VOICES JUNE

June

2014

V Coaching - only

IC E S travel in a click of a mouse

for sportmen?

PEACE - SEEMS CLICHE?

Dear readers and respected volunteers, Welcome to the June edition of our VOICES magazine. This June is different from any other June in the last 3 years because of one simple reason: The World Cup in football!!!

This may be the best month for the football fans, and the worst nightmare for their girlfriends/boyfriends! The FIFA WC 2014 will be happening in Brazil, a country where the football is practically a religion, so we expect a lot of nice matches and surprises from the “underdog” teams. I guess that watching football on the famous “Maracana” and relaxing on the even more famous “Copa Cabana” beach in Rio De Janeiro is a wonderful and unforgettable experience for all football fans, which will visit Brazil this summer…

Aside from the football matches, we suggest that you also enjoy reading the VOICES magazine, because we prepared rich content for you…

P.S, I hope that when you will be reading the VOICES magazine, the “real summer” will already be in Skopje and across Macedonia, because this is the weirdest weather in June that I have ever had opportunity to meet…

Драги читатели и почитувани волонтери, Добредојдовте во јунското издание на нашиот ВОИСЕС магазин. Овој јуни е поинаков од сите други месеци јуни во последните 3 години, поради една едноставна причина: Светското првенство во фудбал!!! Ова е можеби најдобриот месец за фудбалските фанови, но и голем кошмар за нивните девојки или дечковци! ФИФА СП 2014 година се одржува во Бразил, земја во која фудбалот е практично религија, па затоа очекуваме многу убави мечеви и изненадувања од тимовите на т.н “аутсајдери”. Претпоставувам дека да се посети меч на познатата Маракана и после тоа да се ужива на уште попознатата Копакабана во Рио Де Жанеиро е одлично и незаборавно искуство за сите фудбалски фанови, кои ќе го посетат Бразил ова лето... На страна од фудбалските мечеви, ние ви препорачуваме да го прочитате и магазинот ВОИСЕС, за кој што подготвивме многу богата содржина само за вас... П.С, Јас се надевам дека кога ќе го читате ВОИСЕС, вистинското лето конечно ќе пристигне во Скопје и ширум Македонија, затоа што ова е навистина најчудното време во јуни, со кое сум се соочил до сега во мојот живот...

By Gjoko Vukanovski

Ѓоко Вукановски

VOICES TEAM: Aleksandar Atanasoski Anita Kirkovska Arbina Ajdar Ana-Marija Karadjovska Blagica Stanojevic Bojan Blazevski Bujar Islami Elena Micevska Emir Slezovikj

Gjoko Vukanovski Filip Nedelkovski Damjan Serafimovski Dragan Lazeski Dzvezda Mihajlova Ilona Olehlova Ivana Angelovska Kristina Buzaroska Lirie Memeti Marica Jovanova

Marija Korunoska Marija Pavleska Marija Belovinova Paul Angles Paulina Drzał Sanja Paunovska Simona Georgievska Sonia Barge Sokol Makolli Tara Petkovska

Production & Coordination:

Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski

Contact:

Volunteers Centre Skopje Emil Zola 3/2-3, 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 vcs_contact@yahoo.com www.vcs.org.mk

p.23

p.35

3

TRAVEL IN A click of a mouse - Ana-Marija Karadjovska & Sonia Barge

9

Coaching - only for sportmen?

- Paulina Drzal

11

Shkojmë çmendur, Shkojmë fuqishëm, Shkojmë në Brazil dhe sulmojmë arin!!!

- Gjoko Vukanovski

15

YOUTH UNEMPLOYMENT, POVERTY AND MARGINALISM - Paul Angles

19

PEACE - SEEMS CLICHE? - Klaudja Daug

23

YOUTH EXCHANGE “THINK, CREATE AND BE AN ACTIVE RECYCLER” - Kristina Saltirovska

27

PE: EUROPE WITHOUT BOARDERS - Bojan Blazevski

31

JUST TRY IT! - Ada Shehu

35

HOW AN EVERYDAY LIFE BECOMES A CINEMA’S MASTERPIECE - Paul Angles

VOICES TEAM: Aleksandar Atanasoski Anita Kirkovska Arbina Ajdar Ana-Marija Karadjovska Blagica Stanojevic Bojan Blazevski Bujar Islami Elena Micevska Emir Slezovikj Gjoko Vukanovski

Contact:

Filip Nedelkovski Damjan Serafimovski Dragan Lazeski Dzvezda Mihajlova Ilona Olehlova Ivana Angelovska Kristina Buzaroska Lirie Memeti Marica Jovanova Marija Korunoska Marija Pavleska

Volunteers Centre Skopje Emil Zola 3/2-3, 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 vcs_contact@yahoo.com www.vcs.org.mk

Marija Belovinova Paul Angles Paulina Drzał Sanja Paunovska Simona Georgievska Sonia Barge Sokol Makolli Tara Petkovska Vesna Kiradjeva Zuhri Kamberi

Production & Coordination: Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski

Reportage

3

Travel in a cli

P

aradox of the modern era: the more you seek a journey rich in adventure and lifeenriching eye-to-eye meetings, the more you spend your time… in front of your computer. You fall in love with photos on blogs, then you choose a plane ticket on price comparison websites, you check the distances between two places using Google maps…

But maybe the most important is that you can interact with local people. It can be to ask for advice on social media, or even to ask if someone is ready to drive you, via carpool sites, or to accommodate you as a couch surfer.

And those websites have grown incredibly in size and very quickly too! Couchsurfing.com, crea-

“Those offering a ride should announce their route, the exact time, the baggage conditions etc.

The proposed price is 300 denari, but it can vary. It’s a social activity you can do every day. I’ve met about 200 people that I still stay in touch with”

Alex and a

ki tevs o rK

i in adm

sta tor of

p a carpooling grou

From moldy walls to facebook walls, after ye Macedonian students have been rewriting th requiring other “bricks in the wall” of their do of students published online, in early March tion of the media and the government. But th the renova

ted in 2004, today has 7 million users in more than 100,000 cities around the world. And it’s the same on a small scale: the Facebook group “Skopje-Bitola carpool” has more and more success since its creation three years ago. “We had friends, colleagues that joined the group and that way it started enlarging, but it was nothing serious, remembers Aleksandar Kotevski. At first, there were only a few members, then

Hitchisn’t allowed

Another way to cut on ling is hitch-hiking and bidden by law in Macedo where it is quite well ac tried to hitch a ride on police told us that’s not and they took us t auto-stop spots from B

197

ick of a mouse

a 100 and now there are almost 8400 members, which is still a huge surprise for us.”

Several options for accommodation

-hiking d everywhere

These numbers reveal a real change in the way we perceive travelling, especially for new generations. The “dream destination” is less and less the

n expenses when traved even though it is foronia, there are countries ccepted: “In Holland, we n the freeway, but the t the right place to do it to the designated s” – shares Filip Bitola.

77

by Ana-Marija Karadjovska and Sonia Barge

cliché of a Caribbean private beach or a luxurious hotel… “When I have couch surfers at my place, they are never regular tourists, tells us Anastasia, from Kumanovo. They don’t want only to see the city, but also to feel its spirit, to discover everything there is about the culture and the people here. We usually always go to our traditional restaurants and taste our rakija…”

Other websites, less used in Macedonia, invite people to share their flat for advantages, like “Trampolinn”, or for money, such as “Le bon coin” in France, or the most famous but criticized “Airbnb”. Its concept: if you or one of your flat-mates moves out for few months, you post an ad on those websites, so that another can occupy the empty room, thus lowering rent expenses.

But hostels and flat owners have started to complain.

an vo

ears talking to a brick wall while complaining, he Pink Floyd song “The Wall”, and have been ormitories, especially of Goce Delcev. A group h, impressive photos which caught the attenhe youth still doubt it will be enough to make ation start.

um

Anasta ia, from K s

“When I have couch surfers at my place, they are never regular tourists, . They don’t want only to see the city, but also to feel its spirit, to discover everything there is about the culture and the people here.”

Belgian authorities have recently decided that anyone who share a flat must follow the same rules as professional (be registered, have fire-extinguishers, etc.). In France, a tenant had to pay 2 000 euro for using “Airbnb” without the authorization of the owner.

Carpool, soon part of everyday life?

Sharing is trendy everywhere, and not only your flat but also your car, with carpooling. In Macedonia, carpooling has been developing through some facebook groups that serve as an online spot for offering/finding a ride. “Those offering a ride should announce their route, the exact time, the baggage conditions etc.

The proposed price is 300 denari, but it can vary’’, explains Aleksandar Kotevski, administrator of the online group.

Besides the obvious advantages like reducing pollution, flexibility, saving a little on money and a little more on time, Aleksandar adds: “It’s a social activity you can do every day. I’ve met about 200 people that I still stay in touch with”. Still, there are some disadvantages: “The negative side is that you can’t be sure on who you’re traveling with. We –the administrators- pay a lot of attention on who we accept in the group, but we don’t control who’s arranging to travel with whom, as everyone makes plans for themselves, in personal messages or by phone”- he adds.

