90
χρόνια
Eπιτυχημένης Εκπαιδευτικής Πορείας
1925-2015
ΕΛΕΝΕΙΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 1925-2015
1925
2015
Ημέρα της εκδήλωσης
Σ
υμπληρώνονται φέτος 90 (ενενήντα) ολόκληρα χρόνια από την ίδρυση του «Ελενείου», ενός από τα παλαιότερα
ιστορικά σχολεία της Λευκωσίας. Στο επιβλητικό αυτό κτίριο που αναδίδει άρωμα ιστορίας παιδιά διαφόρων εθνικοτήτων και θρησκειών θα ζωντανέψουν στην αυλή του σχολείου μας εικόνες από τη μέχρι σήμερα ιστορική πορεία του Ελένειου Δημοτικού Σχολείου.
Με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών τους θα πρωτοστατήσουν στην ιστορική αναδρομή που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 8 Ιουνίου, 2015 ώρα 7.30 μ.μ. και αναμένεται να ξυπνήσει ωραίες και αξέχαστες αναμνήσεις όλων όσων φοίτησαν και αποφοίτησαν από το ιστορικό αυτό σχολείο. Η γιορτή αναμνήσεων θα έχει συνέχεια αφού η απόφοιτος Καίτη Οικονομίδου και η ομάδα μουσικών που θα τη συνοδεύει θα αναλάβει να ταξιδέψει τους πρώην και νυν μαθητές του Ελένειου πίσω στο χρόνο.
Ιστορικό Σημείωμα
Τ
o Ελένειο Δημοτικό Σχολείου δεν ήταν ποτέ ένα συνηθισμένο σχολείο. Το επιβλητικό του κτήριο, πλάι
στα ιστορικά τείχη της Λευκωσίας θα θυμίζει σίγουρα στις επερχόμενες γενέες το μεγαλείο της ιστορίας που διδάχθηκε με αφοσίωση στις επιβλητικές τάξεις του αλλά και θα προσφέρει για πάντα την αρμονική σύζευξη του παρελθόντος που θυμίζει η εντός των τειχών πόλη με τη σύγχρονη όψη μια Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας. Παράλληλα το σχολικό κτήριο θα ζωντανεύει στη μνήμη του θεατή την αδιαμφισβήτητη συμβολή του σχολείου στη διαμόρφωση της κυπριακής ιστορίας μετά από τις αξίες και τα ιδανικά που εμφύσησε σε ανθρώπους που από διάφορα πόστα υπηρέτησαν τον κυπριακό ελληνισμό.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Τάσσος Παπαδόπουλος μαθητής στο ΕΛΕΝΕΙΟΝ το 1944. Διακρίνεται τρίτος από αριστερά στη μεσαία σειρά.
Γενικός Εισαγγελέας της Κυπριακής Δημοκρατίας κος Κώστας Κληρίδης
Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Γλαύκος Κληρίδης
Τ
ο Ελένειο άρχισε τη λειτουργία του από την
Το
1974-1975
ο
αριθμός
των
παιδιών
εποχή που στην Κύπρο ήταν οι Τούρκοι,
αυξήθηκε από 400 σε 600 γιατί φιλοξένησε
γύρω στο 1867. Είναι από τα πρώτα σχολεία που
και πάλι προσφυγόπουλα αλλά τούτη τη φορά
επέτρεψαν οι Τούρκοι να λειτουργήσουν: Το
Κυπριόπουλα από την ίδια τους την πατρίδα.
σχολείο του Αγίου Αντωνίου και το δικό μας του
Με πρώτο διευθυντή του τον Χαράλαμπο
Αγίου Σάββα. Τότε το σχολείο λεγόταν “Σχολή
Παπαδόπουλλο (1882-1962), για εικοσιδύο
Αγίου Σάββα” και στεγαζόταν στην αυλή της
χρόνια, δημιούργησε όνομα και αίγλη που
εκκλησίας του Αγίου Σάββα.
διατηρήθηκε και στις επόμενες δεκαετίες. Πολλές γνωστές προσωπικότητες του τόπου,
Τα σχολεία εκείνα τα χρόνια της Τουρκοκρατίας
όπως ο εθνικός αγωνιστής Ροδίων Γεωργιάδης,
τα συντηρούσαν και τα φρόντιζαν η Εκκλησία
ο πρώην Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας
και πλούσιοι Έλληνες Κύπριοι που αγαπούσαν
Γλαύκος Κληρίδης κ.ά. ήταν απόφοιτοι των
τα γράμματα. Το 1911-1912 μετονομάστηκε
πρώτων χρόνων του σχολείου. Το σχολείο, κατά
Αστική Τρυπιώτου. Το 1913-1914 μεταφέρθηκε
καιρούς, είχε και τουρκοκυπρίους αποφοίτους.
