January 2010

voices

Magazine for all young people of Skopje in Macedonian, albanian, English

2010 January

Free

Place to be: Nepal

Life without TV

Studying Abroad & Erasmus in Macedonia

INDEX 05 10

TOPIC OF THE MONTH

Tрендови во образованието студирање во странство Trendet në edukim: Studimi jasht vendit Trends in Education: Studying Abroad

YOUTH In EUROPE Еразмус во Македонија Erasmus in Macedonia

LiFESTYLE

15

CuLTURE

18

Place to Be

21

Мозаичниот карактер Karakter mozaiku The Mosaic Character

Музички лик Профил: на Контантин Одеса Karakterisitkat e muzikës: Konstantin Odessa në profil Music feature: Constantine Odessa in profile

Непал Nepali Nepal

lifestyle

24

ж ивот без телевизија, интернет и телефон Јетë pa televizor, internet dhe telefon Life without TV, Internet & phone

Culture

26 28

Чудни прашања Pyetje тë cuditshme Weird Questions

Sex and the city Рушење на табуата Breaking Taboos

Editorial team Reporters & Translation: Admir Ibraimi Andrzej Bukowski Arijeta Purellku Blagica Kostadinova Blerta Pajaziti Christopher Fleming Darko Ristovski Dejan Delev Emma Oskarsson Fatmir Shabani Florent Memeti Gjoko Vukanovski Idriz Islami Ivana Srceva Ivana Galapceva

Leonora Neziri Ludivine Egounleti Maria Kokkonen Nertila Arsllani Paula Kokovkin Roska Vrgova Rudina Fazliu Selena Jankulovska Shemsedin Iljazi Shkelqim Salii Tijana Katushevska Tomas Marcinkevičius Vasko Josevski Visar Demiri Zoran Radicevski

Design & Photos: Voices Team Ilona Olehlova

Production & Coordination: Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski

Contact:

Volunteers Centre Skopje Sava Kovacevik 47-4/6 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 voices@vcs.org.mk www.vcs.org.mk

BOBE

editorial

4

Две илјади и десетта година започна. Ова е првата година од новата декада, значи, совршено време да се мисли на иднината. Секоја година ги запишувам моите желби, очекувања и цели за годината која почнува. Не ги проверувам на крајот на годината за да проверам дали сум ги постигнала моите цели и дали ми се исполниле сите мои желби. Едноставно само го користам моментот со што би се внела во брановите на новата година. Мислам дека сега е време да мислам што можам да очекувам од наредната декада. Имам три желби: Нови идеи. Понекогаш изгледа дека светот се заглавил во самиот себе, патеката по која тапка станува сè подлабока и е сè потешко да се излезе од неа.

d

Paula Kokovkin Едноставност. Работите сè многу поедноставни отколку што изгледаат. Одговорите на прашањата можат да бидат лесни, не мора да бидат премногу комплицирани. И секако , не срамејќи се од клишеата, посакувам љубов и грижа. Посакувам луѓето да се грижат еден за друг и да пробаат да го пронајдат најдоброто еден во друг.

Editorial Paula Kokovkin

The year 2010 has begun. It is the first year of a new decade, thus the perfect time to think of the future.

Every year I write down my wishes, expectations and goals for the beginning year. I don’t even check them at the end of the year to see whether I’ve fulfilled all my goals and have all my wishes come true. I just take a moment to get myself on the wavelength of the new year.

I think now is the appropriate time to think of what to expect from the new decade. I would have three wishes: Fresh ideas. Sometimes it feels like the world has got stuck in itself; the trail it’s been thumping is getting too deep and it’s hard to step aside.

Simplicity. Everything is much more simple than it might seem. Answers to questions can be easy, they don’t have to be overly complicated.

And of course, not being ashamed of the clichés, I wish for love and care. That people would care for each other and try to find the best in each other.

Missed the EDITORIAL in Albanian here ?

“VOICES” team needs your help. If you can translate from English to Albanian and care to make a difference, contact us right now:

voices@vcs.org.mk

TRENDOVI VO OBRAZOVANIETO: STUDIRAWE VO STRANSTVO Chritopher Fleming

За младите луѓе во многу земји, учењето во странство претставува интересна алтернатива за престој во друга земја.

5

Со цел да ги одговориме овие прашања, разговаравме со двајца млади студенти. Дарко Велкоски има дваесет и четири години и доаѓа од Прилеп. Тој студира компјутерски науки на Институтот за Информатика при Факултетот за природни

“.... Каде одат младите ако одлучат да продолжат со учењето и ја напуштат Македонија? Какви можности постојат за нив?...”

науки во Скопје. Помина девет месеци во стажирање во врска со неговата дипломска работа во Ајндховен, Холандија. Тој вели: „Кога матурирав, аплицирав на Американскиот Универзитет во Благоевград, Бугарија. Бев примен, но со 2000 долари годишно. Не можев да си го дозволам тоа, па моето студирање го продолжив во Скопје.“ „Но сакав еден ден да студирам во странство. Имав слушнато и знаев некои студенти кои добиле одредени стипендии и заминале на студии во странство.“ Како причини зошто сакал да оди на страна, Дарко додава: „Веројатно поради тоа што сакам да патувам, како и поради желбата да го продолжам моето образование во место каде што ќе ми бидат исполнети сите услови за работа.“ „Пријателите ми кажаа за оваа можност од Philips Research. Така аплицирав за првиот проект кој ми го пратија, и набрзо бев примен. Немав никакви желби, ниту амбиции за проектот кој требаше да го работам. Знаев само

дека ќе работам нешто поврзано со мојата професија. Сакав едноставно да видам какви се моите шанси и можности да студирам таму.“ Дарко смета дека на Универзитетите во Холандија, за разлика од оние во Македонија, поголем акцент се става на истражувањето. Тој вели: „Бев вклучен во истражувањето. Такво нешто во Македонија не постои. Таму посветуваат големо внимание на тебе. Имав двајца ментори и имавме средби секоја недела на кои разговаравме за проектот, проблемите. Цело време добивав совети од нив.“ Истото чувство беше споделено и од страна на еден друг студент кој го интервјуирав – Миша Поповиќ, 28-годишен Македонец кој во моментов студира на “University College London”. Тој рече: „Најголемата грешка во високообразовниот систем во Македонија е дека тој е посветен единствено на теорија, и речиси воопшто не се посветува внимание на истражувањето. Така е барем на Правниот Факултет, каде што дипломирав на Институтот за Политички Науки. Исто така, не задоволува ниту литературата достапна за дипломираните студенти. Јас сфатив дека таквата ситуација, барем за моите академски интереси, нема да ми донесе многу придобивки и почнав да барам нешто настрана.“ Тој додава: „Со тоа што Лондон е еден од најголемите образовни центри во светот, имав шанса да присуствувам на предавања на некои од најголемите светски професори – тоа е нешто што многу ретко можете да го доживеете во Македонија. “Миша објасни дека тој аплицирал во “American Educational Corner,” кој е овластен за стипендии во Македонија. Тој вели: „Ако не добиев стипендија, немаше да бидам овде зошто не можам да си дозволам 26 000 фунти + кои се потребни за 12-месечен престој во Лондон и за партиципација.“ За повеќето студенти најдобар извор на наоѓање вакви можности е интернет, но друг начин е и да се стапи во контакт со други студенти кои веќе имаат искуство со учење во странство. Миша вели: „Најдобар начин да се дознае за овие можности е интернетот како и следењето на познатите доделувачи на стипенди и во Скопје, како што се Open Society Institute, British Council, различни амбасади итн.“ Според двајцата студенти, постојат многу придобивки од учењето во странство. Дарко вели: „Навистина е убаво да

topic of the month

Кај младите во Северна Ирска, од каде што доаѓам јас, исто така постои тренд на заминување на студии во странство. Ова е поради голем број општествено-економски причини (кои со овој тренд само се одржуваат), и делумно поради тоа што во мојата земја долго време имаше војна. Трендот на бегање од поделеното општество и натаму опстанува. Во Ирска, но и во многу други места овој феномен се нарекува „одлив на мозоци“ и исто така од различни причини е забележан во многу земји во Европа, меѓу кои и Македонија. Меѓу позитивните работи можат да се наведат е и дека локалните општества можат многу да добијат од овој процес ако младиот образован кадар се врати дома по студирањето. Се обидов да откријам кои трендови постојат на Балканот. Каде одат младите ако одлучат да продолжат со учењето и ја напуштат Македонија? Какви можности постојат за нив?

се сретне, да се живее и работи со луѓе од различни места, со различни култури, традиции, обичаи. Почувствував како мојот живот преку ноќ го промени темпото и интензитетот.“ „Исто така многу сум задоволен од тоа како функционира образовниот систем и самата земја. Сè оди брзо и без никакви проблеми. Изгледа како сè да е организирано и испланирано.“ За неговите планови во иднина, Дарко вели:„Во моментов немам некои посебни планови, но можам да кажам дека сакам да патувам, повторно да живеам во странство.“ И Миша смета дека може многу да се научи од студирање во

странство. Тој вели: „Сакав да поминам една година надвор од земјата со цел да го разберам начинот на кој луѓето гледаат на секојдневниот живот. Животот во мала земја опколена со копно, (до неодамна отсечена и за патување), понекогаш прави да заборавите на „другите луѓе“ и ние Македонците многу често се фаќаме во замката дека нашата „приказна“ е најважна на цел свет.“ Тој додава: „Со оглед на тоа што сум асистент на Институтот за Политички Науки во Скопје, се надевам дека ќе можам да го пренесам знаењето и искуството стекнато овде врз системот на образование дома и се надевам дека тоа би било од голема корист за идните студенти во Македонија.“

tema e muajit

6

Trendet në edukim: Studimi jasht vendit

Christopher Fleming

P

ër të rijtë në shumë vende, të shkosh jashtë shtetit për studime është një alternativë emocionuese në krahasim me atë të studiosh në vendin tënd.

Kultura e të rinjve për të shkuar jasht për studime egziston edhe në Irlandën Veriore- prej nga edhe vij unë.Kjo ndodh për shkak shumë shkaqeve socio-ekonomike (që është e përhershme), dhe ndoshta pjesërisht edhe për shkak faktit që ka pasur shumë konflikte në shumë vende për shumë vite. Kultura për të ikur nga shoqëria jonë e ndarë ka zgjatur. Në irlandë dhe në vendet e tjera këtij feomeni I referohen si “shterim I mendjes” dhe po ndodh në shumë vende nëpër Europë, për shkaqe të ndryshme, përfshirë këtu edhe Maqedoninë. Në anën positive, ky proces I ndihmon komunitetet lokale nëse të rinjtë e edukuar kthene në shtëpi pas studimeve. Unë doja të zbuloja trendin që egzistonte në Ballkan. Ku shkojnë të rinjtë nëse vendosin mos të studiojnë në Maqedoni? Çfarë mundësish egzistojnë për ta?

Unë intervistova dy të rinj për tu përgjigjur këtyre pyetjeve.

Darko Velkoski është një njëzet e katër vjeçar nga Prilepi. Ai tani studion shkencat kompjuterike në Institutin e Infromatikës, Fakulteti I Shkenvace Natyrore në Shkup. Ai ka përfunduar stazhine tij 9 mujor për projektin e tij të diplomimit në Eindhoven, Holandë. Ai tha: “Kur e përfundova shkollën e mesme, unë aplikova në Universitetin Amerikan në Blagoevgrad, Bullgari. Unë u pranova, por me një pagesë prej 2000 dollarë në vjet. Unë nuk mun ta përballoja, kështuqë I vazhdova studimet e mija në Shkup. “Une doja një ditë për të studiuar jasht. Dëgjova dhe dija për studentët therë me prespektivë që kishin marrë bursë

dhe shkuan të studiojnë jashtë.” Sa u përket arsyeve se pse donte të shkonte jasht, Darko shtoi: “Besoj sepse më pëlqen të udhëtoj, dhe të vazhdoj edukimin tim në një vend ku ke kushte dhe resurse për të punuar. “Shokët e mi më treguan për këtë mundësi në Philips Research. Kështuqë aplikova për projektin e parë që ma dërguan ata, dhe u pranova. Nuk kisha asnjë dëshirë apo ambicje për projektin në të cilin do të punoja. E dija që do të punoja diçka në lidhje me profesionin tim…Plani im ishte vetëm të shkoja jasht dhe të shihja mundësitë e mija për të studiuar atje.”

Dakoja beson se tek Universitetet ne Norvegji theksi bije më shumë tek kërkimet, se sa në Maqedoni. Ai tha: “ Un po bëja kërkime, diç që po thuajse nuk egziston në Maqedoni.Ata të kushtojnë shumë vëmendje.Unë kisha dy mbikqyrës dhe kishim mbledhje çdo javë, për të diskutuar për projektin, problemet.