In many European countries, France for example, there are carpooling sites (covoiturage.fr), which automatically calculate the fairest price and give you the opportunity to pay online securely. “We wouldn’t have the necessary discipline to use such a site and not abuse it”, reckons Aleksandar. Maybe in few years?

Whether they were host or surfer, they kept thousands of memorories Filip, 21, Macedonia My first CS guest was a Korean girl that had never traveled out of South Korea before. She was in awe when I told her a sex joke, because in Korea it’s a taboo.

Then, when I went to Budapest, my urgent hosts were actually some people who a very surprising lifestyle choice. Of the three floors of the house, every little corner was filled with artwork, there was a scooter attached to the living room’s ceiling, it was awesome! In Brussels, our host suddenly had to go to Paris, but she left us the key and we had the flat to ourselves for three days! We were very grateful.

Kevin, 28, USA The best thing about CS, is the chance to meet individuals that you wouldn’t have the chance to meet otherwise. A problem would be if someone has too many couch surfers, because your experience may not be as local to your culture, you might be just sharing the culture of people around the world, when the idea of CS really is to represent your own background.

Како домаќини или како гости, секогаш со илјадници спомени! Филип, 21, Македонија Прв гостин преку couch surfing ми беше една Корејка, која никогаш претходно не патувала надвор од Јужна Кореа. Се запрепасти кога и кажав виц за секс, бидејќи тоа во Кореа е табу. Подоцна, кога бев во Будимпешта, итно пронајдените домаќини всушност беа група луѓе со доста изненадувачки начин на живот. Секое ќоше од трите спрата на куќата беше полно со уметнички дела, а од таванот во дневната соба висеше скутер, неверојатно! Во Брисел, нашата домаќинка мораше итно да замине за Париз, но ни го остави клучот и ние си имавме стан за нас на 3 дена! Бевме навистина благодарни“. Кевин, 28, САД Најдобро во врска со couch surfing , е можноста да се запознаеш со индивидуалци кои поинаку не би ги запознал. Проблем би било доколку некој има премногу гости, бидејќи можеби таквото искуство не би било толку локално, можеби вие само ќе ја споделувате културата на луѓе од различни страни на светот, кога всушност целта е да го претставите вашето потекло.

Патувајте со само еден клик! Медиумите и социјалните мрежи променија многу нешта, вклучувајќи го и тоа како патуваме. Традиционалните хотели и превозници сè повеќе се заоставуваат за сметка на поевтини опции, како заеднички превоз и издавање соби, или дури и бесплатни опции како автостоп и couch surfing. А ова е само почеток!

П

ардокс на модерното доба: колку повеќе барате авантуристичко патување со збогатувачки средби во четири очи, толку повеќе време поминувате... пред компјутер. Се вљубувате во фотографии на блоговите, потоа си одбирате авионски билет на веб-страници за споредување на цените, ја одредувате оддалеченоста на местата на Гугл... Но можеби најважно од сè, е дека на овој начин можете да комуницирате со локалното население. Може да биде за да добиете совет, да си најдете заеднички превоз или за да се сместите во нечиј дом. Ваквите страници, многу брзо - многу растат!

Couchsurfing.com, создадена во 2004 година, денес има 7 милиони корисници во повеќе од 100,000 градови низ светот. Истото важи и за помали веб-страници: фејсбук групата „Превоз Битола-Скопје“ бележи огромен успех од нејзиното создавање пред 3 години. „Нашите пријатели и колеги се приклучија во групата и така таа се зголемуваше, но не беше ништо сериозно“, се присеќава Александар Котевски. „Најпрвин,

имаше само неколку членови, потоа 100 а сега се скоро 8400, што е сè уште огромно изненадување за нас.“

Повеќе опции за сместување

Ваквите бројки сведочат за вистинска промена во начинот на кој гледаме на патувањето, особено помладите генерации. „Дестинација од соништата“ сè помалку е клишето на приватна плажа на Карибите или луксузен хотел... „Кога примам гости од сouchsurfing.com тоа никогаш не се обични туристи“, вели Анастасија од Куманово. Не сакаат само да го видат градот, туку и да го почуствуваат неговиот дух, да откријат сè што можат за луѓето и културата тука. Најчесто одиме во наши традиционални ресторани, каде ја вкусуваат ракијата...“ На други веб-страници, помалку познати во Македонија, луѓето го делат својот стан во замена за поволности како „Trampolinn”, за пари, како „Le bon coin” во Франција, или како најпознатиот, но критикуван “Airbnb”. Концептот е следен: ако некој од цимерите

се иссели на некое време, давате оглас за друг да може да го замени, со што ви се намалуваат трошоците за кирија. Но хотелите и сопствениците на станови започнуваа да се жалат. Белгиските власти неодамна решија дека секој што го дели станот со посетители, мора да ги следи истите правила како професионалците (да се регистрира, да има противпожарни апарати итн.). Во Франција, еден кираџија платил 2000 евра казна за употреба на „Airbnb” без дозвола од сопственикот.

Организираниот заеднички превоз- наскоро секојдневие?

Споделувањето е во мода насекаде, и тоа не само на станови, туку и на возила, со заедничко патување. Во Македонија, ова се развива преку фејсбук групи кои служат како онлајн места за нудење/пронаоѓање на превоз. „Оние кои нудат превоз треба да ги објават точниот пат, време, услови за багаж итн., предложена е цена од 300 денари, но може и да варира“- ни објаснува Александар Котевски,

еден од администраторите на групата. Покрај очигледните придобивки како намалување на загадувањето, флексибилност, заштеда на пари и уште поголема заштеда на време, Александар додава: „Тоа е и друштвена активност што може да се прави секој ден. Имам запознато околу 200 луѓе, со кои сè уште контактирам“. Сепак, има и негативни страни. „Негативната страна е што не сте сигурни со кого патувате. Ние, администраторите на групата, обрнуваме многу внимание на тоа кого прифаќаме во неа, но не контролираме кој со кого патува бидејќи сите си прават засебни планови, преку пораки или на телефон“- додава тој. Во многу европски земји, на пример Франција, постојат страници за наоѓање превоз, кои автоматски пресметуваат фер цена и ви овозможуваат безбедно да платите онлајн. „Ние не би ја имале потребната дисциплина за користење на ваква страница без да ја злоупотребуваме“смета Александар. За неколку години, можеби?

Уште еден начин да се заштеди кога се патува е автостопот и, иако кај нас е забранет со закон, има земји каде тој е прилично добро прифатен: „Во Холандија, се обидовме да автостопираме на автопат, но полицијата ни кажа дека тоа не треба да го правиме таму и не однесе до местата назначени за автостоп“споделува Филип од Битола.

Соња Барж и Ана-Марија Караџовска

society

9

COACHING – ONLY FOR SPORTSMEN? Coaching – what is it about? Majority of us probably associate that word with sport, training, effort… What is, in two last examples even true. But is it only about sport? Can we implement coaching techniques for improvement of our life?

by Paulina Drzal

I

mplementation is possible, but to start the adventure we need some basic knowledge.

Essential part of it is distinction: what coaching IS and what it IS NOT. First of all, it is important to differentiate coaching from therapy and experienced coach should be especially sensitive for diagnosis of behaviours which requires therapy. Coaching is not also equal with mentoring, where the client is provided with the mentor, person who is suppose to be a pattern to follow, presenting desirable attitudes and giving advices to usually younger colleague. The practice is not consulting, where the professional provides the client with expertise, chooses the problem and proposes solutions. It is neither training nor a workshop, where new skills are learnt. Although in some cases giving advices and sharing personal experience of the coach happen. What coaching really is, then? It is said to be an interactive process, which helps a person or organization to develop faster and better and to improve their results in the field they want. The source of knowledge in a coaching is the client. The client knows the best what is suitable, comfortable and appropriate for him. Together with the coach, they set the goals which they try to reach during given amount of sessions. Personal experience, knowledge and feelings of the client are the base for his development.

He works on the background which he already has.

The beginning of the coaching process is a readiness to change and the result should be increased quality of client’s life. Who is that coach, you ask.

Not a magician, that’s for sure, and the same as for sport coach, he can’t go to the playing field instead of the player. You are the player of your life and only you can play the match. Your coach is there to support and motivate you. He is your best observer and listener, he is ready to extract solutions

and strategies from your interior. What kind of coaching can you get? Types of coaching multiply simultaneously with its popularity. To mention only main ones we can already point out career transition coaching – when you are about to change or choose your career path, personal/life coaching – which is about life plans, relationships, health, creativity, attention shortage, family problems, etc. (and in my personal opinion, it is barely possible to separate that one from other types of coaching, usually they go together). There we talk also about small business coaching, which is addressed mainly to managers and owners of small companies or those ones who want to start their own business or to companies which has just started their activity.