σε ένα διώροφο κτήριο κοντά στην εκκλησία του Αγίου Σάββα. Εκεί φοιτούσαν μόνο αγόρια.
Η φήμη και η αίγλη του σχολείου που το
Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή το 1922-23
συνόδευσαν όλα αυτά τα χρόνια δεν οφείλεται
ήρθαν πολλοί Έλληνες πρόσφυγες της Μικράς
μόνο στη μακρά του ιστορία. Οφείλεται και στην
Ασίας στην Κυπρο και ο αριθμός των παιδιών
απόλυτα επιτυχημένη εκπαιδευτική του πορεία.
αυξήθηκε γύρω στους 408. Τα νέα παιδιά, τα
Αυτό καταδεικνύουν οι διακρίσεις των μαθητών
προσφυγόπουλα, ήταν περίπου 150.
του σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης και αργότερα στην μετέπειτα επιτυχημένη πορεία
Το 1925 ένας μεγαλέμπορας της Λευκωσίας
τους ως πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.
ο Κωνσταντίνος Λοϊζίδης που ήθελε να
Πολλές γνωστές προσωπικότητες του τόπου,
αποθανατίσει τη μνήμη της αγαπημένης κόρης
όπως ο εθνικός αγωνιστής Ροδίων Γεωργιάδης,
του Ελένης που πέθανε στην Ελβετία, αποφάσισε
ο γιατρός και αγωνιστής Κύπρος Χρυσάνθη, ο
να κτίσει με δικά του χρήματα το ΕΛΕΝΕΙΟ. Ήθελε
τέως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας
να είναι το καλύτερο σχολικό κτήριο της Κύπρου.
κ. Γλαύκος Κληρίδης, ο τέως Πρόεδρος κ. Τάσσος
Μόνος του όμως δε μπόρεσε να ολοκληρώσει
Παπαδόπουλος, ο Νομπελίστας Χριστόφορος
τη φιλοδοξία του την οποία ανάλαβε να φέρει
Πισσαρίδης, ο πρώην Γενικός Εισαγγελέας κ.
εις πέρας η Σχολική Επιτροπή Εκπαιδευτηρίων
Πέτρος Κληρίδης, ο νυν Υπουργός Παιδείας και
Λευκωσίας. Τo 1926 άρχισε να λειτουργεί το νέο
Πολιτισμού και πολλοί άλλοι διακεκριμένοι
κτήριο και φιλοξένησε τους πρώτους μαθητές
πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς
με Διευθυντή τον Χαράλαμπο Παπαδόπουλο.
και οι αδελφοί Κατσιμίχα, ήταν απόφοιτοι του
Ονομάστηκε Α’ Αστική Λευκωσίας αλλά ύστερα
Ελενείου.
από μερικούς μήνες ονομάστηκε ΕΛΕΝΕΙΟ. Κατά τη διάρκεια του πολέμου 1940-42 φιλοξένησε και μαθητές του Αγίου Αντωνίου. Τότε για πρώτη φορά λειτούργησε ως μεικτό με κορίτσια, γύρω στα 149.
Α
κολουθεί απόσπασμα από το ιστολόγιο του μ.Φοίβου Σταυρίδη “Άλλη Κύπρος” μαρτυρίες ανθρώπων και
τόπων «179 Το δημοτικό Σχολείο «Ελένειο». Από αναμνήσεις του γιατρού και ποιητή Κύπρου Χρυσάνθη (1915-1998), αποφοίτου της σχολικής χρονιάς 1926-1927, μεταφέρονται εδώ δύο αποσπάσματα:
Τον Οκτώβρη του 1925 γραφτήκαμε στο Ελένειο. Καινούριο σχολείο, ελληνικού ρυθμού όπως μας είπαν, πέτρινο από πουρόπετρα, μ’ ευρύχωρες φωτεινές αίθουσες και μεγάλους διαδρόμους - ύψος, ύψος παντού… και με αίθουσα συγκεντρώσεων στο ανώι, γεμάτη παράθυρα και φως. Εμείς που κατοικούσαμε μέσα από τα τείχη (πολύ λίγοι είχαν τα σπίτια τους έξω από τα τείχη, μετρημένοι στα δάκτυλα του χεριού) έπρεπε να πάρουμε γραμμή την τάφρο, που πρασινολογούσε με τα πολλά δέντρα και τους θάμνους της, ή να κατεβούμε από μια στενή κι απότομη σκάλα που σχεδόν κρεμόταν από το τείχος μέσα στην τάφρο. Συνήθως