Meander 2016-3

14de jaargang nr. 3 jul-aug-sep 2016 Natuur rond Schelde, Leie en Zwalm

Deinze

e

Nazareth

Zu lt Kruishoutem

Sint-Lievens Houte

Zingem

Zwalm

Zottegem

Oudenaarde

Hore beke

Wortegem Petegem

Maarkedal Kluisbergen

Ronse

(ZegBrakel elsem ) Bra Zege lsem kel zonde , Eve r r bee en P k arike

Meander

3 - 2016

MEANDER 3 4 6 9 12 14 16 18 19 23 24 26 28 29 30

INHOUD EN COLOFON

Beste natuurvrienden Vallei van de Zeverenbeek Natuur in eigen tuin 20 jaar Natuurpunt Herzele Discrete schoonheden uit de tuin Waarnemingscontest JNM Zottegem De Mediawatcher Boekbespreking ‘In de Putten’ Kalender Fenologie 2016 Vogelwaarnemin V ogelwaarnemingen maart – mei 2016 Gorzendag Voorjaarsklassieker Aandacht andacht voor vlinders Pop-up soort in Herzele

Kievitverdriet Als het slecht gaat met de kievit Creatieve landschapsbeleving In memoriam Ward Verhaeghe Exsitu nr 11 De Sloeberkrant van Herzele Hazelwormen in het Kluisbos...

Week van het Bos komt er weer aan Vind je weg in het bos van vragen Boekbesprekingen Subsidiemogelijkheden We delen in de vreugde van Fotowedstrijd Deinze-Zulte Natuurfeest Deinze-Zulte Groenfeest MOW

u

Teksten voor Meander van januari, april, juli en oktober moeten de redactie bereiken vóór respectievelijk 10 december, 10 maart, 10 juni en 10 september

natuurpunt is een brede beweging waarin duizenden geëngageerde vrijwilligers, in afdelingen en werkgroepen, elk hun verantwoordelijkheid opnemen voor het behoud van de natuur in Vlaanderen. De vereniging wil het beleid en het behoud, de educatie en de studie van de natuur mede vorm geven.

T.: 015/29.72.20 www.natuurpunt.be Lidmaatschap Je wordt lid door 27 euro te storten op rek: BE17 2300 0442 3321 van Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen, of op rekening BE49 3900 6213 0171 van Arsène en Yvette Benoot, Gampelaeredreef 67 te 9800 Deinze, 09/386.38.95; arsene. benoot@skynet.be.

Zij verzorgen de ledenadministratie van alle afdelingen (zie verder) van Natuurpunt Vlaamse Ardennen plus behalve van Zwalmvallei.

Ledenadministratie Zwalmvallei: Koen Gintelenberg, Poorterij 15, 9660 Brakel, 055/60.45.21, koen.gintelenberg@telenet.be.

natuurpunt Vlaamse Ardennen

Natuurpunt Vlaamse Ardennen plus omvat volgende steden/ gemeenten: Brakel (zonder Everbeek en Parike), Deinze, Herzele, Horebeke, Kluisbergen, Kruishoutem, Maarkedal, Nazareth, Oudenaarde, Ronse, Sint-Lievens-Houtem, Wortegem-Petegem, Zingem, Zottegem, Zulte en Zwalm. http://vlaamseardennenplus.be Contactpersonen Regio: Vlaamse Ardennen plus • Dirk Criel 055/45.66.10 dirkcriel@skynet.be Websites en Flits dominiek.decleyre@gmail.com

http://www.facebook.com/np.vaplus http://vlaamseardennenplus.be http://issuu.com/vlaamseardennenplus/ http://issuu.com/vlaamseardennenplus/docs

d

o

h

in

32 33 34 35 36 36 37 37 38 38 39 39 40 40 40

Afdelingen • Deinze Zulte Koen Houthoofd 09/328.11.08 koen.houthoofd@ugent.be • Groot Zingem Eddy Van Den Abeele 09/384.43.54 ed.vandenabeele@skynet.be • Herzele Mieke Dennequin 0473/95.74.02 Mieke.Dennequin@gdfsuez.com • Oudenaarde plus Alexander Van Braeckel 0473/854562 alexander.tine@telenet.be • Ronse Philippe Moreaux 0476/49.24.61 moreauxphilippe1951@gmail.com • Schelde-Leie Jacques Vanheuverswyn 09/324.09.42 jacques.vanheuverswyn@telenet.be euversw euverswyn@telenet.be • Sint-Lievens-Houtem Erwin Declercq 09/282.06.70 erwin.declercq@hubkaho.be • Vlaamse Ardennen Johan Cosijn 055/30.98.10 johan.cosijn@telenet.be • Zwalmvallei Jan François 09/361.03.00 jan.francois@telenet.be Kernen • Rondom Burreken Filip Hebbrecht 055/49.55.63 filip.hebbrecht@telenet.be • Werkgroep Bos t’Ename Guido Tack 0474/90.02.30 guido.tack1@telenet.be Werkgroepen • Invertebraten (Lampyris) Gerda Achtergaele 055/60.35.09 g.achtergaele@telenet.be • Paddenstoelen Eddy Saveyn 09/380.03.00 eddy.saveyn@gmail.com • Planten Henk Coudenys coudenys.henk@belgacom.net • Vogels Paul Vandenbulcke 055/49.60.12 paul@vwg-vlaamseardennenplus.be • Zoogdieren Dirk Criel gsm: 0475/45.05.34 dirkcriel@skynet.be Limoniet • Jo Packet 0499/59.32.57 jo.leenpacket@gmail.com

Natuurinbreuken? Bel: 09/276.20.00 of natuurinspectie.ovl.anb@vlaanderen.be

Reservaten met projectnummer Giften voor reservaten zijn f iscaal aftrekbaar vanaf 40 euro en stort je op rek. nr. BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt met vermelding van het projectnummer: • Algemeen reservatenfonds Vlaamse Ardennen plus 6699 • Bois Joly 6625 Patrick Alexander patrick.alexander@scarlet.be • Bos t’Ename-Volkegembos 6121 Guido Tack 0474/90.02.30 guido.tack1@telenet.be • Bovenlopen Zwalm 6142 Heidi Demolder 055/42.16.45 heidi.demolder@inbo.be • Burreken 6602 Dirk Criel dirkcriel@skynet.be • Duivenbos 6632 De Neve Johan 054/50.18.59 natuur.herzele@scarlet.be • Feelbos-Kalkoven 6185 Lucien Vanden Daele 055/38.70.54 • Grootmeers 6650 André Vandecapelle 0498/45.93.42 andre.vandecapelle@skynet.be • Heurnemeersen 6063 Gerard Mornie gerard.mornie@pandora.be • Kordaelbos 6605 Lieven Kinds 09/383.71.39 lieven.kinds@scarlet.be • Langemeersen 6076 Alexander Van Braeckel 0473/85.45.62 alexander.tine@telenet.be • Leiemeersen van Astene en Bachte 6109 Koen Houthoofd 09/328.11.08 koen.houthoofd@ugent.be • Maarkebeekvallei 6670 Johan Cosijn 055/30.98.10 johan.cosijn@telenet.be johan.cosijn@telenet.be • Middenloop Zwalm 6160 Chris Nuyens chris_nuyens@telenet.be • Munkbosbeekvallei 6151 Laurent Flostroy 0498/67.71.09 laurent.flostroy@pandora.be • Nukerkebos-Bosheide 6641 Tristan Dewaele 0495/22.54.19 info.ecogardens@gmail.com • Paddenbroek 9401 Thijs ijs Lietaer 0473/58.17.14 thijs.lietaer@telenet.be • Parkbos-Uilenbroek 6136

Dominiek Decleyre dominiek.decleyre@gmail.com • Perlinkvallei 6204 Vincent Decroock 0498/10.95.39 vincent.decroock@proximus.be • Pyreneeën-Tombele 6667 Philippe Moreaux 0476/49.24.61 moreauxphilippe1951@gmail.com • Rooigembeekvallei 6669 Gunther Groenez 0486/16.74.30 gunther.groenez@pandora.be • Vuilbroek 6126 Eddy Saveyn 09/380.03.00 eddy.saveyn@gmail.com • Wijmier 6141 Johan ohan Cosijn 055/30.98.10 johan.cosijn@telenet.be an.cosijn@telenet.be • Vallei van de Zeverenbeek 6082 Rik Desmet 09/386.46.63 desmet.rik1@gmail.com

Meander

is het driemaandelijks regionaal tijdschrift ijdschrift voor leden uit de regio Vlaamse Ardennen plus..

Natuurpunt-leden die wonen buiten de regio kunnen Meander ontvangen mits een jaarlijkse bijdrage van 7,5 euro op rekening BE49 3900 6213 0171 van Arsène en Yvette Benoot (zie ook onder ‘lidmaatschap’) Redactie • Jo Buysse 09/385.52.89 jozef.buysse@scarlet.be • Johan Cosijn 055/30.98.10 johan.cosijn@telenet.be • Norbert Desmet 0494/65.33.91 desmetnorbert@hotmail.com • Rik Desmet 09/386.46.63 desmet.rik1@gmail.com Kalenderverantwoordelijke Filip Keirse 055/38.78.83 filip.keirse@skynet.be Verzending Meander Arsène en Yvette Benoot 09/386.38.95; arsene.benoot@skynet.be.

Kaftfoto: Oranje zandoogje door Lucien Vanden Daele Lay-out: Jo Buysse.

Oplage: 3300.

Druk: Drukkerij Graphius, Gent.

Papier: Cyclusprint 90 g 100 % kringloop. Gedrukt met plantaardige inkten en oplosmiddelen.

EDITORIAAL

Beste natuurvrienden Koen Houthoofd, Rik Desmet

J

ammer genoeg moeten we dit voorwoord beginnen met slecht nieuws. Je leest in de krant zo vaak berichten over verkeersongevallen met fietsers dat het leed achter het bericht verborgen blijft. Door zo’n fietsongeval op 7 juni verdween Ward Verhaeghe abrupt uit ons leven, de verbijstering ineens dichtbij. Guido Tack schetst op blz. 35 de enorme verdiensten van deze minzame man, zowel voor de natuur in onze streek als voor de ontwikkeling van de instandhoudingsdoelstellingen (IHD).

Zware stortbuien zetten in een verzopen juniweek in Vlaanderen hele straten blank. Wetenschappers voorspellen door de klimaatverandering meer van deze calamiteiten. Ondertussen lekte(!) uit dat er in Vlaanderen nog steeds woningen in overstromingsgevoelige gebieden vergund worden…

De minister die over onze natuur zou moeten waken ging bij een interview nog maar eens het bos in, door te verklaren dat bomen uiteindelijk maar geplant worden om gekapt te worden. In datzelfde interview haalt ze uit naar onze vereniging, onder meer met het argument dat ook Natuurpunt ontbost. Het ontgaat haar blijkbaar dat er een verschil is tussen ontbossen om een ander, rijk biotoop te ontwikkelen dan om een parking aan te leggen…

Ondertussen blijft Natuurpunt Vlaamse Ardennen plus bijzonder actief. Op de, ondanks het rotweer, geslaagde Vlaamse Ardennendag waren we nadrukkelijk aanwezig. De Oudenaardse slechtvalken stalen dit voorjaar de show, met dank aan Gunther Groenez voor het vele werk! De webcams zorgden voor prachtige beelden van het verloop van het broedseizoen van deze machtige roofvogels.

Er staat in de streek een Life project op stapel en over een bijzonder Leader project schrijft Dirk meer vanaf blz. 34 in dit nummer. Een ideale gelegenheid om tijdens deze vakantie in onze Vlaamse Ardennen op zoek te gaan naar verborgen parels of om creatief na te denken over hoe we deze prachtige streek op een frisse, originele manier kunnen beleven.

MEANDER Op 25 juni fietsten 19 moedigen helemaal naar Mechelen, onder andere met de bedoeling geld in te zamelen voor de reservatenwerking. De respons was enorm want door de vier ploegen werd meer dan 16 000 euro ingezameld, geld dat goed besteed zal worden bij de verdere uitbouw van de reservaten, met dank aan de pijnlijke kuiten…

Om beter voorbereid te zijn op toekomstige mogelijkheden richtten we met onze koepel Vlaamse Ardennen plus, in navolging van andere natuurpuntkoepels in Vlaanderen, ook een vzw op.

Maar het was eigenlijk de bedoeling om in dit voorwoord afdeling Deinze-Zulte in de picture te zetten! Een enthousiaste groep afgestudeerden van de cursus natuurgids zette in 2010 zijn schouders onder de uitbouw van een nieuwe afdeling. De anciens lieten zich meedrijven op het nieuwe elan en op een paar jaar tijd werd Deinze-Zulte een zeer actieve afdeling met ondertussen meer dan 650 leden en een drukke kalender.

Ondertussen werken we verder aan de uitbouw van de reservaten in het werkingsgebied. In 30 jaar werd er in de Vallei van de Zeverenbeek al ongeveer 60 ha verworven en in de Leievallei 20 ha. Hoe dit tot stand kwam lees je in deze Meander vanaf blz. 4.

Deze zomer kan je overigens deelnemen aan een fotozoektocht in de Vallei van de Zeverenbeek.

We kunnen gelukkig rekenen op veel actieve leden die bij de aankopen steeds fors steunen waardoor we de restfinanciering vlot rond krijgen! Zonder deze milde donateurs zijn aankopen onmogelijk.

Deze betrokkenheid bleek nog maar eens door de opkomst bij de opening van de kijkhut, die ook al het resultaat was van vele uurtjes vrijwilligerswerk! Het werd een gezellige bijeenkomst in een prachtig kader met de dankbaarheid voor iedereen die zich inzet, elk op zijn manier, om deze natuur te behouden.

Als jullie dit nummer in de bus krijgen is de vakantie alweer begonnen. Hopelijk een moment van rust, van bekomen, batterijen opladen in de natuur, dichtbij of verder weg. We wensen iedereen veel rustgevende natuurbeleving en hier past nog een woord van dank: de inzet van zo veel vrijwilligers beschermt en maakt natuur zodat ook diegenen die na ons komen er nog zullen van kunnen genieten.

MEANDER 3-2016 3

MEANDER

H E T B E G O N 30 J A A R G E L E D E N

Vallei van de Zeverenbeek Rik Desmet Vogelkijkhut

O

p zaterdag 21 mei werd in de Vallei van de Zeverenbeek de vogelkijkhut ingehuldigd. Een pak mensen werkte mee aan de realisatie maar we willen toch speciaal schrijnwerker Eric De Vos en Etienne Colpaert bedanken voor hun deskundigheid en Paul Geeroms voor de logistieke steun. Met hun expertise werd een betonnen schuilhok voor het vee prachtig omgetoverd in een luxe vogelkijkhut!

Tegelijk werd er een houtwal aangeplant, enerzijds om ons reservaat af te schermen van de aanpalende akker, anderzijds om ongezien tot aan de kijkhut te kunnen stappen.

Vanuit de kijkhut zullen vooral in de winter eenden en andere watervogels zoals de grote zilverreiger kunnen bewonderd worden. Mettertijd (en geld…) voorzien we eventueel ook in de onmiddellijke omgeving nog wat aanpassingen om meer vogels aan te trekken.

De kijkhut kadert in de wil om, waar mogelijk, het gebied van de Zeverenbeek toegankelijk te maken voor het publiek. Daar horen ondertussen ook al twee knuppelpaden bij. Stad Deinze en de VLM zorgden daarbij mee voor financiële steun.

In den beginne…

Het verhaal van de Vallei van de Zeverenbeek begon zo’n dertig jaar geleden toen in de ‘Blekerij’ een aantal pioniers met ondermeer Geert Baudoncq, Miguel De Witte, André De Kimpe… schuchter begonnen met beheerwerken. Die Blekerij is een laaggelegen hooilandcomplex waarvan de naam teruggaat tot de Middeleeuwen toen daar het linnen gebleekt werd.

Toen daar een aantal brede orchissen gevonden werden mochten we van de landbouwer oogluikend een miniperceeltje in beheer nemen. Boer Verwilst zal in het begin ongetwijfeld geamuseerd toegekeken hebben hoe dat groepje onhandige groenen pogingen deed om behoorlijk te maaien.

Later kregen we daarbij professionele hulp van de technische dienst van Stad Deinze die instond voor het maaien.

Het beheer zorgde er wel voor dat de paar orchideeën – ze werden toen nog geteld en zelfs nauwkeurig 4 MEANDER 3-201 -2016 6

opgemeten! - langzaam uitbreidden.

Ondertussen werd door Jacques Vanheuverswyn in Vinkt een eerste perceel gekocht, het begin van vele aankopen, eerst door Jacques later ook door Xavier Coppens. Vooral het verwerven van De Blekerij was een moeilijke operatie. Toen we bij één van de eigenaars – een plaatselijk middenstander – aanklopten vroeg die op het einde van het gesprek geïnteresseerd wanneer we al die orchideeën dan wel verkochten…

Een lappendeken Van de 200 ha vallei werd er ondertussen tussen Wontergem in het westen en het Schipdonkkanaal in het oosten ongeveer 60 ha aangekocht, natuurlijk op zijn Vlaams, dus verspreid over meerdere percelen.

Vooral rond de dorpskern van Zeveren geraakt de eigendomskaart goed gevuld maar er ontbreken nog altijd belangrijke percelen.

Dotterbloem

foto: Yves Adams, Vilda

Door de constante aanvoer van grondwater en het dik veenpakket dat in nagenoeg de ganse vallei voorkomt is dit natuurgebied zondermeer uniek te noemen. De vallei is een lappendeken van weilanden, hooilanden, elzenbroekbossen en bloemrijke ruigtes.

Blikvanger is misschien wel de Blekerij met zijn honderden orchideeën, grote ratelaar, echte koekoeksbloem… einde mei een lust voor het oog!

Bij de broedvogels vermelden we onder andere krakeend, blauwborst, boomvalk en roodborsttapuit.

In de broekbossen gebeurde vroeger hakhoutbeheer maar dat is al jaren stilgevallen, de hoge waterstanden maken dat trouwens nu ongeveer onmogelijk, onderzoek gebeurt hier best met een waadpak, er zijn er al die tot hun scha en schande aan den

MEANDER

BEHEER EN BEZOEK lijve ondervonden dat het veen hier verraderlijk kan zijn. Deze bossen kleuren in het voorjaar geel door dotterbloemen en gele lis. Discreet maar belangrijk is de elzenzegge.

Beheer

kopen om tot grotere eenheden te komen die ook het beheer kunnen vergemakkelijken. Gelukkig kunnen we daarvoor in Deinze rekenen op een schare actievelingen! De opkomst voor de spaghetti avond ten voordele van expeditie Natuurpunt waarbij 11 moedige fietsers geld inzamelen voor de vallei was dan ook een overrompelend succes.

Waar mogelijk worden landbouwers ingeschakeld met beheerovereenkomsten. Waar we vroeger op zoek moesten naar landbouwers staan die nu Bezoek te trappelen om mee te gaan in dat beheer.

Daarnaast verzet ook de professionele terreinploeg van Natuurpunt heel wat werk dat de vrijwilligers zelf niet kunnen uitvoeren.

Al jaren worden er op drie plaatsen om de 14 dagen waterpeilen gemeten door onze vrijwilligers. Die worden dan verwerkt door het INBO. Dat bleek erg nuttig toen de provincie plannen had om de beek te ruimen. Met deze cijfers konden we immers bereiken dat er stuwen (en vistrappen) werden geplaatst om een, voor de Wandelen in de Zeverenbeekvallei foto: Christine Ostijn instandhouding van de natuurdoelen, gepast waterpeil te behouden! De hevige regenval van 30 We organiseren regelmatig geleide wandelingen. mei bewees ook nog maar eens het nut van onze Wil je de vallei van de Zeverenbeek bezoeken dan natuurgebieden als waterberging! kan je daar een gloednieuwe folder voor gebruiken.

Waar mogelijk zullen we uiteraard ook in de Een fietstochtje van 25 km voert je langs de mooiste toekomst proberen om verder terreinen aan te plaatsjes. Op dezelfde folder staan ook twee, 4 km Vinkt

Zeveren

Aarsele

Schave

Broekbossen N35

De Blekerij < Tielt

Deinze

Vonde lm

eersen

Wontergem

Grammene

Brielmeersen

Deinze>

Grasland Bos Struweel Akker Bebouwing Schavepad 5 km Vondelmeersenpad 4 km

Dentergem

Fietstocht 25 km (niet bewegwijzerd) Startpunt

Machelen

0

250

500m

MEANDER 3-2016 5

MEANDER

VA N Z E L F E N N I E T VA N Z E L F

W

e willen de komende jaren ons natuurgebied verder uitbreiden. Prioritair hierbij zijn ontbrekende tussenliggende percelen en percelen op de rand van de vallei die via inspoeling van pesticiden en nutriënten de natuur van de dottergraslanden bedreigen. Ook jij kan de natuur in de vallei van de Zeverenbeek steunen: Giften kunnen op BE56 2930 2120 7588, met vermelding van project 6082: Zeverenbeek. Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar. Met een gift van 50 euro kunnen we ongeveer 50 m² natuur aankopen.

lange, wandelingen uitgestippeld. De folder is te verkrijgen via Rik Desmet of Koen Houthoofd Deze zomer kan je tussen 1 juli en 15 augustus bovendien deelnemen aan een fotozoektocht (zie kalender en affiche op de achterkaft) die je langs de mooiste plekjes van de Zeverenbeekvallei brengen.

Er zijn mooie prijzen te winnen.

Info: www.natuurpuntdeinzezulte.be

Natuur in eigen tuin vanzelfsprekend of illusie?

Ronny De Clercq

“N

atuur is wat vanzelf is” leerde ik van onze geestelijke vader Ulrich Libbrecht. Enfin, dat is tenminste wat de Chinezen als natuur bestempelen.

