voices
ENGLISH МАКЕДОНСКИ SHQIP
Magazine for all young people around the world
October
2019
EDITORIAL Вафире Мухареми - УРЕДНИК НА „ВОИСЕС“ Vafire Muharemi - EDITOR OF “VOICES” MAGAZINE
Once upon a time was October 2019 in this Sun Country. The tradition of this country was grandparents taking care of their grandchildren and parents working and earning money. One of the grandparents’ task was storytelling. In this edition, we have stories for our children. We will tell them about the precious moment of enjoying being now and here, grabbing the opportunity to meet new people, to do not follow the crowd and respect own emotions and needs. We will take children back in the lifestyles of Germany, beauties of Poland and amazing moments of travelling. Golden leaves are dancing, raindrops are knocking on my office window while with a cup of tea I am reading VOICES...
Беше Октомври во Земјата на Сонцето точно 2019 година. Традиција на земјата беше бабите и дедовците да се грижат за внуците додека нивните родители одеа на работа и заработуваа за живот. Бабите и дедовците им раскажуваа приказни на своите внуци, отткако ќе завршеа со училишните задачи и ги успиваат во нивните гнезда. Ние се обидуваме да оставиме по некојa приказна на нашите идни генeрации од која ќе поднаучат барем нешто малку за нашето време. Ние оставаме приказни кои ќе раскажат за важноста да се живее сегашниот момент, да не се подлегнува на правилата на толпата, напротив да се следат сопствените чувства и потреби. Оставаме малечки спомени од нашите патувања по светот и од убавината на дружењето. Додека златните листови танцуваат на ветрето, а капките дожд тропаат на прозорецот, ги читам приказните кои ќе ги раскажувам на идните генерации...
Voices magazine is coordinated, designed and created by EVS and local volunteers with support of Erasmus+ program.
VCS DIRECTOR: Nikola Stankoski COORDINATORS: Andrej Naumovski Vafire Muharemi YOUNG ENTREPRENEUR: Selina Niemi
VOLUNTEERS: Ewelina Chańska Sascha Schlüter Tanguy Payet
WRITERS: Ali Abbas Wajid Dora Žibaitė Gorjan Tasevski Igor Pop Trajkov Josip Gegaj Igor Bulevski Aleksandra Davitkovska Vulnet Alija Mathis Gilsbach Vitória dos Santos Acerbi
Translators: Paulin Zefi Maja Nikolic Vesna Radinovska Kristina Mitrovska DESIGNERS: Ewelina Chańska Sascha Schlüter Mathis Gilsbach
CONTACT: Volunteer Centre Skopje Emil Zola 3/3-1, 1000, Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 vcs_contact@yahoo.com www.vcs.org.mk https://voiceskopje.org
P.4
P.20
CONTENT
P.16 4
TOPIC OF THE MONTH
4
The modern archipelago of missed encounters
36
Модерниот архипелаг на испуштени средби
- Vitória
- Виториа
6
STORY
6
A Short Moment of My Life - Dora
16
A White and Red Country - Ali
22
Një moment i shkurtër i jetës sime - Dora
32
Земјата на бело и црвено - Али
8
ERASMUS љ
8
Hurdles to remove - Vulnet
10
Raising Radio Reaction - Igor, Josip
24
Where will volunteering take you? - Aleksandra
25
Каде ќе веодне се волонтерството? - Александра
28
Working with children and youngsters with special needs - Gorjan Pengesat që duhet t’i heqim - Vulnet
30
12 12
14 14
18 18
20 20 34
26 26
38 38
OPINION Ugly animals and our obsession with beauty - Mathis
photography Photography - Martin
INTERVIEW Interview with Marjan Nećak - Igor
Reportage FKK and the naturist movement in Germany - Sascha ФКК и натурализмот во Германија - Саша
CULTURE Once upon a festival - Igor
EVENTS VCS @ NGO day - Sascha
тема на месецот
What w T he modern a
Y
esterday, I met a stranger on the bus. Among many whom my body and life path approached, surrounded, but finally didn’t cross, there was this young man. He was wearing a not very discreet, but strongly elegant mustard shirt, original glasses that adorned his well defined face of sharp traces. Neatly trimmed hair, pleasantly carefree beard, as a contrast. His main charm, however, was not in itself: he read - absolutely captivated - Madame Bovary. Lurking over his shoulder, I reread with him the last pages: the death of Emma, the contemplation of the corpse, the tragedy, the upcoming ending that tasted like inevitable. I wanted to talk to him.
“
- Good book, isn’t it? - Yes. I am almost done, but I can already say that I loved it. - What did you like the most about it? - Oh, I do not know... Everything. The language is great; the story is well conducted; the characters are dense and real... You find you judge them terribly but love them, at the same time. - I felt that too! It’s amazing how we can empathize with them, even though they’re so different from each other and so, so imperfect... - It is good, right, when we read a book that catches us and whose characters breathe, start to exist inside us ... - Yes! Have you read Anna Karenina, or The Portrait of a Lady? They have the same theme and the same concreteness...
“
He read, entirely absorbed. How could he, with the many jolts, of the bus journey? But how would he not, with such hypnotic literary material before its eyes? He continued reading, I continued my stubborn silence. Hesitation paralysed my spirit, and on such a beautiful morning!
4 - VOICES
topic of the month
ould have been? rchipelago of missed encounters I talked to him only mentally. I was rehearsing the imaginary sound of his voice, his annoyingly correct insistence on pronnouncing every single syllable of every verb as if he was reading from a novel and not speaking naturally... I saw a warm enthusiasm tinging his face at my unexpected approach, unexpectedly literary, so unlike most of our human interactions on buses.... But can it actually be? Will it be so? He has both ears and eyes busy after all. I forgot to mention this detail... Are headphones a red light to conversation? And the fascination that the book clearly produces in him? Do I have the right to intrude, with my undeniably lesser potential for fascination than Flaubert’s work? I cleared my throat, moistened my lips. This is ridiculous. I want to do it, and now I have to do it, or I’ll never know what would happen, and I’ll be chased by that thought for days. Who doesn’t sulk about what didn’t happen, but could have happened? I opened my mouth. I choked and bit my tongue. I was pushed. Our dear collective vehicle spit out people, and those stayed wanted to be a bit less humanly squeezed. Naturally, I was pushed. Gently, it’s true. I was separated from my stranger by many others strangers. My foot tapped on the bus floor, exhaling frustration. I do not believe it! It took me so long to overcome my civilized hesitation, the conventional and ceremonial threshold of shared loneliness in a public space... and when I was finally going to do it ... I was led by the flow of the crowd back to the island of myself. At my normal and, it seems, dreadfully inviolable retreat. In a little while, a big wave of human islands will come out and I can swim to him again. I’ll find a way to talk to this boy! Now in the window, not in the aisle, he is also pushed by the spectacular island parade. But that will not be an impediment.
People left, once more. I was approached by someone, a colleague I had not seen, who had not seen me before. Our stop is the next. Oh, no, not now! I can leave her with an excuse and postpone my descent a few stops. But the delayed conversation with the boy, confined to a very short time, will not be worth it. Its beginning will already be terminal and I will be savouring in my mouth the bitter avalanche of time, which pays my indecision with its fast escape, charging me the painful tax of the unlived. I will have to suffer in my conscience the force of the social flow, with its accelerated texture, a fortress with which the individual weaknesses hesitation, fear, shyness - cannot cope. As a consolation prize? The realization that we are not, I and the Flaubert-reader-wearing-mustardshirt-lad, the only islands who are strayed by the oceanic thrust of modern, squeezed, tired, hurried people, collectively separated in the same space by the habit of cordial silence, of a respectfully reserved atitude. We are part of a whole which suffers from the same evil of the missed encounter, and rarely achieves or is given the magical gift of the actual encounter. Knowing that you do not suffer alone is always a guilty relief that softens our sufferings. Another consolation prize? The spell was not broken. The thought that I might have done so, opening my mouth and finding my ears reluctant to hear me, touching his shoulder and meeting a resistant look, barely receptive to my approach... Not having actually made true what my reverie conjured up, I will never really know what reality would have held for me. If the actual conversation was to be more lovely or more awkward than the one I imagined, the boy’s attitude more open or more closed than the one I envisioned, his voice warmer or colder than the one I heard in the morning daydream. And so I can play with the idea of what would have been... And make it as beautiful or as awful, as funny, ridiculous or catastrophic as my imagination wishes.