προτιμούσαμε γραμμή όλη την τάφρο, που ήταν για μας πιο βολικό, διασκεδάζοντας με την απεριποίητη αλλά πλούσια φυσική ομορφιά της. Τότε η τάφρος ονομαζόταν στη μαθητική ορολογία ‘κάτω στο τεισιόν’. Διευθυντής μας ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλλος, ένας κοκκινοπρόσωπος φαλακρός δάσκαλος όλο νεύρο και δραστηριότητα, αυστηρός αλλά όχι βάναυσος, χωρίς και να γλυτώνουμε από το ξυλαρίδι του όταν ήταν στα μπουρίνια του. […]
Κ
αι καταλήγει ο λόγος μου αυτός, η αναδρομή στα περασμένα χρόνια, στο διευθυντή μας Χαράλαμπο
Παπαδόπουλλο. Τα αισθήματά μας γι’ αυτόν ήταν ένα αμάλγαμα σεβασμού και φόβου. Ήταν αυτός αυστηρός αλλά προσέγγιζε τους μαθητές, ιδίως της τάξης του, της έκτης. Πρόσφερνε με τη διδασκαλία του πολλές γνώσεις, ουσιαστικές, χωνεμένες και όχι τυπικές. Αφήνω πως αρκετά από τα σχολικά βιβλία ήταν δικής του συγγραφής. Ξεχωριστά μένει στο μυαλό μου μια Υγιεινή του με μερικές εικόνες εντυπωσιακές για τα χρόνια εκείνα των πολύ φτωχών και γυμνών εκδόσεων, των πολύ πρωτόγονων, όπως π.χ. μια εικόνα στο κεφάλαιο της λύσσας. Ως σήμερα θυμάμαι πόσο μας άγγιζαν οι περιγραφές του για επιδημίες. Αλλά και το ξυλαρίδι του δεν μας έλειπε. Στο αριστερό μου φρύδι κάποτε πληγώθηκα, γιατί κοιτάζοντας να του ξεφύγω για να γλυτώσω από το ξυλοφόρτωμα με τη γυαλιστερή του ρίγα, κτύπησα κάπου. Ε! Τότε με περιποιήθηκε υποδειγματικά, αναβάλλοντας την τιμωρία αργότερα που θα γιατρευόμουν. Σε κατοπινά χρόνια συνεργαστήκαμε με τον Παπαδόπουλλο στην Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών, όπου μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω την άλλη, την ελεύθερη εκπαιδευτική του δράση ως εκδότη περιοδικού και συγγραφέα».
Στιγμιότυπα από τα εγκαίνια της Κουζίνας στις 15 Δεκεμβρίου 2015
Από το χθές στο σήμερα
Σ
ήμερα νέες καταστάσεις δημιουργήθηκαν και νέα δεδομένα. Η μετακίνηση των
κατοίκων από το κέντρο της πόλης προς τα έξω αλλά και οι νέες συνθήκες μίας πολυπολιτισμικής
Επιπλέον, στο σχολείο
κοινωνίας επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό το
λειτουργεί Ολοήμερο
Ελένειο. Αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών είναι
Προαιρετικό Σχολείο,
να μειώνεται σταδιακά ο αριθμός των παιδιών
Προδημοτική και Νηπιαγωγείο
επικίνδυνα. Κάποτε το Σχολείο αριθμούσε γύρω στους 600 μαθητές. Τώρα οι μαθητές του είναι γύρω στους 65. Παρόλο αυτά το Ελένειο παραμένει ζωντανό
Το Προαιρετικό Ολοήμερο Σχολείο λειτουργεί
κι’ αυτό γιατί συνεχίζει να προσφέρει την ίδια
Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή μέχρι
ποιότική εκπαίδευση:
τις 4.00μ.μ. Τις Τετάρτες λειτουργεί το τμήμα επιτήρησης μέχρι τις 3:30μ.μ. Το όλο πρόγραμμα
Έχει ολιγομελή τμήματα με αποτέλεσμα να αντιστοιχεί περισσότερος εκπαιδευτικός χρόνος σε κάθε μαθητή.
περιλαμβάνει γεύμα (€15 μόνο) που ετοιμάζουν
Σ τεγάζεται σε ένα υπέροχο κτήριο που επιδρά θετικά στην ψυχοσύνθεση των παιδιών μας.
