VOICES SUMMER by Volunteers Centre Skopje: VOICES magazine

2014

ICES Summer edition

THE SUMMER SKOPJE GUIDE

BELGRADE AT 5 AM

COMMEMORATION IN SARAJEVO: “THE LOCAL POPULATION WAS UNABLE TO CARE LESS”

Editorial 2

ear readers and volunteers, welcome to the Summer edition of VOICES magazine! We decided to join the July & August edition of our magazine and make summer issue, which will be more easy to take with you in your pocket and read it where ever you will travel in the hot days…We are sure that VOICES will be present everywhere, from the highest pick in the mountain till the sandiest beach on earth, where ever you choose to spend your holidays… Enjoy the free and careless days, be smart and keep up with the good energy for the autumn to come… I will not bother you anymore, just continue enjoying reading VOICES and being part of the VOICES team that creates the interesting and entertaining content…And here are some quotes about summer:

“Sweet, sweet burn of sun and summer wind, and you my friend, my new fun thing, my summer fling.” – K.D.

By Gjoko Vukanovski

“It’s a smile, it’s a kiss, it’s a sip of wine ... it’s summertime!”

“Summertime is always the best of what might be.” - C. Bowden “One must maintain Lang a little bit of “I almost wish summer, even in the middle we were butterflies and lived but of the winter.” H.D. Thoreau three summer days - three such days

with you I could fill with more delight than fifty common years could ever contain.”

– J. Keats

- K. Chesney

“Summer’s lease hath all too short a date.” - W. Shakespeare

COMMEMORATION IN SARAJEVO: “THE LOCAL POPULATION WAS UNABLE TO CARE LESS” - Sonia Barge

TRAKTOROM NA MATURU - Paulina Drzal

ERASMUS + PROGRAMME: NEW EU PROGRAM, NEW POSSIBILITIES FOR YOUTH! - Gjoko Vukanovski

MARION, VOLUNTEER IN SHUTKA: “IF EVERYBODY DID A CIVIL SERVICE, THERE WOULD BE ALMOST NO MORE RACISM” - Sonia Barge

DIRECTION: BALKANS - Joanna Kukier

PËRVOJE IME NË POLONI - Ivan Milosevski

BELGRADE AT 5 AM - Paulina Drzal

THE SUMMER SKOPJE GUIDE - Maxime Gallasse and Paul Angles

Contact:

Volunteers Centre Skopje Emil Zola 3/2-3, 1000 Skopje Tel./Fax. +389 22 772 095 vcs_contact@yahoo.com www.vcs.org.mk

Production & Coordination:

Nikola Stankoski Gjoko Vukanovski

VOICES TEAM: Arbina Ajdar Ana-Marija Karadjovska Blagica Stanojevic Bujar Islami Gjoko Vukanovski

Ivan Milosevski Dzvezda Mihajlova Ilona Olehlova Ivana Angelovska Lirie Memeti Marija Korunoska

Marija Pavleska Matthias Crainich Maxime Gallasse Sonia Barge Paul Angles Sokol Makolli Paulina Drzał Sanja Paunovska Zuhri Kamberi

actuality

COMMEMORATION LOCAL POPULATION

Ivana Dimitrovska participated which took place in Sarajevo on concerts, the debates, but also local

arajevo, June 28th 2014. 100 years after the beginning of WWI. What did the commemoration look like?

I was quite sceptical at the beginning because I’d read lots of critics in the newspapers. But actually it was interesting. I wasn’t able to stay during the whole week of commemoration, so for example I haven’t seen the cycling race. But there were lots of cultural initiatives, such as plays, concerts, expositions and debates.

What was the most striking moment for you?

I’ve been to an exhibition of historical photos, organized by the national archives. I was surprised that this event wasn’t on the printed program, but I’ve understood why by hearing the

opening speech of the director. He was so proud to introduce us to “the only Bosnian event, not submitted by the European Union”!

Indeed, the media and some political figures also affirmed that the European

IN SARAJEVO: “THE COULDN’T CARE LESS!” in the WWI commemoration June 28th. She remembers the the strong indifference of the population. Union countries was very hypocritical, by calling this event “Sarajevo, heart of Europe” whereas most of the time Bosnia-Herzegovina is in the fringe of the continent. But what about

the ordinary local people, did they express the same feeling of rejection?

Well, I’ve had the impression the local population was unable to care less! All the participants of the commemoration were foreigners. I thought that, even if they don’t feel directly affected, they could have used this event to develop economically. But not at all! The owner of the youth hostel where we slept was surprised that we came for the commemoration. There was no promotion, almost no souvenir created... Even the events weren’t mentioned in the front page of local newspapers!

What makes you want to go to this commemoration? I’ve had the opportunity to see the 70th anniversary of the landings in Normandy, thanks to my work in collaboration with this

French region. There, I’ve been very touched by the ambiance, with the veterans, the inhabitants, and all the other people. It was really moving. I wanted to observe the people in Sarajevo too. But of course it was not the same at all. First because you can’t commemorate the end of a war the same way you commemorate the beginning of another one. But mainly because the citizens in the Balkans say they don’t have perspectives enough.

And in Macedonia? Are some events linked with WWI planned?

As far as I know, no official commemoration will take place in Skopje. Two conferences including WWI historians happened last June. More may follow. And also some international projects should be realized, like for example, the sequel of the project “On Albert Londres’ footsteps”: a group of youths from several European countries including Macedonia made a trip visiting the Balkan cities where the famous journalist wrote his war reportages in 1916.

Remarks compiled by Sonia Barge

КОМЕМОРАЦИЈА ВО САРАЕВО: “ЛОКАЛНОТО НАСЕЛЕНИЕ НЕ БЕШЕ ВО МОЖНОСТ ДА СЕ ГРИЖИ ПОМАЛКУ!” Ивана Димитровска присуствуваше на Комеморацијата за Првата светска војна што се одржа во Сараево на 28 јуни. Таа се сеќава на концертите, дебатите, но, исто така и големата рамнодушност кај локалното население.

араево, 28 јуни 2014 година. 100 години по почетокот на Првата светска војна. Како изгледаше комеморацијата?

Бев прилично скептична на почетокот, бидејќи прочитав многу критики во весниците. Но , всушност беше интересно. Не бев во можност да останам во текот на целата недела од комеморацијата, така да ја пропуштив велосипедската трка. Меѓудругото, имаше многу културни иницијативи, како што се претстави, концерти, изложби и дебати.

Кој беше највпечатливиот момент за вас?

