Baserrien eraberritze energetikoa_Araudi berrietako energia eskakizuenetarako gomendioak by View arkitektura

BASERRIEN ERABERRITZE ENERGETIKOA/

ARAUDI BERRIETAKO ENERGIA ESKAKIZUNETARAKO GOMENDIOAK

REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO VASCO/ RECOMENDACIONES PARA LAS EXIGENCIAS ENERGÉTICAS DE LAS NUEVAS NORMATIVAS

DICIEMBRE 2012 ABENDUA

BASERRIAREN ERABERRITZE ENERGETIKOA/ REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Ugaitz Gaztelu_Peio Zarrabeitia · Dic 2012 ·

Urdaibaiko Erreserba Biosferako bulego teknikoa

Palacio Udetxea Carretera de Gernika a Lumo, z/g 48300 tel: +34 946 257 125 fax: +34 946 257 253

patronatoko

BASERRIEN ERABERRITZE ENERGETIKOA/

ARAUDI BERRIETAKO ENERGIA ESKAKIZUNETARAKO GOMENDIOAK

REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO VASCO/ RECOMENDACIONES PARA LAS EXIGENCIAS ENERGÉTICAS DE LAS NUEVAS NORMATIVAS

Egileak: Ugaitz Gaztelu / Peio Zarrabeitia Koordinatzailea: Jon Asua

ABSTRACT Azken

mendean

euskal

lurraldeko

nekazari

eta

abeltzainen

bizimoduak jasandako bilakaerak gizaldietan zehar bere bizitoki izan diren eraikinetan ere eraldaketa sakonak eragin ditu. Izan ere, baserria, jarduera produktiboaren hainbat beharrizani era doituan eta garatuan erantzuna ematen jakin izan duen eraikina, jarduera honen gainbeheratik eta oraingo bizigarritasun estandarretara egokitu beharretik sortutako egoera berrira moldatzeko erronkari aurre egin beharrean aurkitzen da. Bilakaera honen esparruan, ikerlan honek ikuspuntu energetikotik aztertzen du ondare arkitektoniko eta kultural garrantzitsu honen gaurkotze prozesua. Baldintza sozioekonomikoak, teknikoak eta ondareari dagozkionak kontutan hartuz, baserrien eraberritze energetikoa bideratzeko irizpideak proposatzen dira. Nazioarteko eta lekuko testuinguru energetikoaren irakurketa burutu ostean eta Europako zuzentarauekin bat egiteko baldintza abiapuntutzat hartuz, baserrietarako isolamendu maila kostueraginkorra zehazteko proposamena irudikatzen da. Ondoren, baserri erreal bat eta modelo informatiko bidez simulatutakoa oinarritzat hartuz, esku-hartze estrategia ezberdinek emandako emaitzen irakurketatik balio konkretuak aurkeztu dira, esparru honetako araudi berrietarako erabilgarri izateko xedearekin

AURKIBIDEA 1. HELBURUA

2. SARRERA

2.1. BASERRIA

2.2. IRAKURKETA HISTORIKOA

2.3. HELBURUA

3. IKERLANAREN EGITURA

3.1. METODOLOGIA

4. TESTUINGURU ENEGERTIKOA

4.1. SARRERA

4.2. EUROPEAR ZUZENTARAUAK

• Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2002/91/CE Europar Zuzentaraua (EPBD: Energy Performance of Buildings Directive) • Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2010/31/UE Europar Zuzentaraua • Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2012/27/UE Europar Zuzentaraua 4.3. ZUZENTARAUEN TRANSPOSIZIOAK EUROPAKO ESTATU KIDEETAN

4.3.1. Europar estatu kideetako eraikinen gaineko araudi energetikoen berrikuspena 4.3.2. Espainiar estatuko egoera • Eraikuntzarako Kode Teknikoa (EKT) onartzen duen 314/2006 Errege Dekretua, DB-HE Oinarrizko Dokumentua. Energia aurreztea • Eraikuntza berrien eraginkortasun energetikoko zertifikaziorako oinarrizko prozedura onartzen duen 47/2007 Errege Dekretua • Eraikinen eraginkortasun energetikoko zertifikaziorako oinarrizko prozedura onartzen duen Errege Dekretuaren proiektua 4.4. ARAUDIEN GAURKORATZERAKO ZUZENBIDEAK

4.4.1. Ikuspuntu ekonomikoa, kostu eraginkortasunaren printzipioa 4.4.1.1. Energia eraginkortasuneko eskakizunetarako maila kostuhobezinak 4.4.1.2. Isolamendu maila kostu-errentagarria zehazteko azterlana 4.4.1.3. Beiraren isolamendu maila kostu-eraginkorren bila 4.4.1.4. Energia eraginkortasunaren hobekuntza neurrien kuantifikazio ekonomikoa 4.4.2. Energia aurrezpenaren ikuspuntua 4.4.3. Etorkizun hurbileko joera Europa mailan. Zero energiako eraikinak 4.4.3.1. Zero energiako eraikinen estandarrak eta zigiluak • Passive house (Passivhaus) • EnerPHit. Eraberritzeetarako Passivhaus zigilua • Active House • Efficiency House Plus (Alemania)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

• BBC-effinergie® and RT 2012 (Frantzia) • MINERGIE® (Suitza) 4.4.4. Infiltrazioen eta zubi termikoen garrantzia eskakizun termikoen gogortzean 4.5 ERAIKINEN ERAGINKORTASUN ESTRATEGIAK ETA PLANAK

ENERGETIKOA

BULTZATZEKO

4.5.1. Europa mailako estrategiak • ENERGY 2020. Energia leihakor, jasangarri eta segururako estrategia • Eraginkortasun Energetikoaren gaineko Ekintza Plana 2011 • Europar Ibilbide Horria 2050 • Alkateen ituna 4.5.2. Espainiar estatu mailako estrategiak • Energia Aurrezpen eta Eraginkortasunerako Ekintza Plana (PAE4) 2011-2020 4.5.3. Euskal Autonomi Erkidego mailako estrategiak • Garapen Jasangarriko Estrategia Euskadi 2020. EcoEuskadi 2020 • Euskadiko Energia Estrategia 2020. 3E2020 • Etxebizitzaren aldeko Itun Soziala • EAEko Plan Estrategikoa Eraikinak Birgaitzeko eta Hiria Birsortzeko 2010-2013 • REVIVE Programa. Garapen edo abiarazte-faseko ekimenak. Birgaitzea euskarritzeko programen orientazio berria • Euskal Herriko Eraikuntza Jasangarriaren Ibilbide Orria. Bultzatu 2025 4.5.4. Europako estatu kideetako erreferentziazko zenbait adibide • CONCERTO • SERVE. Sustainable Energy for the Rural Village Environment (CONCERTO) • ALPHOUSE. Alpine building culture and ecology • SUSTAINCO. Sustainable Energy for Rural Comunities 4.6. TESTUINGURUAREN AZTERKETAREN ONDORIOAK

4.6.1. Eraikuntzari dagokion energia markoaren laburpena 4.6.2. Gaurko egoeraren eta etorkizuneko joeraren laburpena 4.6.3. EKEG berriko energia eraginkortasun eskakizun minimoak zehazteko gomendioak 5. GAUR EGUNGO EGOERA. ANALISI TEORIKOA

100

5.1 SARRERA

100

5.2 TIPOLOGIAZKO EZAUGARRIAK

102

5.3 FAKTORE BIOKLIMATIKOAK

105

5.3.1. Aldagaien estrapolatze baloreak 5.4 MODELO BIRTUALERUNTZ 6. PORTAERA ENERGETIKOAREN ANALISIA 6.1. MONITORIZAZIOA

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

115 116 116

6.1.1 Baldintzak 6.1.2 Torre baserria 6.1.3. Neurketa termikoak 6.1.4. Interpretazioak 6.2. SIMULAZIO ENERGETIKOA

124

6.2.1 Sarrerako datuak • Datu klimatikoak • Modeloa, orientazioa eta kokalekua • Erabilerak • Berokuntza sistemak • Itxiturak 6.2.2 Simulazioa 6.2.3.Simulazioaren berifikazioa 6.2.4. Ziklo itxiko simulazioa 7. ERABERRITZE ESTRATEGIAK 7.1. SARRERA

135 135

• Jasangarritasun energetikoa • Errealitate ekonomikoa • Eskakizun sozialak 7.2. ESTRATEGIEN IRAKURKETAK

139

7.2.1. Estrategia motak 7.2.2. Isolatze mailaren aldagaia • Baserriaren oinarrizko eskari energetikoa • Transmitantzia balioak finkatzen • Konparaketa • Konparaketaren irakurketa • Estrategien optimizazioa • Barne edo kanpo isolamenduaren estrapolazio neurriak • Barne forjatu eta tabikerien transmitantziak • Transmitantzia termikoarern eskakizun berriak 7.3.2. Irabazi pasiboak handitzeko estrategien analisia • Estrategiarne ebaluazioa. Metodologia eta hipotesiak • Emaitzak • Irabazi pasiboei dagozkien eskakizun minimoak 8. TAULA ESTRAPOLATUA

156

8.1. TAULAREN AZALPENA

156

8.2. TAULAKO ALDAGAIAK

157

8.3. ALDAGAIEN ENERGIA ESKAERAK

157

8.3.1. Orientazioak 8.3.2. Estrategia tipoak

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

8.4. ALDAGAIEN ESTRAPOLAZIO BALIOAK

161

8.4.1. Bolumena 8.4.2. Barne edoo kanpo isolamenduak 8.5. TAULA ESTRAPOLATUA

163

8.5.1. Interpretazioak 9.ARAUDI BERRIRAKO ESKAKIZUNAK EGITURATZEKO PROPOSAMENA

166

9.1. ESKAKIZUN MOTAREN AUKERAKETA

166

9.2 BALIO MINIMOEN EZARPENA

168

9.3 ARAUDIAREN BETETZE JUSTIFIKAZIO METODOA ETA TRESNA

169

10. PRAKTIKA ONENETARAKO GOMENDIOAK

173

11. ERREFERENTZIAK ETA BIBLIOGRAFIA

175

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Baserria euskal lurraldeko ondare eraiki pribatu garrantzitsuenetakoa da, bere hormetan antzinako nekazari eta abeltzainen bizimodua idatzia duen eraikin konpaktu eta funtzio anitzekoa. Mendeetan zehar euskal landabiztanleriari erantzuna eman dion eraikina da, bizitzeko era berezi baten eskakizunei eta hainbat krisi sozioekonomikori aurre egiteko gai izan den ondare arkitektoniko eta kulturala.

OBJETO

1. HELBURUA

Baina XX. mendean, euskal lurraldeetan industrializazioaren ondorioz gertatutako eraldaketa soziala zela medio, baserritar askok baserriko bizimodu gogorra baino zerbait hobea aurkitzeko asmoz nekazaritza eta abeltzaintza alde batera utzi zituzten, edo bigarren mailako jarduera gisa soilik mantendu. Honek baserriaren gainbeherako prozesua abiatu zuen, ohitura eta kultura ondare aberatsa barneratzen zuen bizimodu berezi baten galerarekin batera ondare arkitektonikoaren babesa ere arrisku larrian jarriz. Egoera honen ondorioz baserria jasaten ari den erabileraren eraldaketan egoitzarako espazioek hartzen duten nagusitasuna kontutan hartuz, ikerlan honek eraberritzeok energia eraginkortasunaren ikuspuntutik aztertzea du xede, gaur eguneko erosotasun eta barne giro estandarrak erdiesteko beharrezko diren eskuhartzeen maila zehaztu eta hauek baserriaren portaera energetikoan izango duten eragina neurtzeko asmoz. Era berean, arlo honetako araudiak garatzeko lagungarriak izatea espero den informazioa eskaintzeko nahiarekin aurkezten da lan hau. Aurkezten diren ondorio eta proposamenak alde batetik nazio arteko testuinguru energetikoaren irakurketan oinarritu dira, eta bestetik gaur egungo euskal gizartearen errealitate sozioekonomikora eta baserrien okupatzaileen beharrizanetara moldatzea bilatu da. UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

2. SARRERA

Baserria Euskal Herriko iparraldean zehar hedatzen den eta autohornikuntzarako joera duen funtzio anitzeko ustiapen-unitatea da, zeinak nekazaritzatik eta abeltzantzatik bizi den familia unitate batentzako etxebizitza, korta, lastategia, aletegia, biltegia, lantokia eta hainbat jarduera gehiagorako espazioak forma arkitektoniko trinko baten barnean biltzen dituen.

INTRODUCCIÓN

2.1. Baserria

Jatorriz sendibakarrekoa baino ez zen bolumen handiko eraikina da, inguruko eskualdeetako landa-arkitekturan aurki daitezkeen adibideekin konparatuz behinik behin, eta beti eraikin isolatu gisa aurkitzen da. Lurraldean sakabanatzeko erari dagokionez, 7 eta 20 baserri arteko multzoak osatuz agertzea da ohikoena, baina berauen arteko egitura urbanizatu jakinik gorde gabe, hurbiltasunaren eta independentziaren arteko oreka bilatuz. Inguruko paisaian guztiz integratzen den unitate eraikia da, batez ere orografiaren babesa bilatzen duen orubean ezartzeko estrategiari esker. Izan ere, orientazioa aukeratzeko irizpidea orokorrean ez da gizarte edo ekonomia arrazoizkoa, topografikoa eta aspektu naturalen araberakoa baizik. Fatxada nagusia gehienetan eguzkira begira jartzen da, bertan eguneko jarduerarako argiztapena eta eguzki izpien berotasuna jasotzeko bao handienak irekiz. Aldiz, atzekaldeko fatxada itsua haize bolada hotzenek jotzen duten aldera bideratzen da, batzutan teilatuaren hirugarren isuri baten bidez haizearen presioa murriztea bilatuz.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

2.2 IRAKURKETA HISTORIKOA XV. mendeko azken hamarkadetan hasi ziren agertzen lehengo baserriak, ezagutzen diren aztarnarik zaharrenak garai hartakoak dira behinik behin. Uste denez, landa-eraikin berritzaile eta aurreratu hauen agerpenaren aurretik euskal nekazariak Erdi Aroko egurrezko eraikin xumeetan bizi ziren, abeltzaintzarako eta nekazaritzarako beharrezko ziren espazioak hauen inguruan sakabanatuta kokatzen zirelarik.

INTRODUCCIÓN

Jaiotza eta garapena

Baina bat batean, dirudienez landa biztanleriaren egoera sozial eta ekonomikoan gertatutako aldaketak zirela medio, familiaren segurtasuna bilatuz eta etorkizunerako ikuspegiz eginiko eraikuntza sendoagoak agertzen hasi ziren Euskal Herriko alde atlantikoan. Harrizko hormez babestutako ezaugarri berezidun tipologia berri hau kalitate handiko eraikuntza teknologiaz garatua zegoen. Garai honetan leinu boteretsuen arteko gatazka bandokideak bukatzeak bake garairako etxebizitza tipologia iraunkor baten sorrerarekin zerikusia izatea baserriaren jatorriaren azalpen posible bat da. Era berean, aldeko zenbait baldintzaren baturak eraginda, landa biztanleriak hazkunde garrantzitsua jasan zuen, ondorioz baserriek bi belaunalditan hedapen harrigarria izan zutelarik, epe laburrean euskal nekazari eta abeltzainen egoitza tipo ia bakarra bihurtzeraino. Hau dela eta, XVI. mendea baserrien urrezko aroa izan zela esan daiteke, bai landa biztanlegoaren bizi baldintzen aldetik baita arkitekturaren kalitate aldetik ere, izan zuten hedadurari esker eraikuntza teknikek, egiturak, formak, materialek eta baserria definitzen duten hainbat ezaugarri gehiagok behar aldakorren araberako etengabeko garapena jasan baitzuten. Zorionez, garapen prozesu honen testigantza ematen duten adibide askok UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

gaur egun arte iraun dute.

Baserriek historian zehar krisialdi ugari igaro dituzte, baina, hala nola, denei erantzuteko gai izan dira. XVI. mende bukaeran eman zen ekonomiaren gainbehera adibide erakusgarria dugu zentzu honetan. Garai honetan merkataritzaren egoera ezegonkorraren aurrean baserria inbertsio seguru gisa antzeman zen, are gehiago artoaren agerraldiarekin. Azken honek sekulako iraultza eragin zuen baserritarren ohituretan eta baita eraikinean bertan ere, zeina gune zabal eta aireztatu baten beharrera moldatu behar izan zen (teilatupeko ganbarak eta fatxada nagusian irekitzen ziren balkoiek funtzio hau zuten jatorri).

INTRODUCCIÓN

Krisialdiak

Beranduago, gizarte eraldaketen eragina baserriek familiarekin mendeetan zehar izandako erlazioa apurtzeraino heldu zen, kasu askotan baserrien jabegoa nekazarien eskuetatik aldenduz eta hauek alokairuan bizitzera igaroz. Era berean, familia unitate bik edo gehiagok elkarbanatzen zituzten baserriak ere areagotu ziren, jabeek landa lurrei etekin gehiago ateratzeko nahiaren eraginez. Hasiera baten lehen sendibakarrekoak izandako baserrietan banaketak burutzen ziren arren, jatorriz gailurretik bitan banatuta eraikitzen zen tipologia ere hedatu zen garai hartan. XVII. eta XVIII. mendeetan eraiki ziren baserriak oraindik ere kalitate honekoak ziren, horien fatxaden osaketa eta aukeratutako materialak eraikinen sustatzaile ziren jabeen gizarteospearen adierazle ziren einean. Eta honela, baserriak etengabe ziharduen inguruko gizartea onartzen eta bere beharretara moldatzen. Hala ere, urteak pasa ahala, kopurua gorantz joan arren kalitatea beherantz zihoan, landa maldatsu eta eskasenetan ere agertzen hasi zirelarik. XIX. menderako,

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

INTRODUCCIÓN

eraikitzen ziren baserri gehienak tamainu txikikoak eta eraikuntza pobrekoak ziren jadanik, nekazari independenteen kopurua murriztuz zihoalarik. Testuinguru honetan, XX. mendeko industrializazioak inpaktu nabarmena izan zuen baserritarrengan. Meatze, harrobi, siderurgia, ehungintza, papergintza, ontzigintza, makinak eta beste hainbat sektoreko faktorien agerpenak baliabide urrienak zituzten baserrietatik hirietara eraman zituzten baserritar xumeenak, ogibide hobe baten bila. Pixkanaka pixkanaka abeltzaintzan eta nekazaritzan oinarritutako bizimodua baserrietatik desagertuz joan da, baserri bakan batzuetan baino ez duelarik bizirauten jarduera nagusi bezala, belaunaldi berrien ordezkotzaren faltan. Honela, gero eta gehiago dira etxebizitza funtzioa baino mantentzen ez duten baserriak, zeinetan kortak eta sabaiak biltegi gisa erabiltzen diren edo bizitoki bihurtzeko moldatzen diren. Beste asko, eraberritze kostuei aurre egiteko prest dagoen oinordekorik gabe gelditu eta abandonatuak izan dira, urte gutxiren buruan aurri-zorian edo guztiz hondatuta bukatuz.

Gaur egungo egoera 1960. urte ingurutik gaur arte ez da baserri berririk eraiki, aurretik azaldutako tipologiara lotzen bagara behinik behin. Lehendik dirautenei dagokienez, mendeetan zehar landa biztanlegoaren beharrizanetara moldatzeko izan duten gaitasun hori gaur egun espazio bizigarriak hedatzeko edo beste erabilera batzuetarako (landa-turismoa, jatetxeak, erakusketa guneak, etab. kasuko) birmoldatzeko garaian isladatzen da, nahiz eta kasu askotan ondare arkitektonikoaren galera bat suposatzen duten esku-hartze ezegokiak jasan. Egoera honek, baserri kopuru handi bat hutsik eta aurri-zorian egotearekin batera, balio handiko ondare arkitektoniko eta kultural honen hainbat ale arriskuan egotera darama.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Aurkeztutako egoeraren aurrean, argi dago baserriaren biziraupena eta kalitatezko etorkizun bat ahalbidetzeko hartu beharreko neurriak lurralde antolamendua, gizarte modeloa edo ondare kulturala bezalako ikuspuntu ezberdinetatik bideratu beharreko eztabaidatik irten beharko direla. Urdaibaiko Biosfera Erreserban aurkitzen diren baserriei dagokienez dagoeneko eztabaida prozesu hau garatze egoera aurreratuan aurkitzen da, esparru ezberdinetako hainbat azterlan eta egitarau gauzatu direlarik azken urteetan.

INTRODUCCIÓN

2.3. HELBURUA

Testuinguru honetan, baserrietan eman daitezkeen eraberritzeak arautzeko garaian aztertu beharreko ataletako bat berauen portaera energetikoa da, bai gaur eguneko testuinguru energetikoak behartuta, eta baita etxebizitza berrien eskaintzarekin alderatuz zerbitzuzko desabantaila egoera gainditzea nahi bada ere. Hau da, gaur egun araudiak etxebizitza berriei eskatzen dizkien erosotasun, osasungarritasun eta eraginkortasun baldintzak baserriek eskaini ahal izateko hauetan burutu beharreko eskuhartzeek eraikuntza, arkitektura eta ekonomia ikuspuntutik duten eragina aztertu beharko da, baserriaren biziraupena bematuko duen eraberritze prozesua bideragarria izan dadin. Beharrizan honi erantzuna emateko xedearekin, ondoren azaltzen den ikerlanak baserrien eraberritze energetikoa bideragarria izan dadin hartu beharreko neurrien inguruko balorazioak, neurketak eta gomendioak aurkezten ditu. Europa, Espainia eta Euskal Autonomi Erkidego mailako testuinguru energetikoa aintzat hartuz eta baserriaren analisi fisiko zein birtualetan oinarrituz, gaur eguneko gizarte egoeran eman daitekeen eraberritze kasuistika zabala aztertu da, azkenik araudi berrietarako erabilgarri izateko helburua duten emaitzak aurkeztuz.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ESTRUCTURA

Esan beharra dago ikerketa honen ekintza esparrua Urdaibai Biosfera Erreserbako eskualdeko baserrietara mugatzen dela, alde batetik baserri tipologia zehatz baten gainean, zeina egileek ondo ezagutzen duten, lan egitetik ondorioztatzen den aldagaien murrizketa bilatuz, eta bestetik Urdaibai Biosfera Erreserbako Erabilpenerako eta Kudeaketarako Egitamu Gidaria gaurkotze prozesuan dela kontutan hartuz esparru honetako balizko arau berrien idazketan lagungarri izan daitekeelako itxaropenaz. Ondorengo atalean ikerketa prozesua bideratu duen metodologia eta atal ezberdinak lotzen dituen egitura azaltzen dira.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

3. IKERLANAREN EGITURA Ikerlana ondorengo ataletan egituratzen da: Lehendabizi, Europako eta bertako testuinguru energetikoaren irakurketa bat egin da, baserrien eraberritzerako eskakizunak finkatzeko baliagarriak izango diren erreferentzia eredugarriak ezagutzeko asmoz.

GAUR EGUNGO EGOERA

ESTRUCTURA

TESTUINGURU ENERGETIKOA

Ondoren, Urdaibaiko kontestu geografikoan zehar hedatzen den baserri tipoaren irakurketa analitikoa gauzatu da, bere ezaugarri tipologikoak aztertuz eta aldagai bioklimatikoak azaleratuz.

PORTAERA ENERGETIKOA Baserri modelo estrapolagarri baten portaera enegertikoaren analisia burutu da kasu erreal baten tenperaturen eta hezetasunen monitorizazioaren eta ordenagailu bidezko simulazioen bitartez.

ERABERRITZE ESTRATEGIAK Aurreko ataletan landutako modeloa oinarritzat hartuz gaur egun baserrien eraberritzeetan eman daitekeen eskuhartze mota nagusiak planteatu eta hauen portaera energetikoa neurtu da

ESTRAPOLATZE TAULA

Eraberritze estrategia guztiak oinarrizko modeloak izan ditzakeen aldagai guztietan aztertzeko estrapolazio sistema bat proposatu da kasuistika guztia barne hartzen duen balio taula bat osatzeko

ESKAKIZUNETARAKO GOMENDIOAK Araudi berrietarako gomendazio neurri berriak finkatuko dira, hontako erabiliko den herramienta fijatuko delarik.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

3.1. METODOLOGIA Aurretik aurkeztutako egitura hiru fase nagusitan sailka daitekeen metodologia batetan oinarritzen da.

análisis ESTRATEGIAS DE REHABILITACIÓN

TABLA EXTRAPOLADA

ENERGÉTICO

VERIFICACIÓN DEL ANÁLISIS

CONTEXTO

ANÁLISIS TEÓRICO

Lehenengo ikerketa fasean ondoren burutuko diren kalkulo eta proposamenetarako beharrezko den informazioaren bilketa gauzatu da, hiru iturri ezberdinetan bilatuz. Alde batetik, testuinguru energetikoaren irakurketa bat gauzatu da Europa, Espainia eta Euskal Autonomi Erkidego mailako eraikuntza sektoreko araudiak, estrategiak, programak eta merkatuaren joera ezagutu eta gaur egun indarrean dauden eta etorkizunerako aurrikusten diren energia eraginkortasun eskakizunen erreferentzia izateko asmoz. Ondoren, tipologia bizkaitarreko baserriaren ezaugarri orokorren berrikusketa bat gauzatu da, bere portaera energetikoan eragina izan dezaketen faktore bioklimatikoak azaleratuz, eta Urdaibai Biosfera Erreserban aurki daitezkeen adibideak tipologia honetara moldatzen direla egiaztatzeko eskuragarri zegoen beste azterlan baten irakurketa analitikoa gauzatu da. Aipatutako baserrien zerrendatik ateratako ondorioekin, adibide hauen eredugarri izan daitekeen eraberritu gabeko baserri batek gaur egungo egoeran duen portaera energetikoa

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

aztertu da, hobekuntzak proposatzeko garaian oinarrizko ze egoeratik abiatzen garen aztertzeko. Honi buruzko datu bilketa bi iturritik jaso da, kasu erreal batetik eta kasu horren programa bidezko simulaziotik. Lehenengo kasuan hutsik dagoen eta tipologia bizkaitarraren ezaugarrien eredugarri den baserri batetan hezetasun eta tenperatura neurketak burutu dira sei hilabeteko epeko monitorizazio baten bidez. Bigarren kasuan, baserri honen modelizazioa burutu da simulazio termiko dinamikorako programa informatikoarekin kokapen zehatz horretako datu klimatikoekin eta hutsik egonik izango lukeen portaera teorikoa neurtzeko. Eraikin bererako bi iturri ezberdinetatik lortutako emaitzen konparaketak datu egiaztatuak izatea ahalbidetu du, hobekuntza neurrien proposamenerako oinarri sendoa finkatuz. Ondoren, gaur egun baserrien eraberritzeetan eman daitezkeen esku-hartze mota ezberdinak aztertu dira, okupatzaileek izan ohi dituzten beharrizanak, gizarte mailako joerak eta ikuspuntu ekonomikoa ere kontutan hartuz, isolamendu maila, eraberritze puntuala edo integrala izatea eta irabazi pasiboak handitzeko estrategia ezberdinak bezalako aldagietatik kasuistika zabal bat barne hartzen duen taula osatuz. Kasuistika hau oinarrizko kasuaren aldagai bioklimatikoetara aplikatuz ia edozein motako baserrien eraberritze lanetara hedatzen den emaitza taula lortzen da, balio egiaztatuz eta estrapolatuz osatua. Azkenik, balio hauen interpretaziotik eta testuinguruaren azterketan ateratako ondorioetatik baserrien eraberritze energetikoa arautzeko gehinezko transmitantzia balio orokor batzuk proposatzen dira, bideragarritasun ekonomikoa eta merkatuaren gaur egungo egoera kontutan hartuz, eta balio hauen betetzea egiaztatzeko metodologia eta tresna posible bat planteatzen da.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

4. TESTUINGURU ENERGETIKOAREN AZTERKETA

ENERGÉTICO

Urdaibaiko baserrien eraberritze energetikoa arautuko duten irizpideak zehazten laguntzeko beharrezko diren oinarri eta erreferentzia egiaztatuak bilatzeko xedearekin, lehen pausu bezala Europar Batasuneko, Espainiar Estatuko eta Euskal Autonomi Erkidegoko energia araudiaren markoa aztertu da. Informazio bilketa honekin bai legediaren zein eraikuntza sektorearen gaurko egoera eta etorkizunerako aurreikusitako bilakaera ezagutzea bilatzen da, baserrien gaurkotze energetikoak gauzatzerakoan Europa mailako praktika onenekin parekatzeko helburuarekin, beti ere bertako ezaugarri klimatiko, teknologiko eta sozioekonomikoetara moldatzea ahalbidetuz.

CONTEXTO

4.1 SARRERA

2002an onartutako Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2002/91/CE Europar Zuzentaraua-k Europako Estatu kideetako eraikinetan kontsumitzen den energiaren inguruko araudiaren eraldaketa sakona abian jarri zuen. Zuzentarau honek Europar Batasuna Kiotoko Protokoloan adostutako CO2 isurien murrizketa lortzeko bidean jartzea zuen xede, isuri hauen %40 eraikinetan kontsumitzen den energiari egotz dakiokeela kontutan hartuz eta sektore honek duen hobetzemargin zabalari etekin ateratzeko asmoz. Aldi berean, menpekotasun energetikotik eratorritako hornikuntza segurtasunaren arazoari irtenbideak bilatu eta lehiakortasun ekonomikoari bultzada ematea ziren bideratu nahi zituen beste helburu estrategiko nagusiak. Zuzentarau hau eta bere ondorengo gaurkotzeak Europako Estatu kideetan aplikatzeko garaian berauei dagokie legediak eta hauek betetzeko tresnak garatzea.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Ondoren azken hamarkadan Europar Batasunean onartutako estrategia eta zuzentarauak eta hauetatik eratorritako Espainiar Estatu eta Euskal Autonomi Erkidego mailako araudi eta ekintza-planak laburbiltzen dituen grafika azaltzen da:

CONTEXTO

Transposizio hauen garatze eta aplikazio maila oso ezberdina da Estatu kide ezberdinen artean, argi bereiz daitezkeelarik eraikinei dagokien politika energetikoan aitzindari diren herrialdeak eta europar zuzenbideetara atzerapenez eta gabezia handiekin moldatzen direnak. Ondoren erakutsiko den bezala, Espainiar Estatua bigarren talde honetan aurkitzen da, honek dakartzan eraginak aurrerago azalduko direlarik.

[4.1. irudia] Eraikinen eraginkortasun energetikoaren esparruan Europa, Espainia eta Euskal Autonomi Erkidego mailako estrategiak, ekintza planak eta araudia laburbiltzen dituen eskema. Egileek egina

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

4.2 EUROPAR ZUZENTARAUAK

ENERGÉTICO

Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2002/91/CE Europar Zuzentaraua (EPBD, Energy Performance of Buildings Directive) [1]

CONTEXTO

Lehenik eta behin Europar Batasunak eraikinen eraginkortasun energetikoari buruz onartutako zuzentarauak aztertuko dira, bereziki eraikinei eta bere eraikuntza elementuei dagozkien ataletara mugatuz, energiarekin eta eraikuntza sektorearekin lotuta dauden beste gai batzuk, hala nola energia berriztagarrien erabilera edo hondakinen kudeaketa, azterlan honetatik at utziz.

Jatorria Esan bezala, zuzentarau hau Europar Batasunak Kiotoko Protokoloan adostutako CO2 isurien murrizketa lortzeko konpromesuak bideratzeko xedetik sortu zen. Konpromesu hauek negutegi efektuko gasen isuriak 1990 urteko kopuruen %8 batean murriztean laburbiltzen ziren 2008-2012 eperako. Testuinguru honetan, 2000 urtean Europar Batzordeak Europako Aldaketa Klimatikorako Programa (ECCP, European Climate Change Programme) jarri zuen abian Kiotoko Protokoloaren inplementaziorako komunitateestrategia bateratua ezartzeko. Lehen ECCP txostenean negutegi efektuko gasen isurien murrizketarako neurri kostu-eraginkorrak identifikatu ziren eta lehentasunezko ekintzen zerrenda bat eman zen. Ekintza hauen artean eraikuntzen portaera energetikoaren hobekuntzaren sustapenak garrantzi handia hartu zuen, izan ere, eraikuntza sektoreari isurien %40 esanguratsu bat egotz lekiokeela eta sektore honek eraginkortasun energetikoaren esparruan zuen hobekuntza margin zabala azaleratu zen. Horrela, ekintza hauek bideratzeko helburuarekin, 2002 urtean

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

2002/91/CE Zuzentaraua onartu zen, zeina eraikinen eraginkortasun energetikorakorako marko orokor bihurtu zen.

ENERGÉTICO

Zuzentarauaren helburu nagusia eraikinen portaera energetikoa hobetzeko kostueraginkorrak diren neurriak sustatzea da, lekuan lekuko baldintza eta eskaera ezberdinak kontutan hartuz. Eraikinen portaera energetikoa bere osotasunean bideratzen du, espazioaren egokitze termikoa (berokuntza eta hozkuntza), osasun ur-beroa, aire berritzea eta argiztapena barne hartuz, bai eraikuntza elementuei zein egokitzapen sistemei dagokienez. Zentzu honetan, Estatu kideei arlo hauetan eskakizunak gogortzeko araudiak indarrean jartzeko deia luzatzen zaie, inplementazio epea 2006rarte mugatuz. Eraginkortasun balio minimo hauen aplikazio eremua oin berriko eraikin guztietara, salbuespenak batzuekin, eta eraberritze handietara hedatzen da, hauek 1000 m²-tik gorako azalerari eragiten dietenetara mugatuz.

CONTEXTO

Helburuak

Era berean, eskakizun hauek betetzen direla egiaztatzeko (eraikin berrien eta eraberritze handien kasuan) eta eraikinaren portaera energetikoa zehazteko (existizen direnen kasuan), ziurtagiri energetikoak eskuratu beharra ezartzen du eraikinak eraiki, sal-erosi edo alokatzen diren kasuetan.

Erreferentziako aipamenak eta artikuluak (13) Debe considerarse que las reformas importantes de los edificios existentes de unas ciertas dimensiones es una buena oportunidad de tomar medidas eficaces en relación con el coste para aumentar su rendimiento energético. Son reformas importantes, por ejemplo,los casos en que los costes totales de la renovación referentes al cerramiento exterior del edificio o a instalaciones energéticas tales como calefacción, suministro de agua caliente, aire acondicionado, ventilación e iluminación son superiores al 25 % del valor del edificio, excluyendo el valor del terreno en el que está construido, o cuando se renueva más del 25 % del cerramiento exterior del edificio. (14) No obstante, la mejora de la eficiencia energética global de un edificio existente no significa necesariamente una renovación total del edificio sino que puede limitarse a aquellas partes que sean más importantes para la eficiencia energética del edificio y tengan una rentabilidad adecuada. (15) Los requisitos de renovación para los edificios existentes no deben ser incompatibles con la función prevista, cualidad o carácter del edificio. Debe ser posible recuperar costes adicionales relacionados con dicha renovación UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

en un plazo razonable respecto a la esperanza teórica de vida de la inversión por medio de mayores ahorros de energía. (22) Es necesario atender a la posibilidad de adaptar rápidamente los métodos de cálculo y de que los Estados miembros revisen periódicamente los requisitos mínimos aplicables a la eficiencia energética de los edificios, a la vista del progreso técnico, en relación, entre otros aspectos, con las propiedades (o la calidad) aislantes de los materiales de construcción y de la futura evolución del proceso de normalización.

ENERGÉTICO

Artículo 4 Requisitos de eficiencia energética 1. Los Estados miembros tomarán las medidas necesarias para garantizar que se establezcan unos requisitos mínimos de eficiencia energética de los edificios, sobre la base de la metodología a que se refiere el artículo 3. Cuando establezcan los requisitos, los Estados miembros podrán distinguir entre edificios nuevos y edificios existentes, así como entre diferentes categorías de edificios. Estos requisitos deberán tener en cuenta las condiciones ambientales generales interiores, para evitar posibles efectos negativos, como una ventilación inadecuada, así como las particularidades locales, el uso a que se destine el edificio y su antigüedad. Estos requisitos serán revisados periódicamente en intervalos no superiores a 5 años y, en caso necesario, actualizados con el fin de adaptarlos a los avances técnicos del sector de la construcción.

CONTEXTO

Artículo 3 Adopción de una metodología Los Estados miembros aplicarán, a escala nacional o regional, una metodología de cálculo de la eficiencia energética de los edificios, cuyo marco general se expone en el anexo. Las partes 1 y 2 de dicho marco se adaptarán a los avances técnicos con arreglo al procedimiento indicado en el apartado 2 del artículo 14, teniendo en cuenta las normas o regulaciones aplicadas en el Derecho interno de los Estados miembros. Dicha metodología se establecerá a escala nacional o regional. La eficiencia energética de un edificio se expresará de una forma clara y podrá incluir un indicador de emisiones de CO2.

3. Los Estados miembros podrán decidir no establecer o no aplicar los requisitos a que se hace referencia en el apartado 1 a las siguientes categorías de edificios: ... — edificios y monumentos protegidos oficialmente por ser parte de un entorno declarado o en razón de su particular valor arquitectónico o histórico, cuando el cumplimiento de tales requisitos pudiese alterar de manera inaceptable su carácter o aspecto. ... Artículo 6 Edificios existentes Los Estados miembros tomarán las medidas necesarias para garantizar que, cuando se efectúen reformas importantes en edificios con una superficie útil total superior a 1000 m², se mejore su eficiencia energética para que cumplan unos requisitos mínimos siempre que ello sea técnica, funcional y económicamente viable. Los Estados miembros calcularán esos requisitos mínimos de acuerdo con los requisitos establecidos para los edificios en el artículo 4. Los requisitos podrán establecerse, bien para el conjunto del edificio reformado, o bien para los sistemas o componentes reformados cuando sean parte de una renovación que se lleva a cabo en un período de tiempo limitado, con el objetivo mencionado anteriormente de mejorar la eficiencia energética global del edificio. Artículo 7 Certificado de eficiencia energética 1. Los Estados miembros velarán por que, cuando los edificios sean construidos, vendidos o alquilados, se ponga a disposición del propietario o, por parte del propietario, a disposición del posible comprador o inquilino, según

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

6. artikuluan irakur daitekeen bezala, eskakizun energetiko minimo batzuen betetzeari dagokionez, baserrien eraberritzeen gehiengoa zuzentarau honen aplikazio esparrutik kanpo gelditzen dira, 1000 m²-tik gorako azalera erabilgarria berrizten ez den guztietan behinik behin.

CONTEXTO

Baserrien eraberritzean eragina

ENERGÉTICO

corresponda, un certificado de eficiencia energética. La validez del certificado no excederá de 10 años. Para las viviendas o para los locales destinados a uso independiente situados en un mismo edificio, la certificación podrá basarse: — en una certificación única de todo el edificio, en el caso de aquellos edificios que dispongan de un sistema de calefacción centralizado, o — en la evaluación de una vivienda representativa del mismo edificio. Los Estados miembros podrán excluir de la aplicación del presente apartado las categorías contempladas en el apartado 3 del artículo 4. … Artículo 13 Adaptación del marco Las partes 1 y 2 del anexo se revisarán en intervalos regulares, que no serán inferiores a dos años. …

Existitzen diren eraikinen ziurtagiri energetikoei dagokienez, 7. artikuluan aipatzen denari jarraiki,1000 m²-tik gorako azalera erabilgarriko eraberritzeez gain, bere derrigortze esparrua salmentan edo alokairuan jartzen diren kasuetara mugatzen da, beraz, baldintza hauek betetzen ez dituzten eraberritzeak ere zuzentarauaren eragin eremutik kanpo gelditzen dira. Hala ere, esan beharra dago, baserri eraberritzeen gehiengoa zuzentarau honen aplikazio eremutik kanpo gelditzen den arren, isolamendu neurriei dagokienez behinik behin, bertatik eratorritako eraikuntza sektorearen eraldaketa sakonak baserriak eraberritzeko garaian ere islada izan duela, nolabaiteko kutsatze efektu bati esker, bai sektorearen beraren gaurkotzeak eraginda baita erabiltzaileen kontzientziazio eta informazio maila handiagoari esker.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2010/31/UE Europar Zuzentaraua (EPBD recast) [2] Jatorria

ENERGÉTICO

- Negutegi efektuko gasen emisioen %20 ko murrizpena (%30eraino hel litekeena nazioarteko akordio batera heltzeko kasuan).

