MLMM'den Esinlenerek Hazırlanan: Meslek Eğitiminde Okul İşletme İşbirliği Rehberi by Vehbi Koç Vakfı

MLMM’DEN ESiNLENEREK HAZIRLANAN

İÇİNDEKİLER I. BÖLÜM: BİR MESLEKİ EĞİTİM İŞBİRLİĞİ YAKLAŞIMI OLARAK OKUL-İŞLETME EŞLEŞTİRME MODELİ 1. İHTİYAÇ ANALİZİ 2. İŞBİRLİĞİ GELİŞTİRİLECEK OKULLARIN BELİRLENMESİ 3. OKULLARDA BÖLÜM AÇMA 4. İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ 5. ÖĞRENCİLERE BURS, STAJ, İSTİHDAM VE KİŞİSEL-MESLEKİ GELİŞİM DESTEĞİ 6. ŞİRKETLERDE TEMSİLCİLERİN BELİRLENMESİ

7. LABORATUVAR KURULUMU, YÖNETİMİ VE EĞİTİCİ EĞİTİMLERİ 8. İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ 9. DİĞER PAYDAŞLARLA İŞBİRLİĞİ

II. BÖLÜM: İŞ VE ÜRETİM SÜRECİNİN BİR PARÇASI OLARAK MESLEKİ EĞİTİM İŞBİRLİĞİ A. ÖZEL ŞİRKETLER İÇİN KURGULAR B. MESLEKİ ÖRGÜTLER, SANAYİ VE TİCARET ODALARI İÇİN KURGULAR C. MESLEK LİSELERİ YÖNETİMLERİ İÇİN KURGU

III. BÖLÜM: MESLEK LİSESİ MEMLEKET MESELESİ PROJESİ MLMM NEDİR, NE DEĞİLDİR?

MESLEK LİSESİ MEMLEKET MESELESİ PROJESİ VE OKUL-İŞLETME EŞLEŞTİRME MODELİ Meslek Lisesi Memleket Meselesi (MLMM) Projesi, Vehbi Koç Vakfı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Koç Holding’in işbirliğiyle mesleki teknik eğitimin önemi konusunda toplumun her kesiminde farkındalık yaratmak ve bu konuda liderlik yaparak, devletle iş dünyası arasında işbirliğinin tohumlarını atmak amaçlarıyla 2006 yılında başlatıldı. Projeye zaman içerisinde 264 meslek lisesi, 8.000 meslek lisesi öğrencisi, farklı ölçek ve sektörlerde 20 Koç Topluluğu şirketi ve 350’yi aşkın çalışan, gönüllü olarak dahil oldu.

Proje kapsamında, şirketler ile alanlarında eğitim veren meslek liseleri arasında eşleştirme sağlanarak, bir yandan gençlerin istihdam edilebilirliğinin artırılması, diğer yandan da işletmelerin ihtiyaç duyduğu nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesine katkıda bulunulması amaçlandı. Gerçekleştirilen eşleştirmeler, zaman içerisinde okullar ve işletmelerin ihtiyaç ve olanaklarına bağlı olarak meslek lisesi öğrencilerine burs, staj ve gönüllü koçluk desteği sağlanmasından okullarda eğitimin altyapısı ve içeriğinin iyileştirilip günümüz teknolojileri ile uyumlu hale getirilmeleri için müfredat, malzeme ve laboratuvar desteğine kadar geniş bir alana yayıldı. Zamanla, burs, müfredat, laboratuvar, staj, kişisel ve mesleki gelişim ve istihdam desteği gibi bileşenleri ile “Okulİşletme Eşleştirme Modeli” adını alan bu yapılanmanın temelinde mesleki eğitim veren okullar ile işletmeler arasında sektörel bazda işbirlikleri geliştirerek, eğitim ve iş dünyası arasında köprülerin kurulması yatıyor. MLMM kapsamında bir gönüllü çalışan programı olarak geliştirilen Meslek Lisesi Koçluğu uygulaması ise bir sosyal sorumluluk projesi olarak ayrıştırılmış, yaygınlaştırılma imkânı kısıtlı olduğundan, “Okul-İşletme Eşleştirme Modeli”ne ve dolayısıyla da bu rehbere dahil edilmemiştir. Bu rehber, Koç Topluluğu dışında

BİR MESLEKİ EĞİTİM İŞBİRLİĞİ YAKLAŞIMI OLARAK OKUL-İŞLETME EŞLEŞTİRME MODELİ I.BÖLÜM:

birçok şirket tarafından da halihazırda uygulanmakta olan “Okul-İşletme Eşleştirme Modeli“ne dayalı işbirliklerinin incelenmesi sonucunda oluşturulmuş olup, mesleki eğitimde kalitenin artırılması için benzer işbirlikleri geliştirmek isteyen okul ve şirketlerin faydalanması için geliştirilmiştir.

Türkiye’de istihdam konusunda yaşanan en

Mesleki ve teknik eğitim öğrencilerinin

temel sorunlardan biri, ilgili sektöre uygun,

seçtikleri bölüm ile, ilgili sektör arasında

yeterli sayıda nitelikli eleman bulunamaması.

verimli bir ilişkinin sistematik biçimde

İşletmeler, istihdam edilenlerin mesleki

geliştirilemiyor olması işsizlik ve nitelikli

yeterliliğini sağlamak amacıyla şirket içi

eleman bulamama sorununun bir arada

eğitimlerle bu sorunu aşmaya çalışıyor.

yaşanmasına yol açıyor.

Şirketler, mesleki ve teknik eğitim veren okulların mezunlarını istihdam etseler

İşte bu nedenle, mesleki ve teknik eğitim

bile, sektörün gerektirdiği mesleki bilgi ve

program ve uygulamalarının ilgili sektördeki

beceriye sahip olamadan iş hayatına atılan

işletmelerle eşgüdümünü sağlayan bir

yeni mezunları, ikinci bir eğitimden geçirmek

işbirliği yaklaşımı giderek daha da önem

zorunda kalıyorlar. Şirket içi eğitimlere

kazanıyor. Ulusal boyutta işgücüne katılmayı

harcanan zaman ve emek, sektörde ciddi bir

bekleyen genç nüfustaki artış ile sanayi ve

iş kaybına ve maliyete yol açıyor. Her işletme

hizmet sektörlerindeki büyüme, uluslararası

çalışanlarını benzer bir eğitim sürecinden

boyutta ise AB uyum sürecinde mesleki

geçiremediğinden, mesleki ve teknik eğitim

eğitimin standartlarının yükselmesi, okullar ile

mezunu olan gençlerin bir kısmı uygun

işletmeler arasındaki mesleki eğitim işbirliğine

niteliklere sahip olamadıkları için istihdam

dayanan yaklaşıma olan ihtiyacı artırıyor.

Bu ihtiyacın giderilmesine katkı sunmak amacıyla “Meslek Lisesi Memleket Meselesi” Projesi kapsamında geliştirilen ve ‘Okul-İşletme Eşleştirme Modeli’ olarak kavramsallaştırılan yaklaşım, işletmelerin, üretim süreçlerindeki ihtiyaçlarına göre mesleki eğitim veren okulların ilgili bölümleriyle işbirliği geliştirmesini öngörüyor. Yapılan eşleştirme, işletme ve ilgili bölüm arasında ortaya çıkan tüm işbirliği alanlarını, uygulama süreçlerini ve sağlanan karşılıklı faydaları kapsıyor.

edilemiyorlar. Diğer yandan, iş hayatının talep ettiği mesleki ve kişisel becerilere sahip olarak mezun olan gençler ise kimi durumda illerinde niteliklerine uygun çalışma koşulları, ücret ve özlük haklarını sağlayabilecek işletmeler bulmakta zorlanıyor.

“Avrupa Birliği için 2020 yılına yönelik

Bu durum, bilgi ve ekonomi arasındaki yeni

projeksiyonlarda rutin yetenek gerektiren işlerin azalacağı, yaratıcılığın ön plana

ilişkiyi açıkça ortaya koyuyor. Gereken yetkinliklerin tanımlanması ve kazanılması

alınacağı, kritik düşünme yetisinin geliştirilmesi gerektiği öngörülüyor.

için işbirlikleri oluşturulması yoluna gidiyor ve bu yaklaşımı öneriyoruz. ”

Mustafa V. Koç

9 6

1 4 2

3 3

7 7

Okul-işletme eşleştirmesi, şirketlerin ihtiyaçlarına ve ölçeğine bağlı olarak değişik modüllerde ya da bir bütün olarak uygulanıyor. Okul-işletme eşleştirmesi altında bugüne kadar gerçekleştirilen uygulamalar temel olarak 9 bileşende ele alınabilir: 1 İhtiyaç Analizi

2 İşbirliği Geliştirilecek

3 Okullarda Bölüm Açma

4 İşbirliği Protokolü

Okulların Belirlenmesi Mesleki eğitim alanında okullarla işbirliği

İstihdamı istenen kişilerin çalışma alanları

Eğer şirketler kendi bölgelerinde sektörel

İşbirliği

geliştiren şirketlerin, okul-işletme eşleştirme

mesleki

olarak uyumlu bir bölüm bulamıyorlarsa

belirlenip

uygulamasının başında ne istediklerini ve

eğitimin geliştirilmesiyle ilgili bütün önerilere

kendi ihtiyaçlarına göre okullarda açılmasını

(burs, staj, istihdam, vb) hazırlandıktan sonra

ihtiyaçlarını doğru şekilde analiz etmeleri

son derece açık olduğu ve işbirliğine sıcak

istedikleri bölümlerle ilgili işveren sendikaları

işbirliği şartlarını ortaya koyan protokolün

uygulamanın başarısında kritik bir öneme

baktığı bilinen Milli Eğitim Bakanlığı yetkilileri

ile bağlantıya geçerler. İşveren sendikaları

hazırlanması ve imzalanması aşamasına gelinir.

sahiptir. Şirketler ancak böyle bir analizle, uzun

veya İl Milli Eğitim Müdürlüğü* ile temas

yetkilileri, ilgili ilde İŞKUR Müdürü, İl Milli

Şirketlerin ve bölümlerin ihtiyacına göre

vadede karşılıklı verim alabilecekleri işbirlikleri

kurularak,

okullarla

Eğitim Müdürü, akademisyenler, ticaret ve

staj, laboratuvar ve atölye eğitimleri gibi

geliştirebilirler. Bu nedenle şirketlerin eşleştirme

ilgili görüş ve öneriler alınır; daha sonra okul

sanayi odası yetkilileri ve işçi sendikaları

değişik eşleştirme bileşenleri süre ve içerik

yapmadan önce atmaları gereken ilk ve en

yöneticilerinden okul veya okullar hakkında

yetkililerinin katılımıyla ve valinin başkanlığında

açısından

önemli adım, faaliyet alanlarına ve ihtiyaçlarına

bilgi alınır. Okulun coğrafi olarak şirkete yakın

81 ilde gerçekleşen İl İstihdam ve Mesleki

gösterebilir.

göre kısa, orta ve uzun vadede istihdam

olması, yönetim, öğretmen, öğrenci ve velilerin

Eğitim

yürütülen müzakerelerle bu farklılıklar giderilir,

etmek istedikleri çalışanların niteliklerini ve

işbirliğine açık olması, istihdam sağlanacak

sektörün ihtiyaçlarına göre hangi okullarda

sayısını doğru bir şekilde analiz etmeleridir.

çalışma alanları ile ilgili bölümlerin varlığı ve

hangi bölümlerin açılması gerektiği konusunda

okulun hali hazırda şirketle bağlantılarının

söz sahibi olurlar. Bunun dışında şirketler

olması

bir

bizzat İŞKUR Müdürü ve İl Milli Eğitim Müdürü

değerlendirme yapıldıktan sonra, eşleştirme

ile temas kurarak taleplerini dile getirir ve İl

yapılacak

İstihdam Kurulu’nda görüşülmesini sağlarlar.

sayıları

belirlendikten

işbirliği

gibi

yapılabilecek

faktörler

okul

sonra

veya

çerçevesinde okullar

belirlenir.

Kurulu

toplantılarına

katılırlar

anlaşmaya

yapılmak

istenen

eşleştirmenin

MEB

müfredatı

Şirketler varılarak

ile

okul/bölüm

tüm

bileşenleri

ile

farklılıklar

MEB

arasında

protokol

imzalanır.

*İşbirliklerinin içeriklerine göre Milli Eğitim Bakanlığı teşkilatı içerisinde temas kurulacak düzey değişiklik gösterebilir. Örneğin, birden fazla ilde yer alan okulları kapsayacak bir işbirliği öngörülmesi durumunda, Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilgili Genel Müdürlüğü ile iletişime geçilip okullar ile işletme arasında eşleştirilme sağlanması doğru tercih olacaktır. Diğer yandan işletme, tanıdığı bir okul ile işbirliği geliştirmek istiyor ise ilk adım olarak doğrudan Okul Müdürlüğü ile de iletişime geçebilir. Bölgedeki okullara ilişkin yeterli bilgi sahibi olunmaması durumunda ise işletmelerin ilk temas noktasının İl Milli Eğitim Müdürlüğü olması, yerel mesleki eğitim olanaklarına hâkim olunması bakımından faydalı olacaktır.

“Her ne kadar krizin etkileri geride bırakılmış gibi görünse de, ülkemizde hızla artan işsizlik nedeniyle krizin

kalkınmasına katkı sağlamak, ancak vasıfsız işgücünün mümkün olduğunca azaltılarak ‘işgücü piyasasının talep

etkilerinin devam ettiğini gözlemliyoruz. Ulusal rekabet gücümüzü artırıp ülkemizin

ettiği nitelikte işgücü’ yetiştirilmesiyle mümkün olacaktır.”

