November Issue of VOICES magazine by Volunteers Centre Skopje: VOICES magazine

voices

2012 NOVEMBER

Magazine for all young people

HOW TO SM I L E U N DE R THE ECONOMICAL STORM?

Free

Editorial Dear readers and respected volunteers, We are slowly passing the half of November and New Year is very close to come. We know November as a month when the leaves from the trees and plenty of rain are falling, but also as a month when cold comes to town. We hope that you prepared the winter food in your storages and got ready for the long and cold winter. For this issue of the magazine VOICES, we are presenting you the theme of Economy,

which we think can be interesting to read. We are in the ages of the so called “economical crises”, so we decided to write something about this popular subject, so maybe, we you will get some better understanding of the economy and find alternative how to live your life in more economical way… Enjoy while reading it… And by opening the first jar of Ajvar for this season.

Едиторијал Драги читатели и почитувани волонтери,

Ние полека ја одминуваме средината на месецот Ноември и Новата Година е веќе на повидок. Нам Ноември ни е познат како месец кога лисјата од дрвата паѓаат, како и многу дожд, но исто така, Ноември е познат и по тоа што е предвесник на

студот. Ние се надеваме дека узпеавте да ја подготвите зимницата и таа веќе се наоѓа во вашите подруми и дека сте подготвени за долгата и студена зима. За ова издание на магазинот ВОИСЕС, ви ја претставуваме темата Економија, за која мислим дека би побудила интерес за читање. Се наоѓаме во години на т.н економска криза, така што се одлучивме да пишуваме за оваа толку популарна тематика, за да вие, можеби, подобро би ја разбрале економијата и да најдете некоја алтернатива како да живеете на поекономичен начин... Уживајте во читањето… И во отварањето на првата тегла на Ајвар за оваа сезона.

Youth and unemployment

Climate change, global warming and economic costs

Economical ways of travelling

Euro, Dollars, Denars... Are monopoly money

USA Possibilities

Why is the point of money?

The influence of tourism in the economy

What is microeconomics?

Cut it out

Marx vs. Capitalism

Sustainable resources

Jean - Paul Sartre

Fluxus art movement

Bridging divided communities

By Elena Popovska

By Vesna Kiradjeva

By Ramona Samigova By Sarah Bastable

By Alexandra Bogoevska

By Raphaël Bonnet

By David Trajkovski By Nacéra Dahes By Robin Sarels By Raphaël Bonnet

By Martina Lozanoska By Jasmina Romanova By Mischa Badasyan

By Jane Teesalu and Ardo Holts

VOICES TEAM: Aleksandra Bogoevska David Trajkovski Dragan Lazeski Dzaner Shengjuler Elena Popovska Ilona Olehlova Jasmina Romanova Monika Ashtalkoska Nacéra Dahes Raphaël Bonnet Robin Sarels

Jane Teesalu Ardo Holts Mischa Badasyan Sanja Mihalovska Sanja Paunovska Sarah Bastable Vesna Kiradjieva Tanja Zlateva Katerina Stojanova Bojana Nikolovska Ramona Sanigova

Production & Coordination: Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski Contact: Volunteers Centre Skopje Emil Zola 3-2/3, 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 vcs_contact@yahoo.com www.vcs.org.mk

YOUTH AND EMPLOYMENT by Elena Popovska

Photo: Elina Skore

How many young people staying at home and waiting chance for job? The answer of this question will be disappointed…Youth unemployment problem has been described as a ticking time bomb. For better change, we are sharing SKILLS THAT EMPLOYERS WANT:

1. Communication and interpersonal skills: the ability to explain what you mean in a clear and concise way through written and spoken means.

2. 3.

Problem solving skills: the ability to understand a problem by breaking it down into smaller parts, and identifying the key issues, implications and identifying solutions. Self - motivation: having new ideas on your own which can be made into a reality, quality and profes sionalism, planing and organizing, flexibility and creativity.

4. Working under pressure and to deadliness: handling stress that comes with deadlines and ensuring that you meet them.

5. Organisationals skills: able to plan work to meet deadlines and targets and monitoring progress of work . 6. Team working: working well with other people from different disciplines, backgrounds, and expertise to accomplish a task or goal.

7. Ability to learn and adapt: to be enthusiastic about your work,and to identify ways to learn from your mistakes for the benefit of both you and your employer.

8. Valuing diversity and difference: knowing the value of diversity and wha it can bring. Understanding and being considerate of the different needs of different individuals.

9. Negotiation skills. 10. Computing skills. 4

by Vesna Kiradjieva

Photo: Elina Skore

Climate change, global warming and economic costs In the very nature has neither rewards nor punishments. There are only consequences.

n the period from October 10 - 11 this year, in Zagreb was held Regional Climate Change Conference, attended by representatives from Macedonia, Serbia, Montenegro, Croatia and Austria. At this conference it was discussed about topic that is current for a while - climate change. Among other things, it was discussed about the economic costs caused by climate change. Most of you surely already thought, what is the connection between these terms. Big. See the picture with the broken patch of snow storm! Strong snow storm is the result of drastic climate change. Such storms often can damage large extent especially in the transmission of power through transmission line. That means cutting power in most of the city. This in turn, by itself entails suspension of operations of most companies, banks and factories, as well as heating. This leads to disruption of continuous work and this leads to increased economic costs. Climate costs can be divided into direct damage costs (to e.g. Infrastructure, humans) and downstream indirect costs of service interruptions to economic activities. Or also: Tangible costs that can be depicted in monetary terms and intangible costs not quantifiable in monetary terms (e.g. dam-

ages to ecosystem services, human health etc.) ClimateCost has a ‘bimodal’ approach with emphasis on the direct climate impacts Sea Level Rise and River Floods as well as on sectoral climate impacts with a focus on energy, health and agriculture. SRES A1B as baseline scenario with global average temperature raise for 2071-2100 of 2.4-3.4° C (relative to 1961-1990 average temperature) A stabilization (ENSEMBLES) scenario E1 as mitigation scenario with a global average temperature raise for 2071-2100 of around 1.5° C (relative to 19611990 average temperature). A high emission scenario RCP8.5 (similar to SRES A1FI) which reaches a temperature increase of around 3.5°C for 2070-2100 (relative to 1961-1990 average temperature). The smaller the environmental impact, the cost will be lower. For these reasons, stress more to influence people’s environmental awareness, particularly in the advanced industrial countries. According to studies, the greatest impact would still have suffered less economically developed countries, regardless of the fact that they are smaller contaminants. Assessing the costs of climate change is more than money!

а ни м е н а т а д Во прири ни казни награди – само т а ј о т с по и последиц

Климатските промени, глобално затоплување и економски трошоци Весна Кираџиева

о период од 10-11 октомври оваа година, во Загреб се одржа Регионална Конференција за климатски промени, на која земаа учество претставници од Македонија, Србија, Црна Гора, Хрватска и Австрија. На оваа Конференција беше дискутирано за веќе подолго време актуелната тема - Климатските промени. Меѓу другото, се дискутираше и за економските трошоци предизвикани од климатските промени. Повеќето од вас сигурно веќе помислија, каква поврзаност имаат овие поими. Голема. Погледнете ја сликата со искршените далноводи од снежна бура! Силната снежна бура е резултат на драстичните климатски промени. Вакви бури, често нанесуваат штети од широки размери особено во преносот на струја преку далекуводите. Тоа автоматски значи прекин на струјата во поголем дел од градот. Тоа пак, со себе повлекува прекин на работата на повеќето фирми, банки и фабрики, како и греењето. Тоа доведува до прекин на континуираната работа и тука е моментот на зголемени економски трошоци.Климатските трошоци можат да бидат поделени на: трошоци од директан штета (инфраструктура, човечки жртви и сл.) и, индиректни трошоци (прекин на услугите од економските активности).