Vitória Acerbi VOICES - 5
приказна
A Short Moment of My Life
6 - VOICES
story
H
ave you ever tried walking with your eyes closed? Or driving a bike without hands? Or walking in a city not knowing the streets? Or picking food not knowing what’s inside because you don’t understand the language? Have you ever tried talking to a stranger? Entering the airport or the metro for the first time? Do you remember what it was like to climb into a tree when you were a kid? Jumping off three stairs at once? I bet you didn’t worry about it back then. Just your parents or grandparents were freaked out and stopped you from doing it. The years go by and you start being afraid. But in fact how many times have you heard that a kid fell out of a tree or died jumping off the stairs?
Eyes closed, free hands, no plan, signs on the way which you walk for the first time. Recently I have started planning a lot. I have no idea what I will be doing after three months and that screws up a bit the time I’m having now. ‘Cause my brain starts scheming like crazy. In the middle of this lagoon of schemes I decided to read a book. About which, by the way, I got to know really randomly – a friend invited me to its presentation and although I didn’t understand a thing because it was in Catalan, I decided to read it translated into Spanish. The book is about traveling neither with money, nor with a plan. And suddenly this sensation of being a blind kitten comes to me. A blind kitten, first of all, is weak.
Anyone can hurt it. It has no power on anyone but everyone has power on it. It lives on the mercy and good will. But a blind kitten is too young to doubt, too young to understand the intentions so no one can scare it. It knows that sooner or later it will get some food and milk. It has no idea how but it’s sure – it’ll get it. And so it gets it. And nothing bad happens to it. The only difference between me and the blind kitten at the moment of this sensation is that the kitten is drawn by instincts. And I’m different. As a person can be different from an animal. This moment is a feeling of safety. Of peace and tranquility. It is a kind of freedom but not from some kind of external restrictions, rather a freedom from oneself. It’s when you’re full of the world, the whole world is inside you. No matter where you go, you feel home. There is no fight anymore. And you’re taken care of. And you let things happen. And they always happen right because you let them happen. Did I tell you that it was just before I fell asleep? A short moment. A short movie in my imagination of random images, of some memories and a feeling coming after, a realization which you grasp for a second and then it disappears again. And most of us need a lifetime to make it our reality. Sometimes we need to let it happen.
Eyes closed, free hands, no plan, signs on the way which you walk for the first time. Dora Žibaitė
VOICES - 7
ЕРАЗМУс+
HURDLES TO REMOVE
Remodeling abilities for potency August is here, and for some of us, the long-craved holidays are coming to an unsought end. Whether you made the most of the summer by lounging with a cold drink at the beach, or swung in a hammock on the aged trees in the countryside, we would like to start the new season with an improved competence to be a step closer to achieving that enticing success we dream of.
T
his is indeed what thirty-two youth workerswere planning for when they took the courageous journey to arrive at a small, concealed city in Croatia called Lipik. Filled with joyous faces and keen to expose their knowledge, eight countries - including North Macedonia - joined together for one week for the purpose of training themselves and others through the awaiting course called “Remove”. Our hope at the end of these intensive days is to gather upgraded knowledge on Resilience, Motivation, Values and our Emotions as well as their application on our daily life struggles. Fresh, rested from the jet lag, the day is emphasized on being adjusted to the current atmosphere and to get comfortable around each other, via various
8 - VOICES
ERASMUS+
games and team-building exercises. Going through these initially uncomfortable occasions was believed to be fundamental in allowing us to more freely express any bizarre, curious or different opinion in any way later on during our improvement training. As the approaching dusk finds us in the garden, we are sitting in a perfect circle reflecting on the experience we had during the day. After dawn, we can be found behind well-prepared tables doing our best on giving a positive impression of our country. This is done through eloquent dances, enticing facts, and appetizing traditional food. The following days are chased by compelling workshops given in influential ways to promote learning in the most accessible habits possible. The topics we worked on were ranging from prevention of burnouts, finding a suitable motivation for each of us, staying resilient in the event of a crisis and observing emotions through silence. One by one they provided a unique challenge on how to overcome these barriers that interfered with the current of our life. Each day successfully ended with a daily reflection, where we could more clearly
understand the big picture of what was provided to us, what others thought about it and on what lower points we could improve upon. The meal- and coffee breaks also served as an opportunity to discuss, confer and examine ourselves and share our attitude to it. These intensive and fiercely engaging days were finalized with a glamorous party held in the middle of a demolished and captivating building at the same time, where we put on our best outfits and frame this night into an ever-lasting picture of the people we got to know and learned from on this short, admirable encounter. It is time for us to head back home. We may have laughed, shared, argued and danced together, but inevitably there is one thing that each of us has at least subconsciously learned, whether we may notice or not, that it is only when we allow others to teach us, be it an experienced tutor or a friend your age, when we are open to others we can greatly and notably make changes to ourselves.
Vulnet Alija
VOICES - 9
ЕРАЗМУс+
Raising Radio Reaction
Тренинг курс во Ловеч - Бугарија
10 - VOICES
ERASMUS+ Од 29.08 до 07.09 се одржа тренинг курс во Ловеч – Бугарија со работен наслов “R.R.R. - Raising Radio Reaction” организиран од Get on board. Главните цели на проектот беа учесниците да се стекнат со вештини потребни за да се започне и управува со сопствен буџет веб-радио преку методи на неформално образование. Покрај нас двајца, како претставници од Волонтерски Центар Скопје, учествуваа и 24 претставници од Бугарија, Литванија, Луксембург, Полска, Словачка, Италија и од Шпанија.
П
рвиот ден беше слободен и беше наменет за сместување и запознавање со околината. Вториот ден почна работниот дел кој на почетокот беше искористен за меѓусебно запознавање со другите учесници, а потоа беа претставени целите и очекувањата на проектот, се воспоставија правилата на однесување, се дефинираше начинот на настава и беше претставен распоредот на активности за наредните денови. Третиот ден тренерите нè запознаа со концептот на веб-радио, како се воспоставува серверот, начини на менаџирање на софтвер и хардвер конфигурациите со цел креирање на сопствено веб-радио.
Четвртиот ден беше резервиран за групно патување, при што го посетивме Велико Трново. Тоа е живописен мал град, познат како „град на царевите“ бидејќи бил историска престолнина на Второто Бугарско царство. Особено впечатлива е тврдината Царевец која била главно упориште од дванаесеттиот до четиринаесеттиот век. Имавме прилика повеќе да го запознаеме градот преку извршување на задачи во рамки на мали групи, кои беа истовремено забавни и корисни. Притоа, ги запознавме локалните граѓани за целите на нашата посета и програмата Еразмус +. Вечерта беше организирана бугарска вечер во која уживавме во бугарски специјалитети, ракија и традиционална народна музика. Во наредните три дена бевме обучувани за процесот од воспоставување на радио станица до емтитување во живо. Почнувајќи од петнаесет, па потоа триесет минутно тест-емитување, завршивме со педесет минутно емитување во живо. Групите не беа составени од националниот тим, туку од учесници од различни земји, со што предизвикот беше поголем, но соработката беше успешна, односно беше овозможена размена на идеи, мислења и искуства на учесниците.
Беше организирана и интеркултурна вечер, на која сите учесници ги претставија своите земји, со традиционалната храна, пијалоци, како и со интересни податоци за земјата од која доаѓаат. Претпоследниот ден се организираше претставување на нашите организации, при што ние го претставивме Волонтерски Центар Скопје, неговата историја, активностите и програмата, како и списанието Voices. Исто така, ги презентиравме и нашите идни планови во врска со евентуални можности за формирање на веб-радио во нашата земја. Последниот ден беше извршена евалуација на проектот и учесниците ги разменија своите впечатоци. Потоа се одржа церемонија за доделување на Youthpass сертификатите, со што заврши работниот дел од проектот. Слободното време го користевме разгледувајќи го градот Ловеч, кој има интересна архитектура, која е спој од различни стилови и влијанија, од модерни големи градби, споменици и фонтани, до мали традиционални куќи со дрвени чардаци. Особено остава впечаток уникатниот покриен мост. Граѓаните на Ловеч беа љубезни и гостопримливи, секогаш подготвени да одговараат на нашите прашања за историјата на нивниот град. Ова беше убаво искуство во кое имаше многу учење, но и многу забава и дружење, а организаторите и тренерите се погрижија се да биде во ред, секогаш беа тука за нас и придонесоа за успешноста на проектот.
Јосип Гегај Игор Булевски
VOICES - 11
МИСЛЕЊЕ
Ugly animals and our obsession with Beauty The first impression counts! Be it in a job interview, on a first date or just while meeting people in general, humans are quick to form an opinion, based on looks and fashion. Bad luck for ugly people?