Mustafa V. Koç

5 Öğrencilere Burs, Staj,

İstihdam ve Kişisel-Mesleki Gelişim Desteği Şirketler,

insan

kaynakları

konusunda

6 Şirketlerde Temsilcilerin

7 Laboratuvar Kurulumu, Yönetimi

Şirketler,

öğrencilere

Okulların

göre

kurabilirler.

konusunda da önem taşımaktadır. Şirketler

okullarda

laboratuvar

işletmelerin

işbirliği,

staj

donanımının

kendi ihtiyaçlarına göre beceri eğitiminin

geliştirilmesi,

gibi

düzenli olarak güncellenmesi ve laboratuvar

içeriğini ve süresini belirler, eğitimin verileceği

mesleki eğitim alan öğrencilerin kişisel ve

kurumsal işbirliklerini ve öğrencilerin kişisel

yönetiminin doğru yapılması okul-işletme

atölyeler kurarlar; teknik donanımlarını sağlar

mesleki eğitimlerine katkıda bulunmak üzere

ve mesleki gelişimini, stajlarını, öğretmen ve

eşleştirme uygulamasının sürdürülebilirliğinin

ve eğitici eğitimleri düzenlerler. Kaliteli bir

okul ile işbirliği kapsamında öğrencilere

veli ilişkilerini takip edecek, işletmeyle okul

vazgeçilmezidir.

kurulması

staj görmek, öğrencilerin özgüveni yüksek

ulaşabilir.

eğitimde

arasında köprü kuracak temsilciler belirleyebilir.

arasında

birer meslek erbabı olarak yetişmesine büyük

belirli alanlara yönelmelerini teşvik etmek

Belirli bir sayının üzerinde çalışanı olan

sürekli

ve eğitimlerini desteklemek amacıyla burs

işletmelerde ise benzer bir takip, usta öğretici

okul yönetiminin katılımıyla laboratuvarda

sonrasında,

sağlamak, kişisel gelişimleri için gezi, seminer

veya eğitici personel tarafından üstlenilir.

öğrenim

işletmede çalışmaya başlamaları ile okul-

vb. etkinlikler düzenlemek, kendi bünyelerinde

İstekli ve maddi olanakları kısıtlı öğrencilerin

eğitim verecek öğretmenlerin güncel eğitici

işletme

staj olanağı ve istihdam önceliği tanımak,

bursiyer olarak seçimi, öğrencilerin mesleklere

eğitimlerini

en son nokta olan işgücü kalitesi yüksek

gelecekte o şirketlerde istihdam edilecek

yönlendirilmesi,

geri dönüşlerle birlikte eğitim programını

çalışanların

yerleştirilmesi, mezunların takibi gibi konularda

oluşturur.

işletmelerdeki temsilciler ile okul yönetimleri

öğrenci profilinin ve teknolojik donanımın

arasında başarılı bir işbirliği kurulması, sürecin

kalitesi artarken; işletmeler, şirket kültürünü

yönetimi açısından son derece önemlidir.

benimsemiş,

katkıda

bulunur.

laboratuvar

müfredat

Şirketler, üretim süreçlerindeki ihtiyaçlara

eşleştikleri okulların olanaklarını gözeterek,

yetişmesine

destekleri;

burs,

staj,

mesleki

gibi

verilecek

gerçekleştirmiş oldukları ihtiyaç analizleri ve

Gençlerin

istihdam

8 İşletmelerde Beceri Eğitimi

ve Eğitici Eğitimleri

Belirlenmesi

kurulumu

stajyerlerin

işletmelere

Kurulumdan

sonra

yönetimi, bir

teknik

Laboratuvar okul

ile

işbirliğini görecek düzenler Böylece

işletme gerektirir.

Şirket,

öğrencileri ve

onlardan

okullardaki

istihdama

belirler,

yönelik

gelen

katkı

istihdam

sağlar.

Öğrencilerin okurken

eşleştirmesinde hedefine

staj

mezuniyet gördükleri

varılmak ulaşılmış

istenen olunur.

eğitimin,

nitelikli

çalışan yetiştirme fırsatını yakalamış olur. Kurulan

laboratuvarlarda

eğiticilerinin

eğitimlerine

şirket,

okulun

destek

vererek

hizmet içi eğitimleri için fayda sağlayabilir.

“Görüyoruz ki, gerekli imkânlar sağlandığında

başarabileceklerini, nasıl bir değişim

gençlerimiz harika işler ortaya

yaratılabileceğini gördük. Bu nedenle, gönül

çıkartabiliyorlar. Biz meslek liselerinin ve

rahatlığıyla diyoruz ki, bu tarz fırsatların

meslek lisesi öğrencilerimizin potansiyellerine

yaygınlaştırılması için özel sektörün attığı

inanıyoruz. Meslek Lisesi Memleket Meselesi

her adım, hem şirketler, hem gençlerimiz,

kapsamında destek verdiğimiz 8000 öğrencinin,

hem de tüm toplum nezdinde büyük değişimleri

fırsat ve imkânlar sağlandığında neler

beraberinde getirecektir.”

Ali Y. Koç

9 Diğer Paydaşlarla İşbirliği

Şirketler,

okul-işletme

eşleştirmesi

kapsamında yalnız okullarla değil, sanayi ve ticaret odaları, organize sanayi bölgeleri vb. meslek kuruluşlarıyla ve diğer şirketlerle de

işbirliği

geliştirebilir.

Şirketler,

kendi

istihdam ihtiyaçlarını sanayi ve ticaret odaları vb. meslek kuruluşlarına bildirerek, diğer şirketlerle ve organize sanayi bölgeleriyle işbirliği kurulmasını sağlayabilir. Okullarla işletmelerin

iç

içe

geçmesini

sağlamak

üzere organize sanayi bölgelerinde atölyeler kurulmasını

teşvik

edebilirler.

Böylelikle,

sektörel olarak ihtiyaç duyulan alanlarda maliyetin paylaşılmasına katkı sunabilirler.

“Mesleki eğitim, toplumun kalkınması için gerekli olan nitelikli insan gücü ihtiyacının karşılanması ve bireylerin potansiyellerini ortaya koymalarına fırsat tanınması açısından kayda değer bir zemin oluşturuyor. Yeni dünya düzeninde; ulusal rekabet gücünü artırmak, kalkınmaya katkı sağlamak ve işsizlikle mücadeleye çözüm bulabilmek için, istihdam ve mesleki eğitim ilişkisinin güçlendirilmesi önemli bir gerekliliktir.” 14

Oya Ünlü Kızıl

İŞLETMELERİN MESLEKİ EĞİTİM DESTEĞİNİN MEVZUATTAKİ YERİ

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 18. maddesinde, işletmeler ve meslek okulları arasında işletmelerde mesleki beceri eğitimine yönelik düzenleme mevcuttur. Buna göre, okul müdürünün görevleri arasında; işletmelere beceri eğitimi için gönderilecek öğrencilerin seçiminin yapılmasını sağlamak ve işletmeye bildirmek, işletmelerde yapılan beceri eğitiminde amaçlanan hedeflere ulaşılması için işletme yetkilileri ile işbirliği yapmak, okul ile işletme arasında eğitimde sürekli işbirliğini sağlamak amacıyla yeter sayıda koordinatör öğretmen görevlendirmek, onlara rehberlik etmek ve bu faaliyetleri denetlemek bulunmaktadır. İşletmeler ise, yirmi ve daha fazla personel çalıştırmaları durumunda, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az, yüzde onundan fazla olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okulu öğrencilerine beceri eğitimi yaptırmak ile yükümlüdür. Bu madde kapsamında on ve daha fazla öğrenciye beceri eğitimi yaptıracak işletmeler, bu amaçla bir eğitim birimi kurmak ve bu birimde, yapılan eğitim için alanında ustalık yeterliliğine sahip ve iş pedagojisi eğitimi almış usta öğretici veya eğitici personel görevlendirmek zorundadır. 6111 sayılı yasa ile işverenlere sosyal sigorta prim teşvikleri getirilmiştir. Mesleki yeterlilik belgesi olanlar ile mesleki ve teknik orta/yüksek öğretimi bitirenlerin işverenlerce istihdam edilmesi halinde, 24 aydan 54 aya kadar varan sürelerde, bu kişilerin primleri devletçe karşılanacaktır. Mesleki eğitimi özendirmek için en uzun süreleri kapsayan teşvikler bu gruba ihdas edilmiş bulunmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 85. maddesinde 15.5.2008 tarih ve 5763 sayılı Kanunla yapılan değişiklik uyarınca, “çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde” çalıştırılamazlar. Söz konusu kanun hükümlerinin uygulanmasına yönelik, 31 Mayıs 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ”de ise “Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçilerin, işe alınmadan önce, mesleki eğitime tabi tutulmaları zorunludur” hükmü getirilmiştir. Buna göre işçiler, işe alınmadan önce işverence mesleki eğitime tabi tutulacaklar veya mesleki eğitim almış olanlar arasından seçileceklerdir. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi kapsamında ise şirketlerin kamu müesseseleri tarafından işletilen meslek liselerine yaptığı ekipman bağış ve yardımları, kurum kazancından indirilebilecek gider olarak dikkate alınabilmektedir.

II.BÖLÜM:

MESLEKİ EĞİTİM VERİLERİ

2009-2010 öğretim yılı itibariyle, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında 1.565.264 öğrenci, 43.183 derslikte eğitim-öğretim görüyor, 88.924 öğretmen görev yapıyor. Türkiye’de yaklaşık 5000 meslek lisesi var. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mayıs 2011 verilerine göre, istihdam edilen yaklaşık 24 milyonluk nüfusun yaklaşık %9,8’i ilkokul mezunu olmayan nüfustan, %55,7’si lise altı eğitimlilerden, %16’sı yüksek öğrenim mezunlarından ve%9,4’ü teknik veya meslek lisesi mezunlarından oluşuyor. TÜİK Mayıs 2011 verilerine göre, meslek liselerinden mezun olanların %11,2’si işsiz. Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumları Mezunlarının İzlenmesi 2010 Yılı Raporu’na göre, çalışan beş mesleki ve teknik lise mezunundan birinin herhangi bir sosyal güvencesi yok. Mezunların %23’ü ise asgari ücretin altında ücret almaktadır.

İŞ VE ÜRETİM SÜRECİNİN BİR PARÇASI OLARAK MESLEKİ EĞİTİM İŞBİRLİĞİ 17

Bu bölüm, mesleki eğitimin gelişmesine katkıda

kimya ve bilişim gibi alt sektörlerde yapılabilecek

bulunmak üzere; özel sektör kuruluşları, meslek

mesleki eğitim işbirliklerini ele alan proje

odaları ve mesleki eğitim kurumları tarafından

öykülerinde, aşama aşama karşılaşılan sorunları

uygulanan projelerden yararlanarak hazırladığımız

öne çıkardık ve bu sorunlar karşısında ne

kurmaca senaryolardan oluşuyor.

tür tedbirler alınabileceğine, projelerin nasıl iyileştirilebileceğine dair çözüm önerileri

Ele aldığımız senaryolarla, mesleki eğitimin

hazırladık.

gelişmesine katkıda bulunmak üzere yapılabileceklere, bu yolda karşılaşılabilecek

Senaryolardaki sorun ve ihtiyaç tespitlerimiz, bu

zorluklara ve bu zorlukları aşmak üzere

yolda ilerleyen her kuruluşun karşılaşabileceği

alınabilecek tedbirlere yer vermeye çalıştık.

durumlara ve yapılması muhtemel hatalara

Amacımız, burada anlattığımız hayali proje

dayanıyor. Sorun olarak öne çıkardığımız konuların

öykülerinin ve benzerlerinin mesleki eğitimin farklı

her birinin çözülebilmesi için bu yolda çaba

paydaşları tarafından birer başarı hikâyesi olacak

harcanması gerektiğini, sorunlarla karşılaşmadan

şekilde gerçeğe dönüştürülmesi, uygulamaların

ve ihtiyaçları görmeden iyileştirme yapmanın pek

çoğalması ve yol gösterici olabilmesi.

de mümkün olmadığını düşünüyoruz. Dolayısıyla, bu kurguda yer alan proje öykülerinin benzerlerini

Senaryolardan ilkinde, büyük bir gıda sanayii

yaşamış tüm kuruluşlara; çabaları, sorunlar ve

üreticisinin kendi sektörüne yönelik mesleki

ihtiyaçlar karşısında geliştirdikleri yöntemler

eğitimi geliştirme projesi anlatılıyor.

ve mesleki eğitime yaptıkları tüm katkılar için

İkinci senaryo, yine büyük bir araç sanayii

teşekkür ediyoruz. Mesleki eğitim alanında

şirketinin stajdan istihdama varana kadarki

işbirliği deneyimlerinizi ve bu deneyimlerden

mesleki eğitim çalışmasını içeriyor.

çıkartılan dersleri yaygınlaştırmak üzere sizlerin de hikâyelerinizi mlmm@koc.com.tr adresine

Sonraki iki senaryoda ise iki ayrı KOBİ’nin mesleki eğitimi üretim süreçlerine nasıl dahil ettiklerini göreceksiniz. Bir GSM şirketinin, bir turizm firmasının, bir mobilya üreticisinin ve bir boya sanayicisinin senaryolarını özel şirket, Ticaret Odası, Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğinde uygulanan kurmaca

bekliyoruz.

Senaryolarda kullandığımız kişi, şirket, kuruluş, kent ve okul isimlerinin hayali olduğunu, gerçek isimlerle bir ilişkisi olmadığını dikkate almanızı rica ederiz.

bir proje öyküsü takip edecek. Son olarak da bir meslek lisesinin giriştiği işbirliği

Okuyacağınız bu kurmaca proje öykülerinin,

çabasına tanık olacaksınız.

mesleki eğitimin gelişimine katkı sağlamak üzere yapacağınız faaliyetlerde ve yürüteceğiniz

Otomotiv, otomotiv yan sanayii, gıda, iletişim, turizm, hizmetler, mobilya, motor, elektrik,

projelerde yol gösterici olmasını diliyoruz.

A A. ÖZEL ŞİRKETLER İÇİN KURGULAR

ÖRNEK 1: ELFSITING GIDA’NIN MESLEKİ EĞİTİM DÜNYASI • • •

Bu proje öyküsünde görecekleriniz: Bir gıda firması, mesleki eğitime destek olarak gıda sektörüne nasıl katkı sağladı? İşbirliği yapacağı meslek liselerini nasıl belirledi? Burs sistemini nasıl kurdu ve yürüttü?