Климатските трошоци и нивната големина се резултат на зголемувањето на нивото на морето и изливот на реките од своите корита, кои ќе имаат силно влијание врз земјоделството, здравјето и енергијата. Првото сценарио (SRES A1B) е дека просечната температура во период околу 20712100 година би била во пораст за некои 2.4 - 3.4° C (во споредба со просечната температура во периодот 1961-1990); Второто, поблаго сценарио (ENSEMBLES – Е1) е дека просечната температура во период околу 2071-2100 година би била во пораст за некои 1.5° C (во споредба со просечната температура во периодот 1961-1990); И третот, најекстремно сценарио (RCP8.5) е дека просечната температура во период околу 2071-2100 година би била во пораст за некои 3.5°C (во споредба со просечната температура во периодот 19611990).Колку се помали еколошките удари, толку ќе бидат помали трошоците. Од тие причини, се потенцира што повеќе да се влијае на еколошката свест на луѓето, особено во индустриски поразвиените земји. Според истражувањата, најголеми последици сепак би претрпеле послабо економски развиените земји, без оглед на тоа што тие се помали загадувачи. Навремено оценување на ваквите трошоци е повеќе од пари.

Photo: Jurgis Lipsnis.

youth exchange ‘Gamestorming’

Photo: Elina Skore.

ECONOMICAL WAYS OF TRAVELLING By Ramona Sanigová

“A good traveler has no fixed plans and is not intend on arriving.”

What do you like to do in your free time? I do love travelling. But there is one problem. I am not rich enough but I really want see the culture and life in other countries. How can I do this?

was wondering how to see all those interesting places without a big budget and after some time I have found useful tips & tricks which I will share with you now!

When I do travel I always like to see something but the entrances are too high. Fortunately I am still a student so I can have some discount with my ISIC or EURO<26 card. But in some countries they don’t accept them or when you are not a student anymore you can check some special offers like city cards.

The first expensive item is the ticket. When I know I have a lot of time I check buses or trains because they might be cheaper than planes when the distance is not so big. Sometimes there are some offers like Balkan pass which are great to use. But if I don’t have time there are still some low-cost airlines which might have really cheap flight on my way. The ticket can be even cheaper when you make a transfer or fly from surrounding capital. Good idea is to look for tickets before or after season or fly during the week. When this doesn’t work neither I check pages with car sharing. You pay something to the driver but it is always less than the ticket and you have even a company on your way. The last option when you are really broke is hitch-hiking but I don’t use this option often because I tend to avoid this to happen because I don’t like to risk. For accommodation I always skip hotels and check only hostels on websites where I can choose them by my preferences. This year I found out new and exciting way of travelling using CouchSurfing where people offer you to sleep on their couch for free. I found this really nice because you find a local life, meet new people and you can really enjoy the place and get it’s atmosphere and this is the point or travelling no? I usually bring something from my country or help them with cooking to show my gratitude. When no couch is available I start to check my friend list or ask my friends if they don’t know a possible host for me. Travelling more and more expand your contact almost in every country.

Free time

Food is the worst thing to reduce because you just have to eat. But I always try to cook if possible or bring my own food when I go to a country where the food is extremely expensive.

Mënyra ekonomike e udhëtimit Nga Ramona Sanigová

Çfarë dëshironi të bëni në kohën e lirë? Unë dua të udhëtoj. Por ka një problem. Nuk jam i pasur mjaftueshëm, por në të vërtetë dua t’i shoh kulturën dhe jetën në vendet e tjerë.

i mund ta bëj këtë? U mendova si do t’i shoh të gjitha ata vende pa një buxhet të madh dhe pas pak kohë gjeta këshilla dhe truke të dobishme që tani do t’i ndaj me ju! Gjëra më të shtrenjtë është biletën. Kur e di këtë kam shumë kohë për t’i shikoj autobuset dhe trenat sepse ata mund të jenë më të lirë nga avionët kur distanca nuk është aq e madhe. Ndonjëherë ekzistojnë edhe disa oferta siç janë kalim ballkanik, të cilat janë shumë mirë për t’u shfrytëzuar. Por në qoftë se nuk kam kohë ka edhe disa kompani ajrore me çmime të ulët që mund të kenë fluturim të lirë në mënyrën time. Bileta mund të jetë edhe më i lirë nga bileta kur udhëtojmë ose fluturojmë rreth kryeqytetit. Ide e mirë është të shikoni për bileta para ose pas sezonit ose për fluturime gjatë javës. Kur kjo nuk funksionon shikoj faqe për të shkoj me veturë. I paguani shoferit, por është gjithmonë më pak nga bileta dhe keni edhe kompani në rrugën tuaj. Gjëra e fundit kur jeni pa para këtu është autostopi por unë nuk e përdor këtë mundësi, sepse dua të shmang këtë të ndodhë sepse nuk dua të rrizikoj. Për vendosje gjithmonë i kërcej hotelet dhe shikoj hostele në faqet e inter-

netit, ku mund të zgjidh sipas dëshirat e mia. Këtë vit gjeta një mënyrë të re e udhëtimit duke përdorur ”CouchSurfing” ku njerëzit ju ofrojnë të flini në shtrat e tyre falas. Kjo që e gjeta është në të vërtetë e bukur sepse mund të gjeni jetë lokal, të njihni njerëz të rinj dhe mund të gëzoni në vendin dhe ai është qëllimi kryesor i udhëtimit. Unë zakonisht sjell diçka nga vendi im ose u ndihmoj me gatim për ta treguar mirënjohjen time. Kur nuk ka asnjë shtrat në disponim e shikoj listën e miqve ose i pyes miqtë e mi, nëse ata dinë për ndonjë nikoqir i mundshëm për mua. Ushqimi është gjëja më e rëndë për t’u redaktuar, sepse duhet të hani. Por unë gjithmonë përpiqem të gatuaj, nëse është e mundur të sjellë ushqim kur shkoj në ndonjë vend ku ushqimi është jashtëzakonisht i shtrenjtë. Kur udhëtoj gjithmonë dua të shoh diçka e re, por hyrjet janë shumë të shtrenjtë. Për fat të mirë edhe jam student kështu që mund të kem ndonjë zbritje me kartat e mia ISIC ose EURO<26. Por në disa vende nuk i pranojnë ose kur nuk je student më, mund të shikosh disa oferta të veçanta si kartat e qytetit.

ЕКОНОМИЧЕН НАЧИН НА ПАТУВАЊЕ Рамона Санигова

Што сакате да правите во слободното време? Јас многу сакам да патувам. Но, има еден проблем. Не сум доволно богат, но сепак сакам да ги видам културата и животот во другите земји. Како можам да го направам ова?