H
ave you ever seen a naked mole rat? Hairless, blind creatures with enormous front teeth. Certainly not the most pleasant sight. Ugly, disgusting, repulsive. The naked mole rat will certainly struggle to find love among humans. A similar fate beholds rats, naked cats, goblin sharks and blob fish. Also, all the “regular” cats and dogs and other animals deformed by fate of birth or accident, that struggle to find a new owner. And lastly, humans that drew the shorter stick (often quite literally) in the big lottery of genetics. Looking sub-par, judged by societies ridiculous standards, can have various downsides be it in romantic endeavours, getting through the social battleground of school or even vying to get a job that requires some sort of, as it is called, “presentability”. Where does this obsession with aesthetics and beauty come from? Now, intuitively it might seem that it is all natural,
12 - VOICES
part of our evolutionary programming, telling us to fancy someone who looks strong and healthy or who has a different set of genes to ours. But this seems to not quite fit the reality of people relating to each other. Beauty standards vary quite considerably across time and cultures indicating that to some extent it has to be a social construction. Also, “ugly” people might often struggle initially with people being shy to get to know them, but once they are able to show their personality the image (quite literally) changes. A useful concept to look at here, is primary and secondary attraction. While it refers mostly to sexual attraction it can be used analogous for how we react to other people in general. Primary attraction refers to outer features, looks, clothes and possibly displays of money, strength etc. For most people this is what initially attracts them in another person, and their first guide in forming an opinion. As the old saying goes, the
Opinion first impression counts. Humans are quick to judge and slow to change their opinions. This is where secondary attraction comes into play. It refers to everything about a person that is not obvious from the outside. Their personality, thoughts, likes and dislikes, dreams, ideas and values. It is, at least to some extent, what makes people stay with a person, be it as friends or in a relationship. And it can change the perception of primary attraction. When we are impassioned for someone, they suddenly appear much more lovely and beautiful to us than to others, and all the superficial differences disappear into thin air. This perception of others by primary and secondary attraction appears to be true for most people, but of course there is some variety. Some people are mostly attracted to secondary features and only desire someone if they have a deep emotional bond with them (for more information on that research: demisexual). However, this is not only about sexual attraction, it can also apply to whether we find someone to be nice, trustworthy, relatable etc.
This reduction to outside looks often forces people who are looked at as different, to break said ice, to approach people. Sometimes that can become a little exhausting. So I encourage everyone to try and get over the initial insecurity and engage with people of all kinds. Try to rephrase your idea of ugly as just being different. Look at your feelings of insecurity and maybe even disgust, tell yourself that that is based on superficial impressions only, set them aside and get to know the other person. Get behind the mask of beauty or ugliness and uncover the hidden beauty of a person (given there’s one to discover). And just as much as with humans, think about the hidden beauty of a mole rat.
Mathis Gilsbach
But we can only let secondary attraction do its thing when we give room for it. If we already like someone's primary features, it’s easy. We get to know them and discover whether they are an idiot or not. But what if we are repelled by someone's physical features? Why don’t we give people a chance that appear unusual to us. One aspect seems to be the fear of the unknown. In my personal experience I was always a bit insecure, when I met someone for the first time who looks a bit different. Be it someone who is differently abled, with a different cultural background or someone who looks different. The first thing I saw was the difference, and that made me insecure whether I can act with them the same way I can with the type of people I was used to before. Of course I can, most of the time. And after breaking the ice and getting to know each other, the difference vanishes and I don’t notice their skin colour or their wheelchair or any other feature any more. In a slightly other way this can also happen to people who are considered extremely beautiful, they may receive a lot of attention, but only for their physical appearance, while they might rather be seen and praised for their mathematical or language skills or for their drawings or their juggling.
VOICES - 13
Фотографија
H
ey! My name is Martin Deichsel and I am from Germany! I began to be interested in photography, I guess, around 12 years ago through my dad. I feel very connected to nature, hence I mostly take pictures of our - yet still existing - nature! I developed really big interest in trees and forests - it's really refreshing to just breathe the air in a forest! My dream-goal is to maybe move to Norway one day. So far I've been there twice and I am very impressed by the country, the people and their natural environment!
Martin Deichsel
14 - VOICES
Photography
VOICES - 15
приказна
A White and It is said that journeys never end, we just achieve milestones and keep moving on. Milestones can be a measure of success or a measure of failure, in any case, they tend to impart experience and experience is a commodity one purchases by spending time instead of dime.
L
ittle by little, one travels far as said by Tolkien, and it was little by little my steps found their way into the Eastern part of Europe on a cold wintery afternoon. A part of the world much different from the East in its entirety. As soon as one steps foot on these lands, a chill grips the soul as if the cold history of that land casts a spell. It was hard to wonder how many innocents lost their lives some decades ago on these fronts. Once the cold chill passes and the fog seems to clear, one gets mesmerized by how a nation endures hardships and rises from the ashes. The city which stood the test of destruction breathes lives into thousands of its inhabitants, who bear nothing but a smile of their face despite the harshness of winter. In any journey, I like collecting memories and not things. I started my Journey from the capital of a white and red country. What fascinated me about that was how ordered the city was. It was
16 - VOICES
as if the city and its people were one, taking care of each other like they shared some clandestine bond. There was order wherever my gaze could see. Be it a traffic light, be it a queue outside a shop or inside a shop, be it a bus stop or be it just spending leisure time; there was just a harmony that I could listen even in silence. Treasures are always found in ruins and though not comparable to ruins, I went on to see the lesser known parts of white and red country. Often the soul of civilization resides far away from the city centers, and this made me take complete unknown roads in complete unknown lands among complete unknown people who spoke complete unknown language. My quest landed me in a small village which meant unicorn in native language (Jednorożec). Legend has it that there was a local beekeeper who saw an unicorn in the area, which was a royal hunting preserve back in that era. Prince Janusz III Mazowiecki
story
Red Country
ordered the building of a hunting lodge on the spot, which was aptly named Jednorożec. My first impression of the village was how it was not a village. It was very modern with almost all the fundamental infrastructure. Dare I say some of my country’s cities have less facilities than this village. But a place is just wood, stone and concrete without its soul; the people. I stayed with a family who had hearts made of selflessness and character made of kindness. Like every house in any part of the world, mother forms the foundation of the house on love and care. Mother’s love and care transcends borders, boundaries and cultures. Some things are universal indeed and a mother’s love and care serve as an accolade. I stayed for 2 weeks but what I experienced was a home away from home. I realized family is essentially to humans what flowers are to an orchard; lifeline. Though many of the family members couldn’t communicate
with me, I realized language is just a barrier that is traversed by purest of feelings, for feelings were the force that made us cry on my last day in that village. Words fall short when hearts start to speak and that farewell still is as fresh in my heart as a morning dew. For me this anecdote from my journey depicts the transformation of complete unknown people to people who have made a place in my heart and shall stay there like a flower stays in spring. That journey changed me completely and has made me a better person who still looks towards the land of white and red flag. (the writer is a master’s student at TU Darmstadt in Germany, who comes from Pakistan. He has done cultural exchange workshops in Poland, Egypt and Azerbaijan)
Ali Abbas Wajid VOICES - 17
интервју
Somehow They all Want Interview with Marjan Nećak Marjan Nećak is one of the rare local artists that have experience equally in music and theater. His last performance, as a director was a Slovenian-Macedonian co-production. On this occasion I met with him during the latest edition of the Youth Open Theatre Festival in Skopje. He gave me that impression of a somewhat regional spirit, maybe because his father is from Croatia.
