Landbouw en Water
Agrarische Nieuwsbrief 2015, nummer 3
Waterschap bemoeit zich met minder sloten Waterschap Vechtstromen gaat zich concentreren op de sloten, beken en vaarten die écht van belang zijn voor de waterafvoer. De verantwoordelijkheid voor kleinere waterlopen gaat terug naar aanliggende grondeigenaren.
Belangrijk voor waterafvoer
Schaalvergroting heeft de afgelopen jaren geleid tot grotere bedrijven en grotere percelen, maar ook tot grotere waterschappen. Tegelijkertijd concentreren overheden zich op hun kerntaken. Volgens DBlid Ria Broeze heeft deze ontwikkeling ook consequenties voor Ria Broeze Waterschap Vechtstromen. ‘We willen doelmatig opereren en houden daarom zaken kritisch tegen het licht. Zo hebben we ons de vraag gesteld: welke sloten, beken en vaarten zijn nu écht belangrijk voor ons watersysteem? We willen ons concentreren op de wateren die er toe doen. Die willen we onderhouden, daar erkennen wij onze onderhoudsverantwoordelijkheid. Kleine sloten met alleen een lokaal belang laten we over aan de aanliggende grondeigenaren en -gebruikers. Ook stoppen we met de jaarlijkse schouw.
En omdat we minder waterlopen in onderhoud hebben en de schouw afschaffen, besparen we kosten.’
Minder regels en overheidsbemoeienis
Projectleider Stef Fortkamp heeft het er maar druk mee. ’We hebben al onze waterlopen geïnventariseerd. In totaal zo’n 4.800 kilometer. We denken dat ongeveer 700 kilometer van de legger gaat, waarvan het grootste deel schouwwaterlopen betreft. Voor een deel heeft dat gevolgen voor wie het onderhoud doet. Zo houden we een kernbestand over van zo’n 4.000 kilometer water.’ Voor eigenaren zoals agrariërs, die sloten zelf moeten onderhouden, betekent dit dat het onderhoud in het totaal van de bedrijfsvoering kan plaatsvinden. Geen werk meer aan de waterkant als er nog mais op de akker staat of er wordt ingezaaid. Voor sloten die niet meer op de legger staan, hoeft de agrariër geen vergunning meer aan te vragen als hij bijvoorbeeld een duiker wil plaatsen. Ook kan de sloot, indien gewenst, eventueel verlegd worden om een betere verkaveling te krijgen. Lees verder op de volgende pagina >
Samenspraak
Het nieuwe beleid wordt volgens Stef Fortkamp zorgvuldig ontwikkeld in samenspraak met belanghebbenden. ‘Zo hebben we eerst twee proefgebieden bij SleenOosterhesselen en Manderveen-Langeveen doorgerekend en in kaart gebracht. We willen onze ideeën toelichten en bespreken tijdens inloopavonden. Aan de hand van de reacties formuleren we dan ons definitieve beleid. Voor de rest van ons beheergebied wordt dit later ingevuld.’ Ria Broeze vult aan: ‘De grote lijn is helder: we varen op het belang van het watersysteem. We gaan toe naar een
eenduidig en uniform beleid en naar gelijke behandeling van alle aanliggende eigenaren.’ De inloopbijeenkomsten vinden plaats op dinsdag 24 maart bij regiokantoor/rioolwaterzuivering Sleen, Zetelveenweg 5 te Sleen en op donderdag 26 maart bij restaurant Waaijer, Hardenbergweg 275 te Langeveen.
Meer informatie: www.vechtstromen.nl/onderhoud
DAW: samen werken aan landbouwwater Voldoende en schoon water is belangrijk voor de agrarische bedrijfsontwikkeling, vooral met het oog op productieverbetering met meer opbrengst en minder belasting van de omgeving. Omdat ook de landbouw te maken krijgt met de klimaatsverandering is LTO Noord samen met Vechtstromen gestart met het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Landbouw neemt voortouw De opzet van dit plan is dat de landbouw vaker zelf het voortouw neemt bij de ontwikkeling en uitvoering van watermaatregelen. Maatregelen op het eigen erf en land, maar ook maatregelen gekoppeld aan de watergangen van het waterschap. Voor deze landbouwprojecten is de komende jaren Europese subsidie beschikbaar. Ook de provincies en de waterschappen betalen hieraan mee. Bestuurslid van LTO Noord Gerald Aveskamp vertelt: ‘We hebben de provincie en de waterschappen Vechtstromen, Reest & Wieden en Groot Salland opgezocht en samen hebben we de Bestuurscommissie Deltaplan Agrarisch Waterbeheer opgezet. Als voorzitter van deze commissie ervaar ik hoe belangrijk het is dat de sector zelf het initiatief neemt. Natuurlijk vanuit het eigen landbouwbelang, maar ook met een open oog voor het belang van het waterschap. Omgekeerd verwachten we dat het waterschap meedenkt, als het om de ontwikkelmogelijkheden van de agrarische bedrijven gaat.’