Ata më këshillonin gjatë gjithë kohës.”Ky mendim u përsërit edhe nga një student tjetër që e intervistova-Misha Popoviq, një 28 vjeçare Maqedonase që aktualisht studjon në University College London(Kolegji universitar I Londrës) Ajo tha: “ E meta më e madhe e sistemit të lartë edukativ në Maqedoni është sepse I është përkushtuar vetëm edukimit, dhe pothuajse as qei përfill kërkimet. Kjo së paku është e vërtetë për Fakultetin e Drejtësisë, ku unë mora diplomën në Shkenca Politike. Për më tepër, sasia e literaturës shkollore që është në dispozicion për për stu-

dimet deridiplomike nuk është e mjaftueshme. Unë konsiderova se kjo lloj situate, se paku për interesat e mija akademike… nuk kishte asnjë lloj beneficioni dhe fillova të kërkoj diku tjetër.” Ajo shtoi: “ Londra duke qenë një nga qendrat e edukimit, më dha rastin të jem në ligjeratat e shkollarëve të njohur- gjë që shumë rallë ndodhën në Maqedoni.” Misha sqaroi se ajo kishte aplikuar në Qendrë edukative Amerikane, e cila merrët me bursat në Maqedoni. Ajo tha:”nëse nuk do ta kisha marrë bursën, nuk do të isha këtu sepse nuk mundem ta përballoj shumën prej 26000$ plus edhe të tjera që duhen për qëndrimin në Londër dhe pagesën e shkollës.”

Për shumicën e studetëve, duket se burimi më I mirë për kërkimeështë interneti, por mënyra tjetër është të lidhen më njerëz të tjerë që kanë studiuar jasht. Misha tha:”Mënyra bazë për të gjetur mundësitë per studim është Interneti, pas tij vijnë donatorët e njohur në Shkup si Instituti për Shoqërinë e Hapur, Konzulati Britanik, anbasada të ndryshme etj. Sipas këtyre dy studentëve, studimi jashtë ka shumë të mira.

Darko tha: “Ështu një ndryshim shumë freskues te

takosh,dashurosh,jetosh dhe punoshme njerëz nga kultura,vende, tradita dhe zakone të ndryshme.Ndjeva sikur jeta ime u përshpejtua dhe mori një intenzitet tjeteër. “Gjithashtu kam pasur edhe një eksperiencë me të vërtetë pozitive se si sistemi dhe vendi fuksionojnë.Gjthçka shkon qetë dhe shpejtë.

Dhe duket sikur çdo gjë është e organizuar dhe sikur e kanë paramenduar çdo gjë. Duke folur për planet e tij në të ardhmen Darko tha: “Tani, nuk kam asnjë plan, por e di që dua të udhëtoj, të jetoj jasht përsëri.” Edhe Misha gjithashtu beson se ka një prespektivë nga studimi jashta shtetit. Ajo tha: “Unë doja të kalja një vit jashtë vendit tim për të kuptuar se si njerëzit e tjerë e perceptojnë jetën e përditshme. Duke jetuar në një shtet të vogël të “mbyllur”, e bën të lehtë ti harosh njerëzit e tjerë, dhe ne Maqedonasit shpesh bijmë në kurthin e asaj që mendojmë se “historia” jonë është më e rëndësishmja në botë.

Ajo shtoi:“Pasi që jam asistente ne departamentin e Shkencave Politike në Shkup, shpresoj të transmetoj diturinë time dhe eksperiencën që e kam fituar në studime këtu në shtëpi tek vendi im. Mendoj sekjo do të ishte në të mirën e studentëve Maqedonas.”

7

Trends in education:

Christopher Fleming

F

or young people in many countries, going abroad to study is an exciting alternative to staying in ones own country.

The culture of young people moving away to study also exists in Northern Ireland – which is where I come from. This is due to many socio-economic reasons (which it also perpetuates), and is perhaps partly due to the fact that there was conflict in my country for many years. The culture of escaping our divided society has endured. In Ireland, and elsewhere, this phenomenon is often referred to as the ‘brain drain’ and it is happening in many countries across Europe, for many different reasons, including Macedonia.

More positively, the process benefits local communities if young educated people return home after their study. I wanted to discover what trend exists in the Balkans. Where do young people go if they choose not to stay in Macedonia and study? What opportunities exist for them? I interviewed two young students in order to answer these questions.

Darko Velkoski is a twenty-four year old from Prilep. He’s currently studying computer science at the Institute of Informatics, Faculty of Natural Science in Skopje. He has completed a ninemonth internship for his graduation project in Eindhoven, Netherlands. He said: “When I finished high school, I had applied to American University in Blagoevgrad, Bulgaria. I was accepted, but with a fee of 2000 dollars per year. I couldn’t afford it, so I continued my education in Skopje. “I wanted one day to study abroad.

I heard and knew about other prospective students that got some scholarship and went to study abroad.” As to the reasons why he wanted to go abroad, Darko added: “I guess because I want to travel, and to continue my education in a place where you have conditions and resources to work. “My friends told me about this opportunity in Philips Research. So, I applied for the first project they sent to me, and I was accepted. I didn’t have any wishes and ambitions about the project that I was going to work on. I knew I

was going to work on something connected with my profession....

My plan was just to go out and see what are my chances and options to study there.”

Darko believes there is more emphasis on research at Universities in the Netherlands than in those in Macedonia. He said: “I was in research, something that almost doesn’t exist in Macedonia. They pay a lot of attention to you. I had two supervisors and had meetings every week, discussing about the project, problems. They were advising me all the time.” This sentiment was echoed by another student I interviewed – Misha Popovikj, a 28 year old Macedonian currently studying at University College London. He said: “The most important flaw of the higher educational system in Macedonia is that it is devoted almost solely on education, and it pays almost no notice to research. This is at least true for the Faculty of Law, where I had my BA in Political Science. In addition, the amount of scholarly literature that is available for graduate studies is insufficient. I considered that such situation, at least for my own broad academic interests…is not beneficial and started looking elsewhere.” He added: “London being one of the educational centers, I had the opportunity to be at lectures of world famous scholars - something that is very rarely happening in Macedonia.”

Misha explained that he applied at the American Education Corner, which handles the scholarships in Macedonia. He said: “If I had not received the scholarship, I would not have been here since I could not afford the ₤26000+ needed for a 12 month stay in London and a tuition fee.” For most students, it seems that the best resource for researching such opportunities is the internet, but another way is to contact other students who have studied

topic of the month

abroad g in y stud

abroad. Misha said: “The basic way of finding out opportunities for studying abroad is the Internet and following the known donors in Skopje, like the Open Society Institute, British Council, different embassies and so on...”According to both students, there are many benefits to studying abroad. Darko said: “It is a really refreshing change to meet, love, work and live with people from different places, cultures, traditions, habits. I flet like my life quickend and took on intensity. “Also I had a really positive experience of how the system and the country functions. Everything goes smoothly and fast. And it looks like everything is organized and they’ve thought of everything. Speaking about his plans for the future, Darko said: “Now, I don’t have any plans, but I know I want

тема на месецот

8

to travel, to live abroad again.” And Misha also believes there is perspective to be gained from studying abroad. He said: “I wanted to spend a year outside my country in order to understand the way other people perceive their everyday life. Living in a small landlocked country, (until recently isolated for travel), makes it easy to forget about ‘other people’ and we Macedonians frequently fall into a trap thinking that our ‘story’ is the most important in the world.He added: “As I am a teaching assistant at the Political Science department in Skopje, I am hoping that I could transfer the knowledge and experience gained here to the studies back home. I am hoping that would be beneficial to the future students in Macedonia.”

EVROPSKATA UNIJA, MAKEDONSKITE UNIVERZITETI I STUDENTI Ludivine Egounleti

Ч

иј Универзитет е ова ?Знаеш, ситуацијата со македонските универзитети е многу лоша…”. Ова го слушав деведесет насто од времето кога зборував на тема универзитети со македонските студенти. Се обидов да добијам некои информации за македонскиот образовен систем.

Бидејќи ниту добро зборувам ниту добро разбирам македонски јазик одлучив да ги земам предвид само приказните што ги слушнав, без официјалните верзии за оваа работа. Се обидов да дознам како македонските студенти гледаат на своите универзитети, со и без помош од Европската унија. Повеќето прашања се однесуваат на државниот универзитет. Постојат важни прашања и за приватните универзитети, но сепак во понизок степен. Според луѓето од државните универзитети, професорите не заработуваат доста пари и тоа доведува до многу проблеми. „… премногу студенти се примаат на државните универзитети со цел да се соберат повеќе пари… Некои од професорите се корумпирани и бараат поткуп од студентите.” Многу од приказните за професорите што бараат поткуп се случиле на државните универзитети. „Студирав на македонски јавен универзитет и мојот професор ми побара поткуп за да го положам испитот. Се расправав со него и на крај отидов да ги завршам моите студии во Романија. Сега сум назад во Македонија и засега немам никаков проблем и се надевам дека повеќе нема ниту да имам“. Навистина, променетата ситуација сега е што Македонија чека влез во Европската Унија. Многу работи се менуваат за да може да постане нејзин дел. Една од тие работи е и ситуацијата со македонските универзитети. Се чини дека Европската Унија изгледа како излез од оваа ситуација, и за студентите и за професорите. „Лично сметам дека образовниот систем во Македонија се подобрува, затоа што во последната деценија во Македонија се случија многу реформи кои имаат за цел да го подобрат образованието, а еден од најголемите резултати е Болоња процесот“. Меѓутоа, според некои студенти, владите не обрнуваат внимание на студентите и дури ако треба да се донесат европски правила и закони моќта останува во рацете на најголемите партии. „Постои студентска асоцијација на

државниот унивезитет, но вообичаено претседателите на таа асоцијација се под политичко влијание па не се смета дека придонесуваат кон подобрување на состојбата на студентите во Македонија“. Така што поентата е дека, според некои зборувања на студентите (луѓето засегнати од ситуацијата) македонските студенти не може премногу да чекаат на влез во Европската Унија ниту пак на нивните влади за да променат нешто. Младинскиот Образовен Форум (МОФ) се бори за правата на младите во полето на образование. Тие се изборија во 2007 година за имплементација на плурализам на универзитетите и собраа 11.000 потписи. Тие исто така се борат против корупција. Студентската програма на МОФ има околу 30 студенти, постојано прави три видови активности: активности во кампусот – информирање на студентите и критикување на постојни решенија како и нудење креативни решенија, прес конференции и јавни дебати и преговори со институциите. МОФ има три програми: програма за дебата, студентска програма и програма за улично право. „Се одлучив да се придружам на МОФ во програмата за дебата и можностите што се нудат таму. После тоа се вклучив во студентската програма затоа што верував дека во тоа време единствениот начин да се постигнат промени е да се ангажира граѓанскиот сектор. Верувам дека најдобриот начин да се надмине овој статус кво е притисокот што се прави до Владата за донесување Закон за студентско организирање. Таквиот закон би подобрил многу од сегашните слабости на системот и плус би вовел многу новитети во нашиот образовен систем – јас верувам дека тоа е она што е најнеопходно во моментов“. Па, се чини дека останува на луѓето кои прават овие универзитети да постојат, студентите, професорите и оние кои ги користат секојдневно да видат што тие навистина

сакаат и да се обидат да бидат активни во сопствените универзитети. Веќе, започнаа со МОФ, кој се обидува да придобие повеќе гласови, а и во останатиот дел од Европа младите луѓе исто така се обидуваат нивниот глас да

биде слушнат околу видот на образование што навистина го сакаат. ( http://www.emancipating-education-for-all.org/ ) Сепак, чиј универзитет е ова?

European Union,

Macedonian Universities,

and Its Students

W

hose University is it ? “You know, situation in Macedonian universities is very bad…” This is what I heard ninety per cent of the time when I spoke about universities with Macedonian students. I was trying to get some information about the Macedonian educational system.

As I don’t speak, or understand Macedonian enough, I decided to deal only with the stories that I heard, and without official versions of the thing. I tried to find out how Macedonian students see their universities, with and without help from the European Union. Most of big issues concern the public university.

There are also important issues in private universities, but still on a lower level.

According to people in public universities, teachers really don’t earn alot of money, and this brings lots of problems. “… too many students are admitted to state universities in order for them to collect more money, […] Some of the professors are corrupted and ask for bribes from the students.”

Many stories about teachers asking for bribes happened in public universities. “ I was studying in Macedonian public université, and my teacher asked me to pay a bribe If I wanted to pass the exams. I argued with him, and finally left to finish my studies in Romania. Now I am back in Macedonia for my studies, and for now I don’t have any problem, and I hope I won’t have anymore.”

Indeed, the changing point now is that Macedonia is waiting to get into the European Union. Lots of things are changing so that it can become part of that.

One of these things is the situation in Macedonian universities. It looks like the European Union appears as an escape from this situation, for students and professors. “Personally i think that educational system in Macedonia is improving, because in this decade in Macedonia, happen many reforms which aim to improve and put more professionalism in education, one of the biggest results of Bologna process” However, according to some students, governments don’t pay any attention to students, and even if they have to get European rules and laws, power stay in the biggest party’s hands. “There is a student’s association at the state university, but usually, presidents of this association are under political influence, so they are not considered as contributing much to the students’ position in

Macedonia.” So the point is that, according to some student’s speeches (people concerned by the situation) Macedonian students cannot wait too much for the European union, and neither for their own governements to change things.

The Youth educational forum is fighting for youth rights in the field of education. They fought in 2007 to implement pluralism in universities, and so collected 11,000 signatures. They also fight against corruption. The student program of YEF has around 30 students; it constantly makes three kinds of actions: actions on the campus – to inform the students and to criticise and offer solutions on a creative way, press – conferences and public debates, and institutional negotiations. YEF has three programs: debate program, students program and street – law program. “I decided to join YEF for the debate program and the opportunities it offers. After that I joined the students program because I believed at that point that the only way to make changes is throw out the citizen sector. […] I believe that the best way to overcome this status quo is that pressure is made to the governments to create a law – for Student organizing. Having a law for students organizing will improve a lot of the current weaknesses of the system and plus it will introduce a lot news in our educational system – that is what I believe is the most necessary at this point.”

