Historisch Nieuwsblad - Kerstspecial 2014

HISTORISCH

NIEUWSBLAD

MET VEEL CADEAUTIPS VOOR DE KERST EN FEESTELIJKE AANBIEDINGEN!

DECEMBER 2014 | WWW.HISTORISCHNIEUWSBLAD.NL

KERST SPECIAL VREDE

Congres Flirten voor de vrede in Wenen ➽P12 INTER-

Listig Britten foppen Duitsers in WO2 ➽P15

Pacifisme J.L. Heldring over Juliana’s rede in VS ➽P26

I BEATIUM CUMENEM ET IPSUMQUAM, IILLORECOMNIAM CUPTAQUE

ABONNEE WORDEN?

Waarom de één deze historische scheurkalender GRATIS krijgt en de ander de volle mep betaalt?

Zo krijgt u hem gratis!

1

Neem om te beginnen een halfjaar abonnement op Historisch Nieuwsblad: 5 nummers voor € 24,95

2

U krijgt de Historische Scheurkalender t.w.v. € 15,95 gratis

3

U profiteert gelijk als abonnee van vele exclusieve aanbiedingen

Zo is het u nooit eerder verteld Volg Historisch Nieuwsblad via

BESTEL NU

WOORD VOORAF COLOFON HOOFDREDACTIE: Frans Smits

EINDREDACTIE:

Marchien den Hertog

BEELDREDACTIE EN REDACTIE: Annemarie Lavèn

MEDEWERKERS:

Geertje Dekkers, Sietske van der Veen (stagiaire)

CORRECTIE:

Martijn Meijer

BRANDMANAGER:

Barbara van der Veen

MARKETINGCOÖRDINATIE:

Milou Snelleman en Iris Rietveld (stagiaire)

SALES:

Thijs van der Veen

ONTWERP EN VORMGEVING:

Twin Media BV/ Miranda van Agthoven, Marsha van Haaften, Imogen van Herwijnen, Marije van der Veen

EEN BEETJE VREDE

A

ls tijdschrift over geschiedenis ontkomt Historisch Nieuwsblad er niet aan om veel over oorlog te schrijven. Gelukkig publiceerden we ook regelmatig over vrede. Een selectie spannende, opmerkelijke en geestige verhalen vindt u in deze online Kerstspecial.

Dans en flirt met de Congresgangers in Wenen en lees hoe de Engelsen de meest ingenieuze listen inzetten om de Tweede Wereldoorlog ten einde te brengen. Leef mee met de stoere Aletta Jacobs, die midden in de Eerste Wereldoorlog afreist naar Duitsland én naar president Wilson om de vrede te bepleiten. En luister tot slot hoe de Amerikanen reageerden op Juliana’s pacifistische rede voor het Amerikaanse Congres; Jérôme Heldring was getuige.

We willen u ook verleiden tot het geven van cadeaus – aan anderen of uzelf. Het hele nummer staat vol prachtige aanbiedingen en aantrekkelijke kortingen. U kunt vanuit de pagina’s rechtstreeks doorklikken naar onze webshop.

In 2015 doet Historisch Nieuwsblad nóg meer om geschiedenis bij de lezer te brengen. We organiseren een scala aan activiteiten, van reizen naar Brazilië en de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog tot Collegedagen over de Koude Oorlog of maritieme geschiedenis, van biografieën van Jeanne d’Arc en Mussolini tot een bijzonder evenement tijdens de Maand van de Geschiedenis. U vindt alle informatie op historischnieuwsblad.nl of in onze nieuwsbrief.

We wensen u goede feestdagen en een heel gelukkig 2015.

DE REDACTIE

INHOUDSOPGAVE BOEKEN ONDER DE BOOM: DE REDACTIE TIPT

P03 VREDESVROUWEN BERTHA VON SUTTNER + ALETTA JACOBS BESTEL VOOR 18 DECEMBER,

DE DAN HEEFT U R O VO EN EK BO IS U H KERST IN

VREDE VAN MUNSTER IN BEELD

P12 BRITTEN FOPPEN DUITSERS TIJDENS WO2

P15 HISTORISCHE WINTERAGENDA

P06

P19

FEESTEN TIJDENS HET CONGRES VAN WENEN

AMERIKAANS APPLAUS VOOR JULIANA IN CONGRES

P11

P28 · HISTORISCH NIEUWSBLAD

3

KERSTCADEAUS BOEKEN VOOR ONDER DE BOOM

Wilt u zich deze donkere decemberdagen ergens in verdiepen?

Zoekt u een historisch kerstgeschenk? De redactie van Historisch Nieuwsblad tipt zes cadeaus voor onder de kerstboom.

Filmrecensent Jos van der Burg: THE STORY OF JEZUS (DVD) Wie rond 25 december meer wil weten over de echte Jezus doet er goed aan de documentaire The Story of Jezus te bekijken. Geproduceerd door de BBC is dit geen weeïg-religieuze, maar een degelijke-historische serie, waarin deskundigen vanuit verschillende invalshoeken het leven van Jezus belichten.

Ze presenteren de laatste inzichten over ‘een Jood uit het Middellandse-Zeegebied’ die zich ontpopt tot een radicale revolutionair. Met een curieuze conclusie: ‘Dit verhaal is te onwaarschijnlijk om niet waar te zijn. Zoiets verzin je niet als je een wereldgodsdienst begint.’

THE STORY OF JESUS BBC

Van € 19,99 voor € 9,99

Samensteller Esther Ladiges: DE HISTORISCHE SCHEURKALENDER 2015 De Historische Scheurkalender 2015 biedt een mix van grote en kleine historische gebeurtenissen en verrassende anekdotes. We besteden aandacht aan de vele herdenkingen die volgend jaar plaatsvinden. Zo komt Napoleon tweehonderd jaar na de Slag bij Waterloo uitgebreid aan bod. Wist u bijvoorbeeld dat de latere Nederlandse koningin Anna Pauwlona Napoleons huwelijksaanzoek afsloeg vanwege zijn lage afkomst? Dit jaar is er extra veel mooi beeld, waardoor de kalender er erg aantrekkelijk uitziet. Een mooi en betaalbaar kerstcadeau!

HISTORISCHE SCHEURKALENDER VEEN MEDIA

4

HISTORISCH NIEUWSBLAD

€ 15,95

Redacteur Annemarie Lavèn: DE BOSATLAS VAN HET CULTUREEL ERFGOED Waar kunnen we nog iets beleven van de manier waarop onze voorouders hebben geleefd? Die vraag wordt helder beantwoord in de nieuwe Bosatlas van het cultureel erfgoed. In fraaie tekeningen, kaarten, foto’s en teksten brengt de atlas in kaart wat voorgaande generaties hebben achtergelaten.