CONTEXTO

2007an Europar Batzordeak 2020rako CO2 emisioen murrizketaren gainean finkatutako helburuak bete ahal izateko eraginkortasun energetikoari beste bultzada bat emateko beharraz ohartarazi zuen, ordurarteko aurrerapenak nahiko ez zirela erreparatuz. 2020rako “20/20/20” deituriko helburuak finkatu zituen, hauen izaera loteslea aldarrikatuz:

- Energia kontsumoaren %20ko murrizpena, eraginkortasunaren hobekuntzaren bidez. - Energia eskakizunaren %20 energia berriztagarrien bidez lortzea. Helburu hauen lorpenerako 2002/91/CE Zuzentarauaren berrikuspena ezinbestekotzat jo zen, honen eskakizunak gogortu eta bere aplikazio eremua hedatzeko xedearekin.

Helburuak 2010/31/UE Europar Zuzentarauak, 2002koaren birmoldaketa izanik (izan ere “EPBD Recast” bezala ezagututzen da), bere aurrekarian aipatzen zen gaurkotzea ezartzen du eskakizun energetikoei dagokienez, eraikin berriak energia kontsumo baxuko estandarretarantz bideratuz eta aplikazio eremua existitzen diren eraikinen gehiengora hedatuz. Baldintza energetiko minimoen ezarpenerako kostu-eraginkortasunaren printzipioan oinarritutako metodologia bat proposatzen du. Metodo honek ekonomikoki errentagarriak diren neurriak bultzatzea du helburu, eraikinen eta

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

bere atalen bizi-zikloa kontutan hartuz. Estatu Kideei eraikinen eta hauen egokitzapenen eraginkortasun ezaugarri minimoak metodo hau jarraituz kalkulatzea eskatzen zaie, honela lortutako balioak indarrean dauden arauetan adierazten direnak baino hobeak diren kasuan hauek gaurkotzera derrigortuz. Halaber, balio minimoen betetzera mugatzen direnak baino eraginkorragoak diren eraikinen sustapenaren garrantzia azpimarratzen da, ia zero enegia kontsumoko eraikinen hedapena bultzatuz. Zentzu honetan, 2020ko abenduaren 31tik aurrera, beranduen jota, eraikin berri guztietara hedatzen du ia energia kontsumo nulua izatearen baldintza, eraikin publikoetararako eskakizun hau 2018ra aurreratuz. Era berean, 2015erako 2020ko baldintzetara heltzea ahalbidetuko duten erdi bideko helburuak ezartzeko deia egiten zaie Estatu Kideei. Eraberritzeari dagokionez, oin berriko eraikuntzaren jaitsierak eraginda epe erdian arlo honek eraikuntza sektorean izango duen garrantziaz jakitun, eta ondorioz jadanik existizen diren eraikinek epe luzean Europako higiezinen gehiengoa osatzen jarraituko dutela kontutan hartuz, eraginkortasun balio minimoak betetzera behartuta dauden eraberritzeen esparrua handitzeko erabakia hartzen da, bestela ezinezkotzat jotzen baita finkatutako energia aurrezpen helburuak erdiestea. Horrela, aplikazio eremua 1000 m²-tik gorako eraberritzeetara mugatzeko baldintza desagertzen da, “zaharberritze garrantzitsu” izaera inguratzaile termikoaren azaleraren zein eraikinaren balio ekonomikoaren %25 gainditzen duten kasuetara hedatuz.

Erreferentziako artikuluak Artículo 1 Objeto 2. La presente Directiva establece requisitos en relación con: a) el marco común general de una metodología de cálculo de la eficiencia energética integrada de los edificios o de unidades del edificio; b) la aplicación de requisitos mínimos a la eficiencia energética de los edificios nuevos o de nuevas unidades del edificio;

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

c) la aplicación de requisitos mínimos a la eficiencia energética de: i) edificios y unidades y elementos de edificios existentes que sean objeto de reformas importantes, ii) elementos de construcción que formen parte de la envolvente del edificio y tengan repercusiones significativas sobre la eficiencia energética de tal envolvente cuando se modernicen o sustituyan

Requisitos mínimos de eficiencia energética 1. Los Estados miembros tomarán las medidas necesarias para garantizar que se establezcan unos requisitos mínimos de eficiencia energética de los edificios o unidades de este con el fin de alcanzar niveles óptimos de rentabilidad. La eficiencia energética se calculará de acuerdo con la metodología a que se refiere el artículo 3. Los niveles óptimos de rentabilidad se calcularán de acuerdo con el marco metodológico comparativo mencionado en el artículo 5, cuando esté disponible. Cuando establezcan los requisitos, los Estados miembros podrán distinguir entre edificios nuevos y edificios existentes, así como entre diferentes categorías de edificios. Estos requisitos deberán tener en cuenta las condiciones ambientales generales interiores, para evitar posibles efectos negativos, como una ventilación inadecuada, así como las particularidades locales, el uso a que se destine el edificio y su antigüedad. No se exigirá a los Estados miembros que establezcan unos requisitos mínimos de eficiencia energética que no resulten rentables a lo largo del ciclo de vida útil estimada. Los requisitos mínimos de eficiencia energética se revisarán periódicamente a intervalos no superiores a cinco años y, en caso necesario, se actualizarán con el fin de adaptarlos a los avances técnicos del sector de la construcción.

ENERGÉTICO

Artículo 4

CONTEXTO

3. Los requisitos que establece la presente Directiva son requisitos mínimos y se entienden sin perjuicio de que cualquier Estado miembro mantenga o introduzca medidas más estrictas. Artículo 2 Definiciones (10) «reformas importantes»: renovación de un edificio cuando: a) los costes totales de la renovación referentes a la envolvente del edificio o a sus instalaciones técnicas son superiores al 25 % del valor del edificio, excluido el valor del terreno en el que está construido, o b) se renueva más del 25 % de la superficie de la envolvente del edificio. Los Estados miembros podrán elegir entre la aplicación de la opción a) o b);

Artículo 5 Cálculo de los niveles óptimos de rentabilidad de los requisitos mínimos de eficiencia energética 1. La Comisión establecerá mediante actos delegados de conformidad con los artículos 23, 24 y 25 y a más tardar el 30 de junio de 2011, un marco metodológico comparativo para calcular los niveles óptimos de rentabilidad de los requisitos mínimos de eficiencia energética de los edificios y de sus elementos. El marco metodológico comparativo se establecerá con arreglo al anexo III y distinguirá entre edificios nuevos y edificios existentes, así como entre diferentes categorías de edificios. 2. Los Estados miembros calcularán los niveles óptimos de rentabilidad de los requisitos mínimos de eficiencia energética utilizando el marco metodológico comparativo establecido con arreglo al apartado 1 y los parámetros pertinentes, tales como las condiciones climáticas y la accesibilidad práctica de las infraestructuras energéticas, y compararán los resultados de este cálculo con los requisitos mínimos de eficiencia energética en vigor. 3. Si de la comparación realizada de conformidad con el apartado 2 se desprende que la eficiencia energética de los requisitos mínimos vigentes es muy inferior a los niveles óptimos de rentabilidad de los requisitos mínimos de eficiencia energética, el Estado miembro de que se trate motivará por escrito esa diferencia a la Comisión en el informe mencionado en el apartado 2 y adjuntará, en la medida en que no pueda motivarse la diferencia, un plan en el que se expongan medidas adecuadas para que la diferencia se reduzca de manera considerable a más tardar en la siguiente revisión periódica de los requisitos de eficiencia energética a que se refiere el artículo 4, apartado 1

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

Artículo 7 Edificios existentes Los Estados miembros tomarán las medidas necesarias para garantizar que, cuando se efectúen reformas importantes10 en edificios, se mejore la eficiencia energética del edificio o de la parte renovada para que cumplan unos requisitos mínimos de eficiencia energética fijados con arreglo al artículo 4, siempre que ello sea técnica, funcional y económicamente viable. Tales requisitos se aplicarán al edificio renovado o a la unidad del edificio renovada en su conjunto. Además, o alternativamente, los requisitos podrán aplicarse a los elementos renovados de un edificio. Los Estados miembros adoptarán, además, las medidas necesarias para garantizar que cuando se proceda a la mejora o sustitución de un elemento de un edificio que forme parte de la envolvente del edificio y repercuta de manera significativa en la eficiencia energética de tal envolvente, la eficiencia energética de dicho elemento cumpla unos requisitos mínimos de eficiencia energética siempre que ello sea técnica, funcional y económicamente viable. Los Estados miembros determinarán esos requisitos mínimos de eficiencia energética de acuerdo con el artículo 4. En relación con los edificios sujetos a reformas importantes, los Estados miembros fomentarán que se consideren y tengan en cuenta las instalaciones alternativas de alta eficiencia a que se refiere el artículo 6, apartado 1, siempre que ello sea técnica, funcional y económicamente viable. Artículo 9 Edificios de consumo de energía casi nulo 1. Los Estados miembros se asegurarán de que: a) a más tardar el 31 de diciembre de 2020, todos los edificios nuevos sean edificios de consumo de energía casi nulo, y de que b) después del 31 de diciembre de 2018, los edificios nuevos que estén ocupados y sean propiedad de autoridades públicas sean edificios de consumo de energía casi nulo. Los Estados miembros elaborarán planes nacionales destinados a aumentar el número de edificios de consumo de energía casi nulo. Estos planes nacionales pueden incluir objetivos diferenciados de acuerdo con la categoría del edificio. 2. Además, los Estados miembros, siguiendo el ejemplo encabezado por el sector público, formularán políticas y adoptarán medidas tales como el establecimiento de objetivos, para estimular la transformación de edificios que se reforman en edificios de consumo de energía casi nulo, e informarán de ello a la Comisión en sus planes nacionales, a los que se refiere el apartado 1. 3. Los planes nacionales incluirán, entre otros, los siguientes elementos: a) la aplicación detallada en la práctica por el Estado miembro de la definición de edificios de consumo de energía casi nulo, que refleje sus condiciones nacionales, regionales o locales e incluya un indicador numérico de uso de energía primaria expresado en kWh/m 2 al año. Los factores de energía primaria empleados para la determinación del uso de energía primaria podrán basarse en valores medios anuales nacionales o regionales y tener en cuenta las normas europeas pertinentes; b) unos objetivos intermedios para mejorar la eficiencia energética de los edificios nuevos en 2015 a más tardar, con vistas a preparar la aplicación del apartado 1.

Baserrien eraberritzean eragina Aurretik aipatu den bezala, zuzentarau honek bere aurrekariarekiko aurkezten duen aldaketa nabarmenetariko bat eraginkortasun energetiko minimoa exigitu beharreko kasuen hedatzea da, “garrantzizko eraberritze”-en definizioa hedatuz, gutxienez 1000 m²-ko azalera erabilgarria berritzearen baldintza ezabatuz eta inguratzaile termikoaren azaleraren

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Halaber, nahiz eta aplikazio eremuan sartzen diren eraberritzeei eskatuko zaizkien baldintzak oin berrikoei eskatuko zaizkien berberak ez izateko aukera proposatzen den, zuzentarau hau indarrean jartzeak baserrien zaharberritze alorrean eraldaketa sakona eragingo luke, eraikitze teknika eta ohiturak moldatzera behartuz. Izan ere, eraberritzeetarako baldintza minimoak beti ere kostu-eraginkortasunaren printzipioa erabiliz kalkulatuko diren einean, argi dago gaur egungo balio minimoak nabarmenki gaindituko liratekeela.

CONTEXTO

zein eraikinaren balio ekonomikoaren %25 gainditzen duten kasuetara hedatuz. Baldintza hauek zaharberritzen diren baserrien kopuru handi bat barne hartzen dute, oso ohikoak baitira portzentai hauetako eskuhartzeak. Besteak beste, baserrien atzekaldea -korta eta ganbara- etxebizitza bihurtzeko lanak, edo soilik teilatua bere osotasunean konpontzea, aplikazio eremuaren barne egongo liratekeen bi adibide dira.

Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2012/27/UE Europar Zuzentaraua [3] Jatorria Europar Parlamentuak 2012ko urrian argitaratutako 2012/27/UE Zuzentarauak 2009/125/CE eta 2010/30/UE zuzentarauak moldatu eta 2004/8/CE y 2006/32/CE zuzentarauak indargabetzen ditu, beraz, hauetan ezartzen ziren helburuez haratago heltzeko xedearekin sortzen da

helburuak Zuzentarauak energiaren inguruko esparru ezberdinak barne hartzen ditu, besteak beste, administrazio publikoen eta enpresa handien energia eraginkortasun planak, energia zerbitzuak eskaintzen dituzten enpresak, energia hornitzaileak, berokuntza

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Bestalde, enpresa handiei lau urterik behin ikuskaritza energetikoak burutzera derrigortzen zaie, hauetan energia eraginkortasun neurriak burutu direla egiaztatu beharko delarik, zeinak eraginkortasun planen barnean jasoko diren.

ENERGÉTICO

Eraikinei dagokionez, zuzentarauak administrazio publikoen eredugarritasuna sustatzea bilatzen du, energia aurrezpenean eraikin pribatuei aplikagarri zaien araudiaz haratago joatera bultzatuz. Zentzu honetan, administrazio zentralen jabegoan eta okupatuta dauden eraikinen azalera guztiaren %3 berriztera behartzen du, baldin eta 500 m² baino azalera erabilgarri handiagoa baldin badute, 2015etik aurrera 250m²tik beherakoetara hedatuz.

CONTEXTO

eta hozkuntza sistemak, finantziazio lerroak eta energia aurrezpen helburu orokorren berrikuspena.

Artículo 4 Renovación de edificios Los Estados miembros establecerán una estrategia a largo plazo para movilizar inversiones en la renovación del parque nacional de edificios residenciales y comerciales, tanto público como privado. Dicha estrategia comprenderá: a) un panorama del parque inmobiliario nacional basado, según convenga, en un muestreo estadístico; b) una definición de enfoques rentables de renovación en relación con el tipo de edificio y la zona climática; c) políticas y medidas destinadas a estimular renovaciones exhaustivas y rentables de los edificios, entre ellas renovaciones profundas por fases; d) una perspectiva de futuro destinada a orientar las decisiones de inversión de las personas, la industria de la construcción y las entidades financieras; e) un cálculo fundado en datos reales, del ahorro de energía y de los beneficios de mayor radio que se esperan obtener. A más tardar el 30 de abril de 2014, se publicará una primera versión de la estrategia, que se actualizará cada tres años y será remitida a la Comisión en el marco de los Planes nacionales de acción para la eficiencia energética. Artículo 5 Funcion ejemplarizante de los edificios de los organismos públicos 1. Sin perjuicio de lo dispuesto en el artículo 7 de la Directiva 2010/31/UE, cada uno de los Estados miembros se asegurará de que, a partir del 1 de enero de 2014, el 3 % de la superficie total de los edificios con calefacción y/o sistema de refrigeración que tenga en propiedad y ocupe su Administración central se renueve cada año, de manera que cumpla al menos los requisitos de rendimiento energético mínimos que haya fijado en aplicación del artículo 4 de la Directiva 2010/31/UE. Ese 3 % se calculará sobre la superficie total de los edificios con una superficie útil total de más de 500 m 2 que tenga en propiedad y ocupe la Administración central del Estado miembro correspondiente que, el 1 de enero de cada año, no cumpla los requisitos nacionales de rendimiento energético mínimo establecidos en aplicación del artículo 4 de la Directiva 2010/31/UE. Dicho límite bajará a 250 m 2 a partir del 9 de julio de 2015.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Erreferentziako artikuluak Baserrien eraberritzean eragina

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

Zuzentarau honetan aipatzen diren xedapenak ez dira zuzenki baserri eraberritzeetan aplikagarriak, baina proposatzen diren finantziazio lerroek energia eraberritzea sustatzeko balio izatea espero da, bereziki alokairuan daudenen kasuan, egoera honek sor litzakeen trabak gainditzea bilatzen delako.

4.3. ZUZENTARAUEN TRANSPOSIZIOAK EUROPAKO ESTATU KIDEETAN

ENERGÉTICO

EPBD zuzentarauak eta honen berrikuspenak Estatu Kideei eskakizunak inposatzen dizkien arren, ez du hauen gogortasunaz ez indarrean jartzeko burutu beharreko kontrolaz zehaztasunik ematen, Estatuei uzten zaielarik erabaki hauek hartzeko erantzunkizuna. Honen ondorioa neurrien inplementazio mailan eta eratorritako energia aurrezpen lorpenetan herrien artean azaltzen den aldean nabarmentzen da.

CONTEXTO

4.3.1 Europar estatu kideetako eraikinen gaineko araudi energetikoen berrikuspena

Zuzentarauen transposizioen inplantazio mailari eta hauen inpaktuari buruzko txosten eta azterlan ugari argitaratu dira [8,9,10,11,12,13], eta guztietatik atera daitekeen ondorio nagusia, besteak beste, herrialde ezberdinen araudien eta hauetan jasotako eskakizun energetikoen arteko konparaketa zuzen bat egitearen konplexutasuna da. Izaera ezberdineko faktore anitzen menpe egonik,eskakizun energetikoen gogortasun maila oso aldakorra da herrialde ezberdinen artean, eta balio hauen egokitasuna era objetiboan ebaluatzea ez da berehalako lana. Esaterako, transmitantzia balio minimo altuagoak dituen herrialde bateko eraikin batek balio baxuagoak dituen herrialde batekoak baino energia eskari baxuagoa izan dezake gogortasun klimatikoaren arabera. Bestalde, aire berritze tasa eskakizun berberak ondorio oso ezberdinak eragiten ditu berokuntza eskarian klima hotzeko edo epeleko herrialdeetan. Kontrako ikuspuntutik ikusirik, espazio-egokitze eskari bera erdiesteak, hau da, KWh/m²-ko balio maximo bat ezartzeak, isolatze esfortsu ezberdinak eskatuko ditu klima ezberdinen arabera.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Guzti hau honela izanik ere, argi dago Estatu Kide batzuk besteak baino esfortsu handiagoa burutzen ari direla europar zuzentarauak ezarritako bidera moldatzeko. Antzeko klima duten herrien arteko araudiak alderatzea edo klima gogorragoko hainbat herritan epelagoetan baino berotze eskari baxuagoak eskatzen direla ikustea besterik ez dago eskakizun mailen arteko aldeari erreparatzeko. Zuzentarauen transpozizioak eta hauen aldizkako derrigorrezko gaurkotzeak Estatu Kide bakoitzean burutzeko igarotako epeak aztertzerakoan ere alde nabarmenak azaltzen dira, urteetako aldeak kasu batzuetan, zenbait herrialdetan oraindik ere EPBD zuzentaraua bere osotasunean inplementatu gabe egonik.

CONTEXTO

Bestalde, eraikinen energi portaera ebaluatzeko eta arautzeko prozeduren artean dauden ezberdintasunek ere konparaketa are gehiago zailtzen dute. Infiltrazioak, aire berritzea edo zubi termikoak bezalako atalei ematen zaien trataerak, balio lehenetsien edo definitu beharrekoen erabilerak, eraikinen bolumen konputagarria neurtzeko irizpide ezberdinek, barne giro baldintza eskakizun ezberdinek eta ebaluazio metodoetan argi azaltzen ez den beste hainbat informaziok emaitzak alderatzea oztopatzen dute, ondorioz estatu bakoitzaren lorpenen irakurketa nahastuz.

Ondorengo bi tauletan Estatu Kideen eskakizun mailak era objetiboan konparatzeko ahaleginean Europako erakunde ezberdinek burututako azterlanetatik ateratako balioak azaltzen dira. Lehenik, Europako herrialdeetako araudien inguratzaile termikoari exigitutako energi eraginkortasun balio minimoak laburbiltzen dira. Bigarren taulan aldiz, balio hauek bere kontestuan ezartzeko balio duten gogortasun klimatiko indizeak adierazten dira.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

TEILATUA

KANPO HORMAK

LURRA

LEIHOAK

IRAGAZKAIZTASUN ESKAKIZUNA

ALEMANIA

0,24

0,3

‐

Naturalki airezt.: max. n50 3.0/h; mekanikoki airezt.: max. n50 1.5/h.

AUSTRIA

0,2

0,35

0,4

1,4

Naturalki airezt.: max. n50 3.0; mekanikoki airezt.: max. n50 1.5

BELGIKA

0,3

0,4

0,6

2,5

12 m /hm²

BULGARIA

0,3

0,35

0,5

1,8

Apartam.: oso iragazkaitz n50 <2.0/h; erdi n50=2.0‐5.0/h; gitxi n50 >5.0/h Sendibakar. etxeak: oso n50<4.0/h; erdi n50=4.0‐10.0/h; gitxi n50 >10.0/h

DANIMARKA

0,2

0,3

0,2

1,8

1.5 l/sm² [50 Pa] baino hobea

ERRESUMA BATUA

0,2

0,3

0,25

max: n50=10 m³/hm²

ESLOBAKIA

0,19

0,32

‐

1,7

ESLOBENIA

0,2

0,28

0,9

1.1‐1.6

ESPAINIA

0.45‐0.65

0.57‐0.94

0.62‐0.69

3.1‐5.7

ESTONIA

0.15‐0.2

0.2‐0.25

0.15‐0.2

0.7‐1.4

Eraikin txikiak: 6 m³/hm² (berriak), 9 m³/hm² (exist.); eraikin handiak: 3 m³/hm² (berriak), 6 m³/hm² (exist.)

FINLANDIA

0,09

0,17

0,16

n50=2.0‐4, 0.5/h (apartamentu berrietan)

FRANTZIA

0.2‐0.25

0.36‐0.40

0.37‐0.40

1.7‐1.9

Sendibakarreko etxeak: 0.8 m³/hm²; Egoitza, hotel, bulego, hezkuntza, osasun eraikinak: 1.2 m³/hm²; besteak: 2.5 m³/hm²

GREZIA

0.35‐0.5

0.4‐0.6

0.45‐0.5

2.6‐3.2

‐

HOLANDA

0,4

4,2

Egoitzazko eraikinak: 200 dm³/s [10 Pa]; ez‐egoitzazkoak: 200 dm³/s 500 m³ko [10 Pa]

HUNGARIA

0,25

0,45

1,6

‐

IRLANDA

0,25

0,37

2,2

‐

ITALIA

0.32‐0.65

0.33‐0.62

0.29‐0.38

1.3‐3.7

‐

LETONIA

0.2K‐0.35K

0.25K‐0.5K

0.2K‐0.35K

1.8K‐2.4K

Naturalki aireztatua max. n50: etxebizitzak: 3 m³/hm²; publikoa: 4 m³/hm²; industriala: 6 m³/hm²; mekanikoki aireztatua max. n50: 3 m³/hm²

LITUANIA

0,16

0,2

0,25

1,6

Naturalki aireztatua max. n50= 3/h; mekanikoki aireztatua max. n50=1.5/h

MALTA

0,59

1,57

5,8

‐

NORBEGIA

0,18

0,22

0,18

1,6

Max n50= 3.0/h

POLONIA

0,25

0,3

0,45

1,7

‐

PORTUGAL

0.9‐1.25

1.45‐1.8

‐

Egoitzarako: max. =0.6/h, ez‐egoitzarako: motaren arabera aldakorra

RUMANIA

0,2

0,56

0,35

1,3

‐

SUEDIA

0.4‐0.6

‐

SUITZA

0.17‐0.2

1,3

Aldakorra zubi termikoen arabera

TXEKIA

0,24

0,3

0,45

1,7

Naturalki aireztatua: eraikin arruntak <4.5/h; energia baxukoak <1.5/h; eraikin pasiboak <0.6/h; mekanikoki aireztatua: bero berreskurapenik gabe <1.5/h, bero berreskurapenarekin<1.0/h

TXIPRE

0,85

3,8

‐

[4.2.

Sendibakarreko etxeak: n50=4/h; besteak: 2/h Naturalki airezt.: n50=3.0/h; mekanikoki airezt.: 2.0/h A eta B zonak: 50 m³+/hm²; C, D, E: 27 m³/hm²

ENERGÉTICO

ISOLAMENDU ESKAKIZUNAK, U BALIOAK [W/m²K]

CONTEXTO

HERRIALDEA

taula].

Europako herrialdeetako araudien termikoaren transmitantzia balio minimoak [W/m²K] eta iragazkaiztasun balio minimoak (iturria: BPIE. Data hub for the energy performance of buildings [15]. Ikerlan honen egileek moldatua)

inguratzaile

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

GKI_B

GKI_H

GKI_T

BELGIKA

Brussels

1.00

0.00

1.00

TXEKIA

Prague

1.16

0.01

1.17

ALEMANIA

Berlin

1.14

0.02

1.16

DINAMARKA

Copenhagen

1.13

0.00

1.13

ESPAINIA

Madrid

0.52

0.44

0.96

FINLANDIA

Helsinki

1.57

0.00

FRANTZIA

Paris

0.84

0.05

0.89

HUNGARIA

Budapest

0.92

0.23

1.15

IRLANDA

Dublin

0.93

0.00

0.93

ITALIA

Rome

0.40

0.45

0.85

LITUANIA

Viilnius

1.43

0.01

1.43

HOLANDA

De Bilt

1.00

0.00

1.00

NORBEGIA

Oslo

1.47

0.00

1.47

POLONIA

Warsaw

1.34

0.00

1.34

ERRESUMA BATUA

London

0.87

0.01

0.88

ENERGÉTICO

HIRIA

CONTEXTO

HERRIALDEA

[4.4. taula]. Europako herrialdeetako gogortasun klimatiko indizeak berokuntzarako (GKI_B), hozkuntzarako (GKI_H) eta bietarako (GKI_T). (ASIEPI. Comparison of energy performance requirement levels. Possibilities and imposibilities, 2010 [16], 17. orria. Ikerlan honen egileek moldatua)

4.3.2 Espainiar estatuko egoera 2002/91/CE Europar Zuzentarauaren onarpenak Espainian eraikuntzaren inguruko araudia eraldatu eta bilduko zuen Eraikuntzako Kode Teknikoaren (EKT) prestaketa prozesuarekin bat egin zuen, zeinak aldi berean Eraikuntzaren Ordenazioaren Legean (LOE) aurreratutako printzipioak jasotzen zituen. Ondorioz, 2006an EKTa onartu arte itxaron behar izan zen transpozizioaren lehen atala indarrean sartzeko. Ordurarte, eraikinen energi portaera NBE-CT-79 [4] Eraikuntzako Araudi Basikoak arautzen zuen; hau da, 1979tik gaurkotu gabe zeuden eraikinei exigitu beharreko ezaugarri termikoak. Arau honek, bere oinordekoa den EKTko DB-HE Oinarrizko Dokumentuaren antzeko planteamendua zuen funtsean, eskakizunak era sinplifikatuago batean aurkeztuz. Bere funtsean eraikinaren inguratzaile termikoaren UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Ondorengo taulan itxiturei exigitzen zitzaizkien K balio maximoak azaltzen dira, gune klimatikoaren arabera sailkatuta (V, W, X, Y eta Z). Transmitantzia eskakizunak gaurkoekin parekatzeko duen balioaz aparte, nabarmentzekoa da fatxaden balio maximoak ezartzerako garaian inertzia termikoa kontutan hartzen zela, gaur egun ez bezala, itxitura pisutsuetarako K balio altuagoak baimenduz.

CONTEXTO

KG bero transmisio koefiziente globalaren eta itxitura bakoitzaren K koefizientearen definizioa aurkitzen zen, gaurko U balioaren baliokidea, zeinek eraikuntzaren energi portaera definitzen zuten itxituren portaera higrotermikoarekin eta irazgazkortasunarekin batera. KG balio maximoak aldagarriak ziren forma faktorea, gradu/egunekotan oinarritutako zonifikazio klimatikoa eta berokuntzarako erabilitako energia mota bezalako parametroen arabera. K balioak, aldi berean, itxitura mota bakoitzerako ezberdinak ziren, baoak kanpo uzten zituzten, eta batazbesteko urtarrileko tenperaturetan oinarritutako zonifikazioaren arabera aldatzen ziren.

[4.5. taula]. Eraikuntza elementuetarako K balio maximoak gune klimatikoaren arabera (NBE-CT-79, 1979. [4] 3. orria)

EKTaren bitartez burutzen den balio hauen gaurkotzea, beste hainbat energi eraginkortasun neurrirekin batera, energi eskari netoaren %25eko murrizpena lortzeko helburuarekin gauzatzen da.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Ondoren, EPBDren transpozizioa gauzatzen duten arauen berrikuspena aurkezten da, zuzentarauarekin bat datozenentz eta berauen inplementazio maila aztertuz.

Eraikuntzarako Kode Teknikoa (EKT) onartzen duen 314/2006 ERREGE DEKRETUA, DB-HE Oinarrizko Dokumentua. Energia Aurreztea [5]

ENERGÉTICO

2002/91/CE Europar Zuzentarauan jasotzen diren eraikinen eraginkortasun termikoari buruzko zuzenbideak Estatu mailako araudian EKT-ko DB-HE Oinarrizko Dokumentuaren bitartez ezartzen dira. Dokumentu hau bost ataletan banatzen da, eskakizunen betetzea kasu bakoitzari aplikagarri zaizkion atal guztien betetzearen bidez lortzen delarik.

CONTEXTO

Zuzentarauarekiko erlazioa

· HE 1 Energi eskariaren mugapena · HE 2 Egokitzapen termikoen errendimendua · HE 3 Argiztapen egokitzapenen energi eraginkortasuna · HE 4 Osasun ur beroaren eguzki kontribuzio minimoa · HE 5 Energia elektrikoaren kontribuzio fotoboltaiko minimoa Eraikinaren inguratzaile termikoaren eraginkortasun baldintza minimoak HE 1 atalean jasotzen dira. Atal honetan NBECT-79 arauak zehazten zituen transmitantzia termikoko balioak gaurkotzen dira, Europar zuzentarauko 4. artikuluko zuzenbideetan oinarrituz.

Irismena eta gabeziak Esan bezala, energi eraginkortasun eskakizunak ezartzeko garaian Europar zuzentarauak zehaztutako irizpideak

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Eskakizun minimo hauen betetze prozedurari dagokionez bi aukera aurkezten dira

ENERGÉTICO

Inguratzaile termikoaren eraginkortasuna ebaluatzerakoan eskualde klimatikoen araberako eskakizun ezberdinak (guztira 12 eskualde ezberdinduz), aire iragazkortasun baldintzak, zubi termikoekiko arreta, barne giroaren baldintza minimo batzuen ezarpena, eguzki irabaziak eta eguzki-izpien babeserako neurriak bezalako parametroak kontuan hartzen dira, eraikinaren energi portaeraren analisi sakon bat ahalbidetuz.

CONTEXTO

jarraitzen dira, bai inguratzaile termikoaren eraginkortasun baldintza minimoak ezartzeko garaian, baita hauen aplikazio eremua mugatzerakoan ere.

· Preskripziozko prozedura edo metodo sinplifikatua, non eraikinaren elementu guztiak transmitantzia balio maximoak baino hobeak diren. Balio maximo guztiak jasotzen dituzten fitxa bidez gauzatzen da arau-betetze justifikapena. · Portaerazko prozedura edo metodo orokorra, non kalkulatutako enegia eskari netoa onartutako balio maximoak betetzen dituzten elementuekin eraikitako erreferentziazko eraikinarena baino baxuagoa den. Kalkulu hau LIDER izeneko simulazio termiko dinamikoko programa informatikoaren bidez gauzatzen da. Beraz, esan daiteke zentzu honetan transposizioa oinarrizko zuzenbideetara era egokian moldatzen dela. Bi prozedura aurkezteari dagokionez, araudi berriak Espainiar estatuko eraikuntza sekoreko teknikarientzako suposatzen duen ezagutza exigentzia jauzi haundira moldatzeko neurri gisa uler daiteke, izan ere, metodo orokorraren betetzeak ordurarte gomendiozkoak baino ez ziren hainbat kontzepturen eta erabilera konplexuko tresna informatikoaren ezagutza

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

CONTEXTO

Araudiaren aplikazio eremuari dagokionez, EPBD zuzentarauak zehazten duenera mugatzen da zuzenki, hau da, oin berriko eraikinak eta eraberritze handiak soilik barne hartzen ditu, hauek zuzentarauaren zehaztapen berberetan definituz. Aipatu beharra dago arau honetan zehazten diren eskakizunen gaurkotzea bost urterik behin gauzatzea aurrikusten zela, hots, 2011 urterako balioek berrikusita egon beharko luketela, are gehiago EPBD “recast” zuzentarauaren argitalpenaz geroztik. Hau horrela ez izanik eta EKTaren onarpenak zekarren atzerapenari gehituz, dagoeneko zenbait gaurkotze burutu dituzten beste Estatu Kide batzuekiko konparaketa eginik Espainar Estatua Europako eraikinen eraginkortasun energetiko politikaren testuinguruan atzeko postuetan aurkitzen dela baiezta daiteke.

ENERGÉTICO

eskuratzera behartzen zuen. Ezagutza gabezia hau azken 27 urteetan gaurkotu gabe zegoen araudia indarrean izateari zor zaio ein handi batean, eta aurrerago aztertuko den bezala araudi berriaren inplementazioa eta honen eraginkortasuna baldintzatuko duen kontutan hartzeko faktorea izango da.

ERREFERENTZIAKO ARTIKULUAK Exigencia básica HE1 Limitación de la demanda energética 1.1. Ámbito de aplicación 1 Esta Sección es de aplicación en: a) edificios de nueva construcción; b) modificaciones, reformas o rehabilitaciones de edificios existentes con una superficie útil superior a 1000 m² donde se renueve más del 25% del total de sus cerramientos. 2 Se excluyen del campo de aplicación: a) aquellas edificaciones que por sus características de utilización deban permanecer abiertas; b) edificios y monumentos protegidos oficialmente por ser parte de un entorno declarado o en razón de su particular valor arquitectónico o histórico, cuando el cumplimiento de tales exigencias pudiese alterar de manera inaceptable su carácter o aspecto; c) edificios utilizados como lugares de culto y para actividades religiosas; d) construcciones provisionales con un plazo previsto de utilización igual o inferior a dos años; e) instalaciones industriales, talleres y edificios agrícolas no residenciales; f) edificios aislados con una superficie útil total inferior a 50 m² 1.2 Procedimiento de verificación 1 Para la correcta aplicación de esta Sección deben realizarse las verificaciones siguientes: a) en el proyecto se optará por uno de los dos procedimientos alternativos de comprobación siguientes: i) opción simplificada, basada en el control indirecto de la demanda energética de los edificios mediante la limitación de los parámetros característicos los cerramientos y particiones interiores que componen su envolvente térmica. La ·comprobación se UGAITZ GAZTELU /dePEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO Dic realiza a través de la comparación de los valores obtenidos en el cálculo con los valores límite permitidos. Esta opción podrá aplicarse a obras de edificación de nueva construcción que cumplan los requisitos especificados en el apartado 3.2.1.2 y a obras de rehabilitación de edificios existentes;

2012

a) aquellas edificaciones que por sus características de utilización deban permanecer abiertas; c) edificios utilizados como lugares de culto y para actividades religiosas; b) edificios y monumentos protegidos oficialmente por ser parte de un entorno declarado o en razón de su particular valor d) construcciones provisionales con plazo previsto de utilización igual o inferior a dos arquitectónico o histórico, cuando el un cumplimiento de tales exigencias pudiese alterar de años; manera inaceptable su carácter o aspecto; e) instalaciones industriales, talleresdey edificios agrícolas no residenciales; c) edificios utilizados como lugares culto y para actividades religiosas; f) aisladosprovisionales con una superficie totalprevisto inferior de a 50 m² d)edificios construcciones con unútil plazo utilización igual o inferior a dos años; e) instalaciones industriales, talleres y edificios agrícolas no residenciales; 1.2edificios Procedimiento verificación f) aisladosde con una superficie útil total inferior a 50 m² 1 Para la correcta aplicación de esta Sección deben realizarse las verificaciones siguientes: a) en el proyecto sedeoptará por uno de los dos procedimientos alternativos de comprobación siguientes: 1.2 Procedimiento verificación i) Para opción simplificada, basada en el controldeben indirecto de la las demanda energética de los edificios mediante la limitación de los 1 la correcta aplicación de esta Sección realizarse verificaciones siguientes: parámetros característicos de los cerramientos y particiones interiores que componen su envolvente térmica. La comprobación se a) en elaproyecto por unodedelos losvalores dos procedimientos realiza través dese laoptará comparación obtenidos en elalternativos cálculo conde loscomprobación valores límite siguientes: permitidos. Esta opción podrá aplicarse a obras de edificación de nueva construcción que cumplan los requisitos especificados en el apartado 3.2.1.2 y a obras de i) opción simplificada, basada en el control indirecto de la demanda energética de los edificios mediante la limitación de los rehabilitación de edificios existentes; parámetros característicos de los cerramientos y particiones interiores que componen su envolvente térmica. La comprobación se realiza a través de labasada comparación los valores en elenergética cálculo con valores límite permitidos. Esta opción podrá aplicarse ii) opción general, en la de evaluación deobtenidos la demanda deloslos edificios mediante la comparación de ésta con la a obras de edificación de nueva construcción que la cumplan los requisitos especificados en el aapartado a obras de correspondiente a un edificio de referencia que define propia opción. Esta opción podrá aplicarse todos los 3.2.1.2 edificiosyque cumplan rehabilitación de edificios existentes; los requisitos especificados en 3.3.1.2. ii) opción general, evaluación la demanda energética de losyedificios mediante la cerramientos comparación ydeseésta conlas la En ambas opcionesbasada se limitaenlalapresencia de de condensaciones en la superficie en el interior de los limitan correspondiente a un debidas edificio de referencia que define la propia opción. Esta opción podrá aplicarse a todos los edificios que cumplan pérdidas energéticas los requisitos especificados en 3.3.1.2.

ENERGÉTICO

4 Para evitar descompensaciones entre la calidad térmica de diferentes espacios, cada uno de los cerramientos y particiones interiores de la envolvente térmica tendrán una transmitancia no superior a los valores indicados en la tabla 2.1 en función de la zona climática en la que se ubique el edificio.

CONTEXTO

4 Para evitar descompensaciones entre ladecalidad térmica deendiferentes espacios, unodedelosloscerramientos cerramientos y particiones En ambas opciones se limita la presencia condensaciones la superficie y en elcada interior y se limitan las interioresenergéticas de la envolvente térmica tendrán una transmitancia no superior a los valores indicados en la tabla 2.1 en función de la zona pérdidas debidas climática en la que se ubique el edificio.

5 En edificios de viviendas, las particiones interiores que limitan las unidades de uso con sistema de calefacción previsto en el proyecto, con las zonas comunes del edificio no calefactadas, tendrán cada una de ellas una transmitancia no superior a 1,2 W/m²K. 5 En edificios de viviendas, las particiones interiores que limitan las unidades de uso con sistema de calefacción previsto en el proyecto, con las zonas comunes del edificio no calefactadas, tendrán cada una de ellas una transmitancia no superior a 1,2 W/m²K.

Tablas 2.2 Valores límite de los parámetros característicos medios

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Aipatu den bezala, eskakizun minimoak betetzeko aplikazio eremua zuzentarauak ezarritakora mugatzen da, ondorioz, 1000 m²tik gorako azalera erabilgarria berrizten ez den baserri guztietan ez da inolako isolamendu neurririk hartzera derrigortzen. Beraz, baserri eraberritzeetan araudi honek eragin litzakeen aldaketak eraikuntza sektorearen birmoldaketatik eta eraginkortasunari buruzko ezagutzaren sozializaziotik eratorritakoak baino ez lirateke izango.

