Een leven op het Wad
Kapitein Fred Lakeman vertelt...
De zon schijnt op de werkhaven van West terwijl de Terschellinger Bank net aanmeert. Tussen ronkende vrachtwagens en stapels lading stap ik aan boord. In de stuurhut zit een man die het Wad als geen ander kent: kapitein Fred Lakeman, 77 jaar, nog altijd fit en met een alerte blik. “Die zware kraan verwacht ik pas rond twaalf uur”, zegt hij, terwijl hij een kop koffie voor me inschenkt. “Dus we hebben mooi even tijd.” Hij leunt achterover en kijkt naar buiten. “Weet je, na zoveel jaren op het Wad weet ik één ding zeker: geen dag is hetzelfde. En dat is precies waarom ik dit werk nog altijd geweldig vind.”
Geboren in Bakkum aan Zee, als zoon van een slager, had hij van jongs af aan maar één passie: water. “Mijn moeder zwom bij de Reddingsbrigade en mijn opa was kapitein bij rederij Wijsmuller. Misschien heb ik het van hen.” Zijn carrière begon bij rederij Van Ommeren, gevolgd door tien jaar bij baggeraar Boskalis, waar hij letterlijk de wereld rondvoer. Uiteindelijk belandde hij op Terschelling, waar zijn avontuur als zelfstandig kapitein begon.
De Challenger
Sinds 1982 vaart kapitein Lakeman met Rederij Wadden Transport tussen Harlingen, Terschelling en Vlieland. “Onze vrachtdienst is een onmisbare schakel tussen de wal en de eilanden. We vervoeren alles wat nodig is om het eilandleven draaiende te houden”, vertelt de kapitein enthousiast. “Mijn eerste schip? Dat was de Challenger”, gaat Lakeman
verder. “Ik leerde de eilandse Ina Vrieswijk kennen in een kroeg op West. Zij is de moeder van mijn dochter, die op Vlieland woont. Via haar kwam ik bij de gebroeders Van Urk terecht. Zij werkten aan de Challenger, maar hadden nog geen kapitein. Zo ben ik erin gerold.” Maar het liep anders dan verwacht. “Na een jaar stond er ineens een curator op dek. ‘Kapitein Lakeman, de bank heeft de stekker eruit getrokken.’ Dat was balen. Ik dacht: dan neem ik het schip wel over.” De Challenger verkeerde in slechte staat: de cv was kapot, lagers lagen uit de machine. Maar Lakeman was jong, handig, hield van uitdagingen en waagde dus de sprong in het diepe. Zijn lef werd beloond, want de opdrachten stroomden binnen. De dijkbouw op Terschelling kwam op gang, en Lakeman kreeg een grote klus via Boskalis. “Ik kende de uitvoerder waar ik vroeger mee had gewerkt. In die goeie oude tijd zetten we in april 22 draglines over naar het eiland, en in oktober ging alles weer terug. Alles met de Challenger.”
Terschellinger Bank
In 1999 besloot Lakeman dat het tijd was voor een ander schip. Via een scheepsbroker belandde hij in Bremerhaven, waar hij een schip vond met precies de juiste diepgang, uitwatering en een autodek: de Terschellinger Bank. “Bij terukomst op Terschelling barstte de publieke opinie los. ‘De concurrent van Doeksen!’ werd er geroepen.
HARLINGEN HAVEN | 13 mei 2023 | Rederij Wadden Transport ferry Terschellinger Bank
Foto: Bjoern Wylezich
“Ooit was ik discjockey bij Radio Mi Amigo, een piratenzender op zee. Mooie tijden waren dat.
Maar dat was nooit mijn bedoeling. Ik wilde gewoon varen.” De Terschellinger Bank werd een alleskunner. Als roroschip (roll-on-roll-off) kan lading eenvoudig via kleppen op- en afgereden worden. Ook particulieren wisten hem te vinden. “Caravaneigenaren klaagden dat ze bij rederij Doeksen via een bocht van boord moesten rijden. Dat gaf gedoe. Toen de eigenaar van camping Tjermelân vroeg of ik ook caravans kon vervoeren zei ik: Ja, natuurlijk. Als wij vrouwenwagens kunnen vervoeren, dan kunnen we dat ook.” Lakeman groeide uit tot een vaste waarde in het Waddentransport. “Toch werd het ons in de beginjaren niet gemakkelijk gemaakt door onze collega-rederij. De oude Jan Doeksen zei: ‘Ik geef hem een jaar, dan is hij weg.’ Maar dat is inmiddels al 44 jaar geleden.”