Бев на изложба на историски фотографии, организирана од страна на националните архиви. Бев изненадена што овој настан не беше на печатената програма, но разбрав зошто

од говорот на директорот при отворањето. Тој беше толку горд да ни го претстави “единствениот босански настан, кој не е инициран или поддржан од страна на Европската унија”!

Всушност, медиумите и некои политички фигури, исто така, потврдија дека земјите од Европската Унија биле многу лицемерни, нарекувајќи го овој настан “Сараево, срцето на Европа”, додека поголемиот дел од времето Босна и Херцеговина е на работ на континентот. Но, што е со обичното локалното население, дали и тие го изразуваа истото чувство на отфрленост? Па, имав впечаток дека локалното население не беше во можност да се грижи помалку! Сите учесници на комеморацијата беа странци. Мислев дека дури и ако тие не се чувствуваат директно погодени, би можеле да го искористат овој настан за економски развој. Но напротив!

Сопственикот на хостелот каде што спиевме беше изненаден што бевме дојдени за комеморацијата. Немаше промоција, речиси и да немаше сувенири... Дури и настаните не беа споменати на насловната страница на локалните весници!

Што ве натера да сакате да одите на оваа комеморација?

Имав можност да ја видам 70-годишнината од истоварувањето во Нормандија, благодарение на мојата работа во соработка со овој француски регион. Таму бев многу трогната од амбиентот, со ветераните, жителите, како и сите други луѓе. Тоа беше навистина живо. Сакав да го набљудувам луѓето во Сараево исто така. Но, се разбира не беше исто воопшто. Пред се, не може да се одбележи крај на војна на ист начин како и почеток на друга. Но воглавно

поради тоа што граѓаните на Балканот велат дека немаат доволно перспективи.

А во Македонија? Дали се планирани некои настани поврзани со Првата светска војна?

Колку што знам, официјална комеморација нема да се одржи во Скопје. Две конференции на кои беа вклучени историчари за Првата светска војна се одржаа во јуни минатата година. Можеби понатаму ќе следат повеќе. И, исто така, треба да се реализираат некои меѓународни проекти, како на пример, продолжението на проектот “По стапките на Алберт Лондрес”: група на млади луѓе од неколку европски земји, вклучувајќи и Македонија, направи патување во посета на балкански градови каде што познатиот новинар ги

напиша своите воени репортажи во 1916 година.

Забелешки собрани од страна на Соња Барж

culture

TRAKTOROM NA MATURU by Paulina Drzal

o begin with, the word “matura” itself is still a bit confusing for me – Polish observer. In Poland, we call “matura” the main exams while finishing high school. Macedonian matura, for us is called “studniówka”, which literally means one hundred days, because according to the tradition it should take place 100 days before exams. Except of vocabulary, the difference between Balkan and Polish party is not that visible. The Polish one is maybe more official and, at the same time, not as fancy as Balkan one. Fancy in the meaning that, when I first saw girls dressed for a prom I wasn’t sure what kind of party will it be. It more reminded me the Oscars gala or beauty contest. I am not judging neither the girls nor the idea, it was just totally new for me. So, after that, when I was convinced that I saw everything I could see in the matura topic I found the video published by one of my familiar folk groups from Belgrade. The title was quite obvious “TRAKTOROM NA MATURU” and could indicate only to one content. And it did.

It was entirely their idea. I helped only with the costumes. I am really proud of their creativity; they showed how to have fun! – says Filip Kitanovic, choreographer.

The story is quite simple: group of young people who love folklore with whole their hearts decided to help their friends to remember their matura forever. “Maturanti”- Dusan Dusanovic and Aleksandar Markovic, with the help of their colleagues and support of president and choreographer of Mladost Avala ensemble – Marko Krcic and Filip Kitanovic, put national Serbian clothes, organized tractor and hit the road to school. Astonishment of the drivers, when they saw that offbeat vehicle in quite big city, which Belgrade is, was totally predictable. Faces of their schoolmates weren’t something, they couldn’t expect, too, but they have never thought what would happen after. Not only in alo.rs, telegraf.rs, mondo.rs and on YouTube can you see the info about that unusual event. Ingenious youngsters have been interviewed by channel B92 and shown in “Bulevar dobrih dela” program, part of which is still available on YouTube. Why such a big interests in media and among people? There is nothing new in the statement that everyone wants to be unique – in Poland, in the Balkans and wherever else in the World. I am looking for polish folk-stylized “studniówka” to examine the topic more deeply and I will keep you updated. Big thanks for Aleksandar Mitrovic and Marko Miletic from KUD Mladost Avala for detailed information about the event.

Паулина Дрзал

„ТРАКТОРОМ НА МАТУРУ“ П

ред се, самиот збор “матура” се уште е малку збунувачки за мене – полски набљудувач. Во Полска, ние ги нарекуваме “матура” главните испити при завршувањето на средно училиште. Македонската “матура”, кај нас се нарекува “studniówka”, што буквално значи сто дена, бидејќи според традицијата тоа треба да се одржи 100 дена пред испитите. Освен во речникот, разликата меѓу балканската и полската прослава не е толку видлива. Полската е можеби повеќе официјална, а воедно не толку фенси како балканската. Фенси во смисла дека, кога за прв пат видов девојки облечени за матурска не бев сигурна за каков вид на забава ќе биде. Повеќе

ме потсети на Оскаровска гала или натпревар за убавина. Не ги судам ниту девојките, ниту идејата, само беше нешто сосема ново за мене. Па, после тоа, кога веќе бев убедена дека видов сè што можеше да се види на тема матура, најдов видео објавено од страна на еден од моите познаници од фолклорните групи од Белград. Насловот беше сосема очигледен “TRAKTOROM NA MATURU” и би можело да укаже само на една содржина. И на вистина беше така. Приказната е сосема едноставна: група млади луѓе кои се љубители на фолклор со сето свое срце одлучиле да им помогнат на своите пријатели да се сеќаваат на нивната матура

Беше целосно нивна идеја. Јас само помогнав со костимите. Навистина сум горд на нивната креативност; покажаа што значи забава- вели Филип Китановиќ, кореограф.