ENERGÉTICO

Baserrien eraberritzean eragina

CONTEXTO

2.2 Condensaciones 1 Las condensaciones superficiales en los cerramientos y particiones interiores que componen la envolvente térmica del edificio, se limitarán de forma que se evite la formación de mohos en su superficie interior. Para ello, en aquellas superficies interiores de los cerramientos que puedan absorber agua o susceptibles de degradarse y especialmente en los puentes térmicos de los mismos, la humedad relativa media mensual en dicha superficie será inferior al 80%. 2 Las condensaciones intersticiales que se produzcan en los cerramientos y particiones interiores que componen la envolvente térmica del edificio serán tales que no produzcan una merma significativa en sus prestaciones térmicas o supongan un riesgo de degradación o pérdida de su vida útil. Además, la máxima condensación acumulada en cada periodo anual no será superior a la cantidad de evaporación posible en el mismo periodo. 2.3 Permeabilidad al aire 3 La permeabilidad al aire de las carpinterías, medida con una sobrepresión de 100 Pa, tendrá unos valores inferiores a los siguientes: b) para las zonas climáticas C, D y E: 27 m³/h m²

Eraikuntza berrien eraginkortasun energetikoko zertifikaziorako oinarrizko prozedura onartzen duen 47/2007 ERREGE DEKRETUA [6] Zuzentarauarekiko erlazioa Eskakizun minimoak ezartzen zituen dokumentua baino urte bat beranduago argitaratu zen eraikin berrien portaera energetikoa ebaluatzen duten ziurtagiri energetikoak indarrean jartzen zituen Errege Dekretua. Hala ere, era partzialean jartzen da indarrean EPBD zuzentarauean agindutakoa, ziurtagiria eskuratu beharra eraikin berrietara soilik mugatzen duelako, sal-erosi edo alokatzen diren existitzen diren eraikinak aplikazio eremutik kanpo utziz. UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Ordurarteko araudian energi kontsumo netoari buruzko aipamenik ez mugapenik ezartzen ez zen bitartean, zertifikaziorako irizpide hau eta bertatik eratorritako CO² isurien datua dira energi-klasea, hau da, kalifikazio letra, definituko duten balioak. Energi-klase ezberdinen arteko aldeak eta sailkapen letra bakoitzari dagozkion energia kontsumoak zehaztea Estatu Kideen menpe uzten zen, kasu honetan ere, berauen eskuetan utziz zertifikazioaren gogortasun maila, hau da, sailkapen jakin bat lortzeko beharrezko den portaera energetikoa. Etxebizitza erabilerako eraikinetarako, EKTko eskakizun minimoak doidoian betetzen dituzten eraikinen %90 D letraz (%50) eta C letraz (%40) izendatzea erabaki zen, gainontzeko %10-ei E letra (%5) eta B letra (%5) egokituz. C eta B klaseen mugak ezartzen dituzten balioen artean dagoen aldea C eta D-ren artean dagoenaren %70 da, eta B eta A ren arteko aldean beste %70 eko murrizpen bat dago. Ondorioz, A letradun eraikin bat EKT doi-doi betetzen duen batazbestekoa baino %50-etik gora eraginkorragoa da.

CONTEXTO

Irismena eta gabeziak

Aplikazio eremuaren mugapenaz gain, zertifikazio prozedurak neurri honen eraginkortasuna baldintza lezaketen zenbait gabezia aurkezten ditu. Alde batetik, eskakizun minimoen betetze justifikazioarekin gertatzen zen bezala, zertifikaziorako ere metodo sinplifikatua eta orokorra erabiltzeko aukera ematen da. Metodo sinplifikatua erabili ahal izateko, dena den, eraikinak zenbait ezaugarri bete beharko ditu (orokorrean kasu gehienetan betetzen direnak), eta metodo hau erabilita lortutako ziurtagiriak beti D letradunak izango dira gehienez. Ondorioz, prozedura honen erabilerak D letrari dagokion portaera energetikoa gaindituko ez duten eraikinen sustapena ekar lezake, portaera hobea izatea ez baita ziurtagirian isladatuko. Gainera, metodo orokorra jarraitzeko erabili beharreko UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Erreferentziako artikuluak

ENERGÉTICO

Bestalde, enegi-klaseen sailkapena bukaerako energi kontsumo netoan eta dagozkion CO² isurietan soilik oinarritzean, CO² isuririk ez duten energia berriztagarrien edo eraginkortasun altuko sistemen erabilerak energi eskariaren murrizpenari garrantzia kentzen dio, kasu hauetan eraikinaren diseinu pasibo egokiaren beharra bigarren plano batean utziz, energiklasearen lorpenerako behinik behin.

CONTEXTO

tresna informatikoen (CALENER VYP eta CALENER GT) erabilera zailtasuna kontutan harturik, kasu askotan prozedura sinplifikatua gailentzeko arriskua sor liteke, arauak baimentzen duen energi portaera minimoa duten eraikinak orokortuz.

Artículo 2. Ámbito de aplicación. 1. Este Procedimiento básico es de aplicación en: a) edificios de nueva construcción. b) modificaciones, reformas o rehabilitaciones de edificios existentes, con una superficie útil superior a 1.000 m2 donde se renueve más del 25 por cien del total de sus cerramientos.

Baserrien eraberritzean eragina Oin berriko eraikinetara eta zaharberritze handietara mugatutako aplikazio esparruak baserri eraberritzeen gaineko arau honen eragina ezerezean uzten du.

Eraikinen eraginkortasun energetikoko zertifikaziorako oinarrizko prozedura onartzen duen ERREGE DEKRETUAren proiektua [7] Zuzentarauarekiko erlazioa Azterlan hau burutzerakoan Errege Dekretua oraindik onartu gabe egoteagatik bere edukia behin-behinekotzat jotzen da oraindik jasan ditzakeen moldaketen zain. Dokumentu honen helburu nagusia 2002/91/ CE Europar Zuzentarauaren transposizioa behingoan osatzea den arren, bere onarpenaren luzapenaren ondorioz dagoeneko aurrekoaren UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

birmoldaketa den 2010/31/UE Europar Zuzentaraua ere aurreratu izanagatik bertan ezarritako zenbait zuzenbide ere jasotzen ditu, nahiz eta beste batzuen gaurkotzea burutzeke gelditu. Era berean, eraikin berrien zertifikazio energetikoa arautzen zuen 47/2007 Errege Dekretua balio gabe uzten du, eraikin berrien eta existitzen direnen zertifikazio prozedurak dokumentu bakar batean bilduz.

ENERGÉTICO

EPBD “recast” zuzentarauari buruzko aipamenen artean energi kontsumo ia nulua duten eraikinenak aurkitzen dira, zeintzuen derrigortasuna zuzentarauean ezarritako data berberetarako aurreikusten duen.

CONTEXTO

Irismena eta gabeziak

Burutu gabe gelditzen diren gaurkotzeen artean eraberritzeen aplikazio esparruaren hedatzea nabarmendu daiteke, gutxienez eraberritu beharreko 1000 m²-ko azalera erabilgarriaren muga mantenduz zuzentarau berrian baldintza hau ezabatzen den arren. Horrela, ziurtagiria eskuratu beharraren hedapena jatorrizko EPBD-ean ezartzen ziren kasuetara mugatzen da zehazki, honen trasposizioa hamar urteko atzerapenarekin osatu baino ez duelarik egiten. Beraz, orainarte indarrean dagoen aplikazio eremuari alokairuan edo salmentan jartzen diren eraikin guztiak gehitzen zaizkie. Dekretua oraindik indarrean ez dagoen arren, zertifikazio prozedura eta hau burutzeko tresnak dagoeneko garatuta eta argitaratuta daude, teknikoak prozedura honetan trebatzeko epea jadanik martxan delarik. Europar zuzentarauak zehazten duen metodologia CE3X eta CE3 ofizialki onartutako programen bidez aplikatuko da, berrikuntza gisa energi eraginkortasun neurriak proposatzeko eta hauen inbertsioak energi aurrezpenen bidez amortizatzeko epeak kalkulatzeko aukera eskainiz. Aukera hau, proposatu beharreko eraberritze

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ekintzen artean errentagarrienei lehentasuna emateko xedearekin gauzatzen da, kostueraginkortasunaren printzipioari jarraiki. Prozeduraren gabezia nagusia eskaintzen duen gehiegizko sinplifikazio mailan kokatu beharra dago berriz ere, lehenetsitako balioak erabiltzeko aukerak aztertzen diren eraikinen portaera energetikoaren irakurketa ahultzen duelarik.

ENERGÉTICO

Artículo único. Aprobación del Procedimiento básico para la certificación de la eficiencia energética de los edificios 1. Se aprueba el Procedimiento básico para la certificación de la eficiencia energética de los edificios, cuyo texto se inserta a continuación. 2. Cuando se construyan, vendan o alquilen edificios o unidades de estos, el certificado de eficiencia energética o una copia de este se debe mostrar al comprador o nuevo arrendatario potencial y se entregará al comprador o nuevo arrendatario, en los términos que se establecen en el Procedimiento básico.

CONTEXTO

Erreferentziako artikuluak

Disposición adicional tercera. Edificios de consumo de energía casi nulo 1. Todos los edificios nuevos que se construyan a partir del 31 de diciembre de 2020 serán edificios de consumo de energía casi nulo. Los requisitos mínimos que deberán satisfacer esos edificios serán los que en su momento se determinen en el Código Técnico de la Edificación. 2. Todos los edificios nuevos que se construyan a partir del 31 de diciembre de 2018 que estén ocupados y sean propiedad de autoridades públicas serán edificios de consumo de energía casi nulo. 1. Este Procedimiento básico es de aplicación a: a) edificios de nueva construcción; b) modificaciones, reformas o rehabilitaciones de edificios existentes, con una superficie útil superior a 1.000 m2 donde se renueve más del 25 por cien del total de sus cerramientos; c) edificios o unidades de edificios existentes que se vendan o alquilen a un nuevo arrendatario; d) edificios o unidades de edificios en los que una autoridad pública ocupe una superficie útil total superior a 250 m2 y que sean frecuentados habitualmente por el público. 2. Se excluyen del ámbito de aplicación: b) edificios y monumentos protegidos oficialmente por ser parte de un entorno declarado o en razón de su particular valor arquitectónico o histórico, cuando el cumplimiento de tales exigencias pudiese alterar de manera inaceptable su carácter o aspecto;

Baserrien eraberritzean eragina EPBD zuzentarauaren laburpenean aipatzen zen egoera indarrean sartzen denez, hau da, 1000 m²-tik gorako azalera erabilgarriko eraberritzeez gain, ziurtagiri energetikoen derrigortze esparrua salmentan edo alokairuan jartzen diren kasuetara hedatzen denez, baldintza hauek betetzen ez dituzten eraberritzeak zuzentarauaren eragin eremutik kanpo gelditzen dira oraindik ere.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Estatu mailako araudien gaurkotzerako oinarri diren europar zuzentarauetan eskakizun termiko minimoen ezarpenerako prozedurari garrantzi handia ematen zaio, metodologia zehatz bat proposatzen duelarik eskakizunen balioak kalkulatzeko. 2002ko zuzentarauean balio hauen definizioaren erantzunkizun handi bat estatuen esku uzten zen bitartean, honek eragindako estatuen arteko emaitzen ezberdintasuna ikusirik, zuzentarau berridatziak metodologia zedarritu eta helburuak era zehatzagoan finkatzen ditu. Bi dira metodoak oinarritzat hartzen dituen printzipio nagusiak: energia kontsumoaren aurrezpena eta errentagarritasun ekonomikoa. Europar Batasunak 2020rako ezarritako helburuen lorpena bideratu asmoz, energia aurrezpenaren maximizazioari lehentasuna ematen zaion arren, errentagarritasun ekonomikoa helburu hauek erdiesteko beharrezko diren ekintzak gauzatu ahal izateko ezinbesteko baldintzatzat onartzen da, aldi berean jarduera ekonomikoa suspertu eta energia eta eraikuntzaren sektorearen leihakortasuna hobetzeko balioko lukeelarik.

CONTEXTO

4.4 ARAUDIEN GAURKOTZERAKO ZUZENBIDEAK

4.4.1 Ikuspuntu ekonomikoa, kostu eraginkortasunaren printzipioa 4.4.1.1. Energia eraginkortasuneko eskakizunetarako maila kostu-hobezinak “Cost optimal levels for energy performance requirements” txostenean azaltzen den bezala (CONCERTED ACTION., 2011. [17]), neurri bat edo neurri multzo bat “kostu-eraginkorra” da bere inplementazio kostua eragindako etekinaren balioa baino baxuagoa denean, neurriaren aurreikusitako bizi-epea kontutan hartuz. Beraz, adierazle hau balizko ekintza baten kostuen eta eragindako aurrezpenen

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGĂ&#x2030;TICO

EPBDren eta bere gaurkotzearen helburua, energia aurrezpenari ahal den diru-etekin handiena ateratzea baino, energia aurrezpena bizkortzea den einean, zalantzan jarri beharra dago uneko balio netoa maximizatzeko helburuarekin definitutako neurri kostuhobezinak aplikatzea nahikoa ote den. Ziurrenik, 20-20-20 asmo handiko helburuen lorpenerako komenigarriagoa litzateke neurriak energia aurrezpen handienak lortzen dituztenetarantza bideratzea, kostu-eraginkorrak izatearen baldintzapean.

CONTEXTO

konparaketan oinarritzen da, kasu honetan eraikinen energia eraginkortasun eskakizunen maila minimo baten ezarpenera bideratuta. Etorkizuneko kostuak eta aurrezpenak deskontatzen dira, emaitzatzat lortzen dena â&#x20AC;&#x153;uneko balio netoaâ&#x20AC;? izanik. Balio hau positiboa bada ekintza kostu-eraginkorra izango da (kalkuluan kontutan harturiko hipotesien kasurako). Horrela, kostu-eraginkorrak diren ekintza edo ekintza multzoen artean, uneko balio netoa maximizatzen duena â&#x20AC;&#x153;kostuhobezinaâ&#x20AC;? izango da.

aim of minimum energy performance requirements? (= maximum energy savings while still being cost-efficient)

Net present value

cost-efficiency

1,2

cost optimality (= maximum of net present value) 1

0,8

0,6

0,4

0,2

0 0

9 10 savings Energy

[4.6. irudia]. Kostu hobezintasuna eta kostueraginkortasuna aurkezten dituen eskema (CONCERTED ACTION, 2011. [17] 4. orria)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA Âˇ REHABILITACIĂ&#x201C;N ENERGĂ&#x2030;TICA DEL CASERĂ?O Âˇ Dic 2012

[4.7. irudia]. Adibidezko eskakizun maila ezberdinen kostu-mozkin diagrama (CONCERTED ACTION., 2011. [17] 5. orria)

ENERGĂ&#x2030;TICO

CONTEXTO

Aurreko irudiak oinarri-lerroak energia eraginkortasun eskakizunen gogortzeari buruzko azterketa ekonomikoan duen garrantzia erakusten du. Esaterako, %20 ko gogortzea gaur eguneko eskakizunekin konpatatuz gero (50 â&#x201A;Ź/mÂ˛-ko kostu gehigarriari 2â&#x201A;Ź/mÂ˛-ko aurrezpena dagokio), inbertsioaren itzulera epe luzeagoa (25 urte) gertatuko da osasun eta segurtasun baldintza minimoetarako eskakizunekin konparatuta baino (hots, energia aurrezpena kontutan izan gabe, soilik kondentsazioak eta hezetasunak ekiditzeko baldintzak). Bigarren kasu honetan, 150 â&#x201A;Ź/mÂ˛ko kostu gehigarriari 12 â&#x201A;Ź/mÂ˛-ko aurrezpena dagokio, itzulera epea aurrekoaren erdira jeitsiz (12.5 urte), neurri berberak aztertuz baina oinarri-lerro ezberdinak kontsideratuz. Existitzen diren eraikinen kasuan, kontutan hartu beharreko beste oinarri-lerro bat eraikinaren gaurko egoera litzateke. Aspektu hau estatu mailan kalkulatzea oso konplexua litzateke, izan ere eraikinen energia kalitatea eta tipologia bezalako beste faktore batzuk oso aldakorrak dira eraikinen stock osoan

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA Âˇ REHABILITACIĂ&#x201C;N ENERGĂ&#x2030;TICA DEL CASERĂ?O Âˇ Dic 2012

4.4.1.2. Isolamendu maila kostu-errentagarria zehazteko azterlana

· Gaur eguneko energia prezioetarako (70$ edo gehiago petroleo barrikako) eraikin berri zein eraberrituentzako kostu-hobezinak diren isolamendu mailak azterlanean finkatutako 2050erako negutegi efektuko gas isurien %85eko murrizketa lortzeko beharrezko lirateekeen mailekin bat datoz. Aurkikuntza honek helburu klimatikoak eta leihakortasun ekonomikoa indartzeko helburua elkarrekin doazela egiaztatzen du.

ENERGÉTICO

· Gaur egun estatuen gehiengoak etxebizitza eraikin berrietarako ezarritako energia eraginkortasun eskakizunak kostu eraginkortasun ikuspuntutik bere maila hoberenetik oso urrun daude (are gehiago existitzen diren eraikinetarako) eta ez dute Europa epe luzeko helburu klimatikoen lorpen bidean jartzen.

CONTEXTO

Ecofys VII azterlanean (ECOFYS, 2007 [18]), energia eraginkortasun eskakizunak zehazteko zuzenbideak azaltzeaz gain, hurrengo ondorioak aurkezten dira:

· Gomendatutako U balio minimoen ezarpenean ez luke ezberdintasunik egon beharko eraikin berrien eta eraberritutakoen kasuen artean · Hego Europan isolamendu termikoak era oso adierazgarrian murriz dezake eraikinetako hozkuntzarako beharra. Zentzu honetan, azterlanaren arabera, isolamendu termikoak inertzia termikorik ez duen eraikin baten portaera termikoa inertzia duenaren portaerarekin parekatzeko ahalmena du. Ezaugarri hau estalkietan azpimarratzen da era esanguratsuenean. Hurrengo mapetan estalkien isolamendu maila azaltzen da, kolore urdinak isolamendu maila altua eta gorriak baxua adierazten dutelarik.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

Ezkerreko mapan gaur egunean indarrean dauden araudietan eskatzen diren U balioak erakusten dira. Eskumako mapan aldiz Ecofys VII azterlanetik ondorioztutako U balio kostuhobezinak adierazten dira, erregaien prezioa gailurrean kokatzen den egoerarako.

[4.8. irudia]. Ezkerrean, hormen U balioen mapa batazbesteko eraikuntza araudietan; eskuman, hormen gomendatutako U balioen mapa erregaien gailurreko prezioen egoeran (ECOFYS, 2007. [18] 100. orria])

Hurrengo irudiak azterlan baliokidea erakusten du hormetarako, egoera bererako indarrean dauden balioak (gorri) eta gomendatutako balioak (urdin) alderatuz, berokuntzako gradu egunen (heating degree days) arabera ezkerretik eskumara beroenetatik hotzenetara sailkatuta. Ikusten den bezala, Europa osorako 0.40 kW/m²K-etik berako U balioak gomendatzen dira, klima gogorrenetarako 0.15 kW/m²K-raino iritsiz (passivhaus estandarra lortzeko ohiko balioa).

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

balioen

ENERGÉTICO

Europar hiriburuen arteko konparaketa

CONTEXTO

[4.9. irudia]. Indarrean dauden hormetarako U balioak eta kostu eraginkortasunean eta CO2 murrizpenerako helburu klimatikoetan oinarrituz gomendatutakoak (erregaien prezioen geilurreko egoerarako) (IECOFYS. 2007, [18] 59. orria])

Hurrengo grafikan Europako 25 hiriburutako araudietan ezartzen diren U balio minimoak hiri bakoitzari legokion U balio kostu-hobezinarekin is clear. konparatzen diraaction (zorurako, estalkirako eta hormetarako). Aurreko grafikak bezala, honek ere agerian uzten du eskakizun ofizialetako Lisbon - 846 / 410 Athens - 876 / 1020 Rome - 1253 / 786 Tirana - 1815 / 467 Madrid - 1860 / 596 Paris - 2702 / 114 Dublin - 2846 / 1 London - 2800 / 58 Zagreb - 2723 / 257 Skopje - 2646 / 346

best Ureq. floor

Belgrade - 2753 / 279 Vienna - 2844 / 221 Amsterdam - 3039 / 27

best Ureq. roof

Brussels - 3067 / 67 Sofia - 3097 / 168 Ljubliana - 3165 / 137

best Ureq. Current U-value requirements floor wall Current U-value requirements roof

Bucarest - 3051 / 273 Berlin - 3296 / 102 Prague - 3431 / 67

Current U-value requirements wall

Sarajevo - 3550 / 88 Copenhagen - 3720 / 22 Warsaw - 3747 / 82

U-value optimum floor

Stockholm - 4210 / 43

U-value optimum roof

Vilnius - 4339 / 50

U-value optimum wall

Oslo - 4714 / 9

U-value (W/m K)

Helsinki - 4898 / 16 0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40

1,60

1,80

2,00

[4.10. irudia]. Europako hiriburuetako araudietako U balioen eta legozkien U balio kostu-hobezinekin arteko konparaketa (ECOFYS. 2007. [19] 11. orria])

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

More comfort More sustainable

Costs + Present NEW BUILDING REQUIREMENTS

EXISTING HOUSING STOCK

ENERGÉTICO

Behean erakusten den grafikan isolamendu termikorako eskakizunen kostu-irabazi kurba adierazten da (kostu negatiboak aurrezpenei dagozkie), inbertsio kostuen (lerro gorria) eta energia kostuen aurrezpenen (lerro laranja) arteko kenketatik sortua. Praktika Onenen Gunea aurrezpenenak bere kopuru hoberenean aurkitzen diren eremua da. Praktika Onenen Gunetik ezkerrera zein eskumara aurkitzen diren U balioek jabeak inbertsioaren biziepean zehar diru gutxiago irabaziko duela dute ondorio gisa. Grafikan azaltzen den bezala, gaur eguneko Europako eraikin berrientzako eskakizun termiko gehienak gune honen ezkerraldean kokatzen dira, eta as measures beyond the cost-optimum position, while still cost effective, will deliver even greater existitzen diren eraikinen stock-arenak berriz potential for reduction of greenhouse gas emissions. are ezkerrerago, egoera honetatik eratorritako energia kontsumoari loturiko kostuak egoera hoberenean baino askoz altuagoak izanik.

CONTEXTO

balioak kostu-hobezinetatik oso urrun daudela kasu gehienetan

t costs

vestmen

Linear in

economic optimum Insulation thickness

? BEST PRACTICE

minimum

STATE of the ART

Energy costs

U-value example

1,00

0,70

0,55

0,40

0,30

0,20

0,15

0,12

Costs -

[4.11. irudia]. Ekonomikoki hobezinaren posizioa (ECOFYS. 2007, [19] 12. orria])

Azterlanean aurkeztutako emaitzen artean, Euskal Herriko kostaldeko klimara gehien urbiltzen den hiria erreferentziatzat harturik, ondorengoak lirateke energiaren prezioen bi egoera ezberdinetarako kalkulatutako U balio kostu-hobezinak.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

U-balioak (W/m²K) Kostu-eraginkortasun hobezinaren arabera Hiria (gune klimatikoa) Santander (C1)

WEO erreferentzia (World Economic Outlook)

Energi prezio altuenak

horma

estalkia

zorua

horma

estalkia

zorua

0,30

0,25

0,51

0,26

0,21

0,46

[4.12. taula]. U balio hobezinak kostu eraginkortasunean oinarrituta, herrialdeen arabera sailkatuta (ECOFYS. 2007. [18] 72. orria. Ikerlan honen egileek moldatua)

maila

kostu-

Azterlan egin berrien arabera [20] Europako eraikinen stock-aren %44ek oraindik beira sinpleak dituzte, eta soilik %15etan aurki daitezke isolamendu ezaugarri indartuak dituzten beirak, merkatuan orain dela 20 urtetik dauden arren. Zentzu honetan, 70. hamarkadatik aurrera agertu zen beira bikoitz arruntaren isolamendu ahalmenari buruzko pertzepzio nahasia oso arrunta da erabiltzaile eta eraikitzaile askoren artean, bere erabilera oraindik oso hedatua izatea eraginez, nahiz eta gaur egun merkatuan dauden beira isolatzaileekin konparatuz guztiz desfasatuta dauden portaera energetikoari dagokionez.

ENERGÉTICO

isolamendu

CONTEXTO

4.4.1.3. Beiraren eraginkorren bila

Hurrengo grafikan gaur egun merkatuan aurki daitezkeen beiren batazbesteko isolamendu mailak aurkezten dira:

[4.13. irudia]. Beira sistemen isolamendu mailak: Ug balioa (GLASS FOR EUROPE. 2011. [21] 7. orria)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Orokorrean, ia zero energiako eraikinetan beira hirukoitzaren erabilera ia estandarra bihurtu den arren, eta Europako zenbait herritan bere erabilera asko hedatu dela kontutan hartuta ere, Espainia mailan gaur egun merkatuan duen presentzia urriak oraindik prezio altuak mantentzea eragiten du, eskuragarri dauden beste aukerekin alderatuta. Bestalde, ezaugarri isolatzaile aurreratuak dituzten beira bikoitzak Espainiako merkatuan nahiko barneratuta daude, eta berauen erabilera klima epelerako kostu-eraginkorra izan daitekeela egiaztatu da hainbat kasutan (hegoalderago joan ahala eguzki-izpiekiko kontrolerako ezaugarriek ere garrantzia irabazten dutelarik), baita zenbait eraikin pasibotan ere.

CONTEXTO

Argi ikus daitekeen bezala, gaur eguneko emisio baxuko gainestaldura duen beira batek beira sinple batek baino bost alditik gorako isolamendu ahalmen handiagoa du, eta beira bikoitz arruntak baino 2.5 aldiz handiagoa. Emisio baxuko beira hirokoitzak aldiz, beira sinplearen isolamendu ahalmena 8 aldiz biderkatzen du, eta ia 4 aldiz beira bikoitz arruntarena.

Beraz, merkatuan dauden soluzioekin 1.2 W/ m²K inguruko transmitantzia balioak erdiestea bideragarria dela ondoriozta daiteke, balio hauek dituzten leihoak era egokian diseinatuz ia zero energiako estandarrean eraikitzea posible izanik. Zentzu honetan, irekiera beiratuen dimentsioak dagozkien orientazioetan energia eraginkortasunaren ikuspuntutik diseinatzen badira, balio hauekin irabazi pasiboak maximizatu eta azalera beiratuen zeharko bero galerak murriztea lor daiteke, bi fluxuen arteko balantzea orekatzea ahalbidetuz, beti ere argiztapen natural nahikoa ahalbidetzearen garrantzia gutxietsi gabe

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

4.4.1.4. Energia eraginkortasunaren hobekuntza neurrien kuantifikazio ekonomikoa

ENERGÉTICO

Zentzu honetan, Europa mailako hainbat azterlan burutu dira kostu-eraginkortasun printzipioaz kalkulatutako neurriak aplikatzeak suposatuko lituzkeen gastuak eta onurak aztertuz, erreferentziazko kopuru batzuk lortu nahian. ECOFYS-ek EURIMA-rentzat burututako Renovation Tracks for Europe Up to 2050 azterlanean klimaren eta ekonomiaren arabera sailkatutako Europako gune ezberdinetarako eraberritze maila ezberdinen arteko konparaketa burutzen da, ekonomian eta ingurumenean duten inpaktua alderatuz, 2050erako finkatutako %80ko energia erabilera murrizpenaren bideragarritasuna aztertzeko xedearekin.

CONTEXTO

Eraberritze energetikoko neurriak planteatzeko garaian beharrezko den inbertsioaren zenbatekoak garrantzi handia du ekintzen bideragarritasuna aztertzeko. Horrela, planifikatzen diren neurrien portzentai bat burutu gabe gera liteke kostu-eraginkorrak diren arren momentuko inbertsioari aurre egiteko biderik ez egoteagaitik, aurreikusitako aurrezpen helburuak erdiestea galaraziz.

Azterlan honetan 2050 urtea jomugatzat harturik hiru ibilbide orokor definitzen dira, eraberritzeak gauzatzeko azkartasuna, hauen sakontasun maila eta energia berriztagarrien erabilera maila aldagaitzat hartuz.

· 1 Ibilbidea: %3ko eraberritze tasa, gaur eguneko araudietako eskakizun mailako eraberritzea, espazio berokuntzarako %32ko energia erabilera murrizpena 2050erako 2010eko balioekin konparatuz, merkatuaren akatsak kontutan hartuz (inguratzaile termikoa bere osotasunean ez kontsideratzea), energia berriztagarrien kontribuzio txikia.

· 2 ibilbidea:%2.3ko eraberritze tasa, gaur UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

eguneko araudietako eskakizun mailako eraberritzea, espazio berokuntzarako %58ko energia erabilera murrizpena 2050erako 2010eko balioekin konparatuz, merkatuaren akatsak kontutan hartuz (inguratzaile termikoaren eraginkortasunarekiko ardura mugatua), energia sistema aurreratuen erabilera, berriztagarrien kontribuzio handiarekin eta aireztapen bero berreskuratzailearekin.

CONTEXTO

berokuntzarako %80ko energia erabilera murrizpena 2050erako 2010eko balioekin konparatuz, inguratzaile termikoaren eraginkortasun mailarekiko ardura handia, energia sistema aurreratuen erabilera, berriztagarrien kontribuzio handiarekin eta aireztapen bero berreskuratzailearekin.

ENERGÉTICO

· 3 ibilbidea: %2.3ko eraberritze tasa, espazio

Aipatu beharra dago hiru ibilbideak eraikinen ohiko eraberritze tasetara mugatzen direla (3040 urtean behin), horrela kalkulurako energia eraginkortasuna hobetzeko neurrien kostuak soilik hartzea ahalbidetuz, eraberritze arrunt baten ohiko kostuak kanpoan utziz. Tasa hauek 2050erako Europa-27ko eraikin parke osoa eraberritzea suposatzen dute. Ondoren erakusten diren tauletan Europa hegoaldeko herrietarako kalkulurako hartutako balio esanguratsuenak laburbiltzen dira:

Nothern, Western and Southern Zone unit 2010 2050

GAS g/kWh 0.202 0.202

OIL g/kWh 0.266 0.266

PELLETS g/kWh 0.000 0.000

BIOMASS g/kWh 0.000 0.000

COAL g/kWh 0.549 0.549

unit 2010 2050

ELECTRICITY e‐factor 5% g/kWh 0.528 0.026

DH e‐factor 5% g/kWh 0.167 0.008

ELECTRICITY e‐factor 10% g/kWh 0.528 0.053

DH e‐factor 10% g/kWh 0.167 0.017

ELECTRICITY e‐factor 25% g/kWh 0.528 0.132

DH e‐factor 25% g/kWh 0.167 0.042

[4.14. taula] CO2 emisio faktoreak (ECOFYS. 2012, [22] 18. orria. Ikerlan honen egileek moldatua) Southern unit 2010

GAS g/kWh 0.058

OIL g/kWh 0.053

ELECTRICITY g/kWh 0.181

PELLETS g/kWh 0.048

HEAT PUMP B DISTRICT HEAT g/kWh g/kWh 0.128 0.072

Average 2010- GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012 UGAITZ 0.103 0.094 0.271 0.085 0.191 0.128 2050

BIOMASS g/kWh 0.048 0.085

unit 2010 2050

ELECTRICITY e‐factor 5% g/kWh 0.528 0.026

DH e‐factor 5% g/kWh 0.167 0.008

ELECTRICITY e‐factor 10% g/kWh 0.528 0.053

DH e‐factor 10% g/kWh 0.167 0.017

unit 2010

GAS g/kWh 0.058

OIL g/kWh 0.053

ELECTRICITY g/kWh 0.181

PELLETS g/kWh 0.048

0.103

0.094

0.271

0.085

ELECTRICITY e‐factor 25% g/kWh 0.528 0.132

DH e‐factor 25% g/kWh 0.167 0.042

Southern

Average 20102050

HEAT PUMP B DISTRICT HEAT g/kWh g/kWh 0.128 0.072 0.191

0.128

BIOMASS g/kWh 0.048

COAL g/kWh 0.000

0.085

0.000

ENERGÉTICO

CONTEXTO

[4.15. taula] Energiaren prezioak (ECOFYS. 2012, [22] 19. orria. Ikerlan honen egileek moldatua)

[4.16. taula] Berokuntza sistemetarako (€/oin azalera m²ko) eta leihoetarako (€/leiho m²ko) inbertsio kostuak (ECOFYS. 2012. [22] 20. orria. Ikerlan honen egileek moldatua)

SFH: sendibakarreko etxebizitzak (116 m²) MFH: egoitza ugariko eraikinak (707 m²)

[4.17. taula] Isolamendurako (€/material m²ko) inbersio kostuak (ECOFYS. 2012 [22] 21. orria. Ikerlan honen egileek moldatua)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

[4.18. taula] Azken energia eskakizuna eta eta inbertsio kostuak eraikuntza mailan (BEAM modeloan erabilitako erreferentziazko eraikinetan oinarrituta) (ECOFYS. 2012, [22] 48. orria. Ikerlan honen egileek moldatua)

CONTEXTO

Azkenik, azterlanetik ateratako emaitzak aurkezten dira, non eraberritze maila ezberdinen inbertsio kostuak eta eratorritako CO2 emisioen eta energia kostuen murrizpenak adierazten diren.

[4.19. taula] Eraikin bakan mailako CO2 emisioak eta energiaren kostuak (ECOFYS. 2012. [22] 49. orria. Ikerlan honen egileek moldatua)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

Ondorengo taulan, Bultzatu 2025 Ibilbide Horriko txostenean aurkeztua, eraberritze tipologia eta maila ezberdinen inpaktu ekonomikoa aztertzen da, energia kontsumoaren murrizpena, inbertsio atxikia eta sortutako enpleguek suposatzen duten zeharkako onura alderatuta.

[4.20. irudia] Eszenatoki-analisia. Beste erreferentzia batzuekiko konparaketa (Bultzatu 2025, 2012 [23] 130. orria] UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

4.4.2 Energia aurrezpenaren ikuspuntua

ENERGÉTICO

Ondorengo taulan etxebizitzen eraginkortasuna petroleo baliokideko tonetan neurtzen da, bai eraikin berrien zein eraberritzeen maila termikoaren inpaktua era adierazgarrian aurkeztuz.

CONTEXTO

Aurretik azaldu den bezala, errentagarritasun ekonomikoa eraginkortasun neurrietatik eratorritako energia aurrezpenari zuzenki loturik doan arren, energia aurrezpena bera da azken finean Europar Batasunaren helburu nagusia, onura ekonomikoa aurrezpen hori ekarriko duten ekintzak gauzatu ahal izateko ezinbesteko baldintza gisa uler daitekeelarik. Horrela, burutzen diren plan eta estrategiak CO2 isurien murrizpen finkatu jakin baten lorpenera bideratzen dira.

[4.21. taula] Eszenatoki-analisia: Energia-kontsumoa esku-hartze motaren arabera (pbt/m²) (Bultzatu 2025, 2012 [23], 128. orria)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

4.4.3 Etorkizun hurbileko joera Europa mailan. Zero energiako eraikinak 2002/91/CE Europar Zuzentarauak etorkizun urbilerako irudikatzen duen testuiguruan eraikin berri guztiek oso energi kontsumo baxukoak izan beharko dutela jakitun, hainbat Estatu Kidetan dagoeneko norabide honetan bideratutako araudiak aurreratzen ari dira.

ENERGÉTICO

CONTEXTO

Ondorengo taulan zenbait Estatu kidetan zentzu honetan hartutako neurriak laburbiltzen dira:

[4.22. taula] Energia-efizientzia hobetzeko neurriak oin berriko eraikinean Europako Batasuneko herrialde desberdinetan (Bultzatu 2025, 2012 [22], 81. orria)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Esparru arautzaileaz beste, Europar Batasuneko eraikuntza merkatuan ere gero eta geihago dira energi kontsumo nulua, ia nulua edo energi oreka positiboa eskaintzen duten eraikuntza estandarrak, berezko zertifikazio irizpide eta eskalak dituztenak. Estandar hauek, zenbait kasutan ofizialak eta legez derrigorrezkoak diren bitartean, beste batzutan araudiak exigitzen duenaz haratago doaz eta jatorrizko herrialdetik kanpo ere aplikatzen dira. Zentzu honetan, estandar hauek berebiziko garrantzia dute eraikuntza sektorearen garapena bultzatzeko garaian paper aitzindaria betez. Are geihago, zenbait kasutan araudi berrien eskakizunak definitzeko garaian lehendik existitzen ziren estandarrak hartzen dira erreferentzia gisa, hauek duten inplantazio maila eta portaera egiaztatua baliatuz.

CONTEXTO

4.4.3.1. Zero energiako eraikinen estandarrak eta zigiluak

Passive house (Passivhaus) [23] Laurogeigarren hamarkadan garatu zen alemaniar jatorriko estandar hau gaur egun merkatuan guztiz inplantatuta dago, ez soilik Europa mailan baizik eta baita munduan zehar ere. Jatorriz Europa erdialdeko klima hotzean kokatutako eraikinerata bideratuta zegoen arren, dagoeneko munduko edozein klimara moldatzeko garapen prozesua aspaldi bideratu zuen, munduko zenbait muturreko klimatan izango lukeen portaera aztertuz (Jekaterinburg, Tokyo, Shanghai, Las Vegas eta Dubai-ko kasuak barne hartzen dituen azterlan sakonaren bitartez), eta baita Europako herrialde ezberdinetako ezaugarri bereizgarrietara egokitzeko neurriak hartuz (Mediterraneoko klimara egokitzeko azterlana kasu). Izenak adierazten duen bezala, bere funtsak espazioa giro baldintza optimoetan mantentzeko beharrezko den energia ia soilik UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

irabazi pasiboen bidez lortzean datza, hauek eguzkitik zein barne irabazietatik eratorritakoak izanik. Hau ahalbidetzeko ezinbestekoak dira isolamendu maila oso altua, itxitura oso iragazkaitzak, eraginkortasun handiko beroberreskuratzailedun aire berritze mekanikoa eta eguzki irabaziak optimizatzeko diseinu bioklimatiko estrategiak erabiltzea.

[4.23. irudia] Passivhaus eraikinetan aplikatzen diren oinarrizko printzipioak (http://passiv.de/en/, 2012 [24])

Estandar honen arabera gauzatutako eraikinak dagokien zigiluaz zertifikatzeko irizpideak zehazki definituta daude, eta hauen betetzea erdiesteko eraikitze teknika berezi eta zorrotzen ezagutza ezinbestekoa da, orokorrean beharrezko izanik zertifikazio honetan trebatutako teknikarien aholkularitza bai diseinu fasean baita eraikuntza prozesuan ere. Ondoren etxebizitzetarako irizpide bereizgarrienak laburbiltzen dira: 1. Barne giro eroso eta osasungarria berokuntza zein aire-girotze sistemen erabilerarik gabe erdietsi behar da,

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

honetarako urteko berokuntza eskaria 15 kWh/(m²a) baino baxuagoa izan beharko delarik.Kalkulua PHPP berezko kalifikazio programaren bitartez gauzatuko da. 2. Erosotasun termikoaren baldintza gela bizigarri guztietara eta urteko sasoi guztietara hedatzen da, ondorengo eskakizunak eratortzen direlarik:

ENERGÉTICO

· Leihoen eta bestelako eraikuntza elementu zeharargien transmitantzia balioak 0.8 W/(m²K) baino baxuagoak izango dira, eta eguzki transmitantzia totalaren balioak (g-balioak) %50 ingurukoak.

CONTEXTO

· Kanpo itxitura opakoen transmitantzia balioak 0.15 W/(m²K) baino baxuagoak izango dira.

· Mendebaldera zein ekialdera (±50°) orientatutako gainazal zeharrargien eta horizontalarekiko 75°-ko inklinazioa dutenen azalerek ezingo dute gainditu berauen atzean dauden espazioen azalera erabilgarria %15 baten baino geihago, bestela gutxienez %75eko eguzki-murrizpen faktoredun babeserako elementu mugikorrez ornituta egon beharko dira. · Aire berritzea gutxienezko %75-eko eraginkortasuneko bero-berreskurapena duen sistema mekanikoen bidez gauzatuko da, zeinak geletan gutxienez 17° C dituen airea era uniformean sakabanatuko duen, aireztapen tasa osasun irizpideetan oinarrituz. Sistema honen haizagailua emisio akustiko baxukoa izango da (< 25 dBA). · Etxeetan gela guztiek izan behar dute gutxienez leiho irekigarri bat, kanpo aireak etxea zeharkatzea ahalbidetzeko eran (udako doako hozterako)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

· Kontrolatu gabeko aire infiltrazioen bitartez gertatzen den aire berritzea etxearen bolumen guztia 0.6 aldiz orduko baino murritzagoa izan behar da 50 Paeko presiora egindako iragazkortasun testean neurtuta.

ENERGÉTICO

3. Etxebizitzako egokitzapen guztiek kontsumitzen duten energi primarioa guztira 120 kWh/(m²a) baino gutxiago izan behar da. Kalkulua PHPP berezko kalifikazio programaren bitartez gauzatuko da.