Maar waar trek je de lijn tussen ‘vanzelf’ en ‘niet vanzelf’? Gemakkelijk hoor ik je denken: ”vanzelf is wat niet door de mens gedaan is”. En daarmee wordt de mens buiten de natuur geplaatst, verstoten uit het paradijs. Maar aangezien de meerderheid van ons de engel met het zwaard, die ons natuurlijk uit het paradijs verbande, niet meer zo letterlijk neemt, moeten we ons de vraag stellen sinds wanneer de mens dan geen deel meer zou uitmaken van de natuur.

Waren de Neanderthalers en hun voorouders nog wel deel van de natuur? Deze mensen leefden

Over de moderne mens en het verdwijnen van de grote diersoorten in Europa en elders (Ronny De Clercq)

I

n de 90’er jaren werden in een grot in Atapuerca, noord Spanje restanten van bijzonder vroege menselijke bewoners ontdekt. Eerst sprak men over vroege Neanderthalers, later gaf men deze mensen een eigen wetenschappelijke soortnaam. In 2008 vond men in dezelfde grot menselijke resten van niet minder dan 1200 000 jaren oud! (meer hierover: http://whc.unesco.org/en/list/989/video). Het staat dus vast dat andere mensen al vele honderdduizenden jaren in Europa leefden. IJstijden kwamen en gingen, olifanten en neushoorns veranderden maar stierven nooit als soortengroepen geheel uit.

Lang schreef men het uitsterven van grote soorten toe aan het eindigen van de jongste ijstijd. De laatste decennia is men gaan inzien dat deze theorie onhoudbaar is. Het uitsterven viel vaak niet samen met het einde van de ijstijd, wel met het opduiken van H. sapiens sapiens.

50 000 jaar geleden bereikte Homo sapiens sapiens Australië, in volle ijstijd. Grote buideldieren, grote loopvogels en reuze hagedissen waren tegen 45 000 jaar geleden uitgestorven. De mens veranderde het landschap, het einde van de ijstijd kwam pas 30 000 jaren later. De komst van de mens lijkt de aanleiding geweest te zijn van dit grote uitsterven.

Ook in Europa verscheen onze soort al tijdens de ijstijd en begon het uitsterven, met eerst de soorten van het gematigde klimaat in het zuiden, zoals de bosneushoorn. Dergelijke soorten zouden na de ijstijd de beesten van een kouder klimaat vervangen hebben. Pas 4000 jaar geleden stierven de laatste mammoeten in het noorden van Siberië.

15 000 B.P. volgden de Amerikas, de grote soorten verdwenen in de volgende millennia.

Nieuw-Zeeland en Madagaskar werden pas in relatief recente tijden door de mens gekoloniseerd en ook daar was de mens de reden van het verdwijnen van de grote soorten.

Voor wie meer wilt lezen over dit onderwerp: C. Stringer ‘Overlevers’ 2012 NwA’dam; J. Agusti & M. Anton ‘Mammoths, Sabertooths and Hominids’ 2002 Columbia University Press; D. Yalden ‘The History of British Mammals’ 1999 Cambridge University Press; P. S. Martin ‘Twilight of the Mammoths’ University of California Press; C. Johnson ‘Australia’s Mammal Extinctions’ 2006 Cambridge University Press.

6 MEANDER 3-2016

MEANDER

I N O F B U I T E N D E N AT U U R uiteindelijk honderdduizenden jaren in een natuurlijk evenwicht. Ze leefden samen met o.a. neushoorns en olifanten in Europa tijdens voorgaande ijstijden en tussenijstijden. Met de komst van onze soort mensen, werd dat evenwicht verbroken. (Bij het ter redactie gaan van dit artikel, kwamen er vragen over de juistheid van de voorgaande zinnen, in het kader hiernaast lees je meer details). Onze soort overspoelde als een ‘invasieve exoot’ de aardbol. Nog voor het aanbreken van onze huidige tussenijstijd, hadden we olifanten, neushoorns en vele andere grote beesten uitgeroeid of verdrongen uit onze omgeving. De Neanderthaler zelf moest er ook aan geloven. Het zou een verdedigbare stelling kunnen zijn, dat onze soort zich meer dan 10 000 jaar geleden buiten de natuur plaatste, maar dan wel met de implicatie dat we dan sinds het einde van de (voorlopig?) laatste ijstijd in een onnatuurlijke situatie leven, want veroorzaakt door ingrijpen van onze mensensoort. Afrika blijkt een uitzondering te vormen in deze stelling, want daar lijkt onze soort zich natuurlijk ontwikkeld te hebben. Maakt dat dan dat de moderne mens in Afrika wel deel uitmaakt van de natuur en elders niet? Ook een verdedigbare stelling, maar voor de meeste mensen allicht wat te extreem.

Als we als alternatief aannemen dat onze voorouders, die Europa en het grootste deel van onze planeet van grote beesten ontdeden, wel nog deel uitmaakten van de natuur, dan wordt het quasi onmogelijk ergens een lijn te trekken van op welk moment de mens en zijn daden geen deel meer zouden uitmaken van de natuur. Het uitroeien van olifanten in Europa zou dan natuurlijk zijn, maar het uitroeien van de wisenten niet?

Uiteindelijk heeft de moderne mens, overal waar hij kwam en komt, een bijzonder grote invloed op de omgeving. Of we nu kijken naar Europa of naar bv. Australië, de mens veranderde bij zijn aankomst het landschap drastisch en planten en dieren pasten zich aan de nieuwe situatie aan of verdwenen.

De mens is daarin ook niet uniek.

Aalbessen tussen puntwederik

foto: Ronny De Clercq

Neem als voorbeeld afgelegen eilandjes waar plots mieren opduiken, milieus die plots gekoloniseerd worden door mieren, veranderen drastisch fauna en flora. Als die mieren toevallig op een stuk drijfhout op zo’n eiland belanden, is dat natuurlijke evolutie die we aan ‘t werk zien. Als diezelfde mieren door (ongewild) toedoen van de mens daar belanden, zijn die mieren een invasieve exoot.

Net zoals mieren hun geliefde planten en diersoorten beschermen tegen belagers, precies zo

De Zonnebloem Al meer dan 25 jaar vind je bij ons alles voor een gezonde levenswijze Het grootste gamma biologische voeding in de streek massa’s alternatieve en fair trade geschenkartikelen Steeds 10 % korting voor NP-leden op het ruimste aanbod natuurstudieboeken Kom eens gezellig snuisteren in de Parkstraat 25, 9700 Oudenaarde Tel. 055/31.64.30 oudenaarde@bioshop.be www.bioshop.be MEANDER 3-2016 7

MEANDER

Nagelkruid, anemoon sp. e.a.

W I L D E N AT U U R , O O K I N T U I N E N

foto: Ronny De Clercq

bevoordeligde de mens ‘in zijn natuurlijke staat’ die planten en diersoorten die voor hem nuttig zijn. De mens in niet uniek daarin.

Waarin de mens misschien wel uniek zou kunnen zijn, is dat wij zouden willen zorgen voor soorten die ons niet onmiddellijk van nut zijn. Maar of er genoeg van onze soortgenoten daartoe in staat zijn, dat zal nog moeten bezien worden.

Terug nu naar onze tuin. Als een termietenheuvel of een mierennest natuur zijn, waarom zouden onze nederzettingen dat dan niet zijn? Voor een mier is een mierennest een gigantische, artificiële omgeving, geheel gecreëerd door haar soortgenoten. Maar een mier in een mensenstad, die ziet die mensenstad niet meer. Stoeptegels of muren zijn gewoon een gegeven milieu, buiten het begripsveld van zo’n klein wezen.

Voor de mier is een menselijk bouwwerk natuur, want het is er ‘vanzelf’, het is ‘dat wat vanzelf is’.

We kunnen dus gerust stellen dat vogels, eekhoorns, vlinders of wat dan ook, geen onderscheid maken tussen onze tuin en wat door ons mensen als wilde natuur bestempeld wordt. Of wij iets natuur vinden of niet, zit helemaal tussen onze oren. Voor ‘wilde’ planten of dieren gaat het erom dat een omgeving voedsel biedt, beschutting en niet teveel gevaar. Voor veel planten en dieren biedt een tuin zonder pesticiden of teveel verstoring, een gewenste leefomgeving.

8 MEANDER 3-2016

De moswereld op ons dak is natuur, het biotoop in de regenton is natuur, zelfs onze kelder met spinnen is natuur. Een natuurtuin is daarom een vanzelfsprekendheid. In feite is elke tuin een natuurtuin en geschikt voor bepaalde beestjes en plantjes, maar hoe groener en ‘wilder’ een tuin er uitziet, hoe meer natuur wij er in herkennen.

Tot zo’n 10 à 20 jaar terug werd er met wat er spontaan leeft in doorsnee tuinen, niet of nauwelijks rekening gehouden. Wilde planten of beestjes bekijken, dat deed je enkel in bos of veld, op de heide of in de duinen, zeker niet in de stad of in je eigen tuin. Brits onderzoek van tuinen in een verstedelijkte omgeving, leerde ons in de ‘90er jaren echter dat minstens twee derde en wellicht zelfs drie kwart van alle wilde fauna en flora in gewone tuinen leeft! Daarmee zijn tuinen, die gezamenlijk zo’n 10 % van ons landoppervlak beslaan, voor de natuur veel waardevoller dan de 50 % landoppervlak dat door de agro-industrie in beslag genomen wordt. Voor wie begaan is met de biodiversiteit van onze natuur, is het dan ook een logische stap om tuinen de nodige aandacht te geven. Tuinen beslaan immers evenveel grond als alle natuur en bos samen in ons land.

Acties zoals de ‘tuinvlindertelling’ en ‘vogels voeren en beloeren’ wijzen het brede publiek op de waarde van ons eigenste stukje van deze planeet. Het plekje waar wij zelf kunnen instaan voor het behoud van ruimte voor al wat leeft.

Groetjes uit een tuin voor het leven!

bio-ecologische materialen voor energiezuinige houtbouw en renovatie

NATUURPUNT leden:

10%

ISOLATIEKORTING

Steico flex FSC® Houtwolisolatie

Steico top FSC® Zoldervloerisolatie

pro clima

Luchtdichting

www.eurabo.be/promoties

2015

isoleren voor meer natuur!

• •

gratis advies aan zelfbouwers! isolatie opleidingen

bio-ecologische bouwpartner

meer info op: www.eurabo.be/opleidingen

Wij kiezen voor verantwoord bosbeheer. U ook?

Beekstraat 32 9600 Ronse +32(0)55 23 51 40

Wiedauwkaai 87 9000 Gent +32(0)9 216 46 40

info@eurabo.be www.eurabo.be Twitter: @eurabo

MEANDER

JUBILEUM

20 jaar Natuurpunt Herzele Dries Van Nieuwenhuyse Wetenschappelijk conservator Duivenbos, Herzele W

I

n den beginne was de functie van conservator een cocktail van veel verschillende taken zoals wetenschappelijke opvolging van het reservaat, het technische werk en de planning, wandelingen gidsen, beleid helpen ondersteunen, creatieve ideeën ophoesten voor het Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan (GNOP), nachtelijk onderzoek van onze uilenpopulatie tot zelfs materiaalmeester.

Gelukkig kwamen stelselmatig bereidwillige bestuursleden aan boord die het grootste deel van deze lasten van mijn schouders haalden. Zo werd na een paar jaar Steven Rowaert technisch conservator, het praktische werk werd vanaf dan eindelijk door een professional overgenomen, die ondertussen prima uitgerust is met tractor en al, en die er bovenal veel zin in, en er veel verstand van heeft. In die beginjaren stond de conservator in voor het grootste deel van de wandelingen.

Gelukkig kwam Dirk Noel ten gepaste tijde ter hulp en sprong bij. In zijn slipstream kwam Fre Dirickx, boordevol energie en een en al creativiteit en humor... met zo’n opvolger is het makkelijk afscheid

nemen. Ondertussen is Patrick Rouckhout stilaan opgewarmd om wandelingen over te nemen, en met verve. Qua beleidsondersteuning heb ik me kunnen focussen op plannen maken en initiatieven opstarten om aan natuurontwikkeling te doen. Al goed dat onze erevoorzitter Herman Van den Broecke bereid was om het milieubeleid te adviseren vanuit de milieuraad, later omgedoopt tot MINA-raad. Hij werd daarin later gelukkig ook bijgestaan door Dirk Buysse.

Het is soms eenzaam toeven in adviesorganen. Een laatste functie die ik kon ‘uitbesteden’ is die van materiaalmeester. Tweetakt heb je in de vingers of niet, Eddy Bruggeman zag me sukkelen en nam tijdig het roer in eigen handen. Dat scheelt hem op die 20 jaar wellicht een of twee boomzagen en/of haagscharen. Het laatste domein waar ik stelselmatig heb ingeleverd, is op het vlak van natuurstudie en bescherming dat is in fantastische handen terecht gekomen. Op de voorstelling van het Steenuilenbier had Danny Schockaert nog 1 week werken voor de boeg alvorens hij er als gepensioneerde in de Steenuilenwerkgroep voluit in zou vliegen. Wie had dat durven denken dat we Herzele zo op de kaart zouden kunnen zetten?

Enkele verwezenlijkingen In de beginjaren kwam het Gemeentelijk NatuurontwikkelingsPlan tot stand met voor de eerste keer een lange termijnvisie. Dit ideeëngoed

Het bestuur van Natuurpunt Herzele

foto: Johan De Neve MEANDER 3-2016 9

MEANDER

I N T E R N AT I O N A L E A A N D A C H T

is geleidelijk aan geëvolueerd tot onze blauwdruk voor een duurzaam en groen Herzele. De blauwdruk werd overigens door de volledige gemeentelijke beleidsploeg onderschreven.

Op 20 jaar tijd groeide het Duivenbos van 4 naar 15 ha waarvan het grootste deel door een aantal eigen strategische aankopen en door de aankoop van de gemeente. Alle obstakels voor een ecologisch verantwoorde ontsluiting werden een voor een verwijderd en opgelost door brugjes, vlonders, knuppelpaden en hekjes, tot ieders voldoening. We slaagden erin om terreineigenaars tot samenwerking te overtuigen. Maar successen roepen ook wel jalousie op met vandalisme, brandstichting en verstoring tot gevolg. Maar dank zij een solidaire bestuursploeg kwamen we dit allemaal te boven omdat de gecreëerde natuurwaarde er mag zijn. Inmiddels zijn fruitratten, kamsalamanders en steenuilen gemeentelijke belanghebbenden geworden die meer en meer beginnen meespelen in de besluitvorming. Eindelijk…

Herzele kan ook als incubator of broedstoof voor aanstormend groen talent worden gezien. Op 20 jaar tijd heeft de gemeente talent aangetrokken uit binnen- en buitenland en vervolgens haar dochters en zonen uitgezonden. Na meerdere eindwerken, stages, thesissen en zelfs boeken wordt Herzele internationaal gelauwerd omwille van haar steenuilen en de inzichten die hier bekomen zijn. Als

een ecologisch halssnoer rond de gemeente zien we hoe een vogelsoort een middelgrote gemeente daadwerkelijk het verschil kan laten maken. Onze gemeente kan zowat het internationaal centrum van de steenuil genoemd worden.

Deze (inter)nationale aandacht kon alleen tot stand komen door tal van gemotiveerde studenten die hier inzichten kwamen opdoen en ondertussen elders het verschil helpen maken.

Kenny Hessel (Erasmus Hogeschool Brussel) Steenuil Torhout – Herzele 2004 – onderzoeker bij INBO. Maarten Bekaert (Universiteit Gent - thesis over steenuilen in Herzele en Meulebeke 2006) ondertussen doctor in de statistiek geworden.

Lore De Middeleer (Universiteit Gent) Thesis Grauwe Klauwier - Prijs gewonnen Universiteit Antwerpen voor beste scriptie– Landwijzer.

Caroline en Joris Suffreau zijn alle twee bioloog geworden en met speciale aandacht voor de entomologie van het Duivenbos.

Claire Tahon, VIVES stuurden we na een jaar onderzoek op de antwoordbereidheid van de steenuil, 3 maanden naar de westelijke VS om mee te helpen met onderzoek naar de bedreigde Burrowing Owl. Thomas Gaublomme is volop bezig met afstuderen en werkte op Herzeelse zoogdieren.

Evi Van Herreweghe (KULeuven) heeft een soortenbeschermingsplan voor de gekraagde

Receptie bij 20 jaar ‘Natuurpunt’ 10 MEANDER 3-2016

foto: Johan De Neve

MEANDER

4 PIJLERS roodstaart geschreven in het kader van de GNOP. Eva De Clippel (Bernardus Technicum Oudenaarde) rondt momenteel een jaarrond studie van de biodiversiteit in het Duivenbos af.

Frederik De Vuyst van ons bestuur is zich aan het bekwamen in groenmanagement en helpt de eikelmuizen beter begrijpen.

Natuurpunt steunt daarbij op 4 pijlers: reservatenwerking, beleid, natuurstudie en educatie. Het Duivenbos is op 20 jaar uitgegroeid tot een schitterend gebied dat zo veel mogelijk en toelaatbaar door ons toegankelijk werd gemaakt en opengesteld voor al onze belanghebbenden, niet alleen burgers dus.

Zou Herzele dan toch iets met groen hebben dat andere gemeenten niet hebben? Wat maakt onze gemeente nu echt speciaal? Zou natuur de kroon op het juweel van Herzele kunnen zijn en een strategische pijler vormen voor de lange termijn van de gemeente?

Pijlers

Strategie 20 jaar en springlevend. Daar moet een strategie achter zitten. Goede strategieën gaan meestal langer mee dan 4 of 8 jaar. De onze is 20 jaar oud en zal nog minstens even lang meegaan. Strategie is kwestie van keuzes maken. Niet alles voor iedereen willen zijn. Wat is nu die strategie van Natuurpunt Herzele?

Natuurpunt Herzele wil natuur en landschap in onze gemeente behouden, herstellen en ontwikkelen door op een duurzame manier een ruimer draagvlak te creëren en via een voorbeeldfunctie relevante actoren aanzetten tot actie. De keuzes die wij maken zijn bedoeld voor de lange termijn, over de generaties heen. Dergelijke lange termijnvisie is iets dat we ook bij een gemeente zien terugkomen die al meer dan 1000 jaar bestaat.

Via een door de minister goedgekeurde visie en beheerplan worden doelstellingen gepland, acties uitgevoerd en opgevolgd. Daarbij zijn we niet alleen bewust met onze resultaten bezig, we meten ons zelf er op af. Jaarlijks wordt op onze algemene vergadering in de grootste transparantie hierover gerapporteerd.

Qua educatie doet een aantal (natuur-)ouders hun uiterste best om de lokale scholen voeling te laten krijgen met de natuur, het ponton aan onze poel doet daarbij wonderen om de kinderen tot op het niveau van het wateroppervlak te laten observeren, leren, begrijpen. Door wat lager bij de grond te komen bij de natuur, zien ze scherper de uitdagingen, kansen en bedreigingen. En natuurlijk vindt al deze jeugdige ambitie ook een perfect kanaal op papier via onze sloeberkrant.

De beleidswerking als pijler uit zich in de rol die we ons zelf gegeven hebben als richtingsaanwijzer voor het beleid. De ideeën kan je in onze alom geprezen blauwdruk lezen. Voor de realisatie ervan zijn we natuurlijk met de gemeente getrouwd en zoals in alle goede huwelijken zijn er goede en kwade dagen.

Als voornaamste belanghebbenden – stakeholders voor de managers- zien wij niet alleen burgers Hoe spoort deze invalshoek met de strategie van de jong en oud, de gemeente, het Noord-Zuid thema, gemeente Herzele? Wat is die strategie eigenlijk? andere Natuurpuntafdelingen maar eveneens De Beleidsverklaring voor 2013 – 2018 zegt dat onze dieren, onze planten, het landschap, water, Herzele kiest voor een toekomst als duurzame erfgoed, de steenbakkerij, oude bomen, de sites te Ressegem en Dierenartsenpraktijk TUINAANLEG Schauwbroeck (Steenhuize).

Als producten verkopen we vooral diensten – lees werkwoordenzoals in stand houden, herstellen, behouden, bereiken, sensibiliseren, ontspannen, alert zijn, opleiden, studie, beleven, beheren, leergierig maken, koesteren, evangeliseren, enthousiasmeren…

‘Blauwesteen’

Dierenartsen De Pourcq Bernard en Moreaux Philippe Blauwesteen 43 te 9600 Ronse www.dierenartsinronse.be tel: 055/21.38.19 uit sympathie

EN -ONDERHOUD alle snoeiwerken ook verlagen van bomen

MICHAEL BEKAERT Ganzendam 9 - 9890 Vurste Tel: 0497/43.01.79

MEANDER 3-2016 11

MEANDER

EEN VROEGE ZANGER

gemeente. De meest fundamentele ambitie van de gemeente is de ontwikkeling van natuurgebieden en het creëren van een ‘natuurgevoel’. Even citeren: “Gelukkig heeft de gemeente met veel belangstelling kennis genomen van de blauwdruk van Natuurpunt Herzele en is onder de indruk van het vele werk dat hier mee samengegaan is. De gemeente onderschrijft de langetermijnvisie van Natuurpunt inzake de ontwikkeling van de gemeente tot een habitat voor mens, dier en plant. Hiertoe zullen verschillende acties ondernomen worden, in overleg met Natuurpunt. Het gemeentelijk natuurinrichtingsproject Schauwbroeck dient verder te worden ontwikkeld en optimaal onderhouden.”

Doelstellingen en goede wil genoeg dus, dat is de WAT van strategie, maar wat is nu de HOE? Welke concrete stappen gaat Herzele zetten om hierin te slagen? Hoe kan Herzele dit natuurgevoel nu echt concreet realiseren? Kleinere projecten lukken alvast aardig. Wordt het niet stilaan tijd voor een structureel statement om Herzele definitief op de kaart te zitten en te accentueren waar de gemeente nu echt uniek in is? Een beetje gratis strategisch advies?