е прашував како да ги посетам сите оние интересни места без да потрошам многу пари и после некое време се сетив на некои корисни трикови и идеи кои сега ќе ги споделам со вас! Првата скапа работа е билетот. Во слободно време, ги проверувам цените на автобусите бидејќи тие можат да бидат поефтини од авионите, во случај кога оддалеченоста не е голема. Понекогаш, се наоѓаат понуди како оние на „ Balkan pass‘‘ коишто се одлични за користење. Но кога немам време, ги користам оние ефтини авионски агенции коишто можат да имаат по некоја ефтина понуда. Добра идеја е да побараш билет пред или после сезона или да патуваш во текот на неделата. Кога ни ова не ми успева, ги проверувам страниците за патување со автомобил. Му плаќаш одредена сума на возачот, којашто секогаш е помала од онаа на билетот, а си имаш и друштво по своја мера. Последната опција којашто преостанува е автостопер, но јас не го практикувам ова бидејќи не сакам да ризикувам. За сместување, секогаш ги прескокнувам хотелите и ги проверувам местата за преноќиште на вебстраниците, коишто можам да ги изберам според моите потреби. Оваа година, пронајдов нов и

возбудлив начин за патување користејќи го т.н. „CouchSurfing‘‘ што подразбира дека луѓето ти нудат бесплатно да преспиеш кај нив. Ова е многу фино бидејќи дознаваш за локалниот начин на живот, запознаваш нови луѓе и можеш навистина да уживаш во местото и да ја почувствуваш атмосферата, а тоа е всушност целта на патувањето нели? Најчесто носам со себе нешто од мојата земја или им помагам во готвењето за да им ја покажам мојата благодарност. Кога нема слободно место, ја проверувам мојата листа на пријатели и ги прашувам дали знаат каде би можело да има место за мене. Патувањето ти помага да ги прошириш своите контакти, речиси во секоја земја. Трошоците најмалку можат да се намалат со храната, бидејќи мора да се јаде. Но, јас секогаш се трудам да готвам, доколку е возможно или да си носам храна од дома кога посетувам земја каде храната е екстремно скапа. Кога патувам, секогаш сакам да посетам многу места, но цените за влез се многу високи. За среќа, сеуште сум студент и користам попуст со Интернационалната студентска картичка или со „ EURO card‘‘. Но во некои земји, тие не се прифатени или ако не си веќе студент можеш да искористиш некои посебни понуди како

by Sarah Bastable

EURO, DOLLARS, DENARS... ARE MONOPOLY MONEY Except if you have to find some in the end of the year to pay your taxes.

very currency has a program, which could be compared to an informatic program or DNA program. Actually, all the actual national currencies have the same program: they are created by bank debt and have positive interest rate. This program encourage the short term thinking (otherwise nuclear would not exist) and the concentration of wealth. The concentration of wealth allowed the birth of the industrial area, because you cannot create a factory or a railway in a garden, but it is also the cause of a lot of issues. In human history, some different systems had existed: currencies with different programs. The two examples below illustrate how the program of one currency can influence the use of it. In Egyptian time there was a general currency, similar to the ones we know today, used for distant exchanges. But there were also, for every community some local currencies. It was pieces of pottery called Ostracon. The local scribe used to write the value on it, signed and dated it; ‘I received 10 bags of wheat today’. With this piece of pottery, the peasant could buy a cow or hire a worker for 3 months. But if he kept it and came one year after to take the wheat back, he would have been able to take only 9 bags. Because there had been some mice, and the scribe ate, and the wheat guardian ate also. This is the cost of storage. This is a currency with a negative interest rate, which is not interesting to accumulate. This type of currency with negative interest rate promotes the circulation of money in order for everyone to have some.

In the central middle age, when a lord died, all the currencies used in his territory were destroyed and replaced by new ones. And this transfer occasioned taxes. That is why there was no interest to accumulate this currency. People used to accumulate the royal currency but not the local lord’s one, which was used only for exchange. The Egyptian and middle age currencies described here, prevent the phenomenon of concentration. Mr Lietaer explains in his book “Au Coeur de la monnaie” that to solve our problems of economic crisis, environmental issues, population aging etc, we need to be creative. The point is not to eliminate the actual monetary system but complement it. We have to find new systems of motivation to impulse these changes because it won’t be possible with the actual currencies. We can create complementary currencies, programmed to promote civic actions, to encourage industries to think in the long term or to have ecological behavior. It is not expensive and it may be a part of the solution.

In the human history, different systems had existed

Nga Sarah Bastable

Translated by Katerina Stojanova

EURO, DOLLARË, DENARË, JANË PARA MONOPOL Përveç nëse duhet t’i gjeni në fund nga viti për t’i paguar tatimet tuaja.

jë pikë e përbashkët ndërmjet kapitalizmit dhe komunizmit është se këto dy sisteme kanë një valutë të përgjithshme dhe unike me interes pozitiv. Çdo valutë ka programi i vetë, i cili mund të krahasohet me program informatik apo program “DNK”. Në fakt të gjitha valuta aktuale kombëtare e kanë të njejtin program : ato janë të krijuar nga borxhi bankar dhe kanë shkallë pozitive të interesit. Ky programë e inkurajon afati i shkurtër për mendimi (ndryshe bërthamore nuk do të ekzistonte) po ashtu edhe përqendrimi i pasurisë. Përqendrimi i pasurisë lejon lindjen e zonës industriale, sepse nuk mundeni të krijoni një fabrikë ose hekurudor në një kopsht, por gjithashtu është shkak për shumë çeshtje. Në historinë e njerëzimit në disa sisteme të ndryshme ka ekzistuar: valuta me programe të ndryshme. Dy shembuj më poshtë ilustrojnë si program i një valutë mund të ndikojë në përdorimin e saj. Në kohën e egjiptianëve ka pasur një valutë të përgjithshme, të ngjashme në ato që i dimë sot, e përdorura për shkëmbime të largëta. Por gjithashtu ka pasur për çdo bashkësi disa valutave vendase. Ajo ka qenë pjesë e qeramikës e quajtur Ostracon. Shkruesit lokale e përdorin për ta shkruar vlerën në të, nënshkruar dhe me datë; ”Sot fitova 10 thasë gruri”. Me këtë pjesë të qeramikës fshatari mund të blejë një lopë ose të punësojë një punëtor për 3 muaj. Por në qoftë se ai e ka mbajtur dhe ka ardhur pas një vit për ta marrë grurin, ai do të kishte qenë në gjendje të marrë vetëm 9 thasë. Sepse ka pasur minj. Kjo është çmimi i magazinimit. Kjo është një valutë me shkallë negative e interest që nuk është interesante për t’u grumbulluar. Ky lloj i valutës me shkalla negative e interesit e nxit qarkullimin e parave në atë mënyrë që të kenë te gjithe. Teoria e B. Lietaer në librin e tij “Au Coeur de la monnaie” është për t’i zgjidhur problemet tona të krizës ekonomike, çështjet e mjedisit jetësor, plakjes e popullsisë etj, ne duhet të jemi krijuese. Qëllimi nuk është të eliminohet sistemi aktual monetar por të plotësohet. Ne duhet të gjejmë sisteme të reja të motivimit për këto ndryshime sepse nuk do të jetë e mundur me valutat aktuale. Ne mund të krijojmë valuta të plotësuse të programuar për t’i nxitur veprimet qytetare, të inkurajojmë industritë të mendojnë në afat të gjatë ose të kenë sjellje ekologjike. Kjo nuk është e shtrenjtë dhe mund të jetë pjesë nga zgjidhja.

