VOICES Magazine for all young people in Macedonia
April 2015
UNDERGROUND MUSIC
АПРИЛИЈАДА!
English Македонски Shqip
Editorial
A
pril is here. A bit colder than usual, at least in Macedonia. We witnessed April 1st or April Fool´s day as well as Easter Holidays. But there is more! Traditionally it is believed that April´s name come from the latin verb aperire = “to open”, in allusion with the season when trees and flowers begin to “open”. But not only flowers or trees can be “opened”. We – as a human beings – have the capacity to open up our minds as well. At least, that is in what Siddhártha Gautama Buddha believed. We celebrate his birthday April 8th. According to legend, briefly after the birth of young prince Gautama, an astrologer named Asita visited the young prince’s father—King Śuddhodana—and prophesied that Siddhartha
would either become a great king or renounce the material world to become a holy man, depending on whether he saw what life was like outside the palace walls. Śuddhodana was determined to see his son become a king, so he prevented him from leaving the palace grounds. But at age 29, despite his father’s efforts, Gautama ventured beyond the palace several times. In a series of encounters—known in Buddhist literature as the four sights—he learned of the suffering of ordinary people, encountering an old man, a sick man, a corpse and, finally, an ascetic holy man, apparently content and at peace with the world. These experiences prompted Gautama to abandon royal life and take up a spiritual quest. April is here. Perfect time to open up yourself!
“We are shaped by our thoughts; we become what we think. When the mind is pure, joy follows like a shadow that never leaves” 2 - VOICES
Contents TOPIC OF THE MONTH 4
Aprilijada!
14
28
LICK in Macedonia
A Macedonian in Arad Hristina Sibinovska
30 34
Jacopo Landi
4 simple rules how to be a girlfriend of a sports fan Monika Naglova
The journey of thousand miles begins with a single step Monika Naglova
INTERVIEW
Aleksandra Arsik Aleksandra Kolozheg Angela Gjekanovikj Anita Kirkovska Arbina Ajdar Bojana Drangova Bujar Islami Damjan Serafimovski Dzvezda Mihajlova Elena Anchevska Elena Micevska Emilija Nikova
How the United Kingdom succeeded to get rid of hooliganism Paul Angles
Being a photographer
VOICES TEAM:
VCS Movie Nights Gran Torino
SPORT
TRAVELLING 20
Sanja Stojcheva & Jana Gjorgjievska
Monika Naglova
Ana-Maria Karadjovska
OPINION 16
На кафе со Дејан Џолев
CULTURE
Filip Nedelkovski & Slave Angelov
ERASMUS+ WORLD 10
25
Gjoko Vukanovski Hrstina Tanevska Ivan Milosevski Ivana Angjelovska Ivana Antevska Jacopo Landi Jana Gjorgjievska Kiril Dimitriovski Kristina Buzaroska Kristina Saltirovska Lirie Memeti Marina Tanevska Martina Dimevska
LIFESTYLE 36
Underground music
40
Body language IV.
Tamara Jovanovska
Kathy
Mihajlo Donev Milan Gjapik Milica Kaevska Monika Naglova Nikola Peshevski Paul Angles Paulina Drzał Tamara Canevska Sanja Stojcheva Simona Georgievska Sokol Makolli Zuhri Kamberi
Production & Coordination:
Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski Sanja Stojcheva
Contact:
Volunteers Centre Skopje Emil Zola 3/2-3, 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 vcs_contact@yahoo.com www.vcs.org.mk
VOICES - 3
Topic of the month
Априлијада!
Like every year Skopje was alive with masks on the 1st of April. We bring you this story through the photos of Slave Angelov and Filip Nedelkovski. Enjoy!
4 - VOICES
Topic of the month
Aprilijada!
Исто како и секоја година, Скопје оживеа со маските на 1-ви април. Ние ви ја приближуваме оваа атмосфера преку сликите на Славе Ангелов и Филип Неделковски. Уживајте! VOICES - 5
6 - VOICES
Тема на месецот
Photos by Filip Nedelkovski Фотографија Филип Неделковски VOICES - 7
Photos by Slave Angelov Фотографија Славе Ангелов 8 - VOICES
VOICES - 9
Erasmus +
LICK
IN MACEDONIA ВО МАКЕДОНИЈА
Ана-Марија Караџовска by Ana-Maria Karadjovska
10 - VOICES
Еразмус+ Here we are, once again in the world of the Erasmus+ program, which basically means a lot of events, training courses, youth exchanges, volunteering, having fun, learning, making friends and contacts, giving back to the community and endless opportunities, all in one! Еве нè повторно во светот на Еразмус+ програмата, што секако значи многу настани, обуки, младински размени, волонтирање, забава, стекнување пријателства и контакти, помагање на локалната заедница и безброј можности, сè во едно!
O
ne of the training courses that took place in Macedonia in the past month, from February 26th to the 4th of March to be exact, was the LICK Capacity Building training course for those working with socially excluded young people, in Vinica. The concept and the catchy name of this TC were created by the trainers’ duo, Sue Dudill (UK) and Tsvetina Zaharlieva (Bulgaria). “LICK stands for Language Integrated Content Kit”explains trainer Sue Dudill. “From the perspective of participant, trainer and beneficiary I recognized the need for a style of international training which empowers those present to increase both the quality and quantity of their work through improved linguistic and communication skills, so LICK offers a hot topic along with associated language learning”- she continues. Tsvetina Zaharlieva told us something more about LICK’s “history”: “So far we have successfully implemented six LICKs on topics such as migration, youth unemployment, entrepreneurship, social inclusion and employability and more than 150 participants have benefitted from this well-designed training formula. Five of the LICKs were hosted in the UK and the first LICK “outside” the UK was held in Vinica, Macedonia, where we were met with great hospitality by the Macedonian Anti-Poverty Platform and worked with a group of enthusiastic professionals from the field of social work.” “We decided to have a LICK TC in Vinica because this region is affected both by poverty and by brain drain” –says Sashko Jovanov from the General Secretariat of the Macedonian Anti-Poverty Platform, the
Е
дна од обуките кои што се одржаа во Македоија изминатиов месец, поточно од 26 фебвруари до 4 март, беше обуката за градење на капацитети: Комплет за јазично интегрирана содржина (angl. LICK- ЛИК) за оние кои работат со социјално исклучени млади лица, во Виница. Концептот и интересниот англиски назив на обуката го смислија тренерите Сју Дадил (Обединето Кралство) и Цветина Захарлиева (Бугарија). „Англиското ЛИК значи комплет за јазично интегрирана содржина“- ни објаснува тренерот Сју Дадил. „Од перспектива на учесник, тренер и корисник на средства, ја препознав потребата за еден вид на меѓународна обука која ќе им овозможи на присутните да ги зголемат и квалитетот и квантитетот на нивната работа, преку подобрени јазични и комуникациски вештини“- продолжува таа. Цветина Захарлиева нѝ кажа нешто повеќе за историјата на ЛИК: „Досега успешно сме извеле шест ЛИК обуки на теми како миграција, невработеност кај младите, претприемнништво, социјално вклучување, можности за вработување, а повеќе од 150 учесници имале придобивка од оваа добро дизајнирана формула за обучување. Пет од обуките се одржаа во Обединетото Кралство, а првата обука надвор од Обединетото Кралство, се одржа во Виница, Македонија, каде бевме со огромно гостопримство пречекани од Македонската платформа против сиромаштијата и работевме со група ентузијастични професионалци од полето на социјалната работа“. VOICES - 11
Macedonian organization behind the entire event. “We are a bit surprised and of course pleased at the same time that we could work with such a wonderful group. The participants from 10 countries: Macedonia, Serbia, Bulgaria, Hungary, Poland, Slovakia, Estonia, Austria, Turkey and Georgia gave their best to make this TC perfect!“-he finishes. During the TC, the participants took part in numerous activities and tasks, which aimed to both help them understand the condition of disadvantaged people and to learn how to effectively speak about the problems, as well as the solutions, in English and by using the right vocabulary. The inevitable bonding moments during meals, as well as the intercultural evening, made this LICK a particularly interesting and successful one. The “secret friend” game also managed to get everyone excited and contributed to the fun of the training course, but the biggest goal – making the participants think about the issues in question even after going home, was definitely met. As one of the Austrian participants, Maeve Doyle put it: “I believe this new attitude towards the disadvantaged groups will be useful for me in the future. Generally, I think people should be more open-minded and try to understand the issues of these groups. Integration can only work when every individual changes his or her mindset. The training course has helped me change mine.”
12 - VOICES
„Решивме да имаме ваква обука во Виница, бидејќи овој регион е погоден и од сиромаштија и од т.н. одлив на мозоци“ - вели Сашко Јованов од Генералниот секретаријат на Македонската платформа против сиромаштијата, македонската организација зад целиот настан. „Малку бевме изненадени и секако истовремено задоволни дека имавме можност да работиме со толку прекрасна група. Учесниците од 10 земји: Македонија, Србија, Бугарија, Унгарија, Полска, Словачка, Естонија, Австрија, Турција и Грузија го дадоа својот максимум за оваа обука да биде совршена!“завршува тој. За време на обуката, учесниците беа дел од голем број активности и задачи, коишто имаа за цел да им помогнат да ја разберат состојбата на загрозените лица и да научат како ефективно да зборуваат за проблемите и решенијата на англиски јазик, користејќи се со соодветниот вокабулар. Неизбежните моменти на пoврзување за време на оброците, како и интеркултурната вечер, го направија овој ЛИК посебно интересен и успешен. Играта „таен пријател“ исто така успеа да ги возбуди сите и придонесе за забавата на обуката, но најважната цел – да се натераат учесниците да размислуваат за темата дури и откако ќе си заминат дома, дефинитивно е постигната. Како што нѝ кажа една од австриските учеснички, Мејв Дојл: „Верувам дека овој нов став кон загрозените групи на луѓе ќе биде корисен за мене во иднина. Генерално, мислам дека луѓето треба да бидат отворени и да се обидат да ги разберат проблемите на ваквите групи. Интеграцијата може да успее само кога секоја личност ќе си го промени начинот н размислување. Оваа обука ми помогна да си го променам мојот“.
Erasmus+ “What I liked most about the training course, was the variety of topics, activities and methods used to get us into the shoes of socially excluded people.” „Она што најмногу ми се допадна на обуката, беше мноштвото на теми, активности и методи кои се користеа за да „влеземе во чевлите“ на социјално исклучените луѓе.“
Maeve Doyle, Austria - Мејв Дојл, Австрија
“The LICK training course in Macedonia was an amazing experience for me and the most valuable thing were the people in the group. Of course, the trainers also did a great job, the tasks were very interactive and the schedule was perfect. “ „Оваа ЛИК обука во Македонија беше неверојатно искуство за мене, а највредното нешто беа луѓето од групата. Секако, и тренерите добро си ја сработија работата, задачите беа многу интерактивни и распоредот беше совршен.“ David Takács, Slovakia - Давид Такаш, Словачка
“This experience will be very useful for my everyday work I have already done some energizers and group work in my project’s civic clubs. It also helped me meet organizations experienced in many different topics, so I wish to have the possibility to work with them on projects in future.”
