksand the A The w eller by g from sS in re ll t p ti e x k S e ic d f Chil ay s o ttery T w o L te , v ora o e a g p m Dis ith mon Še dar, etc. played w ra a is g K n it iri k e s s w etime Ivanov v (Flo s sed: som Dušan Perčinko y u a w re t a c a sion abstr like s re e o p o a m h ls s – a s are times metrical fe storie ), some li 1 e 7 r9 o m e 1 o G s , garden rtraits of aner by Vladimir ssion. Po le Moon. of expre otblack C nd his Man and o B . e i. , a exhibited Spase Kunovski or gievski, ry of nal Galle o ti a N ( : o ery If you g am Gall Čifte Am Where: ia) o n d ay s nts) Macedon ry day except M N (stude e v or 20 DE , N When: e E D 0 ch: 5 How mu //ngm.com.mk/ p: tt h : Web

ead: If you r Bajac Vladislav Balkanika Author: m a e: Ham Book titl

21

pa

we i @ a v tu

iveewe

Indre Zdan ^iute 25 септември е долгоочекуваниот ден, ден со еуфорична атмосфера. Многу луѓе од балканските земји дојдоа со надежи и соништа. Сето тоа бeшe присутно и се чувствуваше во воздухот. Будва беше најпосетеното место во Црна Гора. Тој ден градот беше полн со туристи, репортери, камери, сонце и, се разбира, музиката на Мадона. Исто така, и членовита на “VOICES” беа таму.

И

змината напорна ноќ со автобус од Скопје до Будва, со само неколку часа спиење. Долго време чекање на граница и неизвесност за тоа како ќе биде утре. Времето и временските услови, како и местоположбата на градот, ни го наметнаа прашањето : костим за капење или палто ќе биде потребно. Луѓето со изморени лица се гледаа меѓусебно за врема на паузата. Ова беше само почеток на авантурата во Будва. И покрај тоа, утрото зазори и започна денот, денот каде што се очекуваше да започне концертот во Црна Гора. Сонцето изгреа во околината на големите планини ,а дрвјата беа со есенски бои. Во боите на есента, мирно спиеја и уредните мали села. Музиката на Мадона се слушаше во автобусот, која целосно ја смени атмосферата што беше одлично за почеток. И ние сме тука во Будва, едно од најпосетените места на Црногорското приморје, како и еден од најскапите и најлуксузните градови во Црна Гора. Имаме цел ден пред вечерашниот настан погоден за привлечен одмор, да се разгледа градот и да се оди на плажа. Шоуто

22

на

Мадона

требаше

да

започне во 21часот, но и покрај тоа, главната улица на Будва беше речиси празна уште околу 16 часот, што претставуваше молк пред бура. Автобусите, минибусите, пешаците се движеа по улиците од 17 часот, кој беше причина за енормниот сообраќаен метеж кон плажата “Јаз”, каде што се одржа концертот. Само метеж и превозни средства имаше каде и да погледнеш. Повеќе од 60 000 гледачи, повеќе од 400 акредитирани репортери, камермани и фотографи. Ти мора да бидеш таму и да го видиш сето тоа за да го почувствуваш и доживееш. Младиот шведски пејач Робин беше специјален гостин кој ја загреа атмосферата. Околу 21 часот, Мадона слета со хеликоптер и нејзиното шоу започна со неколку песни од нејзиниот нов албум. Таа, исто така, ги пееше и нејзините стари хитови проследени со танцувачка група, шоу на шпански гитарист, впечатливи светлосни ефекти и спектакуларни костуми. Толпата само што не полуде за време на познатите “Give it 2 me”, “Hung up” и други. И покрај студеното време, атмосферата на плажата Јаз беше екстремно жешка за тие два часа, се додека хеликоптерот не ја однесе Мадона од таму од каде што дојде. По завршувањето на концертот можеше да се види толпа фанови на Мадона. Останаа смрдливи тоалети, лименки од пиво расфрлани насекаде. Улиците повторно беа исполнети со метеж. болка во нозете, главоболка Следното утро резултираше со болка во нозете и главоболка, и секако, тоа е неизбежно по настанот како овој. Всушност, концертот на Мадона, со двомесечна рекламна кампања, беше еден од најголемите настани во регионот реализиран до сега. Дефинитивно, ова е најдобрата забава во септември во Црна Гора.