USA POSSIBILITIES by Aleksandra Bogoevska

The United States of America is the most economically and politically stable country in the world. But what is the United States doing differently and better than other countries?

think there are many reasons for their success as a highly developed country. Becoming one of the biggest powers in the world is surely not an easy task to perform. Ant the most important reason for their success lies in the freedom of expression. The USA’s system is creating opportunities for everyone; even immigrants who move to USA become, at least, somewhat successful. There, the idea is highly valuated, and only free, independent minds can be enough innovative and creative. Allowing the people to express themselves, the USA allows them to use their abilities and creativeness to the highest level possible. Unites States of America’s population is a mixture of different nationalities and cultures, because the talented people from all over the world are attracted to the openness and possibilities that the country itself offers. Thus, America allows for individualism among humans, and variance among opinion, color, gender, and sexual preference, whereas most places don’t. And economists agree that in today’s globalized, technologically driven world, innovation is the key to economic success, and human talent is the key to superior innovation and domination. And because innovators are valuable everywhere, the countries compete to attract the potential innovators, but USA is doing that better than the others. One of the factors that give advantage to American citizens in this aspect is that entrepreneurship is facilitated whenever possible and the government doesn’t interfere with private companies. These unique characteristics of the United States of America are what all countries strive to have. But USA doesn’t stop developing: it provides new and creative ways in which it can attract and satisfy the nation and uses every possible tool to retain more global talent.

Александра Богоевска

МОЖНОСТИТЕ ВО САД

Соединетите Американски Држави се економски и политички најстабилна држава во светот. Но што прават Соединетите Држави поразлично од другите?

ас мислам дека има многу причини за успехот при нивното развивање. Да се биде една од најголемите сили во светот не е лесна задача. Најбитната причина за нивниот успех лежи во нивната слобода при изразување. Системот во Соединетите Држави создава можности за сите; дури и имигрантите кои се населуваат таму, стануваат до некаде успешни. Таму, идејата се цени најмногу, и само слободен и независен човек може да биде доволно иновативен и креативен. Дозволувајќи им на луѓето слободно да се изразат, Америка им дозволува максимално да ги искористат своите таленти и можности. Популацијата во Соединтети Американски Држави е мешавина од различни националности и култури, затоа што талентираните луѓе од целиот свет се привлечени од слободата која ја нуди државата. Затоа, Америка дозволува индивидуализам помеѓу луѓето, и варијации при мислите, бојата, жанрот, кои на други места не се толерираат во таа мера. Економистите се согласуваат дека во денешниот свет, кој е предводен од технологијата, иновацијата е клучот до економскиот успех, а човечкиот талент е клучот до супериорна иновација и доминација. Бидејќи иноваторите се ценат насекаде, државите се борат за да привлечат потенцијални поединци, но Соединетите Држави тоа го прават најдобро. Еден од факторите кои им даваат предност на американците во овој поглед е што многу им е помогнато на оние кои сакаат да отворат свој бизнис, при што владата не се меша. Овие уникатни карактеристики на Соединетите Американски Држави се карактеристики кон кои се стремат другите држави. Но САД не прекинува да напредува: таа овозможува нови и креативни начини со кои може да привлече и задоволи поголем број на луѓе и ги користи сите средства за да задржи и привлече уште поголем број на таленти. на овие игри значајно се зголемува. Бројот на учесници на Летните Игри се зголемил од 400 учесници во 1960 година, на 3800 учесници во 2004 година во Атина. Летните и Зимските Параолимписки Игри се најголемиот интернационален натпревар за ваквите атлетичари. Натпреварувачите кои учествуваат мора да исполнат одредени стандарди за да се квалификуваат. Овие луѓе, и покрај нивните тешкотии, пронашле начин да успеат. Сите треба да бидеме воодушевени од количеството на упорност и желба кое го имаат за да постигнат добри резултати. Овие херои се борат за да го исполнат Олимпиското мото: “Citius, Altius, Fortius” - ”Побрзо, Повисоко, Посилно”. Нивниот труд треба да служи за пример, инспирација и мотивација, и тоа не само за тие како нив, туку за сите.

КОЈА Е ЦЕЛТА НА ПАРИТЕ? Рафаел Боне

Луѓето треба да им веруваат на парите и да ја предвидуваат нивната вредност.

а продолжуваме традицијата преиспитувајќи го јадрото на главната тема од вашето верно списание Voices и тука сме да дискутираме за една навистина честа навика која често ја забораваме. Секако дека зборуваме за парите! Пред се, да одговориме на прашањето: што се парите? Парите на некој начин се медиум со одредена вредност кој се користи за купување продукти или ајде да кажеме услуги. За да можат да постојат, на парите им требаат луѓе кои припаѓаат на исто општество, кои ќе се согласат на вредноста на нештата или на износот на пари кои се неоходни за да се добие нешто. Луѓето треба да им веруваат на парите и да ја предвидуваат нивната вредност. Сега кога разбравме што се парите, ајде да размислиме зошто парите постојат. Ако сакавме да поедноставиме ќе кажевме дека парите се просто изум на мрзеливиот човек, преуморен за да тргува. Но можеме да одиме чекор понатаму за да објасниме. Економистите понекогаш се потпираат на следниве претпоставки со цел да го објаснат постоењето на парите: на почетокот на самото општество кога фармерите и ловците добивале дополнителна храна или добра што не им биле потребни, тие се обидувале да ги разменат со друг фармер или ловец за

да добијат продукт кој всушност им бил потребен. Главниот проблем бил дур се согласат во вредноста на работите. На пример, една кокошка можела да вреди за десет домати, а една крава за десет кокошки. Променливата вредност, која не е многу стабилна создава непријатна ситуација и несигурност. Барем делумно, парите биле создадени со цел да ја централизираат вредноста на пазарот, како на пример, вредноста на паричката. Од оваа гледна точка, можеш да ги продадеш своите домати и можеш да си купиш кокошка, со повеќе или помалку стабилна вредност и универзален начин на плаќање. Бидејќи денеска сме сигурни дека нашите пари ќе бидат прифатени како средство за плаќање. Но назад во минатото, никогаш не би можеле да бидеме сигурни дали нашите домати би биле прифатени за кокошката, бидејќи фармерот можел да има потреба од нешто друго. Парите на некој начин се создадени за да постигнат согласност помеѓу луѓето и потенцијално да ги задоволат. Парите како пари и не се толку погрешни, но можеби е погрешен начинот на кои биле создадени, сепак тие се желба на потрошувачите а денес, најсилните се оние кои можат најмногу да купат, бидејќи денеска парите се опстанок.

WHAT IS THE POINT OF MONEY? By Raphaël Bonnet

«Money! Get away!» Pink Floyd

ontinuing this tradition of questioning the core of the main topic of your devoted Voices monthly magazine, we are here to discuss about something which is that much in our habits that we forget to wonder about it. I’m speaking of course about money! First we can answer quickly to this question: what is money? Money is a kind of medium, which has a certain amount of value, and which is used to get a product (a good) or, let’s say, a service. To exist, money needs humans belonging to the same society, to agree on the value of things and so, the amount of money which is necessary to give to obtain something. People have to trust money and envision the value of it. Now we get what is money, let’s wonder why money exists. If we wanted to make it very simple we would say that it is the creation of lazy man, exhausted to trade. But we can go further and explain a bit more. Economist sometimes rely on the following assumption to explain the creation of money: at the beginning of society, when farmers, hunters, get some extra-food or goods they didn’t need, they tried to exchange it with another farmer or hunter, in order to get a good, a product, they didn’t have. The main problem is to agree on the value of the things. For example a chicken could worth ten tomatoes, but one cow could worth ten chickens. Exchangeable value, which are not very stable, create an uncomfortable situation, and also, particularly insecure. Money was created, for a part at list, in order to centralize the value on the market in one good as for example, a coin. At this point you sell your tomatoes, and you can go buy your chicken with more or less stable values, and universal means of payment. Because indeed you would be sure that the money would be accepted as a mean of payment. But, back in the time, you could never be sure to be able to exchange your tomatoes because the chicken producer could want only potatoes or else. Money is, in a way, a creation to put everyone agree and to allow everyone to be potentially satisfied. Money in itself is not really wrong, but what it created was, in the end, a criterion to classify in the hierarchy of society, people between themselves. It has instituted relations of power which imply extreme poverty and misery.