De kracht van goed waterbeheer zit hem in de gemeenschappelijkheid. ‘Door de probleemstelling te verbreden vanuit de waterschapsbelangen naar de agrarische bedrijven maak je waterbeheer tot gezamenlijk probleem met gezamenlijke kansen en oplossingen. We proberen om gebiedsgewijs, dus in clusters van agrarische bedrijven, projecten te ontwikkelen waarvan iedereen beter wordt. In ieder van de drie waterschappen willen we twee projecten starten.’ Waterschap Vechtstromen heeft ervaring opgedaan met landbouwwatermaatregelen in het proefproject Landbouw op Peil. Daarbij ging het bijvoorbeeld om verbetering van de bodemstructuur, egalisering van percelen, aangepaste drainage en het plaatsen van een stuwtje om water vast te houden. Vanwege de positieve resultaten heeft het waterschap een aparte medewerker, Bram Kuiper, aangewezen om samen met LTO Noord ideeën vanuit de landbouw concreet op te pakken.
Jan Reimer, deelnemer aan Landbouw Op Peil. Fotograaf: Bas Worm.
Meer informatie: http://agrarischwaterbeheer.nl
Goed voorbeeld doet volgen Voor de meeste agrarische ondernemers leeft het DAW nog niet. Informatie over uitgevoerde voorbeeldprojecten kan daarin verandering brengen. De DAW Bestuurscommissie heeft begin februari het gebiedsproject Salland Waterproof in Heino bezocht. Geert Smits, lid van de bestuurscommissie: ‘We hebben daar interessante oplossingen gezien. Bijvoorbeeld de schouwpaden die de agrariërs zelf beheren. Ze moeten dan wel een spaakbemester gebruiken en mogen geen korrelmest inzetten, omdat dit kan uitwaaien. Ook peilbeheer op bedrijfsniveau sprak me aan. De agrariër gaat verdroging tegen door water langer vast te houden. Op sommige percelen wordt daarbij drainage ingezet. In Salland heb ik enthousiaste agrariërs gesproken. Ze werken in hun gebied goed samen.’ Waterbeheer van onderop, binnen de kaders van de wet- en regelgeving uiteraard, zo kan het ook. Aveskamp besluit: ‘Projecten als Landbouw op Peil en Salland Waterproof creëren een vliegwiel. Initiatief en regie vanuit de landbouw schept vertrouwen. En de relatie met het waterschap wordt steeds beter omdat we elkaar steeds beter Gerald Aveskamp, begrijpen.’ LTO Noord
Nieuw: Landelijk meetnet gewasbeschermingsmiddelen Met het ‘Landelijk meetnet gewasbeschermingsmiddelen’ kunnen waterschappen beter vaststellen waar normoverschrijdingen vandaan komen. Het meetnet biedt informatie over welke middelen uit welke teelten in het water worden aangetroffen. Relatie tussen metingen en teeltsoort Imidacloprid, linuron en metazachloor vormen de top drie van boosdoeners. Dat blijkt uit metingen die waterschap Vechtstromen de afgelopen vier jaren heeft verricht op elf meetpunten. Senior beleidsadviseur watersysteem Anke Durand vertelt: ‘In totaal hebben we meer dan dertig normoverschrijdingen waargenomen. Dat is teveel, zo halen we onze doelen op het gebied van de kwaliteit van het oppervlaktewater niet. Daarom willen we de overschrijdingen verder terug brengen. Om de overschrijdingen verder terug te brengen, hebben we betere informatie nodig. Deze informatie komt straks uit het Landelijk meetnet gewasbeschermingsmiddelen land- en tuinbouw, dat als maatregel is opgelegd door de Rijksoverheid vanuit de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming.´
Problemen gericht aanpakken Met het landelijk meetnet is het mogelijk om nauwkeurige en betrouwbare analyses te maken. En dus om gerichte maatregelen te nemen. Adviseur watersysteem Alberta Groteboer licht toe: ‘In ons werkgebied zijn vier meetpunten: drie voor de teeltsoort gras en maïs en één voor boomteelt. Het landelijk meetnet omvat minimaal acht meetpunten per teeltsoort. Op basis van de landelijke analyses pakken we voortaan de problemen gerichter aan. Zowel preventief in de vorm van voorlichting en advies als in de handhaving.’ Het nieuwe landelijk meetnet levert veel bouwstenen om de landelijke voorschriften voor toepassing van gewasbeschermingsmiddelen te evalueren en bij te stellen. ‘We weten straks beter welke middelen voor welke teelten leiden tot normoverschrijdingen.’
Dit meetnet garandeert dat op dezelfde plekken en tijdstippen met dezelfde criteria wordt gemeten. ‘De gegevens komen in een landelijk databestand, waarmee nauwkeurige analyses mogelijk zijn. Zo kunnen we relaties leggen tussen bepaalde stoffen en teeltsoorten.’ Het meetnet werkt op basis van een landelijke ‘vlekkenkaart’ waarop verschillende grond- en teeltsoorten staan. Voor iedere teeltsoort vinden metingen plaats.