Elfsiting Gıda, ülkenin gıda sanayiine damgasını vurmuş, yarım yüzyıla yaklaşan deneyimiyle sektörün öncü kuruluşlarından biri haline gelmiştir. Elfsiting Gıda’ya bağlı üretim alanlarında yaklaşık on bin kişi çalışıyor. Elfsiting Gıda, her yıl bir okul kurarak eğitime katkıda bulunuyor. Şirket mesleki eğitime katki sunacak proje önerisini geliştiriyor

sektörde yer alan şirketlerin vermek zorunda

Elfsiting Gıda yöneticileri bir sonraki yılın

parasal olarak tahmini maliyetini açıklar.

oldukları kurumsal eğitimlerin zaman ve

çalışma programını ve yatırım planlarını

Şirketin mesleki eğitime destek nedeni sektörün genel anlamda mesleki eğitimden geçmiş işgücü ihtiyacına dayanıyordu. Oysa çalışma grubunun önerileri tespit edilen meslek liselerinin fiziki ihtiyaçlarına yönelik yardımları kapsıyor. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? • Mesleki eğitimle ilgili karar aşamasında şirketin sektörel ihtiyaç analizi proje fikrinin temel dayanaklarından biri olmalıdır. • Eski verimsiz alışkanlıklar, gerçekliğe uymayan yaklaşımlar ile şirketi, sektörü ve eğitim

oluşturmak üzere bir toplantı düzenler.

Konuşmasının sonunda önerisini

Toplantıda bir sunuş yapan şirketin Kurumsal

gerekçeleriyle birlikte somutlaştırır:

İletişim Sorumlusu, yeni çalışma yılına yeni

“Elfsiting Gıda, kaynaklarının bir kısmını

BU AŞAMADA NE YAPILMALI?

bir anlayışla ve farklı bir stratejiyle girilmesi

mesleki eğitime ve mesleki eğitimin kalitesinin

Çalışma grubu, öncelikle gıda sektörü ile ilgili hangi alanda eğitimli işgücüne ihtiyaç varsa,

gerektiğini belirtir:

artırılmasına yönelik harcamalıdır. Çünkü

bunlara yönelik eğitim veren mesleki eğitim kurumlarını ve bu okulların ilgili bölümlerini

gıda sektöründe mesleki eğitimden geçmiş

tespit etmelidir.

“Elfsiting Gıda’nın eğitime destek çalışmaları

kalifiye işgücüne duyulan ihtiyaç çok kritiktir.

okul yaptırmak ve yaptırılan okullara yıllık

Eğer şirketimiz bu konuda öncü olursa,

destek ödemeleri ekseninde gelişiyor. Eğitime

diğer firmaları da peşinden sürükleyecek

destek vizyonu ‘hayırseverlik’ anlayışından

ve yaratılacak domino etkisiyle sektörde bir

uzaklaşıp somut hedefleri olan, ülke ve

iyileşme olacaktır.”

sektörün genel yararına yönelik değer üreten ve sürdürülebilirliği olan projelere

Öneri yöneticiler tarafından uygun bulunur ve

dönüşmeli.”

konu ile ilgili bir çalışma grubu oluşturulur. Şirketin bulunduğu adrese en yakın beş

BU YAKLAŞIMDAKİ SORUN NEDİR?

Ardından hazırladığı sektör raporunun

meslek lisesinin yöneticileri ile görüşen

çarpıcı kısmını açıklar. Gelecek on yıl için

çalışma grubu iki meslek lisesinin çatısının

Türkiye gıda sektörünün kalifiye işgücü

yenilenmesi, iki liseye ek hizmet binası

ihtiyacını rakamlarıyla ortaya koyar. İstihdam

yapılması ve bir lisenin okul futbol takımına

edilecek işgücünün teknik yeterliliklerini

sponsor olunması yönünde öneriler içeren bir

istenilen üretim standartlarına ulaştırmak için

rapor hazırlar.

kurumunu geliştirmeyecek öneriler karar aşamasında elenmelidir.

Şirket yönetim kurulu çalışma grubunun raporunu değerlendirir: Şirket yönetiminin yönlendirmesinden sonra çalışma grubu, Milli Eğitim Bakanlığı Teknik Eğitim Genel Müdürlükleri ile temasa geçer. Tüm meslek liselerinin bölümleri, müfredatları ve coğrafi dağılımları da dahil olmak üzere bir liste çıkartılır. Bu listeden farklı il/ilçelerde gıda sektörünün üretim süreçlerine uygun on iki okul seçilir.

Çalışma grubundan bazı üyeler seçilen okulların yeterli olduğunu, daha fazla zaman kaybetmeden hemen yönetime sunulmasını önerir. Ancak bir üye öneriye karşı çıkar. Yapılan ihtiyaç analiziyle seçilecek okulların örtüşmesi gerektiğini belirterek liste üzerinde biraz daha çalışmayı önerir.

İHTİYAÇ NE? Elfsiting Gıda, meslek liselerinde iyi eğitilmiş kalifiye öğrencilerin mezun olmasını ve bu mezunların sektördeki firmalarda istihdam edilmesini hedefliyor. Dolayısıyla burada iki önemli kritere yanıt aranması gerekiyor: • Seçilecek okullar ve bu okullardaki bölümlerin gıda sektörünün üretim süreçlerine uygunluğu tespit edilmeli. • İşgücünün sınırlı hareketliliği de düşünülerek, seçilecek okulların ve bu okullardan mezun olacak kalifiye işgücünün coğrafi konumlanışına dikkat edilmeli. Gıda sektörünün yoğun olduğu bölgelerdeki okullara odaklanılmalı. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? Seçilecek okullar için sektörel uyuşma kadar coğrafi unsurların da dikkate alınması gerekiyor. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Çalışma grubu, Milli Eğitim Bakanlığı yetkilileri ile birlikte öncelikle sektörel olarak uyumlu okulları tespit etmeli. Ardından bir harita üzerinde çalışarak coğrafi olarak amaca en uygun okulları bulmalı. Belirlenen okulların yönetimleriyle iletişim kurulup mezun öğrencilerin genel olarak nerelerde çalıştıklarının öğrenilmesi de bu karar açısından faydalı olabilir.

Okullar ve işbirliği içeriği belirleniyor Çalışma grubu, sektörel ilgi ve coğrafi yakınlık kriterlerini gözeterek kapsamı, beş okul ve bu okullardaki ilgili yedi bölümde okuyan yüz yirmi beş öğrenci olarak sınırlar. Elfsiting Gıda yönetimi yüz yirmi beş öğrenciye öğrenim süreleri boyunca burs verilmesi, mezunların sektördeki diğer firmalara duyurulması ve işe alınmaları için yardımcı olunması kararını alır.

Her okulun ihtiyaç duyacağı miktarın tespit edilmesi ve burs fonunun ayrı ayrı okul yönetimlerine aktarılması konusunda da genel bir görüş birliğine varılır. Öncelikle çalışma grubu temsilcisine burs konusundaki görüşü sorulur. Çalışma grubu temsilcisi, yapılacak parasal yardımın hassas bir konu olduğunu söyler ve burs süreci ve kriterlerinin net şekilde belirlenmesi gerektiğini savunur.

İHTİYAÇ NE? Elfsiting Gıda, gıda sektöründe mesleki eğitimden geçmiş kalifiye işgücüne duyulan ihtiyacın karşılanmasına katkıda bulunmak üzere meslek lisesi öğrencilerini gıda sektöründe kendilerini yetiştirmeleri için teşvik etmeyi hedefliyor. Dolayısıyla burs sürecinin üç gerekliliği karşılaması gerekiyor: • Burs verilecek öğrencilerin gıda sektörüne yönelik bölümleri seçmelerinin teşvik edilebilmesi için öğrencilerin bölüm seçimi yapmadan bilgilendirilmeleri gerekir. • Uygun becerilere ve motivasyona sahip öğrencilerin ilgili bölümlere yönlendirilebilmesi için bursiyer seçimlerinde doğru kriterler belirlenmeli ve kuralları net şekilde belirlenmiş bir burs sistemi oluşturulmalıdır. • Ayrıca burs, öğrenciler ve Şirket arasında kurumsal kültür anlamında yakınlaşmayı sağlayacak bir araçtır. Şirketin bu noktada sadece parayı veren taraf olarak görülmesi uygun değildir. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? • Milli Eğitim Bakanlığı’nda koordinasyondan sorumlu Genel Müdürlük ile temasa geçilerek burs verme isteği iletilmeli ve bu konuda izlenmesi gereken Bakanlık prosedürleri hakkında bilgi alınmalıdır. • “Neden ve nasıl bir burs sistemi kurmalıyız?” soruları göz önünde bulundurulmalıdır. • Bursun teşvik olanağı olarak anlamlı olabilmesi için öğrencilerin bölüm seçimi yapmadan 9. sınıfta burs imkânlarından haberdar edilmesi ve bölüm seçiminde bilinçli bir tercih yapmaları sağlanmalıdır. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Burs sisteminin kriterleri ve uyulması gereken kurallar net şekilde belirlenmelidir. Bu sınırlar hazırlanırken başarıyı ödüllendiren, adil ve tartışmaya yol açmayacak bir burs sistemi kurulmalıdır. Bursiyer seçiminde yalnız ders başarısı değil, sektörde yer alan şirketlerin ihtiyaçlarına göre önem kazanan beceri, isteklilik vb. faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır. Burs yönetimi Şirket’te olmalı veya bu sorumluluk okul müdürlükleri ile paylaşılmalıdır. Proje uygulamaya konulduğunda, şirket temsilcilerinin 9. sınıf öğrencilerine bölüm seçimi yapmadan önce şirket tanıtımı yapmaları ile öğrencilerin bölüm seçimi konusunda yönlendirilmesi ve burs olanaklarından faydalanması sağlanacaktır. Öğrenciler burs başvurusu yaparken, ya da kabul işlemlerini yürütürken Şirket ile temas halinde olmalı, kurumun havasını koklamalı ve kurum kültürüyle tanışmalıdır. Tüm bu süreçler ilgili Genel Müdürlük ile imzalanacak protokolün kapsamı içerisinde düşünülmelidir. Şirket okullarla imzalayacağı protokolü ve burs yönetmeliğini hazırlıyor Çalışma grubu, Milli Eğitim Bakanlığı’nda ilgili Genel Müdürlük ile Elfsiting Gıda arasındaki işbirliğinin tüm unsurlarını tanımlayan ve burs sistemini tarif eden bir protokol kaleme alır. Bu protokolün bir parçası olarak da burs yönetmeliği hazırlanır.

Burs yönetmeliğinde bursiyer olma kriterleri, başvuru işlemleri açık bir biçimde belirlenir ve okul başarısı burs devamlılığı için mutlak şart olarak konur.

Burs işlerinin takibi için şirketin İnsan Kaynakları Bölümü görevlendirilir. Elfsiting Gıda, ilgili meslek liselerindeki başarılı öğrencileri burs yöntemiyle destekler. Böylece meslek liselerinin gıda bölümlerine yönelik bir çekim gücü yaratmayı hedefler. Bu durum, gıda bölümlerinin daha fazla sayıda ve daha başarılı mezun vermesine neden olur. Sonuçta sektörün tümü için, yetişmiş nitelikli işgücü sağlanmasına katkıda bulunur.

ÖRNEK 2: HÜR ARAÇ SANAYİİ İLE STAJDAN İSTİHDAMA • • • • •

Bu proje öyküsünde görecekleriniz: Bir araç sanayii firması staj sistemini nasıl kurdu? Üretim birimleri ve okullar arasında nasıl bir iletişim sağladı? Okul laboratuvarlarını nasıl kurdu ve yürüttü? Stajyer öğrencilerin mezuniyet sonrası istihdamlarını nasıl sağladı? Tüm bu çalışmalar öğrencilerin hayatında ne değiştirdi?

Hür Araç Sanayii, küçük bir imalat firması olarak başladığı serüvenine bugün Hür Tarım, Hür Oto ve Hür Kamyon isimli üç dev üretim şirketiyle devam ediyor. Şirketlerde on bine yakın kişi istihdam ediliyor. Şirket, ayrıca yan sanayilerle birlikte ülke ekonomisine önemli katkı sağlıyor. Hür Araç Sanayii, üretim yaptığı bölgedeki, otomotivle ilgili meslek liseleriyle işbirliği yapmayı hedefliyor. Öncelikle, staj konusunda meslek liseleriyle çalışma fikri Hür Araç Sanayii bünyesinde kabul görür. Yönetim bu konuda üretim planlama direktörü Sezer Bey’i görevlendirir. Sezer Bey, üretim yapılan bölgelere yakın ilgili meslek liselerini tespit ederek yönetimleriyle temasa geçer.

Staj desteği şekilleniyor Sezer Bey, konu üzerinde çalışırken, Hür Tarım, Hür Oto ve Hür Kamyon’un üretim sorumlularıyla da görüşür. Konunun basit biçimde okullardan öğrenci seçilmesi ve üretim şirketlerine yollanması şeklinde olmadığını anlar; çünkü öğrenciler staj süresince Hür Araç Sanayii bünyesine bir çalışanmışçasına katılacaklardır. Üretim şirketlerinin ihtiyaçları doğrultusunda en uygun öğrencilerin seçilmesi, bu öğrencilerin staj süreçlerinin verimli yönetilmesi, staj süresince iş güvenliği konusunun takip edilmesi gerekmektedir. Sezer Bey, bu süreci uygun biçimde yürütecek bir organizasyona ihtiyaç olacağını düşünür.