Of het nu gaat om heideontginningen of Sinterklaas, om zoutwinning of het Wilhelmus, om kasteel Huis Bergh of de Bijlmerbajes – het boek staat vol met weetjes waarvan je niet wist dat je ze wilde weten, maar die je nu nooit meer wil vergeten.

BOSATLAS VAN HET CULTUREEL ERFGOED NOORDHOFF UITGEVERS B.V.

Van € 119,95 voor € 99,95 (actieprijs geldig t/m 31 december 2014)

Klik op Boekenrecensent Maarten van Rossem: GOUDEN JAREN De hele periode die door Annegreet van Bergen beschreven wordt in dit bijzonder aardige boek heb ik zelf meegemaakt. Het eerste signaal van de consumptiesamenleving in ons sobere gezin was een groen-witte koffergrammofoon van het merk Triotrack. Daarna ging het snel. Rond 1960 kregen wij een telefoon en daarna een auto, wat mij betreft het grootste geschenk van de Gouden Jaren. Ik herinner me ook de komst van de ijskast en de wasmachine, in dit boek allemaal voortreffelijk beschreven. Ik deel van Bergens beschaafd geformuleerde overtuiging dat wij zeikers en zeurders zijn geworden, nooit tevreden. Vooral voor hun is dit boek zeer educatief. Ze weten het niet, maar we leven in het paradijs!

GOUDEN JAREN. HOE ONS DAGELIJKS LEVEN IN EEN HALVE EEUW ONVOORSTELBAAR IS VERANDERD ANNEGREET VAN BERGEN

ATLAS CONTACT

€ 19,99

en bestel direct!

Hoofdredacteur Frans Smits: MARTIN LUTHER KING ‘Dankzij Martin Luther King valt het klassieke racisme niet meer te verdedigen. Dat is zijn grootste prestatie’, meent biograaf Godfrey Hodgson. King was de wegbereider voor Obama, maar ook voor de conservatieve tegenstroom die Nixon en Reagan voortbracht. Het tekent de complexe raciale verhoudingen in de Verenigde Staten, zoals nu weer duidelijk wordt door de rellen in Ferguson. Hodgson maakt van King een menselijk figuur, die de enorme druk waaronder hij stond afreageerde door achter de vrouwen aan te gaan. Dit openhartige en kritische boek over een van de belangrijkste Amerikanen van de twintigste eeuw biedt veel stof tot nadenken.

MARTIN LUTHER KING GODFREY HODGSON

VEEN MEDIA

€ 29,95

Uitgever Leo Schaap: CHURCHILL Eigenlijk kun je Churchills carrière tot 1940 redelijk mislukt noemen. Hij was verantwoordelijk voor de geallieerde nederlaag bij de Dardanellen in de Eerste Wereldoorlog, en hij verklaarde zich tegen de onafhankelijkheid van India – gekleurde mensen konden zichzelf niet besturen, vond hij. Churchill riep weerstand op en maakte grote fouten. Toch was hij bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog de juiste man op de juiste plaats. Je mag hem met recht de redder van de natie noemen, vindt zijn biograaf Geoffrey Best.

Een man die in al zijn menselijkheid en falen toch een held is – daarover wil ik graag lezen.

CHURCHILL GEOFFREY BEST VEEN MEDIA

€ 29,99

HISTORISCH NIEUWSBLAD

5

‘In de buurt van de kanonnen liggen de doden, de halfdoden en de dode paarden door elkaar. Letterlijk kapotgeschoten. Je ziet halfdoden overeind krabbelen – voor zover ze nog voeten hebben – en weer neervallen en opnieuw overeind komen, totdat ze alleen nog hun hoofd kunnen opheffen om hun van pijn vervulde doodskreten te slaken.’

‘ DEZE OORLOG MOET DE LAATSTE ZIJN!’

I ➽ Pacifiste Bertha op de Tweede Vredesconferentie in Den Haag, 1907. Foto HH/ Spaarnestad Photo

6

HISTORISCH NIEUWSBLAD

n haar boek Die Waffen nieder beschrijft barones Bertha von Suttner in 1889 de gruwelen van oorlog, en ze doet alles om de boodschap onder de aandacht te brengen. Ze schrijft naar journalisten, collega-auteurs en naar wapenfabrikant Alfred Nobel, voor wie ze ooit werkte: ‘Niet als literair werk, maar als een politieke, redelijke en menslievende daad beveel ik dit boek van harte bij u aan. Niet omwille van mijzelf, maar omwille van de zaak van de vrede.’

Nobel antwoordt: ‘U vraagt mij uw

➽ Barones Bertha von Suttner won als eerste vrouw de Nobelprijs voor de Vrede. Foto Österreichische Nationalbibliothek/Camilla von Rainer

> bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift bijschrift

DE EERSTE WERELDOORLOG IN NEDERLAND LUISTERBOX Vier Nederlandse tophistorici, onder wie Willem Melching en Wim Klinkert, vertellen het aangrijpende verhaal van de Eerste Wereldoorlog.

VEEN MEDIA

Van € 39,95 voor € 9,95

HISTORISCH NIEUWSBLAD

7

boek te propageren, maar dat is vreemd. Want aan wie, stel dat er wereldwijd vrede ontstaat, moet ik mijn springstof nog verkopen?’

Het is geen populair standpunt dat Bertha inneemt. Haar werk wordt dan ook niet overal juichend ontvangen. Bij sommigen geldt het pacifisme als een utopisch hersenspinsel; voor anderen is het feit dat Die Waffen nieder werd geschreven door een vrouw al aanleiding tot spot. In kranten verschijnen venijnige karikaturen van ‘Vredes-Bertha’.

Maar het boek verkoopt en Bertha wordt geïntroduceerd in kringen van het internationale pacifisme. Ze stort zich op de vredeszaak en weet Nobel te overtuigen haar activisme te financieren. Het is aan haar lobbywerk te danken dat hij in zijn testament geld reserveert voor een vredesprijs, bestemd voor een persoon die heeft bijgedragen aan verbroedering onder de mensheid, vermindering van oorlogsmaterieel en de totstandko-

U vindt meer reacties in de nieuwste editie van onze Eerste Wereldoorlog-krant, met authentieke berichtgeving uit Nederlandse kranten over het conflict dat de wereld in brand zette. Neem nu een abonnement en u ontvangt de luisterbox Eerste Wereldoorlog in Nederland gratis!

8

HISTORISCH NIEUWSBLAD

ming van Vredesconferenties. Von Suttner zelf zal in 1905 als eerste vrouw deze Nobelprijs winnen.

Een van haar grootste wapenfeiten is het Vredespaleis, waarvoor ze een gigantische donatie loskrijgt van de schatrijke Andrew Carnegie. Een paar maanden na de opening in 1913 sterft Von Suttner, ze hoeft niet mee te maken hoe Europa in de zomer van 1914 in brand vliegt.