CONTEXTO

· Zubi termikoak kontu handiz planifikaturiko diseinuaren bitartez ekidituko dira, hau posible ez denean bere eragina murrizteko neurriak hartuz.

EnerPHit. Eraberritzeetarako Passivhaus zigilua [24] Passivhaus estandarra eraberritzeetara hedatzeko xedeaz sortzen da zertifikazio zigilu hau, orokorrean eraikin berrietara bideratutako printzipio eta neurri berberak aplikatuz %75 eta 90% bitarteko energi aurrezpenak erdiets daitezkeelarik. Zertifikazio irizpideak bi eratakoak izan daitezke, Espainiako prozeduraren era beretsuan: berokuntza eskari maximo baten oinarrituta (1.1 atala) edo eraikuntza elementu bakoitzerako eskakizun minimoetan oinarrituta (1.2 atala). Hala ere, bigarren atalean ezartzen diren eskakizun minimo orokorren betetzea bi prozeduretan da derrigorrezkoa. 1.1 Berokuntza eskari oinarritutako zertifikazioa

maximoan

Berokuntza eskaria: QH ≤ 25 kWh/(m²a) (PHPP tresna informatikoaren bidez kalkulatuta) 1.2 Eraikuntza

elementu

bakoitzerako

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

eskakizunetan oinarritutako (1.1-en alternatiba gisa)

zertifikazioa

ENERGÉTICO

· Kanpo itxitura opakoen transmitantzia balioak: kanpotik isolatzen denean ft • U ≤ 0.15 W/(m²K) eta barrutik isolatzerakoan ft • U ≤ 0.35 W/(m²K), ft tenperatura faktorea 1 izanik kanpoko airearekin kontaktuan dagoenean eta taulako murrizpen koefiziente bat lurperatuta dagoenean. Barrutik isolatzea kanpotik egitea guztiz ezinezkoa, legez debekatua edo ekonomikoki ez bideragarria den kasuetan soilik gomendatzen da.

CONTEXTO

Orokorrean eraikin berrietarako exigitzen diren eskakizun beretsuak eskatzen zaizkie eraberritzen diren eraikinei. Ondoren, onartzen diren salbuespenak eta bideragarritasuna bermatzeko aplikatutako egokitzeak laburbiltzen dira:

· Leihoak, bere osotasunean kontsideratuz, UW ≤ 0.85 W/(m²K). Beiraren g eta Ug balioak: g • 1.6 W/(m²K) ≥ Ug · Ateak: ft • UD ≤ 0.80 W/(m²K) · Zubi termikoen desegitea edo murrizketa ekonomikoki eta teknikoki bideragarria den einean gauzatuko da, eraberritzeetan sarri ezinezkoa dela onatuz. Hala ere, hezetasun arazoak ekiditzeko hartu beharreko neurriak derrigorrezkoak izango dira kasu guztietan · Momentuz Europa erdialdeko klima hotzeko eraikin eraberritzeak soilik ari dira prozedura honen bidez zertifikatzen. · Energia primarioaren eskaria: QP ≤ 120 kWh/m²a + ((QH - 15 kWh/(m²a)) • 1.2) · Aire iragazkortasuna: n50 ≤ 1.0 h-1 geihenezko balioa onartzen den arren helburuzko balioak n50 ≤ 0.6 h-1 izaten jarraitzen du Balio minimo hauen lorpena ezinezko den

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

kasuetan balio minimo absolutu batzuk baimentzen dira, baldin eta erosotasun eta osasungarritasun baldintzak mantentzen badira. · Kanpo itxitura opakoen transmitantzia balioa: ft • U ≤ 0.85 W/(m²K),ft tenperatura faktorea 1 izanik kanpoko airearekin kontaktuan dagoenean eta taulako murrizpen koefiziente bat lurperatuta dagoenean.

ENERGÉTICO

· Zoruaren barne gainazal tenperatura diseinuko baldintzetan gutxienez 17° izango da.

CONTEXTO

· Estalkia edo estalki-azpiko sapaia: U ≤ 0.35 W/(m²K)

· Leihoak eta ateak, UW/D ≤ 0.85 W/(m²K). Balio hau gainditzea posible da barneko aldean gainazaleko tenperatura baxuak emateko susmoa dagoenean beroketa gainazalekin orekatzen bada.

Active House [25] Active House-en ikuspegia eraikin pasibotik haratago doa, etorkizunerako anbizio handiko helburuak finkatuz, eta eraikinaren sorkuntza ikuspuntu bateratu batetik planteatuz. Eraikin berrietan zein eraberritzeetan aplika daiteke, bai etxebizitza erabilerarako zein bulego zein eraikin publikoetarako. Zertifikazioa lortzeko bete behar diren ezaugarriak hiru ardatzetan oinarritzen dira: • BARNE KLIMA. Okupatzaileentzako bizi baldintza osasuntsuagoak eta erosoagoak sortzen ditu • ENERGIA. Eraikinaren energia balantzearen emaitza positiboa lortzen du • INGURUNEA. positiboa du

Ingurunean

inpaktu

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

Ardatz hauetariko bakoitzean parametro ezberdinak 1etik 4ra bitarteko eskalan baloratzen dira, guztien arteko orekatik sortzen delarik soluziorik onena, printzipio ezberdinen artean lehentasunak ezartzetik abiatuz. Hurrengo radar-grafikak parametro hauen arteko erlazioa isladatzen du:

4.24 irudia. Active house estandarreko eraikinen ezaugarriak oinarritzen diren ardatzen radar grafika (http://www.activehouse.info/, 2012 [26])

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

2 ENERGIA

2.1 Energia eskakizuna

[4.25. taula] Energia eskakizuna activehouse.info/, 2012 [26])

ENERGÉTICO

Energia kontsumoari dagokionez, zertifikaziorako baldintza minimoak hurrengo tauletan erakusten dira, eskaria, hornidura eta energia primarioaren kontsumoa ezberdinduz:

CONTEXTO

Aurreko grafikan ikus daitekeen bezala, energia kontsumoari bezain besteko garrantzia ematen zaio bai erosotasunari, hau argiztapen naturalaren, barne giro termikoaren eta barne airearen kalitatearen arabera baloratuz, baita eraikuntza jasangarria bermatzen duten printzipioei, eraikinaren bizi zikloaren analisia eta ur kontsumoaren aurrezpena bezalako atalak kuantifikatuz.

(Ihttp://www.

2.2 Energia hornidura

[4.26. taula] Energia hornidura (http://www.activehouse. info/, 2012 [26])

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

2.3 Energia primarioaren kontsumoa

[4.27. taula] Energia primarioaren kontsumoa (http:// www.activehouse.info/, 2012 [26])

ENERGÉTICO

Berlinen gauzatutako ikerketa proiektu piloto baten eraikuntzaren ondoren, Alemaniako Garraio, Eraikuntza eta Hirigintza Garapen Ministerioak finantza-laguntza programa bat jarri zuen martxan energia soberakinak sortzen dituzten eraikinentzako, ‘Effizienzhaus Plus’ izenarekin. Urteko balantze osoan zehar eraikinak bere funtzionamendurako behar duena baino energia gehiago sortzen duten etxeen sustatzaileei dago bideratuta programa. Energia soberakina batez ere garraio elektrikoan erabiltzeko zuzenduko da. Zertifikazio zigilu bat baino geihago laguntza programa bat izan arren, mota honetako eraikinek izan beharreko ezaugarriak eta kalkulu metodoa era zehatzean definituta daudenez eraikuntza estandar berezi bat definitzen du azken finean. Metodoak, eraikinaren energia eskari guztiari erantzuna emateko, etxetresna elektrikoena eta kotxe elektriko baten karga barne, lekuan sistema berriztagarrien bitartez sortutako energia guztia hartzen du kontutan. Dagoeneko tipologia ezberdinetako hainbat adibide gauzatu eta monitorizatu dira, eraikin berriak zein eraberritzeak barne hartuz.

CONTEXTO

Efficiency House Plus (Alemania) [26]

BBC-effinergie® and RT 2012 (Frantzia) [27] Frantzian, klimaren babeserako nazio estrategiaren helburu nagusia (2005eko uztaileko legean definituta), negutegi efektuko gesen isuriak 4ko faktoren baten murriztea da. UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

‘Grenelle Environnement’ izenaz ezagutzen den eztabaida prozesuan eraikuntza sekotorerako energia eraginkortasuneko baldintza minimoak ezarri ziren energia primarioaren erabilera 50 kWh/m²a-ko batazbesteko balioan mugatzea erabakiz. Balio honek espazioaren egokitze termikoa, ur beroaren ekoizpena, argiztapena eta energia osagarriak (esaterako haizagailuak eta bonbak) barne hartzen ditu. Eskualde klimatekoaren eta altitudearen araberako sailkapen batetan oinarrituta, eskakizunak Frantziako hegoalderako 40 kWhpe/m²a-en eta iparralderako 65 kWhpe/m²a-en bitartean finkatzen dira. Balio honek Frantziako energia baxuko estandarra definitziko ere balio izan du, ‘BBC’ (Bâtiment Basse Consommation), BBC-effinergie® ziurtagiriaren bitartez zehaztua. Dagoeneko 2007 eta 2012-ko iraila bitarteko epean 20.451 eraikuntza proiektutako parte diren 92.550 egoitza unitate eta 97 ez-egoitzazko proiektu zertifikatu dira BBC-effinergie® zigiluarekin, erakunde publikoen partaidetzarekin estandar honetara zuzendutako plataforma ere sortuz. Lehenago aipatutako eztabaida prozesuaren ondorio gisa Frantziako araudi termikoaren gaurkotzean (RT 2012) energia baxuko estandar honen eskakizunak eraikin berri guztietara hedatuz. 2012 hasieran aurkeztutako Effinergie+ zigiluak are asmo handiagoko helburuak jarraitzen ditu. ‘Grenelle 1’ legeak 2020rako eraikin berrietan erabiltzen dena baino energia gehiago energia berriztagarrien bidez ekoiztera behartuko du, dagoeneko energia positiboko eraikinen (‘bâtiments à énergie positive – BEPOS’) 190 ikerketa kasu erregistratu direlarik hartarako sortutako datu-basean. Legez eskatzen diren baldintzen artean azpimarratzekoa da aire iragazkortasunari ematen zaion garrantzia, aire berritzea etxebizitza bakanetan 0.6 m3/hm²-tan mugatuz eta egoitza kolektiboetan 1 m3/hm²-tan, 4 Paetan neurtua.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Zigilu hau eraberritutako egoitza eraikinei ere aplika dakieke, kasu honetan gunearen eta altitudearen arabera aldakorra den batazbesteko 80 kWhpe/m²a-ko balio minimoa ezarriz, beste hainbat baldintzarekin batera.

ENERGÉTICO

MINERGIE® eraikuntza jasangarriko eta energia baxuko kalitatezko label bat da, Konfederazio suitzarrak, Suizako Kantoiek eta sektoreko industriak babestuta dagoena. Erabiltzaileentzako erosotasun baldintza onenen erdiestean oinarritzen da, eta eraikin berri zein eraberrituetan aplika daiteke. Aurretik aurkeztutako beste label guztietan bezala, isolamendu maila altuko azal batean eta aire berritze jarrai eta kontrolatuan oinarritzen da, eta energia primarioaren azken kontsumoa da ziurtagiria ematen duen balio nagusia, energia mota ezberdinetako nazio mailako faktore ezberdinekin neurtua.

CONTEXTO

MINERGIE® (Suitza) [28]

Ziurtagiri hau 1998an sortu zen eraikuntza estandar eredugarri gisa, araudiak eskatzen zituenak baino erosotasun baldintza hobeak proposatuz. Bere hedapen azkarrak araudiko eskakizunen gaurkotzera eraman zuen urte gutxi batzuen buruan, %50-eko energia erabilera murrizpenak eraginez eraikin berrietarako eskakizunetan. Gaur egun kasu batzuetan MINERGIE® estandarra legez derrigorrezkoa da eraikin publikoetarako, eta dagoeneko MINERGIE®P eta MINERGIE®A exigentzia handiagoko energia estandarrak garatu dira. Lehenak eraikin pasiboaren baldintzak biltzen ditu, eta bigarrenak berokuntzarako zero energia netoko eraikinak definitzen ditu, hau da, berokuntzarako energiaren osotasuna energia berriztagarrien bitartez sortu beharra. Energia kontsumo minimoa ez ezik eraikinak material ekologikoak ere barneratzen dituenean, ecobau® estandarrarekin konbinatuz, MINERGIEECO®, MINERGIE-P-ECO® eta MINERGIEA-ECO® zigiluak lor daitezke.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Portaera pasibo egoki baten oinarritutako eraikin eraginkorra helburu duen edozein estrategia bero galeren eta irabazien arteko orekan oinarritzen dela kontutan hartuz, energia transferentzia hauek gauzatzen diren bide guztiak ezagutu eta kontrolatzea ezinbestekoa da. Zentzu honetan, azpimarratu beharra dago inguratzaile termikoko elementuek zenbat eta transmitantzia balore baxuagoak izan, aire sarrera-irteerak (infiltrazioak eta aire-berritzea) eta itxituretan gutxiago isolatuta dauden guneek (zubi termikoak) bero galeren portzentai gero eta altuagoak suposatzen dituztela, galera hauen %50 baino gehiagoren jatorria izatera irits daitezkeelarik.

ENERGÉTICO

4.4.4 Infiltrazioen eta zubi termikoen garrantzia eskakizun termikoen gogortzean

CONTEXTO

Aireztapen sistema eta kostu gehigarrien mugapena bezalako eskakizun orokorrez aparte, energia eraginkortasun maila zehatz bat definitzen da, berokuntza, ur bero, aireztapen eta aire egokitzerako energia eskaria etxebizitza erabilerarako 38 kWh/ m²a-tan finkatuz (60 kWh/m²a eraberritutako etxebizitzetarako), gainontzeko erabileretarako balio malguagoak proposatuz.

Gaur egun EKT-ak exigitzen dituen aireberritze tasak kontutan hartuz infiltrazioen kontrola arbuiagarria edo eta zentzugabea litekeela argudia daiteke, baina argi dago ia zero energia netoko eraikinak legez derrigor bihurtuko badira -2020an horrela izan beharko dela gogoratu beharra dagoEspainiar Estatuko araudiak aldaketa sakona jasan beharko duela zentzu honetan, eta honi loturik eraikuntza sektorearen eta erabilitzaileen portaeraren erabateko birmoldaketa ezinbestekoa izango dela. Izan ere, eraikina oso aire-iragazkaitza izatea etengabeko aireberritze egoki bat bermatzeari loturik egon UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

behar da osasungarritasun arazoak ager ez daitezen.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Bi atal hauek duten garrantzia azpimarratzearekin batera, berauen kontrola arautzeak duen konplexutasuna nabarmendu beharra dago, hartu beharko liratekeen neurrien betetzeak izan litzakeen zailtasunak asko baitira. Beraz, bai eraikuntza sektorearen bai erabiltzaileen arlo honi buruzko ezagutza maila gaurkotzen doan einean, araudiak ere gaurkotze prozesu mailakatua jasan beharko du ezarritako helburuak bete nahi izanez gero, beti ere azken hauek aintzindari eta eredugarri izateko betebeharra bistatik galdu gabe.

CONTEXTO

Zubi termikoen kasuan ere, diseinu ezegoki batek osasunarentzako eta eraikuntza elementuentzako kaltegarriak izan daitezkeen azaleko hezetasunen agerpena eragin dezake, itxituraren bidezko bero galera gehitzeaz gain, isolamendu maila on baten eraginkortasuna gutxituz.

4.5 ERAIKINEN ERAGINKORTASUN ENERGETIKOA BULTZATZEKO ESTRATEGIAK ETA PLANAK

ENERGÉTICO

Aurretik aztertutako araudi, zuzentarau eta zuzenbideak Europa mailako energia estrategiek osatzen duten marko orokorretik eratortzen dira, estrategia hauek Estatu Kide eta eskualde mailan ere islada dutelarik. Ondoren aipatutako hiru lurralde mailetan gaur egun indarrean dauden estrategiak, ekintza planak eta hauetatik eratorritako programak biltzen dira, beti ere eraikuntza sektoreari dagozkienetara mugatuz.

CONTEXTO

4.5.1 Europa mailako estrategiak

ENERGY 2020. Energia leihakor, jasangarri eta segururako estrategia [29] 2010eko azaroan Europar Batzordeak “Energy 2020” komunikazioa aurkeztu zuen, 2007an plazaratutako 20-20-20 helburuen betetzea ahalbidetzeko beharrezko ziren neurriak proposatuz. Izan ere, komunikazioan adierazten zenaren arabera, energia berriztagarrien erabileraren areagotzean helburuen lorpenerako bide ona mantentzen zen bitartean, energia kontsumoaren eta eratorritako CO2 isurien murrizketan ordurarteko erritmoa jarraituz gero 2020rako aurrikusitako helburuen erdia baino ez litzateke erdietsiko. Murrizpen handienak lortzeko potentzial gehien duten sektoreak garraioa eta eraikinen eraberritzea direla azpimarratzen da, eta Estatu Kide bakoitzarentzako 2020rako bete beharreko CO2 emisio murrizketa zehatz bat ezartzen da, Espainiako kasuan 2005eko balioekiko %10 [30] baten mugatuz. Eraikuntza sektoreari dagokionez, lehentasuna eraberritze erritmoa azkartzeari, finantziazio

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

bideak zabaltzeari eta eraikinen zertifikazioari ematen zaie, sektore publikoak izan beharreko paper eredugarriari dei eginez.

· Sektore publikoaren izaera eredugarria sustatzeko, Estatu Kideei urtero jabego publikoko eraikinen azaleraren %3 berriztera derrigortzen zaie, eraberritze hauek estatuko eraikin parkeko %10 eraginkorrenen artean kokatzeko bestekoak izan beharko direlarik.

ENERGÉTICO

2011ko martxoan Europar Batzordeak argitaratutako Energia Eraginkortasun Planak Energy 2020 komunikazioan marraztutako bidean ekintza eta eskakizun konkretuak zehaztea du helburu. Eraikuntzaren sektoreari dagokionez, eraberritze erritmoa azkartzeko beharra azaleratzen da, horretarako, beste neurri batzuen artean, ondorengoak proposatuz:

CONTEXTO

Eraginkortasun Energetikoaren gaineko Ekintza Plana 2011 [31]

· Energia zerbitzuen enpresen bitartez eraginkortasun kontratuak sustatzea, eraberritze energetikoek suposatzen duten inbertsioari aurre egiteko potentzial handiko tresna gisa. · Alokairuan dauden eraikinen eraberritzea ostopatzen duten oztopo juridikoei soluzioak bilatzea. · Sektore pribatuan eraikinen energia kontsumoa %50-75eraino murriztea ahalbidetzen duten teknika eta estandarren hedapena sustatzea, araudietan ageri diren oztopoak ezabatuz. · Sektoreko eragile ezberdinen formakuntza beharrizan berrietara moldatzea ahalbidetzeko gaurkotzea.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Europar Batzordeak 2009an adostutakoaren arabera, Europak 2050 urterako CO2 isuriak %80-95 bitartean murriztea du helburu. 2011ko abenduan aurkeztutako 2050erako Europar Ibilbide Horria deskarbonizazio prozesu honetarako marko orokor gisa planteatzen da, agertzen diren erronkak eta dagoeneko hartu beharreko erabakiak mahaigaineratuz. Energia 2020 estrategian ordurarteko neurriekin jarraituz gero 2020ko helburuen erdia baino erdietsiko ez zela jakinarazten zen bezala, kasu honetan ere 2020rako finkatutako helburuen bidea jarraituz gero 2050ean %8095 murrizpen horren erdira soilik irits litekeela aurrikusten da. Hori horrela izanik, 2020tik aurrerako estrategia marrazteko xedea du epe luzeko ibilbide orri honek, neurri zehatzak baino helburuak lortzeko bide ezberdinak eta egoera hipotesiak aurkeztuz.

CONTEXTO

Europar Ibilbide orria 2050 [32]

Hipotesi hauen artean, eraikinen energia eraginkortasunaren atalean energia eskakizunaren %41eko murrizpenaren beharra aurrikusten du 2050 urterako 20052006 urteetan eman ziren balio gorenekin konparatuz.

Alkateen Ituna [36] Alkateen Ituna Europako zenbait udalek Europar Batasuneko energia-politikaren helburuak baino harantzago joateko bere egin duten borondatezko konpromiso bat da, batez ere C02 emisioak murrizteari begira, energiaeraginkortasun handiagoa sustatuz eta energia berriztagarrien ekoizpen eta erabilera handiagoa eginez. Helburu horiek erdiesteko, udalek Energia Iraunkorreko Ekintza Plan bat diseinatu dute, eta bertan, udalerri osoan 2020. urte arte energia-aurrezpenaren alorrean egin beharreko jarduerak finkatu dituzte.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

Energia aurrezteko eta energia berriztagarriak sustatzeko ekintza horiek udalerrian energia kontsumitzen duten sektore guztietan gauzatuko dira, hau da, udal bulegoetan, etxebizitzetan, garraioan, dendetan...

Energia Aurrezpen eta Eraginkortasunerako Ekintza Plana (PAE4) 2011-2020 [33]

ENERGÉTICO

4.5.2 Espainiar Estatu mailako estrategiak

CONTEXTO

Gaur egun, Europa osoan 4.000 udal inguruk bat egin dute ekimen garrantzitsu honekin, eta era horretan, 160 milioi biztanle baino gehiagori eragingo diote. Euskadin, ituna sinatu duten udalak, orain arte, 14 dira, eta Euskadiko herritarren % 46 ordezkatzen dute.

Europako mailako hitzarmenei erantzuna emanez 2003an 2004-2012 Espainiako Energia Aurrezpen eta Eraginkortasunerako Estrategia (E4) aurkeztu zenetik, estatu mailan epe laburragoko Energia Aurrezpen eta Eraginkortasunerako Ekintza Plan ezberdinak aurkeztu eta garatu dira finkatutako helburuen lorpena bideratzeko xedearekin eta helburu hauen eta Europako zuzentarauen gaurkotzeak bilduz. 2005ean aurkeztutako PAE4 2005-2007rekin hasi, 2007ko PAE4+ 2008-2012rekin jarraitu eta gaur egun indarrean dagoen 2011-2020 Ekintza Planera heldu arte, energia aurrezpen helburuak gaurkotuz joan dira. PAE+ planak jomugatzat 2006/32 CE Zuzentarauak estatu kideei 2016rako exigitutako %9ko energia aurrezpena zeukan bitartean, azken honetan 2020rako Europar Batzordeak finkatutako 20-20-20 estrategiako konpromesuak jasotzen dira. Eraikuntzaren sektoreari dagokionez, inbertsioak bideratzeko lehentasuneko neurriak existitzen diren eraikinen isolamendu termikoaren, egokitzapen termikoen eta argiztapenaren eraginkortasuna hobetzera zuzentzen dira. Zentzu honetan, urteko 8.2 UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Bereziki A eta B kalifikazioko eraikin berriak zein eraberrituak bultzatu nahi dira plan honekin, honetarako laguntza ekonomikoak ondorengo eran laburbilduz: B kalifikazioa A kalifikazioa · Sendibakarreko etxebizitzak 30 €/m² 50 €/m² · Etxebizitza blokeak 20 €/m² 35 €/m² · Egoitzarako ez diren eraikinak 15 €/m² 30 €/m² Eraikinaren kalifikazioa hobetzeko lanen %75

CONTEXTO

milioi m² etxebizitza eta eraberritze energia kalifikazio altuarekin eraikitzeko xedea agertzen da, kontsumo oso baxuko eraikinen merkatuari bultzada emateko asmoz. Etxetresnei dagokienez, hauen Renove plana ere barne hartzen du, urteko 500.000 etxetresna ordezkatzeko helburuarekin (90 milloi etxetresnako stock batetik).

Hala ere, plan hau aplikatuz eraikuntza sektorean lortu nahi diren aurrezpenen gehiengoa sektore tertziarioan zedarrituko dela aurrikusten da, etxebizitzetan berokuntzan lor daitezkeen aurrezpenak aire girotuko sistemen hedapenarekin orekatuko direla uste baita. Egoitzarako eraikuntzak eta erabilera tertziariokoak osotasunean kontutan hartuz, aurrezpenen %71 inguratzaile eta egokitzapen termikoen hobekuntzatik eratorriko direla aurrikusten da, eta beste %29a argiztapenaren eraginkortasunaren hobetzetik, azken honen zatirik haundiena berriz ere sektore tertziariora mugatuz.

4.5.3 Euskal Autonomi Erkidego mailako estrategiak eta planak Garapen Jasangarriko Estrategia Euskadi 2020. EcoEuskadi 2020 [34] Europako Energy 2020 estrategian oinarrituta, EcoEuskadi 2020 garapen iraunkorraren eredu berrietara jo ahal izateko eskualde mailako zeharkako tresna bat da, Euskal Autonomi Erkidegoko hiru lurralde historikoen garapen jasangarrirako estrategiekin bat egiten duena.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Eraikuntza sektoreari dagokionez ez du zuzenbide zehatzik ematen, Europako 20-2020 helburuetatik eratorriko direlarik beharrezko neurrien irismenaren definizioa. Honen arira, hurrengo taulan Europako konpromesu horien Espainia mailako eta Euskadi mailako adierazleak azaltzen dira.

CONTEXTO

Aurkezten diren jarduera hildoak gizartearen arlo guztiak barne hartzen dituzten bederatzi helburu estrategikotan sailkatzen dira: ekonomia, enplegua, gizarte babesa, natur baliabideak, klima aldaketa, mugikortasuna, hezkuntza eta balio sistema, administrazioa eta milurteko helburuak.

[4.33. taula] Energia eta klima aldaketaren esparruko adierazle nagusiak, gaur egungo egoeran eta 2020rako helburuetan (EcoEuskadi 2020, 2011 [34], 68. orria. Ikerlan honen egileek moldatuta)

Euskadiko Energia 3E2020 [35]

Estrategia

2020.

Euskadiko Energia Estrategia (3E2020) Eusko Jaurlaritzaren Gobernu Kontseiluak onartu zuen 2011ko abenduan, Europa eta Espainia mailan 2011-2020 eperako hitzartutako energia estrategietan eta EcoEuskadi 2020 estrategian finkatzen diren helburuekin bat eginik. Helburu hauek energiaren hiru alor nagusitan sailkatzen dira: alor kontsumitzailea, energia eskariaren murrizpenaren ardura duena; energia merkatua eta horniketa eremua, energia eskaintza hobetzearen arduraduna; eta azkenik, garapen teknologikoa eta industriala, energiari lotutako puntako teknologia garatzera bideratu behar dena.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

Eraikuntza sektorean hartu beharreko neurriak alor kontsumitzailean kokatzen dira, beste bietan burutzen diren aurrerapenek eragin zuzena duten arren. Hurrengo taulak sektore honetarako proposatzen den ekintza ildoa erakusten du:

[4.34. taula] Eraikinetan eta etxean energia kontsumoa murrizteko eta berriztagarrien erabilera areagotzeko jardun ildoa (Euskadiko Energia Estrategia 2020, 2011 [35], 86. orria)

C.3.1 Ekimenean sakonduz, ekintzak proposatzen dira:

ondorengo

C.3.1.1.- Eraikinetan energia-arloko auditoriak eta diagnostikoak egiteko laguntzak C.3.1.2.- Eraikinetan inguratzaile termikoa birgaitzeko programak C.3.1.3.- Eraginkortasun handiko kontsumitzaileak berritzeko programa

ekipo

C.3.1.4.- Eraginkortasun handiko kogenerazio txikien inguruko azterlanak eta inbertsioak sustatzeko programak C.3.1.5.-

Erabilera

termikoko

instalazio

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

berriztagarriak ezartzeko laguntzak (eguzkienergia, biomasa, geotermia) C.3.1.6.- Etxebizitzetan eta eraikinetan kontagailu adimendunak ezartzeko plana C.3.1.7.- Dauden eraikinen eta etxebizitzaparkeen energia-ziurtagiria bultzatzea

Ekintza hauekin 2020. urtean egoitza-sektorean energia-kontsumoaren %8,7ko murrizketa bat lortzea espero da joerazko eszenatokiarekin konparatuz. Era berean, Europar Batzordearen gomendioei jarraiki, sektore publikoaren paper eredugarria sustatzeko ekintzak planteatzen dira, hala nola, energia-kontsumo “ia ezdeusa” duten eraikinen sustapena euskal administrazio publikoan eta oso energia-kontsumo txikiko etxebizitza publikoen sustapena

ENERGÉTICO

Zerbitzu-sektoreko ETEetan garbietan inbertitzeko zerga-

CONTEXTO

C.3.1.8.teknologia pizgarriak

Etxebizitzaren aldeko Itun Soziala [37] Etxebizitza, Herri Lan eta Garraioko sailburuak 2009ko azaroan aurkeztua, 2010eko ekainean 75 agente publiko, pribatu eta sozialek berretsitako Etxebizitzaren aldeko Itun Sozialak etxebizitzaren alorreko baliabideei buruzko kudeaketa eraginkorragoa bilatzen du, egungo egoera ekonomiko eta sozialaren ondorioz familia askok etxebizitza duina eta haien premietara egokitua edukitzeko duten zailtasunaren arazoa konpontzeko xedearekin. 2025. urterako burutzea proposatzen diren ekintza ildoak lau erronka nagusiri erantzuten diete: 1. Bizitegi-merkatuan eskuratzeko aukerak handitzea

lurzorua

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

2. Etxebizitza babestuaren parkea handitzea, alokairuko etxebizitzen proportzioa areagotuz 3. Eraikinen birgaikuntza areagotzea eta hiri-espazioak berritzeko eta eraberritzeko programa estrategikoak definitzea

ENERGÉTICO

Etxebizitzen eraberritzeari dagokionez, proposatzen diren ekintza ildoen artean 15 urtetan 250.000 etxebizitza birgaitzeako helburua ezartzen da, honetarako eraikinen gaur egungo egoeraren inbentarioa, laguntza programen hedapena eta eraikinen ikuskapen teknikoa bezalako tresnak baliatuz, beti ere eraberritze globalari lehentasuna emanez. Birgaitze programetan hiri handiak ez ezik 3.000 biztanletik beherakoak ere barne hartzea proposatzen da.

CONTEXTO

4. Erakunde-arloko erantzukidetasuna hobetzea eta lankidetza publiko/pribatua sustatzea.

EAEko Plan Estrategikoa Eraikinak Birgaitzeko eta Hiria Birsortzeko 20102013 [38] Euskal Autonomi Erkidegoko hirigune garrantzitsuenak jasaten ari ziren narriadura egoerari aurre egiteko hasi zen Euskadiko birgaitze politika Eusko Jaurlaritzak promulgatutako 278/1983 Dekretuaren bidez. Hasierako helburuak “hirigune historiko” degradatuetara bideratzen ziren arren, hurrengo urteetan hirietako beste gune batzuetara hedatu ziren birgaitze politikak. Etxebizitzaren 2006-2009 Plan Zuzentzailearen balorazioa egin ostean, 2010-2013 epealdirako plan estrategikoaren lehentasunak ezartzen dira, eta laguntzak bideratzeko irizpideak berrikusi, helburu hauetara zuzenduta: · Auzoetan modu integratuan esku hartzea, ahulezia-mailaren arabera eta “Hirigune

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

historikoen” eta “Alde degradatuen” mugak eta definizioak gaindituz. · Elementu komunetan esku hartzeari lehentasuna ematea, sistema teknikoetan esku-hartzea barne.

ENERGÉTICO

· Efizientzia energetikoa: ondare eraikiaren efizientzia energetikoak aukera bat eskaintzen du birgaitzeari bultzada handia emateko eta interes politiko eta sozialeko lehen-mailan jartzeko, birgaitzebeharrik “klasikoenak” edo lehenengo sortutakoak ahaztu gabe.

CONTEXTO

· Elementu komunen gaineko esku-hartzea eta irisgarritasunbaldintzen hobekuntza batera gauzatzea, jarduerei lehentasuna emanez, komuneroen akordio handienari eta eremuaren ahulezia handienari jarraiki.

· Kalitatearen aitorpenak eta profilak ezartzea, birgaitzeko eskuhartzeari dagokionez, eska daitezkeen gutxieneko baldintzen hobekuntza sustatuz. Birgaitu beharreko etxebizitza kopurua 70.500etan aurreikusten da, banakako jardueretako etxebizitzako batazbesteko 875 €-ko eta eraikinen birgaitze integraletako jardueretako etxebizitzako 15.000 €-ko diru laguntzak ezarriz.

REVIVE Programa [39] Aurrean azaldutako estrategiatik eratorritako programen artean Eusko Jaurlaritzak 2012ko uztailean Revive plana abiaratu zuen eraikinetako irisgarritasuna, bizigarritasuna eta energia efizientziaren baldintzak hobetzera bideratutako jarduketak finantzatzeko helburuarekin, 9,3 milioi euroko aurrekontuarekin. Diruz laguntzekoak diren programako jarduketak eraikinetan edo eraikin osoetan

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

esku hartzera bideraturik daude, haien erabilera nagusia etxebizitzarena bada eta 1980az aurretik eraikia bada. Jarduketa horiek honako hauek dira: · Inguratzaile termikoko eta/edo ekoizpen termikoko instalazioetako jarduketak, gutxienez, C energia-ziurtapen bat lortzeko asmoz. · Instalazioa edo aireztabideak hobetzea.

· Bizigarritasun-baldintzak egokitzea lortzera bideratutako jarduketak eraikitako perimetroa zabaltzearen bitartez.

ENERGÉTICO

inguruneen CONTEXTO

· Eraikinen eta haien irisgarritasuna hobetzea

· Hartutako neurrien funtzionamendua eta eraginkortasuna egiaztatzeko erabilitako sistemen monitorizatzea. Aurretik aipatu bezala, birgaitze integral baten barnean kokatzen den etxebizitza bakoitzeko 15.000 €-ko laguntzak ezartzen dira.

Euskal Herriko Eraikuntza Jasangarriaren Ibilbide Orria. Bultzatu 2025 [22] Bultzatu 2025 Ibilbide Orria EcoEuskadi 2020 estrategian txertatzen da, eta epe erdi luzerako helburuak finkatzen ditu ekonomia, gizarte eta ingurumen ikuspuntutik jasangarriagoa den eredu bat garatzeko, 2025. urterako Euskadiko eraikuntza jasangarria Europako erreferente izateko ikuspegiarekin. EAEko eraikuntza parkearen egoeraren eta esku-hartzeko beharren azterketa sakona burutzen da, orainarteko laguntza programen eraginkortasuna eta irismena baloratu, eta eraikuntzaren inguruko errealitate sozioekonomikoa hainbat adierazleren bitartez neurtu, eraikuntza jasangarriak EAEan duen UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

·1-. Arautegi arau-emaile aurreratu baten diseinua, garapena eta inplementazioa kontroleta jarraipen-mekanismoekin. Ildo honetan, araudi berria europar eta espainiar araudietako eskakizunak bete eta gainditzerantz zuzendu beharko litzatekeela azpimarratzen da, abiapuntu gisa erreferentzia europarreko ziurtapen baten estandarrak hartzea eta Euskadira egokitzea proposatuz. ·2-. Etxebizitzen jabeak erabiltzaileak sentiberatzea

eta

ENERGÉTICO

Egungo egoeraz gain, balizko beste hiru eszenatoki aztertzen dira (joerazko eszenatokia, Europar zuzentarauak betetzeko eszenatokia eta EAEko planak betetzeko eszenatokia), hauek arlo sozialean, ekonomikoan eta ingurumenean izango luketen inpaktua aurreikusiz. Azterlan honen ondorioetatik helburu estrategikoak marrazten dira, eta hauek praktikan jartzeko hasiera baten bost jarduketa-ardatz planteatzen dira, gerora gehiago ager daitezkeela baztertu gabe:

CONTEXTO

barneratze maila zehazki ezagutu nahian, honi bultzada emateko asmoz.

azken

·3-. Euskarri-sistema eta sustatze, aholkatze eta finantzatze tresnen sistema sendotu eta hedatzea hobetze-jarduketak egikaritzeko ·4-. Produktu eta zerbitzu berritzaile, jasangarri eta laguntza hobekoen merkatuan sartzea garatu eta azeleratzea ·5-. Sektoreko profesionalen gaitasunak orientatu eta garatzea berrikuntza eta jasangarritasunerantz Jarduketa-ardatz hauetatik aterako diren ekimenak inplementatzeko denporazko lehentasunak ezberdintzen dira. Horrela, lehen urteetan lehentasunezkotzat jotzen da arautegia egokitzea eta eredu eta tresna berriak garatzea, zeinek ahalbidetuko baitute behar UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

adina finantza-baliabide. Ondoren etorriko da sentiberatze eta aholkatze ahalegina, bigarren fasean bilatzen den esku hartzearen maila lortzeko beharrezko erantzun-mailak lortzeko beharko dena. Azkenik, eskaintzaren eta prestakuntzaren garatzeak izaera jarraituagoa izango du epealdi guztian zehar. Ardatz ezberdinen intentsitatea ibilbide orrian zehar adierazten duten lerroak ondorengo grafikan azaltzen dira:

[4.35. irudia] Bultzatu 2025en hedatze-egutegia (BULTZATU 2025, 2012 [23] 216. orria)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Aurrez aipatutako Europa mailako estrategietan oinarritzen diren Europako herrialdeetan garatutako hainbat ekimenen artean landa inguruneetako eraikinetan esku-hartzeak barne hartzen dituzten proiektuak bilatu dira dagoeneko gauzatuta dauden adibideak ezagutzeko asmoz. Bereziki bi proiektu nabarmendu dira ikerlan honen helburuetarako lagungarri izan daitezkeelako ustean, landaeraikinen eraberritzeak barne hartzen dituztelako, batez ere inguratzaile termikoaren hobekuntzan oinarrituz, eta arkitektura ondarearen kontserbazioa eta berreskurapena aintzat hartuz.

CONTEXTO

4.5.4 Europako Estatu Kideetako erreferentziazko zenbait adibide

CONCERTO [40] CONCERTO “European Research Framework Programme” (FP6 eta FP7) barnean sortutako Europear Batzordeko ekimen bat da, eraikuntzaren sektorearen optimizazioa komunitate osoetan aplikatzeko helburua duena, eraikin bakanen optimizazioa baino eraginkorragoa eta merkeagoa delako ustean oinarrituta. 2002an abian jarritako Europar Batasuneko “DG Energy” ekimenak dagoeneko 58 komunitate finantzatu ditu 23 herrialdetan garatutako 22 proiektutan.

SERVE. Sustainable Energy for the Rural Village Environment [41] CONCERTO programan barneratuta, Irlandako North Tipperari County landa eskualdean eraberritze energetikoak eta eraikin berri jasangarriak sustatzeko proiektua da SERVE (Sustainable Energy for the Rural Village Environment).

Irismena Ondorengo laburpen fitxetan lehenik proiektuaren lorpenak laburbiltzen dira, lortutako hobekuntzak energia eraginkortasun

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

ziurtagirien (BER) bitartez azalduta, eta ondoren hiru kasu eredugarritan hartutako neurriak eta lortutako energia eskari murrizketak nabarmenduz.

[4.36. irudia]Serve proiektuaren inpaktuak (http://www. buildup.eu/sites/default/files/SERVE_brochure_DEF_ update_web.pdf, [42] 4. orria)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO [4.37 irudia] SERVE proiektuko 3 ikerketa kasu (http:// www.buildup.eu/sites/default/files/SERVE_brochure_ DEF_update_web.pdf, 5. orria) UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ALPHOUSE. Alpine building culture and ecology [42] Alpeetako zenbait ondare kulturaleko eraikinen erregistro, analisi eta dokumentazioa bere mantentzea eta berreskurapena ahalbidetzeko, hauen eraberritze energetikorako irizpideak zehaztuz.

CONTEXTO

· Alpeetako Espazioko ondare kulturalaren kontserbazioa eta garapena, zeina herriarkitekturan, tradiziozko egonleku-egituretan, eskualdeko materialetan eta artisau tekniketan isladatzen den. · Eraikinen eta egonlekuen energi eraginkortasunaren eta bizi-ziklo osoan zeharko kostuen optimizazioa, momentuko teknologia berrienen eta ekologia eta lekuko baldintzen ezagutza zehatzaren aplikazioaren bidez lortua. Bi helburu hauen bateratzeak erronka handia suposatzen du: eraikin motaren, erabileraren eta kokapenaren araberako ebazpen bereiztuak aurkitu beharra dago. Honela estandarizatutako Figure/ Bild/ Figura/ Image 10, Page 145/ Seite 151/ Pagina 157/ 163 teknologia Page modernoak alpeetako eraikinen EIV nortasun ezaugarri bereizgarriak suntsitu gabe barneratzea ahalbidetzen da.”