Daar waar Oudenaarde een centrum voor de Ronde Van Vlaanderen heeft, moeten we hen vooral niet proberen kopiëren. Het idee zelf om het centrum te zijn van iets is wel het kopiëren waard, het thema zelf niet zozeer. Herzele heeft wat ons betreft geen nood aan een afkooksel van het Centrum Ronde Van Vlaanderen. We moeten ons helemaal niet vergelijken met Zottegem, Geraardsbergen, Ninove!

Kopiëren is meestal een uiting van angst of van ongepast opportunisme. Een Centrum voor de Steenuil oprichten lijkt ons veel geschikter en vooral unieker. De Steenbakkerij aan de Kauwstraat zou daar een unieke locatie kunnen voor worden (zie blauwdruk). Realisme en zorgzaamheid zouden via dergelijk initiatief een perfecte invulling kunnen zijn van de strategische keuzes die de gemeente Herzele wil maken en er ook op afgerekend wil worden. Focussen op wat Herzele echt uniek maakt is de boodschap en bovenal, il vaut mieux reculer un pas pour mieux sauter. Tijd nu voor de volgende 20 jaar, de strategie van zowel Natuurpunt als van de gemeente ligt er. Het engagement en de duurzaamheid zijn er alvast, nu nog de resultaten.

De recent aangestelde gemeentelijke Promotor Natuur zal de handen vol hebben. Tijd voor actie…

12 MEANDER 3-2016

Discrete schoonheden uit de tuin Rik Desmet Scharrelende heggenmus

D

e heggenmus is zo één van die vogeltjes die je overal tegenkomt. Van kleine tuinen tot stadsparken, bossen met een dichte ondergroei en rietkragen tot hoog in de bergen hoor je hun ijle roep.

Op waarnemingen is het gros van de waarnemingen ingegeven voor ‘erven, tuinen en moestuinen’ gevolgd door ‘bossen, struwelen en singels’.

Het is een insecteneter maar in de winter aangevuld met zaden en vruchten. Hij scharrelt dan vaak onder voedertafels naar wat restjes, een beetje zoals de roodborst dat doet maar minder agressief, een beetje schokkerig, houterig voortbewegend.

Heggenmus

foto: Rik Desmet

Het is in februari één van de eerste zangertjes met een bescheiden maar mooie zang die een beetje doet denken aan de zang van een winterkoning.

Daarbij is vastgesteld dat mannetjes plagiaat plegen, ze nemen stukken zang van buurmannetjes over.

In maart – april zijn ze in de tuin druk bezig met het bouwen van een nest en daarbij moeten nogal wat territoriale conflicten uitgevochten worden maar ook dat gebeurt meestal eerder verdoken, je ziet ze dan wegschieten tussen en onder de struiken. Soms laten ze ook een zachte zang horen, een gefluister ergens onderin een struik die je toch af en toe eens laat twijfelen aan de uitvoerder.

In de regel zijn er twee, soms drie broedsels van 4-5 eieren.

BEDREIGDE RINGMUS In de herfst hoor je hun hoge roep zelfs in de bietenakkers. De heggenmus is dan wel een standvogel maar trekt toch ook wat rond. In de statistieken op waarnemingen.be zijn er dan ook twee pieken te zien in het aantal waarnemingen: in maart en oktober. Heggenmussen uit het noorden trekken wel zuidwaarts. Ook onze jonge vogels trekken richting Spanje en Frankrijk.

Een van de dialectnamen van de heggenmus is de ‘blauwe haagmus’ die zowel verwijst naar zijn blauwgrijze borst als naar zijn gewoonte om verdoken op de grond, soms bijna muisachtig, zijn kostje bijeen te zoeken. Ze schudden daarbij onophoudelijk met de vleugels, het lijkt wel een nerveuze ‘tic’. Het adjectief blauw zou echter ook kunnen verwijzen naar de opvallend blauwe kleur van de eitjes. Overigens was de heggenmus erg geliefd bij de koekoek maar daar zal de soort alvast niet veel last meer van hebben, ook koekoeken worden bij ons een zeldzaamheid.

MEANDER

Vermoedelijk was hij niet op de hoogte van het overspelige seksleven van de soort.

Tuin Wil je ook jaarrond een heggenmus in je tuin – en die hoeft echt niet zo groot te zijn -, dan moet je wat rommelhoekjes voorzien en zeker een paar dichte struiken als nestgelegenheid. In grotere tuinen kan een takkenwal ook dienst doen als nestplaats en die biedt trouwens ook plaats aan zo veel meer!

De ringmus

Stille waters…

De heggenmus blijkt op meerdere vlakken een scharrelaar te zijn. Een paartje heggenmus tolereert vaak een tweede mannetje (het bètamannetje) in hun territorium. Het eerste mannetje (het alfamannetje) probeert te verhinderen dat andere mannetjes met ‘zijn’ vrouwtje gaan paren maar het vrouwtje slaagt er regelmatig toch in om zich door het tweede mannetje te laten bevruchten. Voor het vrouwtje heeft dit twee voordelen. Een ongepaard bètamannetje zou anders het legsel van het paartje kunnen vernietigen. Door ook met het bètamannetje te paren, kan ze deze dreiging afwenden. Bovendien neemt het tweede mannetje een deel van de broedzorg van de jongen op zich. Zowel mannetjes als vrouwtjes kunnen er meerdere partners op nahouden.

Heggenmussen lijken wel geobsedeerd door seks.

Ze paren erg vaak: één tot twee keer per uur, gedurende een tiental dagen. Doorgaans zijn die paringen erg kort en lijkt het erop alsof het mannetje gewoon over het vrouwtje springt. Het mannetje pikt in de cloaca van het vrouwtje. Dit zorgt ervoor dat het zaad van een voorganger uit de cloaca wordt verwijderd, zodat het zaad van het nieuwe mannetje meer kans heeft.

De Victoriaanse dominee F.O. Morris, raadde ooit zijn parochieleden aan om een voorbeeld te nemen aan de bescheiden levenswijze van de heggenmus.

Ringmus

foto: Rik Desmet

V Voor het tweede jaar op rij moet ik de zang van de veldleeuwerik missen, nog maar een broedplaats die leeg blijft. Ik ben nog wel de trotse eigenaar van een koppeltje ringmussen. Deze winter kwamen er 4 slapen in de wirwar van de oude bruidsluier, iedere morgen hoorde ik hun steenachtige roepje, niets voor niets is hun dialectnaam ‘steenmus’.

Nu, half april, hoor ik de ‘zang’, het is niet meer dan wat getsjilp, in de tuin, ik weet niet of ze al een keuze gemaakt hebben uit één van de nestkasten. Ze broeden immers in holten vandaar ook hun Engelse naam: tree sparrow.

MEANDER 3-2016 13

MEANDER

P R E S T I G I E U Z E W E D S T R I J D ...

Ringmussen zijn stemmig gekleurd met hun roodbruine kruin, de zuiver witte wangen met zwarte wangvlek, een kleine, zwarte bef die niet doorloopt en een smalle, witte tot vuilgrijze halsband met een zwarte vlek er in. In tegenstelling tot de huismus is er geen verschil tussen mannetjes en vrouwtjes.

Deelname Waarnemingscontest JNM Zottegem

In de winter zijn het zaadeters maar vorige zomer zag ik ze enkel insecten, onder andere veel rupsen, aanbrengen naar de jongen. En ook nu zie ik ze, zoals mezen, foerageren in de fruitbomen.

In tegenstelling tot het liederlijk leven van de heggenmus zijn ringmussen monogaam en blijven paartjes hun leven samen. Ze broeden meestal twee keer met gemiddeld 5 eieren. Ze kunnen in kolonies broeden maar dat is vermoedelijk in Vlaanderen wel niet meer het geval.

p 23 april was het zover: de meest prestigieuze wedstrijd binnen de Jeugdbond voor Natuur en Milieu (JNM), namelijk de Waarnemingscontest.

Hierbij strijden verschillende JNM-afdelingen tegen elkaar om de titel van ‘Beste Natuurstudieafdeling van het Jaar’ te verdienen. Binnen de afdelingsgrenzen dienen zoveel mogelijk soorten te worden gevonden en gedetermineerd, en dit allemaal binnen de 24 uur. Een algemene soort levert één punt op, een zeldzame soort twee punten. Om tot de eindscore te komen wordt de totale score vermenigvuldigd met het aantal gevonden soortgroepen en gedeeld door het aantal soortgroepen ‘zoals op waarnemingen.be’.

Door hun enorm groot verspreidingsgebied – van Ierland tot China – zijn ze op wereldschaal niet bedreigd maar in Vlaanderen en andere delen van Europa gaan ze wel achteruit. De soort is één van de vele slachtoffers van de teloorgang van het traditionele landbouwlandschap. Ze hebben een kleinschalig gevarieerd landschap nodig met oude bomen voor de nestgelegenheid. De grotere groepen die men vroeger in de winter wel eens samen zag worden een zeldzaamheid. Die groepen zijn vaak gemengde groepen met ook vinken, geelgorzen, kneus, distelvinken… Het merendeel van de broedvogels is standvogel. Ze krijgen in de winter gezelschap van soortgenoten uit Noord- en Oost-Europa.

Cédric De Noyette

O

Voor de eerste keer deed JNM Zottegem hieraan mee. Maanden op voorhand werd deze dag voorbereid, te beginnen met het bepalen van de gebieden, het maken van een streeplijst rekening houdende met deze gebieden, het ronselen van helpende handen en tot slot het in elkaar steken van de dagplanning.

Vrijdagavond (22/04) om 24uur werden de nachtvlindervallen aangestoken en de amfibiefuiken te water gelaten in de Steenbergse Bossen.

Zaterdagochtend (23/04) werd voor dag en dauw

Tuin Met een tuin alleen red je de ringmus niet. Woon je wat meer landelijk kan je wel proberen je tuin aantrekkelijker te maken door nestgelegenheid aan te bieden (nestkasten, maar ook een oude waterketel met voldoende grote opening kan dienst doen!) en wat rommelhoekjes te laten.

Even belangrijk is waarschijnlijk het voederen in de winter, in de kale landbouwwoestijn geraken ze niet aan voldoende voedsel. Waarschijnlijk zijn ook de slaapplaatsen belangrijk zoals een dichte klimop of andere klimplant, een hulst, bamboestruik… waar ze kunnen schuilen tegen de koude winternachten en veilig zitten voor de sperwer.

Witringuil

14 MEANDER 3-2016

foto: Paulien Vanhauwere

... E N G O E D R E S U LTA AT

JNM Zottegem

foto: Johan Vanhauwere

opgestaan om de eerste vogel- en nachtvlindersoorten neer te pennen. Davy De Groote leende ons zijn nachtvlindermateriaal en hielp bij de determinatie van de nachtvlinders. In de mottenval zaten een 20-tal soorten met als klepper een zeer zeldzame, namelijk de witringuil! Na de mottendeterminaties was het tijd voor de fuikencontrole. Dankzij de fuiken van Johan Vander Heyden konden we de poel bemonsteren.

Met een totaal van 120 watersalamanders (3 soorten) was ook dit meer dan geslaagd. Hierna gingen we op zoek naar andere organismen in de Steenbergse bossen. Chris Nuyens, conservator van dit prachtig gebied, gidste ons rond en hielp bij determinaties van voornamelijk planten. Enkele leuke bosplanten die we tegenkwamen, waren eenbes, paarbladig en verspreidbladig goudveil, wrangwortel,…

Ook zagen we een hazelworm.

re

Na de middag splitsten we ons op in twee groepen.

Een groep ging naar Ee iè nb qu de oude Scheldees, es foto: Gilbert De Gh arm ter hoogte van de Kaaihoeve te Nederzwalm om voornamelijk watervogels te spotten, onder begeleiding van Luk Neujens en Thijs Haustraete. Enkele geziene vogelsoorten waren de groenpootruiter, bergeend, slobeend, fuut,… Deze groep sloot zich rond 17uur terug aan bij de groep die naar het Parkbos-Uilenbroek ging. In het Uilenbroek tikten we vooral weideplanten en grassoorten

MEANDER

onder begeleiding van Dominiek Decleyre. Enkele leuke soorten zoals knoopkruid, dotterbloem en gewoon reukgras blijven me nog altijd bij. Hierna trokken we naar de boerderij van Antoon De Geyter iets verderop. In zijn tuin troffen we veel soorten paddenstoelen aan, waarvan de determinaties onder begeleiding van Antoon zeer leerrijk waren.

Rond 19uur verhuisden we naar het Parkbos, waar we al snel een havik, meidoornmeeldauw, witte klaverzuring, ... op ons lijstje konden zetten.

Paulien Vanhauwere liet zien dat ze goed was in het determineren van mossen & korstmossen. ’s Avonds om 21uur hebben we nog pogingen ondernomen om muizen en vleermuizen te zien met trip-traps en batdetector. Om 24uur sloot de wedstrijd af en konden we moe maar oh-zo-voldaan naar huis keren.

Het resultaat van een ganse dag soortjes zoeken, mag gezien zijn: maar liefst 345 soorten! Met dit resultaat hebben we de 4e plaats van de 17 deelnemende afdelingen behaald, en de provincieprijs voor OostVlaanderen gewonnen. Voor een eerste deelname ooit, mogen we apetrots zijn!

Al onze waarnemingen zijn te bewonderen via deze link: http://waarnemingen.be/user/profile/124084 De uitslag van de eerste 5 afdelingen: 1 JNM Brugge 2 JNM Taxandria 3 JNM Roeselare 4 JNM Zottegem 5 JNM Westland De deelnemers waren negen bestuursleden van JNM-Zottegem en enkele van onze ini-leden (12/16jaar).

Het was een onvergetelijke dag dankzij de goede samenwerkingen, het tof gezelschap en de prachtige natuur. Graag wil ik vanwege het JNM-bestuur alle externe helpers Davy, Chris, Luk, Dominiek, Johan, Antoon en Thijs hartelijk bedanken voor hun bijdrage.

Graag tot volgend jaar voor een nog straffer resultaat!

P.S.: Ben je tussen de 6 en 26 jaar en voel je je geroepen om je aan te sluiten bij JNM Zottegem?

Aarzel dan niet en bezoek onze website voor meer info: www.JNM.be/afdeling/zottegem

MEANDER 3-2016 15

MEANDER

WA A R N E M I N G E N . B E : S T E R K E G R O E I

De Mediawatcher Oops, she did it again…

D

it wordt een vaste rubriek… Onze minister van Natuur presteerde het om in een interview te verklaren dat “een boom heeft ook altijd de functie gehad om gekapt te worden. Een boom kan niet eeuwig blijven staan. Maar je moet dat verantwoord doen en ervoor zorgen dat je bosbestand intact blijft”.

Dat getuigt van een diep ecologisch inzicht. Allicht denkt onze minister dat hazen, konijnen en vossen ook maar geboren worden om ooit geschoten te worden.

zijn weggevloeid uit de landbouwsector. 80 procent van het GLB-budget gaat naar oppervlakkige steunmaatregelen die in de kaart spelen van een grootschalige landbouw die een negatieve impact heeft op het milieu en op de werkgelegenheid.

(Vilt Nieuwsbrief, 10-05-2016) Zoogdieren in Bos t’Ename In 2015 was er voor het eerst een reeënjong in Bos t’Ename. Tijdens de winter 2015-2016 heeft het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) op 3 plaatsen in het bos camera’s geplaatst om te zien welke roofdieren hier voorkomen. De steenmarter werd het meest gefilmd.

(Nieuwsflits, april 2016) Record!

Jobs, Jobs…

Op de website www.waarnemingen.be werd op 26 mei 2016 de twintig miljoenste natuurwaarneming geregistreerd. Het ging om een melding van een nachtegaal in Geraardsbergen. Waarnemingen.be is sinds 2008 actief en kende in die 8 jaar een sterke groei. Dagelijks bezoeken gemiddeld 7000 mensen de website en sinds de start waren er al meer dan 2 miljoen unieke bezoekers.

Waarnemingen.be bevat dan ook een schat aan actuele informatie over de natuur. Er is momenteel informatie over 18 847 soorten over heel België en de databank bevat 2,5 miljoen bewijsfoto’s. Die informatie is voor iedereen beschikbaar. Het succes van waarnemingen.be illustreert de kracht van ‘citizen science’. Vrijwilligers zorgen samen met hun coördinerende organisaties voor een massa aan informatie die onhaalbaar en onbetaalbaar zou zijn als ze met professionele krachten verzameld zou moeten worden. Bovendien is waarnemingen.be een uniek initiatief omdat het de krachten van Vlaamse en Waalse natuurliefhebbers bundelt.

(Natuurpuntbericht 26-05-2016)

In een rapport van het Frans Europarlementslid Eric Andrieu staat dat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) niet voor bijkomende jobs gezorgd heeft. De verschillende hervormingen die sinds 1992 doorgevoerd zijn, hebben wel voor een liberalisering van de markt gezorgd maar hebben de familiale landbouw over heel het continent verzwakt.

In het beste geval heeft het Europees landbouwbeleid de afgelopen 20 jaar kunnen vermijden dat er jobs

Stropers doodden in het Oost-Vlaamse Denderbelle voor de vierde keer op korte tijd een ree. Vogelbescherming Vlaanderen stelt dat het probleem zich in heel Vlaanderen voordoet en dat de inspectie onderbemand is. Op Vlaams niveau is er geen teken dat stroperij een groter probleem is dan vroeger, reageert het Agentschap voor Natuur en Bos. Volgens de jongste cijfers beschikte de

16 MEANDER 3-201 -2016 6

Stroperij

MEANDER

HOORT EEN KOE IN DE WEI? natuurinspectie van het Agentschap voor Natuur en Bos in 2014 over het equivalent van 38,7 voltijdse medewerkers. De natuurinspecteurs stelden dat jaar 266 processen-verbaal op, vooral voor vissen zonder visverlof (158 pv’s). Daarna kwamen 60 inbreuken op het soortenbesluit (vangen en of doden van beschermde soorten) en tot slot 48 inbreuken op de jachtregels (jagen zonder verlof, jagen op andermans grond, jagen in gesloten tijd of jagen met verboden tuigen).

(Vilt Nieuwsbrief, 11-04-2016) Weidemelk?

Durme-en Scheldeland, 2016/2) Greenpeace helpt bioboeren Een milieuorganisatie die geld inzamelt om boeren te helpen bij het verwerven van landbouwgrond.

Het is niet meteen wat je zou verwachten, maar wel wat Greenpeace deze lente doet samen met de biogrondfondsen De Landgenoten en Terre-envue. De crowdfunding past in de campagne van Greenpeace rond ecologische landbouw. Het geeft mensen de kans om twee biologische boerderijen te ondersteunen, één in Vlaanderen en één in Wallonië.

Het gaat om twee boeren die met behulp van een biogrondfonds de grond willen verwerven waarop ze groenten telen voor klanten die oogstaandelen kopen.

Eén van de grote obstakels voor een beginnende boer is momenteel de hoge grondprijs als gevolg van schaarste, speculatie en schaalvergroting.

Greenpeace stelt dat vruchtbare grond, net als de oerbossen, een niet-hernieuwbare grondstof is die we moeten koesteren.

De cijfers tonen ondertussen dat de Vlaamse biosector in 2015 opnieuw een beetje groter werd.

Op het einde van het jaar telde hij 370 producenten (+8% of +27 bedrijven) en 823 verwerkers, verdelers en verkopers (+11%). Het bio-areaal groeide met 6 procent tot 5343 hectare, wat nog steeds maar 0,9% uitmaakt van het totale Vlaamse landbouwareaal.

Ter vergelijking: in België maakt het bio-areaal 5 procent uit van het totale landbouwareaal, en in Europa 5,9 procent.

(Vilt Nieuwsbrief, 8-03-2016 en 2-04-2016)

Boeren doen wel eens lacherig over het feit dat stadsmensen op den duur niet meer weten dat melk van een koe komt. Anderzijds lijken boeren minder en minder te aanvaarden dat koeien in een weiland horen. Steeds meer worden melkkoeien op stal gehouden omdat dat ‘economisch’ beter is.

Het opschrift ‘weidemelk’ op een pakje kaas vermeldt dat “de weidemelk afkomstig is van koeien die ten minste 120 dagen per jaar, minimaal 6 uur per dag in Nederlandse weiden lopen”, dat lijkt niet overdreven als men bedenkt dat koeien van half april tot eind oktober kunnen buiten lopen of zo’n 200 dagen. Bovendien krijgen deze koeien gras van hoogproductieve, zwaar bemeste graslanden die meerdere keren per jaar gemaaid worden. Ter informatie: een Belgische melkkoe leeft gemiddeld 4 tot 4,5 jaar en levert in haar leven gemiddeld 28 000 liter melk, haar Nederlandse zuster mag gemiddeld 5,8 jaar leven en levert 31 000 liter melk….

Dat het ook anders kan bewijst Nederlands Website Natura 2000 onderzoek van de Wageninger Universiteit en de Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek. Alles wat je wil weten over Natura 2000 is te vinden Kruidenrijk gras past prima in het rantsoen van op de website www.natura2000.vlaanderen.be. hoogproductieve melkkoeien. De vervanging van 25 tot 30% van het ingekuilde intensieve Engels raaigras door LE ROY RINASSUR BVBA kruidenrijk gras heeft geen effect Warandestraat 17, 9810 Nazareth op de melkproductie maar heeft wel Tel: 09/385.44.60 - 09/385.61.32 electronic e-mail: leroy@rinassur.be een positief effect op de conditie developments van de dieren. De ontwikkeling ELEKTRONICA tot bloemrijke graslanden kan -ontwerp -productie -consulting door minder te bemesten en Alle info: info@pvsed.com of tel.055/49.60.12 na afspraak: Neerstraat 28, Nederzwalm betekent een belangrijke winst verzekeringsmakelaar nr. 13839 voor de biodiversiteit in het ALLE BELEGGINGEN - LENINGEN + ZAKLAMPEN merk FENIX landbouwgebied.

VERZEKERINGEN Volledige gamma op: www.fenix-nederland.nl (Vilt Nieuwsbrief, 29-04-2016,

P.V.S.