Flexibiliteit en maatwerk
De Terschellinger Bank vaart niet volgens een strakke dienstregeling, maar wanneer het nodig is. “Flexibiliteit en maatwerk zijn onze kracht. We vervoeren alles wat bij Doeksen niet kan.” In 2002 maakte het schip zijn eerste reis naar Terschelling, volgeladen met kantoorunits voor de verbouwing van het gemeentehuis. Sindsdien vervoert Lakeman alles: van casco-delen voor het nieuwe hotel Elements tot zware kranen en enorme chalets. Maar ook benzine en diesel voor Vlieland. “Zelfs Defensie rekent op ons, met vracht naar de Vliehors Range op het eiland. Je noemt het, en wij hebben het waarschijnlijk al eens vervoerd.” En als de lading ergens anders in Nederland of zelfs in het buitenland opgehaald moet worden? Geen probleem, Lakeman regelt het.
Het Wad blijft verrassen
Wat maakt het Wad zo bijzonder? Je zou denken dat je er op een gegeven moment aan went, maar het tegendeel is waar. “Elke dag is anders. Soms ruig, soms zo stil dat het water geen rimpeltje vertoont. Vannacht keek ik uit mijn raam. De lampjes van de Willem Barentsz-kade brandden in de duisternis. Geen enkel schip tegen het remmingswerk, de haven leeg, de lucht helder. Een zeldzaam moment. En toch blijft het na al die jaren bijzonder.” Spannend is het ook. “Soms beslis je pas op het laatste moment of je vertrekt. Met vijf betonmixers aan boord naar Vlieland en een flinke wind, gaat dat goed? Het Wad is geen voorspelbare snelweg. De omstandigheden veranderen constant”, aldus de ervaren kapitein. “Met de jaren leer je wanneer je nee moet zeggen. Je vaart niet door tot het uiterste. Veiligheid gaat voor alles. Natuurlijk, de weersvoorspellingen zijn beter dan ooit, maar toch. Zelfs met al mijn ervaring blijft het een kwestie van inschatten. Als gezagvoerder ben je tot het laatste moment verantwoordelijk. Dat besef groeit met de jaren. Het Wad blijft een uitdaging, een spel van water en wind en dat zal me nooit vervelen.”
Best bewaarde geheim
Transport is niet het enige waarvoor de Terschellinger Bank wordt gebruikt. “Toen ik het kocht, zat er een bar in. Ik dacht: wat als we hier een dansvloer in gooien?”
Een gouden greep zo bleek. “We hebben hier regelmatig bruiloften, verjaardagen en live-bands. Ik draai zelf altijd de plaatjes, nog gewoon ouderwets van vinyl. Ooit was ik discjockey bij Radio Mi Amigo, een piratenzender op zee. Mooie tijden waren dat.” Trots vertelt hij: “Iemand zei laatst na een feestje: ‘Dit is het best bewaarde geheim van Terschelling.’”
De toekomst
Hoe moeilijk ook: de jaren gaan tellen en het moment van afscheid nadert. “De boot gaat in maart voor een grote keuring. Daarna is ze weer gecertificeerd voor vijf jaar. Maar ja, ik moet mijn knopen tellen. Het wordt tijd om het stokje over te dragen, daarom is het schip te koop.” Heeft de kapitein er moeite mee? “Natuurlijk. Als ik dit schip heb verkocht, ga ik varen met mijn zeiljacht. Ik kan niet zonder schip.” Even staart hij peinzend naar het water. “Dan zit ik straks op mijn zeilschip, terugdenkend aan een halve eeuw op het Wad.” Toch helemaal loslaten zit er niet in. “Ik blijf me verhuren als afloskapitein. En zeg nou zelf: als de brug naar Terschelling ooit sneuvelt, wie brengt dan de medicijnen en het voedsel? Dat kan dan met dit schip. Maar ja, de jeugd van tegenwoordig heeft geen avontuurlijke jongens en meisjes meer. Ze willen gemakkelijk te bedienen knopjes en automatische piloten. Maar hier aan boord werk je nog écht met je handen. Ach, we zien wel wat de toekomst brengt. Ik heb in elk geval nooit stilgezeten en dat ga ik ook niet doen. Water is mijn leven. En dat blijft zo.”