Niet alleen waterschappen hebben belang bij schoon oppervlaktewater en dus nauwkeurige informatie over emissies. Ook de leveranciers van gewasbeschermingsmiddelen willen niets liever dan dat we de waterkwaliteitsdoelen halen, omdat anders hun licenties in gevaar komen. En de agrariërs? ‘Die zijn gebaat bij een gezonde bedrijfsvoering op gezonde gronden, omgeven door schoon water. Met minder emissies voorkomen zij strengere eisen en maatregelen of zelfs verboden….’ Meer informatie: www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl en www.vechtstromen.nl
Punten halen voor spuitlicentie
Bijeenkomst over toepassen van gewasbeschermingsmiddelen Regelmatig volgen agrariërs een themabijeenkomst om de benodigde punten te halen voor de spuitlicentie. In Coevorden was in maart een groep agrariërs te gast in het waterschapshuis. Kleine beetjes, grote gevolgen ‘Ik ben aangenaam verrast door een interessant verhaal dat helemaal past in de praktijk.’ Zo luidt het commentaar van één van de aanwezigen bij de voorlichtingsbijeenkomst in Coevorden over verstandig omgaan met gewasbeschermingsmiddelen. De bijeenkomst was één van de vier avonden met als thema “Kleine beetjes, grote gevolgen”, die waterschap Vechtstromen organiseerde. De agrariërs hoorden een boeiend verhaal aan én kregen één van de vijf punten die ze iedere vijf jaar moeten halen voor hun “spuitlicentie”.
Gewasbeschermingsmiddelen bedreigen nog steeds de kwaliteit van ons oppervlaktewater. Hoe gering de hoeveelheden ook zijn, de gevolgen zijn enorm. ‘De extra kosten om de resten van gewasbeschermingsmiddelen en geneesmiddelen in de rioolwaterzuiveringsinstallaties te verwijderen bedragen in ons land maar liefst 800 miljoen euro per jaar’, betoogde inleider Erno Bouma van Agrometeorologisch Adviesbureau.
Lees verder op de volgende pagina >
Techniek én gedrag Bouma schetste een aantal mogelijkheden op het gebied van spuittechnieken, spuitdoppen en maatregelen op het erf. De mogelijkheden variëren van ander gedrag, dat niets kost, tot bescheiden investeringen. ‘Het probleem is groot en maatregelen kosten geld. Je kunt afwachten totdat je wordt gedwongen, maar ook het heft in eigen handen nemen. Dat is wel zo aangenaam, omdat je dan vrijer bent en bovendien laat zien dat schoon water jou menens is.’ Schoon water, dat kan alleen met schoon werken. Gastheer Roel van der Veen, lid van het Dagelijks Bestuur van waterschap Vechtstromen sloot de avond daarom af met de opmerking ‘Aan de technische mogelijkheden zal het niet liggen; het komt aan op menselijk handelen. Dus, agrariërs, gedraag je!’ Een langere versie van dit interview is na te lezen op www.vechtstromen.nl
Themabijeenkomst in Coevorden.
‘Interessant, die bijeenkomsten. Je hoort er altijd wel weer wat.’ Kijk ook op www.toolboxwater.nl voor de Toolbox Emissiebestrijding. Kijk op www.nbaws.nl voor handige apps.
Meer agrarische bedrijfscontroles
De agrarische bedrijfscontroles, door medewerkers van het team Toezicht en Handhaven van waterschap Vechtstromen, worden geïntensiveerd. De nadruk van de controles komt te liggen op het voorkomen van emissies van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater. Reden hiervoor is dat er geen afname is van werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater in ons werkgebied. Door erfafspoeling en het niet juist toepassen van gewasbeschermingsmiddelen vindt een directe lozing van werkzame stoffen in het oppervlaktewater plaats. Maar er worden ook werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen uit onder andere maïs, aardappelen en boomteelt aangetroffen in onze (stedelijke) waterstromen. Deze middelen komen mogelijk via de riolering en de rioolwaterzuiveringen in het oppervlaktewater terecht.
Het team Toezicht en Handhaven heeft de volgende speerpunten: • In het groeiseizoen worden door veldcontroles en heterdaadcontroles toegezien op het juiste gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Deze controles worden ook ’s avonds en in het weekend uitgevoerd. • Bij loonwerkers en akkerbouwers worden wasplaatsen bemonsterd op aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen. • Bij de bollentelers ligt de focus op het bollenspoelproces en erfafspoeling van gewasbeschermingsmiddelen. • Ook de middelenkasten worden aan een inspectie onderworpen. In de veehouderij controleren de handhavers op erfafspoeling: in het bijzonder vanuit de kuilvoeropslag en de mate waarin perssappen en percolaat in het oppervlaktewater terecht kunnen komen. Meer informatie staat op onze website: www.vechtstromen.nl onder Landbouw en water
Aan-/afmelden voor deze nieuwsbrief of een adreswijziging doorgeven? Dat kan via de website www.vechtstromen.nl/landbouw.
Colofon Uitgave: waterschap Vechtstromen Oplage: 7.000 stuks Maart 2015
Bezoekadressen: Almelo, Kooikersweg 1 Coevorden, Burgemeester Feithsingel 2
T 088 220 3333 M info@vechtstromen.nl W www.vechtstromen.nl
vechtstromen.nl