Maar tegen die tijd staan andere vrouwen klaar om de strijd voor de vrede over te nemen. In Nederland is Aletta Jacobs de beroemdste. ‘Ik voel heel sterk dat we nu onze stem moeten verheffen, zodat het nieuwe tijdperk van beschaving, dat uit de as zal herrijzen, een steviger fundament zal hebben. Een basis waarop vrouwen, met hun instinctieve opbouwende en pacifistische kwaliteiten, de kans krijgen om mannen bij te staan bij het uitoefenen van de wereldpolitiek.’ Zo opent Jacobs eind

De Neder­land­se pers was aanwezig bij het Internationaal Congres van Vrouwen tegen Oorlog, dat Aletta Jacobs opende.

De journalisten waren niet erg te spreken over de bijeenkomst.

april 1915 het Internationaal Congres van Vrouwen tegen Oorlog. Zo’n 1500 congresgangers, overwegend vrouwen, uit neutrale en strijdende landen, buigen zich in de Haagse dierentuin drie dagen lang vol inzet en emotie over oorlog en vrede.

Aan het einde van het congres krijgt Aletta Jacobs de opdracht om met Jane Adams, een vooraanstaand pacifiste en sociaal werkster uit Amerika, langs de regeringsleiders en ministers van Buitenlandse Zaken van Engeland, Duitsland, Oosten-

In kranten verschijnen venijnige kari­katuren van ‘VredesBertha’

De Standaard: ‘Wie kent de vrouwennagel niet als wapen?’

‘De tragiek van deze oorlog werd misbruikt om ingang aan het denkbeeld te geven dat als vrouwen het voor het zeggen hadden deze oorlog ons nimmer overrompeld zou hebben.

Maar wat is uw ervaring? Wie is in het conflict giftiger: mannen of vrouwen? Wie het zwakst in zelfbeheersing is, gaat in nijdig getwist, gekibbel, en handgemeen vanzelf het verst. Wie kent de vrouwennagel niet als wapen?’

➽ Tegen oorlog Deelneemsters aan het congres in de Haagse dierentuin. Zesde en achtste van links achter de tafel Jane Adams en Aletta Jacobs. Foto WILPF

De Nederlander: ‘Weinig vertrouwen in de zegeningen van de moderne tijd’

Het Algemeen Handelsblad: ‘Geen tijd om over vrede te babbelen’

‘Op het congres zette spreekster na spreekster uiteen dat het de schuld van de mannen is dat een oorlog als deze kon uitbreken. Maar alle mannen zijn toch eenmaal zonen geweest? De opvoeding door moeders zou toch wel iets hebben moeten uitwerken tegen de oorlog? Voor deze kant van de zaak hadden de vrouwen op het congres geen oog.’

‘Het congres is gepresenteerd als representatieve vertegenwoordiging van de moderne vrouw. Maar dat was het niet. Wie namen kent van de leidsters van de vrouwenbeweging in het buitenland en in Nederland zal onmiddellijk erkennen dat er een aantal van deze leidsters onder de spreeksters waren, maar dat er nog veel meer afwezig bleven. Tal van vrouwen hebben begrepen dat het nu zeker niet de tijd is om over vrede te gaan babbelen midden in de gewelddaden van de oorlog.’

HISTORISCH NIEUWSBLAD

9

➽ Feministe Aletta Jacobs was de eerste Nederlandse vrouw die een universitaire studie succesvol afrondde. Ze bleef haar leven lang strijden voor vrouwenrechten.

EERSTE WERELDOORLOG-KRANT De makers van Historisch Nieuwsblad stellen iedere twee maanden een rijk geïllustreerde krant samen met originele krantenartikelen uit de periode 1914-1918. Een prachtig collectors item met in totaal acht edities.

Neem nu een abonnement en krijg de luisterbox De Eerste Wereldoorlog in Nederland gratis!

rijk-Hongarije, Zwitserland, Italië, Frankrijk en België te reizen. In mei 1915 vertrekken ze naar Duitsland, waar ze ontvangen worden door minister van Buitenlandse Zaken Von Jagow.

Ook in haar pacifistische rol benadrukt Jacobs het belang van gelijke politieke rechten voor mannen en vrouwen, zoals ze sinds haar studie geneeskunde heeft gedaan. Ze is ervan overtuigd dat de wereld pas echt zal verbeteren als vrouwen meer zeggenschap krijgen. Oorlog is immers in strijd met de ‘instinctieve eigenschappen’ van de vrouw.In haar gesprekken met de diverse ministers keert dit onderwerp steeds terug. Zo beweert Von Jagow dat er vast binnen een paar generaties weer een grote oorlog zal komen, doordat mannen nu eenmaal een militante

10

HISTORISCH NIEUWSBLAD

natuur hebben. Jacobs dient hem stevig van repliek en zegt : ‘Voor dien tijd zullen de vrouwen de macht hebben verkregen om samen met de mannen de regeering te leiden.’

In Italië blijkt de paus een aandachtig luisteraar. Hij heeft met instemming over hun vredesreis in de krant gelezen. Als het gesprek op vrouwenrechten komt, beaamt de paus dat vrouwen meer te zeggen zouden moeten hebben over de opvoeding van de kinderen en het onderwijs op scholen. ‘Maar hij vroeg of wij ook meenen dat de vrouw zitting moest hebben in de regeering en toen wij dat toestemden, zette hij groote oogen op. Van die wensch der vrouwen had hij blijkbaar nooit gehoord.’

Eind augustus 1915 vraagt minister-president Cort van der Linden Jacobs om ook de mening van presi-

dent Wilson te polsen. Op 15 september 1915 probeert Aletta Jacobs in het Witte Huis hem over te halen zich te bemoeien met vredesbesprekingen. In haar reisverslag beschrijft ze Wilson als een gentleman en een goede diplomaat: er kwamen veel woorden uit zijn mond, maar uiteindelijk zei hij niets. Wilson heeft geen oor naar vredesplannen en met dit ‘nee’ eindigt de missie zonder resultaat. Maar Jacobs blijft zich inzetten voor vrede, ‘opdat straks, als de oorlogsfakkel is uitgedoofd, en getracht zal worden Europa op nieuw op te bouwen, deze opbouw op een hechte vredesbasis zal rusten’.

Dit artikel is gebaseerd op portretten van Suttner en Jacobs door Carla Boos en Ingelies Vermeulen, na te lezen op historischnieuwsblad.nl.

HISTORISCHE REIZEN 2015 DE TWEEDE WERELDOORLOG-TOUR 23 t/m 28 maart 2015 | € 1.875,-

● ●

●

Onder leiding van publicist en televisiemaker Ad van Liempt.

O.a. een bezoek aan Kamp Westerbork, gevangenis Blokhuispoort, Hollandsche Schouwburg, Kamp Vught en Arnhem.

Dagelijks interessante lezingen en documentaires over de Tweede Wereldoorlog.