„Ова искуство ќе биде многу корисно за мојата секојдневна работа, веќе искористив некои енерџајзери за мојот проект. Тоа ми помогна и да се сретнам со организацци искусни на различни полиња, па би сакала да имам можност со нив да работам на некој проект во иднина.“
Salome Gardava, Georgia - Саломе Гардава, Грузија VOICES - 13
A Macedonian in Arad Name and Surname: Hristina Sibinovska EVS Nickname: Lady Teacher Sending Organization: Volunteers Centre Skopje Host Organization: Organizatia Tinterilor cu Initiativa
H
ey Folks (oh, what a cool generic noun),
My name is Hristina and I am currently enjoying my EVS in Arad, Romania. I don’t want to take your time (which I am capable of, since I can talk and write too much), so here’s a teeny-tiny article on my experience so far. What makes this article different than the other ones you’ll read is that instead of reading how fun and exciting my EVS experience is, I will try to depict the negative aspects. First things first – the worst thing about EVS is that you meet so many people and you love all of them, some too much, some less, but generally you like them all. So, you start wondering is it really possible to get to know such wonderful people, so different and so similar to you at the same time. Another thing… You find so many different activities and want to participate in all of them, but sometimes they are going on at the same time and you will have to prioritize, which I am pretty bad at, so I end up running in order to take part in all of them. And eventually, you improve so many skills that makes you become narcissistic. Let me remember something else from the long list. Well, of course! You will visit so many places that you will not have space on your fridge to expose all of the magnets you bought, which would be a pity. Last, but not least, every single day is better than the last, that it makes you miss the days when you were bored and had nothing to do. The EVS environment simply doesn’t allow you to have some free time, thus you feel like you are on a roller coaster nonstop. Pretty great, right? So, if you want to join me (and the whole EVS community), just jump on that roller coaster and enjoy the ride! 14 - VOICES
Еразмус+
Македонка во Арад Име и презиме: Христина Сибиновска ЕВС прекар: Lady Teacher Sending Organization: Волонтерски Центар Скопје Host Organization: Organizatia Tinterilor cu Initiativa
З
драво народе (ммм, колку фина збирна именка),
Моето име е Христина и моментално уживам во моето волонтерско искуство во Арад, Романија. Не би сакала да ви одземам многу време (иако ме бидува за тоа, бидејќи можам да зборувам и да пишувам навистина опширно), па затоа еве еден ситен напис за моето досегашно искуство. Тоа што ја прави оваа статија поинаква од другите кои сте ги прочитале е фактот дека наместо да читате колку забавно и интересно е моето искуство овде, ќе се обидам да ви ги доловам негативните аспекти. Прво – најлошата работа околу целиот ЕВС е тоа што ќе сретнете толку многу луѓе и сите тие оставаат добар впечаток (некои повеќе, некои помалку), но, главно сите влијаат добро. Па почнувате да се прашувате дали е можно да ги запознаeте сите овие прекрасни луѓе, толку различни, а сепак толку слични на вас. Потоа, постојано слушате за некакви активности и сакате да учествувате во сите нив, но некои се одвиваат во исто време, па морате да поставите приоритети (а јас навистина мразам да го правам тоа), и на крајот следи одлука да трчате за да можете да ги посетите сите нив. Но, сепак на крајот развивате толку многу вештини, поради што станувате и нарцисоидни. Потоа.. Само момент додека се сетам на нешто многу важно од долгата листа. Секако! Ќе посетите толку многу места и ќе купите толку многу сувенири што на крајот нема да имате место на фрижидерот да ги поставите сите нив. И за крај... Секој ден е подобар од претходниот, така што почнуваат да ви недостигаат деновите кога се досадувате. ЕВС заедницата просто не ви дозволува да имате слободно време, па почнувате да се чуствувате како постојано да сте на еден огромен тобоган. Доколку сакате да ми се придружите мене и на целата ЕВС заедница, само качете се на овој тобоган и уживајте во возењето!
VOICES - 15
Opinion
Being a photographer
Да се биде фотограф
Jacopo Landi
I
t has become difficult to define who is a photographer today. The word has been used and misused a number of times, also considering the enormous number of cameras available everywhere. I will try to explain my personal idea, considering my experience as a photographer up to this point.
Ansel Adams, one of the founding fathers of landscape photography once said that the most important part of a camera are the twelve inches behind it, and I firmly believe this is true. Nevertheless I still meet people who think I am a photographer just because I have a nice camera. A photographer is someone who takes pictures for a purpose. Sometimes that purpose can simply be to earn money and pay the rent, or showing your friends something amazing you witnessed. It doesn’t always have to be an important and difficult topic, but for photographers taking pictures represents their way of interacting and communicating with the world. Your pictures must talk to you and to others, regardless of the camera you use to capture them. When you start out, photographic gear you don’t have and cannot 16 - VOICES
Д
енес тешко може да се дефинира кој е фотограф. Зборот се употребувал и злоупотребувал безброј пати, а исто така земајќи го предвид и огромниот број на камери кои се достапни насекаде. Ќе се обидам да ја објаснам мојата лична идеја, земајќи го предвид моето искуство како фотограф се до сега.
Ë
shtë bërë e vështirë për të definuar se kush është fotograf sot. Fjala është përdorur dhe keqpërdorur disa herë, duke pas parasysh numrin e madh të kamerave të disponueshme kudo. Unë do të mundohem të shpjegoj idenë time personale, duke konsideruar përvojën time si fotograf në këtë pikë.
Енсел Адамс, еден од основачите на пејзажната фотографија рекол дека најважниот дел од камерата се дванаесетте инчи позади неа, и јас цврсто верувам дека ова е точно. Сепак, се уште има луѓе кои мислат дека сум фотограф само затоа што имам убава камера.
Ansel Adams, njëri prej etërve themelues të fotografisë së peisazhit, një herë tha se pjesa më e rëndësishmë e kamerës janë dymbëdhjetë inçët prapa saj, dhe unë fuqimisht besoj se kjo është e vërtetë. Megjithatë Unë akoma takoj njerëz që mendojnë se Unë jam një fotograf vetëm se kam një kamera të mire.
Фотограф е човек кој фотографира заради некоја цел. Понекогаш целта може да биде за да се заработат пари и да се плати киријата, или пак да им покажеш на пријателите нешто чудесно за коешто си бил сведок. Не мора секогаш да биде важна и тешка тема, но за фотографите, фотографирањето претставува нивен начин за интеракција и комуникација со светот. Твоите слики мора да ти зборуваат на тебе и на другите, без разлика на
Fotograf është dikush që bënë fotografi për një qëllim. Ndonjëherë ai qëllim mund që të jetë thjeshtë për të fituar të holla dhe për të paguar qeranë, apo për t’ju treguar shokëve diqka të mahnitshmë që keni dëshmuar. Nuk do të thotë gjithmonë të jetë një temë e rëndësishme dhe e vështirë, por për fotografët , të bërit fotografi përfaqëson mënyrën e bashkëpunimit dhe komunikimit me botën. Fotografitë e juaja duhet që të flasin me juve dhe të tjerët, pavarësisht
Opinion
Të qenërit Fotograf afford is shining all around you. It’s easy for people who already have big cameras to dish out the old “a camera is just a tool” speech, but it’s true. A professional photographer will have a big expensive camera and a whole bunch of big lenses because he/she is required to take usable pictures in any situation. When someone is paying for your services, you have to be able to deliver. But many photographers often use different gear to capture their personal shots, gear that can maybe be less perfect and technically solid but feel more sincere and honest in your hands. As I said it’s not the camera that matters, a good photographer should be able to make the most of any camera he/ she finds in his hands. The cool thing about photography is that it is instantaneous. Sometimes you notice something or someone that intrigues you without really knowing why and a photography allows you to capture that moment in the blink of an eye. The things is that during that split second a whole lot of things are coming subconsciously into play. Your education, interests, sensibility, your state of mind at that precise moment, your photographic influences i.e. the people whose work
камерата која си ја користел за да сликаш. Кога почнуваш, немаш опрема за фотографирање и не можеш да си дозволиш фотографирање на се околу тебе. Лесно е за оние кои веќе имаат големи камери да го споделат она „камерата е само играчка“, но е вистина. Професионалниот фотограф би имал голема скапа камера и еден куп големи леќи бидејќи од него/неа се бара да фотографира употребливи слики во која било ситуација. Кога некој ти плаќа за некоја услуга, мора да бидеш способен да ја испорачаш. Но, многу фотографи најчесто користат различна опрема за да ги фатат нивните професионални кадри, опрема која може да не е толку совршена и технички солидна, но се чувствува поискрена и почесна во твоите раце. Како што реков, не е камерата важна, добриот фотограф треба да е способен да направи најмногу што може со камера која тој/таа ја има во раце. Добрата работа кај фотографирањето е тоа што тоа е моментно. Понекогаш, забележуваш нешто или некого кој ќе ве заинтригира и без да
nga kamera që përdorni për ti bërë ato. Kur ju filloni, paisjet fotografuese ju nuk i keni dhe nuk mund ti përballoni ndriçojnë të gjitha përreth jush. Është e lehtë për njerëzit që veçse posedojnë kamera të mëdha të thojnë të vjetrën shprehje “kamera është vetëm një paisje”, por është e vërtetë. Fotografi profesional do të ketë një kamera të shtrenjtë dhe të gjitha llojet e thjerrëzave (lentet) sepse nga ai/ajo kërkohet që të marrin fotografi të përdorueshme në çfarëdo situate. Kur dikush është duke paguar për shërbimet tuaja, ju duhet të jeni në gjendje që ta ofroni. Por shumë fotografë shpesh përdorin mjete të ndryshme për të shkrepur ato personale, mjete të cilat mund të jenë më pak perfekte dhe teknikisht solide dhe ndjen është më e sinqertë dhe më e vërtetë në duart tuaja. Sikur që thash nuk është kamera ka rëndësi, fotografi i mirë duhet që të jetë në gjendje për të bërë me cfarëdo kamere ai/ajo gjen në duart e tij. Gjëja e mirë e fotografisë është se është instante. Ndonjëherë ju mund të vëreni diçka apo dikë që është intriguese pa qenë në dijeni se pse dhe fotografia ju lejoi që të kapni një moment në të shkrepur të syrit. VOICES - 17