And last, but not least, the one which exists on the market from the very beginning, executive-corporate coaching. That one is directed to the managers and companies to prevent a professional burnout, to train new coaches, to companies that want to support their employees in specific fields. You are not a company, manager, mother… Can you try coaching? Yes, if: - There is a possibility to achieve something important, something wonderful, and you care about a specific goal, - Your trust for yourself, skills or knowledge is not big enough to reach the goal, - You have noticed that your approach or behaviour are not helpful for reaching your goal, - You are not aware of your strengths, - You have difficulties with making the decision, - The big effort in a short time is needed, - You have noticed lack of balance between your personal and professional life GO AHEAD!

Coaching – само за спортисти ?

Coaching - за што се работи? Многумина од нас најверојатно го поврзуваат овој збор со спорт, тренинг, напор. Она што во последните два примери е дури и точно. Но, дали е само за спорт? Може да ги користиме техниките од тренирањето за да го подобриме нашиот живот ? Паулина Дрзал

В

оведувањето е можно, но за да ја започнеме авантурата потребно ни е некое основно знаење. Важен дел од ова е разликувањето: што Е тренирањето а што НЕ Е. Најпрвин, важно е да се разликува coaching од терапијата и искусениот тренер треба да биде особено чувствителен за дијагнозите на однесувања кои бараат терапија. Coaching не е исто така исто со менторството, каде на клиентот му се обезбедува ментор, лице кое би требало да биде пример да се следи, презентирајќи посакувани ставови и давајќи совети на помладите колеги. Практиката не е советодавна, каде професионалецот му овозможува на клиентот експертиза, го избира проблемот и предлага решенија. Не е ниту тренинг ниту работилница, каде се учат нови вештини. Иако во некои случаи се случува давање совети и споделување на личното искуство на тренерот. Па што е тогаш всушност coaching ? Се вели дека е интерактивен процес, кој му помага на лицето или организацијата да се развие побрзо и подобро и да ги подобри неговите резултати во полето кое тие го посакуваат. Изворот на знаењето во coaching е клиентот. Клиентот знае најдобро што е прикладно, удобно и соодветно за него. Заедно со coach (тренер), тие ги поставуваат целите кои сакаат да ги постигнат за време на дадената количина на сесии. Лично искуство, знаење и чувствата на клиентот се основата за негово развивање. Тој работи на искуство кое тој веќе го има. Започнувањето на процесот на coaching е спремноста за промена и резултатот би требало да го зголеми квалитетот на животот на клиентот. Се прашувате кој е coach. Не е магионичар, тоа е сигурно, исто како и за спортскиот тренер, тој не може да оди на теренот да игра наместо играчот. Ти си играчот на твојот живот и само ти можеш да го играш натпреварот. Твојот coach е тука да те поддржи и мотивира. Тој е твојот најдобар набљудувач и слушател, тој е спремен да извлекува решенија и стратегии од

твојата внатрешност. Каков вид на coaching можеш да добиеш? Видовите на coaching е симултано се зголемуваат со нивната популарност. Да ги споменеме само оние главните кои веќе можеме да ги истакнеме: coaching за промена на кариера – кога сакаш да го смениш или избереш твојот кариерен пат, лично/животaн coaching – се работи за животни планови, врски, здравје, креативност, недостаток од внимание, семејни проблеми, итн. (и според мене, едвај е можно да се оделат едниот од другиот вид на coaching, вообичаено тие одат заедно.) Потоа, зборуваме исто така за малите бизнис coaching, кое се однесува главно за менаџерите и сопствениците на мали компании или оние кои сакаат да започнат нивен сопствен бизнис или компании кои само што започнале со нивната дејност. И за крај, но не последно, она што постои на пазарот од самиот почеток, извршно корпоративно coaching. Ова се однесува е наменето за менаџерите и компаниите да се заштитат од професионална преработеност, за да тренираат нови тренери, за компании кои сакаат да ги поддржат нивните вработени во специфични полиња. Ти не си компанија, менаџер, мајка... Дали можеш да пробаш coaching? Да, доколку: - Постои можност да постигнеш нешто поважно, нешто чудесно и се грижиш за некоја специфична цел, - Твојата верба за себе, вештините или знаењето не е доволно големо за да се постигне целта - Си забележал дека твојот пристап или однесувањене помагаат за постигнување на целта, - Не си свесен за твоите силни страни - Имаш потешкотии со донесување на одлуки - Се бара голем напор за кратко време - Си забележал недостаток од баланс помеѓу твојот личен и професионален живот

Само напред !

sports

11

Shkojmë çmendur, Shko në Brazil dhe su

“И

демо лудо, идемо јако, идемо у Бразил нападамо злато”... Është refreni i këngës të cilën e këndoi grupi boshnjak “Velahavle”, kjo këngë në mënyrën të cilën është pranuar nga ana e tifozëve paraqet himnin jozyrtar të kombëtares së Bosnjës dhe Hercegovinës, e cila këtë vit për herë të parë do të merr pjesë në një kampionat botëror në futboll...Bosnja dhe Hercegovina gjithmonë ka qenë fidanishte për futbollist të mirë që në kohën e Jugosllavisë. Shumë futbollist të lindur në këtë vend me krenari performuan dhe mbajtën dresin e RSFJ-së, por kjo është hera e parë që Bosnja dhe Hercegovina si shtet i pavarur të paraqitet në një garë të madhe të futbollit. Të paturit e futbollistëve nga klasa botërore siç janë Edin Xheko, Zlatan Misimoviç, Miralem Pjaniç dhe të tjerë, ju jep shpresë të gjithë qytetarëve të Bosnjës dhe Hercegovinës se kombëtarja e tyre mund të arrijë larg deri te fundi i turneut. Përveç që kanë futbollist cilësor, ajo që e zbukuron kombëtaren është shpirti i ekipit dhe e njohura “inati boshnjak” i cili shpresojmë se më shumë do ju sjellë përfitim sepse kjo karakteristikë e njohur mund shumë lehte të sjellë edhe ndikime negative. Për një vend i cili është i ndarë në shumë nivele të ndryshme (territoriale, nacionale, religjioze) mendoj se nuk ka mënyrë më të mirë përkrahje që kombëtarja të realizon kontribut të rëndësishëm në bashkimin e të gjithë banorëve të saj… Nga ana tjetër, kjo kombëtare është aq simpatike saqë unë personalisht mendoj se jo vetëm qytetarët e Bosnjës dhe Hercegovinës, por i gjithë

ojmë fuqishëm, Shkojmë ulmojmë arin!!! regjioni do të jenë tifoz të tyre dhe do të shpresojnë në sukses më të rëndësishëm…

Edhe unë jam një prej tyre gjithsesi…

Në historikun e deritanishëm të KB, vetëm dy përfaqësuese kanë arritur të bëhen “të artë” si debutues dhe të fitojnë trofeun e kampionatit, ato janë Uruguaj në KB në v.1930 dhe Italia në v.1934 dhe në të dy rastet përfaqësueset kanë qenë nikoqire.

Megjithatë janë kohëra të mëparshme, kështu që sot sigurisht që është dhjetëra herë më vështire dhe pothuajse e pamundur si debutues të bëhesh kampion botëror…

Por, unë gjithmonë them se “Shpresa vdes e fundit (Нада последна умира)”…

Nuk e di për ju, por unë gjysmën e dytë të qeshorit dhe gjysmën e parë të korrikut (shpresoj) edhe përkundër shumë obligimeve, do ta kaloj në kënaqësi duke shikuar KB 2014 në Brazil, në përkrahje të “ish vendeve” tona, Bosnjës dhe Hervegovinës, me simpati edhe në përkrahje të Kroacisë, Argjentinës dhe Spanjës… Në ndërkohë mund të kënaqeni në himnin e futbollit të Bosnjës dhe Hercegovinës: https://www. youtube.com/watch?v=7K1fo0tbeQE.