İHTİYAÇ NE? • Staj, Şirket’in sadece ana merkezinde değil, bizzat üretimle ilgili bölümlerinde yürüyecek bir süreçtir. • Dolayısıyla üretim sürecinde stajyer ihtiyacı ile bu ihtiyaca uygun olacak öğrencilerin eşleştirilmesi gerekmektedir. • Bu sıradan bir eşleştirme de olmayacak, öğrenciler üretim birimlerinde uygun görülecek üretim süreçlerine katılacaklardır. • Öğrencilerin staj süreçlerinin izlenmesi, raporlanması, ihtiyaçlarının tespit edilmesi, çıkacak olası sorunların çözülmesi, okul yönetimleriyle irtibat halinde olunması gerekmektedir. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? Yeni durum; iletişim, yönlendirme ve uyumlulaştırma süreçlerini içeren yeni bir uygulamanın yürütülmesini gerektirmektedir. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Şirket yönetimi; üretim birimleri, okul yönetimleri ve öğrencilerden oluşan bir dünya ile karşı karşıyadır. Bu dünyanın sayılan unsurları arasında iletişimi ve eşgüdümü sağlayacak bir mekanizma kurulacak ve bu mekanizma üzerinden okulların ve öğrencilerin staj ihtiyacı ve şirketlerin bunlara vereceği yanıtlar eşleştirilecektir. Yine bu mekanizma yardımıyla okul ve üretim birimleri arasında sağlıklı bilgi alışverişine dayalı bir bağ kurulacak, gelecekte yaşanacak yeni gelişmeler bu iletişim kanalıyla her iki tarafa da taşınabilecektir. Hür Araç Sanayii’ne bağlı üretim şirketleri ve okullar arasında eşleştirmeler başlıyor Öğrencilere staj imkânı sağlayacak üç üretim şirketinin (Hür Tarım, Hür Oto ve Hür Kamyon) birer temsilcisinin de katılımı ile bir Çalışma Grubu oluşturulur. Çalışma Grubu, bir direktör ile Hür Araç Sanayii yönetimine karşı sorumludur. Çalışma grubundaki şirket temsilcileri, şirketlerinin stajyer ihtiyaçlarını, protokol imzalanan okul yönetimleriyle koordinasyon içinde gidermekle görevlendirilir; okul

yönetimleri ve bursiyer öğrenciler ile iletişim içinde olurlar ve gerekli bilgileri koordinatöre aktarırlar. Hür Araç Sanayii, her bir şirketinin ilgili tesisleri ile eşleştirilen 3 meslek lisesinin ilgili bölümlerinden iki yüz elli öğrenciye her yıl Hür Tarım, Hür Oto ve Hür Kamyon bünyesinde sağlıklı ve başarılı bir staj imkânı sağlar.

Yeni bir durum: Kırlangıçlar Meslek Lisesi’nde motor laboratuvarı Hür Araç Sanayii’ne bağlı Hür Oto Firması’nın şirket sorumlusu, sorumlu olduğu Kırlangıçlar Meslek Lisesi’nde motor laboratuvarının olmadığını, öğrencilerin motor derslerini daha çok teorik düzeyde ve yetersiz donanımlarla aldıklarını fark eder. Bu eksiklik, staj yapan öğrencilerin yetkinliklerinde de gözlenir. Öğrenciler bu önemli üretim süreci konusunda yetersizdir. Mezun olduklarında istihdam edilmesi düşünülen öğrencilerin ayrıca uzun bir mesleki eğitime tabi tutulması kaçınılmazdır. Konu, Okul-İşletme Eşgüdüm Direktörü aracılığıyla Hür Araç Sanayii yönetimine iletilir.

BU YAKLAŞIMDAKİ SORUN NEDİR? Hür Araç Sanayii, Kırlangıçlar Meslek Lisesi’ne modern bir motor laboratuvarı kurma kararı alır. Okul yönetimiyle birlikte çalışılarak motor laboratuvarı kurulması için gerekenler tespit edilir. Bu belirleme sürecinde Hür Oto’nun üretim mühendisleri ve deneyimli çalışanları da görev alır. Laboratuvarın kurulacağı yer özenle tespit edilir. Okul bahçesinde, güney doğuya bakan bir konum bulunur. Böylelikle sabah erkenden ders başı yapacak öğrencilerin bol güneşli bir ortamda çalışması planlanır. Ayrıca eğitim alanına, sunum ve toplu ders anlatımı için küçük bir derslik kurulması da öngörülür.

• Laboratuvar kurmak gibi maliyetli bir yatırımı anahtar teslimi şeklinde devretmek belli riskleri de beraberinde getirir. • Laboratuvarları kullandıracak eğiticilerin bilgi düzeyi önemlidir. • Öğrencilerin laboratuvarı kullanma biçimleri laboratuvarın etkinliğini belirler. • Ayrıca laboratuvarlar teknolojik yenilikleri izleyebilmelidir. Yeni teknolojilerin uygulanmadığı ders ortamında eğitimin güncelliği söz konusu olmaz. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? Yaşayan ve işlerliği olması gereken organizmalar olan laboratuvarlar okulların bina, derslik, kantin gibi basit bir fiziki altyapı unsuru olarak düşünülemez. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Laboratuvarın kullanımı ve yönetiminde Şirket -ve dolayısıyla Hür Araç Sanayii- destek vermelidir. Laboratuvar kurarak okul yönetimine anahtar teslimi şeklinde devretmek yeterli olamaz. Bu eğitim birimlerinin nasıl yönetileceği, nasıl işler halde tutulacağı okul

Şirket Temsilcisi’nin yönetime verdiği raporun en can alıcı kısmı şöyledir: “Kurulmasını teklif ettiğimiz motor laboratuvarının yaklaşık 50 bin Euro’luk bir maliyeti olacaktır. Ancak konuya farklı bir açıdan yaklaşmakta fayda var. Bu laboratuvarı yılda 50 öğrenci kullanacak. Bu öğrencilerin 30’unu biz istihdam etmeyi arzuluyoruz. Eğer bu modern eğitimi almazlarsa mezun olduklarında istihdam edilecekleri işletmelerde en az üç ay eğitim almak zorunda kalacaklar. Bir çalışanın üç aylık zorunlu eğitim maliyeti ortalama 1500 Euro’yu geçiyor. Ayrıca, bu süre boyunca üretimden uzak kalma gibi bir maliyet de var. Bunu bir kenara bırakıp sadece işyerinde eğitim masrafı ile laboratuvar masrafını kıyasladığımızda, neredeyse ilk senede maliyetler başa baş noktasına geliyor. Laboratuvardan her yıl nitelikli istihdam ihtiyacımızı karşılayacağımızı ve sektöre de nitelikli işgücü sağlayacağımızı düşündüğümüzde hem kendimiz, hem sektörümüz, hem de ülkemiz için katkı sağlamış oluyoruz.”

Ertesi yıl, son teknoloji ürünü donanımlarıyla laboratuvar kurulur ve okul yönetimine teslim edilir. Laboratuvar kullanıma açıldıktan sonra Hür Oto şirket temsilcisi süreci yakından izler. Şirket temsilcisi bir süre sonra, laboratuvarla ilgili sorunlara şahit olmaya başlar. Öncelikle ciddi bir yatırımla kurulan donanımın dikkatsizce kullanıldığını fark eder. Laboratuvarda görev yapan eğiticilerin yeni teknoloji konusunda bilgi eksiklikleri vardır. Ayrıca laboratuvar kullanımı konusunda disiplinsizlik de göze çarpmaktadır

yönetimiyle birlikte belirlenerek taraflar arasında imzalanacak bir protokol ile düzenlenmelidir. Laboratuvardan sorumlu öğretmenler belirlenmeli, bu eğiticiler gerekli eğitimlerden geçirilmelidir. Sorumlu öğretmenler ve şirket sorumluları sürekli iletişim halinde olmalı, ortaya çıkan yeni ihtiyaçlar bu kanal yardımıyla giderilmelidir.

Hür Tarım’ın yeni stratejisi Şirket temsilcisinin önerisiyle, öncelikle Kırlangıçlar Meslek Lisesinden ilgili bir öğretmen okul yönetiminin de onayı ile laboratuvar sorumlusu olarak seçilir. Sorumlu öğretmenin Şirket tarafından eğitici eğitiminden geçirilerek laboratuvara hâkim olması sağlanır. Laboratuvarın öğrenciler tarafından kullanılma şartları belirlenir. Motor laboratuvarını kullanacak başarılı, yetenekli ve istekli öğrenciler belirlenir. Sorumlu öğretmenin laboratuvarla ilgili eksikleri düzenli olarak iletmesi istenir. Ayrıca şirket temsilcisi ve laboratuvardan sorumlu öğretmen yıl boyunca yeni teknolojileri izleyip, bunları laboratuvara kazandırmak üzere birlikte çalışır.

Hür Araç Sanayii bünyesinde faaliyet gösteren Hür Tarım, tarım araçları imalatı, satışı ve servisine dayalı bir şirkettir. Bu şirket, Şimal Yıldızı Meslek Lisesi ile işbirliği içindedir. İmalat süreçlerinde öğrencilere staj imkânı sağlamaktadır. Hür Tarım yönetimi, gelecek dönem için, özellikle satış ağına yönelik yeni bir insan kaynakları hamlesi düşünür. Satış ağında çalışacak, meslek lisesi çıkışlı personelin aynı zamanda satış teknikleri, müşteri ilişkileri, iletişim ve beden dili gibi konularda eğitimli olmasını ister. Bu konuda Şimal Yıldızı Meslek Lisesi’nden bünyesine aldığı stajyer öğrencilere ilave eğitimler vermeyi düşünür.

İHTİYAÇ NE? • Stajla başlayan ve satış fonksiyonuna özel bir eğitim, yeterli süreyi kapsayamadığı için eksik kalabilir ya da şirket içinde kullanılan mevcut eğitim programları bu yaş grubuna uygun olmayabilir. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? Şirket, eğitimleri doğru yaş gruplarına ve staj süreçlerine uygun şekilde önceden yapılandırmalıdır. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Şirket, ilgili bölümlerde okuyan öğrencilere yapacağı bir sunuşla, şirketin satış ağında çalışmanın avantajlarını anlatabilir. İstekli bir öğrenci grubuna ulaşılması durumunda, eğitim programının süresine ve eğitimin verilmesinin uygun olacağı seneye göre yürüteceği bir eğitim planı yapabilir. Şirket içi eğitimciler ve rehber öğretmenler eğitim içeriklerinin belirlenmesinde ortak çalışarak eğitimlerin ilgili yaş grubuna uygun hale getirilmesi sürecine destek sağlayabilirler. Hür Tarım, Şimal Yıldızı Meslek Lisesi ile uyguladığı mevcut staj programına ilaveten satış fonksiyonu ile ilgili 1 yıllık bir eğitim tasarlar. İlgi gösteren 11. sınıf öğrencileri arasından seçilecek on öğrenciye lise son sınıfta bu eğitimi vermeyi, bu öğrencilerin arasından gereken yetkinliğe ulaşarak mezun olan beş meslek liseliyi satış kadrolarına almayı hedefler. İstihdam gündeme geliyor! Hür Araç Sanayii, üç şirketi ile yürüttüğü, dört yıl süren mesleki eğitimle ilgili projesiyle, 1000 meslek lisesi öğrencisine staj imkânı sağlar. Ayrıca, Kırlangıçlar Meslek Lisesi Motor Bölümü’nde okuyan 200 öğrenci modern motor laboratuvarında eğitimler alır. Şimal Yıldızı Meslek Lisesi’nde okuyan ve Hür Tarım’ın satış kanallarında çalışmak isteyen

40 öğrenci ilgili eğitimleri alır. Hür Araç Sanayii, öğrencilerle ilişkisini bu faaliyetlerle sınırlamaz. Her yıl, yeni katılan stajyer öğrencilerin, üç gün misafir edilerek Hür Araç Sanayii’nin tüm şirketlerini gezmeleri ve kurumsal yapıyı tanımaları sağlanır. Şirketin üst düzey yöneticilerinin de katıldığı çeşitli etkinlikler ve atölye çalışmaları yapılır. Ayrıca, her yıl açılan proje yarışmaları ile girişimcilik, proje geliştirme, sorumlu vatandaşlık gibi, günümüzde iş dünyasının çalışanlarından beklediği özellikler geliştirilir. Bu konularda öğrencilerin kapasitelerini geliştirmek üzere çeşitli Sivil Toplum Kuruluşları’yla işbirlikleri kurularak eğitimler düzenlenir.

İHTİYAÇ NE? • Mezun öğrencilerin istihdamında nasıl bir yöntem izleneceği belirlenmeli. • İşe alma aşamasında öğrencilerin staj ve eğitim performansları gözetilmeli. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? Bursiyer ve stajyer öğrencilerin istihdam konusunda bir adım önde olduklarını hissetmeleri olumlu bir durumdur. Ancak bunun bir ayrıcalık olmadığını, gerekli diğer şartları da taşımak zorunda olduklarını bilmeliler. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Şirket temsilcileri her bursiyer ve stajyer öğrenci için belli kriterlere göre değerlendirme notları tutarlar. İş başvurusunda bulunan öğrencilerin seçim sürecinde bu değerlendirmeler gözetilir. Değerlendirme sürecinin nasıl işlediği, en başından öğrencilere anlatılır. Öğrenciler, olumlu performanslarının gelecekteki istihdamlarında belirleyici olacağını bilir. Mezun öğrencilerden 100’ü, Hür Araç Sanayii’nin ilgili şirketlerinde çalışmak için başvuruda bulunur.

Hür Araç Sanayii, eğitimi ve yetiştirilmesi ile yakından ilgilendiği 90 meslek lisesi mezunu öğrenciyi bünyesinde istihdam eder.

Öğrencilerin okul başarı durumu, staj performans değerlendirmeleri, nihai beceri sınamaları sonucunda çıtayı geçen öğrenciler belirlenir.

Hür Araç Sanayii, mezunlara bünyesindeki açık pozisyonlar doğrultusunda istihdam olanağı sunmayı planlar. Okullara duyuru yapılır.

ERCÜMENT K’NIN HAYATINDA NELER DEĞİŞTİ? Hür Araç Sanayii’nin mesleki eğitime destek verme süreci, sadece şirkete ve sektöre olumlu katkılarla sınırlı kalmadı.

Ercüment, kaporta kaynağı sürecinde, iki kişinin yaptığı bir işin, farklı açılarla çalışılarak bir kişi tarafından yapılabileceği konusunda bir fikir üretir.