you find inspiring, everything is included in a sincere press of that button, but it simply is so quick that you realize only afterwards what pushed you to take the shot. What this means is that to keep taking interesting pictures you also have to feed your subconscious by constantly educating yourself and looking at other people’s work. Photography is one of the last in the long line of visual arts, so don’t limit yourself to photographers but investigate painters, illustrators, cinematographers and graphic artists. This constant curiosity about the world and open-minded (or openeyed) state of mind are paramount to develop your skills. You should also train your eyes to see lines, frames and shades of light or expressions on people’s faces. There is quite a learning curve but the amount of feeling and information a well made photograph can convey is enormous. Another thing I believe nobody talks enough about is PRACTICE. A lot. Photography is a journey, there is no definite ending point. The more you practice and experiment the better you will get and more and more possibilities will open out in front of you, but to answer the old question “How do I make my pictures look better?” my answer would be just practice, practice, practice. Look at pictures you find inspiring, compare them with yours and ask yourself what is different, what makes one image look better or worse than another. When you think you have found the reason, go out and practice again. The more good pictures you take the more you should start to see common themes and styles emerging from them. For example a few particular subjects that you like to focus on, a specific framing technique, a particular “mood” or atmosphere to your photos. This means you are beginning to develop your own style, that which will eventually make you stand out from other photographers, your personal photographic touch. It is not as easy as simply 18 - VOICES
знаете зошто, а фотографот ви дозволува да го фатите тој момент со само трепнување на окото. Работата е тоа што за време на таа секунда, еден куп работи ви доаѓаат потсвесно во игра. Вашето образование, интереси, чувствителност, состојба на умот во тој скапоцен момент, вашето фотографско влијание, односно луѓето чијашто работа ве инспирира, се е вклучено во едно искрено притискање на тоа копче, но тоа едноставно е толку брзо што ти отпосле сфаќаш што те натерало да го сликаш тоа. Ова значи да продолжиш да сликаш интересни слики, а исто така да ја храниш твојата потсвест со постојано учење и следење на работата на други луѓе. Фотографирањето е само една работа од долгата низа на визуелни уметности, па така да не се ограничувај само на фотографии, туку истражувај сликари, илустратори, кинематографи и графички уметности. Оваа постојана љубопитност за светот и отвореноста на умот (или отвореноста на очите) се најважни за да се развијат твоите вештини. Исто така треба да ги вежбаш очите за да видиш линии, рамки и сенки од светлина или изрази на лицата на луѓето. Има доста за учење но количеството на чувство и информации што еден добар фотограф може да ги претвори е огромно. Друга работа за која верувам дека никој не зборува е ПРАКСА. Многу. Фотографирањето е патување, нема определена крајна точка. Колку повеќе вежбаш и набљудуваш, толку подобар ќе бидеш и ќе се појават се повеќе и повеќе можности пред тебе, но како одговор на старото прашање “Како моите слики да изгледат подобро?“ би одговорил само пракса, пракса и пракса. Погледни во слики кои те инспирираат, спореди ги со твоите и запрашај се што е различно, што прави една слика да изгледа подобро или полошо
Arsyeja është se gjatë asaj ndarjeje të sekondit shumë gjëra vijnë në lojë pa vetëdije. Edukimi juaj, interesimi, ndjeshmëria, mendja juaj në atë moment preciz, influenca juaj e fotografisë, p.sh. punën e njerëzve që për ju është inspiruese, gjithçka është e përfshirë në atë shkrepje të sinqertë të butonit, por është thjeshtë aq e shpejtë sa që ju e kuptoni pastaj se çfarë ju shtyri për të shkrepur atë. Çfarë do të thotë kjo është të vazhdoni për të shkrepur fotografi interesante që ju duhet të mbushni nënvetëdijen e juaj, edukuar vetveten dhe të shikoni në punën e njerëzve tjerë. Fotografia është ndër të fundit në listën e gjatë të artit vizual, andaj mos e limito vehten tek fotografët por hulumto, piktorët, ilustratorët, kinematografët dhe artistët grafik. Ky kuriozitet i vazhdueshëm për botën dhe mendje-hapur , janë për zhvillimin aftësitë e juaja. Është një kthesë e të mësuarit por sasia e ndjenjës dhe informatave që një fotograf i mirë mund të përcjell është e madhërishme. Një gjë tjetër që unë besoj askush nuk fol mjaftueshëm për PRAKTIKË. Për më shumë Fotografia është një rrugëtim, dhe nuk ka një pikëmbarim të caktuar. Aq më shumë që ju praktikoni dhe eksperimentoni do të bëheni më të mire dhe më shumë e më shumë mundësi do të hapen përpara jush, por për t’ju përgjigjur pyetjes së vjetër “Si ti bëj fotografitë e mia më të mira?”, përgjigjja ime është që vetëm praktiko, praktikë, praktikë. Shiko në fotografi që ju inspiroheni, bëj krahasimin me të tuajat dhe pyete veten se çfarë kanë dallim, çfarë e bën një fotografi më të mirë se tjetrën. Kur ju mendoni se e keni gjetur arsyen, dilni dhe praktikoni sërish. Aq më shumë fotografi të mira që ju shkrepni aq më shumë ju do të filloni që të shihni ngjajshmërine mës temave dhe stileve të dala nga to. Për shembull disa tema të caktuara që ju dëshironi të fokusoheni, teknikë specifike e kuadrit, apo “ndjenjë” , atmosferë specifike tek fotografitë tuaja. Kjo nënkupton që
Мислење deciding to take all your pictures in black and white from one day to the next. It takes time, practice, thinking and rethinking about your work. Personally I do not feel I have it figured out myself yet. However, finding your “style” is not the ending point of the journey since, as I told you, there is none. A style can evolve and change over time, as you continue to investigate the world around you and your own personality. Usually when you compare the pictures you were taking one year ago to your latest work you should see quite a huge difference. If you can identify with what I am writing, if you have the will to constantly improve and put yourself to the test, then you will agree that the famous “the camera is just a tool” speech is actually true. Being a photographer according to me means fully identifying with this medium, this language you choose to learn, and thus learning to see the world in a different and particular way. As a final proof I invite you to look at the work of Benjamin Lowy, a photojournalist who captured the Lybian civil war in 2011 with an iPhone (Google “Ben Lowy” and then go to “Editorial” and “iLibia”)
од некоја друга. Кога мислиш дека си ја нашол причината, излези и вежбај повторно. Колку повеќе добри слики фотографираш, толку повеќе ќе гледаш општи теми и стилови кои произлегуваат од нив. На пример, неколку посебни предмети на кои сакаш да се фокусираш, специфична техника за рамки, специфично „расположение“ или атмосфера на твоите слики. Ова значи дека започнуваш да развиваш свој стил, кој евентуално би те истакнал од другите фотографи, твојот личен фотографски допир. Не е толку едноставно да се одлучиш од еден во друг ден да ги сликаш сликите црно-бело. Треба време, пракса, мислење и размислување за твојата работа. Јас лично не мислам дека тоа досега го открив. Сепак, да си го пронајдеш „стилот“ не е крајната дестинација на патувањето, бидејќи како што реков, го нема тоа. Стилот може да се развие и да се промени со тек на времето, како што продолжуваш да го откриваш светот околу тебе и твојата личност. Вообичаено, кога ги споредуваш сликите кои си ги сликал пред една година со твојата последна слика, ќе видиш доста голема разлика.
ju veç se keni filluar zhvillimin e stilit tuaj, e cila përfundimisht ju bën të dalloheni nga fotografët tjerë me prekjen e juaj personale të fotografisë. Nuk është e lehtë dhe e thjeshtë sikur të vendosësh që të shkrepësh fotografi bardh e zi nga dita në ditë. Merr kohë, praktikë, mendim dhe rimendim për punën tuaj. Personalisht unë nuk e ndjej që e kam zbuluar akoma. Sidoqoftë të gjesh “stilin” tuaj nuk është fundi i rrugëtimit, sepse siç e thash, nuk ka asnjë. Stili mund të evoluojë dhe ndryshojë gjatë kalimit të kohës, tek ju vazhdoni të hulumtoni botën përreth juve dhe personalitet tuaj. Zakonisht kur ju bëni krahasimin mes fotografive që keni shkrepur para një viti me punën e fundit dhe do të shihni ndryshim të madh.
Ако не можеш да откриеш што пишувам, ако имаш желба постојано да се подобруваш и да се ставаш на тест, тогаш би се согласил дека она познатото „камерата е само играчка“ е всушност точно. Според мене, да се биде фотограг значи целосно да се идентификуваш со ова средство, овој јазик кој си одбрал да го научиш, а со тоа и да научиш да го гледаш светот на различен и посебен начин.
Si dëshmi finale ju thërrasë që të shikoni punën e Benjamin Lowy, fotojurnalist i cili zuri Luftën civile në Libi në vitin 2011 më një iphone ( shkruaje ne google “Ben Lowy” dhe pastaj shko tek “Editorial” dhe “iLibia”).
Nëse ju mund të identifikoni me atë se cfarë jam duke shkruar, nëse keni dëshirën për tu përmirësuar vazhdimisht dhe të vendosni veten tuaj në test, atëherë do të pajtoheni me të famshmen thënie “kamera është vetëm një mjet”, se është e vërtetë. Për të qenë fotograf sipas meje do të thotë , identifikim i plotë me këtë medium, me këtë gjuhë që ju vendosni për të mësuar, dhe të mësuarit për të shikuar botën në një mënyrë tjetër të vecantë.
Како краен доказ ве поканувам да го видите делото на Бенџамин Лови, фотоновинар кој ја фотографираше Граѓанската војна во Либија во 2011 со iPhone (Google “Ben Lowy” а потоа оди на “Editorial” и “iLibia”).
VOICES - 19
Travelling
The journey of a thousand miles begins with a single step
text by: Monika Naglova photos by: Roman Jurcak
Fisherman on the Lake Pรกtzcuaro
20 - VOICES
Travelling
A
s the 9th February was approaching I started to be really excited. Backpacks were ready by the doors, filled from the top to bottom, respecting the 23 kg baggage plane allowance. This excitement also included a tiny bit of a stress as always – a mixture of emotions I go through every time I travel somewhere. Maybe this time it was more due to my friends and relatives’ catastrophic predictions: Are you going to Mexico? They will kidnap you, rape you and sell your organs... But if I ever listen to any of this, I would probably ever leave my flat.
T
ravelling on your own, without an agency is the way of travelling that fits me the best. It is maybe a bit less comfortable (ok, maybe way less comfortable than staying in the four stars all-inclusive hotels) but richer in experience. Simply because you don´t know what will happen while looking for accommodation or while moving from one city to another. Like missing the flight from Paris to Mexico (due to a delayed flight from Vienna) which also included movie-like running from one flight terminal to another (at Charles de Gaulle airport the distance is pretty huge). Well, we did not make it (we only needed 10 more minutes) so we were forced to spend one night in Paris and this already messed up our plans. Not to mention that we were packed for the sunny, 25 degree Mexico while in Paris it was snowing and approximately –7 celsius degrees. So yes, this is exactly what I was talking about.