засекогаш. “Матуранти” Душан Душановиќ и Александар Марковиќ, со помош на нивните колеги и поддршка на претседателот и кореограф на Младост Авала Ансамбл - Марко Крчиќ и Филип Китановиќ, облекле национална српска облека, организирале трактор и тргнале кон училиштето. Одушевување кај возачите, кога го здогледале тоа оригинално возило во доста голем град, како што е Белград, беше сосема предвидливо. Лицата на нивните врсници не беа нешто, што тие не можеа да очекуваат, исто така, но во ниеден момент тие не размислувале што би се

случило потоа. Не само на alo. rs, telegraf.rs, mondo.rs и на YouTube можат да се најдат информации за овој необичен настан. Генијални младинци биле интервјуирани од страна на канал Б92 и прикажани на програмата “Булевар добрих дела”, од кои дел се уште можат да се погледнат на YouTube. Зошто толку голем интерес во медиумите и кај луѓето? Нема ништо ново во изјавата дека секој сака да биде уникатен - во Полска, на Балканот и секаде во светот. Во потрага сум по полска фолк-стилизирана “studniówka”, ќе ја испитам темата подлабоко и ќе ве известам.

Голема благодарност до Александар Митровиќ и Марко Милетиќ од КУД Младост Авала, за детални информации за настанот.

youth in action

ERASMUS+ PROGRAMME:

NEW EU PROGRAM, NEW POSSIBILITIES FOR YOUTH!!! By Gjoko Vukanovski

rom 1st of January, the European Commission has launched the new Erasmus+ Programme, which is directly connected with the youth matters on the European continent. In some way, this program is continuation of the previous programs aimed for young people, like the “Youth” valid 2000-2006 and “Youth In Action” valid 2007-2013. The Erasmus+ Programme is valid for the period 2014-2020 and in fact is gathering large number of previous programs and action, funded by the European Commission. Now, integrated in one single integrated unit are the following programs and actions: • From the Lifelong Learning programs: Grundtvig, Leonardo, Erasmus, Comenius; • From the international higher education programs: Erasmus Mundus, Tempus, Alfa, Edulink and bilateral programs; and • The Youth In Action Programme;

The Erasmus+ is divided into 5 parts, containing the following: Key Action 2: Cooperation for innovation and exchange of good practices

Key Action 1: Learning mobility of individuals

Key Action 3: Support for policy reforms

Specific action: Jean Monnet

Specific action: Sport

Regarding the opportunities for youth, we can say that all of the previous actions and sub actions of the YIA Programme can be found in the KA1 and KA2, so the young people in the next seven years can continue to upgrade their non-formal education and gain and develop competences trough youth exchanges, training courses, seminars, EVS and etc, the same as in the seven years before. Regarding the budget, the new Erasmus+ has overall budget of 14, 7 billion, from which 10% or 1,4 billion will be allocated for youth, so in comparison with the previous youth programs, the EU is enlarging the budget for youth programs for more than 70%, which is good news for the young people and the organizations that are dealing with youth matters. Concerning our country, Macedonia, with the new program there were new winds coming for us too…Officially, from the beginning of 2014, Macedonia has joined the group of so called “Program” countries, which have full access

to all the actions and benefits from the Erasmus+ Programme. Members of the “Program” countries are only the countries that have established fully recognized and EU accredited body (National Agency) for implementation of the EU program on their national level. In Macedonia that body is called “National Agency for European Education Programs and Mobility”. This means that Macedonia joined the club where are only the 28 EU members states, Turkey, Norway, Iceland and Liechtenstein. The rest of the countries on the European continent and in the neighboring region still belong to the so called “partner group of countries”. From the deadline in March 2014, organizations, institutions and bodies established in Macedonia can apply for a grant for implementation of a project in the framework of the Erasmus+ Programme in the next seven years… We can go on speaking about the Erasmus+ Programme with hours and pages…

This program is still new and there are a lot of things we need to learn about it…For more information about this EU funded program, you can visit the web site of the European Commission, our National Agency and even the web site of our organization. All web sites you can find bellow: http://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/index_en.htm http://na.org.mk/index.php/mk/ http://vcs.org.mk/ P.S, If you really want to get into the Erasmus+ Programme, I personally recommend you to read the Program Guide, which is 255 pages long, containing all the needed info regarding the program and how to be their beneficiary…And read it at least 3 times…

voluntering

MARION, VOLUNTEER IN SHUTKA: “IF EVERYBODY DID A CIVIL SERVICE, THERE WOULD BE ALMOST NO MORE RACISM” Few days before going back to France, Marion Marthouret revisits the most marking part of the last six months, duration of her civil service in the Daily Care center in Shutka. She will never forget this experience with Roma children, which makes her want to keep working as a social worker.

ou arrived in Skopje in January. What makes you want to be a volunteer in Macedonia?

After high-school, I didn’t know what to study. I wanted life changing experience, and a French NGO advised me to do a civil service. I didn’t know anything about Macedonia.

And so, what were your first impressions?

Positive, very positive! Balkan countries often have a bad reputation because of the poverty, but I quickly saw that there was nothing to be afraid of. I discovered a big city, with people who are very nice with strangers.

You have worked with Roma children, in the daily care center in Shutka.

Yes, my job was to support the team working in the daily center, because they suffer from a lack of staff. I helped to organize educational games and all the other daily activities, like the meals or homework assistance.

What has been your most striking memory?

Well, let me think… Maybe the day we organized a birthday celebration for

good moment, I guess this civil service has also brought you a lot of experience…

Those six months have been very positive because they confront my wish to work as a social worker to the difficult reality. It lets me know that emotionally I’m strong enough to do it and motivates me to continue. In September, I will start social studies in Grenoble University, to become a specialized educator. And then, I want to make internships in France, but also abroad, even out of Europe, to compare the different realities there.

Would you advise civil service to anyone?

a child… who didn’t know his age. It chocked me, because the idea that a mother may not be able to know her own child’s age is a reality I had never seen in France. But in fact every morning was a strong memory: all the children, running to hug you as soon as you arrive in the center, to counterbalance their lack of love. This was clearly the best moment of the day.

Seeing your smile while talking about the children, I understand you really liked your work here. But more than

Yes, especially to the ones, who like me, learn more by doing and by meeting new people. Humanly, you learn enormously from this intercultural experience. Anyone should live this kind of volunteering abroad experience. I think that if everybody did a civil service, there would be almost no more racism.

I give you the last word, before you leave…

Well, I would like to thank all the Macedonians who have always been there each time I needed a small thing, my friends and my neighbours, in particular. And also all the volunteers who made my civil service happy!

Remarks compiled by Sonia Barge

MARION, VULLNETAR BËNTE ÇDOKUSH SHË KISHTE POTHUAJS T

i ke arritur në Shkup në janar. Çfarë të shtyn të duash të bëhesh vullnetare në Maqedoni?