MEANDER 3-2016 17

MEANDER

VA K A N T I E L E C T U U R

Boekbespreking ‘In de Putten’ Rik Desmet

S

ommige lezers van Meander hebben Dirk Draulans nog gekend als krullenbol op een kamp van de Wielewaaljongeren.

Van de groep toen is hij allicht de enige die het geschopt heeft tot echte BV. Hij doctoreerde als bioloog op de blauwe reiger, werd wetenschapsjournalist voor de Knack, verscheen op TV, deed de reis van Darwin over en was zelfs oorlogsreporter in het voormalige Joegoslavië. Daarnaast publiceerde hij meerdere boeken.

Begin dit jaar verscheen een nieuw boek: ‘In de Putten’, natuurdagboek uit een conflictlandschap (uitgeverij Polis). Hoewel ik in het boek ‘het jaar’ nog niet volledig uit heb – het jaar beslaat daar immers 519 blz.! – is het zeker een aanrader, misschien een idee voor de vakantielectuur. Een kans om je jaarlijks voornemen om deze vakantie eindelijk eens een boek te lezen voor één keer in daden om te zetten….

Havengebieden worden graag opgezocht door vogelaars op zoek naar rariteiten. Het zijn vaak zeer rijke vogelgebieden die tijdelijk bestaan bij de gratie van de havenindustrie. Het geeft surrealistische beelden van watervogels met in de achtergrond de immense haveninstallaties en rokende schouwen.

De Antwerpse haven is een uitdijend gedrocht dat op het to

t Gru

altaar van de economie offers brengt, tot hele dorpen toe, denk maar aan Doel. Het is misschien tijd dat de VRT nog eens de prachtige serie ‘Terug

18 MEANDER 3-2016

naar Oosterdonk’ uitzendt.

Verloren gegane natuur dient gecompenseerd te worden op landbouwgronden met een escalerende tegenstelling tussen boeren en groenen tot gevolg.

Gemakshalve richt de landbouw inderdaad zijn pijlen op de natuur als makkelijker schietschijf dan de economie van de uitbreidende haven.

In dit snel veranderend conflictgebied woont Dirk Draulans, tegen een dijk aan, met zicht op het natuurgebied ‘Putten West’, weilanden die als compensatie voor natuurverlies bij de aanleg van het Deurganckdok geselecteerd werden om omgevormd te worden in weidevogelgebied. Hoe de sfeer daar was werd meteen duidelijk in één van de eerste contacten met een boer: “Ik wil verhuizen voor de vooruitgang, voor de economie, maar niet voor die rotvogels, die zijn voor niemand goed. Dat ze allemaal verrekken, dan zijn we er voorgoed vanaf”, gooide die Draulans in het gezicht.

Met zicht vanuit zijn slaapkamer op de rijke vogelwereld beschrijft Draulans in dagboekvorm doorheen het jaar de veranderende natuur die tegelijk dient als kapstok voor vele uitweidingen en gefilosofeer over natuur, politiek, wetenschap.

Daarbij ook vaak aandacht voor waarnemingen uit zijn jeugd in de Kempen toen er nog korhoenders en ortolanen te zien waren.

Hij put daarbij ook uit zijn rijke kennis van de meest recente wetenschappelijke inzichten en studies wat je meteen een schat aan up-to-date informatie geeft.

Dit alles geschreven met zijn eigen, vlot leesbare en vaak humoristische stijl.

Het boek geeft een mooi overzicht van trends in onze natuur, van exotische ganzen en halsbandparkieten tot het succesverhaal van de slechtvalk, van het zogenaamde vergroende landbouwbeleid in Europa tot het Vlaamse ‘milieubeleid’.

De schrijver drinkt er in zijn tuin een onvolprezen Gageleer bij, een na te volgen voorbeeld voor deze zomer, het moet niet altijd sport op TV zijn…

KALENDER JULI-OKTOBER DZ: Natuurpunt afdeling Deinze-Zulte GZ: Natuurpunt afdeling Groot Zingem HRZ: Natuurpunt afdeling Herzele HOU: Natuurpunt afdeling Houtem IWG: Invertebratenwerkgroep Lampyris JNM: Jeugdbond voor Natuur en Milieu KBE: Kern Werkgroep bos t’Ename KRB: Kern Rondom Burreken MOW: Milieufront Omer Wattez NWB: Nationale Werkgroep Botanie NWG: NatuurstudieWerkGroepen Vlaamse Ardennen-plus OUD: Natuurpunt afdeling OudenaardeOudenaarde-plus PWG:Plantenwerkgroep Plantenwerkgroep Natuurpunt Vlaamse ArdennenArdennen-plus PAWG:Paddenstoelenwg.

Paddenstoelenwg. Natuurpunt Vlaamse ArdennenArdennen-plus RLVA: Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen RO: Natuurpunt afdeling Ronse SL: Natuurpunt afdeling Schelde-Leie TW: Trage Wegen vzw VA: Natuurpunt afdeling Vlaamse Ardennen VA VAplus : Natuurpunt Vlaamse Ardennen plus VUB: Vrienden van het Uilenbroek VWG: Vogelwerkgroep Natuurpunt Vlaamse Ardennen-plus WMB: Werkgroep Munkbosbeekvallei WMBV: Werkgroep Maarkebeekvallei ZV: Natuurpunt afdeling Zwalmvallei ZWG: Zoogdierenwerkgroep Natuurpunt Vlaamse ArdennenArdennen-plus plus 1 juli – 15 augustus 2016 DZ: fotozoektocht naar aanleiding van 30 jaar Zeverenbeekvallei. Hoe goed ken jij de Zeverenbeekvallei? We stippelden een fietsroute uit en we dagen je uit om meerdere foto’s te herkennen op dit traject.

Deze wedstrijd loopt van 1 juli t.e.m. 15 augustus, de prijzen worden uitgereikt op het Natuurfeest op 3 sept.

Meer info en reglement vind je op onze website www. natuurpuntdeinzezulte.be. Deze wedstrijd is gratis, met dank aan Foto Video MAC. Zie ook de affiche op de achterkaft.

Zondag 10 juli 2016 ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u. Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Zaterdag 16 juli 2016 IWG+ VA: Op zoek naar libellen in het Paddenbroek te Berchem. Gids: Norbert Desmet, tel. 0494/65.33.91.

Samenkomst om 13u45 aan de kerk van Berchem of om 14u aan parking Paddenbroek, Paddenstraat te Berchem.

Op zoek naar de gewone libellensoorten, met initiatie in het determineren van deze sierlijke beestjes. Afhankelijk van de resterende tijd bezoeken we ook de Centrale te Ruien met veel kans op vuurlibel en gaffelwaterjuffer e.a.. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: laarzen nuttig bij regenweer, loep en libellengids is nuttig maar niet noodzakelijk. Let op: activiteit gaat niet door bij regenweer. regenweer Zondag 17 juli 2016 IWG+ OUD: Dagvlinderwandeling in Heurnemeersen.

Gids: Davy De Groote, tel 0485/62.82.26, Samenkomst om 14u aan de kerk van Heurne. Thema-activiteit rond dagvlinders. Meebrengen: goed schoeisel of laarzen, ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u. Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Woensdag 20 juli 2016 DZ: Avondlijke natuurwandeling langs de oude en nieuwe Leie tussen Deinze en Grammene. Gids: Karel De Waele, tel. 09/386.45.60 of gsm (enkel die avond) 0474/77.82.76 en Noël Deloof. Afspraak om 19u aan de parking bij de zwaaikom op de linkeroever tegenover de Brielmeersen (begin oude Leiearm). Deze parking ligt iets voorbij het kruispunt Vaart Linkeroever en Dhoye.

Einde rond zondsondergang. Genieten van de avondlijke geluiden en van vogels en planten langs dit rustige stukje natuur.

Zaterdag 23 juli 2016 PWG + ZV: Streeptocht te Hundelgem. Gids: Henk Coudenys, tel. 09/386.97.11 coudenys.henk@belgacom.

MEANDER

net Afspraak om 14u aan de kerk van Hundelgem (Hundelgemsebaan tegenover de Schonenberg(straat) in de deelgemeente Hundelgem van Zwalm). De ganse namiddag studie van de flora van één km² (E3-13-32), waarbij diverse determinatiewerken gebruikt worden en aldus verschillende velddeterminatiekenmerken van de flora aangeleerd worden. Ook voor geïnteresseerde beginners. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: laarzen, eventueel loep en flora.

Zondag 24 juli 2016 ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u. Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Zaterdag 30 juli 2016 KBE: Werkdag Bos t’Ename. Contactpersoon: Pieter Blondé: 0488/36.22.79 pieterblonde@hotmail.com en Guido Tack 0474/90.02.30 guido.tack1@telenet.be. Elke laatste zaterdag van de maand wordt er gewerkt in Bos t’Ename, van hakhout afzetten tot hooien. Samenkomst aan de loods, Boskant 56 te Oudenaarde. Aanvang om 9u en/of 13u30. Meebrengen: goed schoeisel of laarzen en werkhandschoenen.

Zondag 31 juli 2016 ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u. Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

ZV: Laatste-zondag-wandeling: thema vlinders.

Info: An De Schrijver, tel 0484/77.72.44. Start om 14u.

Einde omstreeks 16u. Afspraak aan de Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel. Van aan de molen gaan we met de fiets naar het Vossenhol/Kloosterbos waar de verschillende vlinders die rondvliegen op naam worden gebracht. Meebrengen: fiets en eventueel vlindernet en insectenpotjes.

Zondag 7 augustus 2016 OUD: Fietstocht in de Scheldevallei. Gids: Paul Cardon, 055/31.19.92, cardon.paul@gmail.com. Samenkomst om 14u aan parking Smallendam/Ham te Oudenaarde.

Fietstocht van ongeveer 40kilometer plat parkoers.

RO / VA+ IWG Vlindertocht langst de oude spoorlijn Ronse-Doornik. Gidsen: Jo Glibert, tel 055/21.00.46.

Johan.glibert@gmail.com. Samenkomst om 14u aan het station van Ronse. Aandacht voor vlinders en andere insecten. Meebrengen: vlindernet, insectengidsen, laarzen of goed schoeisel. Einde omstreeks 17u.

DZ: Vlinderwandeling in het stadsbos. Gidsen: Hannes Buyle, Alexis Breusegem en Emily Veltjen. Start aan de hoek van de Achtmeersstraat en Patrijspark in Deinze om 14u, einde rond 17u. Iedereen is het er over eens: vlinders zijn leuk. Met hun kleurenpracht en vlinderende vlucht weten ze ieder te bekoren, hoewel dat natuurlijk niet hun bedoeling is. Waarom vlinders dan wel zijn zoals ze zijn en waarom ze zo’n eigenaardig leven leiden waarin ze veranderen van rups over pop tot vlinder? Dat, en welke soorten ons zoal rond de oren fladderen kom je te weten op deze kindvriendelijke wandeling door het stadsbos. Tip: breng je vlindernetje en vlindergids mee.

ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u. Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

HOU: Vlinderfietstocht. Gids: Annie Pede, inschrijven noodzakelijk via nphoutem@gmail.com Vertrek om 14u aan het Gemeentehuis, Marktplein 3, 9520 Sint-LievensHoutem. Met de fiets rijden we naar verschillende locaties in Sint-Lievens-Houtem, waaronder enkele vlindervriendelijke tuinen. We houden even halt bij enkele bloemrijke natuurplekjes en brengen een bezoek aan een imker. Omstreeks 17u eindigen we in de tuin van Dirk en Christine. Meebrengen: eventueel een vlindergids.

Woensdag 10 augustus 2016 DZ: Avondlijke natuurwandeling naar het heiderelikt aan het Bisdonkstraatje in Machelen.

Gids: Karel De Waele, tel. 09/386.45.60 of gsm (enkel die avond) 0474/77.82.76. Afspraak om 19u aan het einde van de Posthoornstraat aan de spooroverweg.

MEANDER 3-2016 19

MEANDER

KALENDER JULI-OKTOBER

Einde rond zonsondergang. Genieten van de avondlijke geluiden en van de heidevegetatie die zich in dat zandig straatje kan handhaven dank zij het beheer van onze Natuurpuntafdeling.

Vrijdag 12 augustus 2016 HRZ: Centrumwandeling. Gids: Frederik Dierickx.

Verzamelen aan de kerk van Herzele om 19u30. Thema: ook in verstedelijkt gebied zoals het centrum van Herzele is er nog natuur te vinden. We gaan op zoek naar begroeiing op muren, tussen straatstenen en op andere verrassende plekken. Einde rond 21u30. Iedereen welkom. Meer info: www.natuurpuntherzele.be.

Zondag 14 augustus 2016 ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Vrijdag 19 augustus 2016 DZ: beheerwerken: maaien Zeveren Planke. Info: Koen Houthoofd, tel 09/328.11.08. Afspraak om 19u30 aan Zeveren Planke (Kerkstraat Zeveren). Onderhoud rond Zeveren Planke. We zorgen ervoor dat ons knuppelpad er weer netjes bijligt. Einde rond 21u30. Eventueel meebrengen: kruiwagen, hark en handschoenen.

Zaterdag 20 augustus 2016 PWG + DZ: Streeptocht te Machelen-aan-de-Leie.

Gids: Henk Coudenys, tel. 09/386.97.11 coudenys. henk@belgacom.net. Afspraak om 14u aan bioboerderij De Zonnekouter, Vossenholstr 9, Zulte-Machelen.

Akkeronkruiden, spoorwegberm. De ganse namiddag studie van de flora van één km² (D2-56-12) waarbij diverse determinatiewerken gebruikt worden en aldus verschillende velddeterminatiekenmerken van de flora aangeleerd worden. Ook voor geïnteresseerde beginners. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: stevig schoeisel, eventueel loep en flora.

DZ: Het Stadsbos Open, Het Stadsbos Gedicht! Vertrek tussen 18u30 en 19 u aan De Ceder, Parijsestraat 34 te Astene. Gezellige avondwandeling doorheen het stadsbos met verhalen, gedichten en een streepje muziek. Einde omstreeks 20u30. Organisatie: Samenwerkingsverband Stadsbos Deinze i.s.m. DéCéDé (m.m.v. Natuurpunt Deinze-Zulte). Deelname is gratis. Niet vooraf in te schrijven. Info: www.facebook.com/stadsbosDeinze.

Zondag 21 augustus 2016 ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Vrijdag 26 augustus 2016 ZV: Zomeravondwandeling Perlinkvallei. Wandeling langs trage wegen van Korsele en de beide Boekels.

Info: Vincent Decroock, tel. 0498/10.95.39. Afspraak om 19u aan de voet van de Molenberg te Sint-Denijs-Boekel, Zwalm. Einde omstreeks 22u.

Zaterdag 27 augustus 2016 KBE: Werkdag Bos t’Ename. Contactpersoon: Pieter Blondé: 0488/36.22.79 pieterblonde@hotmail.com en Guido Tack 0474/90.02.30 guido.tack1@telenet.be. Elke laatste zaterdag van de maand wordt er gewerkt in Bos t’Ename, van hakhout afzetten tot hooien. Samenkomst aan de loods, Boskant 56 te Oudenaarde. Aanvang om 9u en/of 13u30. Meebrengen: goed schoeisel of laarzen en werkhandschoenen.

PWG + DZ: Inventarisatie hogere planten in Doornhammeke te Zevergem. Gids: Alexander Van Braeckel, tel.

0473/85.45.62. Afspraak om 14u aan café Doornhammeke, Vredespad Zevergem / De Pinte. Broekbos, Scheldeoevers.

De ganse namiddag studie van de flora van één km² (D3-42-13), waarbij diverse determinatiewerken gebruikt worden en aldus verschillende velddeterminatiekenmerken van de flora aangeleerd worden. Ook voor geïnteresseerde beginners. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: laarzen, eventueel loep en flora.

DZ: Europese Nacht van de Vleermuis in de Brielmeersen. Info: Koen Bilcke, tel 0473/81.43.58. Start aan parking Brielpaviljoen (jachthaven) tussen 20u30 en

20 MEANDER 3-2016

21u (meerdere groepen). Hoewel de vleermuis regelmatig rond ons huis fladdert, weten we weinig over dit vliegend zoogdier. Tijdens de Nacht van de Vleermuis willen we daar verandering in brengen. We gaan op zoek naar vleermuizen met behulp van een batdetector en we trachten heel wat misverstanden uit de wereld te helpen (neen, de vleermuis vliegt niet in je haar!) De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur maar de afstand blijft beperkt. Een aantal wandelingen zijn op maat van jonge gezinnen. I.s.m.

JNM Leievallei, de Gezinsbond, de Vleermuizenwerkgroep OVL en de provincie Oost-Vlaanderen.

HRZ: Vleermuizenwandeling. Gids: Frederik Dierickx.

Verzamelen aan de Oude Steenbakkerij (Kauwstraat 103, Sint-Lievens-Esse) om 20u30. Thema: na een korte uiteenzetting over het verborgen leven van vleermuizen gaan we met onze gids en een batdetector op zoek naar vleermuizen. Einde rond 22u. Iedereen welkom. Meer info: www.natuurpuntherzele.be.

Zondag 28 augustus 2016 GZ: Zomerse gezinspicknick met spelletjes.

Contactpersoon: Stijn Willen 0473/71.94.05 of Eddy Van Den Abeele 0474/62.20.52. Samenkomst in het Wannelappersbos, Damstraat Zingem vanaf 11u30 tot 17u. Inschrijven verplicht via kern@natuurpuntzingem.be.

ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

ZV: Laatste-zondag-wandeling. Info: An De Schrijver, tel 0484/77.72.44. Start om 14u. Einde omstreeks 16u.

Afspraak aan de Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Zaterdag 3 september 2016 DZ: Natuurfeest. Info: Koen Houthoofd, tel 09/328.11.08.

We nodigen iedereen die begaan is met de natuur in onze streek van harte uit op het jaarlijks natuurfeest in zaal Ter Wilgen (Poelstraat 70, Deinze). Om 18u30 verwachten we je op de receptie gevolgd door de traditionele paella.

Tijdens de avond maken we de prijswinnaars van onze fotozoektocht bekend. Kostprijs paella: 6 euro (kinderen tot 6 jaar); 12 euro (tot 12 jaar) of 17 euro. Ten laatste op 21 augustus inschrijven via overschrijving op rek.nr: BE34 9794 3597 5090 van Natuurpunt Deinze-Zulte met vermelding ‘natuurfeest + aantal volw. en/of kinderen’. Je kan ook een vegetarische paella kiezen, vermeld dit wel op de overschrijving.

Zondag 4 september 2016 ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

VA+VWG: Vogelringactiviteit.

Gidsen: Lietaer Thijs (Thijs.Lietaer@telenet.be of tel: 0473/581714) en Desmet Norbert. Inschrijven verplicht bij Thijs! Max. deelnemers: 20. Afspraak om 6u45 op parking voor de kerk van Berchem (Kluisbergen). Vandaar verplaatsen we ons samen naar de ringplaats. We krijgen een unieke gelegenheid om vogelringers aan het werk te zien en vogeltjes van heel dichtbij tot in de details te bewonderen.

Bij slecht weer zal deze activiteit niet doorgaan en worden de deelnemers verwittigd. Meebrengen: laarzen, verrekijker (ev. fototoestel), gidsen.

VA+VWG: Vogelobservatie aan de moerassen van Harchies (Henegouwen). Gids: Ludo Vanderlinden, tel.

0479/46.69.37. Samenkomst om 7u aan de kerk van Leupegem. Terug in Leupegem om 12u30. Misschien is de visarend, zoals vorig jaar, op post. Ook andere roofvogels als buizerd, wespendief en bruine kiekendief zijn te verwachten, naast verschillende soorten eenden en andere watervogels. Meebrengen: laarzen, verrekijker (eventueel telescoop), vogelgidsen.

Zaterdag 10 september 2016 NWB-PWG: Planteninventarisatie van dorpsomgeving en wilgenexcursie te Meilegem. Gids: Henk Coudenys, tel. 09/386.97.11 coudenys.henk@belgacom.net. Samenkomst om 9u30 aan de Kaaihoeve, Oude Scheldestraat 16, Meilegem voor de inventarisatie o.l.v. Henk en om 14u op dezelfde plaats. We verkennen dus de dorpskern, de

KALENDER JULI-OKTOBER omliggende akkers en in de namiddag een oude Scheldearm met aanpalend broekbos en een stukje Scheldedijk in hok E3-12-11. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: laarzen, loep en eventueel flora. Indien je de hele dag mee wil maken ook lunchpakket en drank.

VA+IWG: Tuinexcursie. Gidsen: Ina Van Toor 055/42.56.76 en Bryan Goethals, tel 0474/94.22.40. Bryan. goethals@telenet.be Samenkomst om 14u in Rovorst 6 te Zegelsem. Op zoek naar viezebeestjes in een klein natuurreservaatje. Einde omstreeks 17u.

Zondag 11 september 2016 ZV: Openmonumentendag 2016: thema stationaire motoren. Afspraak: van 10u tot 18u aan de Boembekemolen, Boembeke 18 te Brakel (Michelbeke). Bezoek onder begeleiding van een gids aan de Boembekemolen.

OUD: Landschapswandeling Scheldemeersen te Melden. Gids: Lucien Vanden Daele en Alexander Van Braeckel, tel. 0473/85.45.62. Samenkomst om 14u aan de kerk van Melden. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: goed schoeisel of laarzen, verrekijker Woensdag 14 september 2016 VWG +SL: Bijeenkomst van de Vogelwerkgroep in het Stedelijk Centrum te Heurne, o.l.v. Paul Vandenbulcke, tel 0475/34.65.86. Aanvang om 20u. Einde rond 22u30.

Op deze bijeenkomst van de vogelkijkers uit de regio (of daarbuiten) zal je ongetwijfeld nieuwe zaken bijleren.

Er worden enkele voorstellingen gebracht, die kunnen gaan over diverse thema’s: determinatie, reisverslagen, projectresultaten,… Dit zowel voor de beginnende vogelkijker als de meer gevorderde. De exacte inhoud maken we op voorhand bekend op ons forum www.natuurforum.be --> Vlaamse Ardennen plus plus.