tim dhe jetesë ë h Ud

Indre Zdanciute

25 shtatori është dita e shumëpritur, ditë me atmosferë euforike. Shumë njerëz nga vendet ballkanike erdhën me plot shpresë dhe ëndrra.E gjithë kjo ishte e pranishme dhe ndjehej edhe në ajër. Budva ishte një ndër vendet më të vizituara në Mal të Zi. Atë ditë qyteti ishte plot me turistë, reporterë, kamera, diell, dhe kuptohet me muzikën e Madonës. Gjithashtu aty ishin edhe anëtarët e “VOICES”.

Kalimi i një nate të lodhshme me autobus prej Shkupi deri në Budva me vetëm ca orë gjumë. Pritje e gjatë në kufi dhe gjendje në pritje për atë se si do të jetë të nesërmen. Koha dhe kushtet kohore si edhe vetë pozita e qytetit na e imponuan pyetjen: çka do të jetë e nevojshme? Kostim për larje ose ndonjë pallto?

Njerëzit me fytyrë të lodhur gjatë kohës së pauzave shikoheshin në mes veti. Kjo ishte vetëm fillimi i aventurës në Budvë.

Dhe përpos gjithë kësaj mëngjesi agoi dhe filloi një

ditë e re, ditë që pritej të fillonte koncerti në Mal të Zi. Dielli shëndriti në rrethinën e maleve të larta, ndërsa drunjt ishin të veshur me ngjyra vjeshtore. Në ngjyrat vjeshtore qetë flinin edhe fshatrat e rregulluara mirë. Në autobus dëgjohej muzika e Madonës, e cila komplet ia ndryshoi atmosferën busit, gjë e cila ishte e shkëlqyer sa për fillim. Dhe mbi të gjitha, ne jemi në Budva, një nga qytetet më të vizituara në bregdetin malazes, si dhe një nga qytetet më të shtrenjta dhe më luksoze të Malit të Zi. Përpara ngjarjes së mbrëmjes në disponim e kemi gjithë ditën e cila është shumë e përshtatshme për një pushim tërheqës, të vizitohet qyteti dhe të shkohet në plazhë.

Shou i Madonës duhej të fillonte në orën 21, mirëpo megjithatë rruga kryesore e Budvës thuaja që ishte bosh rreth orës 16, gjë e cila paraqiste heshtjen para stuhisë. Autobusët, minibusët, këmbësorët lëviznin nëpër rrugët nga ora 17, gjë që ishte shkak për paraqitjen e ngarkimit të madh në komunikacion kah plazhi në Jaz, vendi ku u mbajt koncerti. Ku të shikoje skishte gjë tjetër pos mjeteve të transportit dhe ngarkimit rrugor. Më shumë se 60 000 shikues, më shumë se 400 reportues të akredituar, kameramanë dhe fotografë. duhej patjetër të jesh aty për ta shikuar këtë që ta ndjesh dhe përjetosh!

Këngëtari i ri suedez Robin ishte mysafir special i cili e nxehu atmosferën. Rreth orës 21, Madona ateroi me helikopter dhe shou i saj filloi me disa këngë nga albumi i ri. Ajo gjithashtu i këndonte edhe hitet e saj të vjetra të përcjellura me grupe vallzuese, shou i kitaristit spanjoll, efekte vizuele mbresëlënëse dhe veshje spektakulare. Publiku vetëm sa nuk u hutua gjatë hiteve të njohura “Give it to me”, “Hang up” etj. Edhe përpos kohës së ftohtë, atmosfera e plazhit Jaz ishte ekstra e nxehtë gjatë atyre dy orëve, mirëpo e gjithë kjo deri në momentin kur erdhi helikopteri dhe e dërgoi Madonën atje prej nga kishte ardhë.