So It looks like it’s up to people who make these universities be alive, students, teachers, and the ones who use it everyday, to see what they really want and try to be active in their own universities.

It already began in Macedonia with YEF, which is trying to get more voices, and in the rest of the Europe, young people are also trying to be heard, about the kind of education that they really want. (http://www.emancipating-education-for-all.org/ )… After all, whose University is it ?

tema e muajit

Ludivine Egounleti

9

Интервју

ЕРАЗМУС во

Македонија

Е

Анджеј Букобски

размус размената само што започна во Македонија. Веројатно има некои студенти во Скопје или пак во Македонија, кои размислуваат да одат и да студираат во странство одреден период. ВОИСЕС тимот ја интервјуираше Неда Ахчиева, главниот координатор на Еразмус програмата во Македонија.

млади во европа

10

ВОИСЕС: Кое е ограничувањето колку студенти да одат странство? Можеби тоа ќе зависи од универзитетите кои ги испраќаат? НЕДА АХЧИЕВА: Овој февруари Европската Комисија објави специјален повик за предлози за Програмата за доживотно учење (од која Еразмус е интегрален дел) за проекти од Македонија и Хрватска. Оваа година нашата земја е во т.н. „подготвителна” фаза, што значи дека е потребно некое време за да се развие потребната инфраструктура за функционирање на програмата. Буџетот за оваа година ни овозможува само околу 40 студенти да заминат во странство, но за следната академска година ќе имаме околу 200 стипендии. В: Кои се критериумите за избор на студентите кои можат да одат во странство? НА: Секоја високо-образовна институција го организира изборот на студентите според нивните критериуми. Тие можат да бидат: препорака, мотивационо писмо, академскиот успех, интервју, итн. Важно е да се има фер и транспарентен избор на студентите. Ова е само прва фаза на изборот, втората фаза е на универзитетот, каде што лицето аплицира. В: Кој е крајниот рок за испраќање апликации за следната Еразмус размена? НА: Рокот зависи од семестарот кој сакате да го поминете во странство, а исто така се разликува на секој универзитет, па мора да проверите на нивните веб страници. Ако поднесувате барање за зимскиот семестар, роковите обично се во мај и јуни, а ако аплицирате за летниот семестар, треба тоа да го направи до ноември или декември. В: Која е просечната сума на пари, која македонскиот студент би можела да ја добива, додека е во странство? НА: Тоа зависи од нивната матична институција. Просечната Европска донација е околу 310-355 евра за студии месечно или 420 евра за стажирање. Некои институции одлучуваат да додадт некои средства на овие, но ова не е правило. Општо земено, Еразмус се гледа како дополнување на трошоците штоеден студент би ги имал за студирање, дури и на нивната матична институција во нивната матична земја В: Дали македонските универзитети активно учествуваат во Еразмус размената? НА: Оваа година само државните универзитети во Скопје,

Битола и Тетово имаат право да учествуваат во Еразмус. Следна година, очекуваме многу од приватните универзитети да добијат „влезен билет” од Европската комисија идната година. В: Која е постапката и критериумите за избор на факултет домаќин, за македонските универзитети и студенти? НА: Секој барател може да избере каде сака да оди на семестар или два. Предуслов е нивниот домашен универзитет да има потпишано договор за билатерална соработка со оној кој прима. Списоците на универзитетите со кои институциите имаат билатерални договори обично се достапни на нивниот веб-сајт, или, на барање, во Канцеларијата за меѓународни односи на Универзитетот. В: Која е политика на броење ЕКТС поени и оценки во различните европски земји? НА: Ова е прашање за експертите кои работат на Болоњскиот процес во различни земји. Во моментов, постојат 43 земји кои го применуваат Болоњскиот процес, постојат и некои разлики меѓу нив, но целта е да се надминат овие разлики и да работат кон Европска област за високо образование. Јас секогаш препорачувам да се консултирате со вашиот ЕКТС координатор, при изборот на курсевите на кои ќе присуствувате на универзитетот-домаќин. В: Според вашето мислење, каква корист македонските студенти може да добијат од учеството на размената? Дали се согласувате со мислењето дека Еразмус е ништо друго освен една голема забава во странство, која трае неколку месеци? НА: Постои оваа Еразмус-догма, дека размената е одлична шанса за нон-стоп забава и ништо друго. Се разбира, има забави кога одите во странство, но тие се составен дел од студентскиот живот во секоја земја. Академскиот аспект навистина не треба да се потцени, бидејќи доколку студентот не успее да ги положи испитите што се наведени во Договорот за учење (договор кој е потпишан помеѓу универзитетите на матичната земја и земјата домаќин и студентот), ќе биде побарано тој или таа да ја врати стипендијата. Постојат многу предности во одењето во странство за еден или два семестри, како што се на пример откривањето на нови култури и јазици, меѓународното искуство и пријатели, можноста да се развијат своите вештини и компетенции, да се развие вашиот карактер, да ги проширите хоризонтите, пристапот до курсеви кои не се достапни во вашата земјата или универзитет, признавање на

кредити (за да не мора сé да правите два пати) и така натаму. Изгледа одлично во вашата биографија, и како што рековме, тоа е исто така добра можност да се забавувате! Јас исто така, би сакала да додадам дека одлуката да се оди во странство носи многу прашања, како што се, каде да

студирате, ќе бидат ли признаени кредитите, зошто некој треба да оди во странство, како ќе платите за студиите и за каков вид на стипендии може да аплицирате. Луѓето, кои се заинтересирани за Еразмус, секогаш може да најдат повеќе информации за erasmus.mk, или пак на веб-страниците на нивните универзитети.

11

ERAzmuS vo [panija Benxsmin Rexep

матичен универзитет. Испитите кои ќе ги положам тука, мојот матичен универзитет ќе ги прифати. Пред да одите, треба да најдете сместување, меѓународните канцеларии ќе ви помогнат да го решите овој проблем. Исто така ќе имате домашен „тутор“ и Еразмус „тутор“ од универзитетот каде што ќе одите.Овде во Мауриција, сме повеќе од 300 странски студенти, од Англија, Полска, Германија, Русија, Бугарија и Македонија. Еразмус за мене е мултикултурна размена, каде ќе најдете многу забавна, голем број на пријатели, каде што ќе научите многу работи.

ULI^NO INTERVJU Дали веќе имаш слушнато за Еразмус програмата? Што знаеш за истата? Дали планираш да студираш во странство? Зошто? Олгица Цветановска

Ѓоко Грдановски

Ивана Златкова

„Да, имам слушнато за програмата, но не знам многу за неа, планирам да студирам во странство затоа што има многу повеќе можности за моето образование, особено за дипломатски и политички науки”.

„Тоа е Европска програма за образование, к а д е Европската Комисија обезбедува п а р и студентите да ги напуштат своите земји и да го продолжат своето образование во различен универзитет, но во истото поле на студии. Мислам дека е достапно за студенти на додипломски студии. Супер е младите да поминат шест или повеќе месеци во друга земја, а Баросо да плаќа за се. Сè што треба да направат е да аплицираат и да чекаат да бидат избрани.”

„Еразмус програма? Што е тоа?”

Сања Стојановска „Да, сум слушнал за Еразмус програмата,не од мојот Универзитет, туку од моите пријатели кои аплицирале и кои добиле стипендија. Сакав да аплицирам , пробав, но не ги имав сите потребни документи, и затоа сакам да аплицирам наредната година. Сепак, оваа година аплицирав за некои други стипендии, затоа што навистина сакам да магистрирам во странство.”

Дане Јосифовски „Имам слушнато за Еразмус програмата од разни презентации. Знам дека е програма од ЕУ и дека ги вклучува студентите, но не знам како можам да аплицирам за некое збиднување овде во Македонија. Планирам да студирам во странство затоа што имам семејство таму и сакам да продолжам со моите постдипломски студии таму.”

youth in еуропе

Во 2009 година, Еразмус програмата за прв пат се отвори за Македонија, и на почетокот беше отворена само за Универзитетот во Тетово. Јас сум првиот студент во историјата на Мкедонија кој учествуваше на Еразмус програмата. Прво аплицирав на на Универзитетот Стејфорд во Англија, но бидејќи мојот Универзитет немаше билатерален договор со Универзитетот Стејфорд, морав да изберам помеѓу Шпанија и Словенија, и се одлучив за Шпанија, Мауриција. Ја избрав оваа програма, бидејќи тоа е размена каде не се губи годината или семестарот на мојот

Interview

Erasmus in

Мacedonia

Erasmus exchange has just started in Macedonia. There are probably some students in Skopje and in other parts of Macedonia who are thinking about going abroad and studying for a while. VOICES team interviewed Neda Ahcieva, the main coordinator of Erasmus program in Macedonia.

млади во европа

12

VOICES: What will be the limit of students going abroad?

Perhaps it depends on the sending school?

V: What is the procedure and criteria for choosing the hosting school, Macedonian universities and students?

NEDA AHCIEVA: “This February the European Commission published a special call for proposals for the Lifelong Learning programme (of which Erasmus is an integral part) for projects from Macedonia and Croatia. This year our country is in a so-called “preparatory measures” phase, which means that it takes some time to develop the necessary infrastructure for the functioning of the programme. The budget for this year allows only around 40 students to go abroad, but for the next academic year we will have around 200 scholarships.”

NA: “Every applicant can choose where they want to go for a semester or two. The pre- condition is that their home university has signed an agreement for bilateral cooperation with the hosting one. The lists of universities with which the institutions have bilateral agreements are usually available on their website, or, upon request, at the International relations office of the University.”

V: What are the criteria for choosing the students who can go abroad?

NA: “Every higher-education institution organizes the selection of students according to their own criteria. These can be: a recommendation, motivation letter, academic success, interview, etc. It’s important to have a transparent and fair selection of students. This is only the first selection phase; the second one is at the university where the person is applying.”

V: What is the deadline for sending applications for the next Erasmus exchange?

NA: “The deadlines depend on the semester you want to spend abroad, and also vary on every university, so you have to check it out on their webpage. If you are applying for the winter semester, the deadlines are usually in May and June, and if you are applying for the summer semester, you have to do it before November or December.”

V: What is the average amount of money that a Macedonian student could get while they’re abroad?

NA: “This depends on their home institution. The average European grant is about 310-355 Euros for studies per month or 420 Euros for placements (internships). Some institutions decide to add some funds to these, but this is not a rule. Generally, Erasmus is seen as an addition to the costs that one would have for studying, even at their home institution in their home country.”

V: Do Macedonian universities participate actively in Erasmus exchange?

NA: “This year only the state universities in Skopje, Bitola and Tetovo had the right to participate in Erasmus. Next year we expect that many of the private universities will also get an ‘entry ticket’ from the European Commission next year.”

V: What is the policy for counting ECTS points and grades in different European countries?

NA: “This is a question for experts that are working on the Bologna process in the different countries. Currently, there are 43 countries that implement the Bologna process, and there are some differences between them, but the goal is to overcome these differences and work towards the European Higher Education area. I always recommend consulting with your ECTS coordinator while choosing the courses that you will attend at the host university.”

V: In your opinion, what benefit do Macedonian students get from being on exchange? Do you agree with the opinion that Erasmus is nothing but a party for a few months abroad?

NA: “There is this Erasmus-dogma, that the exchange is a great chance for a non-stop party and nothing else. Of course there are parties when you go abroad, but they are an integral part of student life in every country. The academic aspect is really not to be underestimated, because if a student doesn’t manage to pass the exams that are listed in the Learning Agreement (the agreement that is signed between the home and host University and the student), he or she will be asked to return the scholarship. There are many benefits in going abroad for one or two semesters, such as discovering new cultures and languages, international experience and friends, a possibility to develop your skills and competences, develop your character, expand your horizons, access the courses not available in your country or university, recognition of credits (so you don’t have to do everything twice) and so on. It looks great on one’s CV, and, as you mentioned, it’s also a good chance to have fun!

“I would also like to add that the decision to go abroad brings along many questions, such as what and where to study, will the credits be recognized, why one should go abroad, how they will pay for the studies and for what type of scholarships they can apply. People who are interested in Erasmus, can always find more information on erasmus.mk, or on the websites of their universities.”

STREET INTERVIEW Have you already heard about Erasmus program ? What do you know about it ? Do you plan to study abroad one day ? Why ?

Olgica Cvetanovska “Yes I have heard but I dont know too much about it, I am planning to study abroad because there are more opportunities about my education especially for diplomatic and political science...”

Sanja Stojanovska “Yes I have heard about the Erasmus program, not from my U n i v e r s i t y, but from my friends that have applied and got scholarship. “I

wanted to apply there, I tried, but I didn’t have all the documents needed, so I plan to apply next year. Anyway, this year I’m applying for some other scholarships, because I really want to do my masters abroad.”

rosso is paying for everything. They just have to apply and to wait to be chosen

Ivanna Zlatkova “Erasmus program? What`s that?”