Pas shkollës së mesme, nuk dija çfarë të studjoj. Doja një përvojë që do të ma ndryshojë jetën, dhe një organizatë franceze më këshilloi të kryej shërbim civil. Nuk dija asgjë për Maqedoninë.

Dhe, si ishin përshtypjet e tua të

Disa ditë para se ktheh Marthouret sërish e Pozimbresëlënëse të gja t i v e , luar, kohëzgjatja e sh shumë pozitive! qendrën ditore të k Shtetet Ajo asnjëherë nuk e Ballkanit përvojë me fëmi shpesh kanë reputacion të nxit të vazhdo keq për shkak të punëtore para?

varfërisë, por shpejtë e pashë që nuk ka asgjë për t’u frikësuar. Zbulova një qytet të madh, me njerëz shumë të këndshëm ndaj të huajve.

Ke punuar me fëmijë rom, në qendrën ditore për kujdes në Shutkë.

Po, puna ime ishte ta mbështes ekipin që punonte në qendrën ditore, sepse kishin mungesë të stafit. Ju ndihmoja të organizojnë lojëra edukative dhe aktivitete tjera ditore, siç është ushqimi ose ndihmë në punët e shtëpisë.

Çfarë ka qenë kujtimi yt më mbresëlënës?

Atëherë, të mendohem pak.... Ndoshta dita kur organizuam festën e ditëlindjes për një fëmijë... i cili nuk e dinte moshën e tij. U shokova sepse, sepse

E NË SHUTKË: “PO TË RBIM CIVIL , NUK DO TË E ASPAK RACIZËM”

het në Francë, Marion ideja që e viziton pjesën më një nënë ashtë muajve të katë mos e dijë hërbimit të saj civil në moshën kujdesit në Shutkë. e fëmijës do ta harrojë këtë së saj është një realitet që ijët rom, gjë që e asnjëherë nuk ojë të punojë si e kisha parë në e sociale. Francë. Por në fakt, çdo mëngjes ishte një kujtim i fuqishëm: të gjithë fëmijët që vraponin për të të përqafuar sapo arrin në qendër, ta kompensojnë mungesën e dashurisë. Ky ishte sigurisht momenti më i mirë i ditës.

Duke parë buzëqeshjen tënde derisa po flet për fëmijët, e kuptoj që vërtet të ka pëlqyer puna këtu. Por më shumë se një çast të mirë, besoj që ky shërbim civil të ka sjellë poashtu shumë përvojë...

Ato gjashtë muaj kanë qenë shumë pozitiv sepse kanë plotësuar dëshirën time për të punuar si punëtore sociale në realitetin e vështirë. Më ka mundësuar të kuptoj që jam mjaft e fortë emocionalisht për ta bërë dhe më ka

motivuar të vazhdoj. Në shtator, do të filloj me studime sociale në universitetin Grenoble, për t’u bërë edukatore e specializuar. Dhe pastaj dua të bëj praktikë në Francë, por edhe jashtë shtetit, madje jashtë Evropës, për t’i krahasuar realitetet e ndryshme atje.

A ia kishe sygjeruar shërbimin civil dikujt?

Po, sidomos atyre që, sikur unë, mësojnë më shumë duke bërë dhe duke njohur njerëz të rinj. Humanisht, mëson shumë nga kjo përvojë interkulturore. Çdokush duhet ta përjetojë këtë përvojë të vullnetarizmit jashtë shtetit. Mendoj që nëse çdokush do të bënte shërbim civil, nuk do të kishte pothuajse aspak racizëm.

Ua jap fjalën e fundit, para se të largohem...

Atëherë, do të doja t’i falënderoj të gjithë maqedonasit që kanë qenë këtu për mua çdoherë kur kam pasur nevojë për diçka të vogël, shokët e mi, dhe fqinjët e mi në veçanti. Dhe poashtu të gjithë vullnetarët që e bënë shërbimin tim civil të lumtur!

Shënimet e mbledhura nga Sonia Barge

culture

DIRECTION: BALKANS Ajde!

Young people looking for adventure – they just take backpacks and go hitchhiking for the Balkan trip. Just to feel freedom for a moment... The Balkans today give то the Poles the ideal opportunity to get to know the exotic South in the wonderful balance between slavonism and otherness. It’s still Europe, but also it is lost Europeanism, Europeanism otherwise - that is the perfect combination of feeling in a distant country,: which is really close (and mentally and Geographically) - said Dr. Camen Rikev the Bulgarian language teacher, who lives in Lublin.

We want to know more!

Interest in fields of study related to the Balkans is growing. The program of this studies (still a niche) proposes to study languages (more than one), knowledge of the culture and Balkans literature etc. In my opinion, the Poles (or at least I) in the Balkans looking for authenticity. Because Polish culture is getting more and more similar to Western and I have had enough of that. Besides the Balkans is the romance and wildness. What's more they have good local food - said Magda, a student of Balkanistyka at UMCS.

Balkan Music, Balkan Hollywood

In my hometown, Lublin, we have a lot of events relating to the Balkans. For example music party. DJs try to select the most sophisticated and difficult to find music. Therefore, the dance floor is always crowded and people dance until

The Balkan’s are becoming more frequent direction of travel for Polish people. What makes that we really truly want coming exactly here? Maybe one of the reasons is, that we are in the same linguistic group and we just feel like brothers. Maybe we are live in the shadow “enlightened” of Eastern Europe. There are a few universal factors that make fall in love with the Balkans.

sunrise. But it is not everything. To this day the album "Kayah and Bregovic", which combines Balkan and Polish folkore, is very popular. Not only Balkan music is adopted by the Poles. In my hometown you can find Film Festival with Balkan movies, globbtrotter meetings, exhibiotion or even Balkan Culture Day's with treats typical dishes.

Beauty and the Beast

We follow the beauty. Macedonian women and men are very attractive to the opposite sex in Poland. And connecting to pair these two nationalities are supposedly explosive emotional mixture. Also we follow the beauty of nature. We are looking for beautifull views here, unusual and wild places. Balkans also guarantee a good weather (we miss it!). Hot climate and hot characters people make that we desire Balkans.

Sale!

We don’t talk aloud about this, but for a Pole is just cheaper here. Like a travelers from Western Europe are happy with the prices in Poland. So let us enjoy cheap alcohol, party, tasty food, etc.

Balkan Poland

One thing is certain! In the mind of Poles growing consciousness of the Balkans. And who was here once will definitely come back for more. The Balkans are not „wild Europe” as west travelers like to describe it. Balkans are simply unique.