Figure/ Bild/ Figura/ Image 13, Page 146/ Seite 152/ Pagina 158/ Page 164 EIV

Figure/ Bild/ Figura/ Image 14, Page 146/ Seite 152/ Pagina 158/ Page 164

Figure/ Bild/ Figura/ Image 11, Page 145/ Seite 151/ Pagina 158/ Page 163

EIV

Figure/ Bild/ Figura/ Image 10, Page 145/ Seite 151/ Pagina 157/

[4.38. irudia] Page 163 Proiekturaren hedapena eta irismena EIV Andelsbuch-en, Vorarlberg eskualdean (AlpHouse, final publication [43] 160. orria)

Figure/ Bild/ Figura/ Image 13, Page 146/ Seite 152/ Pagina 158/ Page 164 EIV

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012 Figure/ Bild/ Figura/ Image 12, Page 146/ Seite 152/ Pagina 158/ Page 164 EIV

ENERGÉTICO

“AlpHouse kalitate irizpidearen arabera gauzatutako eraberritzeak bi helburu nagusitara bideratzen dira:

Figure/ Bild/ Figura/ Image 15, Page 146/ Seite 152/ Pagina 158/ Page 164 EIV

for

SERVE eta antzeko programetako irakasietatik habiatuta, 2012an Intelligent Energy Europe (IEE) programaren eskutik Europar Batasunak SUSTAINCO programa habiarazten du landa ingurunean ia zero energiako eraikinak (Nearly Zero Energy Buildings, NZEB) sustatzeko xedearekin. Zazpi Estatu Kidetako 9 bazkiderekin batera 40 azterlanerako kasu aukeratuko dira, hauetarik 8 NZEB proiektu eraikiko direlarik, mota honetako eraikinei buruzko ezagutza sustatuz eta finantziamenduan eta teknikan oinarritutako tresnak garatuz. Horrez gain, jadanik hasita dauden beste 50 proiekturen gidaritzaz arduratuko da.

ENERGÉTICO

Energy

CONTEXTO

SUSTAINCO. Sustainable Rural Comunities

[4.39 irudia] SUSTAINCO programako bazkideak (BUILD UP, www.buildup.eu [43])

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

4.6 TESTUINGURUAREN AZTERKETAREN ONDORIOAK

Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2002/91/CE Europar Zuzentarauak Europar Batasuneko estatu kideei eraikuntza sektoari dagozkion CO2 emisioen murrizketak eragiteko zuzenbideak ezartzen zituen Kiotoko protokoloaren helburuak betetze bidean jartzeko. Eraikinen inguratzaile termikoari dagokionez estatu kideek garatu beharreko zenbait ekintza konkretu zehazten zituen: _ Eraikinak termikoki egokitzeko beharrezkoa den energia eskaria murrizteko inguratzaile termikoko eraikuntza elementuentzako balio minimoak ezartzea eta balio hauen betetze egiaztapena bermatzeko tresnak sortzea. Balio hauek oin berriko eraikinetan zein baldintza jakin batzuk betetzen dituzten eraberritzeetan izango zuten aplikazio eremua. Era berean, balio hauek bost urtean behin gaurkotzeko agindua zehazten zen 2020ko helburuak betetzeko bidera moldatzeko.

ENERGÉTICO

energia

CONTEXTO

4.6.1 Eraikuntzari dagokion markoaren laburpena

_ Eraikinen portaera energetikoa neurtzeko eta kalifikazio energetikoa lortzeko tresnak eskaintzea, bai oin berriko eraikinei zein existitzen direnei exigitu beharrekoak izango liratekeelarik. Zuzentarau honen inplementazioa maila eta plazu ezberdinetan gauzatu da estatu kide ezberdinetan. Espainiaren kasuan, egokitze termikoko eskariari dagokion atala 2006an onartutako EKTaren bidez garatzen zen, baina dagoeneko gaurkotuta egon beharko liratekeen balioek oraindik bere horretan jarraitzen dute. Kalifikazioari dagokionez, 2007an onartutako eraikuntza berrien eraginkortasun energetikoko zertifikaziorako oinarrizko prozedura onartzen duen 47/2007 Errege Dekretuaren bitartez, UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Horrela, Espainiako araudia helburu gaurkotu hauetara moldatzeko egin beharreko esfortsua epe laburrean gehitu beharko litzateke 2020ko helburuetako bideari eustea lortu nahi bada.

CONTEXTO

oin berriko eraikinen kalifikazio energetikoa arautzen zen, baina existitzen diren eraikinei dagokiena oraindik ere onartze prozesuan aurkitzen da. Atzerapen honek, zeinak Espainiar estatuari Europatik zuzendutako izuna suposatu dion, beste herrialdeekiko inplementazio eta gaurkotze mailan atzerapen handia eramatea eragiten du, gaurkotze honetan eman beharreko pausuak handiago eta premiazkoago bilakatuz. Araudiaren gaurkotze honi buruzko zuzenbideak 2010eko Eraikinen Eraginkortasun Energetikoari buruzko 2010/31/UE Europar Zuzentarauak ematen ditu, eraikin berriek energia kontsumo ia nuloa lortzeko oinarriak ezarriz.

4.6.2 Gaurko egoeraren eta etorkizuneko joeraren laburpena Eraberritzeak hogeita hamar bat urterik behin eraikinen ezaugarriak hobetzeko suertatzen diren aukerak direla kontutan hartuz, ezinbestekoa da kasu hauetarako eraginkortasun eskakizun mailak era egokian ezartzea berritze ziklo hauen kostu eta kontsumo murrizpen potentzialari etekin ateratzeko. Izan ere, isolamendu balio aproposetan oinarritutako neurriak erabiltzaileek aurrezpen esanguratsuak lortzeko eta Europak adostutako helburu klimatikoak erdiesteko balio dezaketela egiaztatzen da (Ecofys VII azterlanean besteak beste). 2050erako negutegi gasen emisioa %80an murriztea erdiestea posible izateko (Europar Ibilbide Orria 2050) existitzen diren eraikinetan berehalako neurriak hartzea ezinbestekoa da. Eraikin berriek Europako eraikin stockaren %1 soilik suposatzen dutela jakinik eta

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

Beraz, eraikinen energia kontsumoa 2050erako %85 batean murrizteko helburua lortzeko eraikinen inguratzaile termikoaren U balioak, beste ezaugarri batzuekin batera, kostu optimoetatik hurbil jarri beharra dago lehenbailehen, EPBD zuzentarauan planteatu eta Ecofys VII azterlanean egiaztatzen denari jarraiki, erosotasuna, osasungarritasuna eta eraikuntzaren jasangarritasuna bezalako printzipioekin batera zero energia netoko estandarretarantz bideratuz.

CONTEXTO

eraikinen birgaitze zikloak orokorrean hogeita hamar urtekoak izanik, argi dago eskakizunen gogortzean ez dagoela denbora galtzeko aukerarik. Izan ere, kontutan hartu beharra dago 2050ean erabiliko ditugun eraikinak 2010 eta 2020 bitartean eraikiko eta eraberrituko direla.

Azterlan honetan aurkeztu den bezala, dagoeneko europar merkatuan badira zenbait adibide kontzeptu honen bideragarritasuna egiaztatzen dutenak, bai eraikin berrietan, baita, kasu askotan zenbait mugapenekin izanik ere, existitzen diren eraikinetan aplikagarriak direnak. Are gehiago, zenbait estatutan, esparru pribatutik sortutako zigilu eta estandar hauek gaur egun indarrean dauden araudiak oinarritzeko baliatzen ari direla ikus daiteke. Beraz, dagoeneko 2020an Europa mailan derrigorrezko bihurtuko diren eraikuntzen ezaugarriak ezagutzeak gaur egun burutu beharreko araudien gaurkotzerako erreferentzia argia aurkezten du, helburu horretara iristeko eragozpen nagusiak eraikuntza merkatu lokalaren moldatze ahamenean eta biztanlegoaren momentuko inbertsio ahalmenean kokatzen direlarik. Faktore horien kudeaketa orekatutik suertatu beharko litzateke etorkizun hurbilean exigitu beharreko eraginkortasun eskakizunen irismena.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

CONTEXTO

Ondoren, aztertutako testuinguruan azaleratu diren eraikuntzen eraginkortasun maila ezberdinak aurretik aurkeztutako transmitantzia balio kostu-eraginkorren grafikan kokatuta azaltzen dira.

[4.40 irudia] Europar testuinguruko transmitantzia balioen irakurketa orokorra. Egileek garatua

4.6.3 EKEG berriko energia eraginkortasun eskakizun minimoak zehazteko gomendioak 2010/31/UE Europar Zuzentarauak 5 urtean behin eraikinei dagozkien eraginkortasun energetikoko eskakizunak eguneratzea eskatzen du, 2020rako “20-20-20” helburuaren lorpen bidera moldatzeko. Exigentzia berriak zehazteko garaian Europar Batzordeak agindutako txostenak eskakizun “kostueraginkorra” eta “kostu-hoberena” (costoptimal) kontzeptuak bereizten ditu, ekonomikoki errentagarrienak izan gabe kostueraginkorrak izaten jarraitzen duten balioak hobetziz, lehentasuna energia aurrezpena maximizatzeari emanez errentagarritasun ekonomikoaren aurretik. Aldi berean, eskakizunen zorroztasun maila hauen betetzea bideragarria izateko proportzionaltasuna UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

gordetzen duten laguntza ekonomikoei lotuta joan beharko direla gogorarazten da.

ACTUAL

Espainiako kasura hurbilduz, gaur egun EKT betetzen duen familiabakarreko etxebizitza batek urteko 61,9 kWh/m²-ko berokuntzarako eskaria du (IDAE, 2009 [6a]). Passivhaus estandarrak (2020rako helburuak betetzeko erreferentziatzat hartzen dena) 15 kWh/ m² izatea exijitzen du zertifikazioa lortu ahal izateko, beste baldintza batzuen artean. Honek %75eko murrizketa esan nahiko luke EKT eskakizunetik Passivhaus-en eskakizunetara heltzeko. Espainian eguneratze hau burutzeke egonik, 2020an balio horretara iristeko bidean, 5 urtean behineko gaurkotze erritmoa kontutan hartuz, %50-eko murrizketa bat proposa liteke , hau da, 30 kwh/m² urteko eskaria, horrela bost urteren buruan %50eko beste murrizketa bat ezarriz 15 kwh/m²-ko eskarira heltzea ahalbidetuz. Dena den, balio hauek eraberritzeetan lortzearen bideragarritasuna faktore askoren menpe dagoela kontutan hartuz, eskakizunen doitzea kasuistika zabal batean oinarrituz burutu beharko litzateke.

ESTADO

Europar Batasuneko beste herrialde batzuei begiratuta, energia efizientzian erreferente diren herrialdeetan 2020rako zehazten zen helburua 2015era aurretzen ari dira, hau da, eraikin berriei ia-zero kontsumokoak izatea eskatuko zaizkie. Europar zuzentarauaren trasposizioa dagoeneko gauzatu duten herrietan 2010etik aurrera %40-60 bitarteko kontsumo murrizketak exigitzen dira, 2002/91/ CE Europar Zuzentarautik (EPBD) eratorritako estatu mailako araudietan orainarte eskatzen zenarekin konparatuz.

Ondorengo ataletan, ondorio hauek egiaztatu eta zuzentzeko asmoz, baserri modelo baten simulazio termiko dinamikoen bidez eskakizun hauek baserri tipologia jakin baten izango luketen eragina aztertu da.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

5 GAUR EGUNGO EGOERA. ANALISI TEORIKOA

Izan ere, jakina da bioklimatikaren oinarrizko funtsetako bat forma arkitektonikoak portaera energetikoan duen eraginean datzala. Adibide batez azalduz, hegoaldera begira dagoen eta solairuko 500 m2 dituen XVI. mendeko baserri baten eta mendebalera begira dagoen harlangaitzezko XX. mendeko baserri txiki baten arteko portaera higrotermikoak oso desberdinak dira, bai orientazioarengatik, bai bolumenagaitik, baita materialen inertziagatik ere [Gaztelu, U., 2012, [57] 49-52. orria].

ACTUAL

Ikerlan honen haria galdu gabe, eta behin testuinguru energetikoaren irakurketa egin ostean, ikerlanaren bigarren atal honetan baserriaren gaur egungo egoera ikuspuntu teorikotik aztertu da, beti ere portaera energetikoan eragina izan dezaketen ezaugarrietan fokua jarriz. Lehenik eta behin bizkaitar tipologiaren ezaugarri arkitektoniko nagusiak azaldu dira, eta ondoren ezaugarri hauek ikuspuntu bioklimatikotik aztertu dira, bolumena, barne-banaketa eta orientazioa bezalako aldagaiak azaleratuz, hurrengo atalean hauen eragina neurtzeko asmoz.

ESTADO

5.1 SARRERA

Hori dela eta, lehenengo pausua analizatu beharreko eraikin tipologiaren ezagutza da, beregan ematen diren aldagai bioklimatikoak azaleratu eta ondoren hauek kuantifikatzeko. Baserri bezala definitzen diren eraikinen ezaugarriak bere hedapen lurraldean zehar oso aldakorrak direla kontutan hartuz, lan hau bizkaitar tipologiara mugatu da, bereziki Urdaibai Biosfera Erreserban aurki daitekeen aldaera nagusira. Hau horrela izanik ere, aztertzen diren ezaugarrietatik asko baserriaren beste aldaera guztietan ere errepikatzen

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

100

dira, beraz, ikerlan honetan aurkezten diren emaitzak aplikagarriak izan daitezke eremu zabalago batean.

ACTUAL

Errealitate honen egiaztapenerako, Urdaibaiko Biosfera Erreserbako Patronatuko bulego teknikoaren enkarguz eginiko ikerlanaren irakurketa bat burutu da, zeinetan 29 baserri haintzat hartzen dituen taula analitiko bat eratu den.

ESTADO

Jakina da baserriak inguru sozioekonomikora moldatzen direla, lurraldean eman den bizimoldearen garapenari erantzun bat emanez. Esan bezala, ikeralana Urdaibai Biosfera Erreserbako eskualdera mugatzen da. Inguru honetan historikoki arrantza, nekazaritza eta abeltzaintza nagusitu direla [Santana, A., 1989, [45], 290. orria] kontutan hartuz, ez da harritzekoa lurraldean zehar hedatzen diren laurehun bat baserrien artean gehienak bizkaitar tipologiakoak izatea (beti ere Alberto Santana historiatzaileak “Euskal Herriko baserriaren historia eta tipologia” liburuan azaltzen duen sailkapenaren arabera).

Taula honetatik argi ondoriozta daiteke Urdaibaiko erreserba biosferako baserri gehienak tipologia bizkaitarrekoak direla, aztertutako baserrietatik bi baino ez direlarik salbuespen izan.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

101

LISTA DE CASERÍOS ANALIZADOS DE URDAIBAI

4 GAUR EGUNGO TIPOLOGÍA EGOERA AÑO TIPO VIZCAÍNA

CASERÍOS

TÉRMINO MUNICIPAL

CLASIFIC. PRUG

Nº CÓDIGO

KASAMENE

AJANGIZ

SRC

120832200

<1950

BARRENETXE

ARRATZU

<1950

KIPUTZENE GOIKOA

ARRIETA

SRC

2006040a00

<1950

ANPARAN II

BERMEO

SRC

240401102

<1950

ARISTITXU

BERMEO

SRC

240703100

<1950

TELLETXE

BUSTURIA

<1950

MENDELETXAGA

BUSTURIA

2216007d00

<1950

ITURBE

BUSTURIA

SRC

2216051n00

BERMOKIZ

ELANTXOBE

SRC

0201182a00

ALDEKOSI

EREÑO

40714400

<1950

KARABIZURIETA I

ERRIGOITI

SRC

1506005a00

<1950

LANDALUZE

FORUA

170717000

<1950

GUNTZARRI

G. ARTEAGA

306279b00

<1950

MADURE

GERNIKA

160514900

MERRU-ANDIKOETXEA

IBARRANGELU

<1950

ELANTXO-BEKOA

IBARRANGELU

SRC

0101073d00

<1950

TORRE

IBARRANGELU

1907

BASOZABAL

KORTEZUBI

060105800

<1950

ZIERRE-OMA

KORTEZUBI

060711700

XVI

OLABE

MENDATA

SRC

110808200

<1950

LANDOTZ

MORGA

SRC

1908075a00

BASARAN

MUNDAKA

2303036a00

GANEAURRE

MURUETA

1801013c01

<1950

BENTA

MURUETA

1802008b00

<1950

MONTORRE

MUXIKA

SRC

080300100

<1950

ZUHARTE-ARRONGA

MUXIKA

081207600

<1950

ORDEÑABE

NABARNIZ

0509043b00

<1950

IBARGUEN GOIKO

NABARNIZ

051009700

ABAROA GOIKOA

SUKARRIETA

SRC

210114300

<1950

P P P O O P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P

Nº

BIFAMILIAR

UNIFAMILIAR

BIFAMILIAR

UNIFAMILIAR

BIFAMILIAR

REFORMADOS

BIFAMILIAR

UNIFAMILIAR

BIFAMILIAR

REFORMADOS

UNIFAMILIAR

BIFAMILIAR

UNIFAMILIAR

BIFAMILIAR

UNIFAMILIAR BIFAMILIAR

ACTUAL

Nº

ESTADO

DATOS GENERALES

REFORMADOS

UNIFAMILIAR

BIFAMILIAR

UNIFAMILIAR

BIFAMILIAR

UNIFAMILIAR

[5.1. taula] Urdaibaiko baserrien datu orokorren irakurketa (Eusko Jaurlaritza, 2009 [44]. Ikerlan honen egileek moldatuta)

5.2 TIPOLOGIAZKO EZAUGARRIAK Bizkatiar tipologiako baserriak abeltzaintza eta nekazaritzara moldatutako antolamendua duten eraikin itxi eta konpaktuak dira. Eraikuntza elementu adierazgarrienak itxitura eta egitura funtzioa hartzen duten harrizko hormak, kareztatuak zein harri ikusizkoak, haritz edo gaztainondo zurezko egitura portikatua eta malda gutxiko bi isurialdeko teila arabiarrezko estalkia dira (zenbait kasutan atzekaldean hirugarren isurialde bat ager daiteke). UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

102

ESTADO

Tipologia honen beste berezitasun bat eraikina goitik behera eta gailurrari perpendikularki bitan banatzen duen suhesia da. Harrizko horma honek, baserriaren barne funtzionamenduan garrantzi berezia du bizilekuaren eta kortaren arteko banaketa ahalbidetzen baitu, bai lastategia sukaldean kokatzen den su iturritik babestuz baita gune bizigarria animaliengandik aldendu eta higiene maila minimo bat bermatuz.

ACTUAL

Orokorrean hiru solairuko altuera hartzen du, hirugarrena estalki azpiko ganbara baxua izan ohi delarik. Fatxada nagusia orokorrean hegoekialdera orientatua egon ohi da, orubeak horrela baimentzen duen kasu gehienetan behinik behin, eta bertan era simetrikoan zentratuta kokatzen den etarteak tipologia honen ezaugarri erakusgarriena osatzen du. Eraikinak oin laukizuzena izaten du, alde laburrena fatxada nagusiari dagokiolarik eta bi isurialdeko teilatuaren gailurra honi perpendikularra izanik.

Etxebizitzarako espazioa suhesi honen aurrekaldeko behe eta lehen solairuetara

3 4

2 4

4 4

1. Garautegia/ Granero 2. Esp. nagusia/ Esp. principal 3. ezkatza/ Cocina 4. Logela/ Dormitorio 5. Korta/ Cuadra 6. Lastategia/ Pajar 7. Egongela/ Salón

[5.2. irudia] Bizkaitar tipologiaren barne banaketa (Gaztelu, U., 2012, p.18] UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

103

mugatu ohi da (jatorri batean behe oineko aurrekaldera soilik). Behean etartearen alde banatara sukaldea eta logela edo biltegi bat kokatu ohi dira, eta suhesian behiak bazkatzeko askak irekitzen dira, askaurre honetan eskilara kokatzen delarik. Goiko solairuaren antolamendu tradizionalean espazio zentral elkarbanatu batetik alde banatara kokatzen ziren logelak. Erdiko espazio honek garai batean etxeko izaera publikoena izan ohi zuen, nolabaiteko egongela baten gisara, baina praktikan eguneroko elkarbizitzarako gune nagusia sukaldea izaten da beti.

ACTUAL

Atzekaldeari dagokionez, ia bere osotasunean abereentzako eta hauen bazka gordetzeko erabiltzen dira, eta baita nekazal eta abeltzantza jarduerarako behar diren lanabesak gordetzeko. Behe solairuko kortan bereziki behiak zein ardiak eta txarritokia kokatzen dira eta honen gainean sarri estalkirainoko altuera hartzen duen duen lastategia, kasu askotan solairuan lastoa behera botatzeko zuloa dutelarik.

ESTADO

Aurrekaldeko hirugarren solairua barazki zein aleak sikatzeko eta lanabesak gordetzeko erabiltzen da, bertan aireztapen egokia bermatzeko fatxadan bao txikiak irekitzea ohikoa delarik.

[5.3. irudia] Bizkaitar tipologiaren kanpo fatxadak (Beristain, B., 2010a, [48] 21.orria) UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

104

Behin eraikuntza eta barne-antolaketa ezaugarri nagusiak identifikatu ostean, baserria definitzen duten parametro hauek ikuspuntu bioklimatikotik aztertu dira, tipologia bizkaitarraren barnean aldagai diren parametroak azaleratuz, ondoren aldakortasun honen eragin energetikoa neurtzeko intentzioarekin.

ACTUAL

Bizkaitar tipologiak berezko dituen aldagai bioklimatikoak aztertzeko orduan, ondare ikuspuntutik bereizgarriak diren ezaugarrien artetik lan honen ikerketa eremurako esanguratsuak direnak bakarrik hartu dira kontuan, baserrien portaera energetikoan eragin handirik ez duten haiek, edota bere kuantifikazioaren konplexutasunak zein araudian haintzat hartzeak arazoak ekar ditzaketen haiek atal honetan alde batera hutziz [ondoko irudiko “miru-buztana” adibidez].

ESTADO

5.3 FAKTORE BIOKLIMATIKOAK

[5.4. irudia] Haizearen eragina (Gaztelu, U., 2012a, [58] 31. orria]

Beraz, hauek dira azterlanean hartutako faktore bioklimatikoak:

kontutan

• BANAKETA Baserriaren barne banaketa klimara moldatzeko oinarrizko estrategia da. Lehen esan bezala, baserrietan barne banaketa testuinguru sozioekonomikora moldatzen da; horrela, bizkaitar tipologian nekazaritza eta abeltzaintza jarduerek eskatzen dituzten espazioen arabera antolatzen da barneko banaketa. UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

105

ACTUAL

Sukaldean sortutako bero honek, etengabe piztuta mantentzen den iturria izanik, harrizko hormetan metatu eta barne-tenperaturen oszilazioa leuntzen du. Halaber, aire beroa goiko solairuetara transmititzen da duen goranzko joerari esker eta solairuen iragazkaiztasun urria dela medio, baina baita era azkarrean galdu ere teilatupeko espazioaren aireztapena maila altua dela eta. Beraz, hormen inertzia termikoak ematen duen energia mantentzeko gaitasunari irazkortasun altuaren galera iturria kontrajartzen zaizkio.

ESTADO

Baserritarren egoitza erabilerari dagokionez, behe solairuaren hegoekialdean kokatzen da bere osotasunean baserri zaharrenetan, beranduago lehen solairuko aurrekaldera hedatuz. Eraikinaren alde beroena eta argitsuena aukeratzen da, beraz, espazio bizigarriak kokatzeko garaian, eskatzak eguneroko bizitzan erdiguneko lekua okupatzen duelarik. Gainera, sukaldeko txapa eraikinak duen berotze sistema bakarra izateak areagotu egiten du gela honek familiaren elkarbizitzarako duen zentraltasuna, neguan egun osoan zehar piztuta mantentzen delarik gela hau tenperatura erosoan mantenduz.

Iparraldeko erdiari dagokionez, kortak eta lastotegiak baserriaren portaera termiko berezian berebiziko garrantzia duen koltxoi termiko funtzioa betetzen dute. Alde batetik, iparmendebaldeko haize bolada hotzetatik banatzen dituzte gune bizigarriak, hauen erosotasun baldintzak bermatzeko funtsezko faktorea izanik leihoen iragazkaiztasun eskasa

[5.5. irudia] Baserrien berezko portaera energetikoa (Gaztelu, U., 2012, [57] 22. orria) UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

106

kontutan hartuz. Eta bestetik, animaliek berez sortzen duten beroa - batere mespresagarria ez dena, behien kasuan batibat- aprobetxatzeko aukera ematen du. Irabazi termiko honek, gainera, goiko solairuan kokatzen den lastategia neguan lastoz gainezka egonik oztopoa aurkitzen du gorantza ihes egiteko joeran, eta aurrekaldeko gune bizigarrira sakabanatzen da [Gaztelu, U., 2012, [57] 25. orria]. Portaera hau urtaro hotzetan oso erabilgarria suertatzen da, baita animalien erosotasuna hobetzeko. Urtaro beroetan, aldiz, abereak kanpora ateratzen dira egunean zehar zelaietan bazkatzera, eta lastoa neguan zehar kontsumituz joan denez gabetan abereak kortara sartzean sor daitekeen beroak dagoeneko ez du oztoporik goiko solairuetatik ihes egiteko.

TIPO

Nº

DIMENSIONES

CASERÍOS

DIMENSIONES ANCHOxLARGO

SUPERF. SUPER. UTIL OCUPAC. P.BAJA

SUPERFICIE INTERIOR

USO VIVIENDA

USO AGRICOLA

USO PBC ANEXO

418

197

224

179

Nº

BIFAMILIAR

KASAMENE

17,25x15,85

273

195

UNIFAMILIAR

BARRENETXE

15x11

165

122

UNIFAMILIAR

KIPUTZENE GOIKOA

13x18

234

172

486

164

196

193

BIFAMILIAR

ANPARAN II

17,70x15

265

187

631

153

244

486

UNIFAMILIAR

ARISTITXU

13x19

247

186

378

UNIFAMILIAR

TELLETXE

9,5x15,5

147

261

121

143

BIFAMILIAR

MENDELETXAGA

18,20x18,80

342

240

537

284

253

156

REFORMADOS

ITURBE

192

163

REFORMADOS

BERMOKIZ

115

BIFAMILIAR

ALDEKOSI

16,30x21,50

350

272

540

240

308

140

UNIFAMILIAR

KARABIZURIETA I

11x19

209

156

366

226

170

BIFAMILIAR

LANDALUZE

20x17

340

248

447

232

294

380

ACTUAL

LISTA DE CASERÍOS ANALIZADOS DE URDAIBAI GENERALES

ESTADO

• BOLUMENA:

1 2

BIFAMILIAR

GUNTZARRI

16,20x22,50

364

252

644

399

245

REFORMADOS

MADURE

148

125

UNIFAMILIAR

MERRU-ANDIKOETXEA

11x13

143

103

214

127

BIFAMILIAR

ELANTXO-BEKOA

15,75x21,50

338

268

528

206

322

128

UNIFAMILIAR

TORRE

10X16

160

104

274

BIFAMILIAR

BASOZABAL

16,50x21

346

280

683

256

304

256

UNIFAMILIAR

ZIERRE-OMA

20x16

320

231

503

209

294

128

BIFAMILIAR

OLABE

19,50x20

390

280

706

483

128

284

REFORMADOS

LANDOTZ

132

REFORMADOS

BASARAN

246

195

UNIFAMILIAR

GANEAURRE

12x15

180

132

315

132

131

BIFAMILIAR

BENTA

15,80x12,80

202

154

512

212

224

UNIFAMILIAR

MONTORRE

11,5x17

195

145

420

145

244

123

BIFAMILIAR

ZUHARTE-ARRONGA

14,70x19,65

288

206

436

190

246

168

BIFAMILIAR

ORDEÑABE

16,50x20,90

344

270

827

UNIFAMILIAR

IBARGUEN GOIKO

12,25x16,65

204

153

UNIFAMILIAR

ABAROA GOIKOA

14,5x20,5

297

231

453

226

227

[5.6. taula] Urdaibaiko baserrien bolumenak (Eusko Jaurlaritza, 2009 [44]. Ikerlan honen egileek moldatuta)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

107

Bizkaitar tipologian aurki daitezkeen aldaeren artean bolumenari dagokionez alde handiak ager daitezke, bai sendibakarrekoa edo bi familiarentzako izateak eraginda, baita ahalmen ekonomiko ezberdinen ondorio gisa ere. Aurreko orrialdeko taulan ikus daitekeen bezala badira kasuak oinplanta beste baserri batzuek baino 4 aldiz handiagoa dutenak. Bolumen handiagoak berokuntza eskari handiagoa dakarrela kontutan hartuz, faktore hau etorkizuneko estrategietan aldagai gisa kontsideratu da.

ACTUAL

Aurretik azaldu den bezala, baserriaren ezaugarri tipologikoek eta barne distribuzioak jatorri funtzionala izateaz gain logika energetikoa ere badute. Fatxada nagusiaren hego-ekialdeko orientazioak eguzki irabazi pasiboak bilatzen ditu, hau maximizatzeko baoak ahal den einean handitzea lehenesten delarik, horretarako alde honetako hormen ezaugarriak aldatuz (arinduz). [ikus hurrengo irudia]. Atzeko hormaren orientazioak ere eragina izango du koltxoi termiko efektuaren eraginkortasunean. Beraz, orientazioan eman daitezkeen aldaerak eraikinaren portaeran eragiten duten aldagai garrantzitsuak dira.

ESTADO

• ORIENTAZIOA:

[5.7. irudia] Baserrien orientazioaa (Beristain, B., 2010a, [48] 21. orria]

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

108

• MATERIALAK: Baserriaren eraikuntza-kalitatea bere harrizko hormetan oinarritzen da nagusiki ikuspuntu termikotik, hauek ematen baitiote eraikinari duen inertzi termikoa. Silarriz edo harlangaitzez egina izateak, eta baita bere lodierak ere, influentzia nabarmena du eraikinaren portaera energetikoan.

ACTUAL

ESTADO

Hurrengo irudian ikus daitekeen legez energia metatzeko gaitasuna eskaintzen dio fatxada tipo honek; honela, egunez jasotako eguzki izpien erradiazioz berotzen diren hormek gauean zehar askatuko dute energia hau, bai barrurantz zein kanporantz. Era honetan barne tenperaturek kanpokoek baino gutxiago oszilatzea eragiten da.

[5.8. irudia] Materialen portaera (Gaztelu, U., 2012a, [58] 53. orria]

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

109

Hurrengo taulan 29 baserrien material eta orientazio ezaugarriak bildu dira, era argian nabari daitekeelarik faktore bioklimatiko desberdinen konbinazio ugari suertatzen dela. Honek, besteak beste, hasierako egoera horren ezagutzaren berebiziko garrantzia indartzen du. Behin faktore hauek antzemanda, baserriaren portaera energetikoan izango luketen eragina baloratu da hurrengo atalean, honela gero estrapolatzeko balioak ondorioztatuko direlarik. LISTA DE CASERÍOS ANALIZADOS DE URDAIBAI Nº

FACTOR SOLAR

CASERÍOS

ORIENTACIÓN

OBST SOLAR

265° SO

150° O - 280° SO

OTROS

ENVOLVENTE ESTADO MODIFIC.

EXTRA CAMBIO CALIDAD MONITOR. INFORM. FACHADA ENVOL.

KIPUTZENE GOIKOA

280° S

ANPARAN II

110° NO

300° SO-340° SO

ARISTITXU

355° E

TELLETXE

235° SO

MENDELETXAGA

355° E

      

ITURBE

BERMOKIZ

ALDEKOSI

355° E

KARABIZURIETA I

300° SE

340° SE-240° SO

LANDALUZE

355° E

240° SO-270° S

GUNTZARRI

340° E

   

   

KASAMENE

BARRENETXE

      

      

7 1 10 8 9 5 10

5 10 8

MADURE

MERRU-ANDIKOETXEA

340° E

ELANTXO-BEKOA

310° SE

TORRE

0° E

315° SE-45°E

BASOZABAL

215° SO

110° NO

ZIERRE-OMA

255° SO

OLABE

290° SE

5° E-50° NE

     

     

     

LANDOTZ

8 4 8 10 8

BASARAN

GANEAURRE

280° SE

0° E-75° NE

BENTA

0° E

90°N-260° SO

MONTORRE

270° S

45° NE-0° E

    

    

ZUHARTE-ARRONGA

310° SE

ORDEÑABE

45° NE

0° E-270° S

    

IBARGUEN GOIKO

ABAROA GOIKOA

0° E

210° SO-270° S



9 6 7 6

                            

                            

ACTUAL

GENERALES

ESTADO

· ORIENTAZIOA / MATERIAL TAULA

[5.8. taula] Urdaibaiko baserrien orientazioa eta materialak (Eusko Jaurlaritza, 2009 [44]. Ikerlan honen egileek moldatuta)

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

110

5.3.1. ALDAGAIEN ESTRAPOLATZE BALOREAK Urdaibaiko baserri ezberdinen kasuistikara egokitzeko, faktore hauetako bakoitza kontuan izan beharreko aldagaia ote den aurreikusi da lehenik, eta hala izan den kasuetan bere estrapolatze balioa kalkulatu da.

· BARNE BANAKETA Lehen ikusi den bezala Urdaibaiko Biosfera Erreserban zehar ia baserri guztiak bizkaitar tipologiakoak dira, beraz faktore honek ekar ditzakeen aldaketak mesprezagarriak dira. Ondorioz, barne banaketa ez da aldagai gisa ulertuko, hau da, aztertuko diren modelo guztiek barne banaketa bera izango dute.

ACTUAL

Bolumenari dagokionez, 5.6 taulan ikusi den bezala kontuan hartzeko besteko barietatea dago aztertutako baserrien artean, batzuk beste batzuk baino 4 aldiz bolumen gehiago izatera hel daitezkeelarik. Beraz, hemen tipologiaren barnean banaketa nagusi bat egitea kontsideratu da.

ESTADO

· BOLUMENA

Baserriek historian zehar tamaina eta bolumen desberdinak izan dituzte, baina XIX. mende bukaeran klase sozial baxuagoko baserriak agertzen hasi ziren, amankomunean eraikuntza-teknologia maila eskasagoa eta tamaina txikiagoa zutenak. Joera honen ondorio gisa, baserriak “handi” eta “txiki” bezala bereizturik sailkatzea posible bihurtzen da. Bolumenak baserriaren portaera energetikoan duen eragina aztertzeko garaian, “Guidelines for refurbishment of baserris” [Gaztelu, U., 2012, [57], 48-52. orriak] ikerlanean azaldutako konparaketan oinarritu da azterlan hau. Aipatutako ikerlanean, ezaugarri ezberdinetako hiru baserriren portaera energetikoak konparatzen dira, lehen aipatutako faktoreek duten eragina kuantifikatuz ordenagailu

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

111

bidezko simulazio bitartez. Simulazio horietan lortutako emaitzak egiaztatzeko, azterlan honetan benetako baserri baten monitorizazioa gauzatu da, horrela, bi metodologiaren bitartez lortutako datuen alderaketa erdietsiz.

BARRENETXE BASERRIA 100%

65,2% 63%

[5.9. irudia] Barrenetxe baserriaren simulazioa (Gaztelu, U. 2012, [57], 50. orria]

30,5%

26,1%

VOLUMEN EDIF. ADYACENTES

23,8%

ACTUAL

25,1%

ESTADO

FECHA CONSTRUCCIÓN Siglo XIX EMPLAZAMIENTO Belendiz (Urdaibai) USO Vivienda, agricultura ORIENTACIÓN Sur CALIDAD MATERIAL Pobre FACHADA LIGERA No

25,2% 26,6%

OMAGOIEZKOA BASERRIA 100%

67% 65,2%

[5.11. irudia] Barrenetxe baserriaren simulazioa (Gaztelu, U. 2012, [57], 50. orria]

FECHA CONSTRUCCIÓN Siglo XVIII EMPLAZAMIENTO Oma (Urdaibai) USO Vivienda ORIENTACIÓN Suereste CALIDAD MATERIAL Muy buena FACHADA LIGERA No VOLUMEn EDIF. ADYACENTES

43,3%

38,9%

38,1% 35,8% 39,2% 42,2%

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

112

ORIGINAL

100%

ROOF

68,4%

WINDOW

66,8%

INTERNAL

FECHA CONSTRUCCIÓN Siglo XV EMPLAZAMIENTO Gernika (urban) USO 3 viviendas

ORIENTACION

CALIDAD MATERIAL FACHADA LIGERA

EXTERNAL

32,7%

EAST

31,6%

SOUTH

Sur Muy buena Sí [sur]

26,8%

SOUTH WEST

VOLUME

EDIF. ADYACENTES

NORTH

  

32,2%

34,5%

AVERAGE

KONPARAKETA TAULA      

34,2%

      

      





 

 

          

ACTUAL

simulazioa

37,2%

ESTADO

[5.12. irudia] Urremendi baserriaren (Gaztelu, U. 2012, [57] 51. orria)

KONPARAKETA TAULA

          

URREMENDI BASERRIA



         

[5.13. taula] 3 kasuen laburpen taula (Gaztelu, U. 2012, [57]. 52. orria]

Ikerlaneko hiru baserri hauetatik, Barrenetxe baserria, XX. mende hasieran eraikia, Urremendi zein Omagoiezkoa baino nabarmenki txikiagoa da. Honen gainean isolatze estrategia desberdinek duten eragina aztertzerakoan beste biekiko ezberdintasun esanguratsuak agertzen dira. Bestalde, estrapolazio erlatiboa ateratzeko  

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012



113

beste aldagai guztiak berdinak edo antzekoak izan behar direnez, eta Urremendi baserriak eguzki ganantzien oztopoak dituenez, azken hau konparaketatik at geratzen da. Horrela, baserriaren portaera energetikoan bolumenaren eragina aztertzeko Barrenetxe eta Omagoiezkoa baserrien emaitzei begiratu zaie. Baserri txikienaren kasura begiratuz, teilatuko eta kanpo hormetako isolamendu estrategiek berokuntza eskaria %26,1era jaitsi duten heinean, Omagoiezkoa baserrian eskariaren murrizpena %32.7koa izan da. Beraz, “baserri txiki/baserri handi” aldagaiaren estrapolatze erlatiboa 1.25ekoa izango da (32,7/26,1).

Eraikuntzen jasangarritasun energetikoaren oinarrietako bat orientazioaren garrantzian datza. Eraikinak izan ditzakeen ganantzia termiko pasiboak eguzkiaren posizio eta mugimenduan datza, eta beraz logikoa da tipologia arkitektoniko bera orientazio desberdinetan egoterakoan, portaera energetiko guztiz desberdina izango duela.

ACTUAL

· ORIENTAZIOA

ESTADO

Estrapolazio balorea= 1.25

Ondorioz, faktore hau oinarrizko aldagai bat izan beharko da, honela 4 tipo desberdin banatuko direlarik: fatxada nagusia hego, mende, eki eta iparraldera egotea. Bestalde, honen estrapolatze erlatiboa kalkulatzeko orduan, “guidelines for refurbishment of baserris” [Gaztelu, U., 2012, [57]] laneko konparaketak ez du informazio gehiegirik ematen, eta beraz hurrengo atalean garatutako simulazio modeloan garatu beharreko atal bat izango da hau.

Estrapolazio balorea= ... UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

114

· MATERIAL ALDAKETAK

Estrapolazio balorea= +%7.4

ACTUAL

Baina honetaz gain, 29 baserrien tauletara begiratuz, badira fatxada nagusian material aldaketa bat erakusten duten baserriak. Eta hau Urremendi baserriaren eskaera energetikoetan erakusgarri agertzen da: Hegoaldeko fatxadan beiratea kokatzerakoan harrizko horma edo aparejua ordezkatuz gero 26,8% eta 34,2%rarteko murrizketara ailegatzen da. Beraz, %7,4eko eragina izan dezake.