10th February
Arrival to Cancún. Warm and humid air slaps you in the face. Cancún is a real turist paradise with beautiful beaches, but with very little in common with the “real” Mexican life. Simply, the flight tickets were
cheapest with arrival here. After spending the night in the most hippie hostel ever without air conditioning, but with cockroaches instead and after being offered to buy some weed or other drugs by an American ex-patriot (is he and old patriot or an expatriate?) we hurried up to the “genuine” Mexican cities.
11th February
Tulum – a Maya costal city, oneof the best preserved. The location itself is beautiful, but the best part of visiting Tulum was how by chance we found accommodation directly on the beach in the incredible cozy beach houses with almost no one around. Staying there made me feel like Robinson Crusoe. Robinson Crusoe who had a water closet, a restaurant with great sea food and a comfortable bed. (And) the sunrise on this beach was the best one in my life.
16th February
Palenque – a Maya city situated in the Jungle. One of the most charismatic places in Mexico – a city lost in time and (lost) in a jungle. Ha! Something we would have really enjoyed had it not rained so heavily he whole day. We got wet in 2 minutes and walking around for hours in wet clothes is no fun even when you are looking at the butt of Queen Elisabeth II. During the way back to our accommodation we met a German teacher who had been travelling alone around Mexico for a long time, we shared a beer and a pizza (yes, pizza is everywhere even in deep depths of Mexican jungle) and listened to his very interesting stories.
18th February
San Cristóbal - a picturesque city surrounded by mountains. And even though the city itself is definitely worth visiting, a must see VOICES - 21
are the surrounding villages. To be more precise a church in one of them – Chamula. This church is an incredible mixture of catholicisme and of the traditional mayan religion. When you enter the church you see the statues of the Saints – Jesus, John the Baptist, Virgin Mary but this is probably where the similarities with the “ordinary” Catholic church end. For instance, the ground of the church is completely covered (by the) with pine needles. There are no benches, (instead you have) only a few standpoints occupied by Shamans. Every Shaman has few things around him or her – a candle, a chicken, alcohol and a bottle of Coca-Cola. The Shamans´s job is to heal people by forcing the dark spirits to leave the ill person and to enter the chicken, that is then ritually killed. The most fascinating part is the Coca-Cola obviously. The Ancient Mayas believed that when you burp you soul leaves the body and you can be united with the higher spirits. In order to achieve this “instant burp” they used an alcohol that has been
fermented in the ground for few weeks in order to get gassy. But now with Cola-Cola it is so much easier! Yes, you are right, Cola-Cola is a truly sacred drink. Amen to that.
28th February
Guanajuato. Probably the nicest city that I have ever been to. Very different from all of the other Mexican cities we have visited. Center of student life in Mexico. Once a rich city where silver was mined. A place where the Festival Cervantino is held every year – one of the one of the premier arts and cultural festivals in Mexico in memory of Miguel de Cervantes Saavedra. A city with lots of charming cafés, bars and restaurants with great food. The atmosphere itself is so powerful that this city will stay in our memory for sure.
1st March
Departure from Mexico city - the
city with 21 million of inhabitants (talking about Greater Mexico city) and the biggest national flag in the world hanging in the main square.
Also the city where Frida Kahlo, Alejandro González Iñárritu or Alfonso Cuarón were born. As I step into the plane all of the tiredness of the past days caught me, but I did not feel like going home. I keep replaying in my head the quote from Frida Kahlo, one of my favourite painters: “At the end of the day, we can endure much more than we think we can”. But this is it – these trips are meant to be short, so they can be intense. Back then I did not know when or where I will travel next, but I was sure that I will. Yes, travelling is a drug and I am glad that I am addicted.
T
here are many things I have not mentioned – swimming in cenotes, the island in Pátzcuaro, the city of Oaxaca, being shown how the carpets are manually produced and coloured, the house of Frida Kahlo and Diego Rivera. But, and this is a truth that I believe in, it is always beyond comparing reading about travelling and do the travelling itself. Leave your comfort zone behind and travel!
Патување
Патувањето од илјадници милjи започнува К со еден чекор ако што 9ти февруари се наближуваше, почнав навистина да се возбудувам. Ранците беа подготвени покрај вратите, полни од дно до врв, почитувајќи го дозволениот багаж од 23 кг. за во авион. Оваа возбуда како и секогаш вклучуваше и по малку стрес – мешавина од емоции низ кои поминувам секогаш кога патувам некаде. Можеби овој пат тоа беше повеќе поради пријателите и роднините кои што ги имаа овие катастрофални претчувства: Одиш во Мексико? Ќе те киднапираат, силуваат и продадат за органи... Но доколку некогаш ги послушав за било што од ова, најверојатно никогаш немаше да го напуштам мојот стан.
П
атувањето на своја рака, без агенција е начинот на патување кој ми одговара најмногу. Можеби е малку понеудобно (во ред, можеби далеку понеудобно од престојување во хотел со четири ѕвездички во кое е вклучено се) но побогато со искуство. Едноставно бидејќи незнаеш што ќе се случи додека бараш сместување или додека се преместуваш од еден во друг град. Како испуштањето на летот од Париз до Мексико (поради доцнењето на летот од Виена)
кое што го вклучи “филмот“ – како на пр. трчање од еден на друг терминал (на аеродромот Шарл де Гол растојанието помеѓу терминалите е доста големо) па моравме да поминеме една ноќ во Париз а ова веќе ги упропасти нашите планови. Да не споменам дека бевме спакувани за сончевиот Мексико со 25 степени деодека во Париз врнеше снег со најмногу -7 степени. Па да, ова е токму тоа за кое што зборував.
10-ти Февруари
Пристгнување во Канкун. Топол и влажен воздух те удира в лице. Канкун е вистински туристички рај со прекрасни плажи, но со многу малку заеднички работи со “вистинскиот“ мексикански живот. Едноставно, авионските билети беа најевтини за доагање тука. Откако поминавме една ноќ во најхипи хостелот во кој
некогаш сум престојувала без клима уред, но со бубашваби и откако ни понудија да купиме марихуана или друг вид на наркотични средства од поранешниот американски патриот побрзавме кон “автентичните“ мексикански градови.
11-ти Февруари
Тулум – поврзувачки град на Маите, еден од најзачуваните. Самата локација е прекрасна, но најубавиот дел од посетата на Тулум беше тоа како случајно најдовме сместување директно на плажа во неверојатно удобните куќи покрај плажата без речиси никој наоколу. Престојот таму ме натера да се почувствувам како Робинзон Крусо. Робинзон Крусо кој имаше воден плакар, ресторан со одлична морска храна и удобен кревет. А
изгрејсонцето на плажата беше најубавото во мојот живот.
16-ти Февруари
Паленк – Град на Маите стациониран во џунглата. Едно од најшармантните места во Мексико – град изгубен во времето и изгубен во џунгла. Хаха! Нешто во кое што навистина требаше да уживаме доколку не врнеше толку силно цел ден. Бевме мокри за 2 минути а одењето наоколу во мокри алишта не е забавно дури и да гледаш во задникот на Кралицата Елизабета II. Додека се враќавме назад кон нашето сместување запознавме германски учител којшто долго време патувал сам низ Мексико, поделивме пица и пиво (да, пица има секаде дури и во длабоките длабочини на Мексико) и станавме сведоци на неговите многу интерсни приказни.
18-ти Февруари
Сан Кристобал – сликовит град обиколен со планини. И покрај тоа што самиот град вреди да се посети, нешто што мора да се види се селата наоколу. Да бидам попрецизна црквата во едно од нив – Чамула. Оваа црква е неверојатна мешавина од католизмот и традиционаланата мајска религија. Кога влегувате во црквата ги гледате статуите на светците – Исус, Јован Крстител, Дева Марија но ова најверојатно е таму каде што сличностите со “обичната“ Католичка црква завршуваат. Наеднаш, земјата на црквата е покриена со игли од борови. Нема клупи, наместо тоа имате неколку гледишта опколени од Шамани. Секој Шаман има неколку нешта околу него или неа – свеќа, кокошка, алкохол и шише Кока-Кола. Работата на Шаманите е да ги лечат луќето присилувајќи ги мрачните духови да ја остават болната особа и да ја внесат кокошката која што тогаш ритуално ја убиваат. 24 - VOICES
Најфасцинантниот дел очигледно е Кока-Колата. Античките Маи верувале дека кога ќе ждригнете вашата душа го напушта телото а вие можете да се соединете со вишите сили.
виснато на главниот плоштад. Исто така градот каде што Фрида Кахло, Алехандро Гонзалес Ињариту или Алфонсо Куарон се родени.
Со цел да се постигне ова “моментално ждригнување“ тие користеле алкохол кој што се ферментирал во земјата со недели за да стане гасовит. Но денес со Кока-Кола е полесно. Да во право сте, Кока- Кола е свет пијалок. Амин за тоа.
Како што зачекорив кон авионот ме фати целата умореност од претходните денови, но не се чувствував како да одам дома. Во глава продолжив да си ја повторувам поговорката од мојот омилен уметник Фрида Кахало: На крајот од денот, можеме да завршиме повеќе одколку што сме мислеле дека можеме. Но ова е тоа – овие патувања треба да се кратки за да можат да бидат интересни. Тогаш незнаев кога и каде ќе биде следното патување, но бев сигурна дека ќе патувам. Да, патувањето е дрога и мило ми е што сум зависна од тоа.
28-ми Февруари
Гв а н а х в а т о – в е р о ј а т н о најубавиот град во кој што сум била. Многу различен од сите други мексикански градови кои што ги посетивме. Центарот на студентскиот живот во Мексико. Некогаш богат град каде што среброто се копало. Место каде што фестивалот (шпан. Cervantino) се одржува секоја година – еден од првите уметнички и културни фестивали во Мексико во сеќавање на Мигел де Сервантес Савадера. Град со многу шармирачки кафулиња, барови, ресторани со одлична храна. Самата атмосфера е толку моќна што овој град сигурно ќе остане во нашите сеќавања.
1-ви Март
Заминување од Мексико Сити – градот со 21 милон жители (зборувам за поголемиот Мексико Сити) и најголемото национално знаме во светот
П
остојат многу работи кои што не ги споменав – пливање во сеноти, островот во Пацукаро, градот Оахака, ни покажаа како теписоните се рачно направени и обоени, куќата на Фрида Кахло и Диего Ривера. Исто така, вистината во која што многу верувам - никогаш не може да се спореди читањето во врска со едно патувње со самиот чин на патувањето. Напуштете ја вашата удобна зона и патувајте!