Goko Grdanovski “It is a European program for education, where economic comission is providing some money to the students to leave their own country and to continue their education on some different university but the same field of study. I think it is available for Macedonian undergraduate students. It is a cool thing for young people to spend 6 and more months in a different country than their own, and Bar-

Dane Josifovski “I have heard about Erasmus program from presentations. I know that is program from EU and it involves students but I don’t know how can I apply for some event here in Macedonia. I have plans to study abroad because I have family there and I like to continue with my master studies there.”

Benjamin Rexhep

“In the year 2009, the ERASMUS Program started to work for the first time in Macedonia, and at the beginning worked only with the University of Tetovo. I am the first student in the history of Macedonia attending an Erasmus program. Firstly I applied at the Stafford University England, but since my University didn’t have bilateral agreement with the Stafford University then, I had to choose between Spain and Slovenia.

Then I decided on Murcia, Spain. “I choose this program because it’s an exchange where you don’t lose a year or semester in my home

University. The exams that I will pass here - my home university will accept.Before going you need to find accommodation, the international offices will solve this problem. You will have also your home tutor and the Erasmus tutor from the university where you will go. “Here in Murcia we are more than 300 hundred international students, from England, Poland, Germany , Russia, Bulgaria and Macedonia. Erasmus for me is a multicultural exchange. You will find a lot of fun, a lot of friends, and you will learn a lot of things.”

youth in europe

ERASMUS IN SPAIN

13

Pictures of the Month

YE Faces Behind Masks: Back to Vevchani 2010

Vevcha

l a v e n ni Car

Мозаичниот карактер

П

аула Коковкин од магазиниот VOICES се сретна со младата уметница, Блашка Миева, и имаа особено интересен разговор

VOICES: Колку долго се занимавате со уметност? Блашка: „Можам да кажам дека со уметност се занимавам од дете. Исто така, завршив средно училиште за моден дизајн. Во нашето училиште имавме шест оддели: оддел за мода, сликање, скулптура, керамика, графички дизајн, како и оддел за внатрешен и надворешен дизајн“.

VOICES: Зошто создавате уметност? Блашка: „Најверојатно затоа што мојот внатрешен глас ми вели да создавам“.

VOICES: Како е да се работи како уметник во Македонија? Според вас дали е лесно или има одредени тешкотии? Блашка: „Па, јас досега не сум имала некои препреки, но само што ја завршив Академијата. Сепак, мислам дека не е многу тешко да се успее како уметник. Постојат голем број на можности да се учествува на настани во различни земји. Во секој случај полесно е отколку пред 20-30 години. Светот на уметноста порано беше помал, македонските уметници ги изработуваа своите дела само за Балканот. Денес, јас имам поголема можност да успеам во Америка, Естонија или на кое било друго место во светот. Уметниците во Македонија имаат контакти со уметниците од странство, на пример со оние од Америка. Мислам дека младите уметници можат лесно да успеат. Тука, во Македонија, во септември имавме уметничко биенале на кое учествуваа млади уметници од целиот свет. Уметниците од другите земји ги пофалија нашите поради експериментирањето со многу различни медиуми, како што е комбинирањето на сликарството и визуелната уметност“.

VOICES: Дали е возможно да се биде само уметник? Блашка: „Јас се надевам дека ќе бидам само уметник, но и дека ќе имам постојана работа како уметник. Мисла дека во секое општество е тешко да бидеш само уметник и да живееш

Денес, владата им обрнува посебно внимание на младите луѓе и им дава можност да бидат успешни во тоа што го сакаат. Имаме поголема мотивација да учиме. Кога јас бев четврта година од моите студии, ми понудија да направам сопствена изложба“.

VOICES: Дали во Македонија има публика за уметноста? Блашка: „Дефинитивно, да. Во Скопје има голем број на луѓе кои сакаат да ја видат уметноста и да уживаат во неа. На отварањето на изложбите секогаш има голем број на луѓе. Публиката која сега доаѓа не е толку скептична и ограничена кога станува збор, да речеме, за еротска изложба. Ако имало таква поставка пред десет години тие би можеле да кажат: „Колку невкусно!“, но денес луѓето доаѓаат да видат дел од вантрешниот живот на уметникот. Дури, и јас како уметник, ако сакам да насликам само една црна точка на моето платно, ќе има публика која ќе сака да го види тоа. Пред сè, ќе сакаат да дознаат зошто сум го направила тоа. Тие размислуваат за концептот и сакаат да го запознаат авторот“.

VOICES: Кои се можностите за студирање уметност во Македонија? Блашка: „Во Македонија има едно средно училиште за уметост, една државна академија за уметност и неколку други академии за дизајн. Исто така имаме и академија за моден дизајн, “Academia Italiana”. Во последните неколку години се отворија поголем број институции каде што младите можат да го продолжат развојот на нивниот талент. Особено е важно да постои место каде што ќе можат да се комбинираат талентот и вештините. Сепак, талентот е само 1%, а останатите 99% се работа – работа – работа“.

VOICES: Дали сте среќни и задоволни со патот кој го одбравте? Блашка: „Да, потполно. И да имав друг живот, мислам дека повторно ќе одберев да бидам уметник. Имав двоумење кога завршив основно училиште и кога се запишав во средно училиште. Имав само 14 години кога го полагав првиот испит по уметност. Иако бев толку млада, претпоставувам дека не се сомневав дали треба да бидам уметник, само бев исплашена. Денес, после неколку години, знам дека го направив вистинскиот избор“.

15

Lifestyle

VOICES: Што за вас претставува уметноста? Блашка: „Како што напоменав и претходно, јас се занимавам со уметност уште од бебе. Мојот татко е сликар, па и јас и сестра ми израснавме во таква средина. Досега, имам експериментирано со голем број на различни уметности. Во последните четири години изработувам накит, а исто така и мозаици. Мозаиците се дел од мојот карактер. Јас имам експресивен карактер, а за да направите еден мозаик мора да имате многу трпение и време. Затоа постои баланс помеѓу мојот карактер и изработувањето мозаици“.

од уметноста. Тоа е така насекаде, а не само тука. Сепак, можам да кажам дека тука е полесно да се живее како уметник, бидејќи заедницата е помала, па полесено е да си создадете име.

Karakter mozaiku

P

aula Kokovkin nga revista Voices u takua me artisten e re Blashka Mieva dhe pati një bisedë interesante.

Voices: Sa kohë keni që merreni me art?

Blashka: “Që kur isha fëmijë. Unë kam mbaruar edhe shkollën e artit të lartë për dizajn të modës. Ne kemi gjashtë departamente në shkollë të mesme: modë, pikturë, skulpturë, qeramikë, dizajn grafik ,dizajn i brendshëm dhe i jashtëm. “

lifestyle

16

Voices: Cfarë është arti për ju?

Blashka: “Unë jam marrë me art që kur isha fëmijë. Babai im është gjithashtu një piktor, kështu që unё dhe motra ime jemi rritur në atë mjedis.

Deri më tani unë kam qenë duke eksperimentuar me shumë lloje të artit. Unë jam duke e bërë stoli për katër vitet e fundit, si dhe mozaik.

Mozaiqet janë pjesë e karakterit tim. Unë jam një karakter ekspresive dhe ju duhet të jeni të durueshëm dhe të keni kohë për të bërë mozaik. Ekziston një ekuilibër midis karakterit tim dhe bërja e mozaiqeve “ Voices: Pse jeni duke krijuar?

Blashka: “Unë mendoj, sepse zëri im i brendshëm më thotë mua për të krijuar.”

Voices: Si është të punosh si një artist në Maqedoni? A është e lehtë apo e vështirë?

Blashka: “Deri më tani unë nuk kam pasur shumë pengesa, sepse unë sapo kam mbaruar akademinë e artit. Unë mendoj se tani nuk është e vështirë të kesh sukses si një artist.

Ka mundësi që të marrin pjesë në ngjarjet në të gjitha vendet. Kjo është më e lehtë se sa 20-30 vjet më parë. Bota e artit përdoret për të qënë më e vogël, artistët maqedonas bëjnë artin vetëm këtu, apo në Ballkan.

Unë kam më shumë mundësi të kem sukses në Amerikë apo Estoni apo ku ndonjë vend tjetër. Artistët në Maqedoni kanë kontakte me artistë të tjerë jashtë vendit, në Amerikë për shembull. Unë mendoj se kjo nuk është e vështirë për artistët e rinjë të kenë sukses.

“Ne patëm një art dyvjeçar këtu në shtator dhe kanë marrë pjesë artistë të rinj nga e gjithë bota. Artistë nga vendet të tjera thanë se artistët maqedonas eksperimentojnë me disa media të ndryshme, si bëjnë pikturë dhe kombinojnë atë me video. “ Voices: A është e mundur të jetë vetëm një artist?

Blashka: “Unë jam duke shpresuar që të jetë vetëm një artist, por edhe të ketë një punë artistike të qëndrueshme. Unë mendoj se në çdo shoqëri, artistët nuk ia dalin që jetojnë

vetëm nga arti. Këshu është kudo jo vetëm këtu. Unë mendoj se këtu është më e lehtë për të jetuar si një artist, sepse kjo është një komunitet i vogël, kjo është më e lehtë për të bërë një emër për veten tuaj.

“Tani qeveria u vë një theks të rinjve dhe u jep atyre mundësi që të kenë sukses në atë që ata duan. Ne kemi një motivim më të madhë për të studiuar. Unë isha në vitin e katërt të studimeve të mia kur mua mu ofrova të bëj një ekspozitë solo.”

Voices: A ka publik për artin në Maqedoni?

Blashka: “Po, patjetër. Në Shkup ka shumë njerëz që duan të shohin dhe të shijojnë artin. Në hapje të ekspozitave ka një turmë njerëzish. Audienca e artit nuk është e kufizuar rreth artit për të parë apo skeptik kur ata shohin, le të themi, një ekspozitë erotike. Nëse ju vendoseni dhjetë vjet më parë, ata mund të kenë thënë: “Oh, është e pasjellshme!”, Por tani publiku vjen për të parë se çfarë artisti ka vënë jashtë nga bota e tij e brendshme. Edhe në qoftë se unë, si një artist do të doja të përshkruaj një pikë të zezë në kanavacën time, ka një audiencë për këtë. Ata do të donin për të gjetur se pse unë e bëra atë. Ata mendojnë për konceptin dhe duan ta dinë artistin. “ Voices: Cilat janë mundësitë për të studiuar artin në Maqedoni?

Blashka: “Një shkollë e mesme e artit, një universitet shtetëror i arteve të bukura dhe pak më shumë akademi për dizajnet. Ne kemi gjithashtu një akademi për dizajn të modës, Akademinë Italiana. Në vitet e fundit ka më shumë vende për të rinjtë që të vazhdojnë talentin e tyre. Është e rëndësishme që të ketë një vend për të kombinuar talentin dhe aftësitë tuaja. Talenti është 1% dhe 99% është punëpunë-punë. “ Voices: A jeni e kënaqur me rrugën që keni zgjedhur?

Blashka: “Po, krejtësisht. Unë mendoj se nëse do të kisha një jetë tjetër , unë ende do të isha një artist. Unë pata një luftë në mendjen time kur kam mbaruar shkollën fillore dhe shkova në shkollë të lartë. Unë isha 14 dhe kishte provimet e artit. Mendoj që nuk kam dyshime në lidhje me të qënurit një artiste, unë isha shumë e re, dhe unë mendoj se ishte vetëm frikë. Tani që kanë kaluar vite, dhe unë e di unë kam zgjedhur rrugën e drejtë. “

The Mosaic Character Kokovkin from the Voices magazine met with young artist Paula Blashka Mieva and had an interesting conversation.

Voices: How long have you been doing art?

Blashka: “Since I was a kid. I’ve also finished art high school for fashion design. We have six departments in high school: fashion, painting, sculpture, ceramics, graphic design, interior and exterior design.”

Voices: What is art to you?

Blashka: “I’ve been doing art since I was a baby. My father is also a painter, so me and my sister have grown up in that environment.

So far I’ve been experimenting with many kinds of art. I’m making jewelery for the past four years, and also mosaics.

Mosaics are a part of my character. I am an expressive character and you have to be patient and have time to do mosaics. There is a balance between my character and doing mosaics.”

Voices: Why are you creating?

Blashka: “I guess because my inner voice tells me to create.”

Voices: Is it possible to be just an artist?

Blashka: “I’m hoping to be just an artist, but also to have an artistic steady job. I think in every society, artists don’t manage living only by art. It’s like this everywhere, not just here.

I think here it is easier to live as an artist, because it’s a smaller community, it is easier to make a name for yourself.

“Now the government puts an accent to young people and gives them the opportunity to succeed in what they want. We have a bigger motivation to study. I was in the fourth year of my studies when I was offered to do a solo exhibition.”

Voices: Is there audience for art in Mace-

Voices: What opportunities there are to study art in Macedonia?

Blashka: “One art high school, one state university of fine art and a few more academies for designs. We have also an academy for fashion design, Academia Italiana. In the past few years there are more places for young people to continue their talent. It is important to have a place to combine your talent and skills. Talent is 1% and 99% is work-work-work.”

Voices: Are you happy with the path you’ve chosen?

Blashka: “Yes, completely. I think if I had another life, I would still be an artist. I had a fight in my mind when I finished primary school and went to high school. I was 14 and had art exams. I guess I didn’t have doubts about being an artist, I was very young, and I suppose it was only fear. Now that years have passed, and I know I’ve chosen the right path.”