- You have a large experience with music. You worked as music illustrator and as composer, as well. Do you understand your performance we just saw - “The Little Wire Girl” - as a continuation of your music opus? Do you think that the future of theatre is some kind of syncretic form which is a merger of music, projections, visuals, the modern forms that originate from the new media (like Internet) and technologies? Of course this is not a new tendency in the history of theatre… The style I have been working on in this performance and that inspired me, some 10 years ago, is the music theater. Music theater means that the meaning of the dramatic piece and the music are on the same level. As much as the text and the dramatic piece are important - the same should apply for the music, or its incorporation in the text. The style of the music is not important; the interpolation of the music and text is important. I am in this “media” as I told you before 10, 15 years already, in many ways. Mostly by inspiring myself in that new music theater, or as many call it - the new opera. In this categorization I am referring to my experiences I had in Belgium and Holland. I wanted to transfer the knowledge I obtained there - here in the Balkans; in spaces where the soil for this already exists in many ways. Since not everywhere we can find actors that have enough musicality. The Slovenian National Theater Drama in Ljubljana (the theatre I worked on my last performance “The Little Wire Girl”) is known for its highly professional, musically talented actors. That is why I decided to work this text with its particular theme exactly in Slovenia, because this is a country that is in Europe but also a part of the
18 - VOICES
Balkans and the story we live in here (us that are a bit Southern) in a little different way. - What is the professional discrepancy between the theaters in Europe and in the Balkans and why does that difference exist? This kind of question is too difficult to be answered. The difference is not in the talent. There are talented and not-talented people here and there too. It is all about how the actors’ profession is perceived here and elsewhere. Unfortunately in our country people are working more and more in a perfunctory manner. With fast and skindeep working, we are all unable to achieve any substantial result. Nobody works with dedication and professionalism anymore. The examples of the opposite kind are too rare. The difference between the professional and amateur work is too big, because the actors are not the only ones that are working on a theatrical project. The audience is important too, the tone, the video etc. So the Slovenians are far ahead of us in any manner - in the way how they percept the video, the tone, the technical aspect… So technologically we are far behind and we, as a country, are not investing anything in it, although now technology is much cheaper than it used to be. I estimate we are about 20 years late in everything. - I think the problem number one is our neglecting of the audience, although we are speaking about this issue at least. I remember we used to educate the audience. There were always free tickets for interested high-school students. That is how we had generations of formed theatrical audience.
interview
to do Something Secure On the other hand - the invited ones have no interest in theater. Now they don’t care about these issues at all… What is you impression of this?
had the opportunity to see their works on stage. So they are staging the classics or something that is very well known that seems like an assured possibility…
My impression is catastrophic and defeating. Because the audience is formed after the 5th or 6th year of age. So we must incorporate one person in the theatre audience from the time he/she begins to go to school, with a cultural approach. No matter whether it is theater or any kind of other art. I think that regarding this issue we already have a gap of some 20 years. It is true that in the past we had a strategy for this. Regardless of the fact whether it was a performance for the children, for the youth… They were attending and they were educated. Now we wonder why there is no audience. It is because the supposed audience doesn’t know what theater is, in any manner.
- I have an impression the directors never ever read any texts - for e.g. in the last 10 years “Romeo and Juliet”, “Macbeth”, “Life is a Dream” were staged up till 6 times…
- How will you comment the situation of the Macedonian classics? There are some internationally significant names that were never (or shortly) staged in Northern Macedonia. On the other hand there is always money for the plagiarists, the average artists that are superior collaborators of the secret services and the underground… Such is the case of, for e.g. Boris Vishinski, the most translated writer in ex-Yugoslavia, even more than Ivo Andrich. His play “Girl” has scenes in which the time goes backwards. He wrote this many years before “Bedrail” from Harold Pinter. Is this connected with the fact that our film, visual media and theatre education are very much neglected? Of course, I believe that indeed there are good writers. Regardless of the fact that here the producers (or the theater directors) don’t give chance to the authors - the young, the middleaged or to the old ones. Somehow they all want to do something secure, they don’t want to take the risk. Or if they risk, they don’t risk enough. So if we don’t see the students or the dramatists that finished their education - few years up till 10 years afterwards - to see their works on stage they simply will not become play writers. Because their works were never staged and they never
Exactly. Though I wouldn’t say this was always done intentionally. Many times it was a coincidence. However this is true - because our country is too small to be enslaved by staging same plays all the time. For a country like ours it is unproductive to follow the trends. If one play is tangible in GB or France, it’s not necessarily and here. We should educate the audience according to our local ambience, local life - what goes well with us and what doesn’t. Theater is not lemonade. - I see you are excellent as a play-writer too. What are your plans for the future? Do you plan to write something else? I think this is your most successful project… I had no intention to be a co-author of the text. Simply Maja Hrgović, who got the offer to write this text, asked for help from me, because we discovered that when together, we are creating far quicker, efficient and better. I don’t see myself as a writer. I am the one that always wants to engage myself in a dramaturgical manner. I am just always looking forwards hoping that it is some new kind of theater. Now I am working on something that is similar to this, and is very popular in England. Though the form is a bit freer. It is about a band with few actors. The story goes on the stage and says - good evening and the character retails his private dossier - “let me tell you my story.” This interests me a lot. I have seen in last few years many performances in this manner. This will be my future style hopefully.
Igor Pop Trajkov
VOICES - 19
Репортажa
FKK
...and the naturist movement in Germany
Despite the fact that public nudity is a punishable crime in many countries in this world, in Germany - and especially in the former socialist East - everyone is familiar with the term FKK and - even though it has been decreasing over the past three decades, the practice of going to the beach fully naked is still popular. When I was a child, my parents went to the FKK-beach with me many times. FKK means "Freikörperkultur" ("free body culture") and there is nothing nasty about it, nor has it anything to do with sex or voyeurism - it is about liberation!
L
ocated mostly in the liberal-progressive part of the society, it was (and still is) seen as way to practice a society without classes and to establish a deeper experience of and connection with nature. The term “FKK” itself came up in the late 1960s and was very popular on the Baltic Sea’s beaches of East-Germany. It became pretty mainstream and almost every beach had a textile - and a nude-area. But the idea - as mentioned before - is much older than just “FKK”. The very roots of this movement date back to the 1890s, a time when industrialization reached its peak and people lived in overcrowded, grey and polluted cities. Hence the German naturist-movement is one of the oldest in the world. By practicing nudity “in every place where it was not forbidden” the people tried to break with traditional taboos,
This is where you have to get naked (no dogs allowed)
20 - VOICES
(c) Pascal Willuhn
to rebound with nature and keep a healthy lifestyle (Before the industrial times, it was a common thing for people to swim naked in rivers and lakes, though gender-separated, until in the late 18th, early 19th century stricter moral taboos were established). The first official naturist-club was founded in 1898 in the city of Essen, Germany, but the center of the movement was located mostly on the coast and around the (already back then very liberal and open to experimenting) city of Berlin. Their aim was to establish a society that lives in harmony with nature and with no regard to one’s social status or class, and also to be comfortable with one’s own body and appreciate being different but united at the same time, to be more self-aware and conscious. Due to this long tradition of the naturism and life-reformer’s movements, the general handling of (public) nudity in the German speaking countries - as also in the Scandinavian countries - can be defined as “quiet relaxed”. And the idea that the naked human body shall not cause any feelings of shame and doesn’t have to be immediately linked to sexuality is much more common than for example in the USA. Thus, even nowadays, Germans are still considered to be the “world champions of nudism” and you can find a “FKKsection” on most beaches (sea and lakes) and also many sauna clubs, nude-camping sites and even some nude-hiking trails in the mountains. After reaching a first peak during the Weimar Republic (1918-1933) in the 1920s, when over 100.000 people were members of such a naturist or nudist club, the Nazi-regime’s authorities in the 1930s tried to ban nudity for being “immoral and sinful behavior”. After
Picture: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a7/FKK_Anfang_sign_on_beach.jpg
REPORTAGE
Beach on the Baltic sea with the characterisitc “Beach baskets”
World War II it then became very popular and widespread among mostly young and liberal west-Germans in the frame of the upcoming peace- and hippie-movements. In East-Germany it became mainstream during the 1960s and 1970s, as it was also considered to be a way to express protest and being rebellious towards the elites (even though the “General secretary of the Central Committee of the Socialist Party and chairman of the state’s council of the GDR”, President Erich Honnecker used to spend every summer vacation on the nude beach too) and for most people, it was considered to be a small piece of freedom in this country that - for its citizens - was unfree in a lot of ways. But after 1990 things changed and the Free body culture is decreasing. Nowadays around 80% of the members of these naturist or FKKclubs are 70+ and latest news reportages on the German media announced the demise of the German “Freikörperkultur”. Reasons for this might be seen in a change of moral values. Especially the younger generation is confronted with a more and more sexualized society. In times of internet pornography and Instagram, many youngsters feel this pressure
of optimizing to have the “perfect body” and the competitive mentality of the late-capitalist society does not stop at the human body. Many people can hardly imagine how nudity cannot be linked to any kind of sexuality and often the term “FKK” (which is not a registered and protected mark) is misused as a disguise for let’s say “under-the-hand erotic businesses”. But still there is a pretty large number of members in the naturist organizations such as FKK-clubs (Germany is a very “organized” country) and still also many young people have the desire or feel the need to experience themselves as also their natural environment more lively (for example by just being naked). Comparing our modern times to the late 19th century, some interesting patterns might be found: such as a more ecological and “back-tonature”-mentality among the youth, the will to be rebellious and overcome old traditional structures and a struggle for liberation in the society.