NEDERLANDSE ANTILLEN 8 t/m 17 april 2015 | € 2.975,-

● ● ●

1 t/m 5 mei 2015 | € 1.105,-

● ●

Meld u hier aan

Onder leiding van lokale deskundigen.

Langs de belangrijkste historische en culturele plekken op de eilanden Curaçao en Bonaire.

O.a. een bezoek aan het Scheepvaartmuseum, Boka Tabla, Savonet, de eerste Spaanse nederzetting en Fort Oranje.

DE EERSTE WERELDOORLOG-TOUR

●

Meld u hier aan

Meld u hier aan

Onder leiding van historicus Willem Melching.

O.a. een bezoek aan de Ieper Salient, het IJzerfront, de slagvelden, monumenten en resten van loopgraven.

Tijdens deze reis wordt aandacht besteed aan militaire, politieke, sociale en culturele aspecten van de oorlog.

Zo is het u nooit eerder verteld Volg Historisch Nieuwsblad via

DRINKEND NAAR DE VREDE De groten der aarde verbleven in 1815 in Wenen om over de vrede in Europa te onderhandelen. Drank en feesten waren een nuttig smeermiddel.

L

ekkere wijnen, uitgebreide diners en aantrekkelijke dames: diplomaat Hans Christoph von Gagern wist hoe hij goede feesten moest organiseren voor de vele hoogwaardigheidsbekleders die in 1814-1815 in Wenen waren voor vredesbesprekingen. De bals, en vooral de alcohol die er werd geschonken, dienden als smeermiddel voor de moeizame onderhandelingen over de

12

HISTORISCH NIEUWSBLAD

nieuwe Europese grenzen na het tijdperk-Napoleon.

Tijdens het Congres van Wenen moest Von Gagern de Nederlands belangen behartigen en hij wist hoe belangrijk drank en goed gezelschap daarvoor waren.

De Londense historicus Adam Zamoyski onderzocht het verloop van de vredesonderhandelingen voor zijn boek De ondergang van Napoleon en het Congres van We-

NAPOLEON ALAN FORREST Historisch Nieuwsblad presenteert de biografie van Napoleon Bonaparte: van 1804 tot 1815 keizer der Fransen. Zijn Code NapolĂŠon had een blijvende invloed in vele landen. Toch wordt hij vooral herinnerd vanwege zijn oorlogen.

VEEN MEDIA

â‚Ź 14,95

nen en stuitte op het ene na het andere verhaal over drinkgelagen en fatale vrouwen. ‘Het is opmerkelijk hoe vaak die mannen laat opbleven, veel dronken en met vrouwen naar bed gingen, om de volgende dag weer ingewikkelde besprekingen te voeren’, zegt Zamoyski. ‘Hun werk werd voortdurend onderbroken door parades, lunches en bals.’ Soms gedroegen ze zich echt als verliefde pubers: ‘Vooral tsaar Alexander I was voortdurend aan het flirten.’

Al dat gefeest liep flink in de papieren, zoals Von Gagern merkte. Hij moest de kosten voor de royale ontvangsten uit eigen zak voorschieten: het geld voor de wijnen, kok en rijtuigen. Toen hij aanklopte bij zijn opdrachtgever koning Willem I, probeerde die zich ervan af te maken met een paar ingelegde snuifdoosjes.

Dat was een magere beloning voor het succes van Von Gagern, die stevig had moeten onderhandelen om het Koninkrijk der Nederlanden vorm te geven. Blijkbaar zag Willem

DE ONDERGANG VAN NAPOLEON ADAM ZAMOYSKI Op basis van uitvoerig bronnenonderzoek, waaronder rapporten van spionnen, wordt duidelijk dat het nieuwe Europa werd gesmeed door mannen in de greep van angst, hebzucht en lust.

BALANS

€ 19,90

NAPOLEON. THE TRUE STORY DVD In 2015 is het 200 jaar geleden dat bij de Slag om Waterloo Napoleons carrière ten einde kwam. De BBC schetst in deze driedelige serie een bijzonder portret van de Franse veldheer.

BBC

Van € 23,99 voor € 17,99

dat ook in, want een jaar later kende hij de diplomaat een staatspensioen toe.

Ondanks al het gefeest hadden de Weense onderhandelaars stevige resultaten geboekt, die lang stand zouden houden. Alleen het Konink-

rijk der Nederlanden bleek niet erg robuust en zou al na vijftien jaar uiteenvallen.

Een portret van Von Gagern door Beatrice de Graaf is na te lezen op historischnieuwsblad.nl.

‘ Vooral tsaar Alexander I was voortdurend aan het flirten.’ ➽ Diplomaten aan het werk De Oostenrijkse Metternich en Franse Talleyrand met andere onderhandelaars in Wenen. Schilderij door Engelbert Seibertz. Afbeelding ANP/AKG HISTORISCH NIEUWSBLAD

13

DE BOSATLAS

VAN DE GESCHIEDENIS VAN NEDERLAND

Nu tijdelijk:

€ 99,95 i.p.v. € 119,95

› 576 pagina’s met meer dan 1500 kaarten en beelden › Over hunebedden, het Romeinse Rijk, Vikingen, ontdekkingsreizen, VOC, Napoleon, de Eerste en Tweede Wereldoorlog, watersnoodramp, vredesoperaties en nog honderden andere onderwerpen › Aandacht voor cultureel erfgoed: ca. 1000 historische plekken in kaart gebracht › Schitterende foto’s van Karel Tomeï Geldig: t/m 31-12-2014

Ga naar historischnieuwsblad.nl/bosatlas

NU IN DE BOEKHANDEL: TWEE BIOGRAFIEËN VAN ALLURE In meer dan tien talen verschenen, nu eindelijk in het Nederlands vertaald!

‘Het bijzondere van het boek (…) is dat Hamann een ander beeld van het negentiende-eeuwse Wenen heeft geschetst, en indirect nog eens wijst op het grote gevaar van nationalisme en racistische theorieën.’

– de Volkskrant

gebonden editie,

€ 34,99

Het Wenen van Hitler Brigitte Hamann ISBN 9789401903202

Bekroond met de Pulitzerprijs

PeteR de GRote een BioGRafie

Robert K. Massie BeKRoond Met de PulitzeRPRijs

Peter de Grote Robert K. Massie ISBN 9789401903929

‘Boeiend (...) en fascinerend, meer nog dan de meeste romans.’

– The New York Times ‘Het werk van een meester in verhalende geschiedenis.’

– Newsweek

800 pagina’s voor maar

€ 24,99

➽ Lijk Verkleed als Engelse majoor spoelde zwerver Glyndwr Michael aan op de Spaanse kust. Still uit de film The man who never was (1956). Foto Kobal Collection

MET OPEN OGEN IN DE BRITSE VAL De Tweede Wereldoorlog werd niet alleen uitgevochten in veldslagen en met tanks. List en misleiding speelden een grote rol.