By Joanna Kukier

ПРАВЕЦ: БАЛКАН Балканот станува се пофреквентна дестинација за патување на нас, Полјаците. Што е тоа што навистина не привлекува да доаѓаме тука? Можеби една од причините е што припаѓаме на иста лингвистичка група и ние се чуствуваме како браќа. Можеби само живееме во сенката на “ново-осветлената” источна Европа. Постојат неколку универзални фактори кои те тераат да се заљубиш во Балканот.

Ајде!

Млади луѓе кои бараат авантура- тие само ги земаат своите ранци и заминуваат со автостоп на пат до балканот. Само да ја почуствуваат слободата за момент... “Балканот денес им нуди на Полјаците идеална можност да се запознаат со егзотичниот југ, кој е во одличен баланс помеѓу славонизмот и останатото. Сеуште е Европа, но сепак е со малку загубно чувство за Европа- тоа е идеална комбинација на чувствување во малку оддалечена земја, а која е вистински близу (и ментално и географски)”- вели Др. Камен Рикев, професор по Бугарски јазик, кој живее во Лублин.

Сакаме да знаеме повеќе!

Интересот за студирање на студии поврзани со Балканот расте. Програмата на овие студии овозможува да се учат јазици (повеќе од еден), да се запознае културата, Балканската литература, и друго . “Според моето мислење, Полјаците (јас) на Балканот бараат автентичност, поради тоа што Полската култура станува се повеќе слична со западно-европската и имаме премногу од тоа. Освен тоа, Балканот е романса и дивост. И уште повеќе, имаат одлична храна’ – вели Магда, студент по балканистика на УМЦС.

Балканска музика, Балкански Холивуд

Во мојот роден град, Лублин, имаме многу настани поврзани со Балканот. Таков пример се музичките забави. Ди-џејите се обидуваат да селектираат музика која е тешко да се најде. Поради тоа, подиумот за танцување е преполн со луѓе се до изгрејсонце. Но, ова не е се. До денешен ден, албумот “Kayah and Bregovic” кој комбинира полски и балкански фолклор е еден од најпопуларните. Не е само музиката единствено нешто што е присвоено од Полјаците. Во мојот град исто

така можете да најдете филмски фестивал кој прикажува Балкански филмови, состаноци на глобтротери, претстави па дури и т.н Културен ден на Балканот, со традиционални јадења од овој регион.

Убавицата и Ѕверот

Сите ние ја пратиме убавината. Македонците и Македонките се многу привлечни за спротивнит пол во Полска. Конекцијата и креирање на пар помеѓу овие два народа би требало да креира експлозивна емотивна мешавина. Исто така, ние ја пратиме убавината на природата. Ние бараме убави погледи, невообичаени и диви места. Балканот е исто така гаранција за добра клима, која нам ни недостига! Топло време и топли карактери прават да едноставно го посакуваме Балканот.

Распродажба!

За ова не говориме гласно. Но, за Полјаците овде е поевтино, исто како што туристите од западна европа се радуваат на цените во Полска. Така да, ајде да уживаме во автиниот алхохол, забавата, вкусната храна и друго...

Балканска Полска

Една работа е сигурна! Во умот на Полјаците се повеќе расте свеста за Балканот. И, кој бил таму еднаш, сигурно ќе се врати за повеќе и ќе се обиде да биде што поблиску. Балканот не е “Дива Европа”, како што западните туристи сакаат да го опишат. Балканот едноставно е Уникатен.

Јоанна Кукер

travel

МОЕТО ПОЛСКО ИСКУСТВО

Stary Rynek во Познан

ојот Еразмус во Познан беше големо искуство. Иако не ми беше прв пат да бидам далеку од дома за подолг период, имав голема трема пред тргнување, бидејќи бев во земја со култура прилично поразлична од нашата. Бев единствениот Македонец на универзитетот ”Адам Мицкиевич” во Познан. Размената од еден семестар беше на Катедрата по Англистика. Останав 8 месеци, можев да останам подолго, ама ме фати носталгија за дома и за сонце. Првиот впечаток ми беше најбитен, а Познан ме пречека со прилично пониски температури од нашите, архитектура која веќе ми беше позната од Германија и луѓе и ладни и топли по темперамент, мешавина на славско и западно-европско. Климата ми беше најголемиот шок и ми фалеше понекогаш да си направам муабет на македонски. Од друга страна,тоа ми помогна да си го подобрам англискиот со останатите учесници на размената, но

Често патував низ Полска, речиси секој викенд до другите градови и никогаш не си замислував дека Полска е толку многу голема

и да поднаучам нешто полски. Полскиот ми бeше супер,иако им беше прилично тежо к на другите од јазици кои не се од словенска група. И падежите, нормално. Имавме супер дружба и искачанки, иако Полјаците од Познан не беа така дружељубиви како оние од источниот дел.Често излегуваме во DQ club, бил прогласен во 10те најдобри клубови во Европа за 2013 година. И не беше нешто посебно. Повеќе ни се бендиса латино клубот. И нормално, скоро секоја вечер бевме расположени, припреми во студентскиот, па после каде се стигне,по улици, клубови... Dubrowka, Warka, Zywe...Во Полска и оние што никогаш не пиеле,почнуваат да пијат..Таква е атмосферата. Често патував низ Полска, речиси секој викенд до другите градови и никогаш не си замислував дека Полска е толку многу голема. Највеќе уживав на Балтикот, во Гдањск, Гдиња и Сопот.

Варшава е супер, ми се допаѓа урбаниот филинг на градот, за шопинг е милина. Стариот дел е ништо посебно, Rynek Główny е најубав и најстар во Краков.И разбрав дека Познанциве и Варшавјаниве не стојат баш најдобро.. Општата култура им е на многу повисоко ниво. Никогаш не се изгубив, зошто секогаш било кој и да прашав каде нешто што се наоѓа,секогаш ќе одвоеше време да ми објасни,па дури и ќе тргне со мене до местото. На почетокот ми беше чудно кога некој ќе ми отвереше врата,ми дава предност,се знае кој кога влегува и кој кога излегува од автобус... А за Полјакињите не ви коментирам, ѕирнавте дел на Евровизија... И така измешано Ви ги презентирав впечатоците,и веќе ме фаќа носталгија.... O,kur*a... и ми се пријадоа пјероги.