Nga Gjoko Vukanovski

Одиме лудо, Одиме ја го напаѓам

“И

демо лудо, идемо јако, идемо у Бразил нападамо злато”... Тоа е рефренот на песната која ја отпеа босанската група “Velahavle” и оваа песна, на начинот на кој е прифатена од страна на навивачите, претставува неофицијална химна на репрезентацијата на Босна и Херцеговина (БиХ), која оваа година за првпат ќе учествува на едно светско првенство во фудбал... БиХ од секогаш била расадник за добри фудбалери, уште во времето на Југославија. Многу фудбалери родени во оваа земја гордо настапувале и го носеле дресот на СФРЈ, но ова е првпат да БиХ како самостојна земја настапува на едно големо натпреварување во фудбал. Имањето на фудбалери од светска класа, како што се Един Џеко, Златан Мисимовиќ, Миралем Пјаниќ и други, им дава надеж на сите граѓани на БиХ дека нивната репрезентација може да стигне далеку, до самата завршница на турнирот. Освен тоа што имаат квалитетни фудбалери, она што ја краси репрезентацијата е тимскиот дух и оној познат “босански инает“, кој се надеваме дека повеќе ќе им донесе бенефит, затоа што таа позната карактеристика може многу лесно и да донесе негативен импакт. За земја која е поделена на многу различни нивоа (територијално, национално, религиски) сметам дека не постои подобар начин со заедничко навивање за сопствената репрезентација да се оствари значаен придонес кон обединување на сите нејзини граѓани... Од друга страна пак, оваа репрезентација е толку симпатична, што јас лично сметам дека не само сите

граѓани на БиХ, туку и целиот регион ќе навива за нив и ќе се надева на позначаен успех... И јас сум еден од нив, секако... Во досегашниот историјат на СП, само две репрезентации успеале како дебитанти да станат “златни” и да го освојат шампионскиот трофеј, тоа се Уругвај на првото СП во 1930 и Италија во 1934 година, и во двата случаи земјите биле домаќини. Тоа се сепак дамнешни времиња, така да денес сигурно е десеткратно потешко, па скоро и невозможно дебитант да стане светски шампион... Но, јас секогаш велам дека “Нада последна умира”... Незнам за вас, но јас втората половина на јуни и првата половина на јули (се надевам) и покрај многуте обврски, ќе ја поминам во уживање гледајќи го СП 2014 во Бразил, навивајќи за нашите “бивши земјаци” Босна и Херцеговина, а со симпатии и кон Хрватска, Аргентина и Шпанија...Во меѓувреме можете да уживате во фудбалската химна на БиХ: https:// www.youtube.com/watch?v=7K1fo0tbeQE.

Од Ѓоко Вукановски Ѓоко Вукановски

ако, Одиме во Бразил и ме златото!!!

Yia

15

Youth unemployment, poverty and marginalism

By Paul Angles

F

rom 7th to 13th of june, I attended my first seminar in Struga. The seminar was organized by the Center for Youth Activity, with the support of VCS. Thirty people came from 8 different countries in the well-known, except for the food, Solferino hotel in order to discuss and to try to find out some proposals to fight youth unemployment, poverty and marginalism. I wasn’t a full-time participant. My role was to help the organizers in providing materials to the participants and also in writing daily reports to describe the activities that have been done every day. I got the chance to be involved in some research groups. It allowed me to share my point of view with participants and to learn a lot from their different experiences and backgrounds.

The aim of the seminar was to present the results of research groups during a final conference held in Skopje the last day. Moreover, a set of proposals should be sent to the concerned institutions in each country, to provide them new potential solutions according to the topics.

The first days of the seminar were dedicated to introduce the facts. Each country presented figures to show us his respective situation in terms of youth unemployment, of poverty and of marginalism. We noted that despite economic differences among countries, youth unemployment rate evolves in the same way in each country. Poverty affects differently countries involved and participants debated intensely around the accurate and relevant definition of this term. Finally, countries face most heterogeneous situations about fighting marginalism. Indeed, marginalized groups differ from one country to another.

Starting to these facts, participants were aware of the realities that are happening in different countries. Then the moment came to think about fresh ideas. They were divided in three groups, each one focused on a precise topic. The goals of research groups were

to find out proposals to improve the current situation in Europe through non-formal education methods. They were free to organize their work as they wanted to. At the end, each group has prepared a Powerpoint presentation to share his work during the conference.

The last day, we left Struga to Skopje where the conference took place. The research group about youth unemployment identified the main reason to youth unemployment as the lack of experience of youngster. Thus, they proposed to implement some agreements between state and NGO to take in account the experience gained out of the labor market, for example through NGO’s activities. Moreover, they thought to offer taxes’ reductions to the companies which accept to hire inexperienced and young people.

The group focused on marginalism gave us a classification of the different marginalized groups that we can meet in the countries involved. They

clearly identified reasons of marginalism and they claimed for same rights to this people. For them, marginalism is based on differences. The society isn’t enough tolerant that’s why they proposed to organize frequently human libraries. Human libraries could contribute to integrate marginalized people to the society by sharing their experiences and by showing that they are able to bring something positive to the society.

Finally, poverty’s group ended the conference. They reminded us some statistics about poverty. Then, they didn’t really succeed to present us new ideas to fight poverty. According to me, it was due to the fact that poverty is the hardest subject to deal with. Also, a participant wanted to end their presentation by sharing his personal experience and provide us keys of the success. His speech was focused on cliché like : “being poor is your responsibility, if you really want to overcome your problems it’s up to you” or “define your goals and put all your time and your energy to achieve them”. In my opinion, it was totally out of the topic and it contributed to destroy all the efforts made by his colleagues to properly speak about poverty.

Because of this sad event, I have mixed feelings about the conference but I will keep amazing memories of my first experience on this seminar.

МЛАДИНСКА Невработ марги

О

д 7ми до 13ти јуни, присуствував на мојот прв семинар во Струга. Семинарот беше организиран од страна на Центарот за младински активизам, со подршка од ВЦС. Триесет луѓе од осум различни држави, дојдоа во добро познатитот хотел, освен по храната, Солферино, со цел да дискутираат и да се обидат да пронајдат предлози за тоа како да се справат со невработеноста на младите, сиромаштијата и маргинализмот. Јас не бев постојан учесник. Мојата улога беше да им помогнам на организаторите со обезбедувањето на материјали за учесниците како и во пишувањето на дневните извештаи каде што ги опишувавме активностите кои се извршуваа секој ден. Имав можност да се вклучам во некои групи што правеа истражувања. Тоа ми дозволи да ги споделам моите ставови со останатите учесници и да научам многу од нивните различни искуства и позадини. Целта на семинарот беше да ги прикаже резултатите од истражувањата на групите за време на конференцијата која се одржа во Скопје последниот ден. Згора на тоа, мноштво предлози би требало да се пратат до релевантните институции во секоја држава со цел да им обзбедат можни решенија во зависност од темата. Првите денови од семинарот беа посветени на запознавање на фактите. Секоја земја презентираше бројки, да ни ја покаже нивната ситуација во рамките на невработеноста на маладите, сиромаштијата и маргинализацијата. Забележавме дека и покрај економските разлики во секоја земја, рејтингот на невработеноста на младите еволвира на ист начин во секоја држава. Невработеноста влијае различно во секоја од вклучените земји и учесниците интензивно дебатираа околу соодветната дефиниција на овој термин. На крајот, земјите се соочија со најразновидни ситуации во врска со борбата против маргинализацијата. Всушност, маргинализираните групи се разликуваа од една во друга земја. Почнувајќи од овие факти, учесниците беа свесни за моменталната состојба во различни земји. Подоцна дојде и моментот кога требаше да се размислува за нови идеи. Целите на групите кои истражуваа беа да пронајдат предлози за подобрување на моменталната ситуација во Европа преку методите на неформалното образование. Учесниците можеа слободно како што сакаат да си ја организираат нивната работа. На крајот, секоја група подготви “Powerpoint“ презентација за да ја сподели нивната работа за време на конфоренцијата. Последниот ден, заминавме од Струга во Скопје каде што се одржа конференцијата. Групите кои истражуваа во врска со невработеноста на младите ни ја идентификуваа главната причина за невработеноста на младите како недостиг на искуство на младите. Така, тие предложија да се направат некои договори помеѓу државата и невладините организации, за да се земе в предвид искуството стекнато надвор од пазарот за

теност, сиромаштија и инализАМ работна сила, како на пример преку активностите во невладините организации. Згора на тоа, тие мислат да понудат намалување на таксите на компаниите кои ќе прифатат да вработат неискусни и млади луѓе. Групата фокусирана кон маргинализмот ни приложи класификација на различните маргинализирани групи кои може да ги сретнеме во вклучените држави. Тие јасно ги истакнаа причините за маргинализмот и потврдија некои права на овие луѓе. За нив маргинализмот се базира на различности. Општеството не е доволно толерантно, па поради тоа тие предложија често да се организираат живи библиотеки. Живите библиотеки може да придонесат да се соединат маргинализираните луѓе во општеството преку споделување на нивните искуства и покажувајќи дека тие можат да придонесат нешто позитивно во општеството. И на крајот конференцијата заврши со групата за сирмаштијата. Тие не потсетија за некои статистики направени во врска со сиромаштијата. Според мене, во зависност од фактите сиромаштијата е најтешкои предмет со кој би се справиле. Исто така учесниците сакаа да ја завршат нивната презентација со споделување на нивните сопствени искуства, давајќи ни клучеви за успех. Нивниот говор беше клише како: “да си сиромашен е твоја одговорност, дали навистина сакаш да ги надминеш твоите проблеми зависи од тебе“ или “одреди ги твоите цели и насочи го целото твое време и енергија за да ги оствариш истите“. Според мене тоа беше потполно надвор од темата и придонесе да ги уништи сите напори направени од страна на нивните колеги за вистински да се зборува околу сиромаштијата. Благодарение на оваа тажна случка имам измешани чувства во врска со конференцијата но ќе ги задржам преубавите сеќавања од моето прво искуство од семинарот.