Pas përfundimit të koncertit mund të vërehej gjithëandej një numër i madh i fansave të Madonës. Mbetën vetëm mbeturina të qelbura si dhe kanaqe të birrave të hudhura kudo. Rrugët sërish ishin përplot me trafik.

Dhimbja e këmbëve, kokëdhimbje. Mëngjesi i ardhshëm rezultonte me dhimbje të këmbëve dhe kokëdhimbje, mirëpo kuptohet kjo është e pashmangshme pas një ngjarjeje të këtillë.

Në fakt, koncerti i Madonës, me publicitet 2 mujor, ishte një nga ngjarjet më të mëdha në regjion i realizuar deri tani. Definitivisht, ky është ahengu më i mirë i shtatorit në Mal të Zi.

23

ing an l l e v Tra

d living

Indre Zdanciute

25th of September was a day of anticipation, hopes and dreams hovering in the air for a lot of people from the Balkan countries. Budva resort in Montenegro that day was full of tourists, reporters, cameras, sun and, of course, the MADONNA music. And VOICES was there, too!

H

ard night in a bus from Skopje with merely couple of hours of sleep. Long time waiting in the customs. Uncertainty of how it all will be tomorrow.

Raising questions about the weather: swimming suit or jacket will be needed? People with tired-looking faces looking at each other during the smoking breaks. This is how the adventure in Budva was beginning.

Nevertheless, a beautiful morning of the concert day has dawned in Montenegro. Sun was rising surrounding the big mountains, autumn-colored trees and tidy small villages. Madonna CD was put on in the bus, which totally changed to atmosphere as if something great was about to begin. And here we are in Budva, one of the most expensive, the most luxurious, the most scenic resort on the Adriatic coast! Still a whole day before an evening event – for taking some rest, discovering the city and going to the beach.

The Madonna show was supposed to begin at 9 pm, however, the central street of Budva was almost empty at around 4 pm, ‘silence before the storm’.

Numerous buses, minibuses, cars, pedestrians went out to streets at five, which has caused enormous traffic jams towards the Jaz Beach direction, where the concert took place. Only crowds and vehicles ev-

24

erywhere you look… More than 60 thousand spectators. More than 400 accredited reporters, cameramen and photographers. You just have to be there to feel that!

Young Swedish singer Robyn was a special warming up guest and did her job well. At around nine Madonna flew in with a helicopter and started her show with some songs from her new album ‘Hard Candy’. She was also singing the old hits, followed by the dance performance, Spanish guitar show, impressive light effects and spectacular costumes. The crowd just went crazy during the famous ‘Give it 2 me’, ‘Like a prayer’, ‘Hung up’ and others. Despite the cold weather, atmosphere in Jaz Beach was extremely hot for at least 2 hours… Until the Madonna’s helicopter went back to where it came from.

A lot of Madonna fans after the concert, smelly toilets, cans of beer everywhere, crowded streets again, pain in legs, headache the next morning, that is all inevitable after an event like this. In fact, the Madonna concert with the two-month advertising campaign was one the biggest event in the region of the Southeastern Europe realized up to now. And after all, definitely the best September party in Montenegro.

VOICES team is looking for new members! ting?

Would you like to acquire new skills in journalism and repor Writing and photographing? meet new friends not only Would you like to try to work in an international team and from Macedonia but from all Europe? ts and seminars here in MaceTo be involved in creative and fun youth exchange projec n language skills? donia and also in other countries? To improve your foreig search for interesting events VOICES team is looking for the new members, who would ities in Skopje. and write and translate articles about youth life and actual yahoo.com and we will If you wish to participate write us to vcs_contact@ meet you! ..........................

........................ ................................................................................................ narstvoto i reportestvoDali saka{ da se zdobie{ so novi ve{tini vo novi toto? Pi{uvawe i fotografirawe? prijateli,

nalen tim i da zapoznae{ novi Dali bi sakal da proba{ da raboti{ vo internacio ne samo vo Makedonija tuku vo cela Evropa?