Иван Милошевски

PËRVOJE IME NË POLONI

rasmusi im në Poznan ishte përvojë e madhe. Edhe pse nuk ishte hera e parë të jem larg nga shtëpia për periudhë më të gjatë, kisha frikë para nisjes, sepse isha në vend me kulturë bollshëm e ndryshme nga e jona. Isha maqedonasi i vetëm në Universitetin “Adam Mickieviç” në Poznan. Shkëmbimi i një semestri ishte në Katedrën e Anglishtes. Qëndrova 8 muaj, mundesha të qëndroj më gjatë, por më kaploi nostalgjia për shtëpi dhe diell. Përshtypja e parë ishte më e rëndësishme, ndërsa Poznan më priti me temperatura mjaftueshëm më të ulëta nga tonat, arkitekturë që

më e kisha të njohur nga Gjermania dhe njerëz edhe të ftohtë edhe të ngrohtë nga temperamenti, përzierje e sllavëve dhe europianëve-perëndimor. Klima ishte shoku më i madh dhe më mungonte ndonjëherë të bisedoj në maqedonisht. Nga ana tjetër, ajo më ndihmoi ta përmirësoj anglishtën me pjesëmarrësit tjerë të shkëmbimit, por edhe të mësoj diqka polonisht. Polonishtja ishte super, edhe pse ishte më e vështirë për të tjerët nga gjuhët të cilat nuk janë nga grupa sllave. Edhe rasat, normal. Kishim një miqësi të mirë, edhe pse polakët n g a

Shpesh udhëtova nëpër Poloni, gati secilën fundjavë deri te qytetet tjera dhe asnjëherë nuk paramendova se Polonia është aq e madhe

Poznan nuk ishin aq të shoqërueshëm si ato të pjesës lindore. Shpesh dilnim në DQ club, ishte i zgjedhur në 10 klubet më të mira në Europë për vitin 2013. Edhe pse nuk ishte diqka i veçantë. Më shumë na pëlqente latino klubi. Dhe normalisht gati çdo natë ishim të dehur, të përgatitur në shtëpinë e studentëve, dhe më pas ku mund të arrihet, nëpër rrugë, klube… Dubrowka, Warka, Zywe… Në Poloni edhe ata të cilët asnjëherë nuk kanë pirë fillojnë të pinë. Ashtu është atmosfera. Shpesh udhëtova nëpër Poloni, gati secilën fundjavë deri te qytetet tjera dhe asnjëherë nuk paramendova se Polonia është aq e madhe. Më shumë jam kënaq në Baltik, në Gdanjsk, Gdinja dhe Sopot. Varshava është mirë, më pëlqen paraqitja urbane e qytetit, për shoping është ëmbëlsi. Pjesa e vjetër nuk është e veçantë, Rynek Gloëny është më i bukur dhe më i vjetër në Krakov. Dhe kuptova se Poznanët me Varshavjanët nuk qëndrojnë aq mirë. Kultura e përgjithshme është në nivel shumë më të lartë. Asnjëherë nuk u humba, sepse çdoherë këdo që do pyesja ku gjendet diçka, çdoherë ndante kohë për të më shpjeguar, bile edhe niseshte me mua deri tek vendi. Në fillim më vinte çudi kur dikush më hapte derën, më jepte përparësi, diheshte kush kur hyn dhe kush kur del nga autobusi… Për polaket nuk komentoj, shikuat pjesë në Eurovizion… Dhe kështu përzier ua paraqita përshtypjet dhe më kaplon nostalgjia më…

Ivan Milosevski

travel

BELGRADE AT 5 AM If I ask the question: „who has ever been in Belgrade?” probably I will hear many voices. I have been as well, several times, but never at 5 on the morning. Until my last visit of it.

t is truly fascinating to observe how a city wakes up. I am wondering if each city has the same schedule or pictures differ a bit, and that issue really makes me conduct more researches. Let me share my impressions from Belgradian morning order. First of all, there is a big emptiness…First sun’s rays touch the buildings on Knez Mihailov street, which makes them look even more impressive than usually. Then, there is me – a tourist, lost in time, catching morning sunshine’s warmness, the victim of bus timetable. I am surrounded by sounds. They come from the night parties that have still not ended! There are some young people contemplating to go home or start the day immediately, wearing party outfit. 5:30, party guys slowly mix with elderly people, awaken by their dogs that need to be walked. Those without dogs wear sporty clothes – morning jogging in Kalamegdan wakes up better than the best quality espresso.

Kalamegdan, almost 6 am, two guards, me, old man with his dog and mountains of garbage. It seems that the Victor threw a big party that night! Can you imagine? And he is so static every day, guarding whole city from his plinth. Music from the boats on Sava is so loud! It is hard to believe that someone still has power to dance. Lindens smell so tempting, like nowhere else, I want to stay but it starts to be crowded. Young parents with their babies appear and they give disrespectful looks to party guys racing around the fountain. 6:30 The workers time. Owners and employees prepare cafeterias, first tourists appear on the street. Meanwhile someone tries to collect some money for morning coffee and cigarette: U svetu postoji jedno carstvo u njemu caruje drugarstvo (There is one empire in the world, where the friendship rules) The orthodox priest has just finished his morning prayers and now

is rushing in the direction only he knows. 7 am, shopping time has started. Two kinds of them can be distinguished: beer for morning hangover and breakfast products. Na na na..Srce od meda, kocka od leda dve plave pertle, i Ti (Heart made of honey, cube of ice, two blue shoestrings and you…) Voice continues. It sounds even better than original version and put me into a good mood. There are more and more dogs walking their owners. Both, they give impression to know other passersby. Belgrade is awake, fresh and ready to start a new day. Devojko mala, pesmo moga grada Tvoje ću usne večno da ljubim ja. (Little girl, song of my city, I will forever kiss your lips.) I can’t resist paying the singer for her efforts. Good morning Belgrade!

by Paulina Drzal

БЕЛГРАД ВО 5 ЧАСОТ ИЗУТРИНА Паулина Дрзал

Ако прашам: „Кој бил некогаш во Белград ?“, најверојатно ќе слушнам многу гласови. Исто така и јас бев неколку пати, но никогаш во 5 часот изутрина. Сé до мојата последна посета.