17

lifestyle

Voices: What is it like to work as an artist in Macedonia? Is it easy or difficult?

Blashka: “So far I haven’t had many obstacles, because I just finished art academy. I think now it’s not sow difficult to succeed as an artist. There are opportunities to participate on events in all countries. It is easier than 20-30 years ago. The art world used to be smaller, the Macedonian artists did art only here or in the Balkans. I have more opportunities to succeed in America or Estonia or where ever. Artists in Macedonia have contacts with other artists abroad, in America for example. I think it’s not difficult for young artists to succeed.

“We had an art biennial here in September and there were young artists from all over the world. Artists from other countries said that Macedonian artists experiment with so many different medias, like doing painting and combining it with video.”

donia?

Blashka: “Yes, definitely. In Skopje there are a lot of people who want to see and enjoy art. At openings of exhibitions there is a crowd of people. The art audience is not so limited about seeing art or skeptical when they see, let’s say, an erotic exhibition. If you put it ten years ago, they might have said: “Oh, it’s rude!”, but now the audience comes to see what the artist has put out from his inner world. Even if I, as an artist would like to paint one black point on my canvas, there is an audience for that. They would like to find out why I did it. They think about the concept and want to know the artist.”

а н л и ф о р П : к и л и к ч и з у М а с е д О н и т н а т н Ко C h ri s to p

18

in g h e r F le m

ните, ја ано пес ш и п и а н мав песните ина ги и средив д о и . г г м а а и н р д т и е св ексто „Пред е со кои ќ иката, т з е и у р ш а м а ч в в и у а з н оми напиш ките му емето п а вистинс ина. Вр д беа тука о г ги барав е т а и н н д с е е п ј е а – р ш к е на сивен Тоа тра о сепак в депре н а , в е м у С а н р а . и т луѓе и јас с да ги св нските со кого в висти о јд а немаше н дека ги стои мислам ен маж, ш е .“ п е с у м а ј в ко подобру зади се дека по Се вели

а ден нов видам е а о д н о и в к т во волс Одеса“ мав задо н и и т а н н а м т а с „Кон Неод изведба како је. локална п о во живо к С а б о д в е “ в а з ра и интимно „Фросин ше едно гова вто е е р н и ше в е с ш н е њето бе танти Тоа б а отвора ик. Конс н ј, т о е р м б у л о сол тил. во ма mount с публика ски Para шоу на р право. е о к н о а р о ршки пломир и д по прав а м и во Њујо стажант Одеса о н к и а т к н а и т Конс т работ на дено ист на Во текот с гитар а б н . е је еш во Скоп а поран а.“ сто так и те чув н тој ми е Д „ Тој е и а п у р ената“ г ц к с н а а п рва н а н к л етни лока мојата п нов ум е чај: „ м ам. м в в у е у с и н п ч с о „Ја одека што п д о е м ш а а с в , стро ве песни раскажу е во Ка В шоу; д Т ш е о б н д а е б каде би ев на извед можност ена свир ја д о к а слам е в с д д Пре истам ика. Ми јата муз – ја кор о в о с в и м ж а в во тста а“ а ја пре и те чув можел д важно.“ а т с о та „Ден д а о п е н у , а р х о г е т в усп ушти дека а некако а н ја нап а д и в т е и н м а ж е т у с р Кон е веќе ка е в и е т д а л г и о т к а во време сни дека тој сф не е бја стантин ече: чин. н р а о н ј К о н Т е о . д к тој ми о у о м б сека еговото и поната м на еден посло жена, и есните ата за н п а јн н а к т ш продолж а н з е а и а п п р ус е, отк евојка. а се изр годинит говата д к; тој ја ериозна е с о а н а ч е у в „Сакав д и.

– у л ш к н е е т с и б и и песн ите песн е не то пом кува мо тоа веќ вање на и Како ш а у , т р и и ш и р р и б а к п з т а с ја р аа ги а по дали станува а рече: „Т зика и е знаев з у ј н м е о а Т о а у т т г а е о илио а мн а песн и посл ја ш г а у и о г б л к р с о музика.“ е р а н в п а е у Та оја каж на една а, и ми елата св бидејќи правев „Отидов и музикат дадам ц , а ја т го сним а а к д и е.“ еса ќе д д можам за муз а д О к о е и ц .“ т – н е р а с ќ н 0 г 201 мое помо реан у пове целото Јануари бум, пот ам мног да посоз а л к е о јн а а л В а г с и ќ з б о а и г е ј р н д ко то ти сооб рв прв панкер нешто ш вкус на Контсан њето од ри својот п ни како игурува от ега с и с и от скуте о д к и е о а ч в г н ј и о з г о а и т у е т н н а , М а л д id р п c о с n л е и a т а н н и R егови (тој пад рингсти ко NOFX – од н ши несреќа Брус Сп дови ка о ла). н к о a е L а к к б д y се завр и о л a р а R н слуш ања ( крај сѐ музича л удре т и. и н а а к б о н н ч М е и о т и а т а с н т ја Реј Л и е ш птими о негова м и ј о о ) о под вли в л т n и e е а М ч te е д „ б в “, ре т е гле prings за мене скутеро о ова с о (Bruce S т р е б с д о о д и д вре ен, e) – ејќи паднав беше по Montagn а : ат бид г и а и о в в м а К у ја „ к т з и о и т б ј То ите за д н, гр овци и е кри музика. жам пар платам пресиве ите татк р е тели м о д д а м ја з и е р о л и п к а г ја уш чич к ќе „Некои оја ја сл ката на ите, и да е но сепа музика к арекуваат „музи лушал.“ музичар уго, сит м м р а а д ш ѐ јм у с а л н и с з с н и – ја ја и а г т е и и б ја о и–т ичко родукци нски, с чичковц твојот ч студио п америка а ка која у и Н г з о . у н е м м и .“ – н ти“ а е влија трошоци а Одес не лк рок н д о а ф т п о о и к д у и е Зв да ја м с антр ни о сакате na” ќе и тивно к и, или ак вени пес “America алтерна ц а а ќе а р м е н п в р а о о е н п т ф о и н тел ознаете казни. овеќе и д те вешт и п и а р в а д п З о и обожава г о е с н ни музиката бидејќи т: ст во и се пол слушнете Одеса – го линко од баси алгични odessa т а с т о ја н у и , гледнете к ц о и л и п к nstantine о з с o и к н р л /c а а и р та m л ш т е o и е д .c п а с e з о c a и е p м s ш y н и w.m анти орува лку пат http://ww Кога зб ц, Конст на неко л стописе н а к е е р р т о е м и в у ч е пеја бидејќи от. Сега очаран на бенд и рече: т м о в ј бил раз а о т Т с . о м с е а л в б у о н р е п да го м ено овој има реш дека го

n i t n a t s n o K : s ë k i z u m e t a k i t s Karakternië profil Odessa C h ri s to p

in g h e r F le m

ihja me që ta sh n a ti s ra rt Cinem pata ssa” ne A ditëve e e d a O is d in n Para onsta i aktin “K si artist kënaqës . p u k j të dytë h ti S e ë n n shia të Frosin nte je me për e aktëro jesë inti p i tilit a s jë t k n te a i Në Yorkut ni luajt ti w n e N ta s e n t solo, Ko r rokerë celur pë kuesit, të lomuar. nt. rist i dip Paramou Odessa është ju p. k në Sh u pit tin si jurist st i gru Konstan n ri o a n it u g p i s a s s a ë b it d e Gjatë te edh kshtu ësh a”.

Ai gjitha ire caj: “A uv h ë a duke p ennyTeC m th D ë “ ë it k m d n i u a y p t i ri” tro. D s is a rt K a a një g ë n m n ë rastin dy k qëne arist në “Unë ja uar për bass git këndova parë ka d i ar i e jë u ë u is n d k tr b im n s ; a i u u e g w k fr Du tërim i sa i TV sho r cdo m rmua n jt ë a fo jë p s n r ru n a k ë a u h n tr të n ësh e përs kahje ë ke kërk ku ai u parë isha endoj se stantini ta ndorj n M j jam du o ë a .

K q d ia ka n r r, m u ra ta h p das gët e urt se e këngë live – likoj kën pse është tani është i sig b e s u o p ë m n ti e ë q n ka o ai va” si që hme”. nyTeChu tij. Mirëp rëndësis kruajta a: nga “Den dërkohë ai tha: grupit të shumë e th a i u A rg rë, e sh . a la in p u n im i ë . , ll n s m ë rë ti e li q s n e kërkojt vite rë të ti suk aritur Konsta a këngë e radhë në mëny anda ari jt b m n j a j, r e te e u ru e it h k k v v h ro n s h e ti këndo “ I em vjetë minti shpre të mund textin dh ika punk ta që ta a , z h o h n u s d s ë e m e d ik ë h e z q ë h u ro n m “U hur hpë nte d un e du ë une dës ti oha kalo ze”. aj isha n sha njeri nte dhe s Mirëpo k im kush ikë serio lo a h z a is s u k k a m p o k p ë e u h n ë m a d n h m o ji o te it p të h K p ë rg ne mir i gje ata. nuk is të gru shpreh e hin gati esoj se në prova mirë”. këngët is o më në fund b dem që ta p zemrën time n të – u “Shkova ë m m i të mirëp ubëhem ë ta ja a a do d s s j, q ë o e a suke d it ë s m n d q o e ë të a il k , it i d hur. D bërë atë ashkull u parshme d e m ë e e , m o k it d u z c të d as njerë isha sesshme time ë se mb r e suk dhe pse jn ë e te a j , h m u s ti is fe ë th i ik i ë z jë n Ata hm irim mu ”. tinit tas qëndron nin; insp ë shumti Konstan , si gruonstanti esshëm te s K ë sha më s n s r ë jo s p ig ë d e ik n h ed e që muz ia. Ajo kjo vlen më shum tij. ika punk Shija e shura e gët e m tjera ndogjon nga muz a n i d u ë – a fl k e i r in n a n të ta – o ru h k ës të ndë ncid, tagne jo i kriti ë muzik j.

X dhe Ra dhe Ray LaMon i tha: “A gjon edhe shum ë tregon në ikën e ti A z pet NOF u n m e r te ë ë s e p j m tu d pring gjithash ndësishm , pranda Bruce S hin të rë pton ata t is u ë k il ë c i q ”. t të n e a dh enc k bë ar pjesë muzik do të m kënga nu aje dëgjoj e u s a s s q o : ë ë s a e e ft jn th d o o i të q O k A kriti it, mirëp ta kë 10 – okë më të album a im – a ishte r anar 20 i h k J o x g a im ë ta u N e rd rr o s “Disa sh o d t o axha dio rek ksiden r babi ë a a tu q s ju jë n g n ë jë ë i n d ik m në i lu i ka muz erjëto music”tij. “Jam isht ai p m s ë e le ë h c q n js ta e a u le ja “ tk g ik fa në otoc ne, n ua” ai th r”.

Amerika ra nga m uan mirë për m . Adë i k a m c h u s u ro h ë k s d ndëgjua lk te va i t shk dhe fo essës ish sh u ndje se gjëra o country aqeshin ra p r n ë s r ë tu ë ir u k Zëri i Od ik K m “ z të u do izëm: nduar, rin e m ericana” hin nosme optim zin e kisha të lë muar muzime zhan zikes “Am e tij të fundit is u ri ih m u d k e n r, it gët për tu përua – të hurues – ku kën ta para a t e tyre n e j ë s a m s u e ru d lb ti a . e o r d ë im me O p g e të tjerë he me tr kantëve talgjik d t”. penzime h s gjitha e vizitoni n acione, rm fo in / humë space.com Për më s /www.my :/ p tt :h n faqe neodessa constanti

19

e n i t n a t s n o C : e r u t a e f Music e l i f o r p n i a s s Ode in g h e r F le m

local act ing new e e s f o rosina in asure inema F C d the ple a rt h aA y e tl n e perform I rece a’ at th e Odess econd liv te s n a ti is m n h ti ta in s ly s on ‘Con d an w h a t wa ne playe ork ti Y In n . w ta je e s p N n o o Sk for t, C opening olo artis sa is ce as a s small audience, ne Odes ti n ta s n o law a C . n s to a le s as show nt Sty he work ass y Paramou b a d r rs e y e B k rm c ro the fo duate. ra o g ls a w la is a local opje. He ennyTeChuva’. ce in Sk ve r a ‘D apprenti lls me o nk band te u p e l h a ” c e lo f I’m just the stag player o astro, so K rtist on t a o a s w a e n show; tw show w “I’m a on a TV my first d “ re o : y p a p la te o p f ssible cup o s ago I every po t.”