Sascha Schlüter
VOICES - 21
приказна
Një moment i shkurtër i jetës sime
22 - VOICES
story
A
keni provuar ndonjëherë të ecni me sytë e mbyllur? Apo ngasjen e një biçiklete pa duar? Apo ecjen në një qytet duke mos ditur rrugët? Apo marrjen e ushqimit duke mos ditur se çfarë ka brenda sepse nuk e kupton gjuhën? A keni provuar ndonjëherë të flisni me një të huaj? Hyrjen për herë të parë në aeroport apo metro? Ju kujtohet se si ishte të ngjitesh në një pemë kur ishe fëmijë? Duke kërcyer tre shkallë njëherësh? Vë bast se nuk u shqetësove në atë kohë. Vetëm prindërit ose gjyshërit tuaj ishin frikësuar dhe ju ndaluan të bëni atë. Vitet kalojnë dhe ju filloni të keni frikë. Por në fakt sa herë keni dëgjuar se një fëmijë ra nga një pemë ose vdiq duke kërcyer nga shkallët?
Sytë e mbyllur, duar të lira, pa plan, shenja në rrugën me të cilën ecni për herë të parë. Kohët e fundit kam filluar të planifikoj shumë. Unë nuk kam asnjë ide se çfarë do të bëj pas tre muajsh dhe që zgjëron pak kohën që do të kem tani. ‘Shkak se truri im fillon të skematizojë si i çmendur. Në mes të kësaj lagune skemash vendosa të lexoj një libër me të cilin, unë u njoha në mënyrë të rastësishme - një mik më ftoi në prezantimin e tij dhe megjithëse nuk kuptova ndonjë gjë sepse ishte në katalonisht, vendosa ta lexoj të përkthyer në spanjisht. Libri nuk ka të bëjë me udhëtime as me para, as me një plan. Dhe befas kjo ndjesi e të qenit si një kotele e verbër më erdhi tek unë. Një kotele e verbër, para së gjithash, është e dobët. Kushdo mund ta dëmtojë atë. Ajo nuk ka fuqi për askënd, por të
gjithë kanë fuqi mbi të. Ajo jeton në mëshirën dhe vullnetin e mirë. Por një kotele e verbër është shumë e re për të dyshuar, shumë e re për të kuptuar qëllimet, kështu që askush nuk mund ta trembë atë. E di që herët a vonë do të marrë ca ushqim dhe qumësht. Nuk ka ide se si por është e sigurt - do ta marrë. Dhe kështu e merr atë. Dhe asgjë e keqe nuk i ndodh. Dallimi i vetëm midis meje dhe koteles së verbër në momentin e kësaj ndjesie është se kotelja udhëhiqet nga instinktet. Dhe unë jam ndryshe. Si një person mund të jetë i ndryshëm nga një kafshë. Ky moment është një ndjenjë e sigurisë. E paqes dhe qetësisë. Eshtë një lloj lirie por jo nga kufizime të jashtme, përkundrazi një liri nga vetja. Eshtë kur jeni plot, e gjithë bota është brenda jush. Pavarësisht se ku shkoni, ju ndiheni në shtëpi. Nuk ka më asnjë luftë. Dhe ju jeni kujdesur. Dhe ju i lini gjërat të ndodhin. Dhe ato ndodhin gjithmonë ashtu si duhet, sepse ju lejoni që ato të ndodhin. E gjitha ishte pak para se të flija? Një moment i shkurtër. Një film i shkurtër në imagjinatën time të imazheve të rastit, të disa kujtimeve dhe një ndjenjë që vjen pas, një realizim të cilin e kupton për një sekondë dhe më pas ajo zhduket përsëri. Dhe shumica prej nesh ka nevojë për një jetë për ta bërë realitetin tonë. Ndonjëherë duhet ta lëmë të ndodhë.
Sytë e mbyllur, duar të lira, pa plan, shenja në rrugën ne të cilën ecni për herë të parë. Dora Žibaitė Përkthim: Paulin Zefi
VOICES - 23
ERASMUs+
Where will volunteering take you? Six volunteers from Macedonia participated in the Erasmus+ project “Volunteering Tool for Youth Empowerment” that took place in Obzor, Bulgaria from 31.08 to 08.09.2019. The volunteers were welcomed by Festivalna Fondatsia “Morsko Konche“ and were part of youth exchange with 42 participants from 6 different countries and with different backgrounds in order to broaden their horizons in the field of volunteering.
P
articipating in the project “Volunteering - Tool for Youth Empowerment", through numerous interesting workshops, these young people were part of the following activities: changing young people's attitudes towards understanding volunteering as a way of actively acting for the benefit of the community, enhancing the quality of volunteering activities in partner countries, local communities of organizations and their target groups. The youth exchange was hosted by Festivalna Fondatsia "Morsko Konche" in cohesion with six organizations, which are TdG (Italy), VCS (Macedonia), IYACA (Turkey), POD (Spain), Asociatia Culturala Moldavia (Romania) and PRAXIS (Greece), and the project was co-founded by the ERASMUS+ programme of the European Union. The main objective of the training activities was to promote volunterisam and to inform young people about the volunteering opportunities that ERASMUS+ offers and supports. The youngsters were informed about the different volunteering
24 - VOICES
types and activities. Throughout the whole project, different media material was made which promotes the idea of volunteering. As dissemination of knowledge out of this youth exchange, we, the Macedonian volunteers, organized two volunteering activities. First volunteering activity was sharing our knowledge and experiences gained during this ERASMUS+ youth exchange on the stand of Volunteers Centre Skopje as a part of the event for the day of civil society organizations. The second volunteering activity was organized with the kids from the special elementary school “Zlaten Sremec” for children with delay in psychophysical development and autism. Our volunteers together with the children made a workshop for “The filigree in Macedonian costumes."
Aleksandra Davitkovska
ЕРАзМУС+
Каде ќе веодне се волонтерството? Шест волонтери од Македонија учествуваа на проектот Еразмус + „Алатка за волонтирање за зајакнување на младите“ што се одржа во Обзор, Бугарија од 31.08 до 08.09.2019 година. Волонтерите беа пречекани од фестивалската фондација „Морско Конче“ и беа дел од младинска размена со 42 учесници од 6 различни земји и со различно потекло со цел да ги прошират своите хоризонти во областа на волонтерството.
У
чествувајќи во проектот „Волонтирање алатка за зајакнување на младите“, преку бројни интересни работилници, овие млади луѓе беа дел од следниве активности: промена на ставовите на младите кон разбирање на волонтирање, како начин за активно делување во корист на заедницата, подобрување на квалитетот на волонтирањето активности во партнерските земји, локалните заедници на организации и нивните целни групи. Домаќин на нашата младинска размена беше „Морско Конче“ во соработка со шест организации, а тоа се TdG (Италија), VCS (Македонија), IYACA (Турција), POD (Шпанија), Асоцијација Култура Молдавија (Романија) и PRAXIS (Грција), а проектот беше финансиран од ЕРАЗМУС+ Програма на Европската Унија. Главната цел на обуките беше да се промовира волонтерството и придобивките од истото, при тоа се информираа младите за можностите за волонтирање што програмата Еразмус+ ги нуди и поддржува. Младите беа
информирани за различните видови и активности на волонтерството. Во текот на целиот проект беа направени различни медиумски материјали кои го промовираат волонтирањето. Како дисеминација на знаење од оваа младинска размена, македонските волонтери организираа две волонтерски активности. Прва волонтерска активност беше споделување на нивното знаење и искуство стекнато на младинската размена „ЕРАСМУС+ Алатка за волонтирање за зајакнување на младите“ на штандот на Волонтерски Центар Скопје како дел од настанот за денот на граѓанските организации. Втората волонтерска активност беше организирана со децата од специјалното основно училиште „Златен Сремец“ за деца со нетипичен развој и аутизам. Нашите волонтери заедно со децата направија работилница за „Филигранот во македонски носии.“
Превод: Кристина Митровска
VOICES - 25
КУЛТУРА
Once Upon a Festival
...about the
Youth Open Theatre Festival My first remembrances of this festival originate from the days I had in Yugoslavia. Then I was in high-school. But even when I was in primary school I decided I wanted to be an artist in films and theater. At that time there was no Internet. The distribution of the international magazines - that were tackling the subject of the contemporary theater was bad.
A
lmost everything we - the young people - could find about theater was through the cultural centers (the British, German, French one, etc.) and of course through the MOT (Youth Open Theater) festival. In this period, at the end of the eighties the distribution of the theatrical performances was also restricted. The only open minded space for theater in those years was this festival. During this time it also had very flexible timing. The period of its events sometimes extended almost during the whole year. I remember one season, when during the summer vacation we could see various domestic (Yugoslav) and foreign performances. However for me as an author more influential period was the one that continued in the nineties.