Zaterdag 17 september 2016 PWG + DZ: Streeptocht in het dorp Machelen-aande-Leie. Gids: Karel De Waele, tel. 09/386.45.60, of gsm -enkel die dag te gebruiken - 0474/77.82.76. Afspraak om 14u aan Guldenpoort, Machelen (hoek Dorpstraat / Molenkouterstraat). De ganse namiddag studie van de flora van één km² (D2-46-41), waarbij diverse determinatiewerken gebruikt worden en aldus verschillende velddeterminatiekenmerken van de flora aangeleerd worden. Ook voor geïnteresseerde beginners. Einde omstreeks 17u.

Meebrengen: laarzen, eventueel loep en flora.

ZV: Werkdag Middenloop Zwalm. Info: Koen Gintelenberg, koengintelenberg@hotmail.com. Afspraakplaats wordt per mail rondgestuurd i.f.v. de uit te voeren werken (mail voor opname in de mailinglist). Meebrengen: goed schoeisel of laarzen, werkhandschoenen.

Zondag 18 september 2016 VA+ WMBV: Gezinswandeling in de Schamperij en omgeving (Maarkebeekvallei). Gids: Johan Cosijn, tel.

055/30.98.10. Samenkomst om 14u aan de kerk van Maarke voor een landschapswandeling en een kennismaking met het bebost deelgebied Schamperij. De Maarkebeekvallei strekt zich uit over de gemeenten Oudenaarde, Maarkedal en Horebeke en is grotendeels gelegen op de noordelijke (steile) flank van de Maarkebeek. Het doet denken aan de landschappen van Valerius de Saedeleer. Einde om 17u.

Meebrengen: goed schoeisel of laarzen, verrekijker.

ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Vrijdag 23 september 2016 HOU: Presentatie Diervriendelijk tuinieren. Door Yves Bogaert, in het Muziekcentrum De Garage, Kerkkouterstraat 62, 9520 Bavegem (Sint-LievensHoutem), van 19u30 tot 21u00. Yves toont aan de hand van heel wat beeldmateriaal en praktische tips hoe een tuin voor dieren de verbindingsweg kan vormen tussen natuurgebieden. Aansluitend: Natuurpunt Café. Organisatie Natuurpunt in samenwerking met Velt Herzele-Houtem, contact nphoutem@gmail.com.

Zaterdag 24 september 2016 KBE: Werkdag Bos t’Ename. Contactpersoon: Pieter Blondé: 0488/36.22.79 pieterblonde@hotmail.com en

MEANDER

Guido Tack 0474/90.02.30 guido.tack1@telenet.be. Elke laatste zaterdag van de maand wordt er gewerkt in Bos t’Ename, van hakhout afzetten tot hooien. Samenkomst aan de loods, Boskant 56 te Oudenaarde. Aanvang om 9u en/of 13u30. Meebrengen: goed schoeisel of laarzen en werkhandschoenen.

VUB + ZV: Beheerwerken in natuurgebied ParkbosUilenbroek ism. JNM. Verantwoordelijke: Dominiek Decleyre, tel 0499/80.89.20. Deze activiteit is tevens de startdag voor JNM. Samenkomst om 9u30 aan de picknictafel aan de Waesberg te Lierde. Afvoer van maaisel in de bronzones en bosrand in het deelgebied Uilenbroek.

Einde om 17u. Meebrengen: laarzen + picknick + riek.

Drank wordt voorzien door Natuurpunt.

DZ: Beheerwerken: maaien Bisdonkstraatje.

Info: Jeroen Bossaer, tel 0473/99.95.71. Afspraak aan het Bisdonkstraatje vanaf 9u maar uiteraard mag je komen wanneer je wil. Einde rond 15u. De berm aan de Bisdonkstraat is, met een grote diversiteit aan wilde bloemen, één van de voor natuur meest waardevolle dreven in de wijde omgeving. We trachten deze boeiende plek te behouden voor het nageslacht door middel van een maaibeheer. Tweemaal per jaar organiseren wij een plezante werkdag. Wie kan mag een kruiwagen en/of hark meebrengen. Er wordt gezorgd voor drank en ‘s middags voor een broodje.

Zondag 25 September 2016 PWG +ZV: Planteninventarisatie Jan De Lichte Velzeke Zottegem. Gids: Heidi Demolder, tel. 0476/40.34.52.

Afspraak om 10u aan het Romeins Plein Velzeke (nabij bakkerij Marysse). Einde omstreeks 13u. Meebrengen: laarzen, eventueel loep en flora.

ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

ZV: Laatste-zondag-wandeling. Info: An De Schrijver, tel 0484/77.72.44. Start om 14u. Einde omstreeks 16u.

Afspraak aan de Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Zaterdag 1 oktober 2016 DZ: Firtelwandeling over de curieuze Zultse natuur.

Gidsen: Hannes Buyle en Noël De Loof, tel. 0474/09.27.99.

Start aan het kerkplein in Oeselgem om 16u, einde rond 18u30. Na de plezante eerste editie trekken we ons ook dit jaar tijdens het Firtelweekend even terug in een uithoek van Zulte. Tussen de bosjes en landerijen langs de idyllische oude Leie staan we even stil bij de veranderende omgeving rondom ons. Waarom lijkt het toch alsof de natuur ieder jaar sterft? Alsof ze ons plots niet meer wil plezieren met leutige schuifelingskes en schone blommekes. En toch... toch is er vanalles gaande, en vaak zelfs vlak onder onze neus. We wijzen uw curieuze neuzen graag in de goede richting.

IWG + KBE: Excursie in Bos t’ Ename. Gidsen: Bryan Goethals, tel. 0474/94.22.40. bryan.goethals@telenet. be Samenkomst om 14u Loods Bt’E Boskant 56 te Oudenaarde. We wandelen transekt 2 af op zoek naar viezebeestjes en in het bijzonder naar beestjes met heel veel poten die we de volgende activiteit onder de loep leggen. Meebrengen: laarzen, fototoestel, potjes. Einde omstreeks 17u.

Zondag 2 oktober 2016 ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Donderdag 6 oktober 2016 IWG + KBE: Determinatieavond vangsten Bos t’ Ename. Gidsen: Bryan Goethals, tel. 0474/94.22.40. bryan.goethals@telenet.be Samenkomst om 20u in het Liedtskasteel, Parkstraat 4 te Oudenaarde. We proberen de vangsten op naam te brengen die we op de excursie gevonden hebben onder professionele begeleiding van verschillende specialisten. Einde omstreeks 22u30.

Zaterdag 8 oktober 2016 DZ: Nacht van de duisternis. Info Wim Vercruysse, tel 0485/39.60.20. We vertrekken aan de hoek van de MEANDER 3-2016 21

MEANDER

KALENDER JULI-OKTOBER

Achtmeersstraat en Patrijspark, kom bij voorkeur met de fiets. Er zijn drie geleide wandelingen: om 19u30, om 20u en om 20u30. Duur: 2u à 2u30. Tijdens de eerste wandeling volgen we de voetsporen van Ridder Rogier, de wandeling is op maat van jonge gezinnen. Vanuit de ruimte kan je Vlaanderen makkelijk herkennen als een lichtgevende plek. Maar dat kwistig lichtgebruik heeft een serieuze impact op onze natuur. Tijdens de Nacht van de Duisternis willen heel wat gemeenten de mensen bewust maken om wat meer lichten te doven. In Deinze trekken we het bos in en leren we meer over het nachtleven van de dieren. In samenwerking met Stad Deinze en de Sterrenkijkersvereniging.

Zaterdag 8 oktober, DZ: Ridder Rogier is zijn weg kwijt. Gidsen Wim Vercruysse, tel. 0485/39.60.20 en Koen Bilcke. Start om 19u30 aan hoek van de Achtmeersstraat en Patrijspark.

Einde rond 22u. Ridder Rogier is de befaamde ridder van Deinze die vier eeuwen geleden de streek veilig maakte.

Hij leed aan de gevolgen van een verlaagde pijngrens, een aandoening die vooral mannen treft. Volgens zijn tegenstanders was hij echter een ‘truntje’. Ridder Rogier was een enorme natuurliefhebber. Alhoewel Natuurpunt in die tijd nog niet bestond, betaalde Ridder Rogier toch trouw ieder jaar zijn lidgeld. Tijdens de Nacht van de Duisternis trekken we het bos in met het dagboek van Ridder Rogier als gids. Benieuwd welke straffe verhalen we deze keer zullen horen. Deze wandeling is geschikt voor alle jonge gezinnen en voor iedereen die zich jong voelt.

Zondag 9 oktober 2016 HOU: Natuurpunt Houtem gaat vreemd, wandeling in het Burreken (Brakel). Samenkomst om 13u20 aan het gemeentehuis, Marktplein 3, 9520 Sint-Lievens-Houtem.

Er is mogelijkheid tot carpoolen. Start wandeling om 14u, Perreveld 14, 9660 Zegelsem. In het hartje van de Vlaamse Ardennen, gevat tussen de dorpskernen van Zegelsem, Schorisse en Horebeke, ligt een sprookjesachtig stuk natuur. De bloemrijke bossen en weiden in een reliëfrijk gebied met brede valleien en steile heuvels en een opmerkelijke stilte maken van het ‘Burreken’ een unieke trekpleister voor wandelaars. Niet alleen mensen komen van dit prachtige groen genieten; ook veel planten- en diersoorten vinden in het Burreken een veilig leefgebied.

Tijdens De Week van het Bos maken we kennis met dit grotendeels aaneengesloten natuurgebied van ruim 50 hectaren dat zich uitstrekt over drie valleien. Samen vormen ze een afwisselend landschap van bronbosjes, hooilanden, kleine landschapselementen en gemengde loofbossen en bieden ze schier eindeloze vergezichten.

Einde om 17u. Meer info: www.natuurpunthoutem.be of mail naar nphoutem@gmail.com Meebrengen: stevige wandelschoenen, eventueel verrekijker.

ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Zaterdag 15 oktober 2016 DZ: Spotten van steenuil in Bachte. Gidsen Koen Houthoofd en Noël De Loof tel 09/386.21.43. We komen samen op de parking van het MPI (Kerkstraat Bachte) om 18u30. Einde, iedereen bij donker thuis. We vertellen wat over het ontstaan van de gemeente en de eerste fusie ooit! We zien de vogels hun slaapplaatsen opzoeken en gaan op stap. Via wegeltjes zoeken we de knotwilgen af en hopen onze kleinste vertegenwoordiger van de uilenfamilie te spotten. Als we ze niet zien of horen, kunnen we je alvast het geluid laten horen. We sluiten de wandeling af met een klein glaasje van het plaatselijke merk.

ZV: Werkdag Middenloop Zwalm. Info: Koen Gintelenberg, koengintelenberg@hotmail.com Afspraakplaats wordt per mail rondgestuurd i.f.v. de uit te voeren werken (mail voor opname in de mailinglist). Meebrengen: goed schoeisel of laarzen, werkhandschoenen.

Zondag 16 oktober 2016: dag van de trage weg OUD: Tragewegen wandeling in Mater. Gids: Christa Neve, tel. 0486/63.56.84. Samenkomst om 14u aan de kerk van Mater. Einde omstreeks 17u. Meebrengen: goed schoeisel of laarzen, verrekijker.

22 MEANDER 3-2016

VA: Tragewegenwandeling te Ronse. Samenkomst om 14u aan de Hotondmolen, Zandstraat 4 te Kluisbergen.

Keuze uit twee wandelingen (4 of 8 km) in de omgeving van de Folderstraat en Ossenstraat. Gratis wandelfolder.

ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

DZ: Week van het bos: op zoek naar sporen in het Radio-Elektrisch landschap. Gidsen: Eddy Vervynck, tel.

0496/62.63.03 en Paul Geeroms. Start om 14u aan parking Opvangcentrum, Boskapeldreef 6, 8750 Wingene. Einde rond 17u. De Gulke putten is een relict van de vroegere ‘woeste gronden’, we gaan op zoek naar wasplaten en andere mooie herfstverschijnselen in de rustieke bossen van het middeleeuwse Bulskampveld. Een leuke, (inter)actieve ontdekkingstocht tijdens één van de mooiste seizoenen van het jaar. Meebrengen: wandelschoenen, je speurneus en liefde voor het bos.

Zondag 23 oktober 2016 HRZ: Paddenstoelenwandeling. Gids: Frederik Dierickx. Verzamelen aan de kerk van Sint-Antelinks om 9u30. Thema: Als je een beetje een natuurliefhebber bent en tevens wat culinaire interesse hebt, dan zijn in oktober paddenstoelen nooit ver uit je gedachten. Ze zijn een wereld op zich, die plots verschijnende ‘stoelen’, waarvan we niet altijd weten of ze giftig zijn of eetbaar. Gids Frederik licht een tipje van de sluier. Einde rond 12u. Iedereen welkom.

Meer info: www.natuurpuntherzele.be.

ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Donderdag 27 oktober 2016 DZ: De natuur in jouw testament. Als je een testament maakt, kan je een deel van jouw nalatenschap schenken aan een goed doel zoals Natuurpunt. Met die inkomsten kan Natuurpunt onze natuur nog meer en beter beschermen.

Erfenissen zijn van groeiend belang om de biodiversiteit te behouden voor de volgende generaties. Spreker is Joost Verbeke, contactpersoon voor schenkingen en legaten bij Natuurpunt. Hij biedt een overzicht van de mogelijkheden en de fiscaal voordeligste formule aan de hand van concrete voorbeelden. De infosessie wordt twee maal gegeven: de eerste begint om 15u tot 16u30, met ontvangst een kwartiertje vroeger met koffie en taart. Deze tweede sessie gaat door vanaf 19u tot 20u30, met ontvangst vanaf 18u45.

De uitleg wordt gegeven in het Brielpaviljoen (einde Lucien Matthyslaan Deinze) Inschrijven hoeft niet maar we horen graag van je komst: Joost Verbeke 0477/20.47.29 of Joost. verbeke@natuurpunt.be HRZ: Biodiversiteit, echt nodig? Lezing door Rudy Jocqué, doctor in de biologie en verantwoordelijke voor ongewervelde niet-insecten in het Museum voor MiddenAfrika te Tervuren (1970-2011). Thema: op een boeiende wijze en voor iedereen in begrijpelijke taal gegoten zal deze expert, die in zijn professionele loopbaan 14 000 spinnen inventariseerde van over de gehele wereld, ons een beeld schetsen van het belang van biodiversiteit.

Locatie: Wattenfabriek, Solleveld 35, Herzele. Begin om 19u30, einde omstreeks 21u30. Iedereen welkom. Inkom gratis. Meer info: www.natuurpuntherzele.be Zaterdag 29 oktober 2016 KBE: Werkdag Bos t’Ename. Contactpersoon: Pieter Blondé: 0488/36.22.79 pieterblonde@hotmail.com en Guido Tack 0474/90.02.30 guido.tack1@telenet.be Elke laatste zaterdag van de maand wordt er gewerkt in Bos t’Ename, van hakhout afzetten tot hooien. Samenkomst aan de loods, Boskant 56 te Oudenaarde. Aanvang om 9u en/of 13u30. Meebrengen: goed schoeisel of laarzen en werkhandschoenen.

Zondag 30 oktober 2016 ZV: Zomerseizoen voor de Boembekemolen. Info: An De Schrijver, tel. 0484/77.72.44. Geopend van 14u tot 18u.

Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

ZV: Laatste-zondag-wandeling. Info: An De Schrijver, tel 0484/77.72.44. Start om 14u. Einde omstreeks 16u.

Afspraak aan de Boembekemolen, Boembeke 18, Brakel.

Fenologie Vlaamse Ardennen plus 2016

Dimitri Van De Populiere

E

ens de winter zijn laatste adem uitblaast en de lente er aan komt, maken veel vogelkijkers zich op om de lang verwachte zomergasten te verwelkomen. Een fenologielijst is een studie van jaarlijks terugkerende verschijnselsen zoals bv. het tijdstip van terugkeren van de eerste zomergasten. Deze lijst mag uiteraard niet ontbreken in het voorjaarsoverzicht. In de derde kolom zie je de gemiddelde aankomstdatum van de soort.

Datum 12/jan 17/jan 24/feb 27/feb 27/feb 3/mrt 8/mrt 12/mrt 14/mrt 20/mrt 20/mrt 20/mrt 25/mrt 27/mrt 28/mrt 30/mrt 2/apr 3/apr 3/apr 5/apr 6/apr 6/apr 8/apr 10/apr 11/apr 11/apr 11/apr 11/apr 11/apr 13/apr 13/apr 14/apr 15/apr 15/apr 16/apr 19/apr 19/apr 19/apr 19/apr 20/apr 28/apr 28/apr 28/apr 30/apr 1/mei 3/mei 4/mei 9/mei 11/mei

Soort

Tjiftjaf Zwarte roodstaart Oeverloper Rode wouw Bruine kiekendief Grutto Boomleeuwerik Zwartkop Blauwborst Zomertaling Boerenzwaluw Gele kwikstaart Kleine plevier Oeverzwaluw Fitis Grasmus Rietzanger Huiszwaluw Boompieper Tuinfluiter Koekoek Tapuit Sprinkhaanzanger Gekraagde roodstaart Visarend Zwarte wouw Visdief Beflijster Bonte vliegenvanger Boomvalk Kleine karekiet Braamsluiper Groenpootruiter Gierzwaluw Regenwulp Purperreiger Bosruiter Dwergmeeuw Zwarte stern Kwartel Paapje Spotvogel Grauwe vliegenvanger Wielewaal Wespendief Bosrietzanger Grauwe kiekendief Nachtegaal Zomertortel

GA

25/mrt 31/mrt 27/apr 30/mrt 10/apr 11/mrt 2/mrt 12/apr 3/apr 26/mrt 15/apr 19/apr 2/apr 14/apr 12/apr 20/apr 17/apr 19/apr 14/apr 3/mei 18/apr 5/apr 17/apr 22/apr 19/apr 25/apr 25/apr 11/apr 25/apr 17/apr 4/mei 24/apr 27/apr 2/mei 21/apr 16/apr 2/mei 12/mei 15/mei 28/apr 21/mei 17/mei 15/mei 15/mei 21/mei 5/mei 19/apr 2/mei

Plaats

Melden, Scheldemeersen Oudenaarde, centrum Petegem, Langemeersen Bos t’Ename Melden, Scheldemeersen Eke, De Ratte Wannegem-Lede Zingem, Mesure Petegem, Langemeersen Deinze, Vallei v/d Zeverenbeek Ruien, Schelde Zulzeke, akkers Nazareth, Callemoeie Nazareth, Callemoeie Wannegem-Lede Schorisse Eine, Snippenweide Machelen Ronse Bos t’Ename Nokere Kruishoutem, Zijldegem Heurne, Dal Eke, Scheldekant Eke, De Ratte Zingem, Grootmeers Asper, Dorp Semmerzake, Bolveerput Petegem, Langemeersen Eke, De Ratte Petegem, Langemeersen Wannegem-Lede Petegem, Langemeersen Nazareth, Callemoeie Nazareth, Callemoeie Welden, Reytmeersen Petegem, Langemeersen Nazareth, Callemoeie Nazareth, Callemoeie Lozer Berchem, Akkers Astene Petegem, Langemeersen Zingem, Grootmeers Bos t’Ename Petegem, Langemeersen Kruishoutem, Zijldegem Bos t’Ename Wannegem-Lede

Waarnemer

ABO GGR PCA RCA USA TMA GCO JaVH JaVH RDS CDE KMO NVW DVDP GCO GBO DDG SFE DVE USA LKI GCO ADV ADV TMA ADV JaVH FVE PCA JVE ECA GCO LVDL JeVH JeVH FHE JaVH LNE LNE ADV SDH IST LVDL ADV USA THE NGE USA GCO

MEANDER 3-2016 23

MEANDER

BIJZONDERE SOORTEN GEZIEN

Overzicht vogelwaarnemingen maart – mei 2016 Dimitri Van De Populiere

Z

oals vaak is het voorjaarsoverzicht voorzien van enkele zeldzaamheden. Dat is dit jaar zeker niet anders. Er werd voor het eerst in de regio een grijze wouw gezien. Verder werden ook nog roodpootvalk, bijeneters, noordse sterns en dwergsterns gezien.

Deze soorten worden zeker niet jaarlijks gezien.

Verder lijkt de orpheusspotvogel vaste voet aan de grond te hebben in de regio. Na het succesvolle broedsel van de voorbije twee jaren werd hij opnieuw gezien op dezelfde locatie. Ook de kluut broedt voor het eerst in 20 jaar nog eens in onze regio. De slechtvalken op de Walburga kregen vier jongen.

Maar voor de rest lijkt het een mager broedseizoen te worden. Een te frisse en natte start van de lente is niet goed voor de meeste broedvogels. Op de akkers gingen vele broedsels van de kievit verloren door akkerwerkzaamheden. En zomertortels? Ach, die worden nog amper gezien…

Futen tot eenden Geoorde fuut: 13-04 tot 29-04: Nazareth, Callemoeie: 2 tot max 5 ex (NDS, ADV, e.v.a.); 21-04: Oudenaarde, Donk: 2 ex (RVDM); 16-05: Eke, Tweeling: 2 ex (PHO, TMA); 27-05: Nazareth,

Callemoeie: 1 ex (NVW). Grote zaagbek: 11-03 tot 13-03: Gottem: 1 vr (ECO, FVE). Zomertaling: 33 waarnemingen. Witoogeend: 13-03: Deinze, Vaart: 1 ex (BNO). Brilduiker: 11-05 tot 12-05: Nazareth, Callemoeie: 2 ex (NVW, e.a.). Ooievaar: 52 waarnemingen, max: 5-05: Eine, Snippenweide: 18 ex over (JaVH); Brielmeersen: 5 bezette nesten (DVDP). Lepelaar: 3-05: Nazareth, Callemoeie: 1 ex (NGE). Roerdomp: 12-03: Gottem: 1 ex (ECO).