Exchange proekti i seminari vo Makedonija Da bide{ vklu~en vo kreativni i interesni South i vo dr`avi {irum Evropa? i?

Da gi unapredi{ svoite ve{tini kon stranskite jazic interesni nastani, pi{uvawe i statii za VOICES timot bara novi ~lenovi, koi }e ista`uvaat te kako i aktuelnostite {to se slu~uvaat preveduvawe, vo koi se zboruva za `ivotot na mladi vo Skopje.

u~estvuva{ pi{i ni na e-mail adresata: vcs_contact@yahoo.com, i nie ke te zapoznaeme!

Ako saka{ da

.................................................. ................................................................................................ etari dhe reportues?

Dëshiron të fitojsh aftësi të reja në gaz Shkruarje dhe fotografim? ëz të ri, jo rnacional dhe të njohtohesh me njer Dëshiron të punojsh në skuader inte Europën? vetëm në Maqedoni por edhe në gjithë t dhe resante,pra ne youth exchange projekte inte Të jesh I kyqur në pjoekte kreative dhe në Europë? seminare në Maqedoni si dhe ne shtetet ë?

Ti përvetësojsh aftësit e tua në gjuh nte, duke ri, të cilët do të tregojn ndodhi interesa VOICES skuadra kërkon pjesëmarës të ale në aktu dhit ndo rajn për jetën e të rinjve dhe shkruar edhe përkthime, ku do të shku Shkup.

n: kyqesh shkruaj në e-mail adresë detalisht! më tojm vcs_contact@yahoo.com, dhe ne do tju njoh

Nëse dëshiron të

............................................

................................................................................................

CAMO PA AJTE

3A EK !!!

Laora Balesteros Alonzo i Gijermo Garsija Torijos

Da, Xek `ivee tuka, vo centarot na gradot Skopje. Toj doa|a od ju`niot del na Soedinetite Amerikanski Dr`avi i saka da ni ponudi pab so pove}e mo`nosti za u`ivawe, zapo~nuvaj}i so mirni aktivnosti, a zavr{uvaj}i so visoko duhovno vreme vo sofisticirana atmosfera.

“G-din Xek” e ime dovedeno od Jasper Newton “Jack” Daniel, koj e roden vo Tenese Stejt, vo Soedinetite Amerikanski Dr`avi. Toj e osnova~ na Jack Daniels, brend na viski, koj e me|u najdobrite i najpoznatite vo svetot, koj, isto taka, ima kvadratna ambala`a i e so crna, temna etiketa.

Zna~i, ovoj pab e presvrtnica vo gradot Skopje, a voedno e i vistinsko svetsko mesto.

izbor na pijalaci, razli~niot vid na viski (Xek Daniels 180 den.) kokteli, kafiwa, piva (Skopsko 90 den.)....

Toj e otvoren od ranite utrinski ~asovi se do polno}, kade {to “G-din Xek” ti dava mo`nost za dobra relaksacija i opu{tawe, sekoga{ so star klasi~en rok. Vo ranite utrinski ~asovi se do pauzata za ru~ek, ili pak po napornoto rabotno vreme ili pak studentski den, bi mo`elo da u`iva{ vo vremeto i da se odmori{ na nekoj od nivniot mebel, da razgovara{ so svoite prijateli, da se odmori{ sam, ili pak da ima{ nekoj biznis sostanok. Koga no}ta }e pristigne, “G-din Xek” zapo~nuva so dobra zabava, a dru{tvo }e ti pravi golemiot

“G-din Xek” e rasprostran so blagi svetilki, kade {to mo`e{ da si izbere{ nekoja od masite vnatre ili pak nadvor, so udoben mebel i stol~iwa. Isto taka, ima golemo mesto za igrawe, so `iva muzika, so posebnosta na “G-din Xek” od ostanatite mesta vo Skopje, so ekspeditativni i dobri raboti - kompletna ponuda za edna prijatna ve~er.

Pove}eto poznati makedonski bendovi svirat sekoj ~etvrtok i nave~er za vikendite kako {to se: Pan Faldor, Hepi Bend, Elena Petreska, RNC Bend i.t.n.