авистина е фасцинантно да набљудуваш како градот се буди. Се прашувам дали секој град го има истиот распоред на слики кои малку се разликуваат, и таа работа навистина прави да вршам повеќе истражувања. Дозволете да ги споделам впечатоците од распоредот на утрото во Белград. Најпрвин, има голема празнина... Првите сончеви зраци ги допираат зградите на улицата Књез Михајлова, правејќи да изгледаат поимпресивни од вообичаено. Потоа, ме има мене – турист, изгубен во времето, земајќи утринска сончева топлина, жртва на возниот ред на автобусите. Опкружен сум со звуци. Тие доаѓаат од ноќните

забави кои сé уште не завршиле! Има некои млади луѓе кои размилуваат да си одат дома или веднаш да го започнат денот со облека за забава. 05:30, дечките од забавите полека се мешаат со постарите луѓе кои нивните кучиња ги разбудиле за да ги прошетаат. Оние без кучиња носат спортска облека – утринско трчање на Калемегдан ве буди подобро од било кое најквалитетно еспресо. Калемегдан, речиси 6 часот, двајца домари, јас, стар човек со неговото куче и планина од ѓубре. Изгледа дека Виктор навистина се забавувал таа вечер! Можете да замислите? И тој е толку статичен секој ден, чувајќи го целиот град од неговото подножје. Музика

од бродовите на Сава е толку гласна! Навистина е тешко да веруваш дека некој сé уште има сила да танцува. Липите мирисаат толку искушувачки, како на ниедно друго место, сакам да останам но започнува да е гужва. Млади родители со нивните бебиња се појавуваат и непочитувајќи ги гледаат дечките од забавите кои се тркаат околу фонтаната. 06:30 Времето на работниците. Сопствениците и вработените ги подготвуваат кафетериите, првите туристи се појавуваат на улицата. Во меѓувреме некој се обидува да собере пари за утринско кафе и цигари : U svetu postoji jedno carstvo u njemu caruje drugarstvo (Во светот постои едно царство каде владее другарство) Православниот свештеник само што ја заврши неговата утринска молитва и сега брза во насока која само тој ја знае. 7 часот изутрина, времето за пазарење започна. Се истакнуваат две работи: пиво за утрински мамурлак и продукти за доручек.

Na na na..Srce od meda, kocka od leda dve plave pertle, i Ti (Срце од мед, коцка од лед, две сини врвки и ти.) Гласот продолжува, Звучи дури и подобро од оригиналната верзија и прави да се расположам. Има сé повеќе и повеќе кучиња што нивните сопственици ги шетаат. И двајцата даваат впечаток дека ги знаат другите покрај кои поминуваат. Белград се разбуди, свеж и спремен да започне нов ден. Devojko mala,pesmo moga grada Tvoje ću usne večno da ljubim ja. (Мала девојко, песната на мојот град, засекогаш би ги бакнувал твоите усни.) Не можам да одолеам да не му платам на пејачот за неговиот труд, Добро утро Белград !

BEOGRADI NË ORËN 5 NË MËNGJES Nëse pyes: “Kush ka qenë ndonjëherë në Beograd?”, me siguri do të dëgjoj shumë zëra. Edhe unë kam qenë disa herë, por asnjëherë në orën 5 të mëngjesit. Deri në vizitën time të fundit. nga Paulina Drzal

ërtetë është magjepse të vëzhgosh si zgjohet qyteti. Pyes veten a thua secili qytet ka renditjen e njëjtë të fotografive që shumë pak dallohen, dhe ajo punë vërtetë bën që të kryej më shumë hulumtime. Më lejoni ti shpërndaj përshtypjet e renditjes së mëngjesit të Beogradit. Së pari, ka shumë zbrazëti… Rrezet e para të diellit prekin ndërtesat e rrugës Knjez Mihajllova, duke i bërë të duken më mbresëlënëse se zakonisht. Pastaj, më ka mua – turist, i humbur në kohën, duke marrë ngrohtësi diellore të mëngjesit, viktimë e rendit të udhëtimit të autobusëve. I rrethuar jam me tinguj. Ato vijnë nga zbavitjet e natës të cilat ende nuk kanë mbaruar! Ka disa të rinjë të cilët mendojnë të shkojnë në shtëpi apo menjëherë ta fillojnë ditën me veshjen e zbavitjes. 5:30, djemtë nga zbavitjet ngadalë përzihen me njerëzit më të vjetër të cilët i kanë zgjuar qentë e tyre për ti shëtitur. Ata pa qen mbajnë veshje sportive – vrapim mëngjesi në Kalemegdan ju zgjon më mirë sesa cilado qoftë espreso më kualitative. Kalemegdan, pothuajse ora 6, dy kujdestarë, unë, plaku me qenin e tij dhe mal mbeturinash. Duket se Viktori vërtetë është zbavitur atë natë! Mund ta paramendoni ? Edhe ai është aq statik çdo ditë, duke ruajtur tërë qytetin nga

baza e saj. Muzika nga anijet e Savës është aq e zëshme! Vërtetë është vështirë të besosh se dikush ende ka forcë të vallëzojë. Aroma e blirit është aq joshëse si në asnjë vend tjetër, dua të qëndroj mirëpo filloi të bëhet rrëmuje. Prindërit e rinj shfaqen me foshnjat e tyre dhe pa rrespekt i shohin djemtë nga zbavitjet të cilët garojnë rreth shatërvanit. 06:30 koha e punëtorëve. Pronarët dhe të punësuarit i pregadisin kafenetë, turistët e parë paraqiten në rrugë. Në ndërkohë dikush mundohet të mbledh para për kafen e mëngjesit dhe cigare: U svetu postoji jedno carstvo u njemu caruje drugarstvo (Në botë ekziston një mbretëri, ku sundon miqësia.) Prifti ortodoks sapo mbaroi lutjen e tij të mëngjesit dhe tani shpejton në drejtimin që vetëm ai e di. Ora 7 në mëngjes, koha e pazarllëkut filloi. Ceken dy gjëra: birrë për kokëdhembje mëngjesi dhe produkte për mëngjes. Na na na..Srce od meda, kocka od leda dve plave pertle, i Ti (Na na na… Zemër nga mjalti, kub nga akulli, dy kabllo të kaltra dhe ti) Zëri vazhdon, Tingëllon edhe më mirë se version original dhe bën të disponohem. Ka gjithnjë më shumë dhe më shumë qen të cilët pronarët e vet i shëtisin. Të dytë japin përshtypjen se i dijnë të tjerët përreth të cilëve kalojnë. Beogradi u zgjua, i freskët dhe gati të fillojë ditë të re. Devojko mala,pesmo moga grada.Tvoje ću usne večno da ljubim ja. (Vajzë e vogël, kënga e qytetit tim, përgjithmonë do i puthja buzët tua.) Nuk mund të rezistoj pa paguar këngëtarin për mundin e tij, Mirëmëngjesi Beograd!