Aslında, belki de en büyük etkiyi öğrenciler kendi yaşamlarında gördüler. İşte onlardan birinin, Ercüment K’nın hikâyesi...

• Ercüment yarışmada dereceye giremez; ama gayreti, üretim sürecindeki usta işçilerin dikkatini çeker.

Ercüment K, Kırlangıçlar Meslek Lisesi Motor Bölümü öğrencisidir. Hür Araç Sanayii’nin okuluna modern bir motor laboratuvarı kurmasıyla hayatı kökten değişir. Ercüment, laboratuvarın inşası sırasında öğretmenlerinden, burada ancak başarılı öğrencilerin eğitim alabileceğini öğrenir. Bu nedenle derslerine o yıl çok asılır. Motor laboratuvarında eğitim almayı hak eden Ercüment, orada da çalışkanlığı ve azmiyle dikkat çeker. Sorumlu öğretmeni, Ercüment’i Hür Oto’nun şirket temsilcisine tavsiye eder.

• Staj dosyasına Ercüment’in performansı not olarak düşülür. • Ercüment ertesi yıl mezun olduğunda, okul panosunda Hür Araç Sanayii’nin iş ilanını görür. • Şimdi Ercüment K, Hür Oto Kaynak Bölümü’nde çalışıyor. • Hâlâ öğrenciyken önerdiği fikri geliştirmeye uğraşıyor ve usta işçilerin dediğine göre, başarıya şimdi çok yakın.

Ercüment yıl sonunda, Hür Oto’da staj yapma imkânı kazanır. Ercüment, staj yaptığı bölümde uygulanan kaynak sistemini öğrenirken, bir yandan da üretim sürecindeki aşamaları inceler. O yıl Hür Araç Sanayii, staj yapan öğrenciler arasında bir yarışma açar. Stajyer öğrencilerden, çalıştıkları üretim sürecini daha verimli hale getirmeleri için fikirler istenir.

ÖRNEK 3: SALUS SAĞLIK HİZMETLERİ A.Ş’NİN SIRA DIŞI MESLEKİ EĞİTİM STRATEJİSİ Bu proje öyküsünde görecekleriniz: • Bir sağlık firması mesleki eğitim konusunda nasıl çalışıyor? • Milli Eğitim Bakanlığı yeni bir müfredatı nasıl onaylıyor?

Salus Sağlık Hizmetleri A.Ş sağlık sektöründe yeni bir yatırıma girişir. Kent dışında, modern bir kampüste, 60 yaş üstü hasta ve misafirlere yönelik bir sağlık merkezi kurmayı planlar. Şirket; sağlık kompleksinde doktor ve hemşirelerin dışında ihtiyaç duyacağı sağlık teknisyenleri, uzman hasta ve yaşlı bakım elemanı ihtiyacı için arayışa girer. Faaliyet gösterdiği ilin Milli Eğitim Müdürlüğü ile temasa geçerek uygun olan Kanatsız Melekler Sağlık Meslek Lisesi’ni belirler. Kanatsız Melekler Meslek Lisesi ile yapılan görüşmeler sonucunda, Salus’un ihtiyaç duyacağı işgücünün niteliği açısından

okuldaki eğitim müfredatının eksik olduğu anlaşılır. Milli Eğitim Bakanlığı ile temas kurulur. Kanatsız Melekler Sağlık Meslek Lisesi eğitim müfredatına “Yaşlı Bakımı”, “Yaşlılara Acil Yardım Yöntemleri”, “Stres Yönetimi”, “Zor Kişiliklerle İletişim” gibi derslerin eklenmesi sağlanır.

Salus Şirketi, belirli bir süre boyunca yeni müfredata uygun biçimde Meslek Lisesi öğretmenlerini yeniden eğitime tabi tutarak yetiştirir. Ders donanım malzemelerini hazırlayarak okul yönetimine teslim eder. Ertesi yıldan itibaren Şirket’in ihtiyaç duyacağı bakım personelinin gerekli eğitimleri alması sağlanır. Ayrıca, seçilen öğrencilere Şirket’in diğer hastanelerinde staj olanağı verilir. Stajyer öğrenciler hem mesleki becerilerini geliştirir, hem de şirket kültürünü öğrenirler.

Salus Şirketi yıl sonunda eğiticilerin eğitimi, ders içeriklerini kapsayan eğitim materyallerinin hazırlanmasıyla oluşan maliyetlerini inceler. Bu işler için yaklaşık 2 bin dolar harcanmıştır. Eğer bu öğrenciler yeni müfredata göre eğitilmeselerdi şirketin katlanmak zorunda olacağı maliyetin bundan en az iki kat daha yüksek olacağı anlaşılır. Aynı zamanda, bu yeni durum Kanatsız Melekler Sağlık Meslek Lisesi mezunlarına da genel olarak fayda getirmiştir. Salus dışında sektör şirketlerinde işe yerleşen mezunlar, yeni müfredat eğitimleri nedeniyle daha yüksek ücretlerle, daha kısa zamanda istihdam edilmiştir.

İHTİYAÇ NE? • Yeni bir müfredat içeriği oluşturmak Şirket’in ihtiyaçlarını çözmeye yetmeyecek, büyük olasılıkla yeni sorunları da aşmak gerekecektir. • Yeni müfredat ile birlikte eğiticilerin eğitimi, ders içeriklerini kapsayan eğitim materyallerinin hazırlanması ve öğrencilere dağıtılması gibi ihtiyaçlar da ortaya çıkacaktır. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Öğretmen kadrosunun, müfredata eklenen yeni konulara göre eğitilmesi sağlanmalı. Öğretmenlerin bu işbirliğini sahiplenmesi hedeflenmeli. Bu konuda Milli Eğitim Bakanlığı ile yakın temas halinde olunmalı, işbirliği olanakları geliştirilmeli.

ÖRNEK 4: ÇELİKBİLEK OTOMOTİV ATÖLYE KURUYOR Bu proje öyküsünde görecekleriniz: • Bir KOBİ nasıl mesleki eğitim konusuna eğiliyor? • Atölye neden ve nasıl kurulmalı?

Çelikbilek Otomotiv, Güzelbahçe Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren, 50 çalışanlı bir KOBİ’dir. Otomotiv endüstrisine yan sanayi alanında destek veren Şirket, önemli büyük firmaların tedarikçisidir. Firma, iş kalitesiyle kendi bölgesinin yükselen yıldızıdır. Her yıl yükselen iş ve üretim grafiğiyle Firma, yetişmiş işgücü ihtiyacını daha şiddetle hissetmeye başlar. Özellikle gazaltı kaynakçılığı konusunda yetişmiş işgücü sıkıntısı belirir. Firma bu ihtiyacı, işe aldığı vasıfsız işgücünü kendi üretim sürecinde usta-çırak ilişkisi içinde değerlendirerek çözmeye çalışır. Ancak orta vadede bunun efektif bir çözüm olmayacağı ortadadır.

Firma, Güzelbahçe Sanayi ve Ticaret Odası’nın yönlendirmesiyle bölgeye en yakın Güçlü Eller Endüstri Meslek Lisesi ile temas kurar. Ancak bu lisede Gazaltı Kaynakçılığı Bölümü yeterli donanıma sahip değildir. Firma önce başka ilçelerdeki meslek liselerini araştırmaya başlar. Ancak kendi ölçeğini göz önüne alarak başka bir çözüm yolu düşünmeye başlar.

İHTİYAÇ NE? • KOBİ ölçeğinde firmalar için eğitimli işgücüne coğrafi yakınlık daha kritik bir önem arz eder. • İşbirliğine gireceği mesleki eğitim okulundan mezun olacak öğrencileri hızla üretim sürecine dahil etmek KOBİ’ler için çok önemlidir. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? KOBİ’ler için zaman ve maliyet daha kritik meseleler haline gelebilir. Bir KOBİ, en uygun çözüme, hızla ulaşmak isteyecektir. BU AŞAMADA NE YAPILMALI?

Firma, Güçlü Eller Endüstri Meslek Lisesi ile yeniden görüşür. Gazaltı kaynakçılığı eğitimi için gereken ihtiyaçlar belirlenir.

Öğrencilerin, öncelikle kaynakçılıkla ilgili el becerilerini geliştirecekleri ve yeni teknolojiyi izleyecekleri bir atölyeye ihtiyaçları vardır. Firma bir atölye kurmaya karar verir. Evet, ama bu atölye nerede kurulmalıdır?

İHTİYAÇ NE? • Bu soru, KOBİ ölçeğinde bir firma için yanıtlanması gereken önemli bir sorudur. • Okul bünyesinde kurulacak bir atölyeden eğitim alacak öğrencilerin Firma’da istihdam edilmesi en az iki yıl alacaktır. Oysa Firma, yapacağı yatırımın sonuçlarından daha hızlı yararlanmak ister. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Gazaltı kaynak atölyesi Firma bünyesinde kurulabilir. Böylelikle öğrenciler stajlarını burada gerçekleştirirken, Firma kısa vade ihtiyaçları için işe alacağı diğer personeli burada eğitebilir. Ayrıca mevcut personelini ihtiyaç duyduğu anda bu atölyede eğitime sokabilir. Çalışanlar ve çalışacak işçi adayları öncelikle bu atölyede eğitileceği için iş süreçlerinde meydana gelecek zaman kaybı ve iş kazaları riski de minimuma iner.

Çelikbilek Firması, fabrika bünyesinde on kişinin aynı anda eğitim görebileceği bir gazaltı kaynak atölyesi kurar. En tecrübeli ustabaşı atölyenin sorumlu öğretmeni seçilir. Güçlü Eller Endüstri Meslek Lisesi Kaynakçılık Bölümü öğrencileri bu atölyede stajlarını gerçekleştirirler. Ayrıca, her öğrenci için bir staj kartı hazırlanır. Bu karta eğitmen tarafından öğrencilerin yetenekleri ve iş performansları konusunda notlar düşülür. Kartlar ilerideki iş başvuruları için saklanır. Firma işe aldığı yeni personelini de üretim sürecine sokmadan önce bu atölyede eğitir. Böylelikle zaman ve iş kaybını en aza indirir.

Çelikbilek firması, beş yıl boyunca, staj sürecinde 400’ü aşkın öğrenciye gazaltı kaynakçılığı eğitimi verir. Bu öğrencilerden 115’i firma bünyesinde istihdam edilir. Ayrıca bu süre zarfında dışarıdan alınan 100’e yakın personel, iş süreçlerine girmeden bu eğitimden geçer. Firmanın bu beş yıllık eğitim, iş ve zaman kaybı maliyetleri ile atölye kurulum maliyetleri başa baş gelir. Başka bir deyişle, atölye beş yılda kendini amorti etmiştir. Ayrıca, bu süre zarfında iş kazaları %100 oranında azalır. Firma, bölgenin iş güvenliği en yüksek işletmesi seçilerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından örnek listeye alınır.

Öncelikle KOBİ’ye coğrafi olarak uzak olan meslek liseleri elenmelidir. Firma; donanım, öğrenci ve öğretmen niteliği açısından amaçlarına en uygun, fiziki olarak da kendine en yakın olan okul(lar)la işbirliğine gitmelidir

ÖRNEK 5: HİSCELL GSM FİRMASI YENİ TEKNOLOJİYE MESLEKİ EĞİTİMLE GEÇİYOR Bu proje öyküsünde görecekleriniz: • Bir teknoloji şirketi mesleki eğitimi desteklerken yeni üretim süreçlerine nasıl adapte olur?

BU YAKLAŞIMDAKİ SORUN NEDİR? Eğitim Bölümü, yaptığı inceleme sonucu, çeşitli meslek liselerinin elektronik bölümlerinin eğitim kalitesinin yüksek olduğunu belirler. Ancak bir sorunla karşılaşır: Meslek liselerinin elektronik bölümlerinde güneş yoluyla enerji elde edilmesi ve bunun GSM şebekesi standartlarında kullanılması ile ilgili eğitim verilmemektedir. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Elektronik eğitimi konusunda iyi okulların tespit edilmiş olması Şirket için bir avantajdır. Müfredat eksikliğinin giderilmesi için bu tür konularda son derece yapıcı ve kolaylaştırıcı olduğu bilinen Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliğine gidilmelidir.

HisCell, hem ilklerle anılan bir GSM operatörü olması, hem de hızla artan bir pazar payına sahip olması nedeniyle dikkatleri üzerinde toplayan bir şirkettir. HisCell’in başarısının altında yatan önemli unsurlardan biri de inovasyon sürecine yatırım yapmasıdır. Şirket, beş yıllık yeni yatırım döneminde maliyetlerini düşürmek için alternatif enerji kullanımına ağırlık vermeyi planlar.

Teknik İşler Bölümü, gelecek beş yıl içinde yeni teknolojiye uygun yetişmiş kaç personele ihtiyaç duyulacağını hesaplar.

Şirkete mali bir yük getiren baz istasyonlarının elektrik tüketimini karşılamak için güneş panellerinden faydalanmaya karar verilir. Böylelikle elektrik maliyetlerinin düşürülmesi ve baz istasyonlarının ülkenin dört bir yanına yaygınlaştırılması hedeflenir. Şirketin bu planını gerçekleştirmesi için güneş enerjisiyle çalışan baz istasyonlarının işler halde tutulması, gereken periyodik bakımlarının yapılması ve gerçekleşen arızaların hızla giderilmesi gereklidir.

Şirketin yeni yatırımla kazanacağı büyüme trendi ile emekli olacak ve ayrılacak olası personel sayısı göz önüne alındığında, önemli sayıda yeni personele ihtiyaç duyulacağı ortaya çıkar.

Ayrıca Şirketin, gelecek beş yıl içinde kendi bakım personelinin tamamını ve her yıl işe alacağı yeni personeli gelişen teknolojiye uygun olarak eğitmesi de bir zorunluluk olarak ortaya çıkar. Şirket yönetimi, yeni durumla ilgili Eğitim ve Teknik İşler bölümlerini görevlendirir ve bir plan hazırlamalarını ister.