Пол Англес

story

19

Peace – seems cliché?

by Klaudija Daug

Y

outh should use every opportunity to grow themselves as personalities. Any challenges that you take, any experiences that happen in your life, any obstacles encountered will shape and change your identity. Each person has his own values – for one it is empathy, for other freedom, third might choose family as the priority. As young people we are improving skills and forming оur values only by practice. That is the reason why a lot of youth are volunteers locally or internationally. Representatives of various NGOs from Bosnia and Herzegovina, Croatia, Albania, Lithuania, Turkey, Iceland, Macedonia, Poland, Bulgaria and Romania gathered in Zenica, fourth-largest city in Bosnia and Herzegovina, to get more knowledge about Peace and education about it.

If we live in Europe that is otherwise known as an Island of Peace in the world‘s context, why do we need to educate people about Peace and its implications? I was rather sceptical about the topic of training course until I was shocked to find the meaning of Peace by real examples. There are no words for unimaginable horror, cruelty and sorrow that were experienced during Bosnian War. After we left the Museum of History in Sarajevo, Anja, living in Serbia, shared: “We were brothers and sisters, one nation. And when somebody decided to do this crap [note: the Siege of Sarajevo]. People died for nothing“. Even now a lot of buildings demonstrate wounds of invasion in Bosnia and Herzegovina. Walls still have marks left by bullets and people have scarves left in hearts after loosing beloved ones. Society still suffers from consequences of this invasion by such phenomena as ‘two schools under one roof’ when children of different nationalities are separated. They can’t talk to one another, they are starting lessons at different times so that there wouldn’t be possibility to meet, learning different histories.

Trainings bring positive impact to participants, but the reality is that they are not enough for creating peace in the world. It firstly starts at individual level. Consider

Consider honestly - are you able to destroy stereotypes and prejudice of your own?

honestly - are you able to destroy stereotypes and prejudice of your own?

Open-mindedness is the doors to knowledge of cultures. It is wonderful how warmly people accept you in another country if you show your passion towards knowing their culture. I have tried my chances in Islam even if religion is not my favourite topic.

My new Bosnian friends explained what they believe in and after trying on hijab I now understand and respect women wearing it.

Religion is the choice of a person that is unfortunately not fully recognized by a lot of Westerners. No matter of differences in religions, it seems that in Bosnia and Herzegovina Muslims, Orthodox and Catholics live peacefully and respect each others’ beliefs.

How much you will get from the experiences depends only on you. By preparing Bosnian coffee in the morning I brought a piece of East to my home.

It brings me peace. And just by deeply feeling peaceful you can start to make a change in the world.

Мир – звучи клише? Клаудија Дауг

Н

а младите луѓе треба да им се даде секоја шанса да созреат како личности. Секој предизвик кој ќе го прифатиш, секое искуство од твојот живот, сите препреки кои ќе ти се испречат ќе го обликуваат и променат твојот идентитет. Секоја личност има свои вредности – за некои тоа е емпатијата, за некои слободата, некој трет можеби би го избрал семејството како приоритет. Токму затоа толкав број на млади се волонтери, или на глобално или на локално ниво. Претставници од различни невладини организации од Босна и Херцеговина, Хрватска, Албанија, Литванија, Турција, Исланд, Македонија, Полска, Бугарија и Романија се собраа во Зеница, четвртиот по големина град во Босна и Херцеговина, за да научат повеќе за мирот и образованието позади него. Доколку живееме во Европа, која е позната и како Остров на Мирот во светски контекст, тогаш зошто треба да ги образуваме луѓето за мирот и неговите импликации? Бев малку скептична кога ја видов темата на тренинг курсот, додека не се шокирав кога го дознав значењето на мирот во вистински примери. Нема зборови за необјаснивиот хорор, суровост, и тага кои биле искусени за време на Босанската војна. Откако го напуштивме Историскиот музеј во Сараево, Ања, која живее во Србија, сподели со нас: “Бевме браќа и сестри, една нација. И кога некој се одлучи да го направи ова срање (опсадата на Сараево), луѓето почнаа да гинат без причина”. Дури и сега, многу згради ги покажуваат своите воени лузни

од инвазијата на Босна и Херцеговина. Ѕидовите се уште имаат траги оставени од куршумите, а луѓето имаат лузни во своите срца поради губитокот на некој сакан и близок човек. Општеството се уште страда од последиците поради феномени како “две училишта под еден покрив”, каде децата од различни националности се раздвоени. Не можат да зборуваат меѓу себе, започнуваат со часови во различни времиња за да не се сретнат, учат различни истории. Тренинзите имаат позитивно влијание врз учесниците, но вистината е дека не се доволни за создавање на мир во светот. Најпрво, се започнува со идивидуалното нови. Размислете искрено – дали сте способнни да ги уништите сопствените предрасуди и стереотипи? Отворениот ум е налинот на кој се отвора вратата на знаењето на културите. Прекрасно е колку топло те примаат луѓето во друга држава ако покажеш страст кон запознавањето на нивната култура. Се заинтересирав за Исламот, иако религијата не ми е омилена страна. Моите нови пријатели од Босна ми објаснија во што веруваат, и откако го пробав хиџабот, разбирам зошто жените го носат, и ги почитувам заради тоа. Религијата е избор на индивидуалецот, и таа за жал не се признава од голем број на луѓе на Западот. Без разлика на разликите во религијата, се чини дека во Босна и Херцеговина, муслиманите, православните христијани и католиците живеат во мир и ги почитуваат верите на другите.

Колку ќе извлечеш од едно искуство зависи само од тебе. Со тоа што приготвував босанско кафе наутро, донесов дел од Истокот во мојот дом. Тој дел ми носи мир. А доколку се чувстуваш мирен, можеш да започнеш со промените во светот.

YiA

23

Youth Exchange

‘Think, Create and be an Active Recycler’

by Kristina Saltirovska

This May, during the youth exchange “Think, Create and be an Active Recycler”, 36 young people were working very devotedly on recycling in Struga. We discussed, debated, argued, and then we went into bold action: we cleaned the beach in Struga, we recycled, upcycled, re-used, and gave new life to old things...

I

n the beginning, the group was very diverse: some people were experienced in recycling, some knew the general information, and some were completely new to the idea. During the exchange, opinions were challenged, attitudes were changed, controversial issues were tackled, and many topics were fiercely discussed.

Apart from the theoretical parts, we had several practical workshops. We made origami out of used paper. We made bags out of old T-shirts. We made art out of ‘garbage’. In the end, we had many wonderful products to present during the public event held in the city centre of Struga. The event was the culmination of the 9-days exchange programme. The participants presented the work that was done the previous days, talked with local people, encouraged them to upcycle, and gave them new refreshing ideas on how to re-use things they consider to be garbage. I was personally very happy at my interaction with an elderly woman, who was so impressed with the idea of making tote bags from old T-shirts, that she went home, took her niece, and brought her to our stand 20 minutes later. She was talking excitedly to the little girl that they are going to go home and make bags for her friends at school! I was touched by her reaction and her enthusiasm, it really gave a new meaning to the work we were doing the previous 7 days.

Младинска размена

‘Think, Create and be an Active Recycler’ Кристина Салтировска

Во мај, за време на младинската размена “Think, Create, and be an Active Recycler” 36 млади луѓе работеа посветено на рециклирање во Струга. Дискутиравме, дебатиравме, расправавме, а потоа се “фрливме” во акција: ја чистевме плажата во Струга, го рециклиравме собраното, повторно искористивме некој дел од собраното, му дадовме нов живот на ѓубрето...

Н

а почетокот, групата беше релативно различна: некои од учесниците имаа искуство со рециклирањето, некои знаеја само општи информации за темата, а на некои сосема им беше нова темата. За време на самата размена, многу мислења се сменија, многу ставови беа срушени, контроверзни прашања беа разрешени, и се дискутираше на многу теми. Освен теоретскиот дел, имавме и неколку практични работилници. Правевме оригами од користена стара хартија. Правевме торбички од стари маички. Правевме уметност од “ѓубре”. На крајот, имавме преубави производи, кои го презентиравме на јавниот настан во центарот на Струга. Настанот беше кулминација на 9-дневната младинска размена. Учесниците работеа на презентација на се она што беше сработено претходните денови, разговараа со локалните жители, ги поттикнаа да рециклираат, и им дадоа нови свежи идеи за тоа како да ги искористат оние работи кои ги сметаат за ѓубре. Јас лично бев многу среќна поради разговорот со една постара жена, која беше толку импресионирана од нашата идеја за правење на торбички од маички, што отиде дома, и по некое време се врати со внуката на нашиот штанд. Возбудено му зборуваше на девојчето дека ќе одат дома и заедно ќе направат такви торбички за нејзините другарчиња од школото! Навистина ме трогна нејзината реакција и ентузијазмот, и мислам дека тоа и даде ново значење на целата работа која ја правевме претходните седум дена.

