De herstelde Regge
waterberging in een natuurrijk gebied
Sinds 2000 werkt waterschap Vechtstromen, samen met andere partijen aan de Reggeherstelprojecten. Van de bron bij Diepenheim tot de uitstroom in de Vecht bij Ommen was de Regge in de vorige eeuw voor het grootste deel gekanaliseerd en tot een snel waterafvoertraject geworden. Daardoor was de veerkracht van de rivier sterk teruggelopen. Het natuurlijke karakter was nagenoeg verdwenen en aan de Regge viel niets meer te beleven. Maar na inmiddels 15 herstelprojecten heeft de laaglandrivier zijn natuurlijke dynamiek voor een belangrijk deel terug en dient onder meer als waterberging en ecologische verbindingszone. Voor omwonenden, natuurliefhebbers en toeristen is de Regge weer een aantrekkelijke rivier geworden. En we zijn er nog niet. De laatste projecten wachten nog even op uitvoering.
Maar dieren en planten kunnen zich inmiddels al wel langs de weer breed meanderende rivier van het ene natuurgebied naar het andere verplaatsen. Boeren gebruiken de omliggende gronden om hun vee te laten grazen. Er worden plannen ontwikkeld om wonen aan het water mogelijk te maken. En met name ook in stedelijk gebied gaan we de waterbeleving verder versterken.
Intensieve samenwerking Dat ging en gaat allemaal niet vanzelf. Om ruimte te maken voor water moest met tal van partijen worden overlegd. Bedrijven moesten worden verplaatst. Op een creatieve manier hebben we gebruiksfuncties van gebieden uitgeruild of gecombineerd. En de uiteindelijke uitvoering kost steeds veel geld, waaraan gelukkig behalve het waterschap ook verschillende andere subsidieverlenende instanties bijdragen. Hieronder belichten we een aantal projecten die de verschillende kwaliteiten van de rivier en manieren van werken van de uiteenlopende Reggeherstelprojecten illustreren.
Stedelijke (boven) Regge door Goor In de stedelijke bebouwing van Goor was de Regge verworden tot een sloot achter schuttingen en soms zelfs ondergronds verdwenen. Waterschap, gemeente en bewoners sloegen de handen ineen en richtten ruim twee kilometer beek opnieuw in, midden tussen de bebouwing. De Regge is daar niet alleen weer zichtbaar geworden, maar heeft ook de ruimte gekregen met glooiende oevers waar dieren en planten zich kunnen ontwikkelen. Op een speeleiland in het water kunnen kinderen zich uitleven. In tuinen langs de Regge zijn vlonders geplaatst, zodat bewoners van de Regge kunnen genieten. En is de ijsbaan van Goor ingericht als wateropvanggebied. Bovendien is de waterkwaliteit belangrijk verbeterd. Dit alles gebeurde in nauwe samenspraak met bewoners die voor ieder deeltraject meedachten, meepraatten en meeschetsten.
Beleefbare (midden) Regge bij Hellendoorn Reggeherstelprojecten Hoogwaterkering Vecht Onderland Landinrichting Dalmsholte Kiekebelt Nieuwe brug Archem-Eerde Archemermaten Velderberg Rhaan Marsdijk Oost/Tatums Koemaste Katenhorst Kalvenhaar De Kollen (voorheen Groene Mal) Veldkamp Landinrichting Rijssen Exoo Landinrichting Enter Boven Regge Elsenerbroek Boven Regge door Goor De Meene Boven Regge Hazendam Retentie Diepenheim Reggeherstel Wilgemansweg Landgoederen Diepenheim
In de gebieden Katenhorst en Marsdijk Oost ten noordwesten van Hellendoorn heeft de Regge haar oorspronkelijke vrij meanderende karakter weer helemaal teruggekregen. Overheden, grondeigenaren en terreinbeheerders hebben gronden uitgeruild en we hebben nieuwe gronden aangekocht. Zo konden we een natuurlijk rivierdal inrichten waarbinnen de lengte van de rivier meer dan verdubbelde. Grote delen zijn via wandel- en fietspaden toegankelijk gemaakt. Boeren hebben veelal hun bedrijf kunnen versterken op gunstiger en hoger gelegen gronden die ter beschikking zijn gesteld. Bijzonder kansrijk is de combinatie van nieuwe natte natuur in de ecologische hoofdstructuur met de toeristische waterbeleving via kano of fluisterboot. Het Reggedal kenmerkt zich in dit gedeelte nu door een unieke stapeling van functies. Natuur, waterberging, agrarische gebruik en recreatieve initiatieven gaan hand in hand.
Dynamische (beneden) Regge tussen Archem en Eerde Tussen de landgoederen Archem en Eerde heeft de Regge lange tijd opgesloten gezeten tussen hoge opgeworpen dijken. Aan de andere kant van de dijk hadden agrariërs hun bedrijf. In goede samenwerking met eigenaren en pachters zijn grote stukken van die landbouwgronden vrijgemaakt voor een natuurlijke inrichting van de rivier en voor waterberging. Daarna hebben we de dijken afgegraven en de vrijkomende grond gebruikt om de gekanaliseerde gedeelten te dempen en het stroomprofiel van de ‘nieuwe oude’ rivier veel ondieper en breder te maken. Door dit nieuwe stroomprofiel onttrekt de Regge in droge perioden veel minder water aan de omgeving waardoor verdroging wordt tegengegaan. In natte perioden krijgt de rivier de ruimte en stroomt het hele Reggedal hier vol waardoor een ware binnenzee ontstaat. Natuurlijke rivierprocessen krijgen in dit gebied nieuwe kansen. In hoge buitenbochten kalft de oever af en in lage binnenbochten zet zich juist weer zand af. De rivier bepaalt haar eigen wisselende loop en een door afkalving omgevallen boom mag gewoon blijven liggen. Hierdoor kan dit gedeelte van de rivier met recht het meest spectaculaire en spannende deel worden genoemd. Dat natuurwaarden zich hier razendsnel ontwikkelen, hoeft geen betoog.
vechtstromen.nl