Eğitim Bölümü ise yeni alınacak personelin kurum içinde eğitimi için gereken ihtiyaçları belirlemeye çalışır.

Şirket yönetimi Milli Eğitim Bakanlığı ile temasa geçerek, tespit ettiği okullarda ihtiyaç duyduğu müfredatın uygulanması ile ilgili olarak görüşmeler yürütür. Müfredat içeriğinin hazırlanması, ders dokümanlarının oluşturulması ve çoğaltılması, eğitici eğitimi gibi konuları üsteleneceğini beyan eden Şirket ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında bir protokol imzalanır. HisCell’in talebi doğrultusunda, baz istasyonu ağlarının yoğunluğu da dikkate alınarak belirlenen yedi pilot okulun ilgili bölümlerinde “Güneş Enerjisi ve GSM Baz İstasyonları” adı altında yeni bir ders açılır.

Eğitim Bölümü, eğitimlerin merkezi biçimde yapılması gerektiğini düşünür. Şirket merkezinde kurulacak bir eğitim istasyonunda mevcut ve yeni alınacak personelin eğitilmesi ve aynı zamanda çeşitli baz istasyonlarında uygulama sürecinden geçirilmesi fikri gelişir.

HisCell, eğitimin teknik altyapısını Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği halinde kurar. Doküman ve donanım sağlar. Eğitmenler eğitici eğitiminden geçirilir.

Şirket Yönetimi ise maliyetli olacak bu çözüm yerine başka alternatiflerin araştırılmasını, özellikle mesleki eğitim kurumlarıyla temas kurulmasını ister.

Bu temsilciler ders süreçlerini izlerler ve gerekli önerilerde bulunurlar.

Şirket temsilcileri stajyer öğrencileri izlerler ve performanslarını bir not çizelgesiyle belgelerler. Aynı zamanda, protokol gereği HisCell’in halihazırdaki teknik personeli, akşam saatlerinde ve hafta sonlarında modüler olarak yeni teknoloji eğitiminden geçerler. Bu eğitimler seçilen okulların derslik ve atölyelerinde ilgili okul öğretmenlerince verilir. Eğitmenlerin fazla mesaileri Şirket tarafından karşılanır. Böylelikle hem Şirket yeni alacağı personeli meslek liselerinden yetişmiş biçimde almış olur, hem de mevcut personelinin kısa vadedeki eğitim ihtiyacını karşılar.

Her okul için bir şirket temsilcisi atanır.

Ayrıca dersi alan öğrencilerden istekli olanlar ve belli bir başarıyı tutturmuş olanlar, yaz döneminde HisCell’de yaz stajı hakkı kazanırlar.

ÖRNEK 6: JETRO TOUR YENİ PAZARINA MESLEKİ EĞİTİMLE YÖNELİYOR Bu proje öyküsünde görecekleriniz: • Bir turizm şirketi mesleki eğitimi destekleyerek nasıl pazar avantajı sağlar?

Jetro Tour, hızla büyüyen turizm sektörünün genç ve dinamik şirketlerinden biridir.

Jetro Tour Şirketi, Çınar Üniversitesi Turizm Meslek Yüksek Okulu yönetimiyle temas kurar.

Şirketin Güney Amerika pazarına yönelmek için bir süredir devam eden çalışmaları olgunlaşmaya başlamıştır.

Okul, eğitim kalitesi açısından istenilen standartlardadır; ancak İspanyolca dil eğitimi verilmemektedir.

Şirket Yönetimi, gelecek yıllarda bu pazarda yer almayı stratejik bir karar olarak alır ve Jetro Tour Dış Operasyonlar Bölümü’nü yeniden yapılandırmayı düşünür. Özellikle İspanyolca bilen, tur ve rezervasyon işlemleri konusunda deneyimli çalışanlara olan ihtiyaç belirginleşir.

Hızlı hareket etmek isteyen Şirket, faaliyet gösterdiği ildeki Çınar Üniversitesi ile temasa geçerek, İspanyolca Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde okuyan son sınıf öğrencilerine sunuşlar yapmayı ve kendileriyle çalışmayı düşünecek öğrencileri mezuniyetlerini takiben üç aylık bir eğitimden geçirdikten sonra iş süreçlerine dahil etmeyi düşünür.

BU YAKLAŞIMDAKİ SORUN NEDİR? • İspanyol Dili ve Edebiyatı mezunu öğrenciler Şirket için ne derece uygun olacaktır? • Öncelikle, bu öğrenciler turizm nosyonu taşıyan bir eğitimden geçmemiştir; dolayısıyla

Bunun üzerine Şirket ve Okul arasında bir protokol imzalanır. Protokole göre, Meslek Yüksek Okulu son sınıf öğrencileri arasında bir sınav yapılacaktır. Sınavı geçen ve Şirket’le çalışmayı isteyen öğrenciler, stajlarını Şirket bünyesinde yapacaktır. Ardından Şirket’in desteğiyle yoğunlaştırılmış İş İspanyolcası eğitimine tabii tutulacaklardır. Bu aşamayı da başarıyla geçen mezun öğrenciler Şirket bünyesinde istihdam edilecektir. Şirket, daha uzun vadedeki işgücü açığını kapatmak için, okul yönetiminden İspanyolca seçmeli ders koymasını da talep eder.

İspanyolca seçmeli ders alacak öğrencilere burs ve staj imkânı verileceği konusunda yönetimle anlaşan Şirket, ayrıca her yıl firma tanıtımı yapmak üzere okulda stand açmaya da karar verir. Şirketin Çınar Üniversitesi’nden talep ettiği İspanyolca seçmeli dersin meyveleri iki yıl sonra alınmaya başlanır. 3. ve 4. sınıfta seçmeli İspanyolca eğitiminden geçmiş mezun öğrenciler, Şirket bünyesinde ve Şirketin herhangi bir maliyete katlanmasına gerek kalmadan istihdam edilmeye başlanır. Öte yandan, mezun öğrencilerin bir kısmı ileri İspanyolca dersleri alıp rehber olarak çalışmaya başlarlar. Şirketin bu girişimi piyasada İspanyolca bilen yetişmiş insan sayısında bir artışa yol açar ve turizm sektörünün geneli için pozitif bir etkisi olur.

sektörel motivasyonları düşüktür. • Verilecek iç eğitimlerden ne kadar sonuç alınacağı belirsizdir. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? İspanyolca eğitim veren ama turizm sektörüne uzak bir eğitim kurumu yerine Turizm Meslek Yüksek okullarıyla işbirliği seçeneği düşünülmelidir. Bu okullar sektörel olarak uyumlu olduğu için mezunların iş süreçlerine uyumu çok daha kolay ve hızlı olacaktır.

ÖRNEK 7: RAHAT SANDALYELERİ VE TASARIM KONSEPTİ Bu örnekte görecekleriniz: • Yerel bir üretim firması mesleki eğitim konusunda işbirliği yaparak yapısal değişimini nasıl yönetir?

Bu bölümde görecekleriniz: • Bir firma nasıl yeni bir mesleki eğitim bölümü açılmasını sağlar?

Ülkenin ekonomik merkezlerinden uzak, el sanatlarıyla ünlü bir şehrinde mobilya atölyesinden doğan Rahat Sandalyeleri, giderek yıldızı parlayan bir şirkettir.

Allef Kimya, ülkenin en büyük boya sanayii ihracatçı firmasıdır.

Başlangıçta el işi mobilya üretimiyle tanınan Firma, zaman geçtikçe sandalye tasarımı ve üretiminde uzmanlaşır.

Firma hayata geçirdiği başarısını inovasyon çalışmalarına borçludur. Her yıl yatırım bütçesinden hatırı sayılır bir bölümü araştırma-geliştirme çalışmalarına ayırır.

Yurt içi pazarında hatırı sayılır bir paya sahip olan Rahat Sandalyeleri, dış pazarlarda özellikle Ortadoğu’da hızla yükselen orta sınıfın taleplerini de karşılamayı hedeflemekte ve uluslararası fuarlarda elde ettiği kontaklarla müşteri portföyünü genişletmeye çalışmaktadır. Ancak Şirket’in önünde aşması gereken önemli bir eşik vardır: Hedeflediği pazarların ihtiyaç duyduğu stil ve özelliklere sahip yeni tasarımlar geliştirmek ve bu tasarımları uygun maliyetlerle ürünlere dönüştürmek. Firma, ülkenin ticari merkezlerine uzak olduğu için eğitimli işgücünü fiziken kendine çekemeyeceğinin farkındadır, öncelikle yerel kaynaklara yönelir. Şehirde bulunan Şen Menteşe Meslek Lisesi Mobilya Teknolojileri Bölümü’yle temas kurar. İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün de desteğiyle müfredata Mobilya Tasarımı dersi konulur.

ÖRNEK 8: ALLEF KİMYA İLE MESLEK LİSELERİNDE YENİ BİR BÖLÜM DOĞUYOR

Firma, öğrencilerin bu derste eğitimi için kendi yetişmiş usta ve teknik elemanlarını öğretici olarak okula gönderir. Yine belli dönemlerde saygın mobilya tasarımcılarının okulda konuk öğretmen olarak ders vermesini sağlar. Ayrıca bölüm öğrencileri arasından en başarılı ve yeteneklileri, uluslararası fuarlara götürür, yeni teknoloji ve tasarımları izlemelerini sağlar. Her yıl ülke çapındaki Meslek Liseleri Mobilya Bölümü öğrencilerinin ve öğretmenlerinin katılacağı Sandalye Tasarım Yarışması düzenlemeye başlar. Yarışma jürisine pazar ülkelerinden firma temsilcileri de davet edilir. Başarılı öğrenciler ve eğitmenler ödüllendirilir. Ödüle değer bulunan tasarımların uygulanması ve pazarda müşteri beğenisine sunulması sağlanır.

Allef Kimya bünyesinde kurduğu iki Ar-Ge laboratuvarını, son iki yıldır tam kapasiteyle nanoteknoloji konusunda çalıştırmaktadır. Firma, ürettiği nanoteknolojik boyaların, mikropları yok etme, havayı temizleme gibi özellikleri nedeniyle, pazarda yeni bir lider olmayı hedefler. Ayrıca, kısa süre sonra piyasadaki başka firmaların da nano-boya konusuna gireceği ortadadır. Allef Kimya, öncüsü olduğu nano-boya konusunda sektörde belirecek ara eleman ihtiyacı için çözüm arayışına girer. Bu sırada şirket yetkilileri, bir konferansta Milli Eğitim Bakanlığı mesleki eğitim yetkilileri ile tanışırlar.

Ayrıca bu liselerden stajyer öğrenciler alınır. Ancak bir süre sonra, nano-boya teknolojisinin doğası gereği bu laboratuvarların sektörü beslemekte yetersiz kalacağı ortaya çıkar. Bunun üzerine Allef Kimya, Milli Eğitim Bakanlığı ile o güne dek hiç yapılmayan bir anlaşmaya varır. Yeni protokol gereği, üç Kimya Meslek Lisesi’nden bir tanesinde yeni bir bölüm açılacaktır. Nano-Kimya Bölümü adını alan bu yeni eğitim dalının müfredat içeriği, ders kitapları ve laboratuvar desteği Allef Kimya tarafından sağlanır. Ayrıca, Allef Kimya mühendisleri, bazı derslerin öğretmenliğini üstlenir. Bölümün diğer eğiticileri ise yaz döneminde Allef Kimya fabrikasında eğitici eğitimine tabi tutulur. Son derece başarılı bir uygulama olan yeni bölüm açma stratejisi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından bir model olarak kabul edilir ve yaygınlaştırma çalışmaları başlar.

Sürdürülen görüşmeler sonucunda Allef Kimya, Milli Eğitim Bakanlığı ile bir protokol imzalar. Bu protokol çerçevesinde, üç Kimya Meslek Lisesi’nde boya laboratuvarları kurulur.

B B. MESLEKİ ÖRGÜTLER, SANAYİ VE TİCARET ODALARI İÇİN KURGULAR

Bu bölümde görecekleriniz: • Bir mesleki örgüt ve bir firma meslek liseleri eğitiminin gelişmesi için birlikte neler yapabilir?

1. TİCARET ODASI VE FİRMALAR İŞBİRLİĞİ İLE YENİ BÖLÜM Zet Restoranlar Zinciri, ülkenin güney sahilleri boyunca kurduğu 22 işletmeyle sektörünün en önemli kuruluşlarından biridir. Özellikle yurtdışı bağlantılı olarak Akdeniz mutfağı için gelen turlara hizmet veren Firma’nın iş hacmi büyüdükçe Akdeniz mutfağı konusunda uzman aşçılara duyduğu ihtiyaç da artmaktadır. Bu ihtiyacını karşılamakta ilk adım olarak Aşçılık Meslek Liseleri’ni inceleyen Firma

hiçbir okulda Akdeniz mutfağı ile ilgili bir bölümün olmadığını görür. Akdeniz mutfağı konusunda çalışan diğer firmalarla da görüşen Zet, bu konuda bir adım atmak, girişimde bulunmak ister ve seçilecek bir Aşçılık Meslek Lisesi’nde Akdeniz Mutfak Sanatları Bölümü açılması fikrini geliştirir.

İHTİYAÇ NE? Meslek Lisesi’nde yeni bir bölüm açılması, orta ölçekli firmaların çapını aşan bir girişim olabilir. NASIL ÇÖZÜLEBİLİR? Bu aşamada ne yapılmalı? Milli Eğitim Bakanlığı’nın vereceği destekle birlikte, başka destekleyici kuruluşların proje ortağı olması, projenin başarı şansını artırır. Zet, bölgede aynı alanda faaliyet gösteren firmalarla toplantılar organize eder. Konu masaya yatırılır ve bölgenin en büyük ve etkili Ticaret Odası’na proje ortaklığı teklif edilmesi kararına varılır. Zeytinli Ticaret Odası ile görüşme yapılır. Bölgenin turizm potansiyeli, Akdeniz mutfağı konusunda dünyada yükselen trend, potansiyel ve fırsatlar konuşulur. Zeytinli Ticaret Odası projeye katılma kararı alır. Oda kaynakları ve firmaların yaptığı katılım paylarıyla bir bütçe oluşturulur. Milli Eğitim Bakanlığı ile yapılan protokol çerçevesinde

tespit edilen bir okulda Akdeniz Mutfak Sanatları Bölümü açılır. Bölümün öğretici ihtiyacının önemli bir kısmı Zet ve diğer firmaların uzman aşçıları tarafından karşılanır. Ayrıca bölüm müfredatı ve içeriği, yine firmaların ortak çalışmasıyla oluşturulur. Bölümün fiziki donanımı, mutfaklar ve araçlar, ortak bütçeden karşılanır. Bölümde okuyan öğrenciler, stajlarını, başta Zet zinciri olmak üzere diğer firmaların mutfaklarında yaparlar.