O

p 30 april 1943 werd het lichaam van majoor William Martin gevonden door José Antonio Rey María, een sardinevisser uit Andalusië. Aan het lichaam was een koffer vastgeketend met documenten over plannen voor een geallieerde invasie in Griekenland en op Sardinië. Via wat omwegen viel de uiterst geheime informatie in handen van de nazi’s, die overtuigd raakten dat ze vol moesten inzetten op de bescherming van deze doelwitten.

Op 10 juli zou blijken dat ze er totaal naast zaten. Met in totaal 3000 schepen en landingsvaartuigen, 1800

stuks zware artillerie, 400 tanks en 160.000 manschappen begonnen de geallieerden de invasie van Sicilië.

Hoewel de Duitse eenheden verbeten vochten, was het eiland halverwege augustus volledig in geallieerde handen.

In Operatie Mincemeat beschrijft journalist Ben Macintyre hoe het zo heeft kunnen lopen. Het lijk in zee, de koffer, de geheime documenten: ze waren allemaal onderdeel van een wonderlijke Britse misleidingsoperatie.

Deze Operatie Mincemeat was een plan uit een roman – letterlijk. In 1937 publiceerde spionnenjager Basil Thomson The Milliner’s Hat Mystery, waarin de identiteit van een lijk

DE TWEEDE WERELDOORLOG IN NEDERLAND LUISTERBOX Zes historici, onder wie Hans Blom en Marjan Schwegman, geven u een nieuw en verhelderend beeld van de cruciale personen, gebeurtenissen en gevolgen van de Tweede Wereldoorlog in Nederland.

VEEN MEDIA

Van € 39,95 voor € 9,95

HISTORISCH NIEUWSBLAD

15

werd verhuld. De zakken zaten vol vervalste documenten, inclusief zijn eigen paspoort, waarin zijn naam was vervangen door die van een ander.

Dat idee trok de aandacht van Ian Fleming – ook een inlichtingenman die graag spannende boeken schreef: hij zou de bedenker worden van James Bond. Via hem kwam de romaningeving bij de Britse spionagediensten terecht, die het zowaar uitvoerden.

Na de nodige zoektochten vonden ze in een Londens mortuarium het lichaam van een 35-jarige, vermoedelijk geesteszieke zwerver uit Wales, die per ongeluk of met opzet rattengif had gegeten. Hij werd omgetoverd tot majoor William Martin en voor de Spaanse kust in zee achtergelaten.

Aan zijn jas werd een koffer vastgemaakt met daarin de ‘invasieplannen’.

Mincemeat was niet de enige keer dat de Britse geheime diensten de nazi’s misleidden. Macintyre dook ook in het verhaal van geboren boef Eddie Chapman die de Engelsen aan belangrijke informatie hielp, terwijl de Duitsers geloofden dat hij aan hun kant stond.

In Agent Zigzag vertelt hij de bizarre avonturen van de dubbelspion, die het liefst een moordaanslag op Hitler had gepleegd. De fantast wist de Duitsers wijs te maken dat hun V1’s en V2’s op het centrum van Londen terechtkwamen, terwijl ze in werkelijkheid vaak hun doel misten. Zo voorkwam hij dat de Duitsers de richting bijstelden en nog grotere verwoestingen aanrichtten.

Een van de wonderbaarlijke kanten aan het verhaal van Agent Zigzag is dat de Duitsers overtuigd waren van de trouw van de Brit Chapman aan hen. En ook in Operatie Mincemeat liepen ze met open ogen in de val,

16

HISTORISCH NIEUWSBLAD

terwijl er alle reden was om aan te nemen dat de geallieerden Sicilië als doelwit zouden nemen. ‘Ik denk dat de Duitsers graag wilden dat de documenten echt waren’, zegt Macintyre daarover. ‘Bij inlichtingendiensten draait het vaak daarom: iemand laten geloven wat hij wíl geloven. De Britten begrepen dat Hitler hoopte dat het niet Sicilië zou zijn.’

De goedgelovigheid van de nazitop maakte dat de vrede met iets minder bloedvergieten dichterbij kon worden gebracht. ‘Ik vind het een

mooi idee dat een schrijver het plan heeft bedacht en zo de loop van de oorlog mede heeft bepaald’, zegt Macintyre daarover. We hebben heel lang gedacht dat de Tweede Wereldoorlog helemaal draaide om tactiek en militaire operaties – om wie de meeste kanonnen had en wie welke slag won.

Dit verhaal laat zien dat individuen, ook een grote rol speelden. Ik ben gefascineerd door die andere oorlog: de geheime oorlog in de schaduwen die niemand ziet, maar die wezenlijke gevolgen heeft.’

EEN SPION ONDER VRIENDEN BEN MACINTYRE Macintyre’s nieuwste boek gaat over Kim Philby, een van de grootste dubbelspionnen aller tijden.

Tijdens de Koude Oorlog leidde hij de Britse antispionage tegen de Sovjet-Unie, maar ondertussen werkte hij voor de Russische geheime dienst.

PROMETHEUS

€ 24,95

AGENT ZIGZAG BEN MACINTYRE Op basis van onder meer de geheime MI5-dossiers vertelt Macintyre het spannende verhaal van Engelands meest sensationele dubbelspion, die zijn diensten aanbod aan het Derde Rijk.

OPERATIE MINCEMEAT BEN MACINTYRE Operatie Mincemeat was een uitzonderlijke misleidings-operatie, waar de Duitsers met open ogen intrapten. Hierdoor werd een begin gemaakt met de bevrijding van Europa.

VEEN MEDIA

VEEN MEDIA

Betaal voor 2 boeken samen slechts € 9,95 en ontvang het boek Alle Presidenten van Frans Verhagen gratis!

ABONNEE WORDEN?

Waarom de één dit grandioze boek GRATIS krijgt en de ander de volle mep betaalt?

Zo krijgt u hem gratis!

BESTEL NU

1

Neem om te beginnen een jaarabonnement op Historisch Nieuwsblad: 11 nummers voor € 69,95

2

U krijgt het boek Churchill t.w.v. € 29,99 gratis

3

Historisch Nieuwsblad ook digitaal

4

U profiteert gelijk als abonnee van vele exclusieve aanbiedingen

Zo is het u nooit eerder verteld Volg Historisch Nieuwsblad via

Vaandrig Jacob Banningh

Een gedicht over de vrede, van Jan Vos, hangt op de trommel

âž˝ Maaltijd De schutterij viert de Vrede van Munster. Schilderij door Bartholomeus van der Helst uit 1648. Afb. Rijksmuseum

Eindelijk is de Tachtigjarige Oorlog voorbij. Met een grootse maaltijd vieren Amsterdamse schutters in 1648 de Vrede van Munster, die hopelijk de handel zal bevorderen en hun stad nog rijker zal maken.