Purperreiger: 19-04: Welden, Reytmeersen: 1 ex (FHE); 6-05: Petegem, Golfterrein: 1 over (JaVH).

Grote zilverreiger: 23 waarnemingen. Kleine zilverreiger: 22-04: Nukerke: 1 over (DGE); 305: Nazareth, Callemoeie: 1 ex (NGE, e.a.); 7-05: Zingem, Stuivenberg: 1 over (ADV).

Roofvogels Visarend: 11-04: Eke, De Ratte: 1 over (TMA); 16-04: Sint-Maria-Horebeke: 1 over (FHE); 19-04: Wannegem-Lede: 1 over (GCO); 22-04 tot 24-04: omgeving Ronse: 7x wnm van 1 ex (DVE, e.a.); Schorisse: 24-04: 1 ex (JoVE); 30-04: Melden: 1 ex (TLI); 16-05: Sint-Martens-Leerne: 1 ex (LDE).

Wespendief: 30 waarnemingen. Rode wouw: 23 waarnemingen. Zwarte wouw: 22 waarnemingen, max: 8-05: Nederbrakel: 3 ex (LNE). Grijze wouw: 25-04: Petegem, Langemeersen: 1 ex (JaVH).

Blauwe kiekendief: 44 waarnemingen. Bruine kiekendief: meerdere waarnemingen en broedgeval.

Grauwe kiekendief: 4-05: Kruishoutem, Zijldegem en Eine, Marolle: 1 en 2 ex (NGE, GCO); 8-05: Mater,

Steiner verrekijkers aanbevolen door Natuurkijkers.be voor zijn uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding VOORDELEN

• robuuste kijker • met geïntegreerde ergonomische oculairrubbers • optimale beeldkwaliteit Verkrijgbaar in: 10 x 26 , 8 x 32 , 10 x 32, 8 x 42 en 10 x 42 Natuurkijkers.be Nederstraat 25, 9700 Oudenaarde T +32 (0)55 61 33 13 . www.natuurkijkers.be . info@natuurkijkers.be

24 MEANDER 3-2016

E I N D E VA N D E Z O M E R T O R T E L ?

Opstalle: 1 ex (LVDL); 21-05: Brakel, Burreken: 1 ex (SDB). Havik: 10 waarnemingen. Roodpootvalk: 9-05: Asper, dorp: 1 vr over (JaVH). Smelleken: 2004: Wannegem-Lede: 1 ex (GCO); 3-05: Ooike: 1 ex (JaVH). Slechtvalk: broedsel op Walburga met 4 jongen (GGR) en Ronse Sint Hermes 2 jongen.

MEANDER

Kanoet: 3-05 tot 4-05: Nazareth, Callemoeie: 1 ex (GCO, e.a.). Bonte strandloper: 25 waarnemingen.

Kemphaan: 6 waarnemingen. Zwartkopmeeuw: 803: Sint-Martens-Leerne: 1 ex (LDE); 11-03: Ronse, Scheldekouter: 1 over (DVE); 17-04: Petegem, Langemeersen: 2 over (BHE, DDG). Pontische meeuw: 20-03 en 27-03: Nazareth, Callemoeie: 1 ex (BDE,ADV). Geelpootmeeuw: 30-04: BachteMaria-Leerne: 1 ex (JeVH). Dwergstern: 27-04 en 3-05: Nazareth, Callemoeie: 1 ex (NVW, GCO, e.a.). Noordse stern: 27-04 & 3-05: Nazareth, Callemoeie: tot max 3 ex (LVE, NGE, e.a.). Zwarte stern: 32 waarnemingen.

Duiven tot lijsters

Regenwulp

foto: Gerard Mornie

Rallen tot sternen Kwartel: 20-04: Lozer: 1 zp (ADV); 7-05: WannegemLede: 1 zp (GCO); 22-05: Nukerke: 1 zp (SFE); 28-05: Roborst: 1 ex (LNE). Kraanvogel: 7-03: Sint-Maria-Horebeke & Ronse: 2 over (FHE,DVE); 12-03: Oudenaarde, Donk: 8 over (EDH); 1603: Asper: 1 over (JaVH); 20-03: Petegem, Langemeersen: 200 over (THE); 26-03: PetegemSchelde: 7 over (FDE). Kluut: 65 waarnemingen; max: 27-03: Nazareth, Callemoeie: 21 ex (DVDP,e. a.); 25-05: Petegem, Langemeersen: geslaagd broedgeval met 4 pulli (THE,e.a.). Bontbekplevier: 20 waarnemingen, max: 14-05: Kruishoutem, Zijldegem: 14 ex. Houtsnip: 25 waarnemingen.

Bokje: 8 waarnemingen. Grutto: 26 waarnemingen; max: 19-03: Petegem, Langemeersen: 31 ex (THE). Rosse grutto: 28-04: Heurne, kouter: 1 ex (DVDP,e.a.). Regenwulp: 16/28-04 en 11-05: Nazareth, Callemoeie: 1/1 en 3 ex (JeVH, TNA, NVW); 17-04: Petegem, Langemeersen: 11 over (BHE). Zwarte ruiter: 16-04 tot 19-04 en 25-04: Petegem, Langemeersen: 1 ex (BHE, e.a. en GCO); 27-04: Nazareth, Callemoeie: 1 ex (ADV, e.a.); 2804: Maarke-Kerkem: 1 ex (LVDL); 1-05: Zingem, brug: 1 ex (JaVH). Bosruiter: 19-04: Petegem, Langemeersen: 1 ex (JaVH); 30-04: Maarkedal, Klein Eeckhout: 1 ex (LVDL); 3-05: Zulte, Leievallei: 1 ex (EDV); 5-05: Petegem, Langemeersen: 3 ex (JaVH).

Zomertortel: 11-05: Wannegem-Lede: 1 ex (GCO); 12-05: Wortegem: 2 over (CDE); 14/1605: Ronse, Meersen: 2 ex (XTE, DVE); 30-05: Leupegem: 1 verkeersslachtoffer (JVDP). Kerkuil: 23 waarnemingen. Ransuil: 14 waarnemingen.

Bijeneter: 8-05: Asper: 1 over (JaVH); 11-05: Astene: 4 over (IST). Hop: 11-04: Kruishoutem: 1 mogelijk ex (EBU). Middelste bonte specht: 16-03: Ruien, Kluis: 1 kp (JaVH); 23-03: Sint-Lievens-Houtem, Cotthembos: 1 ex (DVDB); 11-04: Ronse, Muziekbos: 1 kp (GGR); 17-04: Melden, Koppenbergbos: 1 ex (BDE). Boomleeuwerik: 8-03: Wannegem-Lede: 1 over (GCO); 13-03: Huise, TTP Leystraat: 2 over (GCO). Waterpieper: 19-03: Berchem, Paddenbroek: 33 slaapplaats (TLI). Rouwkwikstaart: 29-04: Kruishoutem, Zijldegem: 1 ex (DVE, LVE). Engelse gele kwikstaart: 28-04: Nazareth, Callemoeie: 1 ex (JaVH, JeVH); 3-04: Petegem-Leie: 1 ex (SFE); 3004: Melden, Scheldemeersen: 1 ex (NGE). Noordse gele kwikstaart: 28-04: Nazareth, Callemoeie: 2 ex (JaVH, JeVH); 29-04: Kruishoutem, Zijldegem: 1 ex (DDG); 30-04: Melden, Scheldemeersen: 1 ex (NGE). Nachtegaal: 9-05 tot 26-05: Volkegembos: 1 zp (USA,e.a.); 16-05: Oudenaarde, Donk: 1 zp (USA); 28-05: Zingem, Spettekraai: 1 zp (BDE).

Gekraagde roodstaart: 24 waarnemingen.

Paapje: 13 waarnemingen; max: 29-04: Petegem, Langemeersen: 5 ex (ADV, e.a.). Roodborsttapuit: 2-03 tot 29-05: Petegem, Langemeersen: 2 ex met geslaagd broedgeval met 3 juv (PCA, e.a.); 24-03: Welden: 1 ex (LME); 8-04: Deinze, Vallei v/d Zeverenbeek: 1 ex (RDS); 11-04: Gottem: 1 ex (JMK). Beflijster: 24 waarnemingen; max: 25-04: Petegem, Langemeersen: 7 ex (LVE).

MEANDER 3-2016 25

MEANDER

G O R Z E N E N V E L D L E E U W E R I K E N ...

Gorzendag Paul Vandenbulcke

O Wielewaal

foto: Paul Vandenbulcke

Zangers tot gorzen Wielewaal: 22 waarnemingen. Orpheusspotvogel: 9-05 tot 1-06: Ronse, Pyreneeën: 1 zp op zelfde plaats als broedgeval als vorig jaar (DVE, e.a.); 9-05 tot 28-05: Volkegem, Steenbergstraat: 1 zp op zelfde locatie als vorig jaar (JaVh, e.a.).

Grauwe vliegenvanger: 25 waarnemingen. Bonte vliegenvanger: 11-04: Petegem, Langemeersen: 1 ex (PCA); 27-04: Opbrakel: 1 zp (BDL); 1-05: Gavere: 1 ex (JaVH, e.a.); 5-05: Ronse, Bois Joly: 1 ex (DVE). Europese kanarie: 26-03: Oudenaarde: 1 ex (NGE); 27-03: Berchem: 1 vangst (TLI); 804 en 18-04: Wannegem-Lede: 1 over (GCO).

Kruisbek: 22-04: Ronse, Muziekbos: 1 ex (DVE); 29-05: Oudenaarde: 1 ex (NGE). Goudvink: 12-03: Brakel, Burreken: 1 ex (LVDL). Appelvink: 6-03: Sint-Blasius-Boekel, Caildenberg: 1 ex (GGO); 404: Ronse, Pyreneeën: 1 ex (DVE); 12-04: Ronse, Tombele: 1 ex (DVE); 1-05: Opbrakel: 1 ex (KTA).

Grauwe gors: 3-04: Ronse, oude spoorweg: 1 ex (DVE).

Dank aan alle waarnemers! Bezoek ons op www. vwg-vlaamseardennenplus.be voor de meest recente waarnemingen en nieuwtjes.

Meer dan 100 soorten vogels en meer dan 60 soorten dagvlinders waarnemen in 1 week tijd?

Meer dan 300 dagen zon per jaar en een zwembad?

Vakantiewoning Casa Mata Spaanse Pyreneeën

10% korting voor leden van Natuurpunt (behalve in juli en augustus)

Alle info: www.casamata.info 26 MEANDER 3-2016

er

rgi

me

lam

p 28 mei hielden we na lange tijd, weer eens een gorzendag. Het was al geleden van het vorige akkervogelproject, in 2006 en 2007, dat we nog een gorzendag georganiseerd hadden.

Aangezien het ‘Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen’ (RLVA), nu bezig is om enkele aanvullende akkervogelmaatregelen te organiseren, was het het moment om weer eens een stand van zaken op te tekenen.

Wat is de bedoeling van deze gorzendag? We trachten een beeld te krijgen van de akkervogels die nog aanwezig zijn in onze regio. Dat het slecht gaat met de akkervogels, weten we al, maar ergens willen we toch een beeld krijgen van hoe het zit in onze regio. De kans dat we op een halve dag onze ganse regio zouden kunnen inventariseren, is natuurlijk onbestaand, dus moeten we roeien met de riemen die we hebben: met een beperkt aantal vrijwilligers, toch enige gebieden bezoeken.

Om dat praktisch veldleeuwerik haalbaar te maken, werden we gesteund door ons RLVA, en Natuurpunt Studie in Mechelen, die ons voorzien hebben van kaarten.

Enerzijds kaarten waar d e ‘goeie’ gebieden op uitgetekend staan: dit kunnen gebieden zijn waar al maatregelen lopen ten gunste van de akkervogels.

En anderzijds hadden we ook kaarten waarop de zangposten van geelgors en veldleeuwerik aangeduid stonden, die de laatste vijf jaar, ingegeven werden in ‘waarnemingen.be’. Bemerk dus ook hier weer het nut van ‘waarnemingen.be’, en van het ingeven van je waarneming.

Met negen personen waren we op de gorzendag, geen overrompeling dus. Gewapend met die kaarten gingen vier teams op verkenning. Met mijn compagnon verkende ikzelf grondgebied (groot!)

Oudenaarde. Van de aangeduide plekken waar ooit een zingende geelgors ingegeven werd, bleek er

... H O E L A N G N O G ?

MEANDER

weg, of toch op zijn minst stil. Slechts zes zingende veldleeuweriken in totaal konden we noteren. En misschien is dat ook niet zo verwonderlijk, als we zien hoe netjes de maïs- en patattenakkers erbij liggen. Minimum drie keer werd het nest van een toteen-pattattenveld-omgevormde-akker omgeploegd.

Je zou voor minder andere oorden opzoeken.

Geelgors

foto: Paul Vandenbulcke

slechts eentje in de omgeving aan ’t zingen te zijn.

Nu kan het natuurlijk zijn dat het niet het meest ideale moment van ’t jaar is: normaal is er eind mei/begin juni een heropleving van de zangactiviteit, na een wat kalmere periode. Maar weersomstandigheden kunnen dat wel wat beïnvloeden. Ook is er vroeg op de ochtend meer gezang te horen dan later op de dag. Absolute zekerheid is er dus bij één plaatsbezoek niet te verkrijgen.

Na de geelgorsgebiedjes met de KLE’s (kleine landschapselementen), begonnen we ons meer op de grotere akkergebieden te concentreren, om vooral de veldleeuweriken te gaan checken. En voor de gebieden die wij aandeden, is dat toch wel tegengevallen naar mijn bescheiden mening. Er zijn nu toch wel redelijk wat kouters rond Oudenaarde waarvan in veel gevallen eerder veldleeuwerik aanwezig was. Ook op plaatsen waar ik zelf nog eerder dit jaar zingende veldleeuwerik had, is die nu

Hetzelfde verhaal speelt natuurlijk ook voor de kieviten. Niet voor niets is dit onze aandachtsvogel van het jaar. De gele kwikstaart lijkt nog in iets grotere aantallen ter plaatse te zijn, maar daarmee weten we nog niet direct iets over de trend: hebben ze het even moeilijk, of slaagt de soort erin, stand te houden?

Jammer genoeg dus alweer geen opbeurend verhaal. Andere teams hadden iets minder slechte ervaringen op onze Gorzendag. Het spreekt voor zich, dat we met onze vier teams, slechts een klein deel van ons grondgebied konden bekijken. We zien onze waarnemingen van die dag graag aangevuld worden met jouw waarnemingen, beste lezer. Zie je een vogel - en dan in het bijzonder een akkervogel geef die zeker in, op onze waarnemingensite: www. waarnemingen.be. Indien van toepassing, kun je in het invoerveld ‘gedrag’ nog specifieren hoe de vogel zich gedraagt, bv. zingend, of voedsel overbrengend… Zeker als we willen te weten komen, waar de soort nog mogelijk broedt, is deze informatie belangrijk.

Tot slot wil ik de vrijwilligers bedanken, die in hun vrije tijd aan onze gorzendag hebben meegewerkt!

Biologische groententeelt

Ourobouros.be Flexibele groentenmanden MEANDER 3-2016 27

MEANDER

GEDREVEN GIDS

Voorjaarsklassieker

liggen gekamd, de eerste snede gras ligt om, bomen hebben nog dat aarzelend ijl groen, net voor ze openbarsten.

Greet De Wandeler

S

lechtvalk trekt zijn armen in, duikt en landt op het dak van ‘de Blommeulns’ in Deinze. Zijn inktzwart mutsje steekt af tegen de strak blauwe lucht.

Alle klassiekers uit de voorjaarsflora voor deze vochtige, beboste streek passeren de revue.

Muskuskruid en paarse schubwortel blijven mijn favorieten. Peter, gids nummer twee, houdt de wacht bij enkele exemplaren eenbes om te voorkomen dat half vermoeide stappers de zeldzaamheden onder de voet lopen.

In een straat waar hooguit één auto per dag passeert, treffen we een eekhoorn aan… dood. Gelukkig wipt verderop een vrolijk Kraakje. Torenvalk bidt geconcentreerd, oriënteert zich op de urine van muizen. De ammoniak in de urine trekt een voor hem merkbaar spoor door het gras. Ik wist niet dat muizen incontinent door het leven racen.

Zweet parelt op de voorhoofden, en dat op het Feest van de Arbeid... Noël geeft niet af en lapt er fijntjes glimlachend nog een helling bij.

In een voortuintje troept de ganse kolonie samen.

Boven een stenen pot met daklook staat Willy in zijn hersenpan te roeren, zoekend naar de naam van het pietluttig onkruid dat de bewoner is vergeten uit te rukken, ‘kandelaartje!’

Zie ik het gordijn bewegen? Begrijpelijk als er plots vijfentwintig man aan je voordeur staat, en dat in een streek waar je amper een levende ziel ontmoet.

Gids Noël

foto: Greet De Wandeler

Een klein uur later legt gids Noël Deloof uit waarom het altaar in het kerkje van Kwaremont staat waar het staat. Hij troont ons mee de kerk in. Even voel ik me lid van een andere vereniging. Gelouterd trekt wat later een lange sliert wandelaars de glooiingen van de Vlaamse Ardennen over. Naakte akkers

Na afloop, onder de kerktoren op het terras van café ’t Palet, vraagt de jongste telg vanachter zijn ijscoupe: “Mama, waarom bestelt iedereen een Kwaremont? We zitten toch op de Kwaremont?” Zijn maatje Lucas, 8 jaar, is al huiswaarts. Samen met papa fietste hij heen en terug vanuit Deinze. Als dat geen jonge belofte is …

Boomkwekerij

DE BOCK LV Wij zijn specialisten in Sierheesters, Rozen, Bamboes, Vaste planten, Coniferen, Sierbomen, Haagplanten, Fruitbomen

Pelikaanstraat 89 9700 Oudenaarde - Nederename Tel: 055/30.24.80 (bedrijf) Fax. 055/31.35.83

28 MEANDER 3-2016

BOEKHANDEL Nederstraat 42 - Hoogstraat 37 9700 Oudenaarde Tel: 055/31.44.77 Fax: 055/30.03.45

B E L A N G R I J K E I N D I C AT O R E N

Aandacht voor vlinders Norbert Desmet

MEANDER

zware metalen, verandering in de bodemstructuur en -samenstelling en een grondige wijziging van onze landschapsstructuur, alles mooi uitgelegd in onderstaande werken.

D

at we in Meander de dagvlinders in het licht willen stellen heeft uiteraard iets te maken met de nakende zomer, maar ook met het belang dat deze groep heeft voor de stand van zaken van ‘onze natuur’. Geen beter artikel dan ‘Gefladder in de tuin’ van Luc Menschaert in de eerste Meander van dit jaar om meer op de hoogte te zijn, eens herlezen?

Vlinders zijn niet alleen heel aantrekkelijk om waar te nemen, maar bovendien goede indicatoren voor tal van zaken. Denken we maar aan de opwarming en de opmars van tal van soorten naar het noorden als het levende bewijs daarvan, goed geschetst in het artikel van Luc. Jullie waarnemingen blijven dus steeds belangrijker en laten toe aan de specialisten om conclusies te trekken waar we nauwelijks zelfs maar zouden aan denken.

Maar er is meer, vermesting bv. levert aan veel waardplanten (te?) veel stikstof en voor soorten die aan voedselarme situaties gebonden zijn is dit nefast. Rupsen groeien wel rapper maar gaan in groter getal dood en de overblijvers blijven uiteindelijk kleiner, wat dan later de vruchtbaarheid slecht beïnvloedt. Bovendien verstikken de goede, voor voedsel noodzakelijke nectarplanten tussen de veel hoger groeiende ‘stikstofvegetatie’, een euvel dat we dagelijks zien bij de steeds hoger groeiende wegbermen, al dan niet volgens het boekje gemaaid… Het verdwijnen van de bruine vuurvlinder wordt hier als voorbeeld genoemd maar het zou best kunnen dat de eens talrijke argusvlinder in hetzelfde bedje ziek is en bijna uitgestorven in onze streek.

Bij verdroging kunnen we er het bont zandoogje bijhalen, een soort die zich prachtig heeft aangepast aan structuurrijke tuinen en een soort in de lift. Geen vuiltje aan de lucht zou je denken maar droogtestress door steeds meer klimaatuitersten, wees erop dat bonte zandoogjes dan kleiner zijn en bleker van kleur waardoor ze minder efficiënt kunnen opwarmen.

Deze uit een bospopulatie kunnen beter om met droogte dan die in akkergebieden. Een signaal!

Belangrijk naar de toekomst van deze tuinsoort en vele andere soorten?

Dan is er nog de chemische vervuiling van ons milieu,

Bont zandoogje

foto: Gilbert De Ghesquière

Eentje pikken we er nog uit: insecticiden! Een soortenarme monocultuur die onze landbouw geworden is, kan maar gedijen onder een regime van veel mest en zoals we allen zien, veel gespuit!

En dit tegen plantenetende insecten, ziekten en andere kruiden. Bovendien werd dit meer en meer overgenomen in tuinen en openbaar groen. Hoe dikwijls fronsen we de wenkbrauwen niet als de spuitnevel met de wind doorschuift naar hagen, houtkanten, bossen, tuinen en bewoning… Hoe dikwijls stel ik me de vraag hoe groot de invloed is op de natuur en op ons… niet meetbaar? Opmerkelijke paragraaf in ‘Dagvlinders in Vlaanderen’. Afhankelijk van de windsterkte belandt er meer gif in de omtrek.

Cijfers: experimenten met jonge rupsen van het groot koolwitje langs een besproeid veld (100g diflubenzuron/ha) toonden dat er weinig sterfte was voorbij 4 m bij een windsnelheid van minder dan 2m/sec. Bij 2,5 m/sec was dat al 24% sterfte tot 24 m verder, bij 5m/sec was dit al 95% tot 16 m ver! Dan denken we weer aan de (vaak erg smalle) wegbermen in landbouwland, vaak het enige streepje overlevingsgebied voor veel rupsen en wie daar moet van leven. En wie weet hoe groot de invloed is op de bosbewoners, waarvan we alleen bij de vogels de laatste 25 jaar heel veel soorten zijn kwijtgeraakt.