Ako saka{ da pomine{ prijatna ve~er vo pab so amerikanski stil, so golem izbor na viski, “G-din Xek” e za tebe.

Iformaciji Za rezervacii za nekoe slu~uvawe ili pak za bendovite koristi go veb sajtot: Adresa: Dimitrija ^upovski bb Rabotni ~asovi: Ponedelnik-sabota:8:00-24:00, petok: 8:00-1:00, sabota: 8:00-1:00 Kontakt: Telefonski broj: +389 2 32 31 999 Mail; : info@mrjack.com.mk Veb strana: www.mrjack.com.mk

26

Place

JUST ASK FOR JACK

to Be

Laura Ballesteros Alonso and Guillermo Garcia Torrijos

Yes, Jack lives here, in the centre of Skopje, he comes from the Southern USA to offer us a pub with alternatives for joy, starting with calm activities, finishing with high-spirited time in sophisticated atmosphere.

Mr. Jack takes its name from Jasper Newton “Jack” Daniel, who was born in Tennessee State in the USA, and was the founder of Jack Daniel´s – brand of whiskey which is among the world’s best and famous for its square bottles and black label. Thus, the pub is turning the city of Skopje into a real cosmopolitan place.

Open since early morning till midnight Mr. Jack gives you the opportunity to have a good time, always with old classic rock music. In the first morning hours, during your lunch break, or after the hard working or studying day, you can enjoy the time and rest in nice sofas, talk to your friends, relax alone, or have a business meeting. When the night comes Mr. Jack restarts, and a great party begins accompanied by a large choice of drinks: different kinds of whiskeys (Jack Daniels, 180 DEN.), cocktails, coffees, beers (Skopsko, 90 DEN.),...

Moreover, famous Macedonian bands play there on Thursdays and on weekend’s nights: Pan Faldor, Happy Band, Elena Petreska, RNC Band, etc.

Mr. Jack is spacious with soft lights, you can choose between indoor or outdoor tables, all with comfortable sofas and chairs.

There is also a large dancing place, live music, which distinct Mr.Jack from other places in Skopje, and it has an efficient and nice staff, - all for offering you a pleasant evening.

Information For reservations, for the events and bands at Mr. Jack, use their web site.

Adress: Dimitrie Cupovski bb Working hours: Monday-Sunday: 08:00-24:00, Friday: 08:00-01:00, Saturday: 08:00-01:00 Contact:

Number: +389 2 32 31 999 Email: info@mrjack.com.mk Web page: www.mrjack.com.mk

If you want spent a pleasant time, in an American style pub with a large choice of Whisky, Mr Jack is for you.

VOICES REMINDS YOU TO DRINK RESPONSIBLY.

27

Seks, REklami i ba @ a od r P Јули Амадеу Ариас и Бурдеос

Seksot i gradot

28

Во денешно време, сексот често се употребува како средство во светот на маркетингот. Ова не е мистерија, туку факт дека сексот ги продава производите. И тоа не е ново откритие. Уште пред започнувањето на улогата на рекламите, сексот беше искористен на еден или на друг начин. Кога зборуваме за секс, секогаш не се мисли на сексуален однос. Исто така, тоа може да биде сензуална слика на маж и жена.

А

лкохол, цигари, облека, колачи.... листата може да биде многу долга. На пример, рекламите за чоколади,

во најголем број, се поврзани со сензулни приказни. Имаме два интересни спота во врска со ова:” Корона” и “Валор”. “Корона” е украинска фирма. Словачката актерка Андреа Керестесова е главниот лик на една популарна реклама на оваа компанија. Таа кине лист од цветот маргаритка, на балкон, за да дознае дали нејзиното момче ја сака или не ја сака, т.е. вели: “Ме сака, не ме сака”. И на крајот, кога го откинува и последниот лист, таа открива дека не ја сака и почнува да го вкусува чоколадото. Потоа, таа ги фрла листовите од маргаритката во воздух и го гледа нејзиното момче долу на улицата. Тие се бакнуваат и сето тоа е поради чоколадата ! Шпанската компанија “Валор” го споредува првиот сексуален однос со моментот на вкусување чоколадо. Слоганот на рекламата е: “Задоволство на возрасните”. Една тинејџерка седи сама дома и јаде чоколадо во дневната соба. Одеднаш, нејзините родители влегуваат во собата и тогаш нејзината мала сестра брзо ослепува. За оваа млада девојка ова е “премногу” .