18

HISTORISCH NIEUWSBLAD

OP WEG NAAR 80 JAAR OORLOG J.J. WOLTJER Dit boek biedt een facinerende en vernieuwende kijk op de lange zestiende eeuw waarin ons land ontstond. De opstand in de Nederlanden maakte vanaf het begin deel uit van conflicten die heel Europa verdeelden.

BALANS

Van 29,95 voor â‚Ź 14,95

Een vrouw serveert Kalkoenpastei

Brouwerij ‘het Lam’

Kapitein Cornelis Jansz Witsen

Luitenant Johan Oetgens van Waveren

NEDERLAND EN DE GOUDEN EEUW LUISTERBOX In de Gouden Eeuw groeide de Republiek uit tot een wereldwijd handelsimperium dat op vele gebieden een enorme vlucht nam. Vier deskundigen, onder wie Luc Panhuysen en Maarten Prak, nemen de luisteraar mee naar deze wonderbaarlijke tijd.

DE GOUDEN EEUW LUC PANHUYSEN

Panhuysen beschrijft hoe uit de chaotische situatie tijdens de opstand tegen de Spanjaarden een veilige enclave ontstond die de basis vormde voor de Republiek en haar Gouden eeuw. Met prachtige illustraties.

VEEN MEDIA

VEEN MEDIA

Van € 34,95 voor € 9,95

Van € 34,95 voor € 14,95

HISTORISCH NIEUWSBLAD

19

Verlichting

Koude Oorlog

6 februari 2015

6 maart 2015

10 april 2015

Gouden Eeuw

Nederland na 1945

Tweede Wereldoorlog

29 mei 2015

9 oktober 2015

13 november 2015

2015

Totalitarisme

6 nieuwe Collegedagen

Wegens het grote succes van de afgelopen jaren presenteert Historisch Nieuwsblad ook in 2015 weer zes unieke collegedagen met zeer uiteenlopende thema’s. in korte tijd wordt u op de hoogte gebracht van de nieuwste inzichten rond een historisch onderwerp. Een dag bestaat uit lezingen van vier tophistorici, een lunch, koffie en thee, en dat alles op een prachtige locatie: het Koninklijk instituut voor de Tropen te Amsterdam.

Prijs: € 69,95 per collegedag voor abonnees, € 89,95 voor niet-abonnees

Zo is het u nooit eerder verteld Volg Historisch Nieuwsblad via

AGENDA

Vikingen Kunstzinnige en huiselijke plunderaars ➽P22

Feestelijk gedekte tafels, een grachtenhuis in kerstsfeer, rivaliserende vorstinnen, een winterse Hortus: 14 tips voor een historisch uitje in december.

Soesterberg Belgisch vluchtelingenkamp ➽P22

➤

Rivalen Elisabeth en Amalia aan het Haagse hof ➽P23 HISTORISCH NIEUWSBLAD

21

KERSTMIS OP STAND Bij haar dood in 1895 liet Louisa Willet-Holthuysen het zeventiende-eeuwse familiehuis aan de gracht na aan de stad Amsterdam.

Sindsdien is het een museum. Deze winter kunnen bezoekers ervaren hoe de vermogende grachtengordel in de negentiende eeuw Kerstfeest vierde. Naast het luxeleven in balzaal en eetkamer krijgt het dagelijkse leven van het personeel downstairs aandacht in keuken en souterrain.

MIDWINTER OP HET MUIDERSLOT Ons Kerstfeest gaat deels terug tot de viering van de winterzonnewende. Het Muiderslot vertelt de historie van verschillende Europese kerstgebruiken, zoals de gevulde varkenskop, de kerstheks en de middeleeuwse zwanenpastei.

MUIDEN MUIDERSLOT MIDWINTERFEESTEN OP HET MUIDERSLOT Van 20 december tot en met 4 januari. Herengracht 1, Muiden. Open: ma-zo 1217 uur, m.u.v. 25 en 31 december en 1 januari.

Info: 029-42 56 262 of www.muiderslot.nl

WILLET-HOLTHUYSEN MUSEUM AMSTERDAMS GRACHTENPAND IN 19E-EEUWSE KERSTSFEER

SCHAATSENDE KOORDDANSER Eind achttiende eeuw introduceerde de bejaarde koorddanser Pieter Magito het circus in Nederland: hij danste op Friese doorlopers en boerenklompen op het slappe koord. Het OpenluchtmuNIEUWSBLAD 22 HISTORISCH HISTORISCH NIEUWSBLAD

APELDOORN PALEIS HET LOO WINTERPALEIS HET LOO Van 13 december tot en met 4 januari. Koninklijk Park 1, Apeldoorn. Open: di-zo 10-17 uur, m.u.v. 1 januari. Info: 055-57 72 400 of www.paleishetloo.nl

VIKINGEN OP VEROVERTOCHT

AMSTERDAM

Tot en met 4 januari. Herengracht 605, Amsterdam.

Open: ma-vr 10-17 uur, za-zo 1117 uur, m.u.v. 25 december en 1 januari. Info: 020-52 31 822 of www.willetholthuysen.nl

partementen, een kapel en een schilderijengalerij.

Rond de feestdagen hangt op Het Loo een Oranjekerstsfeer, met chique gedekte tafels en muzikale optredens.

seum organiseert een tentoonstelling over de geschiedenis van het circus. De (nostalgische) bezoeker kan schaatsen en sleeën en er zijn een koek en zopie, een wintermarkt en spelletjes in het café.

ARNHEM OPENLUCHTMUSEUM HOOGGEËERD PUBLIEK Tot en met 11 januari. Hoeferlaan 4, Arnhem.

Open: ma-vr 11-17 uur, za-zo en vakantie 10-18 uur, m.u.v. 25 december en 1 januari.

Info: 026-35 76 111 of www.openluchtmuseum.nl

ORANJESFEER OP HET LOO Stadhouder Willem III kocht Paleis Het Loo in 1684. Te midden van heuvels en bossen leek het hem ideaal als jachtverblijf. Intensieve verbouwingen volgden: vier paviljoens met ap-

Als plunderende Vikingen kregen de Noormannen in de loop der tijd vooral een slechte naam. Maar hun gewelddadige rooftochten staan in schril contrast met een veelzijdige cultuur aan het thuisfront. Het Gallo-Romeins Museum toont de kunstzinnigheid, godenwereld en het gezinsleven van de Vikingen, in het Centre Céramique staat hun veroverzucht centraal.

Topstuk is het enorme model van het beroemde Vikingschip Oseberg.

TONGEREN GALLO-ROMEINS MUSEUM VIKINGEN! Tot en met 15 maart. Kielenstraat 15, Tongeren (België).

Open: di-vr 09-17 uur, za-zo en feestdagen 10-18 uur.