Another two of the participants, Constança and Daniel from Portugal want to share their experience as well:

T

wenty-four hours later I arrived at my destination, the other side of Europe, Makedonia, Struga. Together with 35 other people, from Portugal, Macedonia, Kosovo, Turkey, Romania and Albania, we spent 10 days talking about recycling, environment, sustainable development and many other interesting topics. It’s incredible the amount of things that we learned when we put together a group of young people from different countries and cultures. There, we exchanged ideas and knowledge and the contribute of all was very useful because I learned how things happen in the other side of Europe, what we do well and what we do bad, and how can we improve. Most of all, we grow up as a person, we make friends and we learn.” (Constança)

M

y experience in Macedonia during the Exchange was quite fulfilling in many ways. In the first days we had many icebreaking games that lead us to an easy integration. The exchange was also very interesting because on one hand we lift up some important theoretical issues about sustainable development, and in the other hand we also had the opportunity to do some practical actions like cleaning the beach and how to reuse in a creative some old stuff that we have at home. More important than this was that we had the opportunity to share our cultures, drinking and dancing together!! After this exchange I think I know a little bit more about the issues and culture of a part of Europe that I wasn’t aware, and even more important I came back to Portugal with more friends.” (Daniel)

Уште двајца од учесниците, Констанца и Даниел од Португалија исто така сакаа да го споделат своето миселње:

Д

ваесет и четири часа подоцна, пристигнав на мојата дестинација, другата страна на Европа, Македонија, Струга. Заедно со 35 други луѓе, од Португалија, Македонија, Косово, Турција, Романија и Албанија, поминавме 10 дена зборувајќи за рециклирање, животната средина, одржливиот развој, и многу други интересни теми. Неверојатно е колку многу работи научивме

кога ја составивме оваа група луѓе од различни држави и култури. Тука, разменивме идеи и знаење и придонесот беше многу корисен, бидејќи научив како работите се случуваат на другата страна на Европа, и споредив со тоа што ние правиме добро или лошо, и како можеме истото да го поправиме. Најмногу, мислам дека созреваме како личности, запознаваме нови пријатели и учиме. (Констанца)

М

оето искуство во Македонија за време на размената беше прилично исполнувачко на многу различни начини. Првите денови имавме многу игрички за запознавање и кршење на мразот, што придонесе до лесна и брза интеграција со групата. Размената беше интересна и бидејќи од една страна расветливме некои многу важни теоретски работи за одржливиот развој, а од друга страна имавме и можност да се вклучиме во некои практични акции, како на пример чистење на плажата, а научивме и како да ги искористиме работите кои веќе ги имаме дома на креативен начин. Уште поважно е дека имавме можност да ја споделиме нашата култура, пиејќи и играјќи заедно! По оваа размена, мислам дека знам повеќе за прашањата и културата на еден дел од Европа за кој претходно не бев свесен, и уште поважно се вратив во Португалија со повеќе пријатели. (Даниел)

YiA

27

PE: Europe Without Boarders

by Bojan Blazevski

F

rom 9 to 18 June team of Volunteers Centre Skopje was part of the training course “Peace Education” Europe Without Borders” that was organized by organization “Nase Djeca” Zenica in Bosnia and Herzegovina with support of Youth in Action Programme. The training course connected participants from 10 countries on the platform of peace education. Moreover during the training course the participants had also an opportunity to explore the realities in Bosnia and Herzegovina including visiting of Sarajevo or Travnik where they got familiar with the phenomen ‘two schools under one roof’.

Agne, Lithuania What are your impressions from the training course “Peace Education: Europe without borders”?

My impressions about TC are really positive. I think this kind of training courses help young people to become a peace educators in their own community first to understand the price and value of the peace. I personally believe that without peace and unity our World civilization won’t progress!

Why is peace education is so important in the community from which you come?

According to my point of view, the peace education is important in each community of the World. The community from which I’m coming it is still xenophobic, that’s why people and especially young people should be educated in peace education. We need to build a peace between many national minorities who lives in my region.

I will remember this training course in Zenica because of…

Great people with beautiful hearts and souls. Really joyfull and warm atmosphere. Interesting activities, new experiences, new country and places visited. I felt in love with Balkan region and I hope that I’ll have a possibility to visit more countries of this region.

My future plans connected with learning something more about peace educators are:

I would like to apply the skills which I already have. I would love to work with the young people and to develop local communities understanding about the importance of Peace.

Агне, Литванија Кои се твоите импресии од тренинг курсот „Мировно образование: Европа без граници“? Моите импресии за овој тренинг курс се навистина позитивни. Јас мислам ваков тип на настани им помагаат на младите луѓе да постанат учители за мирот во нивните заедници, првенствено за да ја разберат цената и вредноста на мирот. Лично верувам дека без мир и единство нашата цивилизација не може да оди напред!

Зошто мировното образование е толку важно во заедницата од која доаѓаш? Според моето размислување, мировното образование е значајно за секоја заедница во светот. Заедницата од која јас доаѓам се` уште е ксенофобична, и тоа е причината зошто луѓето, особено помладите членови, треба да бидат едуцирани во однос на мировното образование. Ние треба да изградиме мир помеѓу многу национални малцинства кои живеат во мојот регион.

Ќе го паметам овој тренинг курс во Зеница поради... Големите луѓе со прекрасни срца и души. Навистина пријатна и топла атмосфера. Интересни активности, нови искуства, нова земја и места што вреди да се посетат. Се вљубив во Балканот и се надевам дека ќе имам можност да посетам повеќе земји од овој регион.

Моите идни планови поврзани со стекнувањето поголеми знаења во однос на мировното образование се: Јас би сакала да ги реализирам вештините што веќе ги поседувам. Би сакала да работам со млади луѓе и да развијам локални заедници што ја разбираат важноста на мирот.

Alican, Turkey What are your impressions from the training course “Peace Education: Europe without borders”?

My first impression is the diversity it provided. This training course allowed me to experience many different opinions from many different cultures. My second impression is that the approach of the trainers to the ideas of participants is very encouraging and welcoming, which makes the training a participantbased activity.

Why is peace education is so important in the community from which you come?

It is pretty important because peace education provides the people with plenty of ideas and it challenges the perceptions of people. It is a fact that there is no perfect society and we need to challenge what is currently accepted as a norm, or as a form that shapes our lives. Turkey, however, is one of those countries that desperately need some different approaches. I believe that is peace education is turned out to be a common practice in Turkey, the country will benefit it economically, culturally and socially, in terms of having more respectful lives and a better life space for every individual, regardless of their ethnicity and social background.

I will remember this training course in Zenica because of…

The fact that it enabled me understand the human nature better and in detail, and also because of the fact that this training showed the discrepancy between the appearance and reality so clearly. I learned that regardless of their appearance, or how modern they seem, people might be narrow-minded, or the opposite. In this sense, I’ll remember this course in Zenica because of the diversity it provided and the perfect activities that created a base to show that diversity.

Алиџан, Турција Кои се твоите импресии од тренинг курсот „Мировно образование: Европа без граници“? Мојата прва импресија е разновидноста што е овозможена. Овој тренинг курс ми дозволи да слушнам различни мислења од многу различни култури. Моето второ чувство е дека пристапот на тренерите кон идеите на учесниците е многу поттикнувачко и добредојдено, што го направи тренингот како активност заснована од учесниците.

Зошто мировното образование е толку важно во заедницата од која доаѓаш? Многу е значајно бидејќи мировното образование им обезбедува на луѓето мноштво на идеи и ги предизвикува перцепциите на луѓето. Факт е дека не постои идеално општество и дека ние треба да го предизвикуваме она што во моментов е прифатено како норма, или како форма што ги креира нашите животи. Како и да е, Турција е една од оние земји на која очајно и се потребни поинакви пристапи. Верувам дека мировното образование ќе постане вообичаена практика во Турција, земјата може да има економска, културна и општествена корист од ова, во смисла на поголемо почитување на животите и подобар животен простор за секоја индивидуа, без разлика на нејзината етничка или општествена припадност.

Ќе го паметам овој тренинг курс во Зеница поради... Фактот дека ми овозможи подобро и подетално да ја разберам човековата природа и исто така поради фактот што овој тренинг многу јасно ми ја покажа разликата помеѓу појавното и реалноста. Научив дека без оглед на нивната појава, или колку модерни тие изгледаат, луѓето можат да бидат тесногради или спротивно на ова. Во оваа смисла, ќе се сеќавам на овој курс во Зеница поради разновидноста што тој ми ја обезбеди и прекрасните активности што создадоа основа за овие разновидности да излезат на површина.