κατ’ οίκον εργασία και διάφορες δραστηριότητες
Π εριλαμβάνει στον πληθυσμό του και αλλοδαπούς μαθητές και έτσι όλα τα παιδιά προετοιμάζονται ομαλά για το πέρασμα σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία όπως η κυπριακή. Ο /η εκπαιδευτικός γνωρίζει από την αρχή σχεδόν της σχολικής χρονιάς τις ικανότητες, τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του κάθε παιδιού. Δ εν αντιμετωπίζουμε κανένα πρόβλημα επιθετικής ή παραβατικής συμπεριφοράς.
άνεργες μητέρες στην κουζίνα του σχολείου μας (σε συνεργασία με το ‘Ιδρυμα ΣΟΦΙΑ), (ζωγραφική, αθλοπαιδιές και άλλα).
Το Νηπιαγωγείο μας
Σ
το σχολείο μας λειτουργεί και Νηπιαγωγείο και Προδημοτική Τάξη, στο οποίο φοιτούν τη φετινή
χρονιά 24 παιδάκια. Όπως και στο Δημοτικό, εφαρμόζεται η καινοτομία του Προαιρετικού Ολοήμερου Σχολείου, το οποίο τελειώνει στις 4 το απόγευμα. Πέρα από τις καθαρά εκπαιδευτικές ανάγκες, εξυπηρετεί πολύ και τις ανάγκες των γονέων, οι οποίοι εμπιστεύονται τον χρόνο και την αγωγή των παιδιών τους σε σωστά χέρια, προκειμένου οι ίδιοι να έχουν την ευχέρεια να προσφέρουν στην οικογένειά τους. Σε χαιρετισμό του, στα εγκαίνια του νηπιαγωγείου “Ελένειον”, ο κ. Καδής ανέφερε πως το “Ελένειον” είναι το πρώτο δημοτικό σχολείο που ιδρύθηκε έξω από την παλιά πόλη της Λευκωσίας, μετά την εξάπλωσή της στις αρχές του 20ου αιώνα, προσθέτοντας πως πρώτος διευθυντής ήταν ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, η προσφορά του οποίου περιέβαλε το σχολείο με αίγλη και κύρος, και το κατέστησε κέντρο ελληνοχριστιανικής παιδείας και φυτώριο ανθρώπων που διακρίθηκαν σε όλους τους τομείς της ζωής. Ο Πρόεδρος Εφορείας Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λευκωσίας εξέφρασε την πεποίθηση ότι τα σχολεία, ανεξάρτητα βαθμίδας, έχουν να επιτελέσουν σπουδαίο έργο και να διαδραματίσουν σημαίνοντα ρόλο στην κοινωνία, ιδιαίτερα μάλιστα σε μια περίοδο που αμφισβητούνται οι αξίες και υποβαθμίζεται η λέξη άνθρωπος και η έννοια του προσώπου. Είπε πως “ο ρόλος των σχολείων πρέπει να είναι καταλυτικό”, για να προσθέσει πως επιβάλλεται να είναι τέτοιος γιατί αυτό απαιτεί η κοινωνία, η παράδοση και η ιστορία μας.
Όλοι εμείς που αγαπούμε το Ελένειο
‘Ό
λοι εμείς που αγαπάμε και στηρίζουμε το Ελένειο νιώθουμε περήφανοι ως συνεχιστές της παράδοσης
του ιστορικού αυτού σχολείου. Η δράση του σχολείου είναι πλουσιότατη και πολύπλευρη. Προσφέρει μια επιστημονική και σύγχρονη μόρφωση σε όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους, προσβλέποντας στη δημιουργία ανθρώπων ολοκληρωμένων και ικανών να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της νέας εποχής. Είναι υποχρέωση όλων εμάς να στηρίξουμε όλα τα σχολεία του ιστορικού κέντρου που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα για να μην υπάρχουν άδειες καρέκλες. Για να μπορούν πολλές γενιές ακόμα να στελεχώνουν τον οικονομικό, τον κοινωνικό, τον πνευματικό, να διακρίνονται σε κάθε επαγγελματικό τομέα, να ξεχωρίζουν ως νομοταγείς πολίτες και να υπηρετούν με αίσθημα ευθύνης στη χώρα που βρίσκονται.
Πυξίδα προς το μέλλον θα πρέπει να αποτελεί το πλούσιο παρελθόν του σχολείου και η σπουδαία προσπάθεια που γίνεται από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου τώρα γιατί συνεχίζει να προσφέρει εξαίρετη παιδεία.