The influence of the tourism in the economy by David Trajkovski

he tourism has different influences. They can be negative, positive or expected, assumed or real. Tourism also has influence over tourist itself and the local people, in terms meaning and quality of life, but also the environment and the economy. The most often division between the roles of the tourism in the literature is: healthy, recreational, educative, ethical, political and economic. In this article weâ&#x20AC;&#x2122;re going to keep our attention on the last one. The role of tourism in the economy is as important on local as on international level. The influence of the tourism in the economic aspect is showing directly in the touristic places and regions, such as increased investments in the touristic infrastructure, forming new institutions, creating new working places, increasing of the quality of the work and the level of the services, and of course increasing of the incomes on local and state level. The international tourism has an important role in

the continental and the world economy. These factors are directly connected with the economy because of the basic phases of the touristic consumption: preparing, travelling, stay and getting back to the place of living. Preparing concerns mental and physical preparation of the tourist: determination of the free time for travelling and the financial funds. Choosing travel destination and dating site over buying touristic literature. But also preparation of the tourist place itself through increased employment, local companiesâ&#x20AC;&#x2122; development and institutions connected with the tourist services. Travelling is connected with increased demand in the transport network. Transport from the place of living to the wanted destination, local transport communication and getting back. The increased employment in the building of the transport infrastructure, which also increases the other needs of the economic branches of the country visited. With travelling are activating transport services on every level: local, state and continental. Stay is directly connected with an increased income of foreign funds. Increasing of the professional activity of the society and increasing of the production for the tourist needs. According all of these factors, we can see that tourism has big and important role in the economy. Financial exchange on local and wider, too. It is not possible functioning of the tourism as a separate economy branch, but by itself trigger many other economical branches of one society.

Улогата на туризамот во економијатa Давид Трајковски

уризамот има различни влијанија. Можат да се поделат на негативни и позитивни или очекувани, претпоставени и реални. Туризамот има исто така влијание врз самиот турист и локалното население, во однос на значењето и квалитетот на зивотот, но и на природната средина и економијата. Најчесто среќавана поделба на улогите на туризамот во литераурата е: здраствена, рекреативна, образовна, запознавачка, едукативна, етничка, политичка и економска. Во овој артикл ќе се задржиме на онаа последната. Важна е улогата на туризамот во економијата како на локално така и на меѓународно ниво. Влијанието на туризамот во економски аспект дирекно се појавува во туристичките места и туристичките региони. Зголемени инвестиции во туристичката инфраструктура, формирање на нови институции, создавање нови работни места, зголемување на квалитетот на работата и нивото на услугите, а со тоа секако и зголемување на приходите на локално и државно ниво. Меѓународниот туризам има важна улога во континенталната и светската економија. Овие фактори дирекно се поврзани со економијата поради основните фази на тиристичката потрошувачка: подготовка, патување, престој и враќање во местото на живеење. Подготовката се однесува на психичка и физичка

подготовка на туристот. Одредувањето на слободно време за патување и финансиски средства. Избирање на дестинација за патување и запознавање на местото преку купување туристичка литература. Но подготовка и од страна на туристичкото место преку зголемено вработување, развој на локаните фирми и институции поврзани со туристичките услуги. Патувањето е поврзано со поголема побарувачка во транспортните мрежи. Транспорт од местото на живеење до туристичката дестинација, локална транспортна комуникација и враќањето назад. Зголемена вработеност во изградбата на транспортната инфраструктура. Која исто ги зголемува потребите од останатите економски гранки. Со патувањето се активираат транспортните услуги на секое ниво: локално, државно, континентално и светско. Престојот е директно поврзан со зголемен прилив на странски финансиски средства. Зголемување на професионалната активност на општеството и зголемување на продукција за потребите на туристите. Според сите овие фактори можеме да видиме дека туризамот има голема и важна улога во економијата. Размена на финансии на локално но и на пошироко ниво. Не е возможно туризамот да функционира како посебна гранка на економијата, но со себе тој активира многу други економски гранки на едно општество.

By NacĂŠra Dahes

WHAT IS THE MICROECONOMICS? We often hear about economy, microeconomics but what does it mean?

he economy (from old Greek oĂŻkonomia, management of the house, constituted by oikos, house, and "nomos ", manage, to administer). We understand by economy the art to administer well a house, to manage the properties of a person, then by extension of a country. More generally, the economy is a social science which studies the production, the distribution and the consumption of the wealth of a society. The general principle which underlies the economy, in particular for the limited or rare resources, is the one of the profitability. It consists in consuming a minimum of means to realize a maximum of profits and it exist various fields of investigation of the economy: the production, the distribution and the consumption of the properties and the services; the material means of existence of the man; the systems of exchange whatever their structures; the allowance of the rare means. The Micro economy is thus a branch of the economics which studies the behavior of companies and consumers. It studies in particular the way of the remunerations and the prices establish on a given market and it analyzes the behavior

of market of the households (companies and consumers) to understand their process of decision-making. It becomes attached to the study of the interaction between the buyers and the sellers, but also in the factors which influence their choices. The microeconomics concentrates in particular on the supply and demand, the determination of the prices and the yield on specific markets, as that of the coffee for example. We can divide the economy into two zones of study: the microeconomics and the macroeconomics. The microeconomics studies the small scale. Thus, it becomes attached more to the supply and demand, as well as to the decisions of the SME (Small and Medium-sized Entreprise), as the quantities to be produced for the property and the price list to be fixed to him. The macroeconomics, it, becomes attached to the study of the larger-scale economy. Its field of study is the state economy in general. To have a really complete outline of the functioning of the economy, it is better to resort to the microeconomics and to the macroeconomics.

Nga Nacéra Dahes

Çfarë është mikroekonomia? Ne shpesh dëgjojmë për ekonomi, mikroekonomi por çfarë në të vërtetë është?

konomia (nga fjala e vjetër greke oikonomia, menaxhimi i shtëpisë, të përbëra nga oikos, shtëpi dhe “nomos” i menaxhuar për administrim). Më në përgjithësi ekonomia është një shkencë shoqërore që e studion prodhimin, shpërndarjen dhe konsumimin e pasurisë së një shoqëri. Parimi i përgjithshëm që e nënvizon ekonominë,veçenërisht për burime të kufizuara ose të rralla është fitimin. Ajo përbëhet në konsumimi i minimumit nga mjetet për të realizuar një maksimum prej fitimit. Fusha të hetimit të ekonomisë: prodhimit, shpërndarja, konsumimi i cilësitë dhe shpërblimet; sisteme të shkëm-

bimit pa marrë parasysh strukturat e tyre, lejimi i mjeteve të rralla. Mikroekonomia është një degë e ekonomisë e cila e studion sjelljen e kompanive dhe konsumatorëve. Ajo e studion veçanërisht mënyrën e shpërblimeve dhe çmimet e krijuar në një treg të caktuar. Ajo e analizon sjelljen e tregut të familjeve (kompanitë dhe konsumatorët) për të kuptuar procesin e tyre në sjellien e vendimeve. Ajo është e lidhur me studimin e interaksionit midis blerësit dhe shitësit, por edhe faktorët që ndikojnë në zgjedjen e tyre. Mikroekonomia përqendrohet veçanërisht në ofertën dhe kërkesën, përcaktimin e çmimeve dhe tregjet specifike si për shembull për kafe. Ne mund të ndajmë ekonominë në dy zona të studimit:mikroekonomia dhe makroekonomia. Mikroekonomia studion një shkallë të vogël. Kështu, ajo është më shumë i lidhur me kërkesën dhe ofertën si edhe me vendimet e NVM (Ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme). Makroekonomia është i lidhur me studimin e ekonomisë në një shkallë me të medha. Fusha e saj e studimit është ekonomia e shtetit në përgjithësi.