26 - VOICES
At this particular time our new independent state wanted to invest more money in its promotion, or so it seemed. So I could see some very important theatrical authors, which were critically acclaimed in the region and internationally as well. Such was the name of Robert Wilson (with his “Hamlet/ Machine” - a play from Heiner Müller, staged in The Romanian National Theatre in Bucharest), the innovative performance “The Three Lives of Lucie Cabrol” from John Berger, directed by Iain Sinclair, than many avant-garde, radical directors from France…
culture
The presence of the Slovenian authors was remarkable too, since they presented their new generation of directors which in that period of time were considered the best in the world. All media across the world were filled with reports about their performances. I still remember the report about the performance directed by Vito Taufer “A Midsummer Night`s Dream” in which the journalist asked “why should this Shakespeare classic be performed in a form of a puppet theater?”. I most honestly admired this generation of artists that nowadays became sort of classic, although as far as I can see they are still very innovative. Some of them became my pen-friends that lately were transformed into Facebook friends. What is the connection between this festival and the theater in Northern Macedonia? As far as I can see- there is no such. I haven’t noticed any development in the theatrical poetics in our country ever since I was in high school. What
The 44th edition of MOT - International Theatre Festival was taking place from 13th to 21st of September 2019 in MKC in Skopje.
is the reason for this - I don’t know. But I can comment that this is the case unfortunately in the other domestic spheres and cultural institutions. It seems as nobody wants to learn anything. Though according to my little survey - when they see the performances from abroad many local artists wish to work elsewhere. However many still have this festival in there happiest memories. This is of course a good point to begin with, or for initiation of certain progressive changes. The photographs are from the this year`s edition of the festival…
Igor Pop Trajkov Photos: Igor Pop Trajkov
VOICES - 27
ЕРАЗМУс+
My ESC experience Working with children and youngsters with special needs Being part of the project “Give to Get”, that is part of the ESC (European Solidarity Corps) program was a unique experience, whereby means of non-formal learning through various activities, you acquire knowledge and skills that will carry you through your life. In this short article I want to share my experience. As one of the main goals of the project is selfreflection, I would start with my thoughts that I had before the project began.
B
y profession I am a Doctor of Medicine. After completing my studies, I worked in my profession for about two and a half years. In the meantime, from my colleague, I heard about this type of volunteer work. I got interested in it and started researching the possibilities, applying for such a project. I realized that this is a chance I cannot miss, and I must apply. While searching, I found the Association of Inclusive Culture from Ljubljana, Slovenia, which one of the goals is inclusion of children and youth with special needs in society, through various sporting, cultural and informal events. Although I had no previous experience in the field, I decided to apply. When I was elected sometime later, I had to leave for Slovenia in less than two months. Then I began to wonder if I could do that volunteering job, whether I was capable to do well in communicating and connecting with children with special needs. Questions that I can confidently answer today. The “Give to Get” project included a variety of activities within the Association of Inclusive Culture as well as in the Center for special education “Janez Levec” Ljubljana. For the main activity of the association, the International festival play with me 2019, I was part of the organizing and logistical team, whereas also I was coordinating a group of twelve international guests, all of them ESC volunteers. During the school year I worked as a classroom assistant in a school for children with special needs, where I was helping the teacher. In addition, I was part of a sports activity, called “Specialni Telovaj” designed specifically for
28 - VOICES
children with special needs, where throughout the activity I was guiding several students and following their progress in terms of physical and social improvement. As part of the art project and exhibition “Be an Artist”, at the International Play Festival, I was the coordinator of Macedonian participants. As the Association organizes day care activities during the holidays, I was part of the educators and where I was conducting creative and first aid workshops.
ERASMUS+
Being part of all those activities gave me the opportunity to be in different situations that I had not experienced before. The approach to learning through volunteering is different from all the others that I know and have practiced before the project. So, the boundary between learning new skills and abilities and the fun and sense of freedom in learning that comes with non-formal education cannot be clearly drawn. Which in conclusion, I see as one of the best ways of learning for life. Therefore, I believe that anyone can find themselves in such a project, but only if you are open-minded and ready to learn new skills and perspectives and gain invaluable experiences.
Gorjan Tasevski
VOICES - 29
ЕРАЗМУс+ PENGESAT QË DUHET T’I HEQIM Le të rimodeljomë aftësitë tona për kompetencë Muaji Gusht arriti, dhe për disa nga ne pushimet e gjata dhe qetësuese po mbarojnë. Edhe nëse keni kaluar verën shtrirë në plazh me pije të ftohta afër jush, apo keni vizituar ndonjë fshat ku dita ju ka gjetur të shtrirë në lëkundësenën hijen e drurit, të gjithë ne kemi dëshirë të fillojmë sezonin e ri me një kompetencë më të fortë që të jemi një hap më pranë atij suksesi tërheqës të cilën gjithmonë e kemi endërruar.
K
jo është po ajo që tridhjetë e dy guximtarë të rinj kishin për plan kur morën rrugën për një qytet të vogël e të fshehur në Kroaci, me emrin Lipik. Të mbushur me shprehje të lumtura dhe të etur për të shpërndarë diturinë e tyre, tetë shtete – duke përfshirë Maqedoninë – u bashkangjitën një javë për qëllim që të trajnojnë vetveten dhe të tjerët përmes kursit që po i priste me emrin “Remove” (“Heq”). Shpresa jonë për në fund të këtyre ditëve intenzive ishte që të mbledhim njohuri më të madhe në temat e Elasticitetit, Motivimit, Vlerat dhe Emocionet tona, si dhe si t’izbatojmë në vështirësitë tona ditore. Të freskët dhe të pushuar nga udhëtimi, dita theksohet në atë se si të përshtatemi në atmosferën e re dhe si të jemi më të rehatshëm pranë njëri-tjetrit,
30 - VOICES
ERASMUS+
nëpërmjet lojrave të ndryshme dhe ushtrimeve grupore. Disa nga këta raste pa dyshim na vënë në siklet, por themeli i tyre qëndron aty se na japin mundësinë që gjatë këtij kursi të jemi më të lirë në shprehjen e mendimeve tona sado që këta mendime apo ide të jenë të çuditshmen dhe të ndryshme nga rrethina. Përderisa dielli po perëndon, ne gjendemi të ulur rrethnë kopsht duke bërë reflektimin e ditës së sotme. Pas errësirës, mblidhemi në grupe pas tavolinave të përgaditura ku çdo grup do të prezentojë shtetin nga i cili vjen. Kjo kryhet nëpërmjet kërcimeve zbavitëse, me fakte joshëse dhe ushqimeve tradicionale të shijshme. Ditet e rradhës ndiqen me seminare bindëse të cilët kanë ndikim të madh te ne, ku promovojnë mësim në mënyra të qarta. U shfaqën tema të ndryshme, duke filluar nga shëndeti mendor në punë, gjetja e motivimit të përshtatshëm për çdo individual, të qenurit elastik gjatë krizës dhe si të lexojmë emocionet nëpërmjet heshtjes. Të gjitha këto dhanë nga një sfidë të veçantë se si t’i kapërcejmë këta pengesa që po ndërhyjnë me jetën tonë. Secila ditë mbaroi me reflektimin e ditës, gjatë së cilës mund ta kuptojmë temën e dhënë me qartësi më të madhe, se çka menduam ne për të dhe në cilat pika të dobëta do të duhet të punojmë më shumë.
shembur dhe në të njëjtën kohë magjepsëse. Me veshjet joshëse ne arritëm të vendosim këtë natë në një kornizë qëna përkujton të gjithë ata që kemi rënë në kontakt dhe prej të cilëve kemi mësuar në këtë kurs të shkurtër dhe admiruese. Ka ardhur koha që të kthehemi në shtëpi. Deri tani kemi qeshur, kemi shpërndarë, kemi vënë debate dhe kemi kërcyer sëbashku, por nuk mund të anashkalojmë se ka një gjë të cilën secili nga ne e ka mësuar, për të cilën ndoshta edhe nuk jemi të vetëdijshëm, e cila është se vetëm kur lejojmë të tjerët të na mësojnë ne, qoftë një mësues me përvojë të madhe apo një shok i yt i thjeshtë, kur ne jemi të hapur te të tjerët atëherë mundemi në mënyrë të madhe dhe të qartë t’a ndihmojmë vetveten.