Моите идни планови поврзани со стекнувањето поголеми знаења во однос на мировното образование се:

Планирам да се пријавам и на други тренинг курсеви за мировно образование, со цел да ја проширам мојата визија и да ја предизвикам сопствената перцепција на светот. Од каде и да погледнам, овој тренинг курс беше позитивен во мојот живот и поради тоа би било добро да имам слични вакви моменти понатаму. Исто така, после стекнувањето на доволно искуство и на неопходните квалитети, планирам да постанам тренер во оваа област и да придонесам во процесот на промени во овој свет.

My future plans connected with learning something more about peace educators are: I’m planning to attend on other peace educations so that I can enlarge my vision and challenge my own perception of the world.

Wherever I look from, this education was a positive moment in my life and therefore, it’d be great to have more positive moments in my life. Also, after having enough experience and required qualities, I’m planning to be a trainer in that area so that I can do my part in the process of the change of this world.

Yia

31

Just try it!

by Ada Shehu

T

powerment of youth. It was create from young people with the good will for starting a non-profit organization. The vision is to help youth to have an appropriate representation in the daily life and also better use of the potential that they provide.

OSR has had many activities and projects. Our main project which I’m coordinating in my hometown Durres, is Albania Cap Project. It’s a project that consists in collecting plastic caps, which recycled make possible providing wheelchairs for people with disabilities that can not provide them. We also had other activities such as: “Earth day-Mother nature”, “Round table-Challenges for recycling”, “Icebreakers”, “Flash mobs”, “Design for all-Accessibility”, “Bin Design”, “Summer camp-Heartbeat”.

This year we were “Act now champions” a price given from the US Embassy.

I heard for this training course from my organization “Youth Solidarity Albania” or in Albanian “OSR – Oganizata e Solidaritetit Rinor”. Our organization aims the em-

When I saw the “Peace Education: Europe without borders” training course it seemed interesting but I had to some researches to really understand it. In my country there is no such kind of activities for Peace Building (Nor me or anyone I asked knew something. These kind

his experience was one of these experiences in life from whom you can really say: “Yes, I learned something from that and I will implement it in real life in interaction with different people”. This experience made me a better person. Since the first day I learned to appreciate little things which can bring a huge impact. In this kind of experiences you learn to know yourself. We all say: “I am not judgmental, I am openminded and everything but facing real situations we can understand that maybe we are not as open-minded as we though. The first step to change something is to accept our position, were are we placed, than we can change it.

of subjects or educational lessons we take them when we are really little.

They are superficial, theoretical and no one takes them seriously. This training inspired me to do something like this in my country, especially my city, to put peace education in schools or just continue with trainings.

Each day training course was different. In the beginning I was surprised of the variety of name games “To get to know each other”. That was the moment I though: “This people are really creative, we will learn some things here”. My other favorite things were energizers - really fun and concentrating exercises. The topics we discussed were: “Building peace in local communities, conflict analysis, active listening, non violent communication, gender problems, LGBT, hate speech and finally we learned how to apply to do our own project and we did one. For all this things I’m so grateful, it felt like a whole year of school !!! I also enjoyed study visits at Sarajevo and Travnik and the lovely city we are staying Zenica ! I was informed for their problems and felt really bad when I saw closely their story. I can’t explain with words what I felt at Sarajevo Museum, so sad.

My everyday life is full of work, activities, projects, family, obligations and social ones that when I finally go to bed I can’t even think. Here, everyday was talking and reflecting for everything. I learned a lot and I am thankful.

This experience grew me. I’m happy to have new friends from all over Balkan and Europe. It was great getting to know people from different countries that maybe I could never get the possibility to. Most wonderful thing was intercultural night. It was fun and informing because I learned a lot of things from the other 9 countries, for their culture, history, clothes, tradition etc. I read about them and goggled about them but it’s different. You gain so much more information from real people. Listening the facts, seeing pictures, making questions, singing and dancing each others song. The best nights were Bosnian and ours for me. We showed a lot of things from Albania. We shared facts, songs, traditional dance, cuisine and some life stories.

These things unite people. Other countries did a great job to. I tried every food and danced everything. I have in my head also some really interesting facts from their countries. I will keep in my heart everyone that I’ve known here and really hope to collaborate again. I learned a lot from everyone.

It was my first training. I’m really sure it’s just the beginning of a long road.

I’ll keep Bosnia and “Europe Without Borders” project in my mind and heart forever. I’m thankful and I’ll come back for sure ! Wonderful people, wonderful trainers, wonderful way of learning. What can we ask more? Just try it!

Thjesht provojeni!

K

by Ada Shehu

y trajnim ishte një nga ato eksperienca në jetë për të cilat vërtetë mund të thuash: “ Po, unë mësova diçka nga kjo dhe do ta përdor në jetën e përditshme në mardhënie me njerëz të ndryshëm” Kjo eksperiencë më bëri një njeri më të mirë. Që në ditët e para mësova të vlerësoj gjëra të vogla të cilat mund të sjellin një ndikim shumë të madh. Në këto lloj eksperiencash mëson të njohësh veten. Të gjithë themi: “Nuk paragjykoj, jam open-minded dhe çdo gjë tjetër por kur përballemi me situata konkrete atëherë kuptojmë që ndoshta nuk jemi dhe aq mendje hapur sa patëm menduar. Hapi i parë për të ndryshuar dicka është të pranosh pozicionin tënd, ku je vendosur. Më pas mund ta ndryshosh.

Dëgjova për këtë trajnim nga organizata ime, OSR: Oganizata e Solidaritetit Rinor. Organizata jonë synon fuqizimin e rinisë. U krijua nga të rinjtë me qëllimin e mirë për të hapur nje organizatë jo fitim prurëse. Vizioni është të ndihmojë rininë të ketë një prezantim të denjë në jetën e përditshme dhe shfrytëzim më të mirë të potencialit që mund të sjellin. OSR ka bërë shumë aktivitete dhe projekte. Projekti jonë kryesor, të cillin po e koordinoj në qytetin tim është Albania Cap Project. Është një projekt i cili në sajë të mbledhjes së kapakëve plastikë, duke i ricikluar bën të mundur blerjen e karrigeve me rrota për personat me aftësi të kufizuar që nuk mundin ti blejnë. Në aktivitetet e tjera mund të përmend “ Dita e tokës” “Tavolina e rrumbullakët”, “Sfidat për riciklimin”, “Bin Disegn”, “Kampi veror-Heartbeat”etj.

Këtë vit morëm cmimin e parë si Act Noë Champions, nga ambasada amerikane në Shqipëri.

Kur pashë programin e “Europe without Borders” mu duk interesant por mu desh të bëja disa kërkime që ta kuptoja vërtetë. Në vendin tim nuk ka diçka të tillë si psh aktivitete për ndërtimin e paqes (as unë dhe askush tjetër që pyeta nuk dinte informacion) Këto lloj lëndësh në shkolla dhe këto lloj mësimesh edukative ne i marim kur jemi shumë të vegjël dhe ato janë sipërfaqësore, teorike dhe asnjeri nuk I mer seriozisht. Ky trajnim më frymezoi të bëja dicka të tillë në qytetin tim, të vendosja

këtë lloj programi në shkolla ose thjesht trajnime të vazhdueshme.

Cdo ditë në trajnim ishte ndryshe. Në fillim u habita nga shumllojshmëria e lojrave me emra që të njiheshim me njëritjetrin. Ai ishte momenti që mendova: “Këto njerëz janë vërtetë kreativë, do mësojmë dicka këtu” Gjërat e mia të tjera të preferuara ishin “energizers”, ishin shumë qef dhe të ndihmonin të përqëndroheshe. Temat që diskutuam ishin, “ Të ndërtosh paqen në komunitetet lokale, Analizimi i konfliktit, dëgjimi aktiv, komunikimi jo I dhunshëm, problemet gjinore, LGBT, fjalimi I urrejtjes dhe në fund mësuam si të bëjmë një projekt të tillë,

si të aplikojmë për të, dhe ashtu bëmë.

Për gjithë këto gjëra jam kaq mirënjohëse, mu duk si një vit I tërë shkollor. Gjithashtu më pëlqyen shumë vizitat mësimore në Sarajevë dhe Travnik dhe qyteti fantastik që po qëndrojmë: Zenica. U informova për problemet e tyre dhe u ndjeva shumë keq. Nuk mund të përshkruaj me fjalë cfarë ndjeva në muzeumin në Sarajevë, jashtzakonisht e trishtueshme. Jeta ime e përditshme është plot me punë, aktivitete, projekte, detyrime familjare dhe sociale saqë kur më në fund shkoj që të flej nuk mund as të mendoj. Këtu cdo ditë ishte biseda dhe reflektime për cdo gjë. Mësova shumë. Kjo eksperiencë më rriti. Jam e lumtur të kem shokë të rinj nga gjithë Ballkani dhe Europa.

Ishte fantastike të njihje njerëz nga vënde të ndryshme që ndoshta nuk do e kishe pasur kurrë mundësinë ti njihje. Gjëja më fantastike ishin netët Ndërkulturore.