Интервју
На кафе со Дејан Џолев За овој број на ВОИСЕС разговаравме со Дејан Џолев, графички дизајнер, фотограф, едукатор и менаџер на школото НА КУРС КАЈ ЏОЛЕВ со цел да ви претставиме некои нови можности за кои можеби би биле заинтересирани да се вклучите Интервју од Сања Стојчева и Јана Ѓорѓиевска Фотографија Јакопо Ланди
В
ОИСЕС: За какви курсеви станува збор и кој се може да се вклучи на КУРС КАЈ ЏОЛЕВ и кога се одржуваат? ДЏ: Во април ни почнуваат седум програми. Првата е фотографија, започнува на 4-ти април. Останатите се распоредени во различни денови, но во април сите започнуваат. И Mоден дизајн е тука, и за Филмски актери и предавањата по Филозофија, предавањата по Психологија, Постпродукција на фотографија, Цртање. Токму и во април правиме три години од постоењето, и ќе ја започнеме четвртата. ВОИСЕС: Како, всушност, произлезе идејата за овие курсеви? ДЏ: Ако зборуваме искрено како произлезе идејата, тоа не беше конкретно од финансиска потреба, но имаше и некаква таква... Ќе ја раскажам мојата приватна приказна и како настанаа, всушност, курсевите. Јас работев долги години во маркетинг агенции. Бев дипломиран графички дизајнер и по некоја природна еволуција, маркетинг агенциите ги прибираат, нели, сите тие луѓе. Почнав со графички дизајн и завршив до креативен директор во околу 3-4 маркетинг агенции. Во еден период работев во две. И тоа беше супер. Значи, јас практично си живеев сам, на 2324 години можев да си допуштам било каква потреба. Тоа беше многу удобно. Но искрено, не бев задоволен од сето тоа што се случува со мене. Се прашував до кога вака. Дали е тоа тоа? И што сега? Пред сè, сум дете од улица и имав едни други потреби. Ќе отидев на театарска претстава и се чувствував тажен кога ќе се вратев дома. Ќе погледнев добар филм, се чувствував тажен. И
26 - VOICES
сфатив дека таа приказна мора да заврши некако. Сфатив дека морам да се вратам одново на студии. Дадов отказ од работа, отидов на Факултетот за драмски уметности, се запишав на Филмска режија и имаше нов проблем - финансии. Што би правел сега јас, а да не ја злоупотребам ниту уметноста, ниту целата таа моја етика што ја имам спрема уметноста, спрема уметничките медиуми? Сфатив дека можеби е најдобро да се бавам со обука на луѓе. Беше многу важно што морав да работам нешто што е за време на викенди затоа што од понеделник до петок сум, нели, на факултет. Значи, имаше многу точки што треба да се почитуваат и така се роди идејата, сосема случајно. Кога почнав, не верував дека ќе направиме обуки за Моден дизајн. Но идејата се шири, кругот на пријатели се шири. Денес се случи ние да промовираме и обука за моден дизајн што ќе трае три месеци и преку која слушателите ќе имаат можност да се претстават на Fashion Week. Истите тие слушатели ќе работат на своја колекција која физички ќе постои, ќе се изведе. Ќе имаат сопствен едиторијал во еден наш печатен магазин, така да тоа е, практично, филозофијата на сите курсеви - да има практичен крај. На пример, фотографите да изложат во галерија, филмаџиите да снимаат филм. Нели, не е само обуката. Ние ќе зборуваме до бескрај теоретски, ќе доаѓаат професори, но јас верувам дека секогаш треба практично тоа да се оствари и затоа филмаџиите
имаат своја премиера на снимениот филм, затоа модните дизајнери ќе излезат на модна писта, ќе го покажат тоа што го цртале и на крај, тоа што го шиеле. Тоа е најдобриот начин. Барем според тоа што сум го искусил. ВОИСЕС: Кој курс е најпосетуван? ДЏ: Фотографија. ВОИСЕС: Да се биде фотограф е тешка работа насекаде во светот. Каква е ситуацијата во Македонија? ДЏ: Во мојот живот, никогаш не сум заработувал од фотографија. Зборувам за она да направам фотографија како производ и потоа да ја продавам. Единствен начин во Македонија да се заработи од фотографија е преку медиум. Печатен или електронски медиум. Но и тоа што се случува таму е многу слабо платено. Само уредниците на фотографија заработуваат доволно, а тие се пет на број. Јас сум заработувал само преку обуките. Или доколку се фотографира на свадби. Е таму ужасно многу се заработува. ВОИСЕС: Дали планирате да воведете уште некој нов курс? Какви се вашите идни планови? ДЏ: Секојдневно примам понуди за нови обуки, курсеви
Interview
To read the English version of this interview visit www.vcs.org.mk
или предавања. Тоа е убаво. Луѓето ме бараат мене, ми нудат мене. Апсолутно, секој што има нова програма или идеја, со задоволство би ја разгледале. Впрочем, така настана и курсот по Моден дизајн со Маја Кикириткова со која се познаваме извесно време. Отворени сме за секаков вид соработка, но јас луѓето секогаш ги предупредувам дека ние работиме со уметнички медиуми или со научни работи кои се, сепак, блиски до уметноста, како Филозофија или Психологија на пример. Не можеме да се бавиме со нешто што не ни е познато. До нас стигнувале најразлични понуди, но факт е дека никогаш нема да имаме курс по Шминка или курс по Јавен говор. VOICES - 27
Culture
GRAN TORINO
Г
ран Торино ја раскажува приказната за ветеранот на Корејската војна Волт Ковалски. По смртта на неговата сопруга тој останал сам во соседството, кое толку се променило со текот на годините што тој веќе не можел да го препознае. Најмногу заради процесот кој општествените науки го нарекле „гетоизација“ – старомодните, оние од средната класа, „белите“ семејства кои или починале или се преселиле во други делови од градот се заменети со луѓе со низок социјален статус или со имигранти. Во овој случај, имигрантите доаѓале од различни делови од Виетнам, Кина, Лаос и Тајланд (Заедницата Хмонг). Поради ова, на Волт ова му се чинело дека е опкружен со речиси изумрени диносауруси од соседи за кои тој сметал дека се варвари. Парадоксално, наспроти сите чуда, Волт кој изгледаше дека е мизантроп, расист, човек со студено срце кој не можел вистински да се врзе со неговите два сина и нивните семејства, развива врска со младото Хмонг момче Тао. Главната улога во овој филм ја има личноста на Клинт Иствуд – филмот е режиран од него и исто така тој го игра главниот лик. Можат да се забележат неколку сличности помеѓу него и Волт. Клинт Иствуд и неговата улога во Шпагети-вестерн претставува „добри“, старомодни вредности каде она што е добро а што лошо е јасно дефинирано. Овие „традиционални“ вредности исто така можат да се најдат во Гран Торино. Филмот користи класично раскажување на приказна – нема враќања во минатото, нема играње со камерата, приказната оди само право и лесно е да се погоди што следно ќе се случи. Иако филмот може да се критикува дека е полн со клишеа или дека е премногу едноставен за длабоко да обработи таков сложен проблем како меѓуетничка или меѓукултурна заедница, вистината е дека овој филм е добро направен. Секоја сцена има свое значење, филмот работи сложено и никогаш не паѓа на евтини емоционални уцени. По гледање на филмот повеќе пати, станува сè поочигледно дека приказната на Гран Торино не е за етничкиот идентитет или мултикултурното општество, туку едноставно за едно поинакво пријателство меѓу две личности.
28 - VOICES
Култура
VCS Movie Nights - ВЦС Филмски Вечери
G
ran Torino follows a story of a Korea War veteran Walt Kowalski. After his wife´s death he is left alone in the neighbourhood that changed during the years that he is not able to recognized it anymore. Mostly because there has been a process which social sciences named “ghettoization” – old-fashioned, middle classed, “white” families either passed away or moved to other parts of the city and are replaced by people with low social status or by immigrants. In this case by the immigrants coming from different parts of Vietnam, China, Laos and Thailand (Hmong community). Walt thus seems to be a almost extinct “dinosaurus” surrounded by the neighours he considers to be barbarian. Paradoxically, against all odds, Walt that gives impression of being a misanthrope, racist and cold-hearted man unable to have a real bond with his two sons and their families developes a relationship with young Hmong boy named Tao. Personality of Clint Eastwood plays a major role in this film – the movie has been directed by him and he plays also the main character. There can be drawn many similarities between him and Walt. Clint Eastwood and his roles in Spaghetti western represent “good” old fashioned values where what is good and what is bad is clearly defined. These “traditional” values are to be found also in Gran Torino. Film uses classic storytelling – there are no flashbacks, no playing with the camera, story goes very straightforward and is quite easy to guess what happens next. Even though film might be accused of being full of cliché or being too simplistic to really threat deeply such complicated issue as inter-ethnical or inter-cultural cohabitation, truth is that the movie is done properly. Every scene has its meaning, the movie works in its complexity and it never falls into cheap emotional blackmailing. After seeing movie more times, it actually becomes more evident that the story of Gran Torino is not about ethnical identity or multicultural society but simply about unlike friendship between two individuals.
Comments from the audience
“
Gran Torino showed that old age and youth can find common ground and that an entrenched culture and a new immigrant culture can find common ground; however, the process isn’t always easy or painless. Along the way, for these characters, sacrifice and loss will have to be made by those who see a future in reconciliation while those who refuse to compromise, risk everything at the price of even greater suffering.” Dan
“
Melting pot, or better said by sociologists, “salad bowl” societies are possible only if everybody follows the WASP-badass integrity/moral system” Caterina
“
Unpretentious storytelling and important social connotation. Strong yet emotional... I enjoyed it!” Igor Pop Trajkov
“
An interesting and well made movie, even if a little less original than I expected. I love Clint Eastwood’s snarls” Jacopo
What are VCS Movie Nights? The idea is to watch some interesting movie together and then have a fertile discussion. Movies are being chosen according to a message or topic they are talking about, so the following discussion might produce some “food for thought “. Each screening wis followed by a review in VOICES magazine where comments and impressions of the viewers are included. Come join us! VCS Movie Nights are also about spending some quality time together having fun and exchanging opinions and likes!
Find us on Facebook VCS Movie Nights - ВЦС Филмски Вечери
SEE YOU NEXT MONTH !