2. TEMİZİŞ TİCARET MESLEK LİSESİ TİCARET ODASI VE ÜYELERİYLE İŞBİRLİKLERİ KURUYOR Temiziş Ticaret Meslek Lisesi Müdiresi Şahika

Ticaret Meslek Lisesi’nden de son sınıf

Hanım, okullarına yıllardır burs desteği veren

öğrencilerinin bilgi ve not durumlarını

Tahirli Ticaret Odası Yönetim Kurulu’na

gösteren bilgiler istenir.

teşekkür ziyareti esnasında yeni işbirliği imkânlarını da gündeme getirir.

Ticaret Odası Bilgi İşlem Müdürlüğü, işletmeler tarafından doldurulan form

Ticaret Odası tarafından verilen bursun

verilerini ve öğrenci durumunu eşleştiren bir

öğrencileri için taşıdığı büyük öneme dikkat

program yazar.

çeken Şahika Hanım, yeni dönemde Ticaret Odası’nın desteğinin çeşitlendirilmesinin daha

Staj için eşleşen öğrenci ve işletmelere

yararlı olacağını belirtir ve somut bir öneri

bilgi verilir. Öğrenciler, Ticaret Odası

getirir:

referansı ile eşleştikleri işletmelere staj için görüşmeye giderler. Görüşmeleri olumlu

“Son sınıf öğrencileri staj yapmak için işletme

geçen öğrencilerin staj süreci başlamış olur.

arıyorlar. Ancak bulamıyorlar. Stajlarını

Staj süreçleri, stajyer performanslarının

çoğu zaman kâğıt üzerinde ya da rastgele

izlenmesi için tutulan staj defteri, koordinatör

işletmelerde, öylesine yapıyorlar. Mesleki

öğretmenin raporu, işyeri değerlendirmesi

olarak hiçbir şey kazanmıyorlar. Eğer Tahirli

gibi izleme araçları ile takip edilir. Okul

Ticaret Odası stajyer ihtiyacı olan üye

Müdiresi Şahika Hanım, öğrencilerin stajlarına

işletmeler ile öğrencileri buluşturabilirse,

gereken özeni göstermeleri için takiplerini

hem öğrenciler hem de işletmeler için faydalı

bizzat ve denetimde görevlendirdiği eğitmen

olur...”

kadrosu ile yapar; öğrencilerin staj ortamlarını ve staj yerine uyum sağlayıp sağlamadığını,

Tahirli Ticaret Odası fikre sıcak bakar. Ticaret

öğrencilere verilen işleri ve kazanımları

Odası Meslekleri Geliştirme ve Bilgi İşlem

izlemek için haftalık ziyaretlerde bulunur.

Müdürlüğü ile okul arasında ortak bir çalışma grubu oluşturulur. Meslekleri Geliştirme

Bu başarılı çalışma Ticaret Odası yöneticilerini

Müdürlüğü, Oda Sicil Veritabanı’ndan

Ticaret Meslek Lisesi ile yeni işbirlikleri yapma

işletmeleri iştigal konularına göre listeler.

konusunda motive eder. Okul ile yapılan bir

Ayrıca işletmelerin iletişim bilgileri yine

protokol aracılığıyla Oda üyesi firmalar ile

veritabanı ortak havuzundan karşılanır. Bütün

öğrencilerin birbirlerini tanımaları için yeni bir

işletmelere, ihtiyaç duydukları stajyer miktarı

çalışma başlatılır.

Buna göre, her ayın son Çarşamba günü

Yeni mezun olan 54 öğrenci, Okul Kariyer

düzenlenen Ticaret Odası Meclis toplantısına

Ofisi’nin verileri ve eşleştirme programının

Ticaret Okulu son sınıf öğrencileri davet

işleyişi sayesinde Ticaret Odası’nın üyeleri

edilir. Meclis toplantısına katılan öğrencilere

tarafından istihdam edilir. Kariyer Ofisi’nde

her ay bir Ticaret Odası Meclis Üyesi

çalışan öğrenciler, mezunların okullarına gelip,

kendi işletmesini tanıtır. İş hayatına nasıl

hem kendilerini hem işyerlerini tanıttıkları

başladığını, ne gibi tecrübeler edindiğini ve

kariyer günleri düzenler; yöredeki diğer

işletmesinin macerasını anlatır.

istihdam sağlayanların da temsilcilerini okula davet eder. Kariyer Ofisi, okullarının tanıtımları

Oda ve Okul yönetiminin ortak çalışmasıyla

için web sayfası, video çekimleri, sunumlar

her yıl Ticaret Meslek Lisesi öğrencileri

ve diğer araçların geliştirilmesine destek

arasında “Şehrimiz Ticaretini Geliştirmek

olur. Ayrıca, bu iletişim araçları ile civarda

İçin Her Yıl Bir Öneri” konulu bir yarışma

halen işbirliği yapılmayan, ancak istihdam

düzenlenir. Öğrencilerden yaratıcı önerilerini

imkânı sağlayabilecek, ücret ödemesi ve

sunmaları istenir. Oda meclisinin oylarıyla

sosyal güvenlik gibi temel haklarda mesleki

seçilen en başarılı üç fikre çeşitli ödüller

eğitimden geçmiş nitelikli elemanlara öncelik

verilir. Başarılı fikirler Oda web sitesinde

verecek işletmeleri ve sivil toplum örgütleri

yayınlanarak Oda üyeleriyle paylaşılır.

ile yerel kamu teşkilatlarını tespit ederek, okul idarecileri ile birlikte tanıtım yapar. Kariyer

Lise Müdiresi Şahika Hanım, staj konusundaki

Ofisi, yerel İŞKUR teşkilatı ile de iletişime

olumlu gelişmeye rağmen mezunların iş

geçerek, son sınıf öğrencilerine CV hazırlama,

bulma konusunda sıkıntı yaşadıklarını fark

mülakat teknikleri gibi konularda eğitimler

eder. Bu konuda Ticaret Odası ile yeni bir

verilmesine aracılık eder.

çalışma başlatılır. Lise bünyesinde de bir Kariyer Ofisi kurulur. Farklı sınıflardan

Ticaret Odası ile işbirliğiyle tetiklenen olumlu

öğrencilerin sosyal sorumluluk çalışması

gelişmeler zinciri, Temiziş Ticaret Meslek

olarak yürüttüğü bu ofisin iki amacı vardır.

Lisesi’nin isminin daha iyi duyulmasını

Mezunlarla iletişim içinde kalmak ve

sağlayarak, okula hem öğrencilerin hem de

mezunların işe yerleşmesi için yöredeki

işverenlerin talebini artırır. Böylelikle bir

işletmelerle iletişim ağları kurmak ve

cazibe merkezi haline gelen okul, mesleki

sürdürmek. Bu ofis bir rehber öğretmenin

teknik eğitimin amacına ulaşmasını sağlayarak

gözetiminde, müdür yardımcısına bağlanır.

toplumsal katkısını ortaya koyar.

Ofiste, mezun öğrencilerin bütün eğitim, donanım ve iletişim bilgileri toplanır. Bu bilgiler, Ticaret Odası tarafından geliştirilen Staj Eşleşme Programı’na bir İş Eşleştirme Modülü olarak eklenir.

ve özelliklerini doldurabilecekleri bir e-form, e-posta ile yollanır.

C. MESLEK LİSELERİ YÖNETİMLERİ İÇİN KURGU

Bu bölümde görecekleriniz: • Bir meslek lisesi yönetimi, okulun gelişimi, eğitim kalitesinin yükselmesi ve mezunlarının iş garantisine kavuşması için özel sektör firmalarıyla nasıl işbirlikleri kurabilir?

YENİBAHAR ENDÜSTRİ MESLEK LİSESİ, YENİ YÜZYILDA DA CAZİBE MERKEZİ… Yenibahar Endüstri Meslek Lisesi, ülkenin sanayii en güçlü şehrinde kurulmuş köklü bir lisedir. Yüz yıllık tarihi binalarında eğitimine devam eden Lise, aynı zamanda bölgede kurulan ilk mesleki eğitim kurumlarındandır. Lise’ye müdür olarak yeni atanan Mehmet A., müdür yardımcılarıyla bir toplantı gerçekleştirir ve okulun sorunları ve en kritik eksikleri üzerine bir rapor hazırlanmasını ister. Toplantı sonrası okulun bütün yapılarını, birim ve atölyelerini bizzat gezerek gözlemlerde bulunur.

Raporu okuyan Mehmet A., önce motor atölyesi sorumlu öğretmeniyle görüşür. Atölyenin önemli eksiklikleri olduğunu anlatan sorumlu öğretmen, donanımı 10 yıl öncesinin teknolojisine ait, eski ve bir kısmı da kullanılamaz durumda olan böyle bir atölyede öğrencilere yeterli eğitim verilemeyeceğini belirtir.

Hazırlanan raporda okul ana bina çatısının aktarılması, yıkılmak üzere olan bahçe duvarının yapılması, öğrenciler için yeni bir kantin açılması ve motor atölyesinin donanım eksikleri gibi konular da vardır.

Ayrıca, teknolojik gelişmelerle, sanayicilerin ihtiyaçları ve tüketici talepleriyle üretim süreçlerinde faydalı olabilecek eğitimlerin laboratuvarlarda verilebileceği yeni bir döneme girilmiştir. Yani artık yeni trend, laboratuvarlardır. Batı’daki birçok mesleki eğitim kurumunda da eğitim süreci laboratuvarlarda yürütülmektedir.

Yenibahar Endüstri Meslek Lisesi Müdürü Mehmet A., hareket noktasını belirlemek için düşünmeye çekilir. Elindeki sınırlı ödenekle okulun eksiklerini gidermesi mümkün değildir. İldeki büyük endüstri kuruluşlarından destek istemek en doğru yoldur. Lise en nihayetinde bu firmalara eleman yetiştirmektedir. Ancak, en doğru talep ne olacaktır?

İHTİYAÇ NE? Mesleki eğitim kurumunun, firmalardan destek talepleri olması son derece normaldir. Ancak, özel sektör firmalarının sahip oldukları kaynaklar da sınırlıdır. Eğitim kurumlarının firmalara projelendirilmiş işbirliği önerileriyle yaklaşmaları, uzun vadeli olarak her iki taraf için de daha faydalı olacaktır. BU AŞAMADA NE YAPILMALI? Okulun eğitim kalitesini yükseltecek ve doğal bir sonuç olarak firmalara fayda sağlayacak öneriler geliştirilmeli ve özel sektörün kapısı çalınmalıdır.

Sorumlu Öğretmen ve Mehmet A., Firmanın çeşitli departmanlarıyla ön görüşmeler yaparak bir sunuş hazırlar. Firmadan görüşme randevusu istenir. Yönetim kurulu üyelerinden birisiyle görüşme gerçekleşir.

servislerdeki iş zamanı kaybı ve yeni iş alımındaki yavaşlama da cabası. Eğer, MotoBis şirketi, Yenibahar Endüstri Meslek Lisesi’ne modern bir elektro-mekanik laboratuvarı kurarsa, mezun öğrencilerin tamamı Firma için gerekli olan ön ve gelişmiş motor eğitiminin tamamını okulda alacaklar.

Mehmet A., şöyle bir sunuş yapar: “MotoBis şirketinin yetişmiş eleman ihtiyacı önemli oranda lisemizin motor bölümü tarafından karşılanıyor. Ancak, özellikle motor atölyesinde yeterli eğitim verilemediği için işe alınan mezun öğrencilerin tamamı Firma tarafından bir aylık ön eğitime tabi tutuluyor. Ön eğitim alınmadan mezun öğrencilerin servislerde görevlendirilmesi mümkün olmuyor. Bu ön eğitimin, kişi başına günlük maliyeti ortalama 100 TL. Yaklaşık her yıl elliye yakın yeni çalışan alımı oluyor. Ayrıca, ön eğitim dışında, yılın belli dönemlerinde gelişmiş motor eğitimleri de gündeme geliyor.

Mezun olduklarında, Firma’nın üretim sürecine ve servislerine gidip çalışmaya başlayacaklar. Firma, işgücü kayıplarına ve eğitim maliyetlerine katlanmak zorunda kalmayacak.

Bütün bu maliyetler düşünüldüğünde, yeterli nitelikte işgücüne başlangıçta sahip olmamanın Firma’ya ciddi bir mali yükü oluyor. Gelişmiş motor eğitimleri sürecinde

MotoBis, bir hafta sonra olumlu yanıtını bildirir.

Yapılan hesaplara göre, belli bir süre sonra Firma yaptığı laboratuvar yatırımını amorti edecek. Öte yandan, böyle bir laboratuvarın yapılması, diğer üretim firmalarının da dikkatini çekecek. Yeni laboratuvarların, atölyelerin kurulması tetiklenecek. Bölge ve ülke ekonomisi kazanacak, öğrenciler daha rahat iş bulma imkânına kavuşacak.”