Χριστόφορος Πισσαρίδης
Ο
Χριστόφορος Πισσαρίδης, καθηγητής
στο Ελένειο Δημοτικό Σχολείο και αυτό
Οικονομικών στο London School of
μας τιμά ιδιαίτερα. Είναι για όλους εμάς
Economics (LSE), καθηγητής Ευρωπαϊκών
εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε πως
Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου
ένας δικός μας άνθρωπος, που έζησε στη
και Πρόεδρος του Συμβουλίου Εθνικής
Λευκωσία και έμαθε τα πρώτα του γράμματα
Οικονομίας της Δημοκρατίας της Κύπρου,
στο σχολείο μας και έκαμε τα πρώτα βήματα
ο οποίος ειδικεύτηκε στα οικονομικά των
του στο εξωτερικό και διακρίθηκε με το
αγορών εργασίας, στην μακροοικονομική
Νόμπελ οικονομικών Επιστημών.
πολιτική, στην οικονομική ανάπτυξη και στις διαρθρωτικές αλλαγές βραβεύτηκε
Ο ίδιος σε αντιφώνησή του σε τιμητική
το 2010 μαζί με τον Dale Mortensen του
διάκριση αναφέρθηκε με μεγάλη συγκίνηση
Northwestern University και τον Peter
στις παιδικές του αναμνήσεις στη Λευκωσία
Diamond του MIT, με το Νόμπελ Οικονομικών
καθώς και στις στιγμές που έζησε στο Ελένειο
Επιστημών, για το έργο του στην ανάλυση των
και πρόσθεσε χαρακτηριστικά πως «όσα
αγορών με τριβές. Ο αγαπημένος σε όλους
χρόνια ήταν στο εξωτερικό τη Λευκωσία την
Φοίβος μαθήτευσε τα πρώτα του γράμματα
έχει πάντα στην καρδιά του».
ευχαριστίες
T
ο Αναμνηστικό Λεύκωμα τυπώθηκε με την ευκαιρία των Ενενήντα χρόνων του Ελένειου Δημοτικού Σχολείου (1925-2015) σε 1000 αντίτυπα τον Ιούνιο του 2015 στα Τυπογραφεία
«PROTEAS PRESS» ΔΩΡΕΑΝ. Για την έκδοση του παρόντος Λευκώματος χρησιμοποιήθηκε υλικό από τα τρία πρώτα Λευκώματα του Ελένειου (εκδόσεις 1976,1994 και 2005) και από το φωτογραφικό αρχείο του Σχολείου και αποφοίτων, Η Ad Hoc Επιτροπή 90 χρόνων Ελένειο • Ανδρέας Αγρότης, Απόφοιτος και Πρόεδρος • Ρένα Φώτσιου, Πρόεδρος του Συνδέσμου Γονέων και Γραμματέας • Λία Κιτρομηλίδου, Διευθύντρια του Σχολείου και Μέλος • Άννα Χαραλάμπους, Επιμελήτρια Σχολικής Εφορείας και Μέλος • Δήμητρα Μέσσιου, Οικεία Επιθεωρήτρια ΥΠΠΟ και Μέλος • Έφη Μαγνήτη, Εκτελεστική Γραμματέας • Ελένη Πελίδου-Κοντεάτη, Απόφοιτος και Μέλος • Νάνσυ Ιερωνυμίδου-Στυλιανού, Απόφοιτος και Μέλος
E
υχαριστούν θερμά τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστα Καδή που έθεσε υπό την αιγίδα του την εκδήλωση και στήριξε από την πρώτη στιγμή την προσπάθεια αυτή, τον
Πρόεδρο της Σχολικής Εφορείας κ. Γιάννη Οικονομίδη που στήριξε τεχνικά και οικονομικά την εκδήλωση, όλους τους Οργανισμούς και Εταιρείες (πρώην απόφοιτοι) που τοποθέτησαν διαφήμιση τους στο Λεύκωμα, όλες τις εταιρείες που προσέφεραν δώρα για την κλήρωση της εκδήλωσης καθώς και άλλους απόφοιτους και φίλους του Σχολείου που προσέφεραν απλόχερα οικονομική βοήθεια. Ιδιαίτερες ευχαριστίες προς την Απόφοιτο Νέβη Αστραίου που διέθεσε προς πώληση την ποιητική της συλλογή, με όλα τα έσοδα να διατίθενται για τις ανάγκες του Σχολείου, την εταιρεία MARKS & Spencer, την PwC, την Ηπειρωτική Εταιρεία Εμφιαλώσεων Α.Ε (Νερό VIKOS) που διέθεσε δωρεάν μεγάλη ποσότητα φιαλών νερού για τις ανάγκες της εκδήλωσης, την κυρία Βερόνικα Στρεγγέλ και την κυρία Βασιλεία Αντωνιάδου. Λευκωσία 8 Ιουνίου, 2015 Χορηγός επικοινωνίας: Ο Φιλελεύθερος