VOICES - 29
Sport
How the United Kingdom succeeded to get rid of hooliganism
W
e can sort football fans in three categories. First, we find in the audience people like you and me, who rather go to the stadium from time to time to enjoy the atmosphere and a big game than really to cheer for their beloved football club. This audience is mainly peaceful and respectful and don’t make any troubles. Then, we have a fringe of football fans called « Ultras ». These groups of fans are the most passionate, fully dedicated to their football club. They are organized in associations with their own colors, songs and sections in the stadium. During the match, no rest for the « Ultras », they make visual performances with banners, fireworks and choreographies. They sing and shout all match long to push their team and intimidate the opponent. These groups are provocative and hot but they are not usually aimed at a direct clash with other fans. However, when the rivality between two clubs is extremely strong, « Ultras » can look for fighting with their peers from the other club. « Ultras » contribute to build up the reputation of a club and are part of its success. Violent, unruly and destructive behaviour is the main feature of hooligans, the third football fans category. Hooligan groups have a strong sense of identi-
30 - VOICES
By Paul Angles
ty. Each group has its own codes, practices and rivalities. However, all of them actually don’t mind about the show, the result or the club. They use football matches only as a pretext for conflict. They go to the stadium in order to make some damages. They smash shop windows, set on fire rubbish bins and chase fans of the opponent team to beat them up. Consequences of such foolish behaviours can be really dramatic. In extreme cases, football fans, policemen and bystanders have been killed by hooligans. Hooliganism is not a recent phenomenon. We can trace it back to 14th century in the United Kingdom. However, this movement has grown up from the 1960’s especially in the UK to reached its peak in early 1990’s. At this time, almost every match was witness of extremely violent fights involving hooligans from both teams. Authorities were overwhelmed and inefficient to curb this issue. Moreover, hooliganism wasn’t only an British concern, it affected every country from Europe to Africa and unfortunately still remains alive in some of them. When we turned to the 20th century, the English government decided to tackle this major problem and to take drastic measures to fight against hooliganism. Today, fifteen years after the implementation of the first set of measures in the United Kingdom, we can say that it was a success.
Sport
British football stadiums are ones of the safest in Europe and violent incidents remain very rare. They even removed fences between sections and the pitch. How has United Kingdom succeeded to solve problems related to hooliganism ? First of all, English authorities has been brave in reinforcing the legislation. Brave because the United Kingdom didn’t step back in front of waves of protests coming from some groups of football fans who were strictly opposed to the new rules. The strategy implemented was based on the principle of « zero tolerance ». Problematic fans have been identified and kept on file by the police. As soon as they were convinced responsible of troubles, they were banned from football stadiums forever. Control of fans has been made possible by the introduction of cameras in the stadiums in order to constantly keep an eye on them. This strategy was very efficient to restore a peaceful atmosphere around football matches. At the same time, clubs increased ticket prices a lot, following the double objective to make the club more profitable and to attract a new audience. This last measure wasn’t well accepted by football fans. Mainly, they come from the lowest classes of the society and they can’t afford tickets for a match anymore. They argue that this measure is leading football to be more exclusive and reserved to a wealthy elite. I have to admit that nowadays when we look at the audience of a football match in the United Kingdom, we see more business men wearing suits than real devoted fans. Nevertheless, and even if I regret that the real football audience has gradually disappeared from the stadiums, today there is no longer safety issue around football matches. So, hats off to the United Kingdom that showed us that with persistence and conviction it’s possible to find a way to fight hooliganism. Countries where hooliganism is still alive should take the UK as an exemple and start to consider seriously this problem because violence is never welcome in sports. VOICES - 31
Како Англија успеа да се ослободи од хулиганството Пол Англес
М
ожеме да ги поделиме фудбалските навивачи во три категории. Прво ги наоѓаме во публиката луѓето како мене и тебе, кои повеќе одат на стадион од време на време да уживаат во атмосферата и добриот натпревар, отколку да навиваат за нивниот омилен фудбалски клуб. Публиката е најчесто мирна и пристојна и не прави никакви проблеми. Потоа имаме фудбалски навивачи кои се викаат „Ultras“. Овие групи на навивачи се најстрасните, целосно посветени на нивниот фудбалски клуб. Тие се организирани во здруженија со свои бои, песни, делови на стадионот. За време на натпреварот, нема одмор за Ултрашите, тие 32 - VOICES
прават визуелни преформански со транспаренти, огномети и кореографии. Тие пејат и викаат за време на целиот натпревар за да го поттикнат нивниот тим и да го исплашат противникот. Овие групи се провокативни и бесни, но обично не се во директен судир со другите навивачи. Меѓутоа кога ривалството помеѓу два клуба е исклучително силно, „Ultras”, знаат да започнат тепачка со нивните врсници од спротивниот клуб. „Ultras” придонесуваат во градењето на репутација на клубот и се дел од неговиот успех. Насилно, непослушно и деструктивно однесување се главните карактеристики на хулиганите, третата катерогија на фудбалски фанови. Хулиганските групи имаат силно чуство на
Спорт
Кога влеговме во 21виот век, Англиската влада одлучи да го реши овој голем проблем и да преземе драстични мерки за борба против хулиганството. Денес, 15 години после спроведување на првиот сет на мерки во Англија, можеме да кажеме дека било успешно. Англиските фудбалски стадиони се сега едни од најбезбедните во Европа и насилните инциденти веќе се многу ретки. Тие дури и ги отстранија оградите помеѓу блоковите и теренот. Како Англија успеа да ги реши проблемите поврзани со хулиганство?
идентитет. Секоја група има свои кодови, практики и ривали. Како и да е, ниту едни од нив не се грижат за шоуто, резултатот или пак клубот. Тие ги користат фудбалските натпревари само како предуслов за конфликт. Тие одат на стадион со цел да направат некаква штета. Тие ги кршат излозите на продавниците, ги палат кантите за отпадоци и ги бркаат навивачите од спротивниот клуб за да ги тепаат. Последиците од вакво глупавото однесување можат да бидат многу драматични. Во екстремни случаи, фудбалски навивачи, полицајци и случајни минувачи биле убиени од хулигани. Хулиганството не е нов феномен. Може да го наjдеме назад во 14ти век во Англија. Сепак, ова движење почнало да расте во 1960тите во Англија, а го достигнало својот врв во раните 1990ти. Во тоа време, скоро секој фудбалски натпревар бил сведок на екстремно насилни тепачки на хулигани од двата тима. Властите биле совладани и неефикасни за спречување на овој проблем. Исто така, хулиганството не било проблем само во Англија, тоа влијаело на секоја земја од Европа до Африка и за жал сеуште постои во некои од нив.
Како прво, англиските власти биле храбри во зајакнување на законодавството. Храбри, бидејки Англија не се откажала пред брановите на протести кои доаѓале од некои групи на фудбалски навивачи кои силно се противеле на новите правила. Стратегијата која била спроведена била базирана на принципот „никаква толеранција“. Проблематичните навивачи биле идентификувани и имале досиеја во полиција. Штом тие биле осудени дека се одговорни за проблемите, засекогаш им бил забранет влез на фудбалските стадиони. Контрола на навивачите била овозможена со воведувањето на камери на стадионите со цел постојано да се внимава на нив. Оваа стратегија била многу ефикасна за враќањето на мирната атмосфера на фудбалските натпревари. Во исто време, клубовите многу ги поскапеле цените на картите, со двојна цел да се направат клубовите попрофитабилни и да се привлече нова публика. Оваа последна мерка не била прифатена добро од фудбалските навивачи. Најчесто тие доаѓале од најниските класи во општеството и тие повеќе не можеле да си дозволат да купат карти за натпревар. Тие тврделе дека оваа мерка водела фудбалот да стане поексклузивен и резервиран за богатата елита. Морам да признаам дека во денешно време кога ке ја погледнеме публиката на фудбалски натпревар во Англија, гледаме повеќе бизнисмени во одела отколку вистински посветени навивачи. Сепак, иако жалам што вистинската фудбалска публика постепено исчезнала од стадионите, денес повеќе не постои безбедносен проблем на фудбалските натпревари. Значи, и симнувам капа на Англија што ни покажа дека со упорност и верба е возможно да се најде начин да се победи хулиганството. Земјите во кои хулиганството е сеуште живо треба да ја земат Англија како пример и да почнат сериозно да размислуваат за овој проблем затоа што насилството не е никогаш добродојдено во спортот. VOICES - 33
4 SIMPLE RULES
How to be a girl(boy) friend of a sports fan By Monika Naglova
Be aware that this article is full of cliché. There are men who hate watching sports. And there are women who adore doing it, even sports that are consider to be liked only just by men. So yes, gender does not matter, but for the sake of simplicity, we will continue with the male/female cliché.
you get the rules and start to orient yourself in who is who and in what is going on you might discover that watching a game is actually real fun! Your loved one would be watching the games anyway and like this you won´t be annoyed.
1. DON´T STAY HOME
Ok, so here is the deal: You let him watch a match, you will watch a match with him, you will even cook for him and buy him a beer. But! Next Saturday it is your time! You will go to see the Russian ballet or the contemporary photo exhibition about identity, the things that you always desired, but he was never in the mood. Important rule to obey in this case is – never to complain when you are watching the match as well as he can´t complain when you are doing your thing. Complaining would destroy everything and none of you would really enjoy the activities you are doing.
The basic rule. Whenever you can go out, go out. Either watch the game directly somewhere (stadium, sport hall, playground) or go to watch it to a bar/café. Why? Because they are other people around. So there is a good chance that: 1) e i t h e r friends of your boyfriend would be impressed by how cool you are when you are going to match with him 2) either other random hot strangers would be impressed 3) either there will be girlfriends of friends of your boyfriend (you got the point) that you can chat with and agree on how cool girlfriends you all are.
2. LEARN TO LOVE IT
Don´t fake it, but genuinely enjoy it! This would be an ideal case, but I agree it might be hard to achieve it. But give it a try. You might thought that you will be never into handball / basketball / snooker, but once 34 - VOICES
3. MAKE A DEAL
4. HAVE YOUR OWN THING
He is watching the game. So you can finally play his videogames! Or you can go to watch a movie with your best friend and then go for a punk concert, the style of music that he does not like. Or you can go to have a meditation yoga lesson. Simply, have your own thing you enjoy doing when he is in his own sport world.
Спорт
Како да се биде девојка/ дечко на спортски фан Бидете свесни дека оваа статија е полна со клише. Има мажи кои мразат гледање спорт. И постојат жени кои обожаваат да го прават тоа, дури и спортови кои се сметаат дека се сакани само од мажите. Така да, полот не е важен, но за да биде поедноставно, ќе продолжиме со машкото/ женско клише.
1. НЕ ОСТАНУВАЈ ДОМА
Основното правило. Секогаш кога ќе можеш да излезеш надвор, излези. Или гледај го натпреварот директно некаде (стадион, спортска сала, игралиште) или одете да го гледате во паб/ бар. Зошто? Бидејки има и други луѓе наоколу. Значи постои голема шанса да: 1) или пријателите или вашиот дечко ќе биде импресиониран од тоа колку сте кул што одите на натпревар со него 2) или случајни згодни странци ќе бидат импресионирани 3) или таму ќе бидат девојките на пријателите на вашиот дечко (знаете што зборувам) со кој ќе може да разговарате и да се пофалите дека сте кул девојка/момче.
2. НАУЧЕТЕ ДА ГО САКАТЕ
Не глумете, туку навистина уживајте. Ова би било идеален случај, но јас мислам дека е многу тешко да се постигне. Но, пробајте. Можеби сте мислеле дека никогаш нема да сакате ракомет/
кошарка/ снукер, но штом ќе ги научите правилата и кога ќе се упатите во тоа кој е кој и што се случува можеби ќе откриете дека гледањето на натпревар е всушност навистина забавно. Пробајте го тоа. Вашиот сакан ќе го гледа натпреварот како и да е, па вака нема да се лутите.