Yenibahar Endüstri Meslek Lisesi modern

laboratuvarına kavuşur. Mehmet A. bu başarıdan sonra bölgede faaliyet yürüten KOBİ’lere yönelmeye karar verir. Aslan Asansörleri’yle bir görüşme yapar. Firmayı, elektro-motor laboratuvarının uygun bir köşesinde, küçük de olsa bir üretim standı açması konusunda ikna eder. Öğrenciler bu stand yardımıyla asansör motorları konusunda eğitim alacaklardır. Aslan Asansörleri, ayrıca stajyer öğrenci alma konusunda da ikna olur. Sanayi bölgesinde faaliyet gösteren elektrik yalıtım elemanları üzerine çalışan başka bir KOBİ ise eğitmen desteği vermeyi kabul eder. Belli günlerde Firma’dan gelecek mühendisler öğrencilere yalıtım elemanları konusunda sunuşlar yapacaktır. Mehmet A., hem stajyer öğrenci hem de mezun yerleştirme konusunda firmalara yardımcı olacak bir sistemin kurulması gerektiğini düşünür. İnternet üzerinden bir eşleştirme portalının bu işi çözebileceği fikri kafasında şekillenmeye başlar. Bilişim firmalarıyla temasa geçer. Firmalardan bir tanesi, Okul’un Bilgi Teknolojileri Bölümü’yle ortak çalışma fikrine sıcak bakar. Firma, yazılım ve lisans desteği verir. Bilgi Teknolojisi öğrencileri, firma yazılımcılarının desteğiyle bir Eşleştirme Portalı kurarlar. Bu portala okulun bütün öğrencilerinin ders, başarı durumları, staj istekleri girilir. Ayrıca mezun öğrencilerin CV’leri yüklenir. Firmalar için de staj ve çalışan taleplerini yükleyebilecekleri alanlar yapılır. Böylelikle işgücü arz ve talebi eşleştirilir. Mehmet A., portalın sürekliliğini sağlamak ve diğer tanıtım araçları ile birlikte okulun tanıtımından, firmalarla mevcut işbirliklerinin takibi ve yenilerinin geliştirilmesinden, mezunların izlenmesi ve yeni mezunların işe yerleştirilmesi süreçlerinden sorumlu olmak üzere bir Kariyer ve İletişim Ofisi kurar. Öğrencilerin gönüllü olarak desteklediği ve rehber öğretmenlerin sorumlu kılındığı bu ofisi bir yardımcısına bağlar. Mehmet A., benzer çalışmaları okulun eğitim kalitesi, mezun öğrenci iletişimi, yöredeki işveren, sivil toplum ve kamu kuruluşları ile ilişkiler, meslek yüksek okulları ile ilişkiler alanında da yürütür ve okulun en temel iki başarı göstergesi olarak, mezunları alanları ile

ilgili arzuladıkları bir üst eğitime yerleştirme ve/veya bir işe yerleştirme oranları açısından çok başarılı bir performansı yakalar. Geriye dönüp baktığında, Mehmet A., müdürü olarak okulda kurduğu sistemlerle: • Eğitim verdiği alanların/konuların revaçta alanlar olması için akademik ve teknik müfredatı gerekli işbirlikleri ile zenginleştirerek; eğitimcilerinin donanımını, yeri geldiğinde eğitimcilerin de önayak olduğu bu işbirlikleri ile geliştirerek; öğrencilerin stajlarla da desteklenen eğitimlerinin kalitesini artırarak; • Bir danışma kurulu aracılığı ile okulun alanları ile ilgili sektörlerdeki önde gelen kuruluşların üst düzey yöneticilerinin vizyonunun okula aktarılmasını sağlayarak; • Öğrencilerin rehberlik ihtiyaçlarını İŞKUR Kursları veya ilgili sivil toplum, oda, dernek veya kamu kuruluşları ile kurulan işbirlikleri ve rehber öğretmenlerin desteği ile zenginleştirerek; öğrencilerin meslek bilinci ve eğitim ihtiyaçları konusunda donanımlarını geliştirerek; • Öğrencilerin ek ders ve çalışma imkânları ile akademik başarılarını destekleyerek; • Öğrencilerin, sosyal bir çevre olarak okula bağlılıklarını artıracak şekilde sivil toplum ve işletmelerle kurulan çeşitli işbirlikleri ile güvenli ve güvenilir bir ortam oluşmasını sağlayarak; Okulda geliştirilen çeşitli yarışmalarla ve Kariyer ve İletişim Ofisi gibi gönüllü uygulamalarla öğrencilerin sosyal projelere katılımı ile hem okula aidiyetlerini artırarak, hem de kişisel/profesyonel gelişimlerine destek olarak; • Mezunlarını işe veya okula yerleştirerek, sonrasında da okullarına olan aidiyetlerini sıcak tutmalarını destekleyerek, okula davet ve yeni mezun destek programları ile kazanarak okulun hak ettiği gibi bir cazibe merkezi olmasını sağladığını memnuniyetle görüyor. Bu çalışmaların sonunda Yenibahar Meslek Lisesi, adeta ikinci bir bahar yaşıyor; yüzyılın birikimini yeni ihtiyaç ve koşullara uyarlayarak, kendi ismine, öğrenci ve mezunlarına, eğitim kadrosuna, dış paydaşlarına ve ülke ekonomisine katkı sağlıyor.

III.BÖLÜM:

MESLEK LİSESİ MEMLEKET MESELESİ PROJESİ

Proje 8 ana bileşen altında yürütüldü: 1

Burs

• 2006’dan bu yana, 4 yıl boyunca, her yıl 2.000 yeni bursiyerin projeye dahil edilmesiyle 8.000 öğrenciye Vehbi Koç Vakfı tarafından burs verilmesi planlandı. Proje kapsamındaki aktif bursiyer sayısı 2012 itibariyle 8.118’e ulaştı. • Her okulda oluşturulan burs komisyonlarında, okulla eşleşen şirketteki Meslek Lisesi Koçu, okul müdürü, bir öğretmen ve varsa bir rehber öğretmen görev aldı. 2 Staj • Şirket sorumluları ve okul müdürleri, işletmeler ve okullar arasında işbirliği kurarak, staj ihtiyacı olan öğrencilerin işletmelere yerleştirilmesini sağladılar.

• Proje kapsamında bugüne dek staj talebinde bulunan öğrencilerin %83’üne Topluluk şirketlerinin desteği ile staj yapma olanağı sağlandı. 3 Koçluk Hizmeti • 76 ilde 350’yi aşkın Meslek Lisesi Koçu, bursiyerlerle 4 sene boyunca düzenli olarak buluşarak onların kişisel ve profesyonel gelişimine katkı sağlayacak modüller uyguladı.

• Bu modüllerde 1. sene, sonuç odaklı hareket etme, zaman yönetimi, mesleki yönlendirme; 2. sene, sorumlu vatandaşlık, proje geliştirme, proje yarışması; 3. sene, ekip çalışması, problem çözme, proje yönetimi, staja yerleştirme; 4. sene, iş etiği, girişimcilik, özgeçmiş hazırlama ve mülakat teknikleri, istihdam olanağı yaratma konuları yer alıyor. • MLK’lar, bunlara ek olarak bursiyerlerle birlikte şirket gezileri yapıp, onların işletmeleri tanımalarına yardımcı oldular.

• MLK’lar, eşleştirme yapılan meslek liseleri müdürleri ile Koç Topluluğu ve bursiyerler arasında köprü rolü üstlenerek, iletişim sağladılar. 4

Mesleki Eğitim Laboratuvarlarında Eğitim

• Mesleki eğitimin güncel teknolojilere uygun şekilde verilebilmesi için Fiat tarafından 9 ilde 11 Motorlu Araçlar Laboratuvarı, Ford Otosan tarafından 3 ilde 4 Motorlu Araçlar Laboratuvarı ve 1 Ford Cargo Teknik Eğitim Merkezi, Tüpraş tarafından 4 ilde 4 Petrol – Rafineri – Kimya Laboratuvarı, Türk Traktör tarafından 4 ilde 4 Tarım Makineleri Eğitim Laboratuvarı, Arçelik tarafından ise 2 ilde 4 Elektrikli Ev Aletleri Laboratuvarı kuruldu. Laboratuvar programları kapsamında 300’ün üzerinde öğretmene hizmet içi eğitim sağlandı. • Laboratuvarlarda, meslek lisesi öğrencilerinin 10, 11 ve 12. sınıflarda gördükleri yoğun uygulamalı eğitim programı yürütülüyor. • Fiat Laboratuvarları’nda toplam 362, Tüpraş Laboratuvarları’nda 59 ve Ford Laboratuvarları’nda 146 öğrenci eğitim görüyor. 5 STK’larla İşbirliği • STK ortaklıkları ile toplam 2.461 bursiyere çevre, girişimcilik ve bilgisayar eğitimi verildi.

• Meslek lisesi öğrencilerine özgüven, sorumlu vatandaşlık, proje geliştirme ve yaratıcı düşünce, ekip çalışması, girişimcilik gibi yetkinlikleri kazandırmayı amaçlayan proje yarışmalarında dereceye giren ‘Okulum Yetkili Serviste’ ve ‘3D CMM ve Metalurjik Muayene Teknisyenleri Yetiştirme’ projelerinin, okulişletme işbirliği alanında şirketler tarafından benimsenip yaygınlaştırılması sağlandı. MLMM Proje Yarışmaları, 2011-12 dönemi itibariyle, okul-işletme işbirliklerinin yaygınlaştırılmasını ve geliştirilmesini teşvik etmek amacıyla okullar arasında düzenlenmeye başladı. Yarışmaya 2012 yılında toplamda 100 kuruluşla işbirliği geliştiren 38 meslek lisesi katıldı. 7 İstihdam Önceliği • Burs, staj ve koçluk desteği gören bursiyerler, meslek seçiminin ötesinde, seçtikleri mesleklerde uzmanlaşmak ve eğitimini aldıkları meslekleri uygulamak isteyen gençler olarak yetişiyorlar.

Kurumsal Kapasitenin Artırılmasına Yönelik Faaliyetler

• Laboratuvarlarda eğitim kalitesini yüksek tutabilmek için ek müfredatlar oluşturularak laboratuvar donanımının gerektirdiği seviyede eğitimler veriliyor. Eğitim verecek öğretmenlere, oluşturulan müfredata göre eğitici eğitimleri veriliyor. • Staj imkânı sağlayan şirketler, staj kalitesini yükseltmek için kendi tesislerini genişletiyor, staj eğitimi için müfredat oluşturuyor, staj için görevlendirdikleri eğitimcileri eğitiyorlar. • Meslek liselerindeki öğrencilerin bölgedeki sektöre uygun bölümlerde eğitim görmelerini sağlamak üzere bölüm açmak için İŞ-KUR, İl İstihdam Kurulu ve MEB ile çalışmalar sürdürülüyor.

• 2009-10 döneminde mezun olan 1.463 bursiyere anket uygulanarak mezuniyet sonrasında hayatlarına nasıl devam etmek istedikleri sorulduğunda, mezun bursiyerlerin %96,8’i Koç Topluluğu’nda çalışmak istediğini belirtti. Bir yandan da mezun bursiyerlerin %82,4’ü yüksek öğrenime devam ettiğini belirtti. • Şimdiye kadar 140’tan fazla mezun veren Ford Laboratuvarları, Ford Otosan’a %12 civarında, sektörün diğer kuruluşlarına %6070 oranında teknik kalifiye güç sağlıyor.

6 Yarışmalar • 1.118 meslek lisesi öğrencisinin katılımı ile 4 yarışma düzenlendi. • 2008 yılında ‘Meslek Liseliyim, Başarılıyım!’, 2009’da ‘Yaratıcı Kalkınma Fikirleri’, 2010’da ‘Mesleki Eğitimin Geleceği, Senin Geleceğin’, 2011’de ‘Mesleki Eğitimin Geleceği İçin Senin de Bir Fikrin Var mı?’ isimli proje yarışmaları yapıldı.

MLMM NEDİR? • Mesleki eğitimin gelişmesine katkıda bulunmak üzere yürütülen bir sosyal sorumluluk projesidir.

• Mesleki eğitim alanındaki farklı paydaşlara aynı anda yönelerek, değişik alt projelerle mesleki eğitimin önemini anlatan bir projedir.

• 8000 bursiyere maddi kaynak ve işletme tecrübesi aktaracak gönüllülerle kişisel gelişim ve diğer imkânları sunmaya odaklı, kız/erkek ve bölgesel farklılıklara duyarlı bir toplumsal destek projesidir.

• Tüm illerde, katılabilecek tüm Koç şirketleriyle,

MLMM NE DEĞİLDİR? • Sadece bir burs projesi değildir. • Mesleki eğitim sistemini değiştirmek hedefiyle yola çıkan, “Akan nehre bir damla su” projesi değildir.

• Koç Holding’in sadece kendi şirketleriyle yürütmeyi hedeflediği, iç dünyasına ait bir proje değildir.

350 gönüllü çalışan katkısı ile okullarla kurulan bir köprüdür.

• Okul-işletme eşleştirme yaklaşımının ilk ve tek

• Koç Holding’in şirketleriyle birlikte destek

• Milli Eğitim Bakanlığı’nın mesleki eğitime ilişkin

verdiği, okul-işletme eşleştirme yaklaşımının bir uygulamasıdır.

• 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda belirtilen, “İşletmeler ve okullar arasındaki beceri eğitimine yönelik işbirliğinin sistematik şekilde geliştirilmesi” hedefine bir katkıdır.

uygulaması değildir.

mevzuatından ayrışan, yepyeni bir uygulama değildir.

• Holding şirketlerine eleman yetiştirmeyi hedefleyen bir proje değildir.

• Sektör ve ülke ekonomisine katkı sağlamayı hedefler; bu amaç doğrultusunda diğer şirketlerle de işbirliğine açıktır.

• Mesleki eğitimin önemine dikkat çeken, daha kalifiye eleman yetiştirilmesine destek ve ön ayak olan, diğer kuruluşlara örnek teşkil eden bir projedir.

Proje ile ilgili sorularınız için MLMM Ekibi: Koç Holding A.Ş. Nakkaştepe, Azizbey Sokak No: 1 Kuzguncuk 34674 İstanbul, Turkey (0216) 531 00 00 mlmm@koc.com.tr www.mlmm.com.tr

Bu rehber Yaşama Dair Vakıf’ın (YADA) desteğiyle hazırlanmıştır.