En dan zijn er nog de neonicotinoïden. Dit product verspreidt zich in het plantenweefsel van bij de start MEANDER 3-2016 29

MEANDER

STEKELBABBEKES

van de groei, waardoor het beschermd is tegen vretende insecten. De bestanddelen komen echter ook terecht in de pollen en de nectar en zo verder in de keten. Er is daarrond veel onderzoek aan de gang, vooral voor de bijen, maar hier zijn uiteraard ook vlinders, nachtvlinders, kevers… belangrijk, en wij dan?

De mens als leerling-tovenaar, zo oud als dat gezegde is, zo weinig hebben we er uit geleerd. En wat erger is, degelijke informatie daarrond moet in mensentaal naar buiten, in onze natuurpuntbladen in de eerste plaats, in de kranten, in de media. We gebruikten even de vlinders als kapstok, maar we kunnen ook helpen door er onze waarnemingen aan op te hangen.

Zeer goede literatuur: Dagvlinders in Vlaanderen, D. Maes, W. Vanreusel en H. Van Dijck, Lannoo 2013, lijvig maar o zo informatief, en misschien nog beter met veel fotomateriaal van eieren, poppen en waardplanten maar in t Frans: La vie des papillons, Lafrachis et al.(2015) ed. Diatheo, eerder al in Meander besproken.

Pop-up soort in Herzele: de driedoornige stekelbaars.

Frederik Dierickx

I

n mijn kinderjaren, ondertussen al even geleden, gingen we regelmatig met een aantal vriendjes vissen in de Molenbeek die door Erpe-Mere en deels door Herzele stroomt. Gewapend met hengel en schepnet trokken we de bossen in en sleten we uren langs het water. De beloning waren tientallen ‘stekelbabbekes’ oftewel stekelbaarzen.

In de streek rond Kortrijk noemt men ze ook wel ‘kraaistekkers’. Nu zoveel jaren later ontmoette ik mijn jeugdherinneringen terug en wel in het Duivenbos te Herzele. Zoals reeds eerder verschenen in Meander loopt in Herzele een poelenproject dat Natuurpunt Herzele, RLVA en de gemeente samen leven hebben ingeblazen. Jaarlijks voeren wij in de bestaande poelen controles uit om de populatie amfibieën te monitoren. Vooral de salamanders, waaronder kamsalamander, krijgen hierbij onze

Paddenstoelenwerkgroep Vlaamse Ardennen plus 2016 datum

excursiegebied

afspraakplaats

uur

info

03/09/16

Muziekbos/Sint-Pietersbos

Kerk van Louise-Marie, Maarkedal La Salettestraat

13u45-17u

Eddy Saveyn 0477/03.20.75

10/09/16

Stadsbos Deinze

Vakantiecentrum De Ceder, Parijsestraat 34, Deinze

13u45-17u

Eddy Saveyn 0477/03.20.75

24/09/16

Bos t’Ename Wallebos (*)

Kerk Ename, Enameplein

9u30-12u

Eddy Saveyn 0477/03.20.75

08/10/16

Spiegeldriesbos (Munckbos)

Kruispunt Lange MunteSpiegeldries Oosterzele

13u45-17u

Eddy Saveyn 0477/03.20.75

29/10/16

Meigem

Kerk Meigem

13u45-17u

Eddy Saveyn 0477/03.20.75

05/11/16

Dagexcursie Geraardsbergen (*)

Hoge Buizemont 247 (parking woonzorgcentrum Denderoord) Geraardsbergen

9u30-16u

Willem Boonen 054/41.75.85 en 0479/09.80.37; picknick meebrengen

12/11/16

Kerkhof Hogerlucht/Bois Joly (*)

Ingang kerkhof via straat Hogerlucht, Ronse

9u30-12u

Eddy Saveyn 0477/03.20.75

(*) Aansluiting bij de uitstap van de Oostvlaamse Mycologische Werkgroep (OVMW): iedereen welkom!

Het betreft hier determinatietochten en geen gewone wandelingen. Meestal wordt een relatief korte afstand afgelegd en proberen we de gevonden soorten op naam te brengen al dan niet met literatuur. Een loep kan nuttig zijn. De tochten gaan door op zaterdag.

Bovenstaande kalender is onder voorbehoud. Bij ongunstige weersomstandigheden voor paddenstoelen, kunnen tochten gewijzigd of geannuleerd worden. Wie geïnteresseerd is en nog niet op de maillijst voorkomt, geeft best zijn adres door aan Eddy Saveyn (eddy.saveyn@gmail.com) en ontvangt dan een week vóór de uitstap een uitnodiging.

Alle gevonden soorten op een tocht vind je achteraf terug op waarnemingen.be. Voor de tochten van OVMW krijgen deelnemers achteraf wel een volledige lijst (deze waarnemingen worden ingevoerd in Funbel).

30 MEANDER 3-2016

VA R I A B E L L E E F G E B I E D extra aandacht. Hoewel 2016 een minder jaar blijkt te zijn stelt onze populatie het goed. Bij de laatste controles van zowel INBO als Natuurpunt blijken we zelfs nog een andere poelbewoner veelvuldig waar te nemen, de stekelbaars en meer specifiek de driedoornige stekelbaars (Gasterosteus aculeatus aculeatus). Staat u mij toe om deze soort even in detail te belichten.

MEANDER

dan ook geen bijzonder hoge eisen te stellen.

De paaimigratie van de anadrome (zie uitleg hierboven) driedoornige stekelbaars begint in maart. De paaitijd van in het binnenwater blijvende driedoornige stekelbaars valt in de maanden maart tot en met juli. In deze periode maakt het mannetje in ondiep water een nest in een kuiltje op de zandbodem. Hierin worden door het vrouwtje de eitjes afgezet. Deze worden door het mannetje bewaakt. Ook de larven worden door het mannetje beschermd, totdat zij zelf kunnen foerageren.

De driedoornige stekelbaars is een actieve oogjager.

Jonge stekelbaarzen eten vooral watervlooien. Ook volwassen stekelbaarzen hebben hiervoor een voorkeur, maar daarnaast wordt alles wat beweegt en in de bek past gegeten. Ook eieren en larven van vissen en amfibieën worden gegeten.

Driedoornige stekelbaars

foto: Yves Adams, Vilda

Het leefgebied van de driedoornige stekelbaars is zeer variabel. Er zijn populaties die permanent in de zoute kustwateren leven of die uitsluitend in brak water voorkomen. Daarnaast zijn er zogenaamde anadrome populaties, die in zee opgroeien en zich in het binnenwater voortplanten en populaties die hun gehele levenscyclus in zoet water voltooien. De driedoornige stekelbaars komt in vele stilstaande tot zwak stromende wateren voor, zoals sloten, kanalen, vijvers, meren, beken, rivieren en dus ook amfibiepoelen. In beken moeten uitwijkmogelijkheden zijn naar rustiger water in meanders bijvoorbeeld maar niet diegene die u nu aan het lezen bent natuurlijk.

De driedoornige stekelbaars heeft een voorkeur voor wat kleiner, helder en ondiep water met een relatief dichte begroeiing aan waterplanten. Deze worden als nestmateriaal, schuilplaats en voedsel gebruikt.

In beken wordt de driedoornige stekelbaars veelvuldig aangetroffen. In kleinere beekjes is dit soms zelfs de enige voorkomende vissoort. Voor andere beekvissoorten zijn de omstandigheden daar (nog) niet of niet meer geschikt, waardoor de driedoornige stekelbaars als een ‘pioniersoort’ kan worden beschouwd.

Zo kan deze vaak in grote aantallen worden aangetroffen in wateren waar in het verleden (door lozingen of verontreiniging) vissterfte heeft plaatsgevonden en die door verstuwing voor andere soorten niet langer bereikbaar zijn. Aan de kwaliteit van het leefmilieu lijkt de driedoornige stekelbaars

De driedoornige stekelbaars wordt maximaal 10 cm.

In het eerste jaar bereikt de stekelbaars een lengte van 2 tot 5 cm. Driedoornige stekelbaarzen worden niet oud, ze planten zich voort in hun tweede jaar, waarna de meeste stekelbaarzen sterven. Ook de tiendoornige stekelbaars bestaat, deze is kleiner en komt minder voor. Tiendoornige stekelbaarsjes voelen zich tussen de waterplanten in de oeverzone het meest thuis. Ze hebben daar enige beschutting tegen allerlei vijanden. Snoek, baars en aal, maar ook visetende vogels eten de tiendoornige stekelbaarsjes graag. Als er weinig waterplanten zijn, zal de driedoornige stekelbaars veel beter stand houden dan de tiendoornige. Dat komt doordat de driedoornige stekelbaars door roofvissen minder graag gegeten wordt en doordat de driedoornige stekelbaarzen een effectiever vluchtgedrag vertonen bij gevaar.

In een amfibieënpoel is het zeer wenselijk dat er geen visbestand bestaat om predatie op de larven en volwassen exemplaren van kikkers en salamanders te vermijden. Toch laten we onze stekelbaarspopulatie zijn gang gaan omdat we vermoeden dat de impact beperkt zal blijven, het een te koesteren inheemse soort is en viseters zoals de ijsvogel erbij gebaat zijn.

Nog een weetje is dat de stekelbaarzen niet verwant zijn met de baarzenfamilie maar wel met de zeepaardjes en zeenaalden. Fantastisch toch?!

Ik weet wel, het onderwaterleven is zeker niet de hoofdbrok van de artikels die op de redactie binnenstromen maar het stemt me zeer tevreden dat een vergeten vissoort van onder het stof werd gehaald.

Bron: Vis & Water Nederland (2006).

MEANDER 3-2016 31

MEANDER

A C R O B A AT K I E V I T. . .

Kievitverdriet Henk Coudenys

B

egin april 2016. Een koppel kieviten duikelt boven de akker in de bocht van de Dragonderwegel.

Hun vertrouwde roep schalt brutaal, terwijl ze kauwen en kraaien verjagen. Ik geniet nauwelijks van het schouwspel, uit bezorgdheid. Ik weet vrij zeker wat er gebeuren zal.

Vijfentwintig jaar terug in de tijd. Ik woonde toen amper een jaar in Nazareth. In de weilanden rond mijn huis leefden en broedden er vier of vijf koppels.

In de Dragonderwegel vlogen er soms tien tot twintig zwartwitte kuifvogels rond. Dat was op meerdere plekken het geval in deze boerengemeente. De leeuweriken waren wel reeds schaars, maar toch.

Ze zijn al jaren verdwenen, de leeuweriken rond mijn huis, evenals de kieviten. In de Dragonderwegel broedden er vorig jaar nog twee koppels. Dit jaar was hun restpopulatie dus gehalveerd tot één broedkoppeltje. Ten dode opgeschreven, betekent zoiets.

Half april 2016. De maaibalk aan de reuzentractor

KIES VOOR BIO-GROENTEEN FRUITPAKKETTEN � � � �

����� ����� ��������� ���������������� �� ������������ ��������

Kievit

deed voor het zoveelste jaar op rij zijn vroege werk: Italiaans raaigras maaien, teneinde het te oogsten en in voordroogpakken te persen, voordat de mais wordt ingezaaid. Het laatste kievitnest van de Dragonderwegel maakt absoluut geen kans. Eieren of jongen? Ik weet het niet. Gesneuveld zijn ze alleszins. Net als vorig jaar. En het jaar daarvoor.

Een week later zie ik een volwassen kievit liggen op het pas geploegde land. Dood. Eenzaam vliegt zijn of haar partner wat verderop, uit gewoonte duikend en roepend. Zonder doel. Hetzelfde tafereel aan de Groenstraat, tegenover het containerpark: één eenzame kievit. Ook hier vlogen er nog niet zo lang geleden behoorlijk veel rond.

Blauw Kasteel BVBA Afdeling: Gastvrije Aarde Koekoekstraat 17 9667 Horebeke Tel: 055/498791

OF BEZOEK ONZE HOEVEWINKEL � � � �

��������� ����� �������� �� ����� ������� ���������� ����� �� ����� ����������� ��������������� �� ��������������� ������������� �� ������������� ��������������������

Openingsuren hoevewinkel: ma, di, do, vrij: 10u-13u en 15u30-18u30 woe: 13u30-18u30, zat : 9u-17u

���� ���� ����� ���� ����� ��������������������� ������������������� 32 MEANDER 3-2016

BLAUW KASTEEL SCHELDEWINDEKE

BIOLOGISCHE GROENTETEELT

foto: Paul Goethals

Kunnen we het de boeren kwalijk nemen dat ze zaaien en oogsten, steeds vroeger op het jaar, met dank aan de betere machines die ze tot hun beschikking hebben? Ze proberen ook maar te overleven, net als de vogels.

Half juni 2016. Er vliegen zowaar twee kieviten boven het inmiddels voor de tweede keer gemaaide grasland tussen de Dragonderwegel en de Axelput.

Ze geven niet op, die gekuifde stuntvliegers. Dat mogen ook wij niet doen, ondanks alle kievitverdriet. Zou het echt niet mogelijk zijn om hier en daar een hoekje grasland tot kievitreservaat te bombarderen, te midden van het raaigras- en maislandschap?

... K W E T S B A R E S T E LT L O P E R

Kievit ‘in de patatten’ Norbert Desmet.

H

et jaar van de kievit doet zijn naam eer aan: veel informatie op het net, ook uit het buitenland en duidelijk meer interesse voor deze prachtige vogel bij ons. Ja, als het slecht gaat houdt men het allemaal soms beter in de gaten. Bovendien heeft dit als voordeel dat men gericht een soort gaat volgen.

Dit was een raad die ooit gegeven werd door een doorwinterde vogelkenner Frans Grootaers op een jeugdcongres: kijk naar vogels maar pik er een soort uit die je speciaal aanspreekt. En probeer je in die soort te verdiepen aan de hand van literatuur maar vooral door beter te kijken, een gouden raad.

MEANDER

en patattenwerk. Bleek dat die aardappelen, eens op gelijnde balken, soms in trek waren als broedplaats, soms bovenop een ‘balk’ en … met succes, net als in de bietenakkers. Een deel van de kieviten vond in de pas gezaaide maïsakkers ook een geschikte nestplaats, maar dan zijn we al in mei. Het valt op dat ook de scholekster stilaan akkervogel wordt en ook maïsakkers als nestplaats verkiest. Midden juni gaat het snel en wordt zoekwerk steeds moeilijker: alle planten schieten de hoogte in en dan moet je het gebied al goed kennen om de nestelende kievitparen terug te vinden. Anderzijds heeft ‘veldwerk’ andere mooie kanten: veldleeuweriken waar je ze niet meer verwacht of een zestal mannetjes gele kwik in één enkel veld gerst: mooie gele bolletjes in het ochtendlicht! Of op woensdag 8 juni, spuitdag van

Kieviten in de akkers, het zijn kwetsbare steltlopers voor rovers. Iedereen weet dat broedende kieviten steeds belaagd worden door de kraaien. Soms lijkt het een dagtaak voor sommige kieviten (mannetjes?) om het nest veilig te houden en steeds opnieuw op te stijgen achter die kraaien aan. Zo krijg je de broedende koppels uiteraard beter in de gaten. Maar een grotere heftigheid en luidruchtig alarmeren wijst meestal naar jongen. In het begin zijn ze vrijwel onzichtbaar als ze zich stil houden, hun enige verdediging allicht en al dat alarmeren dient allicht daarvoor. Vroeger in het voorjaar zie je soms onbeweeglijke kieviten, lusteloos, bijna ‘met de schouders opgetrokken’ in mensentaal. Dat wees steevast op een vernield nest bij landbouwactiviteiten. Iets in de zin van “weeral te herbeginnen en we deden al die moeite”. Op het moment dat we dit neerpennen zijn de kieviten aan hun voortrek begonnen, 10 juni orakelde vroeger Gust Schamelhout, leermeester en bezieler van een generatie vogelkijkers. Toen viel dat zeker meer op dan vandaag: steevast ploegden begin juni grote groepen kieviten naar zuid, nu wijzen kleine concentraties op dit fenomeen (bv. Scheldemeersen Berchem, U. Sansen).

de landbouwer, 14 kieviten (volwassen! – geen enkel jong) verzameld op een prille maïsakker en op donderdag allemaal weer netjes verdeeld over de omliggende akkers per paar, laatste poging? Iets wat zeker opviel is dat kieviten mekaars gezelschap zoeken om te broeden (clustervorming) gaande van 3-4 tot zoals hierboven 7! paar in mekaars buurt. Ook ’s nachts is er daar behoorlijk veel ‘leven’. Dat kan vanuit mensenoogpunt iets te maken hebben met ‘nestveiligheid’: alarmeren bij naderen van gevaar, verjagen samen van vijanden? Wie zal het zeggen.

Hoe verging het de kievit nu dit voorjaar in onze regio? Het valt ook op dat het landbouwverloop erg bepalend is en dat we niet steeds voldoende aandacht daarvoor hebben (tijdstip, soort teelten, invloed spuitsessies…). Het drogere voorjaar liet de eerste nesten verdwijnen onder landbouwgeweld.

April en mei staan voor tweede legsels, waarvan er zeker geslaagd zijn (Kieverstraat, Ruien, 2 juv. geringd begin mei van een solitair paar-TLI), en dit op aangeven van een buur. Het grootste deel van de tweede nesten verongelukte echter tussen het bieten-

En de spreiding over Vlaamse Ardennen plus?

Vooreerst zeer veel dank aan de duidelijke inspanning van velen om waarnemingen in te brengen, dit moet bij ruimer verwerken een goed beeld opleveren van de stand van zaken. Van 10 april tot 10 juni zijn er 22 ‘bladen’ van 20 gegevens op waarnemingen.be. Selecteert men op ‘balts’ dan vermindert dat tot 4 blz., op ‘paar in broedbiotoop’, ‘bezet nest’, ‘nest met jongen’ nog 1 blz. Bij het overlopen van al die gegevens lijkt het broeden zeer verspreid over ons afdelingsgebied, gaande

Gele kwikstaart

foto: Walther De Munter

MEANDER 3-2016 33

MEANDER

EEN OPROEP TOT MEDEWERKING Bron: waarnemingen.be

2

10

10

15

15

9

8

7

33

8

7

2

4

3

14

4

1

2

1

9

4

3

5

2

6

7 1

2

Dirk Criel

4 4

1

3

Grootste aantallen kievit in onze regio gezien tussen 9 april en 9 juni; 218 exemplaren in 32 hokken (5x5 km)

van ‘hoge kouters’ tot ‘valleigebieden’, van Sint Lievens Houtem tot Bachte Maria Leerne. Uiteraard zijn er nog ‘kerngebieden’ met meer dan 10 nestelende kieviten: de Scheldemeersen Melden tot Oudenaarde, de kouters van Wannegem/Huise en Kluisbergen/Heilsbroek, Eke/De Ratte, Grammene Gottem/Leievallei…

Jongen tenslotte werden vroeg gemeld vanaf 19/4: 3 en 4 pulli Huise Kouter (GCO). Eind april en eind mei volgt een tweede reeks met kleine jongen. Echte nestvlieders zijn het, vaak slechts met veel geduld op te sporen. Mooie gegevens zijn: op 8 juni 5 ad en 10 juv te Gottem/Leievallei (ECO, EDV) en 3 juni: 14 ad en 19 pulli door Geert Colembie in Huise, wat op een gemiddelde van 2,7 per nest uitkomt en dat is goed voor het voortbestaan van de soort. Toch is de trend dat op veel plaatsen het broedseizoen 2016 niet in staat zal zijn de populatie aan te dikken…

Het jaar van de kievit zou moeten afgerond worden met een uitgebreid overzicht gedistilleerd uit de vele waarnemingen. Iets voor volgende Meander hopelijk en als iemand zich geroepen voelt om mee te helpen met tekst en uitwerking van kaartgegevens, graag.

Comitas

“sheng-instituut”

(succursale Lexica)

YOGA & MASSAGE “de natuur wijst de weg” Hospitaalstraat 9 9000 Gent 0476 56 58 53

34 MEANDER 3-2016

Nederpoorterij 7 9660 Brakel www.yoga-comitas.be

Creatieve landschapsbeleving

D

e Vlaamse Ardennen is een reliëfrijk landschap waarin open kouters afwisselen met bosrijke beekvalleien. Ondanks de vele landschappelijke troeven is de streek bij de recreant en toerist weinig gekend. Dat komt de rust en gezelligheid van het landschap ten goede, maar onbekend maakt ook onbemind. Daarom is Natuurpunt, samen met het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen en Toerisme Vlaamse Ardennen, een project gestart dat de belevingswaarde van het landschap versterkt.

Het project krijgt de financiële steun van Leader een Europees subsidiëringsprogramma voor platte landsontwikkeling.

Met dit initiatief willen we de elementen die het landschap vormen, zichtbaarder en belevingsvoller maken. Dat gebeurt door de installatie van diverse voorzieningen die de gebiedsbezoeker langsheen de talrijke natuurlijke en landschappelijke bezienswaardigheden (be)geleiden en streekkenmerkende hoekjes tonen. We denken daarbij aan opvallende en ruime (verge)zichten, bijzondere vegetaties, opvallende landschapselementen en –structuren, monumentale bomen, geologische en topografische verschijnselen, oude en opvallende landbouwpraktijken, uitzonderlijk grond- en materiaalgebruik of -beheer, referentieplekken naar eerdere gebeurtenissen (o.a. ontginningen, oorlogsverleden), belevingsvolle plekken, specifieke gebruiken en andere opmerkelijke dingen of omstandigheden die typerend of uniek zijn voor de Vlaamse Ardennen.

Om dit mogelijk te maken doen we een oproep naar al onze leden om ons hierbij te helpen. Dat kan op verschillende manieren onder meer door: 1 Bijzondere plekken door te geven op de thematische website www.landschapsbeleving.be.