ESTADO

Materialei buruz lehen aipatu den bezala, baserriaren kalitate konstruktiboa harrizko kanpo hormetan nabaritzen da. Egia da, mamposteriazko eta silarrizko hormek ez dutela inertzia termiko berdina eskeiniko, baina eraberritzean guztiak isolamenduz estalita joango direnez, mesprezagarria den faktoretzat ulertuko da.

5.4 MODELO BIRTUALERANTZ Urdaibaiko baserrien irakurketa honetan, baserri tipologi berean egon daitezkeen aldagai bioklimatiko garrantzitsuenak azaleratu dira, beraien estrapolatze balioak finkatzeko asmoz. Estrapolatze balio hauek baserri eraberritzeetan eman daitezkeen hainbat egoeratara aplikatuz emaitza esparru zabal bat aurrikustea ahalbidetzen da, estrategia konkretu batzuen eragina esparru orokorrago batera hedatuz. Dena den, bide horretan jarraitu aurretik, hurrengo atalean baserri erreal konkretu baten analisi sakona burutu da, errealitateko tenperaturen eta hezetasunen monitorizazioaren eta bere simulazio energetikoaren bitartez, estrapolazio objektu izango den modeloaren portaeraren egiaztatzea burutu asmoz.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

115

6. PORTAERA ENERGETIKOAREN ANALISIA Analisiaren bigarren atal honetan, baserri konkretu bat aztertu da, alde batetik errealtitateko tenperatura eta hezetasunen monitorizazioaren bitartez, eta bestetik baserri horren modelo birtual baten simulazio enegetikoaren bitartez. Honela, baserriaren egiazko portaera higrotermikoaren emaitza alderatuak izatea lortu da, modelo balioztatu hau oinarritzat harturik hurrengo atalean eraberritze estrategia ezberdinen eragina aztertzeko xedearekin.

6.1. MONITORIZAZIOA

BALDINTZA TIPOLOGIKOA Neurtu den tipologikoa da.

baserria

bizkaitar

ENERGÉTICO

Azterlanaren helburuetarako erabilgarri izateko, monitorizazioaren eta simulazioaren objetu den baserriak zenbait baldintza bete behar izan ditu:

COMPORT.

6.1.1 BALDINTZAK

KONTSERBAZIO BALDINTZA Gaur egun eraikuntza egoera onean aurkitzen da.

ERABILERA BALDINTZA Baserria hutsik dago, barne erabilerarik gabe. Eraikinaren portaera energetikoa berokuntza sistemarik zein bestelako barne irabazirik gabe aztertzea bilatzen da. Baldintza guzti hauek betetzen dituen adibidea Torre baserriaren kasuan aurkitu da, azterlanerako oinarri apropos gisa onartu delarik. UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

116

6.1.2 TORRE BASERRIA Nahiz eta bere historian zehar barne banaketan zenbait eraldaketa jasan dituen, Torre baserriak tipologiari dagozkion baldintzak betetzen ditu, eta eraikuntza aldetik egoera onean mantentzen da hein handi batean. Aipatu beharra dago ondoren aurkezten diren lehen analisi hauek ikerlan honen egileetako batek gauzatutako “Rehabilitación energética del caserío vasco: hacia un modelo de diagnosis” ikerketa lanetik ateratako informazioan oinarritzen direla.

[6.2. irudia] Ibarrangelu (Gaztelu, U. 2012a, [58], 20. orria]

COMPORT.

Baserria Urdaibaiko Biosfera Erreserbako ekialdeko isurialdearen ipar muturrean kokatzen da, Ibarrangeluko Gametxo auzoa osatzen duen landa-gunearen barnean. Iparmendebaldetik Kantauri itsasora begiratzen duen mendi gain batean finkatzen da, nolabait muino honek itsasoko haize boladetatik babestuta. Gailurraren ardatza mendebaldeekialde norabidean kokatzen da, ohikoa den bezala, etxebizitzako gunea ekialdera eta ukuilua mendebaldera orientatuz.

ENERGÉTICO

KOKAPENA

[6.3. irudia] Torre baserriaren ortofotoa (Gaztelu, U. 2012a, [58], 20. orria]

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

117

DESKRIBAPENA

Aurreko aldean, ataripeak aurreko bi habearte hartzen ditu simetria apurtuz, eta ez soilik erdikoa ohikoa litzatekeen bezala, hau delarik gaur eguneko egoeran aurki daitekeen bereizgarririk aipagarriena. Atalalondoaren alde banatara eskailera eta sukaldea kokatzen dira, eta honen aldamenean logela bat. Lehen

ENERGÉTICO

Bestalde, baserriak Bizkaitar tipologiaren ordenak bere osotasunean betetzen dituela baiezta daiteke, bai barne-banaketari zein fatxaden konposizioari dagokionez. Suhesimehelinak hego-ipar ardatzetik bitan banatuta, alde banatara bi habearte ditu luzeran eta hiru zabaleran. Atzealdeko behe eta lehen oinetan korta eta lastategia kokatzen dira, bietan mehelinari itsatsitako komunak erantsi zaizkiolarik jatorrizko eraikuntza dataz geroztik.

COMPORT.

Torre baserria XX. mende hasieran eraiki zen, zehazki 1907 urtean. XIX. mende bukaeran hedatutako joerari jarraiki, dimentsio txikiko eta itxura xumeko baserri-ereduaren ale adierazgarria dugu. Hala ere, kokapen berean aurrekari handiago bat existitu zelako susmoa oinarritzen duten dokumentazio arrastoak aurkitu dira.Aurreko eraikina sute baten ondorioz hondatu eta bere egitura elementuetako batzuk baserri berrian erabili izana gaur egun Torre baserrian aurki daitezkeen zurezko zenbait egitura elementuk agertzen dituzten ebaketak eta markak azaltzeko hipotesi bat izan liteke.

[6.01. irudia] Torre baserria (Gaztelu, U. 2012a, [58] 19. orria]

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

118

solairuko aurrealdean lau logela eta erdigunea okupatzen duen egongela kokatzen dira, zeinak eskailerako banatokiarekin batera geletarako sarbidea ahalbidetzen duen. Aurreko erdi honetan, atzekoan ez bezala, ganbarako solairua ere badago, fatxada nagusian irekitzen diren hiru baok, hauetariko bitan zurezko leihoateek beirazko leihoak ordezkatzen dituztelarik, argiztapen eta aireztapen nahikoa bermatuz. Egiturari dagokionez, tipologia bereko ale goiztiarragoekin alderatuz, nabariak dira zurajeko elementuen lotura-teknika xumeagoak eta dimentsio murritzagoak. Horrela, zurezko zutabeek solairu bakarreko luzera baino ez dute eta barneko berme puntuetara mugatzen dira, perimetroko egitura euskarria harlangaitzezko hormetara mugatuz. Estalkian ere isladatzen da baserriaren adina, non gapirio laburrak erabili ahal izateko astazaldietan bermatutako petralak gehitzen zaizkion habearte bakoitzari.

ENERGÉTICO

Behin baserriaren ezaugarri orokorrak ezagututa, bi eta hiru dimentsioko plano eta modeloak gauzatzeko neurketa zehatzak burutu dira. Fase honetan, analisi termikorako arbuiagarriak diren eraikuntza elementuak baztertu dira kalkuluak sinplifikatzea eta emaitzen irakurketa ez nahastea bilatuz.

COMPORT.

ERAIKINAREN BEKTORIZAZIOA

[6.4. irudia] Torreren modelo birtuala 3Dan (Gaztelu, U. 2012a, [58], 21. orria]

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

119

alzado SUR

ENERGÉTICO

SECCIÓN NORTE

alzado este

alzado norte

COMPORT.

alzado oeste

planta cubierta planta 2ª planta 1ª planta baja [6.5. irudia] Torreren modelo birtuala 3Dan (Gaztelu, U. 2012a, [58], 21. orria]

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

120

INGURUNEAREN ANALISIA Behin baserriaren gaurko egoeraren altxaera burututa, neurketa termikoei ekin zaie. Horretarako, aurretik, kokalekuaren azterketa mikroklimatiko bat burutu da, inguruko baldintza klimatikoak kokalekuaren berezko ezaugarriekin eta eraikinaren orientazioarekin batera alderatuz eraikinaren kanpo baldintzak definitu nahian. Honekin neurketetatik eratorritako emaitzak modelo birtualetik ateratakoekin alderatzerakoan interpretaziorako gakoak izatea bilatu da. .

ENERGÉTICO

negua/invierno

COMPORT.

uda/verano

[6.6. irudia] ingurumenaren eraginak (Gaztelu, U. 2012a, [58], 31. orria)

6.1.3. monitorizazio higrotermikoa Baserriak gaurko egoeran eta barne irabazirik gabe duen portaera higrotermikoa ezagutzeko monitorizazio motako neurketak burutu dira, hau da, datuak erregistratzen dituzten tresnak erabili dira -data logger- baserriko zenbait puntu adierazgarritan tenperatura eta hezetasun balioak epe jarrai batean neurtzeko. Jarritako tresna hauen kokapena hurrengo irudietan azaltzen da.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

121

MONITORIZAZIOKO EMAITZAK Datu erregistratzaileen bitartez 2012ko apirilaren 18tik urte bereko abenduaren 1era bitarteko tenperatura eta hezetasun gorabeherak ezagutu dira, gunean guneko ezberdintasunekin, hurrengo grafikoan biltzen den bezala.

3 4

2 1 EXTERIOR PAJAR CUADRA

ENERGÉTICO

COCINA

COMPORT.

[6.8. irudia] Loggerren kokatzea Torre Baserrian Gaztelu, U. 2012a, [58], 51. orria)

40 35 30 25 20 15 10 5 0

[6.9. grafika] Tenperaturak Torre baserrian 2012/04/18tik 2012/12/01 Gaztelu, U. 2012a, p. 51]

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

122

6.1.4 INTERPRETAZIOAK • INERTZIA Grafiko honen lehen irakurketa batean inertzia termikoak baserri barneko tenperaturen gorabeheran duen isla nabarmendu daiteke. Barne tenperaturak kanpokoekin alderatzen badira, lehenengoek neurri txikiago batean oszilatzen dutela nabari da; fenomeno hau harrizko horma sendoei zor zaie, eta neguko zein udako muturreko tenperaturak leuntzeko balio duen heinean baserriaren portaera bioklimatikoan berebiziko garrantzia du. Bestalde, barne tenperaturek lastategian gorabehera handiagoak jasaten dituztela ikus daiteke, oso iragazkorra den estalkiarekin kontaktuan baitago.

ENERGÉTICO

Erabilerarik ezean, animaliek eskain litzaketen irabazi energetikoak eta eraikineko sistema termiko aktibo bakarra den sukaldeko txaparen funtzionamendua desagertzen dira, honela, barnealdeko espazio desberdinetako tenperaturak oso antzekoak suertatzen direlarik.

COMPORT.

• BARNE TENPERATUREN HOMOGENEOTASUNA

• NEGU HOTZA, UDA EPELA. Barne tenperaturekin jarraituz, udako neurketetan konfort mailaren barnean mugitzen direla baieztatzen da, baina apirileko lehen erdian 12ºC ingururaino jaisten direla antzematen da. Datu hauetatik ondoriozta daiteke inertzia termikoaren eragina onuratsua izan arren, gaur egun egoitzarako espazioetan exijitzen den konfort maila lortzeko ezinbestekoa dela isolamendu estrategiak bereganatzea, energia kontsumo eraginkor bat ahalbidetzeko behinik behin.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

123

• KANPO TENPERATURA MAXIMOEN AZALPENA Grafikoetan antzematen diren kanpo tenperatura maximoen balio altuak eguzki izpien zuzeneko erradiazioari lepora dakizkioke, mendebaldean kokatutako “logger”ak arratsaldeko izpiak jasotzen baititu inongo oztoporik gabe, honek tresnaren gainberotzea eraginez.

6.2. SIMULAZIO ENERGETIKOA

ENERGÉTICO

Aipatu den bezala monitorizazioa zazpi hileko epean gauzatu da, azterlanerako ezarritako epe mugatua medio. Azterlanerako oinarri sendoa izateko ezinbestekoa da baserriaren portaera energetikoa urte osoko ziklo itxian ezagutzea, aurrerago azalduko diren kalkuluak epe honetan kokatzen direlako. Beraz, neurketetan ageri den hutsunea Torre baserriaren software informatiko bidezko simulazio energetiko dinamikoaren bitartez bete da. Simulazio honen datuak, aldi berean, in-situ neurturiko balioekin alderatuko dira, modelo balioztatu bat izatea ahalbidetuz.

COMPORT.

6.1.5.simulazioaren beharra

Simulazio energetikoa garatzeko, DesignBuilder v2.2 tresna informatikoa erabili da, simulazio energetiko dinamikoa gauzatzen duen Energyplus kalkulutresna darabilen modelizaziorako interfaze softwarea. Modeloaren definizioa eraikinaren ezaugarri fisikoek eta inguruko eta barneko baldintzek osatzen dute. Definizio honetarako, errealitatean bildutako datu guztiak input gisa hartu dira programan lehenetsitako balioak ordezkatzeko, baserria gaur egun dituen baldintzekin modelatuz. Horrela, lehen aipatu bezala, jatorrizko hipotesi bererako bi iturri ezberdinetik eratorritako emaitzak lortu dira, simulatuak eta errealitatean neurtuak, batzuk egiaztatu eta besteak interpretatzea ahalbidetuz. UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

124

6.2.1. SARRERAKO DATUAK DATU KLIMATIKOAK Ordenagailu bidezko simulazio bat garatzean, lehen pausua datu klimatikoak ezartzea da. Programak eskaintzen dituen kokalekuen artean antzekotasun gehien gordetzen duenari dagozkion balio lehenetsiak aukera daitezke, norberak bere osotasunean landu, edo lehenengoak oinarritzat hartuz ezagutzen diren balioak editatu.

ENERGÉTICO

COMPORT.

Kasu honetan, programako datu basean gordetako fitxategi bat aukeratu da, Donostiako Igeldo auzoan hartutako datuak jasotzen dituena hain zuzen, Torre baserriaren kokalekuko ezaugarrietara era egokian moldatzen dela ulertuz, latitudea, itsasoaren hurbiltasuna eta honekiko altitudea, meteorologia eta beste zenbait parametrotan oinarrituta. Ikus irudia.

[6.10. irudia] Torre baserriaren simulaziorako inputak

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

125

MODELOA, ORIENTAZIOA ETA KOKALEKUA Eraikinaren modelizazio fisikoa gauzatzerakoan kalkulu energetikorako arbuiagarria den edozein elementu baztertu da, bai geometria aldetik bai material, espazio zein eraikuntza elementuen aldetik ere. Aldiz, inguratzailearen dimentsioak, baoen azalera eta materialen ezaugarri termikoak errealitatekoekin ahalik eta antzekoenak izatea komeni da. Modeloaren fatxada nagusia guztiz ekialdera orientatuta ezarri da, norabide honekiko duen okertze txikia arbuiatuz. Eguzki ganantziak oztopatzen dituzten elementuak, balkoia eta estalkiko hegalak kasu, ezaugarri termikorik gabeko itzaleko elementu gisa modelatu dira.

ENERGÉTICO

COMPORT.

Barne distribuzioari dagokionez, egiturako hormak eta eskailera zuloak baino ez dira modelatu, beste elementu guztiak ez direlarik kalkulurako aintzat hartu.

[6.11. irudia] Torre baserriaren simulazio modeloa

ERABILERAK Eraikin barnean burutzen diren jarduerak barne irabaziekin dute harremana, bai animali zein gizakiek sortzen duten beroak zein aparailuek eta argiztapen artifizialak sortutakoak barne giroari eragiten dieten heinean. Horrela, Torre

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

126

baserria azterlanerako baliogarri izateko ezarritako aurrebaldintza bera simulatu da modelo birtualean ere, hau da, erabilerarik eta presentziarik gabe definitu dira barneko espazioak.

BEROKUNTZA ETA AIREZTAPEN SISTEMAK Erabilerarik ezean ez da sistema aktiborik martxan jartzen, eraikinak berak bakarrik duen portaera energetikoa ikusi nahi baita lehenengo simulazio honetan. Aireztapen aktiborik ere ez da definitzen, baina inguratzailearen iragazkortasun mailaren araberako aire berritzea aldiz kontutan hartzen da.

ITXITURAK Ondoren modelo birtuala osatzen duten eraikuntza elementuen definizioa deskribatzen da: GROSOR (m)

TEJADO

CONDUCT. W/(m·K)

DENSIDAD kg/m3

CALOR ESPEC. J/(kg·K)

Teja Cámara de aire Pino [20% hum.]

0.17 0.1 0.05 0.02

2000

800

0.14

419

2720

Caliza

0.6 0.6

1.4

1895

1000

Caliza

0.6 0.6

1.4

1895

1000

enlucido Enladrillado enlucido

0.131 0.013 0.105 0.013

0.16 0.62 0.16

600 1700 600

1000 800 1000

Pino [20% hum.] Cámara de aire Pino [20% hum.]

0.08 0.02 0.04 0.02

0.14

419

2720

0.14

419

2720

Capa de compresió Ceramica

0.18 0.15 0.03

1.429 1.3

1810 2300

1000 840

Vidrio simple

0.006 0.006

0.9

MUROS EXTERNOS

MERIDIANO

PARTICIONES INTERNAS

FORJADOS INTERNOS

SUELO

VENTANAS

VALOR U W/m2·K 2.310

limite CTE U<0,53

1.728

U<0,95

1.728

U<0,95

1.690

U<0,65

1.306

U<0,65

3.144

U<4,4

5.778

U<4,4

ENERGÉTICO

CAPAS

COMPORT.

ELEMENTO CONSTRUCTIVO

[6.12. taula] Torre baserriaren eraikuntza elementuak

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

127

• HARRIZKO HORMAK: Kanpo azala eta mehelin horma batezbeste 60 cm lodiera duten kareharri-harlangaitzezko karga hormek osatzen dute. Hauek, lehen aipatutako inertzia termikoa eskaintzen diote eraikinari, materialak berezko dituen dentsitate [1895 kg/m³], konduktibitate [1,4 W/m K] eta bero espezifikoa [1000 J/kg K] bezalako ezaugarriei esker. Aipatzea komeni da, hala ere, horma sendo hauek duten inertziarako gaitasuna ez dela bere isolamendu ahalmenarekin nahastu behar, zeina, transmitantzia balioak argi erakusten duen bezala [1,728 W/m²K], ez den gaur egun kode teknikoak eskatzen duen minimoetara ailegatzen [0,73 W/m²K].

ENERGÉTICO

Baserriaren portaera energetikoan eragin handia duen beste eraikuntza elementu bat egurrezko egituran bermatzen den teilatua da. Teila azpiko oholtza osatzen duten oholak beraien artean tarte handiak utziz ezartzen dira, itxitura hau oso iragazkorra bihurtuz. Gainera, hormen eta estalkiaren arteko loturak eta ganbarako baoak aire berritzea ahalbidetzeko eran daude burututa, aire bolumen handiak mugitzen direlarik espazio hauetan. Nekazal jardueran hain erabilgarriak ziren lehortze gune hauek, beheko solairuetan sortzen den beroari ihes egiten usteko bidea ere badira, are gehiago aire beroak gorantz mugitzeko duen joeragatik.

COMPORT.

• TEILAZKO ESTALKIA

Iragazkortasun handia izateaz gain, itxitura honen eraikuntza xumea dela eta (teila eta oholtza) bere transmitantzia ere oso altua da [2,31 W/m²K], kode teknikoak ezartzen duen minimotik oso urrun [0,41 W/m²K].

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

128

• ZORUA Behe solairuko zoruan zenbait akabera ezberdin aurki daitezkeen arren, hormigoizko zolataz eta zeramikazko baldosaz osatutako itxitura aplikatu da espazio guztietan, transmitantzia ezberdintasunak aintzat ez hartzeko bezalakoak direla iritziz. Kasu honetan ere, isolamendu faltak kode teknikoko transmitantzia balio minimoa nabarmen gainditzea eragiten du: 3,14 W/m²K < 0.50 W/ m²K

• LEIHOAK

Barneko trenkadak adreilu zeramiko hutsezkoak dira orokorrean. Eraikinaren portaera energetikoan izan dezaketen eragina masa termikoarekin eta espazio girotu eta ez girotuen arteko banaketa burutzen duen kasuekin dago erlazioan. Trenkada hauen transmitantzia balioa 1,69 W/m²K-takoa da. Kode teknikoak etxebizitzen arteko mehelinetarako 1,00 W/ m²K-tako muga jartzen du.

ENERGÉTICO

• BARNE PARTIZIOAK

COMPORT.

Leihoei dagokienez, gehien errepikatzen den arotzeria mota zurezko da, iragazkortasun handikoak bere narriadura egoeragatik, eta guztiek dute beira sinplea, 4-6 mm tartekoa. Honek 5,78 W/m²K-ko transmitantzia balioa eskaintzen du beirarako, kode teknikoaren balio maximoa 4,4 W/m²K-takoa izanik Torre baserriak duen azalera beiratu proportziorako.

• BARNE FORJATUAK Zurezko habexkaz eta oholtzaz osatutako barne solairuek 1,31 W/m²K-ko transmitantzia eskaintzen dute, beraz, etxebizitzen arteko edo espazio girotu eta ez girotuen arteko banaketa burutzen duten kasurako isolamendua beharko lukete gaur eguneko kode teknikoko baldintzak betetzeko.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

129

6.2.2.SIMULAZIOA Behin simulaziorako beharrezko diren parametro guztiak definituta kalkulu dinamikoa burutzeko epealdia ezarri da, eskuragarri ditugun neurketa errealekin alderatzeko xedearekin hauen denbora tarte berera mugatuz. Ondoren DesignBuilder v2.2 programarekin apirilaren 18tik abenduaren 1era arteko eperako gauzatuko simulazioaren grafikoa erakusten da, monitorizazioan bildutako datuekin garatutako grafikoarekin gainjarrita. EXTERIOR PAJAR CUADRA

[6.13. grafika] 2012/04/18tik simulazioko tenperaturen grafika

ENERGÉTICO

COMPORT.

COCINA

2012/12/01rako

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

130

40 35 30 25 20 15 10

EXTERIOR PAJAR

CUADRA COCINA

[6.9. grafika] Tenperaturak Torre baserrian 2012/04/18tik 2012/12/01 (Gaztelu, U. 2012a, [58] 51.orria)

• KANPO-BARNE TERMIKOA

TENPERATURAK.

ENERGÉTICO

Bi grafikoen konparaketaren irakurketa gauzatzeko garaian kontutan hartu beharra dago ezinezkoa dela kanpo tenperaturetan erabateko adostasuna erakustea, batak 2012ko aipatutako epealdian jasotako tenperaturak isladatzen baititu eta besteak Donostiako Igeldo auzoan epealdi bererako urte ezberdinetan hartutakoen batezbestekoa. Honi, aurrerago aipatutako kanpoko “logger”ean erregistratutako gehiegizko maximak gehitu behar zaizkio, zuzenezko eguzki erradiazioaren eraginari leporatu beharrekoak.

COMPORT.

6.2.3. SIMULAZIOAREN EMAITZEN EGIAZTAPENA

INERTZIA

Aurretik azaldutakoan oinarrituta, balio absolutuetan ezberdintasunak onargarriak dira, izan ere balio erlatiboetan irakur baitaitezke ondorio erabilgarrienak. Horrela, bi grafikoak alderatzean, kanpo eta barne tenperaturen arteko ezberdintasunari erreparatuta, ezberdintasunak batan zein bestean parekoak direla antzematen da. Bi grafikoetan isladatzen

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

131

da inertzia termikoaren eragina, barneko tenperaturen oszilazioa kanpokoena baino txikiagoa izanik (bero gailurretan kurbak hurbilduz eta hotz haranetan urrunduz), eta barruan kanpoan baino batezbesteko 2-4 ºC gehiago erregistratuz urte osoan zehar (bero gailurren salbuespenarekin, non inertzia termikoak barnealdea kanpoko giroa baino freskoago mantentzea eragiten duen).

• BARNE TENPERATUREN ANTZEKOTASUNA

ENERGÉTICO

Beraz, aurkeztutako egiaztapenak kontutan hartuz, DesignBuilder v2.2 softwarearen bidez gauzatutako simulazioek Torre baserriaren portaera energetikoa era zuzenean isladatzen dutela ziurta daiteke, horrela, ondorengo fasean garatu diren estrategien emaitzen baliozkotasuna berretsiz.

COMPORT.

Grafikoa bietan irakur daitekeen beste ondorioa barneko gune ezberdinetan erregistratzen diren tenperaturen antzekotasuna da. Animalien zein sukaldeko suaren irabazi termikorik gabe, eta infiltrazioen eragin orokortua dela medio, bolumen eta orientazio ezberdineko guneek barne giro bertsua aurkezten dute.

6.2.4. ZIKLO ITXIKO SIMULAZIOA Aukeratutako simulazio energetikorako tresnaren eta honekin garatutako modeloaren baliozkotasuna egiaztatu ostean, posible da baserriaren portaera higrotermikoa urte osoko ziklo itxian zehar kuantifikatzea.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

132

Ondoren ziklo itxiko simulazioaren grafikoa erakusten da.

EXTERIOR PAJAR CUADRA

ENERGÉTICO

[6.14. grafika] ziklo itxiko simulazioko tenperaturen grafika

COMPORT.

COCINA

INTERPRETAZIOAK_ NEGUAN 10-14 ºC ARTEAN Lehenago aurkeztutako ondorioez gain, ziklo itxiko simulazioaren grafikotik neguko datu birtualen irakurketa burutu da. Ondorio adierazgarriena sukaldeko eta kortako datuetatik atera daiteke, non ia urte erdiko epealdian zehar 10-14ºC bitarteko tenperaturak erregistratzen diren. Honek baserriaren isolamendu mailari buruzko ondorioa ateratzeko balio du. Garai bateko erabilerarako eta onargarriak ziren bizi baldintzak lortzeko nahikoa izan arren, gaur egun exijitzen den konfort maila lortzeko salto termiko handia suposatzen du egoera honek. Beste era batera esanda, baserria gaur egun barne giro egokia era pasiboan lortzetik urrun gelditzen da, hau

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

133

da, itxituren isolamendu eta iragazkortasun maila honekin eta jasotzen dituen eguzkitiko irabaziekin gaur eguneko konfort baldintzak lortzeko energia ekarpen handia behar da. Beraz, argi dago gaur eguneko egoeran etxebizitza erabilerarako beharko litzatekeen energia eskari handia murrizteko estrategien artean isolamendua eta iragazgaiztasuna hobetzeko ekintzek lehentasuna hartu beharko luketela, baina eguzkitiko irabazien optimizazioari arreta jartzea ere komeniko litzateke baserriak berezko duen portaera bioklimatikoan aurrera egin nahi bada behinik behin.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ENERGÉTICO

COMPORT.

Ondoren, aurretik esandakoaren harira azterlanean proposatutako eraberritze energetikorako estrategiak aurkezten dira, hauen eragina simulazioen bitartez kuantifikatu, baloratu eta erabakiak hartzeko baliogarriak izatea espero den ondorioak ateratzeko helburuarekin.

134

7. ERABERRITZE ESTRATEGIAK 7.1 SARRERA Azterlanaren hirugarren atal honetan eraikinaren portaera energetikoaren eraginkortasuna hobetzera bideratutako eraberritze estrategiak analizatu dira, hau da, berokuntzarako eskari energetikoa murriztea bilatzen duten ekintzak proposatu eta aztertu dira. Aurreko atalean azaldu den bezala, araudi berriek jasangarritasun energetikoaren aldeko apustua egin behar dute, baina beti ere egungo baldintza sozioekonomikoak aintzat hartuz. Baserrien testuingurura hurbilduz, gaur egun baserrien eraberritzeak burutzean aurki daitezkeen joera eta kasu ezberdinen aniztasuna kontutan hartu da fase honetan, proposatzen diren hobekuntza estrategiak kasuistika zabal honetan aplikagarriak izatea bilatuz eta hauetan izan ditzaketen eraginen ezberdinak ezagutu nahian.

ESTRATEGIAS

Horretarako, hiru ardatz nagusi marraztu dira eraberritze estrategiak sailkatzeko: jasangarritasun energetikoa, baldintza ekonomikoak eta gizarte mailako beharrizanak.

ESTRATEGIAS sostenibilidad energÉtica

realidad econÓmica

necesidad social

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

135

• JASANGARRITASUN ENERGETIKOA.

Jakina den bezala, eraikinaren portaera pasiboa bi printzipio nagusitan oinarritzen da: bero galerak murriztea eta irabazi pasiboak gehitzea. Beraz, aztertu diren estrategiek bi bide hauek jorratzen dituzte, alde batetik isolamendu eta iragazgaiztasun maila ezberdinak baloratuz eta bestetik eguzki irabaziak handitzeko baoen azalera handituz eta beiren ezaugarriak hobetuz. Horrela, ikerlan honen esparrutik at gelditzen dira, baita ere, berokuntzarako eskari energetikoarekin zerikusi zuzenik izan gabe ere eraikinaren jasangarritasunean eragiten duten beste hainbat atal, hala nola: eraikuntza materialen bizi-zikloa, argiztapen artifizialaren eta ekipamendu elektrikoen eraginkortasuna, ur kontsumoa, euri-uren berrerabilpena, eta abar luze bat.

ESTRATEGIAS

Jasangarritasun energetikorantz hurbiltzeko bidean, ikerlan honetan aurkezten diren eraberritze estrategiek oinarritzat hartzen duten irizpidea eskari energetikoaren murrizpena da, hots, sistema aktiboen eraginkortasuna parametro aldakorretatik at utzirik, eraikinaren beraren portaera pasiboaren hobekuntza helburu duten ekintzak lehenetsi dira. Izan ere, lehenengo atalean aurkeztutako testuinguru europarraren berrikusketan argi ondoriozta daitekeen bezala, bai araudiak baita eraikuntzaren merkatuaren joera ere zentzu honetan bideratzen dira, eraikinaren eraginkortasuna bere ezaugarri pasiboen optimizazioan sistema aktiboen garapenean bezain beste oinarrituz.

• ERREALITATE EKONOMIKOA. 2008az geroztik sortutako krisi ekonomikoak gizarteko esparru guztietan izan du eragina, eta eraikuntza sektoreak bereziki jasan ditu bere ondorioak. Nabaria da sektorearen joera eraberritzearen gorakadaren aldekoa dela oin

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

136

berriko eraikuntzaren gainbeheraren eskutik. Jokaleku hau baserrien zaharberritzearen testuinguruan kontutan hartzekoa den bezala, baserriak berriztatzeari aurre egin behar dieten banakakoen ahalmen ekonomikoa ere faktore erabakigarria da burutu daitezkeen inbertsioen maila neurtzeko orduan. Zentzu honetan, jarduera hau erregulatzen duten araudiek ere egoera hau aintzat hartzea beharrezkotzat jotzen da, beti ere testuinguru zabalagoko eta epe luzeko energia aurrezpen helburuak bistatik galdu gabe. Bide honetan erabateko garrantzia hartzen dute eraginkortasun energetikoa bultzatzeko ekintza-planek eta berauetan zehaztutako diru laguntzek.

Horrela, lan honetan aztertu diren eraberritze estrategietan kostu-eraginkortasuna bilatzen duten balioak erabili dira, burutu beharreko inbertsioak eta energia kontsumoaren murrizpenak eragindako aurrezpen ekonomikoak alderatzen dituzten ikerlanetan oinarrituz, beti ere energia kontsumoaren aurrezpenari lehentasuna emanez errentagarritasun ekonomikoaren gainetik. Beraz, aztertu diren isolamendu maila guztiek aurreko baldintza betetzen dute, eta hauen arteko ezberdintasuna inbertsioen amortizazio epean nabarmenduko da.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ESTRATEGIAS

Laburbilduz, eraberritze energetikoaren inpaktua eta hedapena Europa mailan zehaztutako helburuak lortzeko bestekoa izatea ahalbidetzeko, eraikinen eraginkortasuna hobetzeko beharrezko diren inbertsioak ekonomikoki bideragarriak izatea lortu behar da, hau da, kostu-eraginkorrak diren ekintzak lehenetsi beharko dira. Era berean, araudietan ezarritako eskakizunak ere printzipio honetan oinarritu beharko dira, europar zuzentarauetan azpimarratzen den bezala.

137

Lehen atalean esan bezala, lan honen zergatiaren jatorrian XX. mendean zehar baserrietan eman den nekazal eta abeltzaintza jardueren gainbehera eta jarduera hauen produkzio metodoen aldaketa dago. Prozesu honek baserrietan aldaketa garrantzitsuak eragin ditu, erabilera anitzeko eraikina izatetik ia egoitza erabilera soilik duen etxebizitza bihurtzeraino. Tipologia honen jatorrizko egoeran jarduera produktibora bideratutako espazioek bolumenaren erdia baino gehiago okupatzen dutela kontutan hartuta, jardueraren desagertzeak eraikinaren parte handi bat hutsik gelditzea dakar lehen ondorio gisa. Ondoren, kasu gehienetan, espazio hauek etxebizitzaren hedatzea ahalbidetzeko gelez betetzen dira, sarri era partzialean eta progresiboki, hau da, hasiera batean bolumen osoa okupatzera heldu gabe. Prozesu honetan agertzen diren kasuen aniztasuna zabala da, eta momentuko gizarte antolakuntza ezberdinen joerekin zuzenki lotuta dago. Horrela, espazio huts hauek betetzetik eratorritako etxebizitzak gaur eguneko familia eredu gehienetarako handiegiak suerta daitezke, ondorioz familia ezberdinei zein familia bereko kide ezberdinei era independentean leku egiteko barne banaketak eraginez. Bestalde, etxebizitzaren merkatuaren joerei jarraiki alokairuaren orokortzea baserrietara hedatuko balitz tipologian aldaketa adierazgarriak eragin litzake, barne banaketak areagotuz.

ESTRATEGIAS

• ESKAKIZUN SOZIALA.

Egoera hau aztertzen duen ikerlan multzoaren barnean, azterlan honek gaia ikuspuntu energetikotik jorratzen du. Beraz, baserri eraberritzeetan eman daitezkeen barne banaketa kasuen aniztasuna barne hartzen duten estrategiak aztertu dira, kasu guztietarako baliogarriak izango diren esku-hartze irizpideak proposatzeko xedearekin.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

138

7.2. ESTRATEGIEN IRAKURKETA Behin estrategiak planteatzeko oinarri gisa erabili diren printzipioak aurkeztuta, ondoren analisirako aukeratu diren kasuak eta hauen parametro ezberdinen araberako aldaerak deskribatuko dira. Eskema honetan aurretik azaldutakoa laburbiltzen da: 1. Barne banaketaren aldagaia. Eraberritzeetan eman ohi diren barne banaketa ezberdinak kontutan hartu dira, bolumen osoa edo zati bat okupatuta izan, espazio bizigarriaren azalera unitateko berokuntza energia eskaria oso aldakorra gerta baitaiteke. 2. Isolamendu mailaren aldagaia. Eraberritze energetikoa gauzatzerakoan aplikatutako isolamenduaren lodiera ezberdinen eragina aztertu da.

TIPOS DE INTERVENCIÓN

mitad lado longitudinal

rehabilitación + parte de la cuadra

intervención total

rehabilitación de estado 0

AISLAMIENTO

nivel bajo de aislamiento mitad cuadra

ESTRATEGIAS

3. Eguzkitiko irabazi termikoak. Eguzki erradiazioa jasotzen duten hormetan baoen azalera gehitzearen eragina kalkulatu da

nivel alto de aislamiento

aisl. exter.

“ESTADO 0”

interior

GANANCIAS SOLARES ventanal norte tipo de aislamiento

aislamiento exterior

ventanal este venetanal sur aislamiento interior

[7.1. eskema] Baserrien eraberritze estrategien irakurketen eskema

sustictución de huecos originales

ventanal oeste

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

139

7.2.1. ESTRATEGIA MOTAK Hauek dira eraberritzeetan ematen diren kasuen osotasuna barne hartzeko helburuarekin azterlanean jaso diren barne banaketaren araberako aldaerak, zeinak Torre baserriaren modelora aplikatu diren:

• 0_EGOERA. Torre baserriak gaur egun duena da modeloaren hasierako egoera, baina etxebizitza okupatuta eta girotuta egongo balitz bezala definituta. Beraz, aurrealdeko behe eta lehen oinetan etxebizitzako gela ezberdinak antolatzen dira, atzealde osoa eta bi aldeetako [7.2. irudia] gaur egungo egoera ganbara hutsik eta erabilera definitu gabe mantenduz.

Lehen esku-hartze motak baserriaren bolumen osoa barne hartzen du, bai okupazio aldetik, hau da, etxebizitza erabilera kortara eta ganbaretara ere hedatuz, eta baita isolamendua [7.3. irudia] eraberritze osoa gehitzeko garaian ere.

• 2_AURREKALDEA. Baserriaren aurreko erdiaren eraberritzera soilik mugatzen da, hau da, etxebizitza erabilerako gunea barne hartzen du, erabilera irudia] hau alde honetako teilatupera [7.4. eraberritzea hedatuz. Horrela, korta eta ganbara hutsik gelditzen dira eta ez dute berritze lanik jasotzen.

ESTRATEGIAS

• 1_OSOA.

Aurrekaldeko

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

140

• 2A_ATZEKALDEA. Aldaera honetan ere bolumen osoa okupatzen da espazio bizigarrirako, baina berritzen den alde bakarra lehen hutsik zegoena da, hau da, atzealdeko korta eta ganbara.

• 3_LAURDENA. Kasu hau baserria bi etxebizitzatan banatua dagoen baserrietan ematen da, mehelina gailurraren lerroan dutelarik. Aurreko aldean soilik kokatutako etxebizitzetako baten berritzea barne hartzen du.

[7.5. irudia] eraberritzea

Atzekaldeko

[7.6. irudia] baserriaren laurdenaren eraberritzea

• 3A_ALDE LUZEA. Aurreko kasu bera oinarritzat hartuz, eraberritzea kortako aldean atondutako espazio bizigarrira hedatzen da, mehelinaz bestaldean dagoena zaharberritu gabe. [7.7. irudia] baserriaren alde luzearen eraberritzea

Azken multzo honetan aurreko kasuekin zehazki bat ez datozen eraberritze aldaerak bildu dira: adibidez, ganbara inguratzaile termikotik at utzi nahi den kasuak, eraikinaren kanpo azala bere osotasunean berritzea posible ez den kasuak, edota espazio bizigarriaren eta ez bizigarriaren muga barne hormek osatzen duten kasuak. Kasu guzti hauetarako irizpide orokor gisa, inguratzaile termikoak, hots, espazio bizigarria biltzen duen azalak, gutxienezko isolamendu maila etengabe bat [7.8. irudia] eraberritzea izateko baldintza ezarri da.

ESTRATEGIAS

• 4_BESTEAK.

edozein

motako

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

141

7.2.2 ISOLAMENDU MAILAREN ALDAGAIA Atal honetan aurreko kasu guztietara aplikatu diren isolamendu maila ezberdinak planteatu dira. Aurretik aipatu den bezala, kostu eraginkortasunaren baldintza betetzen duten isolamendu lodierak aztertu dira, erreferentziatzat testuinguruaren berrikuspenean bildutako informazioa hartuz.

Honela, erreferentziatzat EKT-k exigitzen dituen balio minimoak betetzen dituen familiabakarreko etxebizitza bat harturik, honen berokuntzarako eskaria 61,9 kWh/ m²-tan balioesten da. Bestalde, Passivhaus estandarreko zertifikazioa lortzeko, zeina energia kontsumo ia hutseko eraikinak definitzeko erreferentziatzat hartu ohi den, beste baldintza garrantzitsu batzuen artean berokuntzarako eskaria 15 kWh/m²-tara mugatzea eskatzen da. Honek %75eko murrizketa bat esan nahiko luke EKT-ko balioekiko. 2020 urterako Europak ezarritako helburuak maila honetako eskakizunetara bideratzen direla kontutan harturik, gaur egun Espainian eraikinei eskatu beharko litzaiekeen eraginkortasun maila minimoa bi balio horien tartean kokatu beharko litzateke.

ESTRATEGIAS

Aldagai honen analisitik lortu diren emaitzak berokuntzarako eskari energetikoan duten eraginaren arabera baloratu dira, hau baita azken finean eraberritzearen bideragarritasuna neurtzeko adierazlea.