Info: (+32)012- 67 03 30 of www.galloromeinsmuseum.be

MAASTRICHT CENTRE CÉRAMIQUE VIKINGEN IN DE LAGE LANDEN Tot en met 15 maart. Avenue Céramique 50, Maastricht.

Open: di 09-21 uur, wo-vr 0918 uur, za-zo 13-17 uur, m.u.v.

Kerst en Oudjaar.

Info: 043-35 05 600 of www.centreceramique.nl

WINTERSE HORTUS In 1590 werd zo’n 1250 m2 stadsgrond overgedragen aan de Universiteit Leiden voor de stichting van een botanische tuin.

De Hortus Botanicus te

Leiden is daarmee de oudste van Nederland: aankomend jaar viert zij haar 425e verjaardag. De winteractiviteiten staan in het teken van dit jubileum: er zijn rondleidingen langs de Hollandse winterkruiden, workshops in de kassen en een introductie tot het heelal in de Sterrenwacht.

LEIDEN HORTUS BOTANICUS WINTERPROGRAMMA Tot en met 31 maart.

Rapenburg 73, Leiden.

Open: di-zo 10-16 uur, m.u.v. de periode van 22 december tot

en met 1 januari.

Info: 071-52 75 144 of www.hortusleiden.nl

ARBEID IS ZEGEN De Maatschappij van Weldadigheid werd in 1818 opgericht om ‘aan de talrijke klassen van behoeftige ingezetenen arbeid te verschaffen’.

Arbeid was een onderdeel van het negentiendeeeuwse heropvoedingsideaal. Hoe de inwoners van de gevangeniskolonie in Veenhuizen hun verplichte arbeid verrichtten is te zien in een expositie met foto’s en filmbeelden.

VEENHUIZEN NATIONAAL GEVANGENISMUSEUM RUST ROEST. DE HEILZAME WERKING VAN ARBEID IN HET GEVANG Oude Gracht 1, Veenhuizen.

Open: di-zo 10-17 uur.

Info: 0592-38 82 64 of www.gevangenismuseum.nl

MODE MAAKT DE MAN Door de technische vooruitgang ontstonden in de negentiende eeuw nieuwe rijken. Mode was voor hen een belangrijk middel om zich te onderscheiden van de adellijke families – en andersom. De vraag naar mooie en vernieuwende kleding was groot en trends

veranderden voortdurend.

Het Gemeentemuseum stelde een grote collectie kleding, accessoires, modeprenten en foto’s samen uit deze tijd DEN HAAG GEMEENTEMUSEUM ROMANTISCHE MODE. MR DARCY MEETS ELINE VERE Tot en met 25 maart. Stadhouderslaan 41, Den Haag.

Open: di-zo 11-17 uur.

Info: 070-33 81 111 of www.gemeentemuseum.nl

TOEVLUCHTSOORD VOOR BELGEN Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het neutrale Nederland een toevluchtsoord voor ruim één miljoen Belgische burgers. Het voormalige barakkenkamp Soesterberg bij Amersfoort was het grootste kamp van Nederland: er verbleven meer dan vijftienduizend Belgische vluchtelingen en buitenlandse militairen. De tentoonstelling in nagebouwde barakken toont een beeld van het sobere leven en besteedt aandacht aan de beklemmende sfeer in het kamp.

AMERSFOORT

MUSEUM FLEHITE BELGEN OP DE VLUCHT

HISTORISCH NIEUWSBLAD HISTORISCH NIEUWSBLAD

23

Tot en met 4 januari. Westsingel 50, Amersfoort.

Open: di-vr 11-17 uur, za-zo 12-17 uur. Info: 033-24 71 100 of www.museumflehite.nl

EEN TOEGEWIJD KONING In zijn korte regeerperiode toonde Lodewijk Napoleon zich een betrokken koning, die stad en land afreisde om Nederlanders in moeilijkheden zijn steun te betuigen. Het Stedelijk Museum in Zwolle vertelt over zijn leven. Naast een documentaire zijn Lodewijks meubels uit Paleis Het Loo, cadeaus die hij uitwisselde met kopstukken uit het bedrijfsleven en andere persoonlijke objecten te zien.

ZWOLLE STEDELIJK MUSEUM LODEWIJK NAPOLEON. EERSTE KONING VAN NEDERLAND Tot en met 4 januari. Melkmarkt 41, Zwolle. Open: di-zo 11-17 uur. Info: 038-42 14 650 of www.stedelijkmuseumzwolle.nl

RIVALEN AAN HET HAAGSE HOF In 1621 kwam Elizabeth Stuart met haar man Frederik V als koninklijke balling naar de Republiek.

In haar hofhouding bevond zich Amalia van Solms, die in 1625 trouwde NIEUWSBLAD 24 HISTORISCH HISTORISCH NIEUWSBLAD

met de toekomstige stadhouder Frederik Hendrik.

Elizabeth introduceerde in Holland een imposante hofcultuur, maar Amalia was door haar nieuwe positie als first lady al snel een serieuze concurrente.

De rivaliteit tussen de twee vrouwen uitte zich in opdrachten aan kunstenaars, jachtpartijen, hofbals, maskeraden en toneel.

DEN HAAG HAAGS HISTORISCH MUSEUM RIVALEN AAN HET HAAGSE HOF. ELIZABETH STUART EN AMALIA VAN SOLMS Tot en met 15 maart. Korte Vijverberg 7, Den Haag. Open: di-vr 10-17 uur, za-zo 12-17 uur.

Info: 070-36 46 940 of www. haagshistorischmuseum.nl

HONDERD METER GESCHIEDENIS Bijna zeventig jaar geleden werd Nederland bevrijd, en sindsdien is onze kijk op de Tweede Wereldoorlog voortdurend veranderd. Museum Het Valkhof vertelt de verhalen van negen heel verschillende Nijmegenaren: van een overste in een vrouwenklooster tot de burgemeester, en van een verzetsman tot een NSB’er. Onderdeel van de tentoonstelling is een honderd meter lange tijdlijn van de bezetting.

NIJMEGEN MUSEUM HET VALKHOF ONTMOETINGEN IN OORLOGSTIJD Tot en met 22 februari.

Kelfkensbos 59, Nijmegen.

Open: di-zo 11-17 uur.

Info: 024-36 08 805 of www.museumhetvalkhof.nl

BREEKBARE SCHOONHEID Catharina de Grote droeg de bijnaam ‘koningin van de feestelijkheden’: er werden in haar regeerperiode banketten met honderden gerechten geserveerd, waar duizenden gasten op afkwamen. De

laatste tsaar Nicolaas II en zijn vrouw Alexandra organiseerden de grootste bals, maar met hen stierf deze exorbitante traditie.

Dining with the Tsars in de Hermitage Amsterdam vertelt het verhaal van een bal- en banketcultuur uit lang vervlogen tijden.