CUT IT OUT ! By Robin Sarels

«It seems that the crisis makes the rich richer and the poor poorer. I do not see in what is this a crisis, since i’m a kid it’s like that.» Coluche.

crisis is any event that is, or expected to lead to, an unstable and dangerous situation affecting an individual, group, community or whole society. Crises are doomed to be negative changes in the security, economic, political, societal or environmental affairs, especially when they ‘occur abruptly, with no warning’. More loosely, it is a term meaning an 'emergency event'. ‘Emergency event’… When we hear this or that is due to the crisis every single day during years, we can’t speak anymore about an emergency event. ‘Occur abruptly, with no warning’… The philosopher, economist, sociologist and historian

Karl Marx was the first to criticize the current socio-economic form of society, capitalism, and he called it the “dictatorship of the bourgeoisie”. Later, in the beginning of the 70’s, the professor Jacque Fresco and many others after him predicted the future of our society and tried to prevent the governments in the goal to avoid it, unfortunately without success. In other words he predicted that the economic growth will be stopped by an inevitable crisis and will come the time of a great depression. Personally, I think third world countries are in crisis for centuries (more or less since the beginning of colonialism by the way), I think crisis is a pretext now to every kind of atrocity, it is an excuse to everything and governments use it to justify all of their actions. It permitted to them to open debate such as national identity for example, it also justifies massive expulsions of immigrants by the authority. This practice doesn’t appear to me to be more human’s behavior than the deportation under the Nazi Regime. So maybe there is a world crisis, but it seems to be an ‘awareness crisis,’ a ‘spiritual crisis’. When 5 people sit in a room and ignore each other pretending a virtual discussion through facebook or skype, this need more consideration to me than the increase or decrease of 1 % of the economic growth. Precisely the opposite of the point of view shared by economists and politicians who want to make sure that you believe that your life is going to change and everything will become easier if there is increase of the economic growth. I’m not an expert in economy and even less a genius, but I understood one thing: in a world of limited resources like the one we are living in, a system based on permanent growth

is doomed to failure. It is based on the permanent increase of the consummation of goods, involving in the same time a permanent increase of the needs. And if the needs don’t exist, we need to create one. This is why we are surrounded with advertisements, why the term “planned obsolescence” exists, why you are ready to go everyday at work to spend your wage for not useful staff that you don’t really need and which are made by exploited people on the other side of the globe. This permanent creation of new needs reaches such an extent that tomorrow you won’t be able to explain your child why he doesn’t have TV in his room… It is maybe time to deduce something from all of this: system has failed.

«When the power of love will overcomes the love of power, the world will know peace.» Jimi Hendrix.

MARX VS CAPITALISM By RaphaĂŤl Bonnet

One of the core points is the unfairness and the perversity of the economic system.

arx is probably one the greatest historian, economist, sociologist, of his own century. Consequently trying to summarize his thought could appear as a vain attempt or vulgarization attempt. But anyway, we will try to make it interesting and pertinent. Marx versus capitalism: it is an attractive title. The capitalism which suffers nowadays of a bad image was created more or less during the industrial years of Europe and then America. The aim was to produce with an efficient way and to create nice advantages for the owner. To some extent, capitalism is the reign of property and benefit. Marx was not truly against the economic system but more against the consequences on relation of power within a given society.

Within a capitalist economic system, the people who are creating most of benefit are the one who invest first in the capital of a company or factory. This investment does not disengage the investors to work for the factory, as a director, a seller or else. But the people who are truly creating the product, knowing the workers, own nothing except (a miserable) income. Since they are paid less for their skills than for their time spent to produce, they are highly removable in order to exchange them with others workers, in a situation of unemployment. It was called the “army of reserve of capitalism”. The unemployed people are actually helping the system to survive, to increase the time of work, and to decrease the salary. Indeed, the pressure which is created by the unemployed people ready to work no matter what are the conditions, goes directly on the workers and make them realized that if they contest too much someone else will take their place. That is the main critique against capitalism from Marx, there is plenty more, about money etc. But one of the core points is the unfairness and the perversity of the economic system. It is creating resources and products which belong in the end, not to the workers who actually spent time to create it, but to the investors who are taking advantage from an original investment. Anyway, even if Marx is hard to read, it is truly enriching, I can only encourage you to read, not all, but a part of his writings which are still relevant, even today.

To end this let’s quote, not without some humor, Karl Marx:

“Sell a man a fish, he eats for a day, teach a man how to fish, you ruin a wonderful business opportunity.”

МАРКС ПРОТИВ КАПИТАЛИЗАМОТ Рафаел Боне

Маркс против капитализамот: изгледа како привлечен наслов.

аркс веројатно важи за еден од најголемите историчари, економисти и социолози во своето време. Последователно на тоа, да ја резимираме неговата мисла може да биде само еден залуден или вулгарен обид. Но како и да е, ќе се обидеме да ја направиме барем интересна и релевантна. Маркс против капитализамот: изгледа како привлечен наслов. Капитализамот кој во денешницава страда од лоша слика, беше создаден ни помалку ни повеќе туку во индустриските години на Европа а потоа и на Америка. Целта беше да се создаде на ефикасен начин за да се обезбедат добри предности за сопствениците. До извесен степен, капитализамот е надмоќ за имот и придобивка. Маркс не бил целосно против економскиот систем, но против последиците во релација на моќта во рамките на едно општество. Во капиталниот економски систем, луѓето кои придобиваат најмногу се всушност оние кои прво инвестираат во капиталот на компанијата или фабриката. Оваа инвестиција не ја исклучува можноста инвеститорот да работи за компанијата како директор, продавач или нешто друго. Но луѓето кои стојат позади производот и ги познаваат работниците, не поседуваат ништо освен (мизерна) заработка. Бидејќи се платени помалку за нивните способности, отколку за нивното време поминато во производство, тие се лесно заменливи со други работници, особено во ситуација на невработеност. Тие беа познати и како “резервна армија на капитализамот“. Невработените всушност му помагаат на системот да преживее, да се зголеми работното време и да се намали платата. Вистина е дека притисокот кој е создаден од невработените лица кои се подготвени да работат во секакви услови, влијае директно на вработените и ги прави свесни дека ако премногу се натпреваруваат, некој друг ќе го заземе нивното место.

Ова е главната критика на Маркс против капитализамот иако има многу, како на пример за парите и слично. Но една од клучните точки се неправедноста и погрешноста на економскиот систем. Обезбедува ресурси и продукти кои на крајот не припаѓаат на работниците кои всушност трошат време за да креираат и за да создаваат, туку на инвеститорите кои ја искористуваат предноста од оригиналната инвестиција. Иако Маркс важи како тежок за читање, тој всушност обогатува и едуцира и јас би ве охрабрил/а да го читате, не мора целосно, барем само дел од неговото творештво кој е се уште значаен, дури и до ден денес.