Vulnet Alija
Dreka dhe darka shpeshherë bashkangjiteshin me këta diskutime, mekëshilla dhe shqyrtimin vetvetes dhe shprehjen e gjendjes tonë. Këta ditë intenzive dhe aq ashpër të angazhuara mbaruan me një natë të bukur e cila u mbajt në mes të një ndërtese të
VOICES - 31
приказна
Зе мјата на б е Велат дека патувањата никогаш не завршуваат, туку само поминуваме низ моменти кои ни го менуваат животот и продолжуваме понатаму. Ваквите моменти можат да бидат мера за успех или за неуспех, но, во секој случај, тие носат искуство, а искуството е ресурс кој го стекнуваме со време, а не со пари.
К
ако што рекол Толкин, малку по малку, човек може да стигне далеку. Така, малку по малку, во едно студено зимско попладне моите чекори ме донесоа во Источна Европа – дел од светот многу поразличен од целиот Исток. Штом стапнете на овие простори студенило ви ја зграпчува душата како студената историја на таа земја да ви фрлила магија. Беше тешко да се замисли колку невини луѓе ги изгубиле своите животи на овие простори пред неколку децении. Откако студенилото ќе помине и маглата ќе почне да се расчистува, ќе се воодушевите од тоа како еден народ се справува со тешкотиите и се издигнува од пепелта. Градот кој се исправил пред тестот на уништувањето живее преку неговите илјадници жители кои, и покрај суровата зима, носат само насмевки на нивните лица. Секогаш кога патувам сакам да собирам сеќавања, а не предмети. Го почнав моето патување од главниот град на земјата на бело и црвено. Она што ме фасцинираше кај овој град беше редот кој го имаше. Изгледаше како градот и луѓето да беа едно и да се грижат еден за друг како да се поврзани со некоја мистериозна врска. Владееше ред секаде каде што се упати мојот поглед –на семафори, во редици во или надвор од некоја продавница, на автобуска станица или едноставно во рекреативните активности на луѓето – имаше само хармонија која можев да ја слушнам дури и во тишина. Богатствата секогаш ги наоѓаме во рушевини и иако неспоредливи со рушевини, отидов да ги видам помалку познатите делови на земјата на бело и црвено. Духот на цивилизацијата често престојува далеку од центарот на градот и ова ме натера да тргнам по сосем непознати патишта во целосно непозната земја меѓу потполно непознати луѓе кои зборуваа јазик кој воопшто не го знам.
32 - VOICES
story
е л о и црв ено Мојата потрага ме одведе во мало село чие име на нивниот јазик значи еднорог (Једнорожец). Легендата вели дека таму живеел пчелар кој видел еднорог во околината што во тоа време била резерват во кој ловеле членовите на кралското семејство. Принцот Јануш III Мазовјецки наредил да се изгради ловечки дом кој добил соодветно име – Једнорожец. Мојот прв впечаток за селото беше дека тоа не е село. Беше многу современо и имаше речиси целосна инфраструктура, па се осмелувам да кажам дека некои од градовите во мојата земја имаат помалку градби од него, но, зградите без нивната душа, луѓето, се само дрва, камен и бетон. Престојував кај семејство чии членови имаа несебични срца и љубезен карактер. Како и кај секоја куќа во кој било дел од светот, основата на куќата од љубов и грижа ја прави мајката. Мајчината љубов и грижа ги надминуваат границите, препреките и културите. Некои работи се универзални и љубовта и грижата од мајката се пример за тоа. Иако во куќата останав две недели, таму добив дом далеку од дома. Сфатив дека семејството е важно за луѓето како што цветовите се важни за овоштарниците. И покрај тоа што многу од членовите на семејството не можеа да комуницираат со мене, научив дека јазикот е само препрека која најчистите чувства можат да ја надминат, а токму чувствата нѐ натераа да плачеме на мојот последен ден во селото. Зборовите се премалку кога срцето почнува да зборува и тоа збогување во моето срце сѐ уште е свежо како утринска роса. За мене оваа приказна за моето патување ја отсликува трансформацијата од целосни странци до луѓе кои допреле до моето срце и ќе живеат таму како што цвеќињата живеат во пролет. Тоа патување ме промени во целост и ме направи подобра личност која гледа кон земјата со знаме во бела и црвена боја. (Авторот е студент на магистерски студии на Техничкиот Универзитет Дармштат во Германија, а доаѓа од Пакистан. Учествувал на работилници за културна размена во Полска, Египет и Азербејџан)
Али Абас Ваџид Преведувачка: Весна Радиновска VOICES - 33
Репортажa
фкк
...i naturalizmot vo Germanija
И покрај тоа што во многу земји голотијата во јавност е кривично дело, во Германија – особено во поранешниот социјалистички Исток – сите знаат што значи ФКК и, иако во последните три децении ваквиот тренд се намалува, практиката на одење на плажа целосно гол е сè уште популарна. Кога бев мал често одевме на ФКК-плажа со родителите. ФКК значи “Freikörperkultur“ („култура на слободно тело“), нема ништо гадно во неа и не е поврзана со секс или воајеризам, туку со ослободување.
Н
ајчесто застапена во либералнопрогресивните делови од општеството ФКК била (и сè уште е ) гледана како начин на практикување бескласно општество и основа за подлабоко искуство и поврзаност со природата. Терминот ФКК се појавил во доцните шеесети и бил многу популарен на плажите на Балтичко море во Источна Германија кадешто прилично се раширил и речиси секоја плажа имала дел за нудисти и дел за посетители кои носеле облека. Идејата позади ова движење е многу постара од ФКК. Нејзините корени можеме да ги најдеме во деведесеттите години на деветнаесетиот век, период во кој индустријализацијата го достигнала својот врв и луѓето живееле во пренаселени, сиви и загадени градови. Оттука, германското натуралистичко движење е едно од најстарите
Оттука треба да бидете голи (не за кучиња)
во светот. Практикувајќи голотија „секаде кадешто не било забрането“ луѓето се обидувале да ги прекршат традиционалните табуа, да се вратат кон природата и да живеат здраво (Пред индустрискиот период, било вообичаено луѓето, поделени според род, да се капат голи во езерата и реките и ова траело се до преминот од 18 во 19 век кога се воспоставиле построги морални табуа). Првиот официјален натуралистички клуб бил формиран во 1898 година во градот Есен во Германија, но центарот на движењето бил главно на брегот и во околината на Берлин кој уште тогаш бил многу либерален и отворен за експериментирање. Целта на натуралистите била општество кое живее во хармонија со природата без оглед на општествениот статус или класа на луѓето, чувство на удобност во своите тела и ценење на својата различност, а истовремено и обединетост со другите и повисока свест за себеси. Како резултат на оваа долга традиција на натурализам и реформаторски движења општото справување со голотијата (во јавност) во државите од германско говорно подрачје и Скандинавија, може да се опише како „прилично релаксирано“. Идејата дека голото човечко тело не треба да предизвикува срам и дека не мора веднаш да биде поврзувано со сексуалност е многу поприфатена отколку, на пример, во САД, па, така, дури и денес, Германците сè уште се сметаат за „светски шампиони во нудизам“, а „ФКК-оддели“ можат да се најдат на повеќето плажи (на море и на езера), а исто така и во многу сауни, нудистички кампови, па дури и нудистички планинарски патеки. Откако ФКК го достигнала својот врв за време на Вајмарската република (19181933) во дваесеттите години на дваесеттиот век, кога преку 100.000 луѓе биле членови на такви натуралистички или нудистички
34 - VOICES
(c) Pascal Willuhn
Picture: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a7/FKK_Anfang_sign_on_beach.jpg
REPORTAGE
Плажа на Балтичко море со карактеристични кошници за на плажа
клубови, властите на нацистичкиот режим се обиделе да ја забранат голотијата затоа што била „неморално однесување и грев“. После Втората светска војна, нудизмот повторно станал популарен и се раширил главно помеѓу младите и либерални жители на Западна Германија, во пресрет на хипидвижењето и движењата за мир. Во Источна Германија, нудизмот станал општоприфатен за време на шеесеттите и седумдесетите и бил сметан како начин да се изрази протест и да се биде бунтовен кон елитите (и покрај тоа што “генералниот секретар на Централниот комитет на Социјалистичката партија и претседавач со Државниот совет на Демократска Република Германија”, претседателот Ерих Хонекер го минувал секој летен одмор на нудистичка плажа) и за повеќето, бил мало парче слобода во држава која за нејзините граѓани во многу погледи не била слободна. По девеесетите, нештата се промениле и културата на слободно тело станува поретка. Денес, околу 80% од членовите на овие натурилистички или ФКК-клубови имаат повеќе од 70 години и најновите вести во германските медиуми ја најавуваат смртта на „Културата на слободното тело“. Причините за ова најверојатно се наоѓаат во промената на моралните вредности. Помладите генерации особено се судираат со општество
кое станува се посексуализирано. Во време на интернет порнографија и Инстаграм, многу млади чувствуваат притисок да имаат „совршено тело“ а компетитивниот менталитет на општеството од доцниот капитализам не запира кај човечкото тело. На многу луѓе им е тешко да замислат како голотијата може да не биде поврзана со каква било форма на сексуалност и терминот ФКК, кој не е регистриран како заштитен знак, погрешно се употребува како маска за, да речеме, „еротска работа под раката“. Но, нудистичките организации како што се ФКК клубовите (Германија е многу „организирана“ држава) сè уште имаат голем број членови и многу млади луѓе сакаат или чувствуваат потреба да се искусат себеси и нивната природна средина на пожив начин (на пример, едноставно преку голотија). Споредувајќи го времето во кое живееме со доцниот деветнаесетти век, можеме да најдеме интересни шеми кои се повторуваат, како на пример поеколошки и „назад-кон-природата-менталитет“ кај младите, желба да се биде бунтовен и да се надминат традиционалните структури, како и борба за општествено ослободување.