AMSTERDAM HERMITAGE AMSTERDAM DINING WITH THE TSARS. BREEKBARE SCHOONHEID UIT DE HERMITAGE Tot en met 1 maart. Amstel 51, Amsterdam.Open: ma-zo 1017 uur. Info: 020-53 08 755 of www.hermitage.nl

TWEE EEUWEN NEDERLANDERS Honderden prenten, tekeningen, foto’s, kaarten, cartoons en affiches uit de Rotterdamse Atlas Van Stolk tonen het leven van Nederlanders sinds het begin van het koninkrijk, tweehonderd jaar geleden. De tentoonstelling laat zien hoe Nederlanders vanaf 1815 naar zichzelf hebben gekeken, en zet het bestaan van toen af tegen dat van nu.

ROTTERDAM KUNSTHAL TWEEHONDERD JAAR

KONINKRIJK DER NEDERLANDEN 20 december t/m 8 maart.

Westzeedijk 341, Rotterdam. Open: di-za 10-17 uur; zo 11-17 uur Info: 010-44 00 301 of www.kunsthal.nl

ENGELSEN VOLLEDIG VERSLAGEN BIJ GALLIPOLI NEEM NU EEN ABONNEMENT OP DE WOI KRANT EN ONTVANG GRATIS DE LUISTERBOX DE EERSTE WERELDOORLOG IN NEDERLAND

Volg de Eerste Wereldoorlog van dag tot dag

DE 3e EDITIE IS UIT; VERS VAN DE PERS

Honderd jaar geleden begon de Eerste Wereldoorlog.

Op 28 juni 2014, precies een eeuw na de moord op Franz Ferdinand, gaven de makers van Historisch Nieuwsblad het startschot voor de WO I krant, acht rijk geïllustreerde edities met de belangrijkste originele krantenartikelen uit de periode 1914-1918.

Een prachtig collectors item, vers van de pers op uw deurmat. Elke krant bevat 24 pagina’s en verschijnt

Zo is het u nooit eerder verteld

tweemaandelijks. Speciaal voor abonnees van Historisch Nieuwsblad: 8 x de WO I krant (inclusief de eerste 2 edities) voor slechts € 14,95, prijs per los nummer € 2,95. Bestel de WO I krant op www. historischnieuwsblad.nl/krant.

Volg Historisch Nieuwsblad via Deze actie geldt t/m 30 januari 2015.

AMERIKAANS APPLAUS VOOR PACIFISTISCHE JULIANA J.L. Heldring maakte het beruchte staatsbezoek van koningin Juliana aan de VS in 1952 van nabij mee. Vanuit pr-oogpunt was het een groot succes.

T

erwijl de Koude Oorlog in het voorjaar van

1952 op een hoogtepunt was, hield koningin Juliana in de Verenigde Staten pacifistische speeches. De Nederlandse regering steunde in die jaren de Amerikaanse bondgenoot onvoorwaardelijk, maar de koningin had zo haar eigen ideeën over de internationale politiek. In zelfgeschreven redevoeringen noemde ze de keus tussen Amerika en Rusland een keus tussen ‘twee extremen’ en pleitte ze in zweverig taalgebruik voor wereldvrede.

Journalist J.L. Heldring was als directeur van het Nederlands Informatiebureau in New York nauw betrokken bij de pr rond het bezoek van de koningin aan Amerika. Jaren

26

HISTORISCH NIEUWSBLAD

later vertelde hij over zijn indruk van haar eigenzinnige speeches.

‘Toen ik in Amerika kennis nam van de redevoeringen die de koningin in Londen en Parijs had gehouden, vond ik die zweverig’, zei Heldring in een interview met Historisch Nieuwsblad. ‘Ik dacht: dat kan niet in Amerika, Amerikanen houden daar niet van, die willen boter bij de vis.’

Zij had het veel over vrede – in zeer vage termen, want ze wist dat ze niet te ver kon gaan. Het was geen mening die overheerste in NAVOlanden. Haar ideeën leidden dan ook tot verontrusting in regeringskringen.

In 1952 dacht bijna iedereen in Nederland dat de Russen elk moment konden komen.

Tegen de teksten heeft de regering grote bezwaren gemaakt. De koningin heeft het vervolgens heel hoog

HET NEDERLANDSE KONINGSHUIS LUISTERBOX Op deze luisterbox vertellen 6 prominente historici, onder wie Libris Geschiedenis Prijs-winnaar Dik van der Meulen, u alles over de Oranjes: hun hoogte- en dieptepunten, politieke intriges en persoonlijke drama’s.

VEEN MEDIA

Van € 49,95 voor € 9,95

DE NEDERLANDSE MONARCHIE JACO ALBERTS De afgelopen 200 jaar werd de politieke rol van de monarchie steeds kleiner, maar bleef zij wel invloed houden. In dit rijk geïllustreerde boek beschrijft Alberts alle Oranjevorsten aan de hand van een cruciale kwestie uit hun regeerperiode.

VEEN MEDIA

Van € 34,95 voor € 14,95

➽ Washington Juliana en Bernhard bij de Amerikaanse Senaat.

8 april 1952. Foto Getty Images

gespeeld. Ze dreigde niet naar Amerika te gaan als ze daar haar eigen redevoeringen niet mocht houden.

Maar tijdens haar toespraak voor het Congres werd de koningin maar liefst acht keer onderbroken door applaus. ‘Juliana was een vrij jonge vrouw – ze was 43 –, die bevlogen sprak. Kennelijk waren de toehoor-

‘ Kennelijk waren de toehoorders onder de indruk van haar oprechtheid’

ders onder de indruk van haar oprechtheid. Ze was in elk geval geen stijve hark. Mijn vrouw en ik hebben één redevoering bijgewoond, aan Columbia University. Dat was ook echt haar eigen werk, voor zover ik me dat herinner.

Ik vond haar niet echt charismatisch; ze las haar tekst voor. Toch deed ze het niet slecht. Inhoudelijk hebben haar redevoeringen echter niet veel effect gehad. Voor zover ik weet ging alleen een artikel in The New Yorker vol bewondering in op de inhoud van haar ideeën.

Als pr-man heb ik daaruit wel een les getrokken. Ik dacht dat de Amerikanen niets zouden voelen voor de zweverige ideeën van de koningin.

Maar blijkbaar luisteren mensen niet zo kritisch. Juliana’s bezoek was een groot succes. Voor de publiciteit van Nederland was het gunstig, ook al was het niet wat het kabinet zich ervan had voorgesteld. Achteraf kun je zeggen dat het verstandig is geweest dat het kabinet de vorstin haar gang heeft laten gaan.’

Het volledige interview met Heldring door Shirley Haasnoot is terug te lezen op historischnieuwsblad.nl.

HISTORISCH NIEUWSBLAD

27

27 november 2014 t/m 10 mei 2015

Institut national du patrimoine

MINISTERE DE LA CULTURE DE TUNISIE