Two day king for importan o starting. s lo t’ a m I’ th o k s in e e th h v t w re usic. I songs li at a poin lained w my m a o v h u s h C to e he exp tunity ennyT ess, but e left D c n c ti u n s ta e s som Con He said: enjoying o ve o n . re m e w to y e e m th ti lt it was that he fe

C h ri s to p

frustrabed his ri c s e d e ntin his band r, Consta e the line up of te ri w g n o g er-s at he’s re chan aving to nfident th o h c t a w o n n o ti e’s times. H n. He said: e guitar, several tio a u it re on th s fo t e a e b th r a d e e solv anged th s a y the song s and arr usicians c ri te ly ro e w “I ic, th ht m the mus e r the rig I wrote looking fo d for a year. Tim s a w I d n e te a s th s la d– song that depresse with and s getting but fia , to play w y I la p d n t ing a uld no o c I We’re t . u wa s p a s s le here b t peop h re g e ri w e s th song found elieve I .” nally I b l man, is the time ll a etter successfu excepgetting b at behind every is no th stantine ritT h e y s ay and Con , is songw n h a f m o o t w re d c o e s o ag the revealed tion; he . critique d n e ri lf gir o makes usic ing – his he’s someone wh o alot f m e “S listens to m o s He said: ll ls a te e e h , so sh ngs. S o ic s s u y m m f s s o nd . A understa e e r wa y the and she lf in a fr ing .” e tt s s e k y g c m u ill enter s re s e ngs w e song expres dessa w o isth s O s to b k if – u n d s u 0 te p , 1 album ry 20 “ I wa n by, the a t u g u n b in a e s J d a p . ro In his a ad re usic know years we to record nce pay-off from serious m fter that I didn’t the t io o d n as tu s s a w r and w and a insura rt to older, it d by an rehersal is scoote hole hea that I e h e w is n y ff d o o m to ll r t (he fe “I wen g else nergy, o accident ive my e od for somethin a car). if I can g ause I’m doing y ed out go b rn k c tu u s n g tr d s c in re e py th lly: “whe matu music, b very hap timistica to have p m s o I’ in m “ s to e .” y s e a a g s re s ” he ack w stenin taste like mo d, my b unker li e afterall ’s music to e p d e s m e y s n a c e ti re n n n s p e o a e u ta tm as d Cons d ay s ow infl keep tha n I fell I w his early d Rancid, he’s n and Ray m gonna , studio prodctio I’ n t e – from n u a b te s , X g d F s n O re n ri N p ia is ju S h ic e s k e u ent in hire m bands li ke Bruc are evid e costs.” p ay a n d artists li s which e c n ing, all th e more by th u fl ry in e v – e e – u n g m LaMonta listen to ecause I e said: to – b H e . n ic m te s s e u li is m of would ds critic le n c n ie ould u fr nd details w y e “Som , music a r uncle r or m n u e o o ti th y a fa ic rm s y m info mu sic that sa For more music’ – ntineodes it ‘uncle tive ck out: e a ll h a c rn c e s y lt w e m/consta a o o h th h s .c it e c w a , p s n rica w.my .” of ‘Ameri ery Ame listen to http://ww und is v es. Fans c o ft s n e ra ’s u c a fl s ly in s e fin Ode rock – as his and folk y Odessa nd rich with story country jo n e l il w a ic ic s u lg m ta cana’ al, nos are lyric singed songs bassist to m o fr n io telling. e transit about th Speaking

20

Непал Андржеј Буковски

Непал е земја што може да им понуди скоро сè на посетителите. Температурниот опсег се движи од екстремно ладни до тропски температури. Јужниот дел е во најголем дел рамен, но на Север се наоѓа најголемата планина во светот. Флората и фауната се менува со секој поминат километар. Начинот на кој живеат луѓето овде, како и Хинду и будистичката религија, ги учат посетителите на понизност, сочувство и како да го живеат едноставно. Можете да дојдете од многу места каде можете да ја поминете вечерта на „европски начин” – со групи кои свират обработки во живо, увозно пиво, луѓе од целиот свет. Но, доколку одите во Непал, важно е да ги погледнете планините , а не градовите.

Сè до средината на педесеттите години, Непал како држава беше скоро целосно изолиран. Сместен помеѓу голем планински венец, целосно е обезбеден од непријателски напади. Правилата на современата влада беа да не се дозволи ниту еден надворешен посетител да патува низ земјата без посебна дозвола. Ситуацијата почна да се менува пред околу шеесет години. Администрацијата во Непал сфати дека туризмот може да донесе многу повеќе пари отколку што би можела агрикултурата. Таманду, главниот град на Непал, на посетителите може да им ги покаже сите негови лица. Архитектурата на секој храм е испреплетена со скулптури од стари богови. Малите улици сè секогаш полни со луѓе. Во Катманду секој ден е пазарен ден. Ако сакате да стигнете од една до друга точка на улицата, продавачите ќе ве застанат и до пет пати за да ги погледнете производите во продавниците. Ноќниот живот е отворен за туристите таму.

Неколку совети за идните посетители на Непал. Нема директни летови за Катманду од Европа. Обично, подобро е да се оди до Њу Делхи или Мумбаи и потоа со авион, воз или автобус до Непал. Но, најважно е да се резервира сè однапред за да се избегнат проблеми. Друго, не земајте премногу алишта со вас бидејќи цената на алиштата таму е многу ниска, а квалитетот е добар. Препорачливо е да не се користи за пиење водата од чешма (потоа ве очекуваат лоши моменти во бањата!). На крај, патувањето треба да се испланира барем половина година однапред. Авионските билети се многу поевтини тогаш. Им посакувам на сите идни посетители многу среќа таму!

lifestyle

Над осумдесет проценти од земјата е покриен со планини. Тоа е рај за планинарите. Еден од најпопуларните патишта е „Анопурна круг”. Патот води околу огромен масив со повеќе врвови, меѓу кои највисокиот е „Анапурна I”, десетта најголема планина во светот, се наоѓа на височина од 8091 метри. Должината на патот е околу 220 километри и вообичаено потребни се 18 до 20 денови за неискусните планинари. Ова е одлична можност за да си ги проверите вашите способности. Не само телесните мускули , но исто така и мозочната издржливост. Највисоката точка по патот е на височина од 5418 метри „Торанг ла пас”, место каде има недостаток на кислород.

21

Nepali Аndrzhеј Bukovski

Neplali ёshtё vendi i cili mund tju ofrojё pothajse gjithcka vizitorёve. Temperaturat sillen nga ekstremisht ftohet e deri ne temperature tropike. Pjesa jugore ёshtё mё sё shumti e rafshёt, mirpo nё veri gjendet mali mё i lartё nё botё. Flora dhe Fauna ndryshon nё cdo kilometёr tё kaluar. Mёnyra nё tё cilёn jetojnё njerёzit kёtu, ashtu si edhe religjioni hindu dhe budist, i mёson vizitorёt nё pёrkulje, ngushёllim dhe si ta jetojnё atё nё menyrё tё thjeshtё.

Place to Be

22

Deri nё vitet e 50-ta, Nepali si shtet ishte pothuaje tёrёsisht i izoluar. I lokalizuar ndёrmjet kurorave tё malit, ёshtё tёrёsisht i mbrojtur nga sulmet armiqёsore. Rregullat e qeverise aktuale ishin,tё mos lejohet qe asnjё vizitor nga jashtё tё udhёtojё nё shtet nёse nuk posedon leje tё vecantё. Situata filloi tё ndryshojё para 60 vitesh. Administrata nё Nepal e kuptoi se turizmi mund tё sjellё shumё mё shumё para sesa agrikultura.

Katmandu, kryeqyteti i Nepalit, vizitorёve mund tua tregojё tё gjitha anёt e tij... Arhitektura nё cdo tempull ёshtё e pasuruar me skulptura tё Zotёrave tё vjetёr. Rrugicat e vogla janё gjithmonё tё mbushura me njerёz. Nё Katmandu cdo ditё ёshtё ditё tregu. Nёsё doni te arrini nga njёra anё e rrugёs nё tjetrёn, shitёsit do tju ndalin pothuajse 5 herё qё ti shihni produktet e shitoreve.

Ahopurnit” Rruga ju shpie ne maje tё ndryshme, ndёrmjet tё cilave mё e larta ёshtё” Anapurna I” – mali i 10-tё mё i lartё nё botё- dhe gjendet nё lartёsi prej 8091 metra.. Gjatёsia e rruges ёshtё pёrreth 220 kilometёer dhe zakonisht janё tё nevojshme 18-20 ditё pёr alpinistёt pa pёrvojё.

Kjo ёshtё njё mundёsi e shkelqyer pёr ti matur aftesitё e juaja. Jo vetem muskujt e trupit por edhe durueshmerinё e trurit. Pika mё e lartё nё rrugё ёshtё nё lartёsi prej 5416 metra “ Topang la Pas”- vend ku ka mundesё te ajёrit.

Jeta e natёs eshte e hapurt pёr turistet atje.

Mund tё vini nga vende tё ndryshme dhe ta kaloni mbrёmjen nё “ Menyre Evropiane” – me grupe te cilёt kёndojnё muzikё tё gjallё, pijnё birrё tё importuar dhe mblidhen njerёz nga e gjithe bota. Mirpo pёrderisa shkoni ne Nepal, me rёndёsi ёshtё ti shihni malet dhe jo qytetet.

Mbi 80 pёrqind e vendit ёshtё e mbuluar me male. Ky vend ёshtё njё parajs pёr alpinistёt.

Njё ndёr rrugёt mё tё njohura ёshtё “ Kthesa e

Disa kёshillё pёr vizituesit e ardhshёm tё Nepalit.

Nuk ka fluturime direkte pёr nё Katmandu prej nё Europё. Zakonisht ёshtё mё mirё tё shkohet prej nё New Delhi ose Mumbai dhe pastaj me avion ose autobus deri ne Nepal. Mirёpo mё me rёndёsi ёshtё tё rezervohet paraprakisht qё tё shmangen problemet.

Dicka tjetёr, mos merrni shumё tesha me vete pёrshkak se cmimi i teshave atje ёshtё shumёiI ulur, ndёrsa kualiteti i mirё. Preferohet qё mos tё pёrdoret pёr pije uji i cesmёs (pershkak se pastaj ju presin momentet tё kёqija ne toilet).

Me nё fund, udhёtimi duhet tё planifikohet tё paktёn gjysёm viti mё para. Biletat e avionit janё shumё mё tё lira nё atё kohё. Ju dёshiroj shumё fat tё gjithё vizitorёve tё ardhshёm!

Nepal

Andrzej Bukowski

Nepal is the kind of country which can offer almost everything for visitors. The amplitude of temperature ranges from extremly cold to tropic. The southern part is rather flat but the North contains the biggest mountain in the world. Flora and fauna is changing with almost every kilometer of road. The peoples way of living living, and the hindu and buddist religions, teaches visitors humility, sympathy and how to life simply.

Until the mid 1950’s, Nepal as a country was almost completley isolated. Lying between a large chain of mountains it was fully secure from enemy attacks. The policy of the contemporary government was not to let any visitors from outside travel through the country without special permission. The situation started to change about 60 years ago. The Nepalese administration noticed that tourism can bring much more money than agriculture.

23

Place to Be

Katmandu, the capital of Nepal, can show visitors many faces. The architecture of every temple is intertwined with sculptures of old gods.

Small streets are always full of people. In Katmandu every day is market day. If you want to go from one point of the street to another, you will be asked 5 times to look upon the goods of the shop sellers. The night life is open for tourists there. You can find many places to spend an evening “in a European way” – with live bands playing covers, exported beer, people from aroud the world. But if you go to Nepal it is obligatory to see mountains, not cities.

Over 80% of the country is covered by mountains. It’s a paradise for a hiker. One of the most popular paths is the ‘Annopurna circle’.

The way leads around a huge massif with a series of peaks of which the highest is ‘Annapurna I’ – the 10th biggest mountain in the world standing at 8091 metres. The route length is about 220 kilometers and usually takes 18-20 days for unexperienced mountain climbers. It is the perfect opportunity to check ones personal skills. Not only body muscles but also brain stamina. The highest point on the way, 5418 meters is ‘Thorang la pass’ - a place where there is a lack of oxygen for breathing.

Now a few tips for future visitors to Nepal. There are no direct flights to Katmandu from Europe.

Usually it’s better to go to New Delhi or Mumbai and then by plain or train/bus to Nepal. But it’s important to book everything in advance to avoid problems. Another thing is not to take too much stuff with you because the price of clothes there is really cheap, and the quality of things can be very good. It’s also better to not drink water from the tap (this can cost you a bad moment in the toilet!) The last thing is to plan any trip at least half a year in advance. The plane tickets are much cheaper. So I wish all future travellers good luck there!

Живот без телевизија, интернет и телефон Тијана Катушевска

Знам дека ова не е најлошата работа што може да му се случи на човек во живот. Особено, ако е одлука донесена со здрав разум, а не некоја еднодневна авантура. Ако гледаме на ситуацијата глобално тогаш дефинитивно немам право да се жалам. Деца умираат од болести, гладуваат или растат во нефункционални (кај нас ги нарекуваме насилни) фамилии. Мојата ситуација споредена со нивната е рај на земјата. Но ние живееме во општество каде младите на моја возраст се разболуваат ако снема интернет за неколку часа или ако ја пропуштат омилената шпанска серија. Ова е точно тоа што сакав да го избегнам кога, пред една година, во процесот на селење во нашиот нов дом, одлучив дека независно од фактот дека имаме телевизор и компјутер, на мојот татко и мене не ни се неопходни 60 програми и 24/7 интернет за среќен живот. Најблиското интернет кафе е на 10 минути пешки а и понатаму можеме да гледаме дивидија на телевизорот.