Пред да завршиме може да го цитираме Карл Маркс со доза на хумор: “ Ако му продадеш риба на човекот ќе ја изеде за еден ден, ако го научиш како да ја лови, ќе уништиш една изворедна шанса за бизнис “.

‘’Over a billion people live below the poverty line, earning less than $1.25 a day... ’’

By Martina Lozanoska

SUSTAINABLE RESOURCES

development practitioners work together to fight global poverty by addressing its multifaceted causes: hunger and malnutrition, inadequate access to health care and education, lack of safe drinking water and sanitation, energy problems, trade barriers, and gender inequality. It is proven through the experience and research that traditional charity, while noble and necessary, does not break the cycle of poverty; in fact, it often creates a culture of «entitlement» by convincing the recipients that they do not have any resources or talents of their own to overcome their circumstances, and therefore the best they can ever hope for is to rely on the precarious generosity of outsiders. If we could identify and support industries or projects that provide jobs, education, or basic human needs to those people that are in most need of fundamental support it could be a way how to escape the cycle of poverty. The use of sustainable resources is to primarily be a technical and educational resource, and also a source of «seed money» to create and support locally owned/operated sustainable industries and educational centers.

ustainable resources are the resources that are renewed with the same speed as they are used. Wood is a sustainable resource if the trees are harvested at the same rate as new trees mature. Wind is a sustainable resource as the wind is not «used» up. Solar and hydroelectric power is considered sustainable. But oil, natural gas, minerals taken from the earth do not regenerate and are non-sustainable. Resources are considered to be the main stone of every economy, with their use and transformation the capital stocks are building up which add to the wealth of the countries. The consequences of the resource use in terms of impacts on the environment induce serious damages that go beyond the carrying capacity of the environment. These effects risk being aggravated once the developing world has taken up growth and resource use similar to the industrialized countries. Over a billion people live below the poverty line, earning less than $1.25 a day. Researchers take a “human needs” approach and look at the root causes of extreme poverty, thinking beyond money to ask whether people have the basics they need for economic growth. Researchers, scientists and

Обновливи ресурси Мартина Лозаноска

ите ресурси кои се обновуваат со истата брзина со која се искористуваат се нарекуваат обновливи ресурси. Дрвото е обновлив ресурс се додека се сече во исти количини како што расте. Ветерот е обновлив ресурс затоа што не може во целост да се искористи. Соларната моќ и хидроелектричната моќ исто така се сметаат за обновливи ресурси. Но, нафтата, природниот гас, минералите земени од земјата не се регенерираат и се небновливи ресурси. Ресурсите се сметаат дека се камен темелник на секоја економија, со нивната употреба и трансформација се таложат акциите и се зголемува богатството на државите. Последиците од искористувањето на ресурсите предизвикува сериозна штета со која природата не може да се справи. Овие ефекти

се зголемини откако земијит во развој почнаа да ја искористуваат природата на сличен начин како индустриските земји. Денес повеќе од билион луѓе живееат под границата на сиромаштија, заработувајќи помалку од 1.25 долари дневно. Истражувачите користат приод наречен „човечки потреби“, размислуваат надвор од границите на парите, истражуваат дали луѓето ги имаат основните услови кои се потребни за економски развој и го бараат изворот на проблемот кој предизвикува екстремна сиромаштија. Истражувачите, научниците и развојните практичари работат заедно во борбата против глобалната сиромаштија со работа врз нејзините повеќефазни причини: глад и неисхранетост, несоодветна здраствена нега и образование, недостаток на чиста вода и санитарии, проблеми со енргијата, трговските бариери, и нееднаквоста во половите. Од изминатото искуство и истражувања, се докажало дека тадиционалните добротворни цели иако благородни и потребни не го кршат кругот на сиромаштијата, дури се почесто носат појава наречена култура на „овластување“ со тоа што ги убедува примателите дека тие немаат свои ресурси или таленти со кои можат да ги надминат нивните оклоности и дека поради најмногу што можат е да се надеваат и потпрат на несигурната великодушност на странците. Ако се најдат и поддржат индустрии или проекти кои ќе обезбедат работа, образование, или основни човекови потреби на оние луѓе кои имаат потреба од основна поддршка, тоа може да биде начин како да се избегне кругот на сиромаштија. Примарни обновливи ресурси кои треба да се употребат се техничките и образовните ресурси, исто така и изворот на „семе пари“ кои ќе нудат поддршка на обновливи индустрии и едукативни центри кои се управувани и се сопственост на локално ниво.

By Jasmina Romanova

JEAN-PAUL SARTRE ‘’Life has no meaning the moment you lose the illusion of being eternal’’ -- Jean Paul Sartre

ean Paul Sartre is known as the most famous philosopher in history during his lifetime. In spite of German occupation over France, he felt very free to think and to write about the meaning of freedom. He was working on his ideas of freedom while he was prisoner of war in a camp. After the Second World War, France was very badly damaged, but his philosophy brought some light, some hope for the future. He was born on 21 June, 1905. In his early childhood he lost his father. Later on, he realized that actually he was free, because his father would have put him under pressure to be something that he doesn’t want. He had golden curly hair and his grandfather thought that he looks like a girl, so he took him to a barber who cut off his hair. Later on, he got sick, lost the vision on one of his eyes. Now, Sartre looked very ugly, the children were making fun of him. But he felt very confident with himself, he knew he is smarter than them. Sartre finished High School at the ‘’Lycée Henri IV’’ in Paris and he gained entrance to the prestigious ‘’Ecole Normale Supérieure’’. In the student years, he met Simone de Beauvoir (writer, philosopher, feminist) and she became his lover and lifelong companion. 32

He loved spending time in cafés. There he had enough space to dominate in the conversations. When he published the novel: ‘’The roads to freedom’’, he become very famous. He was saying that freedom is not the most important, but the road you take to get to it. People were recognizing him on the street, in the cafés. Sartre didn’t like being famous and observed all the time. People can’t feel comfortable with themselves when they are observed. That’s why he said that ‘’hell is other people’’. When we think of ourselves, as a base we use the knowledge of what other people think of us. He felt observed, controlled, so he moved to live with his mother.

He needed a freedom so that he can continue writing. But he needed freedom in his love life too. Even though he was emotionally connected to Simone de Beauvoir and they were lovers until his death, he had other women too. In 1964, he was awarded with the Nobel prize in literature, but he didn’t accept it, because «a writer should not allow himself to be turned into an institution». He died on 15 April, 1980. About 50.000 people followed the coffin and millions of people watched on TV. The people considered him as an ethical compass and as a person who gave them the sense of freedom.