opinion

THE SUMMER SKOPJE GUIDE at Sektor club, it’s Don’t 1. Partying expensive, overvalued and the

music sucks. 2. Go drunk in Vodno to see the sunrise after 7 a.m because in Skopje, the sun is already high at this hour. Moreover, it’s quite sure that you are going to fell asleep and burn your brain. 3. « According to the law » smoke weeds outside, lying down in the grass. We know, it›s a bad news. 4. Wear a fluorescent yellow miniskirt and platform shoes, even if you are a boy. It’s too much and really ugly. 5. Go to the banks of Vardar river for running or stretching. Take a break, you have enough muscles, dedicate your time to improve your brain abilities. 6. Walk into streets without shirts, Skopje is not the beach, come on! 7. Complain about the warm weather, because if you follow the next to-do advice you are not going to work anymore. 8. Let Roma kids swimming in the Vardar river. 9. Wear jeans or any type of trousers. Maybe, security guys from Sektor club will let you go inside but if you followed our advices until now, you don’t need to go there. 10. Take a shower before playing football with Matthias (a famous French volunteer) in the city park. 11. Be indifferent when Roma kids come to ask you for money in the city park. 12. Take the bus when it’s free for pensioners. You should fight for finding enough space just to stand in the bus.

We have prepared for you a to-do-list and a don’t-do-list to enjoy as much as possible your summer in Skopje. Follow our advices and you can be sure that you are going to spend a wonderful summer time.

1. Partying at New Age bar, free entrance and if you are brave enough to stay until the close you might experiment hippy products. 2. Go in Vodno to see the sunrise but be sure that it’s before 4 a.m when you start to climb the hill. 3. Enjoy a spliff, but only at home, listening reggae music. 4. Wear transparent clothes, it’ll be more effective if you would like to show your body. 5. Go to the banks of Vardar river to drink a large Tuborg beer, seating on a bench and talking with your roommate. Like that, you will improve your brain abilities. 6. Wear your t-shirt as an old Macedonian guy use to. Raise your t-shirt under your arms and give some fresh air to your belly, old-fashioned style. 7. Reschedule all your work to tomorrow, it’s too warm to keep working. 8. Drive them to Matka, much more healthy and pleasant place to enjoy swimming. 9. Wear swimming suit only and go to Teferik to enjoy the swimming-pool of a little peaceful restaurant. 10. Follow Matthias’ technique to take a shower using a fountain after have played football in the city park with him. 11. Organize a football match with them, giving them a little bit of your time worth much more than money. 12. Go to the office through the shortcut and don’t forget to say hello to Lucky, the dog which manages the place. by Maxime Gallasse and Paul Angles

UDHËHEQËSI VEROR I SHKUPIT nga Maxime Gallasse dhe Paul Angles Shkoni në MUND TË 1. barin New Age, hyrja

është pa pagesë dhe nëse jeni të guximshëm për të qëndruar deri në fund, mund të eksperimentoni me prodhime hipi. 2. Shkoni në Vodno për ta parë lindjen e diellit por sigurohuni të jetë ora 4 në mëngjes kur të filloni të ngjiteni. 3. Kënaquni duke pirë bar, por vetëm në shtëpi, duke dëgjuar muzikë rege. 4. Vishni rrobe të tejdukshme, do të jetë më efektive nëse dëshironi ta shfaqni trupin. 5. Vishni bluzën me mëngë të shkurtra siç e vishte një maqedonas i vjetër. Ngrini bluzën deri ndër krahë dhe jepni pak ajr të pastër barkut, më stil të modës së vjetër. 6. Shkoni në brigjet e Vardarit për të pirë një birrë të madhe Tuborg, të ulur në një bankë dhe duke biseduar me cimerin tuaj. Kështu do t’i përmirësoni aftësitë mendore. 7. Shtyni tërë punën tuaj për nesër, është tepër nxehtë për të punuar. 8. Çojini në Matkë, është një vend shumë më i shëndetshëm dhe më i këndshëm për të notuar. 9. Vishni bikini dhe shkoni në Teferik për t’u kënaqur në pishinën e një restoranti të vogël e të qetë. 10. Ndiqni teknikën e Matthiasit për të bërë dush duke përdorur një shadërvan pasi që keni luajtur futboll me të. 11. Organizoni një lojë futbolli me ta, duke iu dhuruar kohën tuaj e cila vlen shumë më tepër se paratë. 12. Shkoni në zyrë duke përdorur shkurtesën dhe mos harroni ta përshëndesni Lucky-n, qeni i cili e menaxhon vendin.

Nëse pyes: “Kush ka qenë ndonjëherë në Beograd?”, me siguri do të dëgjoj shumë zëra. Edhe unë kam qenë disa herë, por asnjëherë në orën 5 të mëngjesit. Deri në vizitën time të fundit.

MOS

1. Shkoni në klubin Sektor, është i shtrenjtë, i mbivlerësuar dhe muzika është e keqe. 2. Shkoni të dehur në Vodno për ta parë lindjen e diellit pas orës 7 paradite sepse atëherë dielli është veçse lart në qiell. Poashtu, është gjë e sigurtë që do t’ju zë gjumi dhe do ta digjni kokën. 3. Sipas ligjit, pirja e barit bëhet jashtë, të shtrirë në bar. E dimë që këto janë lajme të këqia. 4. Vishni minifund fluoreshent të verdhë dhe taka me platformë, edhe nëse jeni djalë. Është e tepruar dhe shumë e shpifur. 5. Luani me fatin nëpër kazino, asnjëherë nuk do të fitoni para kundër makinave. 6. Shkoni në brigjet e Vardarit për të vrapuar. Bëni një pauzë, keni mjaft muskuj, përkushtojeni kohën për t’i përmirësuar aftësitë mendore. 7. U ankoni për vapën, sepse nëse e ndiqni listën e ardhshme me detyra nuk do të punoni më. 8. Lejoni fëmijët rom të notojnë në lumin Vardar. 9. Vishni xhinse ose lloj tjetër të pantollonave. Ndoshta truprojat e klubit Sektor do t’ju lënë brenda, por, nëse i keni ndjekur këshillat tona deri më tani, nuk duhet të shkoni atje. 10. Bëni dush para se të luani futboll me Matthiasin (vullnetar i njohur francez) në parkun e qytetit. 11. U bëni indiferent kur fëmijët rom ju kërkojnë para në parkun e qytetit. 12. Hypni në autobus kur është dita për penzionerë (e kanë pa pagesë). Do të duhet të luftoni vetëm për të gjetur vend për të qëndruar në autobus.