24

Не е лесно, никогаш не сум кажала дека е. Ако не си дел од глобалниот нет тогаш најверојатно ќе имаш проблем да одржуваш врска со се што се случува. Понекогаш е присутно чувството дека замјата се врти се побрзо и побрзо и секој ден е потешко да ја одржуваш брзината на секојдневниот живот. Не мора да се оптеретуваме со некој трагичен настан, што се случил на илјада километри од тука, ако не влијае на нас.

lifestyle

Вам ви зборува поранешен зависник од телевизија со досие за поминување многу, многу часови пред магичната кутија. Кога си со телевизорот или компјутерот ти се причинува дека проблемите се намалуваат, но за жал тие само се мултиплицираат. Никој не мора да проба екстремни решенија како моите, и покрај тоа што функционираат, особено ако не си опседнат/а со твојот социјален живот и со тоа колку пати ќе излезеш “во провод”, во една недела. Но ова е добар експеримент, особено за викендите, или за поекстремните, за цела недела. Ќе имаш многу повеќе време за твоите пријатели и активности (можеш и да наминеш до канцеларијата на EVS), ќе се вратиш на нормалниот човечки живот, опкружен со луѓе од крв и месо, а не замислени пријателчиња од чет. Ова е мала промена, но и најдолгото патување почнува со првиот чекор.

Jetë pa televizor, internet dhe telefon Тijana Katushevska E di që kjo nuk është gjëja më e keqe që mund ti ndodh njeriut në jetë, vecanërisht nëse është vendim i marur nga një mendje e shëndoshë dhe jo ndonjë avanturë njëditore. Nëse shohim situatatën globalisht atëherë definitivisht nuk kam të drejtë të ankohem.

Fëmijë që vdesin nga sëmundje, vuajnë për ushqim dhe rriten në familje jofunksionale (sic ndryshe njihen tek ne të dhunshme). Situata për të cilën flas e krahasuar me të tyrën është parajsë në tokë. Por ne jetojmë në shoqëri ku të rijntë e moshës time sëmuren nëse nuk ka internet për disa orë apo e lëshojnë ndonjë pjesë të telenovelave të preferuara spanjole. Kjo është saktësisht ajo të cilës doja t’i largohem kur para një viti, gjatë procesit të shpërnguljes në shtëpinë tonë të re, vendosa që pamvarsisht nga fakti që kemi televizor dhe kompjuter, për babain tim dhe për mua nuk janë të domosdoshme 60

kanale televizive dhe 24/7 internet për një jetë të lumtur. Internet kafe-ja më e afërt është 10 minuta në këmbë dhe më andej mundemi të shohim dvd në televizor. Nuk është e lehtë, asnjëherë skam thenë që është. Nëse nuk je pjesë e internetit global atëherë me siguri do të kesh problem për të mbajtur lidhjet me gjithcka që ndodh.

Ndonjëherë është prezente ndjenja sikur toka rrotullohet më shpejt e më shpejt dhe cdo ditë është më e rënd për ta mbajtur shpejtësinë e jetës së përditshme. Nuk do të merreshim me ndonjë ngjarje tragjike, që ka ndodhur njëmijë kilometra larg që këtu, nëse kjo nuk ndikon tek ne. Juve është duke u folur një ish i mvarur nga televizioni me një dosie për kalim të tepërt orësh para kutisë magjike. Kur je para televizorit apo kompjuterit të behet sikur problemet të zvoglohen, por fatkeqësisht ato vetëm multiplikohen. Askush nuk e ka të domosdoshme të provojë zgjidhje ekstreme si të mijat, edhe pse funksionojnë, vecanërisht nëse nuk je i/e opsesionuar me jetën tënde sociale dhe atë që sa here do dalish “me preteks” mbrenda javës. Por kjo është një eksperiment i mire, vecanërisht gjatë vikendeve apo për ata më ekstreme për gjithë javën.

Do të kesh më shumë kohë për miqtë e tu dhe aktivitet (mundesh edhe të kalosh tek zyra e EVS), do ti kthehesh jetës normale me njerzit nga gjaku e mishi, e jo miq të imagjinuar nga chat-i. Kjo është ndryshim i vogël, por edhe udhëtimi më i gjatë fillon me hapin e parë

Life without TV, Internet & phone

lifestyle

Tijana Katushevska I know it’s not the worst thing that can happen in a person’s life. Especially if it’s a decision made with a conscious mind and not some one-day lasting adventure. If we are looking at this thing globally then I definitely don’t have the right to complain. Kids die from diseases, are starving or are growing up in dysfunctional (we call them bully) families. My situation compared with theirs is a heaven on earth. But we’re living in a society where kids my age are sick if the Internet is gone for a few hours or if they miss their favorite soap opera.

25

This is exactly what I wanted to avoid when, one year ago, in the process of moving into our new house, I decided that no matter the fact we have a TV and computer, my dad and I don’t need the necessary 60 channels and 24/7 Internet for a happy life. The closest Internet cafe is 10 minutes by foot from our home and we can still watch good old DVDs on the television.

It’s not easy, I never said it was. If you’re not part of the global net then you’ll probably have serious problems keeping in touch with everything that’s happening. Sometimes it feels like our planet is spinning faster and faster and everyday it’s harder to keep track with life. But life isn’t about sleeping in front of the monitor or the TV. We don’t have to know and be bothered with an accident that happened a thousand kilometers from here if it doesn’t influence us.

This is a former TV addict speaking with a record for spending many, many hours in front of the magic box. When you’re with your TV or Pc it seems like you are running away from your problems but unfortunately they are just multiplying.

No one has to try extreme solutions like mine, although they work, especially if you’re not obsessed with your social life and how many times you go out in a week. But it’s a good experiment, at least for a weekend or, for the extremists, a whole week. You’ll have much more time for your friends and activities (you can come to the EVS office), you’ll get back to normal human life, surrounded with people of flesh and blood and not imaginary friends from the chat. It’s a small change, but even the longest trip starts with a single step.

26

lifestyle

ЧУДНИ

ПРАШАЊA

Vasko Josevski

Зошто пиратите носеле обетки? Пиратите ги користеле обетките за практични потреби, а не како накит. Обетки им биле ставани на младите морнари како симбол за нивното прво преминување преку екваторот, и биле употребувани како заштита на ушните тапанчиња за време на битка. Од обетките на пиратите, особено на тие кои биле задолжени за топовите, виселе топчиња памук кои им служеле како тампони. Кои се почетоците на Денот на шегата? Сe до 1564 год., Французите дочекот на Новата година го славеле помеѓу 25 март и 1 април, но со воведувањето на новиот Грегоријански календар, прославата се поместила на 1 април. Оние кои се противеле на ваквата промена биле честа мета на шеги и трикови, како на пример, покани за лажни новогодишни забави на 1 април. Набргу, славењето на измислени пригоди на 1 април станало празник на шегата. Како Валентин вљубените?

станал

патрон

на

Во 270 год., чукнатиот римски император Клавдиј II со закон го забранил бракот бидејќи сметал дека оженетите мажи станувале лоши војници. Игнорирајќи ја одлуката на императорот, бискупот Валентин продолжил тајно да венчава млади парови, сe додека еден ден неговата непослушност не била

откриена и тој не бил осуден на смрт. Според легендата, Валентин се заљубил во ќерката на чуварот на затворот која била слепа, и со својата чудотворна моќ успеал да го поврати видот. Пред да биде егзекутиран, тој на својата сакана и оставил проштално писмо кое завршувало со зборовите: “Од твојот Валентин.” Како фрлањето паричка станало начин за одлучување? Во негово време, Јулиј Цезар се појавувал на една од страните на сите римски монети, а почитта кон императорот била толкава што честопати кога кога тој бил отсутен, некои сериозни судски одлуки се носеле со фрлање паричка. Кога ќе паднела страната со ликот на Цезар, се сметало дека тој, со посредство на боговите, се сложува со одлуката. Од каде потекнува идејата за покажување на средниот прст? Кога Англичаните во Битката кај Агинкорт се судриле со многу побројните Французи, во своето вооружување имале едно релативно ново оружје—големи лакови за стрелање, високи и до 2 метри. Французите биле толку зачудени што се почнале да се колнат дека ќе им ги отсечат средните прсти на стрелците од страната на Британците. Кога на крајот победиле стрелците и нивните лакови, Англичаните ги исмевале разбеганите Французи покажувајќи им го средниот прст.

Pyetje të cuditshme WEIRD QUESTIONS Vasko Josevski

Vasko Josevski

Pse kusarët kanë venduar vathë?

Kusarët i kanë përdorur vathët për qëllime praktike, jo për stolisje. Vathët u janë dhënë të rinjëve si simbol i udhëtimit të tyre të parë rreth ekuatorit. Disa prej kusarëve, posacërisht ata të cilët punonin në gjuajtjen e topave, kanë përdorur edhe pambuk nëpër vathët të cilët e kanë kryer funksionin e tamponit.

Why did pirates wear earrings?

Pirates used earrings for practical reasons and not for decoration. They were given to young sailors as a symbol of their first crossing of the equator, and their purpose was to protect the eardrums during battle. The pirates, especially those who fired the ships’ cannons, dangled wads from their earrings to use as earplugs.

Si filloi dita e genjeshtrave?

Deri më vitin 1564, Francezët e kanë festuar vitin e ri në mes datës 25 mars dhe 1 prill, mirëpo me aplikimin e kalendarit Gregorian, festimet janë vendosur të bëhen me 1 janar.

Ata të cilët u janë kundërshtuar këti vendimi, kanë qenë viktima te shakave dhe talljeve, për shembull, thirje për festimet e reme të 1 prillit. Prandaj 1 prilli u vendos të jetë dita e genjeshtrave.

Si hedhja e monedhës u be menyrë e vendosjes?

Në kohën e tij, Julius Cezar-i u be simbol ne njërën anë të monedhave të Romës. Kjo është berë aq e rendësishme saqë ne rastin e vendosjes së dënimit me vdekje të ndonjërit, është hedhur monedha, dhe nëse ka rënë me simbolin e Cezar-it lart, ka pasur domethënje se fati i tij është që të vdes.

Nga ka ardhur ideja për ta treguar gishtin e mesëm?

Kur Anglezët luftuan në betejën e Aginkorit u ballafaquan me një numër shumë të madh të Francezëve, në armatën e tyre ata kishin një armë të re – shigjeta gjigante, të larta deri më 2 metra. Francezët ishin aq të cuditur saqë janë betuar se do tua prejnë gishtin e mesëm të shigjetarëve te anglezëve.

Kur në fund fitojnë shigjetarët, Anglezët i kanë ndjekur Francezët ne aratisje duke ua treguar gishtin e mesëm.

How did Valentine become the patron saint of lovers?

In 270 AD, the mad Roman emperor Claudius II outlawed marriage because he believed that married men made for bad soldiers. Ignoring the emperor’s decision, Bishop Valentine continued to marry young lovers in secret until one day his disobedience was discovered and he was sentenced to death. As legend has it, Valentine fell in love with the jailer’s blind daughter and through a miracle he restored her sight. On his way to execution, he left his beloved a farewell note ending in, “From your Valentine.”

How did flipping a coin become a way of making decisions?

Julius Caesar appeared on one side of every Roman coin of his time, and such was the reverence for the emperor that often in his absence some serious litigation was decided by the flip of a coin.

If Caesar’s head landed upright, it meant that through the guidance of the gods, he agreed with the decision in question.

Where did the idea of showing the middle finger come from?

When the outnumbered English faced the French at the Battle of Agincourt, they were armed with relatively new weapon—longbows as tall as 2 meters.

The French were so amused that they vowed to cut off the middle finger of each British archer. When the archers and their longbows won the day, the English jeered the retreating French by raising that middle finger.

(From Doug Lennox’s Now You Know: The Book of Answers)

27

lifestyle

Si u be Valentini patron i të dashurve?

Në vitin 270, mbreti i perandorisë romake Klaviji II me ligj e ndaloi martesën sepse burat të cilët martoheshin bëhenin luftëtarë të dobët. Duke e anashkaluar vendimin e perandorit, Valentini vazhdoi ti martoj fshehurazi të rinjtë, deri më ditën kur këtë e kupton perandori dhe e dënon atë me vdekje. Sipas legjendës, Valentini ka qenë i dashuruar në vajzën e rojtarit të burgjeve, e cila ishte e verbër, por Valentini me fuqinë e tij ia kthen shqisën e të pamurit. Para se të dënohej me vdekje, ai të dashurës së tij ia ka lënë një letër duke mbaruar me fjalët: “Nga Valentini yt”.

What are the origins of April Fool’s Day? Up until 1564, the French celebrated New Year’s Day between March 25 and April 1, but with the introduction of the new Gregorian calendar the festival was moved to January 1. Those who resisted frequently became the victims of pranks and tricks, such as invitations to nonexistent New Year’s parties on April 1. Soon, April 1 and the celebration of a non-occasion became an annual festival of hoaxes.

Breaking Taboos

Maria Kokkonen ога пристигнав во Македонија, некои работи многу ме изненадија. Како што се пријателското однесување на луѓето кон странците и поканите за забави, кога тие воопшто и не ме познаваа. Од друга страна имаше и работи кои негативно ме изненадија. Една од нив беше односот на луѓето кон сексуалните малцинства. Во Македонија не се зборува јавно за правата на „геј“ луѓето и целата таа тема сè уште е табу тема. Па, јас одлучив да интервјуирам еден „геј„ во Македонија. За жал, немаше никој, кој сака да даде интервју и да дозволи да се стави нејзиното/неговото име во списанието. За среќа, најдов две момчиња од Финска и Данска, кои сакаа да го споделат нивното искуство и да ги направат луѓето во Македонија повеќе свесни за тоа каков е животот на „геј“ луѓето, и каква е положбата на сексуалните малцинства во нивните земји.