Жан-Пол Сартр Јасмина Романова

‘’ Животот нема значење од оној момент кога ќе ја губиме илузијата дека сме вечни ’’ -- Жан Пол Сартр

ан Пол Сартр е познат по тоа што бил најпопуларен филозоф во историјата за време на неговиот живот. И покрај окупацијата на Германците над Франција, тој се чувствувал слободен да мисли и пишува за смислата на слободата. Работел на неговите идеи за слобода додека бил затвореник во воен камп. По Втората Светска Војна, Франција била многу лошо поразена, но неговата филозофија донела некаква светлина, некаква надеж за иднината. Тој бил роден на 21 јуни, 1905 година. Во неговото рано детство го изгубил неговиот татко. Подоцна, сфатил дека всушност тој бил слободен, бидејќи неговиот татко би го притискал да биде нешто што тој не би сакал да биде. Сартр имал златеста кадрава коса и неговиот дедо сметал дека тој изгледа како девојче, па го однел на бербер кој му ја скратил косата. Подоцна, се разболел, изгубил видот на едното око. Сега, Сартр бил многу грд, децата го исмејувале, но тој се чувствувал многу самоуверено, знаел дека е попаметен од нив. Сартр завршил средно образование во ‘’Lycée Henri IV’’ во Париз и успеал да се запише во престижната школа ‘’Ecole Normale Supérieure’’. Во студентските години ја запознал Симон де Бовоар (писател, филозоф, феминист) и таа станала негова

љубовница и доживотна сопатничка. Многу сакал да го поминува времето во кафулиња. Таму имал доволно простор да доминра во разговорите. Кога ја објавил новелата ‘’Патиштата до слободата’’ станал многу познат. Велел дека слободата не е најважна, туку патот до неа. Луѓето го препознавале на улица, во кафулињата. На Сартр не му се допаѓало да биде познат и да биде постојано набљудуван. Луѓето не се чувствуваат удобно кога се набљудувани. Затоа тој рекол дека ‘’Пеколот се другите луѓе’’. Кога мислиме за себе, како основа го користиме знаењето за тоа што другите луѓе мислат за нас. Тој се почувствувал набљудуван, контролиран, па се преселил да живее со мајка му. Потребна му била слобода за да може да продолжи да пишува. Но, имал потреба од слобода и во љубовта. Иако бил емотивно поврзан со Симон де Бовоар и биле љубовници до неговата смрт, тој имал и други жени во неговиот живот. Во 1964 му била доделена Нобелова награда за литература, но тој не ја прифатил бидејќи ‘’писателот не треба да си дозволи да биде претворен во институција’’. Починал на 15 април, 1980 година. Околу 50,000 луѓе го придружувале ковчегот и милиони го следеле настанот на телевизија. Луѓето го сметале за етички компас и за личност која им дава смисла за слобода.

by Mischa Badasyan

Fluxus art movement “life is an art piece and art is life”

f you can destroy the boundaries between every day life and creative work, you can enter the sphere of performing art; the space without time, limits, and absolute presence. One year ago I saw a doctor and while I was waiting in the waiting room I found a pile of different newspapers and magazines. I started reading some of them and came across an article about a Serbian artist working in New York; Marina Abramovic. I read about her last art performance at the Modern Art Museum which was called „The Artist is present“. She was sitting in a chair for eight hours a day for three months in a row. I was very impressed by her performance. After reading the article I became inspired and decided to do my own art performances. I just felt a rush of energy, an

incredible feeling of freedom and inspiration. I spent time thinking about my projects for four or five months. In September I went to the International MitOst festival in Czech Republic where I had the opportunity to do my first art performance „Body Cult“. This was the first step towards my own art career and it went great. The audience was shoked and thrilled at the same time. In this peace of art I was standing in the culture house with a trimmer next to me on the floor inviting people to shave my body as they liked. The performance adressed prejudices about beauty and the considiration of our own body. My projects are always dedicated to social and political issues. It is an activistic art using art to achieve important goals and encouraging

“ I use my body for the creative process. It is like going to the art gallery and watching paintings or photographs where you can see the objects.”

In a historical sense, advertising went from the domestic through exports to the international and multi-national level. Now it has become global which means that ideas can also be imported and exported. How are people affected by advertising nowadays? Can a human being become an advertisement themselves? ADbuster is a social project that will take place in all European capital cities. In a provocative way, art will turn into advertising itself. It is an experiment designed to see how people react to live advertising. In every European city I am going to visit public places such as underground and train station as well as bus and tram stops or famous landmarks. I will turn into a walking billboard and offer people the opportunity to place their advertisements on me.

people to rethink norms and values of our society. I use my body for the creative process. It is like going to the art gallery and watching paintings or photographs where you can see the objects. Art performance is always a live art, there are no objects anymore and you can only see what is happenning and events. Also there isn’t a past nor a future, it is the time of your life where you can be absolutely present and feel , change or be part of the art. I consider myself as a social activist and feel resposible for social problems and I would really like to change the present cirsumstances. The art is just a tool to change myself as well as the world around me. For example, last February I went to Glasgow to do my art project „No Sex. No Drugs, no Rock&Roll“. I performed live art for a period of eight hours during which I was dancing to electric music without drinking, eating or going to the toilet. This way I made my statement against drugs and alcohol consumption in the music industry. At my last big project, which was called “ADbuster“, I am trying to get people thinking about abundance of advertisement in our every day life; we wear many brands, eat at fast food restaurants, go shopping, and watch TV. Every step of your life in modern society is influenced by advertisement. You come across billboards at the train station, on your way to the gym, or at the University. You will even see advertising when you use a public toilet! Advertisement is a form of communication. If we are walking around, and see commercial advertisement, it means that companies are trying to persuade us to buy their products. Their only goal is to generate increased consumption of their products and services. In 2010 $467 billion was spend on advertising worldwide ($142.5 billion of which was spend in the United States).

Look out for the ADbuster in your city!

More information under: mischabadasyan.com

by Jane Teesalu Ardo Holts

BRIDGING DIVIDED COMMUNITIES “EVS Volunteer: “Here I want to find my way. ”

rom 7 to 16th of October a training course „ Bridging divided communities“ took place in Struga, Macedonia. The seminar involved participants from 16 different countries and cultures. The main subjects of the training course were finding new solutions to fight social exclusion and discrimination. During the seminar participants had an opportunity to visit local organizations. The first was „Poraka Nova“, a daily centre for people with intellectual disabilities and their families. It has been open since 2005. The main purpose of the centre is to improve social, cognitive and practical skills of children, teenagers and adults with mental disabilities. At the moment there works a small professional team andtwo EVS (European Voluntary service) volunteers from Italy and France. It is a bilingual centre, with Macedonian and Albanian language. The centre provides an individual program for every member, depending onthe severeness of disability. The objective is to teach them independence and how to take care of themselves, for example teaching to cook, cleaning, educational activities anddeveloping social skills. The activities also include additional english and romanian language courses, sporta, handycraft for selling and leisure time activities etc. In ad-

dition they often have field trips, celebrations and manifestations.The main funding comes from municipality of Struga and donations made by local people. The second organization „Nvo Opcija Ohrid“ was a daily center for sex workers - people for whom offering sex serviceis the main income. The aim of this centre is to give the sexual workers practical and theoretical knowledge in order of finding an alternative job, there is an opportunity to take care of their hygiene and appearance. The centre also provides educational workshops about HIV, AIDS, Hepatitis etc. It is the only organization supporting sexual workers in Ohrid. Last but not least, the participants visited a daily centre for drug addicts, which is connected with„Nvo Opcija Ohrid“. The centre has a supportive role for drug addicts - it offers needle exchange and provides them with information regarding drugs, addictions and solutions. The main goal is reducing the risk of sexually transmitted diseases. The day was very informative and hopefully the beauty of the amazing city and lake of Ohrid will inspire to figure out many new and effective solutions regarding all kinds of social exclusion.

“ The main subjects of the training course were finding new solutions to fight social exclusion and discrimination.”

Shtip seen by EVS Volunteers