3. ИМАЈТЕ СИ СВОЈ НАЧИН НА ЗАБАВА
Тој го гледа натпреварот. Па вие конечно ќе можете да ги играте неговите видео игри! Или можете да одите да гледате филм со вашиот најдобар другар и потоа да одите на панк концерт, на стилот на музика кој тој не го сака. Или можете да одите на час по медитациска јога. Едноставно, имајте свое нешто кое уживате да го правите, кога тој е во неговиот спортски свет.
4. НАПРАВЕТЕ ДОГОВОР
Добро, договорот нека биде вака: Дозволете му да гледа натпревар, гледајте го натпреварот со него, па дури и згответе нешто и купете му пиво. Но! Следната сабота е вашиот ред! Ќе одите да гледате руски балет или изложба на современи фотографии за идентитет, работи кои секогаш сте ги сакале, но тој никогаш не бил расположен да ги прави. Важно правило кое мора да се почитува во овој случај е – никогаш не се жалете додека го гледате натпреварот, така и тој ќе неможе да се жали додека ја правите вашата работа. Жалењето ќе уништи се и ниту еден од вас нема навистина да ужива во активностите што ги правите. VOICES - 35
Lifestyle
UNDERGROUND MUSIC АНДЕРГРАУНД МУЗИКА UNDERGROUND МUZIKË The rebel side Бунтовната Ana rebele e of Skopje страна на Shkupit Скопје 36 - VOICES
Животен стил
Тамара Јовановска by Tamara Jovanovksa
M
usic has always been and will be the soul of Skopje, our capital city. It’s the thing that bonds us together, but at the same time it gives us the space and opportunity to be different, unique. Underground music plays a huge part in this, both in the world and in our own country. This kind of music is our way out of the constraints of this society for all those who are mavericks, for those who want to escape the boredom and the monotony of this city. Let’s start first by answering the question of what does the term “underground music” mean? The
М
узиката секогаш била и ќе биде духот на нашиот ни главен град Скопје. Таа не сплотува во една целина, но сепак ни остава простор да бидеме различни, уникатни. Голем удел во ова има конкретно и андерграунд музиката како во светот, така и кај нас. Тоа е излез од стегите на општеството за сите оние кои се неконформисти, за оние кои сакаат да избегаат од досадата и монотонијата на овој град. Ајде најпрвин да започнеме со одговарање на прашањето што се подразбира под терминот “андерграунд музика”?
M
uzika gjithmonë ka qenë dhe do të jetë shpirti i kryeqytetit tonë Shkupit. Ajo na bashkon në një tërësi, por megjithatë na lë hapësirë për të qenë të ndryshëm, unik. Një pjesë të madhe këtu përbën konkretisht edhe muzika “underground”, si në botë, ashtu edhe tek ne. Kjo është dalje nga vargonjtë e shoqërisë për tërë ata që janë jokonformistë, për ata që duan të ikin nga bezdia dhe monotonia e këtij qyteti. Njëherë të fillojmë me përgjigjen e pyetjes çfarë nënkuptohet me termin muzikë “underground”? Përgjigjia më e thjeshtë do të ishte që ky është një lloj muzike që këmbëngul VOICES - 37
simplest answer would be that it is a kind of music that tends to differ from what the majority listens to, or the so called “mainstream”. Underground music stands for freedom of creative expression and it values the artistic individuality. The term is used since the mid’ 60s, and includes the most diverse alternative music like punk rock, metal, triphop, hardcore, metalcore and even trance, hip-hop and many other species and subspecies of music. Where do I begin? Arhangel, Mizar, Bernays Propaganda, SMUT, Palindrome, PMG Collective, Robotek, Zad Agolot, Conquering Lion, K.U.R. and many, many other performers with whom this list would have no end. All these bands, groups and performers are a part of this great alternative family that supports and helps each other. Some bands are long gone from Skopje’s underground scene others are at the beginning of their own, perhaps someday even world careers. 38 - VOICES
Наједноставниот одговор би бил дека тоа е еден вид на музика која настојува да се разликува од она што го слуша мнозинството, односно “мејнстримот”. Андерграунд музиката се залага за слобода на креативното изразување и ја вреднува уметничката индивидуалност. Терминот се користи од средината на 60-тите години на 20ти век, а опфаќа најразновидна алтернативна музика како панкрок, метал, трип-хоп, хардкор, металкор, па и транс, хип-хоп и уште многу други видови и подвидови на музика. Од каде да започнам? Архангел, Мизар, Бернаис Пропаганда, SMUT, Палиндром, ПМГ Колектив, Роботек, Зад Аголот, Conquering Lion, К.У.Р. и уште многу, многу други изведувачи со кои оваа листа би била близу до бесконечна. Сите овие бендови, групи и изведувачи се дел од ова големо семејство кое меѓусебно се подржува и си помага. Некои од нив одамна ги нема на сцената, други пак се на
të dallohet nga ajo që e dëgjon shumica, përkatësisht “mainstream”-i. Muzika “underground” lufton për liri të shprehjes kreative dhe e çmon individualitetin artistik. Termi përdoret nga mesi i viteve të 60ta të shekullit 20, dhe përfshin muzikë të llojllojshme alternative si pank-rok, metal, trip-hop, hardkor, metalkor, madje edhe trans, hip-hop dhe shumë nënlloje tjera të muzikës. Prej ku të filloj? Arhangell, Mizar, Bernais Propaganda, SMUT, Palindrom, MPG Kolektiv, Robotek, Zad Agollot, Conquering Lion, K.U.R dhe shumë, shumë interpretues tjerë me të cilët kjo listë do të ishte pothuajse e pafundmë. Të gjitha këto bende, grupe dhe interpretues janë pjesë e kësaj familjeje të madhe e cila mbështetet dhe ndihmohet ndërmjet vete. Disa prej tyre që moti nuk janë më në skenë, disa të tjerë janë në fillimet e karrierave të tyre, ndoshta ndonjë ditë, botërore. Shkupi mund të lëvdohet me skenë të shumëllojshme “underground”, e cila ende është në fazë të zhvillimit, megjithatë vazhdimisht e rrit
Lifestyle Skopje boasts a diverse underground scene, which is still under development, but with a constant growth of members who are truly devoted to this culture. Unfortunately these musicians have to use their own resources to create their music. They play mostly in garages and do not earn enough money from their gigs. However, everything isn’t as bad as it seems. There are a few clubs in Skopje such as Havana, Kapan-An, and MKC (Youth Cultural Center), that from time to time organize gigs and bigger events, supporting the underground scene. Also we have 103 FM and Underground Frequency, radio stations targeting listeners of this kind of music. When you mention the alternative music, it is inevitable to mention the City Park as well, which is often a gathering place of these individuals. Music and good friends can be seen every weekend on “Shkolka” and around the park, while ignoring the surrounding of nearby clubs and bars. Let’s sup it up. Underground culture is a free, independent “medium” throughout which individuals can express their opinion without any kind of censorship. It attracts individuals of all ages, from young to old, regardless of sex, religion, nationality. Skopje’s underground is of great importance for the city. Skopje without it would be just another boring place. Let’s not let that happen. Good company, couple of bucks, positive energy and let’s grab a beer at a gig this weekend and all the next to come, somewhere in Skopje!
почетоците од нивните, можеби некој ден светски, кариери. Скопје може да се пофали со разновидна андерграунд сцена, која се’ уште е во фаза на развивање, меѓутоа постојано ја зголемува бројката на својата верна публика. За жал овие музичари сами одвојуваат средства за создавање на својата музика, свират најчесто по гаражи и не заработуваат доволно од нивните настапи. Но, сепак, не е се така црно бидејќи постојат клубови низ Скопје кои од време на време организираат свирки и поголеми настани, притоа поддржувајќи ја андерграунд сцената, како Хавана, Капан ан, а воедно и Младинскиот Културен Центар. Исто така тука се и 103ка и Подземни Фреквенции, радио станици чија целна група се токму слушателите на овој тип на музика. Кога ќе се спомене алтернативна музика, неизбежно е споменувањето и на Градскиот парк кој многу често е собиралиште на алтернативците. Друштво и добра музика преовладува секој викенд на Школка и наоколу, занемарувајќи ја атмосферата која произлегува од околните дискотеки и кафичи проследена со „неквалитетна“ музика. Ајде да сумираме. Андерграунд културата е слободен, независен “медиум” преку кој може да се изрази сопственото мислење без цензура. Привлекува поединци од сите генерации, од млади до стари, без разлика на пол, верска определба, националност. Скопското подземје е од големо значење за градот, без него Скопје би бил само уште едно целосно досадно и сиво место. Да не дозволиме да се случи тоа. Добро друштво, малку пари со себе, позитивна енергија и ве чекам на свирка викендов и секој следен, некаде низ Скопје!
numrin e publikut të vet besnik. Për fat të keq, këto muzikantë vetë japin mjete financiare për krijimin e muzikës së tyre, shpesh luajnë nëpër garazhe dhe nuk fitojnë mjaft nga performancat e tyre. Por sidoqoftë, nuk shkon çdo gjë aq zi, sepse ekzistojnë klube nëpër Shkup që herë pas here organizojnë mbrëmje dhe ngjarje më të mëdha, duke mbështetur me këtë skenën “underground”, siç janë Havana, Kapan An dhe Qendra kulturore rinore. Këtu janë edhe 103shi dhe Podzemni Frekvencii, radiostacione që si grup të synuar i kanë pikërisht dëgjuesit e këtij lloji të muzikës. Kur përmendet muzika alternative, e pashmangshme është edhe përmendja e Parkut të qytetit i cili shpesh është vend tubimi i alternativëve. Shoqëria dhe muzika e mirë mbizotërojnë çdo fundjavë tek “Shkollka” dhe përreth, duke anashkaluar atmosferën që bëhet në diskotekat dhe kafenetë, e shoqëruar me muzikë jocilësore. Le të bëjmë një përmbledhje. Kultura “underground” është medium i lirë, i pavarur, nëpërmjet të cilit mund të shprehet mendimi pa censurë. Tërheq individë nga të gjitha gjeneratat, nga të rinjtë deri tek më të vjetrit, pa dallim të gjinisë, përkatësisë fetare, kombësisë. ‘Nëntoka’ shkupjane ka rëndësi të madhe për qytetin, pa të Shkupi do të ishte edhe një vend i hirtë dhe krejtësisht i bezdisshëm. Të mos lejojmë të ndodhë kjo. Shoqëri e mirë, pak para me vete, energji pozitive dhe ju pres dhe muzikë këtë fundjavë, dhe çdo të ardhshme, diku nëpër Shkup!