К

Ету Мендолин од Финска

Sex and the City

28

Voices: Каква е положбата на сексуалните малцинства во вашата земја? Ету: „Ситуацијата на сексуалните малцинства во Финска е прилично добра, но не и најдобра. Ако гледам на запад, во Шведска, таму ситуацијата е подобра. Во Финска е заглавена, правата и мислењата не одат заедно. Како што може да се види на запад, исто така може да погледнете на исток, во Русија, таму нештата едноставно се полошо и полошо. Па, така за сега можам да бидам задоволен со актуелната состојба.“ Voices: Дали јавно се зборува за правата на „геј“ луѓето? Ету: „Во последниве 5-10 години јавното говорење е во пораст. Пред 10 години, првите „геј“ луѓе доаѓаа во сечија дневна дневна соба, преку телевизиските серии и тоа го поттикна разговорот. Сега најжешката тема кога се зборува за „геј“ луѓето е правото да се усвои дете и правото да се склучи брак.“ Voices; Со какви реакции сте се соочиле поради својата сексуална ориентација? Ету: „Сум се соочил со многу добри и со многу лоши реакции. Не сум како типичните „геј“ луѓе, кои зборуваат како жени и се облекуваат во розови јакни, но сè уште постојат луѓе кои не сакаат да бидат во контакт со мене. Кога мојот најстар брат слушна дека сум „геј“, не зборуваше со мене три години, другиот брат пак ми рече „што и да е, ти сè уште си ми брат и истата личност што сум ја познавал од секогаш “. Моите пријатели и семејството се во ред со тоа, некои странци може да бидат понегативни. Се надевам дека секој може да биде она што е, тие сепак се луѓе! “

Кристијан Јунг од Данска Voices: Каква е положбата на сексуалните малцинства во вашата земја? Кристијан: „Хомосексуалците во Данска се општо прифатени, иако сè уште доживуваме неколку насилни омрази и широко распространети предрасуди.“ Voices: Дали јавно се зборува за правата на „геј“ луѓето? Кристијан: „Да. Пред сè, тука е „Геј парадата на гордоста“, која секоја година во август се одржува во Копенхаген, како изјава на слободата и гордоста. Во текот на годината, многу волонтерски организации работат на различни проекти, со цел да се просветли јавноста за хомосексуалноста. Понекогаш, основните училишта ги контактираат овие организации, со цел неколку волонтери да дојдат во училиштето и да зборуваат за нивната сексуалност, и така

да се просветлат децата, преку разбивање на табу темата за прашања, и да се уништат предрасудите.“ Voices: Со какви реакции сте се соочиле поради својата сексуална ориентација? Кристијан: „Лично, никогаш не сум доживеал сериозни негативни реакции во врска со мојата сексуалност. Мојата фамилија беше во ред со неа, исто така и моите пријатели, кога за прв пат се декларирав. Во тие денови, моите пријатели ме познаваа доволно за да може да се шегуваме со „геј - шеги“, што е во ред со мене затоа што знам дека не мислат зло. Некои луѓе кои ги знам, имале лоши искуства кога се изјасниле како „геј“, и слушањето за тоа ме прави многу лут. Родителите и пријателите треба да имаат многу разбирање и да даваат поддршка. Освен тоа, некој кој не те прифаќа кој си, не може да се нарече ваш пријател, или ваша фамилија.“ и ртнер е па вика њ а ѓ о е прона ое с а у за евизија к скусија з о ш и е л о д е м с т а л т м : И пане леза ната даток национал н вид на ат да из н може о п де де ува а шен „Сме таноци н т“, кој е е размисл о, само е .youtube. к и с о w а о о н к с w И е ци ://w за ад то. кот н ните мом о студио тијан http е в о в „Ч ис ал ” - Кр егува сексу хомо то кое вл к со него. о е момч ие состан б о д а д com

Eetu Mendolin

Breaking Taboos Maria Kokkonen

K

ur unë erdha për herë të parë ne Maqedoni, kishte disa gjëra që më habisnin shumë si përshembull sjellja e mirë e njerëzve ndaj të panjohurve, dhe ftesat nëpër mbrëmje kur ata nuk më njihnin mua aspak. Në anën tjetër kishte gjëra që më habisnin mua shumë në aspekt negativ. Një nga ato gjëra ishte sjellja e njerëzve ndaj minoriteteve seksuale. Në Maqedoni nuk flitet publikisht për të drejtat njerëzore të homoseksualve dhe kjo temë është akoma tabu. Kështu që unë vendosa të intervistojë një homoseksual në Maqedoni. Fatkeqsisht nuk munda të gjeja dikë qe do të donte të jepte intervju dhe te publikonte emrin e tij në revistë. Fatmirësisht unë gjeta dy homoseksual në Finland dhe Danimark të cilët donin ta ndanin eksperiencën dhe ti paralajmronin njerëzit në Maqedoni përreth jetës së homoseksualve, dhe si situata e minoriteteve seksuale është në shtëtin e tyre.

Eetu Mendolin nga Finlanda

Kristian Jung nga Danimarka

Voices: Si e shihni ju situatën e minoriteve seksuale në shtetin tuaj?

Eetu: “Situata e minoriteteve seksuale në Finlandë ëshë shumë mirë, mirpo jo perfekt. Nëse unë bazohem në perëndim, në Suedi atje situata është shumë më mirë.

Në Finlandë të drejtat dhe mendimet nuk përparojnë.

Sikur unë shoh perëndimin ashtu mund të shoh edhe lindjen, në Rusi, gjërat po vështërsohen gjithnjë e më shumë. Kështu që unë tani mund të jem i kënaqur me këtë situatë.

Voices: Si e shihni ju situaten e minoriteve seksuale në shtetin tuaj?

Kristian: “Homoseksualët në Danimarkë pranohen në përgjithësi, edhe pse ne akoma perjetojmë disa krimë urrejtjeje dhe paragjykime të shumta.

Voices: Cfar lloj reagimesh keni përjetuar përshkak te orientimit tuaj seksual?

Eetu: “Kam përjetuar shumë reagime të mira dhe të këqija”. Unë nuk jam si homoseksualet stereotip te cilët flasin si një femër dhe veshin pantallona ngjyre rroze, mirpo akoma ka njerëz të cilët nuk duan të kontaktojnë me mua. Kur vellau im më i madh kuptoi se unë jam homoseksual, ai nuk foli me mua 3 vite. Vellau tjetër i im reagoi duke thënë” sidoqofte, ti vazhdon të jesh vëllau im dhe i njejti person që unë e kam njohur gjithmonë”.

Shoqëria dhe familja imë pajtohen me këtë fakt, ndërsa disa të panjohur mund të kundershtojnë. Shpresoj të gjithë të jenë ashtu si duan ata, pershkak se gjithë jemi qënie njerëzore.

Voices: Cfar lloj reagimesh keni përjetuar përshkak te orientimit tuaj seksual?

Kristian: “Personalisht, asnjëherë nuk kam perjetuar situate shumë negative përsa i përket seksualitetit tim. Familja ime u pajtua me këtë, si dhe shoqëria imë. Gjate asaj kohe, shoqëria ime më njihnin mjaftueshëm, prandaj më ngacmonin me shaka për homoseksualët, mirpo unë nuk ofendohesha përshkak së e dija së ata nuk ma deshirojnë të keqen.

Ka disa njerëz të cilët unë i njoh, të cilët kanë përjetuar moment të këqija gjate fillimeve të tyre, dhe kur unë degjoj për rastë të tilla nervikosem shumë. Prindërit dhe femijtë duhet të jenë shumë të kuptueshem dhe përkrahës. Pervec kësaj, dikush që nuk ju pranon juve në mënyrën në të cilën ju jeni, nuk mund te konsiderohet miku juaj ose familja juaj.”

të qeshaa li n how q ë k a f il n jë s e t n ë k a n s ” “ Fa k t e k mi ë h it o d it e t N m i rak: c il i e e c il ë Burri c il ë t is h t iv i het” m a r r ë s k s u a lë t t ë f it o jë t e le v iz r d h e q u s je p ta p të omose k o m b e e n jë g r u m e h jë r i m u n d m n e n h jë o ë k b e .c o m t ë t a d io . V e t ë m outub lo jn ë stu w w w .y / ë :/ n p t t h y jn ë t ia n h - C h r is t a k im .”

29

Sex and the city

Voices: A flihet publikisht për të drejtat e homoseksualve?

Eetu: “Në 5-10 vitet e kaluara, të folurit publik është paraqitur më shumë. Përpara 10 viteve, njerëzit e parë homoseksual mblidheshin në dhomat e ndenjes, dhe shikonin seriale televizive qe kishin tematika në lidhje me homoseksualët. Tani tema aktuale është a duhet homoseksualët të adoptojnë femijë dhe të martohen.|”

Voices:A flitet publikisht për të drejtat njerëzore të homoseksualve?

Kristian: “Po. Mbi të gjitha, cdo vit mbahet Parada krenare e homoseksualve ne Gusht në Kopenhagen si një ekspozim i lirisë dhe krenarisë. Gjatë këtyre viteve, shumë organizata vullnetare punojnë në projekte te ndryshme me qëllim që ta njoftojnë publikun në lidhje me homoseksualitetin. Gjatë disa periudhave, shkollat fillore kontaktojnë me keta organizatat me qëllim që te kenë disa vullnetar të cilët do të vinë në shkollë dhe do të flasin në lidhje me seksualitetin e tyre, dhe kështu do tua sqarojnë fëmijëve duke e thyer tabunë e të pyeturit, dhe ti hedhin poshtë paragjykimet.”

Breaking Taboos Maria Kokkonen

W

hen I first arrived in Macedonian there where some things that surprised me a lot. Like people’s friendly behavior towards foreigners and invites to parties when they didn’t even know me at all. On the other hand there were also things what surprised me in bad way. One of those things was people’s attitude towards sexual minorities. In Macedonian there is no public speaking about gay people’s rights and the whole topic it still taboo. So I made my decision to interview one gay person in Macedonian.

Unfortunately there wasn’t anyone who wanted to give an interview and put her/his name in the magazine. Luckily I found two guys in Finland and Denmark who wanted to share their experience and make people in Macedonian more aware about what gay people’s life is all about, and how the situation of sexual minorities is in their countries. my other brother was just like ‘whatever, you’re still my brother and the same person that I have known always’. My friends and family are good with it, some strangers can be more negative. I hope everyone can be what they are, they are still human!”

Christian Jung from Denmark

30

Voices: How do you see the situation of sexual minorities in your country?

Christian: “Homosexuals in Denmark are generally accepted, though we still experience a few violent hate crimes and widespread prejudice.”

Sex and the City

Voices:Is there public speaking about gay people’s rights?

Christian: “Yes. First of all, there is the Gay Pride Parade every year in August in Copenhagen as a statement of liberty and pride. All year round, many voluntary organizations work on different projects in order to enlighten the public about homosexuality. At times elementary schools contact these organizations in order to have some volunteers come to the school and talk about their sexuality, and hereby enlighten the children by breaking down the taboo of asking, and to demolish prejudice.”

Christian Jung Eetu Mendolin from Finland Voices: How you see the situation of sexual minorities in your country?

Eetu: “The situation in Finland of sexual minorities is quite good, but not the best. If I look at the west, in Sweden, there the situation is better. In Finland it’s stuck, the rights and ones opinion don’t go forward. As I can look at the west, I can also look at the east, in Russia, there the things just get worse and worse. So now I can be satisfied with this situation.”

Voices: Is there public speaking about gay people’s rights?

Eetu: “In the last 5-10 years the public speak has been rising.

About 10 years ago, the first gay people came in every living room, on television series and that has raised the talk. Now the hot-temperate talking is about gay peoples rights to adopt a child and getting married.”

Voices: What kind of reactions have you faced because of your sexual orientation?

Eetu: “I have faced a lot of good and a lot of bad reactions.

I’m not like the stereotypicical gay that talks like a woman and wears pink jackets, but still there are people who don’t want to be in touch with me. When my oldest brother heard that I was gay, he didn’t talk to me for 3 years,

Voices: What kind of reactions have you faced because of your sexual orientation?

Christian: “Personally, I have never experienced serious negativity regarding my sexuality. My family was very okay with it, and so were my friends when I first came out. These days, my friends know me enough to be able to tease me with gayjokes, which is very okay with me because I know they don’t mean any harm.

There are a few people I know who have had bad coming-out experiences, but hearing about it makes me very angry. Parents and friends should be very understanding and supportive.

Besides, someone who does not accept you for who you are cannot be called your friends. Or your family.”

“Fun on fac t: nati We of h av ona T h e l e hom a D tele o a dat with sexua y ”, v ingwhi ision l sh one the guy ch c a l l e ow is can guy s se d Chr ab c is “ Th nt o u win ent onside out http tian e t er a ring a ://w pan Man date ing ww e t . yo u with he s going l of tub tud e. c o out h i o. im m Onl tho y ugh .”

-

Agency of Youth and Sport

Ministry of Culture

vcs.org.mk