Je kan ze aanduiden op een kaartje en er een beschrijving en enkele foto’s aan toevoegen.

2 Deel te nemen aan de gebiedsdekkende inventarisatie van opvallende plekken die binnen je afdeling wordt georganiseerd.

3 Te participeren in een thematische werkgroep (geologie, historisch landschappelijk erfgoed, natuurhistorische waarden, landschappelijke bezienswaardigheden of landbouwerfgoed).

4 Informatie over interessante plekken, natuur- en

MEANDER

AFSCHEID

In memoriam Ward Verhaeghe Guido Tack

met dank aan Jan François en An De Schrijver

O landschapselementen schriftelijk door te geven per brief of e-mail via info@landschapsbeleving.be liefst met de aanduiding van de locatie op een kaartje of via opgave van coördinaten. Je kan uiteraard ook langsgaan voor een babbel.

5 Je creativiteit, deskundigheid of werkkracht in te zetten voor het ontwerp en/of de bouw van constructies en voorzieningen die op aangepaste wijze het landschap in beeld brengen.

Als je op eender welke wijze wil meewerken aan dit project, neem dan contact op met je afdeling of rechtstreeks met de projectleider Dirk Criel, Zottegemstraat 2, 9688 Maarkedal (Schorisse), dirkcriel@skynet.be, tel.: 055/45.66.10 of 0475/45.05.34.

Meer informatie over dit project vind je op www. landschapsbeleving.be.

p dinsdag 7 juni jl. kreeg ik een mentale klap van jewelste, en dat geldt ongetwijfeld voor velen onder ons. Ward Verhaeghe, 40 jaar oud, man van Iris en vader van Vic, Otto en Marcel kwam die morgen om het leven bij een tragisch ongeval met zijn fiets op weg naar het station in St-Maria-Lierde.

Het deed deugd om tussen de vele honderden aanwezigen op zijn indrukwekkende uitvaart ook vele tientallen Natuurpunters te zien, zowel mensen die actief zijn op Vlaams niveau als uit onze eigen regio.

Ik kende Ward al lang, al van in zijn JNM-tijd.

Vanaf zijn dertiende was hij niet weg te slaan van de jeugdbondsactiviteiten. Vader Erik getuigde op de uitvaart hoe hij Ward ooit bijna manu militari moest tegenhouden om als tiener de laatste bruine beren van de Pyreneeën te helpen redden in de Vallée d’Aspe. Toen hij 22 was, naar het einde toe van zijn studies bio-ingenieur, werd hij actief in de beleidswerkgroep in Zottegem. Dat was een werkgroep die over de grenzen van JNM, Wielewaal en SOW heen het gemeentelijk beleid opvolgde.

Milieuraden werden voorbereid en opgevolgd. Ward was er één van de sterkhouders en een tijdlang ook de voortrekker. Mede onder zijn impuls werd er o.a. initiatief genomen tegen een illegale ophoging van een waardevol terrein in de Lippenhovestraat. Om het voor de pers wat tastbaar te maken werd een vracht aarde gestort voor de toegang van het stadhuis…

Na een jarenlange juridische procedure werden eigenaar en aannemer uiteindelijk veroordeeld.

Ward zou zijn engagement op regionaal niveau doortrekken binnen SOW, nu MOW, en werd ook daar één van de prominente figuren. Bij Natuurpunt Zwalmvallei was Ward gekend als specialist in alles en nog wat: in milieubescherming, maar evenzeer in natuurbeheer, met een grote soortenkennis.

Om maar iets te vernoemen: hij gaf er ooit een slakkencursus. Maar hij was ook niet te beroerd voor het vuile werk of dienst op de achtergrond, bv. bij de kaartenverkoop voor en als garçon tijdens de Lentemaaltijd of tijdens de Boembekefeesten.

Beroepshalve werd hij woordvoerder van minister Frank Vandenbroucke. Tussen 2006 en 2011 werd hij in zijn vrije tijd coördinator van ons reservaatproject MEANDER 3-2016 35

MEANDER

ARCHEOLOGIE

Middenloop Zwalm. Daar lag zijn hart, en op de rouwbrief werd door de familie een gift gesuggereerd voor dit gebied. De afscheidswandeling die we plannen samen met de ouwe sokken van de JNM (verder nieuws volgt) zal ongetwijfeld ook daar doorgaan.

Toen het mandaat van Vandenbroucke ten einde liep ging Ward op zoek naar een nieuwe professionele uitdaging. Na een zware selectie werd hij aangeworven door het Agentschap voor Natuur en Bos voor een loodzware opdracht: het in goede banen leiden van het proces voor de Europese Natuurdoelen. Zo leerde ik hem op Vlaams niveau ook professioneel kennen. Het ganse verhaal van de Instandhoudingsdoelstellingen (IHD) voor de Europees beschermde natuur in Vlaanderen en de daaraan gekoppelde PAS (Programmatorische Aanpak Stikstof) is technisch een zeer ingewikkeld dossier, en Ward beheerste het volkomen. Wat zeg ik: de concrete aanpak en strategie kwamen grotendeels uit Wards koker, en het doet deugd dat de incrowd bij ANB en INBO dat ook expliciet erkent. Maar het dossier was en is niet alleen technisch moeilijk, maar vereiste ook sterke vergadertechnische en politieke kwaliteiten… Ward deed het allemaal op een bewonderenswaardige, rustig gedreven manier, en kreeg stakeholders als NP, BB, ABS, UNIZO, VOKA etc grotendeels op dezelfde lijn. Als de Europese natuurdoelen ooit op het terrein tot realisatie komen zal pas blijken welke enorme bijdrage deze betekenen voor behoud en versterking van de Vlaamse natuur, niet in het minst voor de Vlaamse Ardennen. Dat zal voor een belangrijk deel de historische verdienste zijn van Ward Verhaeghe. Omdat op de voorgrond treden bij Natuurpunt als ambtenaar bij ANB omwille van de neutraliteit maar matig geapprecieerd wordt, werkte Ward op de Lentemaaltijden dan maar in de keuken i.p.v. als garçon…

Op Wards rouwbrief staat bovenaan gedrukt “Elke ochtend de fiets op, de kouter af, wat een schoon begin…”. De voorbije weken kwamen me meermaals een paar verzen uit een gedicht van Adriaan Roland Holst voor de geest die Ulrich placht te gebruiken in zijn lezingen, en die hier wel heel toepasselijk worden: “Ik zal de halmen niet meer zien, noch binden ooit de volle schoven, maar laat me in de oogst geloven waarvoor ik dien”.

Iris, Vic, Otto en Marcel, Erik en Moniek, Dries, we wensen jullie alle sterkte van de wereld toe.

36 MEANDER 3-2016

Exsitu nr 11 Rik Desmet

O

ok nu weer is het nummer van dit tijdschrift voor archeologie ruim het lezen waard.

Interessant voor de streek is een bijdrage over Romeinse pottenbakkers in SintMaria-Oudenhove. De bodem aan de rand van de speelwei van een school verbergt daar een oven die vaatwerk produceerde voor de export.

Must Farm vertelt over een uitzonderlijk bewaarde woonplaats uit de Bronstijd, gebouwd in een wetland.

Opmerkelijk omdat deze nederzetting zich bevond in het midden van een traag stromende rivier. De opgraving is zo bijzonder dat ze het Pompeï van Engeland genoemd wordt.

Voor de visliefhebbers tenslotte is er een bijdrage over de steur. De Europese steur kwam vroeger in alle Europese rivieren voor maar is nu zo goed als uitgestorven. Onze Europese steur heeft een tweelingsoort, de Atlantische steur, die nu bij de noordoostkust van Amerika voorkomt. Recent onderzoek door biologe Els Thieren (Universiteit Leuven) toonde echter aan dat deze Atlantische steur in historische tijden ook in Europa voorkwam en er zelfs de eerste soort was. De Europese steur kwam pas later. De steur kreeg al eeuwenlang veel aandacht, de soort was eerder voorbehouden voor de rijken, maar pas nu blijkt dat er twee soorten voorkwamen in Europa. (www.exsitu.be)

De Sloeberkrant van Herzele De natuurkrant voor en door kinderen tot 99 jaar

W

ij (Dora, Sarah, Irma, Stef) zijn vier enthousiaste reporters uit Herzele en hebben net de tweede editie uitgebracht van onze Sloeberkrant. Je vindt er artikels over de activiteiten van Natuurpunt waaraan we hebben deelgenomen, een zoekkaart van

MEANDER

VA R I A

verkeer… hoeveel pech kan je hebben?

Volgens regioverantwoordelijke van het Agentschap voor Natuur en Bos, Xavier Coppens, is de populatie van de toch moeilijk te ontdekken hazelworm aan het toenemen dankzij de beheerwerken die voor méér open plekken en licht zorgen in het vrij gesloten Kluisbos. Ook boswachter Yvan Desseyn wees ons op deze nieuwe ‘heideveldjes’ waar de hazelworm nu kan zonnen en jagen op regenwormen en naaktslakken. Er werden ook takkenbossen aangelegd als schuilplaats. foto: Christel Stalpaert

orchideeën en een kleurplaat voor de allerkleinsten.

Verder is er ook een woordzoeker en zelfs een wedstrijd. We hadden ook een tof interview met Joeri Cortens na zijn boeiende lezing over de eikelmuis op de algemene ledenvergadering van Natuurpunt Herzele (zie foto).

Ben je benieuwd naar onze Sloeberkrant? Dan hebben wij een speciaal aanbod voor jullie: je kan onze twee edities aankopen voor 4 euro inclusief verzendingskosten.

Wat moet je daarvoor doen? Schrijf 4 euro over naar de rekening van Natuurpunt Herzele (BE79 4465 6427 7133) met als mededeling: ‘sloeberkrant’ + naam en adres. Stuur voor de zekerheid ook nog een mailtje naar Natuurpunt Herzele (info@natuurpuntherzele. be). Wij doen de rest!

Een superleuk promo-filmpje vind je terug op de website van Natuurpunt Herzele. Alvast veel leesplezier en een zonnige vakantie toegewenst.

De redactie

Hazelwormen in het Kluisbos…

Robin Vanheuverswyn

E

en sportieve boswandeling van het 3de leerjaar van de Vrije School Ruien kreeg er naast de natuurbeleving plots een hoogtepunt bij… In de omgeving van de Vierschaar ontdekten de leerlingen “…een grote regenworm!” (20 mei 2016). Bij nader toezien bleek het een heuse hazelworm te zijn (zie foto hiernaast). Het ‘hagedisje zonder poten’ werd overreden op de bosweg dwars door het Kluisbos.

Door de slechte staat van de weg is er bijna geen

De hazelworm doet denken aan een kleine slang maar is een hagedisje foto: Robin Vanheuverswyn

De Week van het Bos komt er weer aan!

Sporten zit in onze natuur

T

rek je sportiefste schoenen aan en zet je beste beentje voor, want we rekenen op jou! Zoals de Olympische Spelen het hoofdevenement is voor vele sporters, zo is de Week van het Bos dat voor het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Als een galante gastheer heet het ANB jullie dan ook samen met BOS+ welkom in de grootste sportclub: onze bossen en onze natuur. Want waar kan je beter sporten dan in het bos? Het is er groener, groter, gezonder én gratis!

Werk mee aan de kweekvijver van kampioenen en organiseer tussen 9 en 16 oktober Olympische Herfstspelen bij jou in de buurt. Je activiteit komt terecht op onze interactieve plug-in. Met meer dan 94 000 bezoekers is onze campagnesite een echte hotspot voor mensen op zoek naar een leuke activiteit. Wie zijn activiteit tijdig registreert maakt bovendien kans op een plekje in het enige echte Week van het Bos magazine. En wie weet komt MEANDER 3-2016 37

MEANDER

NIEUWE BOEKEN

Studio Brussel wel bij jou over de vloer…?

Schuilt er in jou een competitiebeest of eerder een luiaard? Ben je een kei in denksport, zo behendig als een bever of zo lenig als een luis? Van sofasurfer tot bosatleet: iedereen kan meedoen.

Klaar voor de opwarming? Volg dit super-simpele stappenplan. Ontdek welke coach bij jou past en welke activiteiten op jouw lijf geschreven zijn. Je vindt er bovendien heel wat inspiratie om je Olympische Herfstspelen vorm te geven. Eens je activiteit vorm heeft gekregen, neem je nog 2 stappen: stuur een mailtje naar info@weekvanhetbos.be om je in te schrijven. registreer je activiteit op de uitdatabank met als trefwoord ‘Week van het Bos’. Raadpleeg de handleiding voor een eenvoudig stappenplan.

Wil je op de hoogte gehouden worden van alle beschikbare campagnemateriaal? Schrijf je in op de Week van het Bos nieuwsbrief.

Daarnaast is www.weekvanhetbos.be dé plek waar je alles te weten komt over de feestweek van het bos. Nog vragen? Aarzel niet, je kan terecht bij info@weekvanhetbos.be

Vind je weg in het bos van vragen Website Natura 2000 gaat mee met zijn tijd Natura 2000 is steeds in ontwikkeling. Daarom werd ook de website grondig aangepakt, zodat die gebruiksvriendelijker is en beter aanleunt bij de huidige noden. Op www.natura2000.vlaanderen. be kun je de vernieuwde site in volle glorie bewonderen.

De inhoud is dezelfde - uitleg bij werkzaamheden, beleid en wetgeving rond Natura 2000 - maar er zijn drie grote nieuwigheden. Wat onmiddellijk in het oog springt is het frisse en nieuwe design, volledig in lijn met het Vlaamse merkenbeleid. De homepage blijft daarbij toegankelijk voor een breed publiek; hoe dieper je de site induikt, hoe meer gespecialiseerd de informatie wordt.

Daarnaast is de navigatie veel gebruiksvriendelijker.

Je vindt eenvoudig en snel informatie terug in ‘Over Natura 2000’, de gebiedspagina’s zien er overzichtelijker uit, de soortenfiches zijn duidelijk gestructureerd.

Ten slotte werden de kaarten geïntegreerd in de website via Google Maps en Geopunt.be. Je 38 MEANDER 3-2016

moet dus niet langer pdf’jes downloaden van de verschillende kaarten. Je krijgt ze handig op één kaart van Vlaanderen te zien, waarop je kunt in- en uitzoomen en waarop je verschillende kaartlagen kunt aanvinken.

Ook de postcodezoeker werkt daarbij efficiënter: als je een postcode ingeeft, krijg je rechts een lijst van gebieden die gerangschikt zijn op afstand van je beginpunt. Op de kaart (links) krijg je alle Vlaamse Natura 2000-gebieden te zien aangeduid in het geel.

Als je een gebied selecteert uit de rechterlijst, krijgt dat een rode kleur op de kaart.

Veel succes ermee!

Boekbesprekingen Walter Belis Stevens M., 2016. Cheats and Deceits, Oxford University Press, 300 blz., ISBN 978 0 19 870789 9, £ 22.99 of ± € 33.

Verleiden is belangrijk maar je vijand om de tuin leiden is nog belangrijker.

Dit boek brengt een volledig overzicht van hoe dieren andere soorten – en ook ons – misleiden.

Het is één van de meest fascinerende gebieden van de biologie. De auteur analyseert het misleidende gedrag en laat zien hoe het gegroeid is en alsmaar meer geperfectioneerd wordt als een onderdeel van de struggle for life tussen roofdier en prooi of gastheer en parasiet.

Voorbeelden zijn er met de vleet: een onschadelijke vlinder bootst het vleugelpatroon na van een giftige schubvleugelige om te voorkomen dat hij opgegeten wordt, sommige orchideeën ontwikkelen de geur van vrouwelijke insecten om bestuivers aan te trekken terwijl vleesetende planten insecten aanlokken met kleurrijke displays. Martin Stevens haalt er ook het werk bij van natuurkundigen en biologen die aangetoond hebben hoe de opmerkelijke reeks van dergelijke aanpassingen in de natuur een onderdeel vormt van de evolutietheorie.

Lewington R., 2016. Zakgids dagvlinders voor Nederland en Vlaanderen, Kosmos Uitgevers,

S U B S I D I E S E N FA M I L I E N I E U W S Utrecht-Antwerpen, 160 blz., ISBN 978 90 21561 74 5, € 14,99.

Aan vlindergidsen is er op de boekenmarkt geen gebrek maar vele publicaties zijn erg gespecialiseerd en schrikken de doorsnee natuurliefhebber af.

Deze publicatie, geschreven door één van Europa’s grootste vlinderspecialisten en illustratoren, combineert kwaliteit en betaalbaarheid.

Dit boek beantwoordt aan de vraag van de meeste natuurliefhebbers onder ons, het toont onze dagvlinders, in verschillende stadia, in hun natuurlijke leefomgeving. De begeleidende teksten zijn duidelijk en instructief en hetzelfde geldt voor de geactualiseerde verspreidingskaartjes. Wat dat laatste betreft willen we meegeven dat het voorkomen in gans België wordt weergegeven. Het boek biedt meer dan wat de titel laat verstaan.

Subsidie voor nest- en jongenbescherming

O

p 2 juni werd een ad hoc subsidieregeling goedgekeurd voor de bescherming van vijf vogelsoorten die geregeld op de grond broeden op landbouwpercelen die niet in natuurbeheer zijn.

Het gaat om de bruine kiekendief, de grauwe kiekendief, de kwartelkoning de grauwe gors en de velduil. Indien nesten en jonge vogels van deze soorten niet beschermd worden, lopen ze een groot risico om weggemaaid te worden tijdens maai- of oogstwerkzaamheden. Voor de kwartelkoning geldt dit ook voor volwassen vogels die hun verenkleed wisselen tijdens de rui. De ad hoc subsidieregeling maakt het mogelijk om snel in te spelen op een waargenomen broedgeval en de betrokken landbouwer te vergoeden voor de gederfde inkomsten en extra inspanningen die geleverd worden als ter bescherming van deze vogelsoorten pas na de gebruikelijke datum gemaaid of geoogst wordt.

De regeling werkt via een projectoproep, die hieronder beschikbaar is. Voor elke soort wordt hierin

MEANDER

beschreven aan welke vereisten de waarneming moet voldoen en welke voorwaarden moeten nageleefd worden om het nest, de jongen of het territorium van de vogels te beschermen. Iedereen die een broedgeval van velduil, grauwe of bruine kiekendief of een territorium van een kwartelkoning waarneemt op een regulier landbouwperceel, kan met deze projectoproep naar de landbouwer die dit perceel bebouwt stappen. Dit kan helpen hem of haar te overtuigen om deze zeldzame vogelsoorten mee te beschermen. Uiteraard kunnen ook landbouwers die zelf een van deze vogelsoorten met een nest of territorium waarnemen, een dergelijke subsidie aanvragen. Een aanvraagformulier maakt deel uit van de projectoproep en is hieronder ook apart beschikbaar. Als dit correct werd ingevuld en de waarneming onafhankelijk bevestigd werd door een werknemer van het ANB of het INBO of door een bedrijfsplanner van de VLM, krijgt de landbouwer een ontvankelijkheidsverklaring toegestuurd. Deze ontvankelijkheidsverklaring geeft ook de garantie dat de subsidie zal uitbetaald worden binnen de perken van de beschikbare kredieten.

-Download de projectoproep ‘Bescherming nesten en jongen broedvogels op landbouwpercelen 2016 (pdf - 600 KBb).

-Download het aanvraagformulier voor de aanvraag van een ad-hocsubsidie voor de bescherming van nesten en jongen van vijf broedvogels (doc - 790 Kb).

Voor meer informatie over de subsidie kan je terecht bij Michiel Vandegehuchte van het Agentschap voor Natuur en Bos: michiel.vandegehuchte@lne. vlaanderen.be http://www.natuurenbos.be/beleid-wetgeving/ natuurbeheer/soortenbescherming/subsidie-voorde-bescherming-van-nesten-en-jongen

We delen in de vreugde van Frederik Dierickx en Lien Dubois bij de geboorte op 29 februari 2016 (‘schrikkelkindje’) van hun dochtertje Bo, zusje van Ebba Dierickx.

Tristan Dewaele, Sabrina en Eljin bij de geboorte van hun zoontje Arion Char op 31 maart 2016 in Maarkedal. Tristan is bestuurslid van afdeling Vlaamse Ardennen.

Aan Norbert Desmet en Maureen wensen het bestuur en de redactie veel geluk ter gelegenheid van hun huwelijk op 1 juli 2016.

MEANDER 3-2016 39

3-2016

14de jaargang nr. 3 juli-augustus-september 2016 afgiftekantoor Gent X - erkenning P203773

driemaandelijks tijdschrift van vzw Natuurpunt Vlaamse Ardennen plus v.u. A. Benoot - Y. Moerman Gampelaeredreef 67 9800 Deinze tel. 09/386.38.95

�������

��������������������

Meander

Zaterdag 24 september 2016

H

37ste Groenfeest MOW

et jaarlijkse ledenfeest van Milieufront Omer Wattez vindt plaats op zaterdag 24 september 2016 in CC de Mastbloem, Waregemsesteenweg 22 te Kruishoutem. Welkom vanaf 18u30 met een gratis aperitief. We serveren een heerlijk bio-buffet (vegetarisch of vlees) en organiseren alweer een supertombola. De muzikale omkadering wordt verzorgd door niemand minder dan Rundfunk.

Hou ook www.milieufrontomerwattez.be in de gaten. Voor vragen of informatie: 055/30.96.66

natuurpunt Deinze-Zulte Natuurfeest

3 sepember 2016 Receptie om 18u30 in zaal Ter Wilgen, Poelstraat 70, Deinze. Aansluitend paëlla (ook vegetarische paëlla).

Inschrijven vóór 21 augustus via BE34 9794 3597 5090 met vermelding: natuurfeest + aantal volw./ kinderen + normaal/veggie. Volwassenen 17 €; kinderen 6-12 jaar 12 €; kinderen < 6 jaar 6 €.

Verdere info in de kalender