Саша Шлуетер Превод: Весна Радиновска VOICES - 35
ТЕМА на месецот
Што можеше да биде? – Mодерниот архипелаг на испуштени средби чера, запознав странец во автобусот. Помеѓу многумината на коишто моето тело и животен пат им пријде, ги oпкружувале, но на крајот не се сретнале, постои и овој млад дечко. Тој носеше и не многу дискретен, но многу елегантна маица со силна боја на сенф (или окер маица?), оригинални очила украсени со неговото добро издефинирано лице од остри црти. Уредно потстрижена коса, пријатно нескротена брада, како контраст. Неговиот најголем шарм, сепак, не беше во тоа: тој ја читаше – апсолутно запленет – Мадам Бовари. Притаено, преку неговото рамо, ги препрочитав со него последните страници: смртта на Ема, посматрањето на телото, трагедијата и вкусот на неизбежниот крај кој следуваше. Сакав да зборувам со него.
“
36 - VOICES
Тој читаше, потполно внесен. Како можеше, покрај толкавото клацкање на автобусот? Но, како и не би можел, со толку хипнотизирачки литературен материјал пред неговите очи? Тој продолжи да чита. Јас пак, продолжив со мојата тврдоглава тишина. Двоумењето го парализираше мојот дух, а на такво убаво утро! Јас зборував со него, но само ментално. Го повторував неговиот имагинарен звук на гласот, неговото дури и вознемирувачко инсистирање да се нагласи секој еден слог од секој збор, како да читаше од новела а не да зборува природно... Видов топол ентузијазам како се растегнува по неговото лице на моето неочекувано пријдување, неочекувана книжевност, толку различно од повеќето од човечките интеракции во автобусите.
- Добра книга, нели? - Да, јас безмалку сум готов, но веќе отсега можам да кажам дека многу ми се допадна. - Што најмногу ти се допадна? - Ох, не знам... Се’. Јазикот е одличен, приказната добро водена, ликовите се напнати и реални... Се фаќаш себе си како силно ги осудуваш, а сепак ги сакаш истровремено. - И јас го чувствував истото! Неверојатно е како можеме да имаме толкава емпатија со нив, иако се толку различни еден од друг и толку, толку несовршени... - Тоа е добро, нели, кога читаме книга којашто заробува и чиишто ликови дишат, почнуваат да постојат внатре во нас... - Да! Си ја читал ли Ана Каренина или Портретот на една дама? Тие ја имаат истата тематика и истaта конкретност...
“
В
Topic of the month Но, дали навистина може ова да биде вистина? Ќе биде ли така? Двете негови уши и очи се потполно зафатени, покрај се’. Заборавив да го напоменам и овој детаљ. Дали слушалките се црвено светло за разговор? И фасцинираноста којашто книгата толку очигледно ја будеше во него? Дали јас имам право да упаѓам, со мојот неспорно помал потенцијал за фасцинација од Флубертовото дело? Го исчистив грлото, ги навлажнив усните. Ова е смешно. Сакам да го направам тоа и сега морам да го сторам тоа, или никогаш нема да знам, што би се случило, и таа мисла ќе ме прогонува со денови. Кој не жали по она што не се случило, или можело да се случи? Ја отворив устата. Се задушив и си го гризнав јазикот. Бев турната. Нашето мило колективно возило исфрли неколку луѓе, а ние коишто останавме сакавме да бидам малку помалку човечки згмечени. Природно, јас бев турната. Нежно, тоа е вистина. Бев одделена од мојот странец од страна на многу други луѓе. Стапалата ми тапкаа на подот од автобусот, издишувајќи фрустрација. Не ми се верува! Толку долго ми требаше да го надминам сопственото цивилизациско двоумење, конвенционалното и церемонијална осаменост на јавни места... и кога конечно се осмелив да го направам... бев одведена од протокот на толпата назад до островот ЈАС. Во мојот нормален, и како што се чини, страшно неповредливо повлекување. За некое кратко време, голем бран на човечки острови ќе излезе и јас ќе можам да отпливам повторно до него. Ќе најдам начин да зборувам со него! Сега покрај прозорот, не во ходникот, тој исто така е туркан од спектакуларната островска парада. Но тоа нема да биде пречка. Луѓе, повторно, останаа. Некој ми пријде, колега којшто го немав видено, којшто претходно не ме имаше видено. Нашата станица е следна. Ох, не, не сега! Можам да ја избегнам со тоа што ќе го одложам своето симнување од автобусот за неколку станици. Но, одложениот разговор со
момчето, ограничен со многу кратко време, нема да биде вреден за тоа. Самиот почеток веќе ќе биде завршеток и јас ќе ја вкусувам во мојата уста горчливата лавина на времето, којашто ќе ми ја наплати мојата неодлучност со нивното брзо бегство, наплаќајќи ми ја најболниот данок на неживеење. Ќе морам да страдам во својата свест од силата на општествениот тек, со неговата забрзана текстура, замок со којшто индивидуалните слабости – недоумица, страв, срам – не можат да се носат. Утешна награда? Реализацијата дека ние не сме, јас и читачот на Флуберт во маицата со боја на сенф, единствените острови кои се протегаат на океанскиот набив на модерни, стиснати, уморни луѓе во брзање, колективно одвоени на исти места од страна на навика на срдечна тишина, со став на почитувачка резервираност. Ние сме дел од целина којашто страда од истото зло – пропуштени прилики, запознавања, средби и ретко го постигнува или и е даден магичниот подарок на вистинска средба. Знаењето дека не страдаш сам е секогаш виновно олеснување којшто ги омекнува нашите страдања. Друга утешна награда? Магијата не беше прекината. Мислата дека можеби ќе го направев тоа, ќе отворев устата само за да најдам уши кои одбиваат да ме слушаат, ќе го допрев неговото рамо, но ќе го сретнев неговиот одбивен поглед, едвај забележувајќи го мојот пристап... Никогаш ни не правејќи го она што мојата мечта го замисли, никогаш нема да дознаам што можеше иднината да чува за мене. Ако вистинскиот разговор беше поубав или понепријатен од оној кој јас го замислував, ставот на момчето поотворен или сепак, позатворен од оној кој јас го претпоставував, неговиот глас потопол или пак поладен од оној кој јас го чув во утринскиот сон. И така, јас можам да си играм со идејата на што можело да биде... и да ја направам или убава или непријатна онолку колку што мојата имагинација посакува, или пак смешна, катастрофална, а можеби само апсурдна и комична.
Виториа Ацерби Преведувачка: Маја Николиќ VOICES - 37
events
VCS @ Ngo day
O
n sunny Saturday the 14th of September 2019 the annual NGO day took place on Skopje's Skanderbeg square and the nearby Ibni Pajko Park. The event was organized by Civica Mobilitas and the Macedonian Center for International Cooperation (MCIC). Among more than 80 different organizations, of course Volunteers Centre Skopje was not missing! Our volunteers were hosting a stand informing about VCS and it's work, about volunteering, ERASMUS+ and the opportunities for youngsters, having nice and interesting chats, looking around and connecting with other NGOs from the field of youth work and of course: sharing VOICES! Sascha SchlĂźter
38 - VOICES
We want your voices! do you like to write? ...or to translate? We are always looking for people that want to contribute to our voices magazine! Writers Translators (Macedonian and albanian) contact us: vcs.sending@gmail.com VOICES - 39
saying ‘good bye’ to summer
Dojran, by Sascha Schlüter
Read other editions on:
Volunteers Centre Skopje
www.issuu.com/vcsvoices www.voiceskopje.org www.vcs.org.mk/mk/
vcs.skopje contact_vcs