Ishte shumë argëtuese dhe informuese sepse mësova shumë gjëra nga 9 vendet e tjera, për kulturën e tyre, historinë, kuzhinën, rrobat, traditen. Kisha lexuar për to dhe kisha bërë kërkime në internet por mëson më shumë nga njerëz që e prekin realitetin cdo ditë. Duke dëgjuar këngët e njëri tjetrit dhe duke kërcyer me njëri tjetrin. Netët më të bukura për mua ishin Bosnja dhe Shqipëria. Ne treguam shumë gjëra nga vendi ynë dhe ndamë fakte, këngë, kërcime tradicionale, kuzhinë dhe histori jetësore. Këto gjera I bashkojnë njerëzit.

Vendet e tjera kishin bërë një punë fantastike gjithashtu. Unë provova cdo ushqim dhe kërceva cdo këngë.

Kam në mendjen time disa fakte shumë interesante për ato vende. Do mbaj në zemër këdo që njoha këtu dhe vërtetë shpresoj të bashkpunojmë sërisht. Mësova shumë nga të gjithë.

Ishte trajnimi imi parë dhe jam shumë e sigurtë është thjesht fillimi I një rruge të gjatë. Do mbaj Bosnjën dhe këtë projekt në mendje dhe zemër përgjithmonë.

Jam mirënjohëse dhe do kthehem sigurisht. Njerëz të mrekullueshëm, trajnues të mrekullueshëm, mënyrë e mrekullueshme e të mësuarit të gjërave. Cfarë po kërkoni më shumë? Thjesht provojeni!

review

35

La Vie d’Adèle also know as Blue Is the Warmest Colour is a French com-

ing-of-age drama film. The film is freely based on the French graphic novel, Blue Is the Warmest Colour by Julie Maroh. The film unanimously won the Palme d’Or at the 2013 Cannes Film Festival.

Directed by Abdelltif Kechiche Cast: Adele Exarchopoulos, Lea Seydoux, Salim Kechiouche and Jeremie Laheurte

Release Date: 9 october 2013 (France), 26 february 2014 (DVD)

How an everyday life story becomes a cinema’s masterpiece

By Paul Angles

F

irst, I would like to give you a short sum up of the film because I am not sure that it’s so popular in Macedonia. After that, I will share with you my feelings. The film focus on the life of Adèle as it’s obviously mentioned in the French title. We follow Adèle from her high-school scholarship until her first steps in her teacher job. Thus, the film shows us how Adèle becomes a woman and how she deals with all questions and changes that this life time period involves.

At the beggining, Adèle is 15 year old, she is introverted and she feels different from her classmates.

Indeed, her friends gossip constantly about boys and we immediately understand that Adèle is not really attracted by boys. However, she seems to be lost and it’s difficult for Adèle to claim her difference because she faces prejudices. Thereby, she dates a boy and she lives her first sex experience with him just to act like the others. It doesn’t match with her expectations and it becomes more and more obvious that Adèle is troubled by her sexual identity. An unexpected meeting is going to confirm this impression.

One day, she passes by a short blue hair’s woman in the street and she is instantly attracted. Days after, she constantly dreams of this girl and, by chance, she meets her again in a gay dance bar. This woman is Emma, a graduating art student. Immediately, Adèle falls in love and she starts a passionate relationship with Emma.

Emma is older, more experienced and she’s going to introduce Adèle in her environment. She comes from a tolerant family, very open-minded about issues related to sexual identity and she is surrounded by artists and gay friendly people. Starting to this point, the film shows us how Emma will influence Adèle’s life. After a while, Adèle becomes more and more independent from Emma and her wishes doesn’t match anymore with Emma’s expectations for her. Finally, Adèle becomes teacher in a local elementary school and the two girls end their relationship. Adèle finds her own way and even she is still grateful to Emma for her helping at the beggining of her life, she needs to achieve her own goals in life.

According to me, this film is a masterpiece for several reasons. First of all, the filming techniques used by the director are perfect in the meaning that they serve the story in highlighting feelings and emotions of actresses. Indeed, the film looks like a documentary. There is no special effect and the director has done lots of fixed plans on actresses’ faces to catch emotions. Then, the story tells perfectly how young women can face sexual identity troubles and it shows how an older mentor, as Emma did, can help and influence in the same time a younger person to find his own way. To me, it’s rare to find out a movie which is so close to the reality even if it’s still a fictional story.

The film leads you in the mind of a 15 year old woman and you feel like her during the whole movie. Having this kind of experience is really disturbing especially for a man.

Finally, I want to add a little comment. If you look for more informations on the film, you will learn that there was lots of controversies on explicite sexual scenes that the film contains. According to me, these scenes don’t bring anything else to the movie, so if you are too sensitive, close your eyes and you won’t loose anything about the story.

Како една секојдневн престижно достигнувањ

А

јде накратко да го раскажам филмот а подоцна ќе ги споделам моите чувства во врска со него. Филмот се фокусира на животот на Адел, како што видливо е споменат во францускиот наслов. Ја следиме Адел од нејзината средношколска стипендија па се до нејзините први чекори во нејзината работа како наставник. На тој начин филмот ни покажува како Адел станува жена и се соочува со сите прашања и промени кои овој временски период ги вклучува. На почетокот Адел е 15 годишно девојче, таа е затворена и се чувствува различно од нејзините школски другари. Всушност нејзините другарки постојано ги оговараат момчињата а ние веднаш сфаќаме дека Адел и не е баш заинтересирана за момчиња. Сепак, таа изгледа загубено и за неа е тешко да ги прифати нејзините различности поради тоа што се соочува со предрасуди. Според тоа, таа излегува со момче и го доживува нејзиното прво сексуално искуство со него, само за да изгледа како другите. Тоа не се совпаѓа со нејзините очекувања, и се повеќе и повеќе станува јасно дека Адел пати поради нејзиниот сексуален идентитет. Неочекувана средба ќе ја потврди оваа импресија. Еден ден, поминува покрај една жена со кратка сина коса и таа е моментално привлечена. Денови подоцна постојано сонува за оваа девојка и случајно ја среќава повторно во геј бар. Оваа жена е Ема, дипломиран студент по уметности. Веднаш се вљубува и започнува страсна врска со неа. Ема е постара, поискусна и ќе ја запознае Адел со нејзината околина. Потекнува од толерантна фамилија, многу отворени во врска со сексуалниот идентитет и е опкружена од уметници и геј друштвени луѓе. Започнувајќи оттука, филмот ни покажува дека Ема ќе влијае на животот на Адел. Малку подоцна, Адел станува се понезависна од Ема и нејзините желби не се совпаѓаат повеќе

“Животот на Адел“ е франц на Абделатиф Кешиш, и во Филмот потполно се базир “Сината е најтоплата боја канск

вна приказна станува ње на фимското платно.

цуска модерна драма напишана и режирана од страна о главните улоги со Леа Сеиду и Адел Екзарпокулос. ра на францускиот графичен роман на Џули Марох а“. Филмот едногласно ја доби златната палма на киот филмски фестивал во 2013.

со очекувањата на Ема во врска со нејзе. На крајот Адел станува наставничка во локално основно училиште и двете девојки ја завршуваат нивната врска. Адел го пронаоѓа својот пат и дури е благодарна на Ема за нејзината помош на почетокот на нејзиниот живот, но таа треба да си ги постигне своите посакуваните цели во животот. Според мене овој филм е врвно дело од неколку причини. Најпрво од се, филмските техники кои ги користи режисерот се совршени од причина што ја прикажуваат приказната со нагласени чувства и емоции на актерките. Всушност филмот изгледа како документарец, нема специјални ефекти а режисерот направил многу определени планови со лицата на актерките се со цел да ги долови емоциите. Потоа, приказната совршено кажува како млада жена може да се справи со проблеми поврзани со сексуалниот идентитет и покажува како постар ментор како што е Ема може да помогне и во исто време да влијае на една млада личност да го пронајде својот пат. За мене, многу ретко може да се најде филм кој е толку блиску до реалноста и покрај тоа што е замислена приказна. Филмот те води во мислите на 15 годишна жена и за време на целиот филм се чувствуваш како неа. Овој вид искуство е навистина вознемирувачко, особено за машка личност. На самиот крај, сакам да дадам мал коментар: Ако побарате повеќе информации околу филмот, ќе забележите дека има многу контроверзии во врска со експлицитните сексуални сцени кои што ги содржи филмот. Според мене, овие сцени не придонесоа ништо особено на филмот, така да ако сте премногу чувствителни само затворете ги очите и нема да загубите ништо од приказната.

Пол Англес

YOUTH EXCHANGE THINK, CREATE AND BE AN ACTIVE RECYCLER

20-29 may 2014

cLEANING THE BEACH IN STRUGA

CREATIVE RECYCLING WORKSHOP