Balio hauen finkapena hainbat parametroren menpe egon arren, eraginkortasun energetikoa hobetzeko neurriei dagokien inbertsio ekonomikoaren eta bere errentagarritasunaren arteko oreka hoberena lortzeko beharrezko diren balioak, hau da, inguratzaile termikoaren transmitantzia balio kostu-hobezinak, 0,250,40 W/m²K bitartean kokatzen dira, hurrengo grafikan erakusten den bezala:

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

142

BASERRIAREN OINARRIZKO ESKARI ENERGETIKOA

[4.11. irudia]. Ekonomikoki hobezinaren posizioa (ECOFYS. 2007, [19] 12. orria)

baserrietan

estado actual VALOR U [W/m2K] FACHADA CUBIERTA

1.72

2.31

113.41

KWh/año/m2

SUELO

3.14

DEMANDA

VIDRIO CARPINT KWh/año

5.778

2.147

39,275

KWh/año/m2

113.51

100.00%

100%

TRANSMITANTZIA BALIOAK FINKATZEN Horrela, 0,25-0,40 W/m²K bitarteko batezbesteko transmitantzia balioak lortzeko baserriaren inguratzaileari gehitu beharreko isolamendu geruzen lodiera finkatzea da hurrengo pausua.

ESTRATEGIAS

Eraginkortasun maila hauek eskatuko lituzketen isolamendu AISLAMIENTO mailak aztertzeko oinarri gisa TIPO EXT/INT CM Torre baserria gaurko egoeran simulatu da, baina etxebizitza erabilera duten espazio guztiak berokuntza sistemaz girotuta dituelarik. Kalkuluaren emaitzak argi erakusten du egoera honetan duen berokuntzarako eskaria eraginkorra izatetik oso urrun dagoela, 113.41 KWh/ urteko/m² balioak isladatzen duen bezala.

• ISOLAMENDUA Simulaziorako material isolatzailea aukeratzeko garaian, merkatuan dauden produktu sorta ahalik eta zabalenak eskaini dezaketen konduktibitate balioa izatea erabaki da. Lehen esan bezala, materialen bizi-zikloaren alderdia azterlanetik at utzi da, baina konduktibitate balio kontserbadore bat aukeratzean lortutako UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

143

emaitzak produktu naturalen aplikagarriak izatea bilatu da.

erabilerara

Horrela, 0,04 W/m2K-ko konduktibitate balioa duen zuntz mineraleko isolatzailea hautatu da, eta kalkulatu diren kasu ezberdinen arteko desberdintzea material honekin gauzatutako geruzaren lodieran oinarritu da, konparaketako irakurketa errazteko asmoz.

• BEIRATEAK ETA AROTZERIAK Beirateen ezaugarriei dagokionez, ikerlan honen 4.4.1.3. puntuan ikusi den legez, 1,2 W/ m2K inguruko transmitantzia balioak dituzten beira bikoitzak gaur egun bideragarriak dira. Simulaziorako, iberiar penintsulako merkatuan eskuragarri dauden produktuen artean, 1,5 W/ m2K-ko U balioa eskaintzen duen emisibitate baxuko beira bikoitza aukeratu da. Bestalde, kanpoko arotzeriari dagokionez, beiraren isolamendu mailarekin orekatuta dagoen eta ekonomikoki bideragarria izan daitekeen zur laminatuzko markoa proposatu da, 1,4 W/m2K inguruko transmitantziaduna.

Isolamendu neurrien arteko konparaketa egiteko, bere osotasunean berotuta eta isolatuta dagoen modeloa hartu eta beste aldagai guztiak baztertu dira. Isolamendu geruza kanpoaldetik jartzea erabaki da, kanpoko hormek eskaintzen duten inertzia termikoa baliatuz portaera higrotermiko hobea aurkezten duela egiaztatu baita, etengabeko erabilerarako behinik behin [Gaztelu, U., 2012, [57], 37. orria].

ESTRATEGIAS

KONPARAKETA

Gogorarazten da ondoren aurkezten diren isolamendu lodierak 0,04 W/m2Kko konduktibitate balioa duen materialari dagozkiola.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

144

• 8 CM KANPOTIK. Konparaketa isolamendu maila kostu eraginkorren barnean zedarritzeko, eta jatorrizko hormaren ezaugarri termikoetan oinarrituz, 8 cmko geruza minimoa ezarri da. Horrela, suertatzen diren transmitantzia balioak kanpo hormetarako 0,39 W/m2K-koa, estalkirako 0,41 W/m2K-koa eta zorurako 0,37 W/m2K-koa dira, esan bezala, aipatutako

8 cm VALORexterior U [W/m2K] FACHADA CUBIERTA

0.388

0.411

SUELO VIDRIO CARPINT

0.374

40.02

1.29

1.38

35.28%

KWh/año/m2

0,25-0,40 W/m²K-en arteko gorengo mugan, hau da, errentagarritasun hoberena eskeintzen duten balioen artean inbertsiorik eta aurrezpenik txikiena dakarrena. Halaber, eraikuntza ezaugarri hauei dagokien berokuntzarako eskari energetikoa 40.02 KWh/urteko/m²-ra jaitsi da, isolamendurik gabe zuenarekiko %64.72ko jaitsiera hain zuzen ere.

• 10 CM KANPOTIK

10 cm VALORexterior U [W/m2K] FACHADA CUBIERTA

0.325

0.341

SUELO VIDRIO CARPINT

0.307

1.29

1.38

ESTRATEGIAS

10 cm-ko isolamendu geruza jarriz, kanpo hormaren, estalkiaren eta zoruaren transmitantzia termiko berriak hauek dira: 0,32, 0,34 eta 0.31 W/m²K hurrenez hurren. Neurri hauekin baserriaren berokuntzarako eskaria 35.96 KWh/urteko/m²-ra jaistea ahalbidetzen da (jatorrizko kasuarekiko %68.29ko murrizpena). Erreferentziazko kostu eraginkortasunaren

35.96 KWh/ año/m2

31.71%

balioekiko erdiko puntuan kokatzen da isolamendu maila hau, honek inbertsiorako errentagarritasun hoberenaren egoera irudikatzen duelarik.

• 12 CM KANPOTIK Azkenik, 12 cm-ko isolamendua aplikatuz kanpo hormen transmitantzia termikoa 0.28 W/

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

145

m²K-ra jaisten da, estalkiarena 12 cm VALORexterior U [W/m2K] 0.29 W/m²K-ra eta zoruarena FACHADA CUBIERTA SUELO VIDRIO CARPINT 0.26 W/m²K-ra, beraz, kostu 0.279 0.291 0.26 1.29 1.38 eraginkortasun hobereneko balioen artetik baxuena. Honek esan nahi du inbertsioa, aurreko kasuetan baino handiagoa den arren oraindik ere epe laburrean amortizatzen dela lortutako kontsumo aurrezpenarekin. Hau baino 34.56 KWh/ isolamendu gehiago jartzeak año/m2 errentagarritasunaren gainberako eta amortizazio epeen luzaketarako joera dakar, beti ere gaur eguneko materialen eta energiaren prezioak aintzat hartuz.

30.48%

Isolamendu maila honekin berokuntzarako eskari energetikoa 34.56 KWh/urteko/m²-koa izango litzateke, jatorrizko kasuarena baino %69.52 baxuagoa.

KONPARAKETAREN IIRAKURKETA

Alde batetik, nabarmentzekoa da proposatutako isolamendu mailen sortak baserriaren portaera energetikoan duten eragin adierazgarria, %65etik %70erainoko berokuntza eskari murrizpenak eraginez. Honek konparaketarako hartzen den jatorrizko kasuaren aukeraketaren garrantzia isladatzen du, araudietan eskakizunak ezartzerakoan oso kontutan hartu beharreko atala. Izan ere, isolamendu estrategia hauek EKTaren baldintza minimoak zehazki beteko lituzkeen baserriarekin konparatuz berokuntza eskariaren murrizpena %30etik %40ra bitartekoa litzateke. Beraz, aurrezpen portzentajeak erreferentzia baliagarria izan daitezkeela ukatu gabe, eskakizunak ezartzeko garaian balio absolutuak zehaztu beharko liratekeela ondoriozta daiteke, berokuntza eskaria eta transmitantzia balioak kasu, UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ESTRATEGIAS

Aurkeztutako hiru isolamendu aukerek ematen dituzten emaitzetatik zenbait ondorio erabilgarri atera daitezke.

146

eraikinen jatorrizko egoera oso aldakorra izan baitaiteke kasutik kasura. Bestalde, hiru aukeren arteko ezberdintasun erlatiboki txikia antzematen da, 8 cm eta 10 cm-ko kasuen artean %10ko eskari murrizpena eta 10 cm eta 12 cm-ren artean %4koa. Datu honetatik argi ikusten da isolatu gabeko eraikinean esku hartzea ekonomikoki errentagarria den bitartean, behin isolatuta dagoenen kasuan isolamendua hobetzean bideragarritasun ekonomikoa nabarmenki murrizten dela. Beraz, irakurketa orokor batetik ondoriozta daiteke eraberritze energetiko bati aurre egiterakoan errentagarritasun tarterik onuragarriena aurkeztutako isolamendu mailen artean aurkitzen dela, epe laburrean behinik behin.

Isolamendu maila hauen artean aurretik azaldutako kostu hobezinaren baliora gehien hurbiltzen dena 10 cm-ko aukera dela ebatz daiteke. Izan ere, hiru aukeren konparaketa erlatibotik ondoriozta daitekeen bezala, EKT-ko balioetatik 8 cm-ko isolamendu mailara hobetzean %30eko eskari murrizpen adierazgarria lortzen den bitartean, eta isolamendua 8 cm-tik 10 cm-ra igotzerakoan oraindik ere %10 onargarri bat lortzen dela ikusi arren, 2 cm gehigarri ezartzearen eragina nabarmenki jaisten dela antzematen da, %4ko eskari murrizketara mugatuz, eta ondorioz, inbertsioaren amortizazio epea luzatuz. Horrela, 10 cm-ko aukerari legozkion kanpo hormaren, estalkiaren eta zoruaren transmitantzia termikoak 0,33 W/m²K, 0,34 W/ m²K eta 0,31 W/m²K lirateke hurrenez hurren.

ESTRATEGIAS

10 CMKOA NEURRI EGOKIENA

ESTRATEGIEN OPTIMIZAZIOA Azken neurri horiek inguratzaile termiko guztian zehar isolamendu lodiera bera jartzearen ondorio dira. Baina eraikinetan gertatzen diren UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

147

bero transmisioen dinamikak ezagutuz posible da estrategia honen optimizazioa gauzatzea, jakina baita eraikuntza atal guztiek ez dutela bero fluxu bera jasaten.

Beraz, optimizazioarekin bilatzen dena inbertsio berarekin isolamendu geruzaren lodiera era eraginkorragoan banatzea litzateke. Horrela, zoruan 8 cm eta estalkian 12 cm jarriz, jatorrizko egoeraren berokuntza eskariarekiko %31.01era jaistea lortzen da, 35.17 KWh/urteko/m² lortuz.

exterior

FACHADA

CUBIERTA

SUELO

VIDRIO

CARPINT

0.325

0.291

0.374

1.29

1.38

35.17

31.01%

KWh/año/m2

BARNE EDO KANPO ISOLATZE ESTRATEGIEN ARTEKO KONPARAKETA Kontzeptu teorikoetan eta aurreko beste zenbait ikerlanetan oinarrituz isolamendua kanpotik jartzeak barnetik jartzeak baino portaera hobea eragiten duen arren [Gaztelu. U, (2011), [56] 52. orria], lan honetan burututako simulazioetan hasiera batean alde hori ez da espero litekeena bezain nabaria izan: %2.7 inguruko ezberdintasunak beraien

ESTRATEGIAS

Horrela, estalkia da inguratzaile termikoan batezbeste bero fluxu handiena kontzentratu ohi duen atala, batik bat aire beroak duen goranzko joera dela medio. Aldiz, zorutik bero galera gutxien gertatzen da, aurretik aipatutako arrazoi beragatik eta baita lurrak kanpoko giroak baino batezbesteko tenperatura altuagoa mantentzen duelako urtaro hotzetan zehar. Bestalde, eguzkitiko erradiazio eta haizeen norabide ezberdinen eraginez orientazio ezberdinetako hormek bero transmisio ezberdinak jasaten dituzte. optimizado

10 VALOR cm interior U [W/m2K] FACHADA CUBIERTA

0.325

0.341

36.14

KWh/año/m2

SUELO VIDRIO CARPINT

0.307

1.29

1.38

31.86%

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

148

arteko berokuntza eskarian. Egia da ere, balio hauen aldea areagotuz doala barne irabazi pasiboak igoten doazen heinean. Adibidez Torre baserriaren kasuan hegoaldera leihateak zabalduta kanpo eta barne isolamendu estrategien arteko ezberdintasuna %4,8ra hel daiteke.

Hala ere, nahiz eta ikuspuntu energetikotik 2.1 Demanda energética aukera argia dela baztertu ez, baserriaren 1 La demanda energética de los edificios se limita en función del clima de la localidad en la que se esku-hartzea ikuspuntu orokorclimática batetikestablecida ikusi ubican, según la zonificación en el apartado 3.1.1, y de la carga interna en sus espacios según el apartado 3.1.2. beharra dago. Zenbait kasutan, kanpoko 2 La demanda energética será inferior a labeste correspondiente a un edificio en el que los parámetros ezaugarri arkitektonikoen balioak edo característicos de los cerramientos y particiones interiores que componen su envolvente térmica, baldintza batzuek aukeraestablecidos hau baztertzera sean los valores límites en las tablas 2.2. eraman baserrietan aplikatu 3 Losgaitzake. parámetrosBeraz, característicos que definen la envolvente térmica se agrupan en los siguientes tipos: beharreko isolatze estrategiak kasuz kasu a) transmitancia térmica de muros de fachada UM; aztertu beharko lirateke ondare arkitektonikoa, b) transmitancia térmica de cubiertas UC; eraikuntza logika etatérmica irizpide energetikoak c) transmitancia de suelos US; maila d) berean aintzat hartuz. transmitancia térmica de cerramientos en contacto con el terreno UT; e)

transmitancia térmica de huecos U ;

transmitancia térmica de medianerías UMD.

H BARNE FORJATU ETA TABIKERIEN f) factor solar modificado de huecos FH; TRANSMITANTZIAK g) factor solar modificado de lucernarios FL;

ESTRATEGIAS

Beraz, hasiera batean dugun ezberdintasun mail horren arrazoia bi kasuen artean gerta daitezkeen zubi termikoen edo iragazkortasun balioen arteko ezberdintasunen definizio eza izan daitekeela suposa daiteke. Baina edonola ere, argi dago simulatutako modeloetan hormen inertzia termikoaren eragina murrizten Documento Básico HE Ahorro de Energía duten beste faktore batzuk lehentasuna 2 Caracterización y cuantificación de las exigencias hartzen dutela.

Berotu gabeko gunearekin kontaktuan dauden 4 Para evitar descompensaciones entre la calidad térmica de diferentes espacios, cada uno de los barnecerramientos forjatu eta tabikeeninteriores transmitantzia y particiones de la envolvente térmica tendrán una transmitancia no superior a los valores indicados en la tabla 2.1 en función de la zona climática en la que se ubique el termikoak definitzeko orduan, EKTak edificio. ezartzen duen irizpidea hartu da oinarritzat. Tabla 2.1 Transmitancia térmica máxima de cerramientos y particiones interiores de la envolvente térmica U en W/m2K DB-HE Energia Aurrezpena Oinarrizko ZONAS A

ZONAS B

ZONAS C

ZONAS D

ZONAS E

1,22

1,07

0,95

0,86

0,74

0,69

0,68

0,65

0,64

0,62

0,65

0,59

0,53

0,49

0,46

Vidrios y marcos

5,70

4,40

3,50

3,10

Medianerías

1,22

1,07

1,00

Cerramientos y particiones interiores Muros de fachada, particiones interiores en contacto con espacios no habitables, primer metro del perímetro de (1) suelos apoyados sobre el terreno y primer metro de muros en contacto con el terreno (2) Suelos Cubiertas

(3)

[7.9. taula]. EKTaren transmitantzia termikoko mugak (1)

Se incluyen las losas o soleras enterradas a una profundidad no mayor de 0,5 m

(Ministerio de vivienda (2006), 2. orria) Las particiones interiores en contacto[15a] con espacios no habitables, como en el caso de cámaras sanitarias, se consideran (2)

como suelos (3) Las particiones interiores en contacto con espacios no habitables, como en el caso de desvanes no habitables, se consideran como cubiertas

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

En edificios de viviendas, las particiones interiores que limitan las unidades de uso con sistema de calefacción previsto en el proyecto, con las zonas comunes del edificio no calefactadas, ten-

149

Dokumentuaren HE-1 ataleko 2.1 atalean inguratzaile termikorako transmitantzia balio maximoak ezartzen dira. Bertan, berotu gabeko guneekin kontaktuan dauden trenkadetarako 1.2 W/m²K-ko balio orokorra ezartzen da, eta mehelinetarako 1.0 W/m²K-koa, kasu honetan C1 gune klimatikorako. Balio hauek erreferentziatzat hartuz, eta kostu eraginkortasunean oinarrituta lan honetan proposatzen den isolamendu mailara moldatzeko xedearekin, balio estrapolatu bat atera da kalkulurako, atal honen azterketa sakonago baten faltan. Beraz, berotu gabeko espazioekin kontaktuan dauden banaketa horizontal zein bertikaletarako 0,5 W/m²K-ko balioa ezarri da.

TERMIKOAREN

ESKAKIZUN

Beraz, laburbilduz eta balioak borobilduz, aipatutako Europako testuingurua eta bere energia aurrezpen helburuak aintzat hartuz, eta kostu eraginkortasunaren printzipioan oinarrituz, gaur egun baserrien eraberritze energetikoa arautzeko erreferentziatzat erabil litezkeen transmitantzia termikoaren balioak ondorengoak lirateke:

Elementos constructivos

transmitancia térmica [w/m2K]

• CUBIERTA • muros de fachada [s-E-O-N] • SUELOs · en contacto con el exterior

· en contacto con espacios no

habitables o de otra propiedad

• VIDRIO • CARPINTERÍA · DIVISIONES INTERIORES [en contacto

ESTRATEGIAS

TRANSMITANTZIA BERRIAK

0.30 0.33 0.38 0.50 1.50 1.40 0.50

con espacios no habitables o de otra propiedad] [7.10 taula]. Baserrien eraberritze energetikorako transmitantzia termiko berrietarako proposamena UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

150

7.3.2. IRABAZI PASIBOAK ESTRATEGIEN ANALISIA

HANDITZEKO

Aurreko atalean inguratzaile termikoaren bidez gertatzen diren bero galerak murrizteko egoera ezberdinetan har daitezkeen neurriak aztertu diren bezala, ondoren eraikuntza bioklimatikoaren bigarren ardatz nagusia osatzen duen kontzeptua aztertu da, hau da, eguzki-irabazi pasiboak. Arlo honetan existitzen diren estrategia ugarien artean azterketarako sinpleena aukeratu da, hau da, azalera beiratuaren handitzea, alde batetik simulazioen irakurketan eta konparaketan erraztasuna bilatuz eta bestetik baserrien eraberritzeetan ohiko kasua eta denetatik bideragarriena delako.

METODOLOGIA

Eguzki irabaziek berokuntza eskarian duten eragina ondo isolatutako eraikinetan maila handiagoan nabarmentzen dela jakinik (proportzionalki behinik behin), estrategia hauen simulaziorako isolamendua gehitu zaion modeloa hartu da oinarritzat. Bai itxitura opakoaren bai beiraren transmitantzia balioa aldi berean kontutan hartu beharreko parametroak dira irabazi pasiboak aztertzeko garaian, izan ere estrategia hauen eraginkortasuna azalera beiratuen bidezko galera-irabazi orekaren menpe baitago. Muturreko adibide baten bidez azalduta, 1,5 W/m²K-ko transmitantzia duen horma batean 1,5 W/m²K-ko transmitantzia duen beiradun baoa irekitzen bada, berogalerak bere horretan mantenduko dira oreka erabat irabazien aldera eroriz. Aldiz, esaterako 0,3 W/m²K-ko transmitantzia duen horman 1,5 W/m²K-ko transmitantziadun beiradun baoa irekitzerakoan, galerak gehitu egingo dira eta ondorioz irabaziek galera hauek orekatu beharko dituzte neurria eraginkorra izan dadin.

ESTRATEGIAS

ESTRATEGIAREN EBALUAZIOA. ETA HIPOTESIAK

Estrategia zehatz batek duen eragina era isolatuan kuantifikatu eta konparaketetan UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

151

nabarmentzeko asmoz, modeloaren fatxada bakar batean azalera beiratua %10 batean gehitu da. Modelo eraldatu hau lau orientaziotan simulatuz eta bakoitzari dagokion oinarrizko modeloarekin alderatuz azalera beiratuaren gehitzeak lau orientazio hauetan duen eragina neurtu da.

Aukeratutako beira motak ere eragin erabakigarria izango du neurriaren eraginkortasun mailan. Zentzu honetan, eguzki irabaziak gehitzea helburu duen beira baten ezaugarriak isolamendu termiko ona eta argi iragazkortasun altua izan beharko dira, energia jasotzea maximizatu eta galtzea gutxitzeko. Gehiegizko irabaziak ekiditeko babes neurrien beharrezkotasuna kasuan kasu aztertu beharko litzateke. Burututako simulazioetan ez da inolako eguzki-izpiekiko babes neurririk aurreikusi ez dezaten emaitzen irakurketa nahas. Arrazoi beragatik, beirate berrien transmitantzia balioa beste leihoetako beiraren balio berekoa ezarri da, hau da 1.5 W/ m²K-koa, eta arotzeriarena 1,38 W/m²K-koa.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

ESTRATEGIAS

Aipatu beharra dago, azalera beiratua %10 batean handitzea modeloan definitzeko garaian, fatxadan aurretik existitzen diren leihoak handitu edo antzeko tamainako leiho berriak ireki ordez, bao bakar batean bildu dela azalera beiratu berri guztia, zehazki fatxada lurzorutik teilaturaino irekitzen duen beirate bertikal batean. Era honetan, baserrien horma sendoek barneratuta dagoen beiraren planoan sortzen duten itzala murriztea lortzen da, bao azalera berdinerako beirak jasotzen duen eguzki izpi kopurua gehituz, eta ondorioz estrategia pasiboaren eraginkortasuna hobetuz. Soluzio hau, kasu bakoitzerako bereziak liratekeen arkitekturazko, konposiziozko zein ondareari loturiko beste hainbat baldintzare kin alderatuz, kontuan hartzeko irizpide teknikoa izan liteke baoen irekiera era energetikoki eraginkorrean gauzatu nahi bada.

152

EMAITZAK Simulazioen emaitzek teorian eta aurretiko esperientzian oinarrituz espero litezkeen portaerak adierazten dituzte, irabazi pasiboetan oinarrituriko estrategiak era egokian planteatuz gero klima kantauriarrean ere eraginkorrak izan daitezkeela egiaztatuz, klima honetan ematen den eguzki erradiazio urritasuna dela eta sor litekeen zalantza argituz. Hori bai, eguzki ganantzia hauek fatxada ezberdinetan eragin desberdinak izango lituzkete, eta horretarako baserriaren orientazio bakoitzeko neurketak burutzen dira.

Honela, Torre baserrian ekialdera orientatutako fatxada nagusiaren %10 beiratea bihurtzen den kasuan, berokuntza eskaria 35.16 KWh/urte/m²-tik 34.24 KWh/urte/m²-ra pasatu da, oinarrizko kasuaren %30.20ra jaitsiz. Aldaketa txiki honen arrazoia (%0.81 gutxiago) lehendik fatxadak zuen beira proportzio altuari dagokio.

• BEIRATEA HEGOALDERA Hegoaldeko fatxada luzeari dagokionez, %10eko beirateak ezartzeak, eskari energetikoa %6.13 esanguratsu batean murrizten du, hau baita eguzki erradiazio gehien jasotzen duen aldea. Ondorioz, 35.16 KWh/urte/m²-tik 28.20 KWh/ urte/m²-ko berokuntza eskaria izatera pasatuko litzateke, oinarrizko kasuaren %24.88rarte jaitsiz.

fachada principal ventanal al este

34.24 KWh/ año/m2

30.20%

fachada LONG I ventanal al SUR

28.20 KWh/ año/m2

ESTRATEGIAS

• BEIRATEA EKIALDERA

24.88%

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

153

Iparraldera orientatzen den fatxada luzearen kasuan, jasotzen dituen eguzkitiko ganantzia urriek orekatzea lortzen dute beirek hormek baino transmitantzia balio altuagoa izateagatik sortzen den bero galera gehigarria. Honela, kasu honetan berokuntza eskaria %0.74 jaisten da, 34.32 KWh/urte/ m²-rarte.

• BEIRATEA MENDEBALDERA Bukatzeko, mendebaldeko fatxada itsuari dagokionez, beirateak bere azaleraren %10 batean irekitzeak berokuntza eskaria 35.16 KWh/ urte/m²-tik 33.36 KWh/urte/m²ra jaisten du, irabazi pasiboek %1.59ko murrizpena ahalbidetuz.

fachada LONG II ventanal al NORTE

34.32 KWh/ año/m2

fachada TRASERA ventanal al OESTE

33.36 KWh/ año/m2

IRABAZI PASIBOEI MINIMOAK

DAGOZKIEN

30.27%

29.42%

ESKAKIZUN

Eguzki erradiazio bidezko irabazietan oinarritutako estrategia pasiboak baserrietan erabat aplikagarriak eta gomendagarriak izan daitezkeela frogatuta gelditu bada ere, neurri hauek eskakizun minimo bezala planteatzeak zenbait eragozpen aurkezten ditu.

ESTRATEGIAS

• BEIRATEA IPARRALDERA

Alde batetik, isolamendu estrategiekin gertatzen ez den bezala, zaila da mota honetako neurriek eskatzen dituzten lanen kostu-eraginkortasuna bermatzea, hau da, ikuspuntu ekonomikotik soilik aztertuz gero (argiztapen naturalaren eta eguzki izpien beste era bateko onurak kontutan hartu gabe) errentagarritasuna beti lortzea

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

154

ezinezkoa da, eta baldintza hau betetzen ez duen araua europar zuzentarauek iradokitzen dutenaren kontra etor liteke. Bestetik, orientazio ez-egoki batek eta inguruan egon daitezkeen oztopoek era honetako estrategien bideragarritasuna galaraz dezakete. Beraz, bete beharreko eskakizun gisa aurkeztu beharrean gomendaturiko eta laguntzen objetu izan daitekeen ekintza bezala aipatu daiteke arautegian.

ESTRATEGIAS

Hala ere, energiaren ikuspuntutik gomendagarri ez diren kasuetan ere baoak irekitzeko beharra sarri suertatuko den egoera izanik, ekintza hauek burutzerakoan berokuntza eskaria handituko ez dela ziurtatzeko neurriak eskatzea proposatzen da. Horrela, leihoak irekitzearen ondorioaz bero galerak irabaziei gailentzen zaizkien kasuetan, itxitura opakoen transmitantziak balio minimoetan ezarritakoa baino hobea izan beharko du, baoen irekiera burutuko ez balitz lortuko litzatekeen berokuntza eskaria gainditzen ez dela ziurtatzeko.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

155

8. TAULA ESTRAPOLATUA 8.1. TAULAREN AZALPENA Behin isolamendu maila ezberdinek eta eguzki irabazien gehitzeak baserriaren portaeran duten eragina azterturik, hauek lehen aurkeztutako aldaera guztian aplikatzeari ekin zaio. Honela, helburua eraberritze kasuistika bere osotasunean biltzen duen taula osatzea da, horretarako balio estrapolatuak erabili direlarik. Taula honetan simulazioz kalkulatutako urteko berokuntza eskari energetikoak eta hauetatik beste kasu guztietara estrapolatutako balioak erakusten dira KWh/urteko/m²-tan.

DESIGN BUILDER

ORIENT. FACHADA PRINCIPAL

CASERÍOS REDUCIDOS TIPO DE ESTRATEGIA

AISLAMIENTO EXTERIOR

AISLAMIENTO INTERIOR

ESTADO ACTUAL

CTE

OPTIMO

ENTERO MITAD VIVIENDA MITAD CUADRA LONGITUDINAL CUARTO IRREGULAR

113.41 -

56.41 -

35.17 -

34.25 -

28.21 -

33.37 -

ENTERO MITAD VIVIENDA MITAD CUADRA LONGITUDINAL CUARTO IRREGULAR

ESTE

VENTAN. VENTAN.S VENTAN. VENTAN. ESTE UR OESTE NORTE

OPTIMO

VENTAN. ESTE

VENTAN.S VENTAN. VENTAN. UR OESTE NORTE

34.33 -

36.14 -

ESTRATEGIAS

OESTE

SUR

NORTE

[8.1 taula]. taula estrapolaturako oinarria ORIENT. FACHADA PRINCIPAL ESTE

VALORES EN kWh/m2/año

CASERÍOS GRANDES AISLAMIENTO EXTERIOR

AISLAMIENTO INTERIOR ESTADO VENTAN. ENERGÉTICA VENTAN. VENTAN. UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN CASERÍO · DicVENTAN. ACTUAL OPTIMO DEL VENTAN. ESTE VENTAN.SUR VENTAN.SUR CTE OPTIMO OESTE NORTE OESTE ESTE TIPO DE ESTRATEGIA

ENTERO

2012 VENTAN.

141.76

70.51

43.96

42.81

35.27

41.71

42.91

45.18

#¡VALOR!

NORTE

#¡VALOR!

156

8.2. TAULAKO ALDAGAIAK Taula bi zati nagusitan banatzen da, batetik baserriak berezko dituen aldaerak eta bestetik estrategiek sortzen dituztenak

BEREZKO ALDAGAIAK Lehenengo kasuaren barnean, batetik baserriaren orientazioaren arabera lau aukera zabaltzen dira, puntu kardinal bakoitzeko bat. Bestetik, baserriaren bolumenaren arabera, analisi teorikoan aurkeztutako bereizketa nagusian oinarrituz taula bi taldetan banatu da, baserri txikiak eta handiak. Lehenago ikusi den bezala, faktore bioklimatiko adierazgarria izan daiteke, konpaktutasunarekin erlazionatutakoa, eta beraren estrapolatze balioa 1.25en ezarri da.

ESTRATEGIEK SORTUTAKO ALDAGAIAK

Bestalde, behin honela sailkatutako kasu bakoitzaren oinarrizko egoerako berokuntza eskaria lortuta, barne eta kanpo isolatze estrategia optimizatuak aplikatu zaizkio, zeinak “sin ventanal” izenpean agertzen diren.

ESTRATEGIAS

Estrategietatik sortutako aldaerak, lehen aurreratu bezala, baserriaren eraberritzea osoa, erdia, laurdena edota banaketa irregurrekoa izatearen arabera sortzen dira. Sailkapen hau “estado actual” zutabean kokatzen da.

Eta azkenik, aurreko aldagai guztietatik sortutako kasu bakoitzean, eguzki irabaziek izan ditzaketen eragin energetikoak kuantifikatu dira. Hauek 7.3.2. ataleko irizpideak jarraitzen dituzte, kasu bakoitzerako lau orientazioetan azalera beiratua handitzearen eragina erdietsiz.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

157

8.3. ALDAGAIEN ENERGIA ESKAERAK

Behin hau izanda, orientazio bakoitzean irabazi pasiboen gehitzeak izango lukeen eragina ere kuantifikatu da.

AIS CTE EXT AIS. OPTIMAL VENTANAL NORTE VENTANAL ESTE VENTANAL OESTE VENTANAL SUR

FACH. PRINCIPAL SUR

MODELO ESTADO ACTUAL AIS CTE EXT AIS. OPTIMAL VENTANAL ESTE VENTANAL SUR VENTANAL NORTE VENTANAL OESTE

KWh/año/m2

34,081 16,951 10,569 10,316 10,292 10,028 8,480

113.41 56.41 35.17 34.33 34.25 33.37 28.22

100.00% 49.74% 31.01% 30.27% 30.20% 29.42% 24.88%

KWh/año/m2

34,164 16,238 10,434 9,704 9,901 10,236 9,294

113.69 54.03 34.72 32.29 32.95 34.06 30.93

100.00% 47.53% 30.54% 28.40% 28.98% 29.96% 27.20%

ESTADO ACTUAL AIS CTE EXT AIS. OPTIMAL VENTANAL ESTE VENTANAL SUR VENTANAL NORTE

MODELO ESTADO ACTUAL AIS CTE EXT AIS. OPTIMAL VENTANAL OESTE VENTANAL NORTE VENTANAL SUR VENTANAL ESTE

DEMANDA KWh/año

VENTANAL ESTE VENTANAL OESTE

VENTANAL OESTE

DEMANDA KWh/año

AIS. OPTIMAL VENTANAL NORTE

MODELO

FACH. PRINCIPAL NORTE

ESTADO ACTUAL

AIS CTE EXT

VENTANAL SUR

FACH. PRINCIPAL OESTE

FACH. PRINCIPAL ESTE

MODELO

ESTADO ACTUAL

MODELO ESTADO ACTUAL AIS CTE EXT AIS. OPTIMAL VENTANAL SUR VENTANAL OESTE VENTANAL ESTE VENTANAL NORTE

DEMANDA KWh/año

KWh/año/m2

34,081 16,951 10,569 10,316 10,292 10,028 8,480

113.41 56.41 35.17 34.33 34.25 33.37 28.22

100.00% 49.74% 31.01% 30.27% 30.20% 29.42% 24.88%

DEMANDA KWh/año

KWh/año/m2

34,164 16,238 10,434 9,704 9,901 10,236 9,294

113.69 54.03 34.72 32.29 32.95 34.06 30.93

100.00% 47.53% 30.54% 28.40% 28.98% 29.96% 27.20%

DEMANDA KWh/año

KWh/año/m2

34,518 17,116 11,072 10,358 10,978 10,042 9,920

114.86 56.96 36.84 34.47 36.53 33.42 33.01

100.00% 49.59% 32.08% 30.01% 31.80% 29.09% 28.74%

KWh/año

KWh/año/m2

34,304 16,795 10,811 9,491 10,541 10,233 10,381

114.15 55.89 35.98 31.58 35.08 34.05 34.54

100.00% 48.96% 31.52% 27.67% 30.73% 29.83% 30.26%

ESTRATEGIAS

Orientazioak baserriaren portaera energetikoan duen eragina kuantifikatzeko, oinarrizko modeloa lau puntu kardinaletara biratuta simulatu da. Halaber, aldaera bakoitzaren gainean isolatze estrategia optimizatuak eragingo lukeen eskari murrizpena ere kalkulatu da.

FACH. PRINCIPAL ESTE

8.3.1. ORIENTAZIOAK

MODELO

FACH. PRINCIPAL SUR

Atal honetan simulatutako aldaeren emaitzak aurkezten dira, berokuntza eskariaren datuan isladatzen direlarik portaera energetikoen arteko aldeak. Hurrengo atalean, aldiz, simulatutako modeloen emaitzak koefiziente batzuen bitartez estrapolatuz lortu diren balioak aurkezten dira.

DEMANDA

RINCIPAL NORTE

[8.2 taula]. Orientazioen eraginak baserrien portaeran MODELO

DEMANDA KWh/año

KWh/año/m2

34,518 114.86 100.00% UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012 17,116 56.96 49.59% AIS CTE EXT 11,072 36.84 32.08% AIS. OPTIMAL 10,358 34.47 30.01% VENTANAL OESTE ESTADO ACTUAL

158

8.3.2. ESTRATEGIA TIPOAK 7.3 atalaren hasieran azaldu diren kasuetara bueltatuz, definitutako isolatze neurri berriak kontuan hartu eta kasu bakoitzean modelo birtualak izango duen eskari energetikoa kuantifikatu da.

• 1_OSOA. Baserri guztia eraberritze den kasuan 113,41 KWh/urteko/ m²-ko berezko berokuntza eskaritik 35.17 KWh/urteko/ m²-ko eskarira jaisten da aipatutako transmitantzia neurriak aplikatuta. Honek %69,28eko energia aurreztea ekarriko luke.

35.17 KWh/ año/m2

31,01%

Optimizatutako isolatze mailak etxebizitza kokatzen den aldearen eraberritzean soilik mugatzen den kasuetan aplikatuz, 126.24 KWh/ urteko/m²-ko berokuntza eskaritik 43.08 KWh/urteko/ m²-kora jaistea dakar, hau da, hasierakoaren %34.12era.

43.08 KWh/ año/m2

34,12%

• 2A_ATZEKALDEA. Ukuilua eta ganbara kokatzen diren atzeko erdia eraberritzean oinarritutako estrategietan aldiz, berokuntza eskaria 133.58 KWh/urteko/ m²-tik 37.48 KWh/urteko/m²ra murriztea ahalbidetzen du, hasierako eskariaren %28.06 hain zuzen ere.

37.48 KWh/ año/m2

ESTRATEGIAS

• 2_AURREKALDEA.

28,06%

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

159

• 3_ALDE LUZEA. Bi familiako baserrien kasuetan, famili batek bere alde guztia konponduz gero, hau da aurreko fatxadatik atzekoraino, eta transmitantzia balio berriak dituen eraberritzea burutuz gero, berokuntza eskaria 194.44 KWh/urteko/m²-tik 51.01KWh/ urteko/m²-ra murriztuko litzateke, %26.23era jaitsiri hasierako eskaria.

51.01 KWh/ año/m2

26,23%

• 3A_LAURDENA. Etxebizitza biko baserrietan, aldeetako batek aurreko partea bakarrik konpontzen duen kasuetan 195.81 KWh/ urteko/m²-ko berokuntza eskaritik 57.32 KWh/urteko/ m²-ra jaisten da optimizatutako isolatze mailak aplikatuz gero, hasierakoaren %29.27ean geldituko litzatekeelarik.

57.32 KWh/ año/m2

29,27%

Atal honetan, aurreko kasuez aparte suerta daitezkeen bestelako eraberritze egoeren osotasuna barne hartzeko xedearekin, kanpo hormek, estalkiak eta zoruak ez ezik, barne trenkadek eta barne forjatuek ere inguratzaile termikoa osatzen duten modeloa simulatu da. Kasu honetan baserriaren hasierako berokuntza eskaria 173.15 KWh/urteko/m²-koa suertatzen da, eta optimizatutako isolatze neurriak aplikatzean eskari hori 52.44 KWh/urteko/m²-ra

ESTRATEGIAS

• 4_BESTEAK.

52.44 KWh/ año/m2

30,28%

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

160

jaisten da, hau da,

ORIENT. FACHADA %30.28era. PRINCIPAL

CASERÍOS REDUCIDOS TIPO DE ESTRATEGIA

ESTADO ACTUAL

Eraberritze mota guztiak taula batean bilduz era ESTE 113.41 argian ikus daiteke berokuntza eskaria ENTERO m²-ko nola 126.24 MITADHau VIVIENDA aldatzen den kasu batetik bestera. da, kasu 133.58 MITAD CUADRA guztietan transmitantzia balio berberak aplikatuta 194.44 LONGITUDINAL eta emaitzak azaleraren arabera normalizatuta 195.81 CUARTO ere, orientazioa, bolumena eta inguratzailearen 173.15 IRREGULAR baldintza ezberdinek berokuntza eskari aldakorrak eragiten dituztela. ORIENT. FACHADA PRINCIPAL

AISLAMIENTO EXTERIOR

INTERIOR

CTE

OPTIMO

56.41

35.17

36.14

62.32

43.08

44.20

53.85

37.48

39.11

69.82

51.01

53.02

74.78

57.32

59.58

68.26

52.44

54.50

1.0276 1.0261 1.0433 1.0393 1.0393 1.0393

CASERÍOS REDUCIDOS TIPO DE ESTRATEGIA

ESTADO ACTUAL

ESTE ENTERO

155.81

AISLAMIENTO EXTERIOR CTE

OPTIMO

59.93

47.23

MITAD VIVIENDA

0.00

MITAD CUADRA

113.69

54.03

34.72

LONGITUDINAL

122.94

59.41

40.77

CUARTO

137.10

56.45

38.79

IRREGULAR

187.26

66.74

49.26

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

EXIGENCIAS

NUEVAS

[8.3 taula]. Eraberritze moten eraginak baserriaren errendimendu energetikoan

161

8.4. ALDAGAIEN ESTRAPOLAZIO BALIOAK Atal honetan, lehenago aurreratu bezala, kasuistika osoa barne hartzen duen taula bere osotasunean betetzeko, simulatutako modeloei bolumenaren eta isolamendua barnetik ala kanpotik ezartzearen araberako aldagaiek sortutako estrapolazio balioak aplikatu zaizkie.