Понекогаш, рекламите одат подалеку и телевизиските канали во некои земји, ги цензорираат рекламите поврзани со сексот. Можеби ова не е проблем за компаниите што се обидуваат да ги продаваат своите производи бидејќи кога е нешто забрането, луѓето зборуваат за тоа многу повеќе и рекламата има поголемо влијание. Посебно, кога тоа е распространето со веб сајтот Youtube или Daily Motion . Една таква реклама беше за промоција на пивото “Guinness”. Рекламата почнува со шише од пиво што се движи. Камерата се движи бавно и може да се види гол грб на жена што служи како маса. Се појавува една рака, го зема шишето и го става на грбот на жената што нечујно се движи.... потоа една половина е на другата страна, а една третина одоздола. Што прават тие ? Одговорот е очигледен. Во секој случај, со повеќе или помалку полемики, денес сексот е и ќе биде еден од наједноставните и ефективни продавани теми. А, денес, кој не е заинтересиран за секс на еден или на друг начин?

Korona http://es.youtube.com/watch?v=XkAjVViTNoM Valor http://www.youtube.com/watch?v=Tw0W0pIqGkk Guinness http://www.youtube.com/watch?v=_cw3HypkazA

SEKS, REKLAME DHE SHITJE Juli Amadeu Àrias i Burdeos

Në ditët e sodit seksi shpesh përdorte si mjetë në botën e marketingut. Kjo nuk është mister, por fakt se seksi shetë produktet. Dhe kjo nuk është një zbulim i ri. Edhe para se ta merë rolin kryesor tek reklamat, seksi ka qenë e përdorur në një farë lloj mënyre. Kur flasim për seks, cdoherë nuk kuptohet mardhënie seksuale. Gjithëashtu, ajo mund të jetë një foto sensuale e një mashkulli apo një femre.

klama fillon më shishe bire e cila lëviz. Kamera lëviz ngadal

Alkohol, cigare, veshje, kolace…. Lista mund të jetë edhe më

Në cdo rast, me më tepër ose më pak polemika, sot seksi është

e gjatë. Për shembull, reklamet për cokolat, në të shumtën e rasteve janë të lidhura me përalla sensuale. Kemi dy spote interesante te lidëura me këtë: “Korona” dhe “Valor”. “Korona” estesova është personazhi kryesor i nje reklami popullor të kësaj kompanie. Ajo këput gjjethe nga lulja margarita, në balkon, që të marrë vesh i dashuri i saj e do ose jo toes thotë: “Më do, nuk më do”. Dhe në fund kur e këput edhe fletën e fundit, ajo kupton se ai nuk e donë dhe ajo fillon ta shijoj cokolatën. Pastaj, i hedhë gjethet e maragritës në ajër dhe e shikon të dashurin poshtë. Ata puthen dhe gjithëcka është për shkak të cokolatës!

Kompanija spanjolle “Valor” e krahason mardhënien e parë seksuale me momentin e shijimit të cokolatës. Slogani i reklamës është “kënaqësi për të riturit”. Një tinexhere ri vetëm në shtëpi dhe hanë cokolatë në dhomën e ndejtjes. Përmenjëherë, prindërit e saj hynë në dhomë dhe atëherë motra e saj e vogël për menjëherë qërohet. Për këtë vajzë të vogël kjo është dicka “tepër”.

Ndonjëherë, reklamat dhe kanalet televizive tejkalojnë disa kufi, i cenzorojnë rekalmet e lidhura me seks. Ndosëta kjo nuk është problem për kompanitë të cilët mundohen ti shesin prodhimet e tyre sepse kur dicka është e ndaluar,njerëzit flasin për atë shumë më tepër dhe reklama ka ndikim më të madhë. Vecanërishtë, web sajti Youtube dhe Daily Motion.