VOICES - 39
Body Language
IV by Kathy
С
игурно често ви паѓа во очи начинот на кој некој седи спроти вас или пак во склоп на некоја група седнати луѓе. Можеби и заприметувате дека вашето однесување, пресликување на вашите впечатоци, е последователно на вашиот суд за личноста според начинот на кој таа седи. Честопати, се наоѓате себеси како погодувате (сосема или отприлика) што таа личност ќе каже. Сето ова не е случајност – вие сте поминале некое време собирајќи податоци за личноста според тоа што таа го кажува преку начинот на којшто седнува. Затоа и вашиот суд најчесто не лаже. Следните неколку слики ќе ви покажат односно, докажат дека вие знаете автоматски да „читате“ некоја личност според нејзиното седење. Погледнете ги, размислете и видете дали сте изреагирале во склоп со „вибрациите“ кои тие личности ви ги испраќале. Првата слика покажува еден од најнеприродните начини да се седне. Можеби и самото гледање во неа ве нервира, а се разбира, тоа е оправдано затоа што сигурно, некој што некогаш седнал вака успеал да ве изнервира. Личноста што седнува на овој начин јасно сака да ви стави до знаење дека таа е супериорна во однос на вас и дека таа знае сè што треба да се знае, како и дека, едноставно, нема потреба да се „замара“ со тоа што вие имате да го кажете.
O
ftentimes, you find yourself seating across from a person or in the midst of a group of people, and you can’t help but notice the way they sit in their chair. Your impressions and expectations depend on their position of choice. That is why, in most of these cases, you can guess the thoughts of these people even before you speak. After all, you’ve been watching them and, what’s more important, picking on cues. The following pictures will illustrate what I’m trying to say. Just consider them carefully and think about all the times you have noticed people sitting these ways. Then think about your responses to them. Now, all of these positions have certain meanings attached to them. You might not know the meanings but you can certainly read the intention behind them. For example, the first picture – it can get you irritated simply by looking at it. 40 - VOICES
Lifestyle
This is because you are reminded of every person you have seen sit down that way. This position is not natural. On the contrary, it’s supposed to convey the sitter’s superiority because they believe they know everything there is and they have no concerns left. But that’s not all! They also believe their opinion better than yours and they have no desire to change it, thus the figure four of the leg. The reason they’re supporting their head with their hands is to either give the appearance of relaxation or to give you space to speak, but be aware that they will stubbornly cling to their own opinion no matter what you say. That doesn’t mean they won’t open up for a debate with you – they are quite competitive and, even worse, completely confident in their abilities to “smash you”. The second picture is a classic example of wanting to end a conversation or getting ready to stand up and go out. Alternately, the person could put their hands over their knees, in a mimic of support before they rise up. Cue – once you see this position, try to grab their attention and turn it away from conclusion or simply finish the conversation before they are up and walking away as you speak. Finally, the third example, which Barbara and Allan Pease call “The Straddler”. You will remember that in one of my previous articles I told you about the wide, typically manly stance, with the crotch on display. This is how men establish dominance, a trait present in them from birth. So it should come as no surprise that, when feeling under threat, they will remind those across from them of their dominance – choosing the most basic way of spreading their legs to put their crotch
Потпирањето на главата служи да создаде атмосфера на релаксираност, за вие да можете да се опуштите и да си го кажете своето, за потоа таа личност да ви се „нафрли“ и да ви го побие ставот затоа што, нели, тие веќе имаат одлучено и не планираат да го сменат својот поглед, што јасно се гледа од фигурата 4 која ја прават со својата нога. Втората слика е јасен пример за личност која е спремна да стане, па и да си замине. Личноста нема повеќе желба, ниту фокус, да ве слуша, па затоа, доколку видите некого како ја завзема оваа позиција, бидете спремни да вложите напор да му го вратите вниманието или завршете со зборување. Алтернативно, личноста која седи на овој начин, може и да ги стави дланките на колениците, со што го сигнализира истото – подготвување на телото за станување и заминување. Третата слика го покажува „заплашениот моќник“, име на Барбара и Алан Пиз за човекот кој седи на столот така што го користи грбот на столот како заштита, а сепак сака да покаже доминација со раскоречените нозе. Англискиот назив за овој човек е The Straddler, за кој јас немав соодветен превод кој би ја доловил психологијата зад начинот на седење. Единствениот начин на кој можете да се борите со оваа положба е да станете и одозгора да му зборувате на човекот или пак да седнете зад него. Во обата случаи личноста сигурно ќе почне да се чувствува неудобно и ќе го смени начинот на седење, што секако е во ваша полза, особено во посериозна ситуација. Секако, тоа што треба да го запомните е дека говорот на тело не секогаш значи тоа што ние сме научиле дека може да значи. Тука се учи објективно, а однесувањето е сè освен објектвно. Затоа бидете внимателни како самите се однесувате со луѓето чиј говор на тело не ви се допаѓа. Запомнете дека секаков конфликт можете да решите и без да возвраќате со говор кој може да направи некој да се чувствува непријатно. Знаењето да се интерпретира говорот на тело користете го во добри цели. Следните три начина на седење се веројатно уште покорисни да знаете да ги интерпретирате, пред сè затоа што може да ги најдете почесто во вашата околина и секојдневно дејствување. Оваа слика покажува личност која не се чувствува пријатно, па ги скрстува рацете за да постави некој вид на штит пред себе, затворајќи се себеси. Честопати некој може да седне или да застане со скрстени раце за да се стопли но со сигурност се знае дека личноста се затвора навнатре и дека не е толку отворена за комуникација како што би била доколку рацете се покрај телото или пак широко отворени, како кога се прегрнуваме. VOICES - 41
on display. The fact that they are using a chair instead of shield to protect themselves only serves to make it funnier, although I don’t believe it strikes anybody as funny when it actually happens. Unless you know how to interpret it. The only way you can make a person seated in a “Straddler” position sit more appropriately is if you sit or come to stand behind them or if you stand up and talk to them from a heightened position. Looking down at people makes them quite uncomfortable, so it will surely work on this one too! That is not to say you should bully people who sit like this. Some of them you might be able to reason with, especially if you try to explain to them that their sitting is making you feel uncomfortable. Always play nice, even if you don’t like somebody’s body language! Because, remember! – Everything you learn is objective. Every gesture can be interpret in more than one way because it’s the product of subjectivity. What you need to know more than the previous three are the following three positions.
Додека поголем број на аналитичари и познавачи би рекле дека личноста која се затвора на овој начин е најдобро да ја оставиме „на раат“, јас би рекла дека може да се обидеме да и пристапиме со позитивни прашања и однесување. На тој начин, таа би можела да се опушти доволно, па и да се отвори кон комуникација. Доколку од личноста седната на овој начин се очекува да каже нешто или пак да одговори пред повеќе луѓе, би било убаво да се бара само минимумот, за да не се исплаши или затвори уште повеќе.
This picture shows a person who isn’t feeling very comfortable and wishes to close up, to shield themselves. Of course, from my own experience, I can tell you that the easiest way for somebody to defend themselves when you point it out to them is to say they’re simply feeling more comfortable when crossing their arms at you. And that is completely true! They are creating a shield, sometimes because they are cold, but most often because they don’t want to remain open to you. This stance is common when people expect to be asked to speak up, about themselves or their opinion(s), and they are reluctant to do so, especially if they’re among many people they don’t know (enough). The best way to make a person feel more comfortable in such situations is
Прво што ми паѓа на ум кога ќе ја погледнам следната слика е да ве известам дека личноста која седнува на овој начин не е личност со која сакате сериозно да соработувате. Овој тип на седење јасно дава до знаење дека субјектот не ве сфаќа сериозно, ниту пак е особено заинтересиран за тоа што имате да го кажете.
42 - VOICES
Секако, самото седнување со нозете преку рачките на столот ви дава до знаење дека тој не се чувствува како да е во формална средина, па така и не се однесува формално и пристојно, како што би се очекувало, на пример, на состаноци. Според авторите Пиз, најдобриот начин да се справите со некој кој е седнат на овој начин е да го замолите
to ask them to say the minimum and/or ask them about their feelings in a positive way. When they sense the positive vibes they will consider opening up. The first thing that comes to mind when I see this picture is to tell you that: you don’t want to work with a person who sits like this. The reason? They aren’t concerned with what you have to say and they aren’t taking you very seriously. Sitting down like this would be the perfect way to show that you are feeling indifferent or that you lack concern. Or, simply, that you consider the setting informal, hence the anything but formal sitting position you take. In any case, the best way to make this person change their sitting position, according to Pease, is to either ask them to lean and look at something or jokingly tell them they have a split in their trousers and play on their self-consciousness.
On the other hand, this is the type of seated person you want to work with! Look up and you will see a similar picture – the person who can’t wait to stand up and do something. This one can’t wait to take an action too. In their book, The Definitive Book of Body Language, the authors Pease mention an example: a video of salespeople interviewing people, showing that the majority of those who sat down like this, followed by
Животен стил chin-stroking gesture, said yes to the proposal the salespeople gave them. In contrast, in situations where the clients crossed their arms after the chin-stroking, they ended up declining the proposal.
You see all of these positions on daily basis and now you know how to interpret them! But, as always, I remind you to be careful about your “reading”, as you never know the exact circumstances. Though, as you can probably guess, the body language in these pictures is more definitive than all the previous ones I have shown you. Thus, there is no need to relativise things much when you find yourself sitting or across from somebody sitting like in these examples. Just inspect your feelings and you will find what stands true and what is a consequence of circumstances.
да се навали за да погледне нешто или пак да се пошегувате со него и да му кажете дека панталоните му се скинати. Од друга страна, човекот кој седи „на работ од столицата“ и се чини подготвен да стане и да преземе акција е човек со кој сакате да соработувате! Оваа слика сигурно ве потсетува на сликата од погоре, на која може да се види човек кој се подготвува да стане. Начинот на седење е едноставен за интерпретација – овој човек е согласен да направи нешто со вас. Во примерот посочен во книгата Говорот на телото од Алан и Барбара Пиз, видеото на кое може да се видат луѓе интервјуирани од комерцијалисти покажува примери на луѓе кои седнуваат на овој начин и, откако ќе си ја истријат брадата за да размислат, се согласуваат да купат нешто. Додека пак, луѓето кои ги скрстуваат рацете по триењето на брадата најчесто одбиваат.
За крај би сакала да посочам дека примерите кои ги обработивме во овој дел се прилично пластични примери кои не оставаат премногу простор за релативизација. Сепак, убаво е да се има предвид дека ниту еден пример за говор на тело не е крајно дефиниран. Треба да се има на ум дека секој гест на телото зависи од некој фактор кој му претходи, односно дека тој е последица на одредена ситуација или на серија случувања. Тоа најубаво се учи преку интерпретирање на сопствениот говор на тело, а и сопствените чувства кои се случуваат истовремено со него.
All images are copyright of Barbara and Allan Pease and can be found in their book The Definitive Book of Body Language VOICES - 43