8.4.1. BOLUMENA Bolumenaren araberako tipologia ezberdintasunari dagokionez, 5.2.3. puntuan azaldu den bezala bi multzo nagusitan sailkatu dira baserriak, “txikiak” eta “handiak” bezala sinplifikatuta. Lehenengo multzoan hiru hormarte edo gutxiagoko baserriak biltzen dira, eta handien multzoan 4 hormarte edo gehiagokoak. Hauen arteko estrapolazio balioa, 5.2.3. atal horretako konparaketa teorikotik ondorioztatzen da, 1,25en finkatuz.

Estrapolazio balorea= 1.25

ORIENT. FACHADA PRINCIPAL

CASERÍOS REDUCIDOS TIPO DE ESTRATEGIA

ESTADO ACTUAL

ESTE

AISLAMIENTO EXTERIOR

INTERIOR

CTE

OPTIMO

ENTERO

113.41

56.41

35.17

36.14

MITAD VIVIENDA

126.24

62.32

43.08

44.20

MITAD CUADRA

133.58

53.85

37.48

39.11

LONGITUDINAL

194.44

69.82

51.01

53.02

CUARTO

195.81

74.78

57.32

59.58

IRREGULAR

173.15

68.26

52.44

54.50

NUEVAS

Aurretik esan den bezala, azterlan honetan burututako simulazioetan isolamenduaren kokapenaren eragina ohikoa baino murritzagoa da, %1 inguruko aldeekin. Beraz, aldaera hau estrapolatzeko asmoz, eraberritze kasu bakoitzerako balore bat atera da eta hau hurrengo kasuetan aplikatu delarik ostean.

EXIGENCIAS

8.4.2. BARNE EDO KANPO ISOLAMENDUA

[8.4 taula]. barne edo kanpo isolamenduen eragina

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

162

8.5. TAULA ESTRAPOLATUAK Azkenik, simulazioetatik lortutako emaitzekin eta hauetatik estrapolatutako balioekin baserrien eraberritzeetan gerta daitekeen kasuistikaren osotasuna barne hartzea bilatzen duten taulak osatu dira. ORIENT. FACHADA PRINCIPAL

CASERÍOS REDUCIDOS TIPO DE ESTRATEGIA

AISLAMIENTO EXTERIOR

ESTADO ACTUAL

CTE

OPTIMO

ENTERO

113.41

56.41

35.17

MITAD VIVIENDA

126.24

62.32

MITAD CUADRA

133.58

53.85

LONGITUDINAL

194.44

69.82

CUARTO

195.81

IRREGULAR

173.15

ESTE

AISLAMIENTO INTERIOR

VENTAN. VENTAN.SU VENTAN. R OESTE ESTE

VENTAN. NORTE

OPTIMO

VENTAN. ESTE

VENTAN. SUR

VENTAN. OESTE

VENTAN. NORTE

34.25

28.21

33.37

34.33

36.14

35.20

30.63

34.29

35.28

43.08

41.95

34.56

40.87

42.05

44.20

43.05

35.46

41.94

43.14

37.48

36.50

30.07

35.56

36.59

39.11

38.08

31.37

37.10

38.17

51.01

49.68

40.92

48.40

49.79

53.02

51.63

42.53

50.30

51.75

74.78

57.32

55.82

45.98

54.38

55.95

59.58

58.02

47.79

56.52

58.15

68.26

52.44

51.06

42.06

49.75

51.18

54.50

53.07

43.72

51.71

53.19

OESTE ENTERO

114.15

55.89

35.98

34.05

31.58

35.08

34.55

36.95

34.98

32.44

36.03

35.91

MITAD VIVIENDA

126.92

63.38

44.16

41.80

38.76

43.05

42.41

45.28

42.86

39.75

44.15

43.49

MITAD CUADRA

134.46

54.61

38.18

36.14

33.51

37.23

36.67

39.80

37.67

34.93

38.80

38.22

LONGITUDINAL

178.79

64.02

48.41

45.82

42.49

47.20

46.49

50.38

47.69

44.22

49.12

48.38

CUARTO

214.57

82.95

62.36

59.02

54.73

60.80

59.88

64.90

61.42

56.96

63.27

62.32

IRREGULAR

155.81

59.93

47.23

44.70

41.45

46.04

45.35

49.15

46.52

43.14

47.92

47.20

ENTERO

113.69

54.03

34.72

32.29

32.95

30.93

34.06

35.77

33.26

33.94

32.69

35.09

MITAD VIVIENDA

122.94

59.41

40.77

37.91

38.68

36.31

39.99

41.87

38.93

39.73

37.29

41.07

MITAD CUADRA

137.10

56.45

38.79

36.07

36.81

34.55

38.05

40.48

37.64

38.42

36.06

39.71

LONGITUDINAL

187.26

66.74

49.26

45.81

46.75

43.88

48.32

51.28

47.69

48.66

45.68

50.30

SUR

CUARTO

199.49

74.42

56.19

52.25

53.32

50.05

55.12

58.49

54.39

55.51

52.10

57.38

IRREGULAR

167.02

64.83

49.86

46.37

47.32

44.41

48.91

51.91

48.27

49.26

46.23

50.92

ENTERO

114.86

56.95

36.84

33.01

33.42

34.47

36.53

37.78

34.70

34.27

35.35

37.46

MITAD VIVIENDA

131.60

67.33

46.80

41.93

42.46

43.80

46.41

47.77

42.80

43.34

44.70

47.38

MITAD CUADRA

131.69

53.04

37.60

33.69

34.11

35.18

37.28

39.21

35.13

35.57

36.69

38.88

LONGITUDINAL

187.89

68.09

50.83

45.54

46.11

47.57

50.41

52.80

47.30

47.90

49.41

52.36

CUARTO

212.55

83.98

63.88

57.23

57.95

59.78

63.35

66.35

59.45

60.19

62.09

65.80

IRREGULAR

163.82

64.42

50.57

45.31

45.88

47.32

50.15

52.53

47.06

47.65

49.15

52.09

baserrien

eskaera

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

EXIGENCIAS

[8.5 taula]. Tamaina txikiko energetikoen taula estrapolatua

VALORES EN kWh/m 2/año

NUEVAS

NORTE

163

ORIENT. FACHADA TIPO DE PRINCIPAL ESTRATEGIA ESTE

CASERÍOS GRANDES ESTADO ACTUAL

AISLAMIENTO EXTERIOR

141.89

42.70

41.61

38.76

40.79

MITAD VIVIENDA

101.64

36.74

35.80

33.35

MITAD CUADRA

135.93

42.51

41.43

38.59

LONGITUDINAL

102.50

36.39

35.46

33.03

ENTERO

AISLAMIENTO INTERIOR

SIN VENTAN. VENTAN. VENTAN. VENTAN. SIN VENTAN. VENTAN. VENTAN. VENTAN. NORTE ESTE SUR OESTE VENTAN. ESTE SUR OESTE NORTE VENTAN. 43.60

54.00

52.62

49.02

51.58

55.14

35.09

37.51

38.68

40.61

43.41

51.73

37.69

35.11

36.95

39.49

50.41

46.96

49.41

34.76

37.15

39.01

52.82

38.01

35.41

37.26

39.83

CUARTO

52.50

19.73

19.22

17.91

18.84

20.14

19.98

19.47

18.14

19.08

20.40

IRREGULAR

125.53

56.55

55.11

51.33

54.01

57.74

47.77

46.55

43.37

45.63

48.78

ENTERO

142.70

45.25

43.40

40.41

44.09

45.45

54.31

52.92

49.30

51.87

55.45

MITAD VIVIENDA

102.22

36.95

36.00

33.53

36.58

37.71

38.88

37.89

35.30

37.14

39.70

MITAD CUADRA

136.70

42.51

41.43

38.58

42.08

43.38

52.00

50.67

47.19

51.48

53.07

LONGITUDINAL

103.09

36.39

35.46

33.02

36.02

37.13

39.21

38.21

35.58

38.82

40.02

OESTE

CUARTO

52.80

19.73

19.22

17.90

19.53

20.13

20.08

19.57

18.23

19.88

20.50

IRREGULAR

126.24

56.55

55.11

51.31

55.98

57.71

48.02

46.80

43.58

47.54

49.01

ENTERO

142.46

44.11

41.43

42.08

44.44

41.84

54.22

52.84

49.22

51.79

55.36

MITAD VIVIENDA

102.05

36.89

35.94

36.51

38.56

36.30

37.44

36.48

33.98

35.76

38.22

MITAD CUADRA

136.48

42.51

41.43

42.08

44.44

41.84

50.07

48.79

49.55

52.34

49.27

LONGITUDINAL

102.92

36.39

35.46

36.02

38.04

35.81

37.75

36.79

37.37

39.47

37.16

SUR

CUARTO

52.71

19.73

19.22

19.52

20.62

19.41

19.34

18.84

19.14

20.21

19.03

IRREGULAR

126.03

56.55

55.11

55.97

59.11

55.66

46.24

45.06

45.76

48.33

45.50

ENTERO

143.38

46.13

43.93

42.84

44.51

46.43

54.57

53.17

49.53

52.12

55.71

MITAD VIVIENDA

102.70

37.12

36.18

35.28

36.66

38.23

39.43

38.42

35.79

37.66

40.26

MITAD CUADRA

137.35

42.51

41.43

40.40

41.98

43.79

52.73

51.38

50.11

52.07

54.31

LONGITUDINAL

103.57

36.39

35.46

34.58

35.93

37.48

39.76

38.75

37.79

39.27

40.95

NORTE

CUARTO

53.05

19.73

19.22

18.75

19.48

20.32

20.37

19.85

19.36

20.11

20.98

IRREGULAR

126.84

56.55

55.11

53.74

55.84

58.24

48.70

47.45

46.28

48.09

50.15

[8.6 taula]. Tamaina handiko eskaera energetikoen taula estrapolatua

VALORES EN kWh/m2/año

EXIGENCIAS

Taularen irakurketa egiterakoan, optimizatutako eraberritze energetiko estrategiek baserrien berokuntza eskaria batezbeste 35 KWh/urteko/ m² eta 55 KWh/urteko/m² bitartean ezartzea ahalbidetu dute [baserri txikietarako eta handietarako, hurrenez hurren], kasu berezi bakanen baten salbuespenarekin. Beraz, egungo egoeran erosotasun maila estandarra lortzeko behar den energiaren %40arekin nahiko izango litzateke gomendio lerro hauek jarraituko balira.

NUEVAS

8.5.1. INTERPRETAZIOAK

Bestalde, taulako emaitza batzuk ikusirik ondoriozta liteke zenbait eraberritze egoeratan

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

164

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

EXIGENCIAS

NUEVAS

isolamendu maila hauekin eraikuntza pasiboei dagozkien berokuntza eskariak lor litezkeela. Hala ere, emaitzen irakurketa burutzeko garaian kasuan kasuko baldintzak ezagutu beharra dago, batez ere inguratzaile termikoaren ezaugarrien arteko ezberdintasunek alde handiak sor baititzateke. Inguratzailearen atalak kanpoaldearekin edo berotu gabeko barne espazio batekin egotearen arteko aldea nabarmena da, berotutako bolumenaren eta honek kanpoaldearekin duen azaleraren arteko alde handiak sortzen baititu.

165

9.ARAUDI BERRIRAKO ESKAKIZUNAK EGITURATZEKO PROPOSAMENA 9.1. ESKAKIZUN MOTAREN AUKERAKETA Eraginkortasun energetiko maila bat zehazteko orduan, baldintza minimoak ezartzeko zenbait aukera ezberdin zabaltzen dira. Besteak beste, eraikuntza elementuen ezaugarri higrotermikoak finka daitezke, eraikinaren energia kontsumoari mugak jarri, kontsumo hau eragiten duten eskari ezberdinentzako balio maximoak ezarri, energia aurrezpen eskakizuna oinarrizko kasu batekiko portzentaje gisa aurkeztu, edota energiaren ehuneko jakin bat iturri berriztagarrietatik sortutako izatea exijitu.

EXIGENCIAS

Beraz, analisi teorikotik eta kalkulu informatikoetatik lortutako emaitzetan oinarrituz, eraikuntza elementuetarako erreferentziazko balio batzuk finkatu dira, eraikuntza materialei eta soluzioei dagokionez inolako zehazpenetan sartu gabe.

NUEVAS

Azterlan honetan, Europako zuzentarauetan adierazitakoari jarraiki, eta ikerlanaren esparru mugatua aintzat hartuz, berokuntzarako eskari jakin bat eta hau lortzeko beharrezko diren inguratzaileko elementuen erreferentziazko transmitantzia termiko batzuk proposatzen dira, testuinguruaren azterketan aurkeztutako helburuen lorpen bidean.

Eguzkitiko irabazi termikoei dagokienez, lehenago aipatu den bezala, baldintza bakar gisa sortutako baoek balantze energetiko positiboa eragiteko baldintza ezartzea proposatzen da, erradiazioa jasotzeko egokiak ez diren

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

166

orientazio edo egoeretan baoak irekitzean hauek sortutako bero galeren gehitzea beste neurri batzuekin orekatu beharra planteatuz.

1. APLIKAZIO EREMUA: Azterlan honen ikerketa esparrua baserrietan -akotatu beharreko kontzeptua- etxebizitza erabilera duten edo erabilera honetara moldatzeko atonduko diren guneak barne hartzen dituzten eraberritze lanetara mugatzen da, baldin eta espazio hauek inguratzaile termikoarekin kontaktuan badaude. Inguratzaile termikoa EKTan definitzen den moduan ulertzen da, bai kanpo itxiturak bai termikoki egokitu gabeko espazioekin eta jabetza ezberdineko espazioekin kontaktuan dauden itxiturak barne hartuz.

2. ESKAKIZUN MINIMOAK: Horrela, aplikazio esparruaren barne dauden eraberritzeetan, ondorengo eskakizun minimoak ezar litezke:

- Zubi termikoak zainduko dira bero galerak ahal den heinean murrizteko eta azaleko kondentsazioak ekiditeko, honetarako EKTan zehazten den egiaztatze metodologia erabiliko delarik.

EXIGENCIAS

- Eraberritutako espazioen inguratzaile termikoa osatzen duten eraikuntza elementuek 1 taulan zehazten diren transmitantzia balio minimoak izango dituzte.

NUEVAS

- Bere osotasunean eraberritzen diren baserrietan termikoki egokitutako espazioen berokuntza eskaria EKTak objektu den eraikinaren kokaleku konkreturako zehazten duena baino %50 baxuagoa izango da.

- Azalera beiratua handitzen den kasuetan ez da gaindituko neurri hau hartu aurretik eraikinak zuen berokuntza eskaria, horrela gertatzekotan itxituren transmitantzia balioak 1. taulan definitzen direnak baino

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

167

baxuagoak izan beharko direlarik eskaria orekatzeko.

9.2. BALIO MINIMOEN EZARPENA 1 Taula. Inguratzaile termikoa osatzen duten elementuen transmitantzia termiko balio minimoak

Elementos constructivos

transmitancia térmica [w/m2K]

• CUBIERTA

0.30

• muros de fachada [s-E-O-N]

0.33

• SUELOs

· en contacto con el exterior

0.38

· en contacto con espacios no

0.50

habitables o de otra propiedad

• VIDRIO

1.50

• CARPINTERÍA

1.40

· DIVISIONES INTERIORES [en contacto

0.50

con espacios no habitables o de otra propiedad]

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

EXIGENCIAS

NUEVAS

[9.1 taula]. Baserrien eraberritze energetikorako iradokitutako transmitantzia termiko minimoak

168

9.3. JUSTIFIKAZIO METODOA ETA TRESNA Eraberritze proiektuetan 5.2. atalean ezarri diren eskakizun minimoak betetzen direla justifikatzeko sinplea eta denentzako eskuragarria izan beharko duen metodologia bilatu beharra dago. Aurretik esan den bezala, gehienezko berokuntza eskari jakin bati buruz Espainiar Estatu mailako araudian aurki daitezkeen erreferenteak obra berrian eta 1000 m²-tik gorako esku-hartzeak barne hartzen dituzten eraberritzeetan soilik dira aplikagarriak. Kasu hauetan, EKTko HE-1 atalean zehazten den exijentzia minimoa betetzen dela egiaztatzeko bi metodoren artean aukera daiteke: metodo sinplifikatua eta metodo orokorra.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

EXIGENCIAS

Metodo orokorra LIDER programa informatikoaren bidez burutzen da, zeinaren frogapenaren funtsak erreferentziako eraikin baten eskari energetikoa ez gainditzean datzan. Erreferentziako eraikin honek aztertzen den eraikinaren ezaugarri berak ditu ingurune, bolumen eta kokapenari dagokionez, baina bere inguratzaile termikoa osatzen duten elementuek EKTko transmitantzia balio minimoak zehazki betetzen dituzte. Honela, posible da itxiturako elementu guztiek transmitantzia balio minimoak bete beharrik

NUEVAS

Metodo sinplifikatuak transmitantzia balio minimoen betetze egiaztatzean datza, balio guztien betetzearekin gehienezko eskaria gainditzen ez dela ziurtatzen delarik. Metodo hau taula formatuan aurkezten da, eta eskariaren mugapena prozedura honen bitartez justifikatu ahal izateko eraikinak baldintza jakin batzuk bete beharko ditu, baldintza hauek bete ezean metodo orokorra erabili beharko delarik. Prozedura honek dakarren sinplifikazio maila dela eta honen bitartez kalifikatzen diren eraikinek gehienez D zertifikazio maila eskura dezakete.

169

gabe dagokion gehienezko eskari energetikoa ez gainditzea. Prozedura honek edozein ezaugarriko eraikinak ebaluatzeko balio du, baldin eta programak eskaintzen duen modelatze tresnaren bitartez defini badaiteke.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

EXIGENCIAS

Existitzen diren eraikinen energiakalifikazioa arautuko duen eta ziurtagiriaren derrigorrezkotasuna indarrean sartuko duen dekretua oraindik ere onartze bidean egon arren, jadanik argitaratu dira kalifikazio hauek gauzatzeko erabiliko diren tresna ofizialak. Gaur egun bi aukera daude onartuta energi portaeraren kalkulurako tresna egiaztatu bezala, CE3X eta CEEX programa informatikoak, zeintzuen funtzionamenduak funts berdintsuetan oinarritzen diren. Eraikina eta bere egokitzapen termikorako sistemak eraikinean bertan burututako neurketetan oinarritutako datu numerikoen bidez definitzen dira, hiru dimentsioko modelizazioaren beharrik gabe, eta emaitza bezala eskari eta kontsumo energetikoak eta hauetatik eratorritako CO2 produkzioa eta dagokion kalifikazio hizkia ateratzen dira. Honez gain, eraginkortasun energetikoa hobetzeko neurri ezberdinak

NUEVAS

Honi loturiko CALENER VYP izeneko softwarearen bitartez eraikinaren egokitzapen termikorako sistemak gehitzen dira, hauen eraginkortasun energetikoaren eta erabilitako energia iturriaren araberako kalifikazio energetikoa lortzeko. Metodo honen bitartez posible da etxebizitza erabilerako eraikinen eta hirugarren sektoreko eraikin txikien kalifikazioa eta eskari energetikoa ezagutzea (egokitzapen termikoen sistema ohikoenetarako behinik behin) bai EKT betetzen den kasuetan baita betetzen ez denean ere, horrela existitzen diren eraikinen portaera energetikoaren ebaluazioa ahalbidetuz, nahiz eta helburu honetara bideratutako tresna ez izan.

170

aztertzeko aukera ematen du, bai aurretiaz definitutako estrategien artean aukeratuz baita erabiltzaileak definitutako neurrien bidez. Laburbilduz, egun ofizialak diren tresnen artean hiru tipoko metodologiak aurki ditzakegu: - Metodo sinplifikatua, taula bidez eta kalkulu informatiko gabe eraikin berrien eskari energetikoa eta dagokion kalifikazioa lortzeko balio duena, zenbait baldintza betetzen diren kasuetarako soilik. - LIDER eta CALENER simulazio energetiko dinamikoko programa informatikoak, eraikin berrien energi eskaria eta kalifikazioa lortzera zuzenduak, baina existitzen diren eraikinen portaera energetikoa aztertzeko ere baliagarri direnak.

- Inguratzaile termikoko elementuen transmitantzia balio minimoen betetzea.

EXIGENCIAS

Prozedura bakoitzak eskaintzen dituen abantailak eta desabantailak aztertuta, besteak beste erabilgarritasun erraztasuna, baserri eraberritzeetako kasuistikara moldatzeko gaitasuna edo proposaturiko araudiaren egiaztatze irizpideetara egokitzea, CE3X tresnaren erabilera proposatzen da. Programa honen bidez egiaztatu beharreko emaitzak ondorengoak lirateke:

NUEVAS

- CE3X eta CEEX existitzen diren eraikinen kalifikaziorako programa informatikoak, kalkulu horien bidezko prozeduraren bitartez existitzen diren eraikinen portaera energetikoa eta hau hobetzeko neurriak aztertzea ahalbidetzen duena.

- Azalera beiratua handitzen den kasuetan neurri hau hartu aurretik eraikinak zuen berokuntza eskaria ez gainditzea. Horrela, araudiaren betetze justifikaziorako prozedura bi baldintzatan oinarrituko litzateke. Alde batetik, eraberritutako eraikin

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

171

zatian inguratzaile termikoa osatzen duten elementuek 5.2 atalean ezarritako balio minimoak bete beharko lituzkete, inguratzaile termiko hau bai kanpo itxiturek bai berotu gabeko espazioekin zein jabego ezberdineko eraikin atalekin partekatzen diren elementuek osatzen dutela kontutan hartuz, jabego berean berotutako espazioak banatzen dituzten elementuak kanpoan utziz. Balio hauen betetze justifikazioa CE3X programaren bitartez gauzatuko da, programan eraberritutako eraikin aldeari dagozkion azalerak eta dagozkien transmitantzia balioak soilik sartuz, baina baoen antolaketa eta azalerak eraberritu aurreko egoeran mantenduz.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

EXIGENCIAS

NUEVAS

Era honetan definitutako eraikinak izango duen berokuntza eskaria oinarritzat hartuko da, baoetan burutu litezkeen eraldaketak (azalera handitzeak, bao berriak) proposatzerakoan eskari hau ez gainditzeko baldintza betez. Bigarren baldintza honekin baoetan burutuko diren eraldaketak ikuspuntu energetikoki eraginkorrean planteatzea bilatzen da, eta hau posible ez den kasuetan, eraldaketa hauek sortutako eskari gehitzea elementu opakoen zein leihoen berauen transmitantzia balio hobeekin orekatzea.

172

10. PRAKTIKA ONETARAKO GOMENDIOAK .

Bukatzeko, azterlan honen irismenetik kanpo gelditzen diren eta baserrien portaera energetikoa arautzeko garrantzitsuak diren zenbait atal azpimarratzea komeni da, eraikuntza energetikoki eraginkorraren esparru orokorrean barneratu daitezkeen zenbait kontzepturen inguruan.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

PRÁCTICAS

Iragazgaiztasun mailak eta aire berritzeak eraikinen portaera eraginkorrean duten pisua dagoeneko Europa mailan erabat frogatua eta ikertua dagoen gaia da. Izan ere, ezinezko bilakatzen da, klima hotz eta epeletarako behinik behin, atal hauek era egokian kontrolatu gabe eraikinaren funtzionamendu pasiboa lortzea, hots, girotze sistemen beharrik ez izatea erosotasun baldintzak lortzeko. Eraikin pasiboen funtsean bero galerak minimora murriztea dago, eta hau lortzeko ez da nahikoa eraikuntza elementuen transmitantzia termikoa mugatzearekin, kanpoko azalaren iragazgaiztasuna hobetu eta aireztapena era kontrolatuan burutu beharra

BUENAS

Aurretik aipatu bezala, eraikinak gero eta energetikoki eraginkorragoak diren heinean eraikuntza tekniken eta barne giro termikoaren inguruko kontzeptuen ezagutza sakonagoa izatea ezinbestekoa bihurtzen da sektoreko partaide guztientzat. Izan ere, eskari energetiko baxuko eraikinetan pisu handia hartzen dute irabazi pasiboak, inertzia termikoa, zubi termikoak, girotze estrategiak, iragazgaiztasuna eta aireztapen kontrolatua bezalako atalek, hauen gaineko nolabaiteko arautzea beharrezko gerta daitekeelarik eraikuntza teknika ezegokiak erabiltzetik eratorritako osasungarritasun gabeziak eta eraikuntza elementuetan arazoak sor ez daitezen.

173

dago, barrutik ateratako beroa berreskuratuz. Hala ere, gaiaren konplexutasuna izaki, zentzu honetako neurriak era ezegokian aplikatzeak, osasungarritasun arazoak sor ditzake aire berritze nahikoa bermatu ezean. Beraz, iragazgaiztasun geruzak eta bero errekuperatzailedun aireztapen mekanikoa bezalako teknologiak espainiar merkatuan era orokortuan hedatu arte, atal honi buruzko eskakizunak gogortzea kontzeptu hauen heziketa lan bati loturik joan beharko litzateke. Bestalde, infiltrazioei eta aire berritzeari bezala, ondo isolatutako eraikin batean zubi termikoei ere arreta berezia jartzeak garrantzia hartzen du, hauek ekiditea zaindu ezean berauetatik galtzen den beroa proportzionalki hasten baitoa isolamendu maila orokorra hobetzen doan heinean. Are gehiago, isolamendurik gabeko egoeran zubi termikoa ez zen puntua hala bihurtu daiteke baldin eta isolamendu geruzari jarraitasuna ematen bazaio. Honek, isolamendu neurrien eraginkortasuna jaisteaz gain, kondentsazio arazoak ere sor ditzake, bero galera fluxuak puntu hauetan kontzentratzean itxituran gune erlatiboki hotzagoak agertzen baitira.

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

PRÁCTICAS

BUENAS

Beraz, eraikuntza eraginkorraren inguruko kontzeptu hauek eta beste hainbat baserrietara moldatzean sor daitekeen kasuistika zabala aztertzea eraberritzeak era egokian bideratzeko ezinbestekoa bihurtzen dela ondoriozta daiteke, ikerketa lan berezituagoen beharra irekita utzirik

174

11. ERREFERENTZIAK ETA BIBLIOGRAFIA Araudiak: [1] DIRECTIVA 2002/91/CE DEL PARLAMENTO EUROPEO Y DEL CONSEJO de 16 de diciembre de 2002 relativa a la eficiencia energética de los edificios http://www.boe.es/doue/2003/001/L00065-00071.pdf [2] DIRECTIVA 2010/31/UE DEL PARLAMENTO EUROPEO Y DEL CONSEJO de 19 de mayo de 2010 relativa a la eficiencia energética de los edificios (refundición) http://www.boe.es/doue/2010/153/L00013-00035.pdf [3] DIRECTIVA 2012/27/UE DEL PARLAMENTO EUROPEO Y DEL CONSEJO de 25 de octubre de 2012 relativa a la eficiencia energética, por la que se modifican las Directivas 2009/125/CE y 2010/30/UE, y por la que se derogan las Directivas 2004/8/CE y 2006/32/CE http://www.boe.es/doue/2012/315/L00001-00056.pdf [4] REAL DECRETO 2429/1979, de 6 de julio, por el que se aprueba la norma básica de edificación NBE-CT-79, sobre condiciones térmicas en los edificios. http://www.boe.es/boe/dias/1979/10/22/pdfs/A24524-24550.pdf [5] REAL DECRETO 314/2006, de 17 de marzo, por el que se aprueba el Código Técnico de la Edificación http://www.boe.es/boe/dias/2006/03/28/pdfs/A11816-11831.pdf Documento básico HE. Ahorro de energía. Código técnico de la edificación http://www.codigotecnico.org/cte/export/sites/default/web/galerias/archivos/DB_HE_abril_2009.pdf [6] REAL DECRETO 47/2007, de 19 de enero, por el que se aprueba el Procedimiento básico para la certificación de eficiencia energética de edificios de nueva construcción. http://www.boe.es/boe/dias/2007/01/31/pdfs/A04499-04507.pdf

[7] Proyecto de REAL DECRETO por el que se aprueba el procedimiento básico para la certificación de eficiencia energética de edificios existentes. http://www.minetur.gob.es/energia/es-es/participacion/paginas/cerradas/eficienciaenergetica.aspx

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

REFERNCIAS

[6a] IDAE (2009), Escala de calificación energética. Edificios de nueva construcción. Ministerio de industria, turismo y comercio y Ministerio de vivienda. Gobierno de España. Madrid

175

Txostenak: [8]

ASIEPI. ASSESMENT AND IMPROVEMENT OF THE EPBD IMPACT

http://www.asiepi.eu/asiepi-reports.html [9]

CONCERTED ACTION. ENERGY PERFORMANCE OF BUILDINGS

http://www.epbd-ca.eu/country-information

[10]

ODYSSEE. ENERGY EFFICIENCY INDICATORS IN EUROPE

http://www.odyssee-indicators.org/publications/publications.php [11]

ENERGY EFICIENCY WATCH

http://www.energy-efficiency-watch.org/index.php?id=90 [12]

IEE. INTELLIGENT ENERGY EUROPE. EUROPEAN COMMISSION

http://ec.europa.eu/energy/intelligent/about/official-documents/index_en.htm [13] RAP. THE REGULATORY ASSISTANT PROJECT. A comparison of energy efficiency programmes for existing homes in eleven countries http://www.raponline.org/document/download/id/106 [14] BPIE. BUILDINGS PERFORMANCE INSTITUTE EUROPE. Europe’s buildings under the microscope http://www.bpie.eu/uploads/lib/document/attachment/20/HR_EU_B_under_microscope_study.pdf [15] BPIE. BUILDINGS PERFORMANCE INSTITUTE EUROPE. Data hub for the energy performance of buildings http://www.buildingsdata.eu/ [16] ASIEPI. ASSESMENT AND IMPROVEMENT OF THE EPBD IMPACT. Comparison of energy performance requirement levels. Possibilities and imposibilities. Summary report. March 2010

[17] CONCERTED ACTION. Energy performance of buildings. Cost optimal levels for energy performance requirements. Executive summary. July 2011

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

REFERNCIAS

http://www.asiepi.eu/fileadmin/files/Files/SummaryReports/ASIEPI_Intercomparison_ SummaryReport.pdf

176

http://www.epbd-ca.org/Medias/Pdf/Cost_optimal_summary_document_final.pdf

[18] ECOFYS. U-values for better energy performance of buildings (Ecofys-ek Eurima-rentzako burututako txostena) 2007. http://www.ecofys.com/files/files/ecofys_2007_uvaluesenergyperformancebuildings.pdf [19] EURIMA. U-values for better energy performance of buildings (Ecofys-ek Eurima-rentzako burututako txostenaren liburuxka) http://www.eurima.org/uploads/ModuleXtender/Publications/13/EURIMA-Ecofys_VII_ leaflet_0412071.pdf [20] TNO BUILT ENVIRONMENT AND GEOSCIENCES - Glazing type distribution in the EU building stock (TNO-60DTM-2011-00338 txostena, 2011ko otsaila) [21]

GLASS FOR EUROPE. Energy saving glazing solutions and a low carbon economy, 2011.

http://www.glassforeurope.com/images/cont/199_18278_file.pdf [22] ECOFYS. Renovation tracks for europe up to 2050 (Ecofys-ek Eurima-rentzako burututako txostena, 2012ko ekaina) http://www.eurima.org/uploads/ModuleXtender/Publications/90/Renovation_tracks_for_ Europe_08_06_2012_FINAL.pdf [23] Eusko Jaurlaritza, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila [2012]. BULTZATU 2025, Eraikuntza Jasangarriaren Ibilbide Orria 2025.

Linka (2012ko Abenduan sartuta]:

http://www.irekia.euskadi.net/assets/a_documents/2414/eraikuntza_jasangarriaren_ibilbide_orria. pdf?1341994383

Estandarrak: [24]

PASSIVE HOUSE INSTITUTE

http://passiv.de/en/

[25]

ENERPHIT (PASSIVE HOUSE INSTITUTE)

[26]

ACTIVE HOUSE

http://www.activehouse.info/

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

REFERNCIAS

http://passiv.de/en/03_certification/02_certification_buildings/04_enerphit/04_enerphit.htm

177

[27]

EFFICIENCY HOUSE PLUS

http://www.bmvbs.de/SharedDocs/DE/Artikel/B/forschungsinitiative-zukunft-bau-foerderrichtliniemodelle-ehp-standard.html?nn=75494 [28]

BFF-EFFINERGIE

http://www.effinergie.org/index.php/les-labels-effinergie/bbc-effinergie [29]

MINERGIE

http://www.minergie.ch/home_en.html

Estrategia eta planak: [30]

ENERGY 2020. A strategy for competitive, sustainable and secure energy

Communication from the commission to the european parliament, the council, the european economic and social committee and the committee of the regions. Energy 2020. A strategy for competitive, sustainable and secure energy. European Comission. Brussels, 10.11.2010 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0639:FIN:EN:PDF [31] Anex II, decision Nº 406/2009/EC of the european parliament and of the council of 23 april 2009, on the effort of Member States to reduce their greenhouse gas emissions to meet the Community’s greenhouse gas emission reduction commitments up to 2020 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:140:0136:0148:EN:PDF [32] Comunicación de la comisión al parlamento europeo, al consejo, al comité económico y social europeo y al comité de las regiones. PLAN DE EFICIENCIA ENERGÉTICA 2011. Bruselas, 8.3.2011 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0109:FIN:ES:PDF [33] Comunicación de la comisión al parlamento europeo, al consejo, al comité económico y social europeo y al comité de las regiones. HOJA DE RUTA DE LA ENERGÍA PARA 2050. Bruselas, 15.12.2011 [34] PLAN DE ACCIÓN DE AHORRO Y EFICIENCIA ENERGÉTICA 2011-2020, aprobado por Acuerdo de Consejo de Ministros de 29 de julio de 2011

[35] ECOEUSKADI 2020. Euskadiko Garapen Jasangarriko Estrategia 2020, Eusko Jaurlaritza. 2011ko uztaila

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

REFERNCIAS

http://www.idae.es/index.php/mod.documentos/mem.descarga?file=/documentos_11905_ PAEE_2011_2020._A2011_A_a1e6383b.pdf

178

http://www.ecoeuskadi2020.net/pdf/eu/EcoEuskadi-Estrategia.pdf

[36] EUSKADIKO ENERGIA ESTRATEGIA 2020 (3E2020), Eusko Jaurlaritzako Industria, Berrikuntzak, Merkataritza eta Turismo Saila. 2011ko abenduaren 23a

http://www2.eve.es/web/Eve/files/2d/2d93a28e-9a55-4097-b746-e05bea573e3e.pdf

[37]

ALKATEEN ITUNA

http://www.pactodelosalcaldes.eu/index_es.html

http://www2.eve.es/covenant/pdf/Covenant_EUS.pdf [38] ETXEBIZITZAREN ALDEKO ITUN SOZIALA. Etorkizuna eraikitzeko akordioa. Eusko Jaurlaritza, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila. 2010eko azaroa http://www.garraioak.ejgv.euskadi.net/r41-ovad01/eu/contenidos/plan_programa_proyecto/ovv_ administracion1/eu_ovv_admi/adjuntos/Publicaci%C3%B3n%20Pacto%20social%20vivienda.pdf [39] EAE-KO ERAIKINAK BIRGAITU ETA HIRIA BERRONERATZEKO 2010-2013 PLAN ESTRATEGIKOA, Eusko Jaurlaritza, Herri Lan eta Garraio Saila, Etxebizitza sailburuordetza. 2010eko abendua http://www.garraioak.ejgv.euskadi.net/r41-2208/eu/contenidos/nota_prensa/nptv_20110202_rehab/ eu_nptv/adjuntos/plan_estrateg_rehab_eu.pdf [40] ORDEN de 18 de julio de 2012, del Consejero de Vivienda, Obras Públicas y Transportes, por la que se regula un programa de ayudas en materia de Rehabilitación de Viviendas y Edificios (Programa REVIVE), para la elaboración de Proyectos de Intervención en el Patrimonio Edificado, de la Comunidad Autónoma del País Vasco y la ejecución de las obras derivadas de los mismos. http://www.euskadi.net/cgi-bin_k54/ver_c?CMD=VERDOC&BASE=B03A&DOCN=000110652&CO NF=/config/k54/bopv_c.cnf

Programak: [40] CONCERTO. Energy solutions for smart cities and communities. European Commission. European Research Framework Programme (FP6 and FP7) http://concerto.eu/concerto/concerto-sites-a-projects.html [41]

SERVE. Sustainable Energy for the Rural Village Environment

http://www.buildup.eu/sites/default/files/SERVE_brochure_DEF_update_web.pdf

[42]

ALPHOUSE. Alpine building culture and ecology

http://www.alphouse.eu/

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

REFERNCIAS

http://servecommunity.ie/project-impacts-and-results/project-reports/

179

http://www.it.alphouse.eu/

http://www.alphouse.eu/medien/medienpool/Final-Publication-AlpHouse-low-resolution.pdf [43]

SUSTAINCO. Sustainable Energy for Rural Comunities

http://www.sustainco.info/

baserriak: [44] Eusko Jaurlaritza (2009). Estudio de la posible division horizontal de las edificiaciones residenciales existentes en el suelo clasificado como urbanizable en el ámbito de la reserva de la riosfera de Urdaibai. Departamento de medio ambiente, planificación territorial, agricultura y pesca, Dirección de ordenación del territorio. Eusko Jaurlaritza-Gobierno Vasco. [45] Santana, A. (1989). Arqueología, Urbanismo y Arquitectura. Bizkaiko Deustuko unibertsitatea. Bilbao [46]

Foru Aldundia.

Santana, A., Otero, X., (1993) Baserria. Diputación Foral de Guipúzcoa, Donostia

[47] Santana, A., Larrañaga, J.A., Loinaz, J.L., Zulueta, A. (2001). Euskal Herriko baserriaren arkitektura, historia eta tipologia, Vitoria-Gasteiz, Basque Goverment. [48]

Beristain, B. (2010)a. BaserriBerri, Master thesis, MAYAB, Madrid.

[49]

Beristain, B. (2010)b. Seminario_I, MAYAB, Madrid.

[50] Zarrabeitia, P., (2011). Rehabilitación de un caserío conforme a parámetros bioclimáticos, utilizando residuos de su actividad como fuente de energía, además de la solar térmica. Máster de ingeniería térmica en la edificación. EHU-UPV [51] Gaztelu, U, (2010a). CEM150 (C1) essay. Would it be possible to improve comfort of the Baserris using a water wall as thermal mass?, Centre for Alternative Technologies, University of East London, Gales

[53] Gaztelu, U, (2010c). CEM159 (C3) essay. Could the use of earth be the solution for the thermal and structural problems experienced in the baserris? Centre for Alternative Technologies,

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

REFERNCIAS

[52] Gaztelu, U, (2010b). CEM163 (B4) report. How do we adapt baserris to achieve modern levels of thermal comfort using IES?, Centre for Alternative Technologies, University of East London, Gales

180

University of East London, Gales [54] Gaztelu, U, (2011a). CEM160 (A3) essay. Which would be the most efficient ventilation system for baserris? Centre for Alternative Technologies, University of East London, Gales [55] Gaztelu, U, (2011b). CEM161 (B1) essay. Which would be the most efficient glazed system or the south façade of Barrenetxe baserri? Centre for Alternative Technologies, University of East London, Gales [56] Gaztelu, U, (2011c). CEM162 (B2) essay. An efficient eco-refurbishment strategy for Barrenetxe baserri in current state Centre for Alternative Technologies, University of East London, Gales [57] Gaztelu. U, (2012). Guidelines for refurbishment of baserris, Centre for Alternative Technologies, University of East London, Gales

REFERNCIAS

[58] Gaztelu. U, (2012a). Rehabilitación energética del caserío vasco: hacia un modelo de diagnosis, Máster Universitario en Restauración y Gestión Integral del Patrimonio Construido, EHUUPV

UGAITZ GAZTELU / PEIO ZARRABEITIA · REHABILITACIÓN ENERGÉTICA DEL CASERÍO · Dic 2012

181