Një rekalam e tillë ishte për birrën “Guinness”. Re-

si tavolin . paraqitet një dorë, e merrë shishen dhe e vendon në kuriz të femrës e cila pazëshëm lëviz… pastaj njëra nga gjysmat gjendet në anën tjetër , kurse pjesa e tretë është nga poshtë. Cka bëjnë ata? Përgjigjja është e shkëlqyer.

29

dhe do të jetë njëra nga temat më të thjesëta dhe efektive të shitura. Kurse, sot, kush nuk është i interesuar për seks?

Seks...

është firmë e Ukrainës. Aktorja slovake Andrea Ker-

dhe mund të shikohet kuriz të zhveshur femre e cila shërben

Sex, spots and sales Juli Amadeu Àrias i Burdeos

Sex and the city

30

Nowadays ‘sex’ is a very useful tool in the marketing world.

It is not a mystery to say that sex helps to sell the product.

And that is not a new revelation. Since the beginning of the art of publicity, sex was used in one or another way. When we speak about ‘sex’, it’s not always related to a specific sexual intercourse. It can also be the sensual image of men and women.

The Spanish company Valor compares first sexual intercourse

lcohol, cigarettes, clothes, perfume, sweets…the list can

Sometimes the publicity goes further and even the TV chan-

A

with the fact of testing the chocolate. The spot’s slogan is “adult pleasure”. One teenage girl is eating some chocolate at home alone in the living room. Suddenly her parents enter the room and then quickly blind the eyes of her little sister.

For this young girl this is “too much”.

be so long. For example, chocolate commercials are

nels in some countries censure polemical spots related to

mostly related to sensual stories. We have two interesting

sex. Perhaps this is not a problem for the companies trying to

spots about this: Korona and Valor. Korona is a Ukrainian firm.

sell the products, because when something is forbidden, peo-

The Slovak actress Andrea Kerestesova is the main character

ple speak about it even more and the publicity has a higher

of one popular spot of this company. She is plucking the pet-

impact. In particular, when it’s diffused on Internet websites

als of a daisy in a balcony to find out if he ‘loves or does not

like Youtube and Daily Motion.

love’, and finally when the last petal turns ‘does not love’, she starts tasting the chocolate. After-

One of this polemical commercials was the Guinness Beer

wards she throws the daisy

promotion. The spot starts with one moving bottle of beer.

petals in the air and sees

The camera moves away slowly and it is possible to see the

her lover down in the

naked back of a woman like a table. One hand appear, get

street, they kiss, all

the bottle and put it back on the woman’s body still moving…

because of

then a second one from the other side...and a third one from

chocolate!

under… What are they doing? The answer is obvious.

In any case, with more or less polemic, today sex is and will be one of the most easily and effectively sold topic.

Who is not interested in sex today in one or another way?...

Links: Korona spot : http://es.youtube.com/watch?v=XkAjVViTNoM Valor spot: http://www.youtube.com/watch?v=Tw0W0pIqGkk Guinness spot: http://www.youtube.com/watch?v=_cw3HypkazA

What’s up in Skopje during November...

Tom Novy

13/11/2008

Colosseum Club, Skopje http://www.myspace.com/tomnovy http://tomnovy.com/

Al Di Meola

16/11/2008

Universal Hall Skopje http://www.aldimeola.com/new-site

......................................................

Uzeda

14/11/2008

Club Castro Skopje http://www.myspace.com/uzedatheband

Afrika Bambaataa Taksirat 10th festival

19-29/11/2008

by Lithium Records http://www.myspace.com/taksirat

......................................................

Marco Carola

20/11/2008

Colosseum Club, Skopje http://www.myspace.com/marcocarola

......................................................

21/11/2008

Colosseum Club, Skopje http://www.zulunation.com/afrika.html

Supported by:

Agency of Youth and Sport

Ministry of Culture

vcs.org.mk