Arbeidsmarkt e n d i v e r s i t e i t … …over d e vreemde e e n d i n d e b i j t De werkgelegenheid v a n migranten
moeilijk
af
te
bakenen
doelgroepen:
Hans Verhoeven, d e p . S o c i o l o g i e K.U.Leuven A l b e r t Martens, d e p . S o c i o l o g i e K.U.Leuven
1. Inleiding Hoewel iedereen o v e r t u i g d i s van de zwakkere p o s i t i e van a l l o c h t o n e n op de Belgische arbeidsmarkt v a l t h e t op d a t accuraat c i j f e r m a t e r i a a l hieromtrent t o t v o o r k o r t z e e r schaars was. De r e s u l t a t e n van enkele onderzoeken toonden w e l aan d a t a l l o c h t o n e n minder kansen hebben op de a r b e i d s m a r k t , maar de t o t a l e g r o o t t e van de problematiek werd steeds s l e c h t s fragmentarisch i n k a a r t g e b r a c h t . Deze onderzoeken hadden immers o f w e l b e t r e k k i n g op l o k a l e fenomenen, ofwel op s p e c i f i e k e deelsectoren en -zaken z o a l s b e d r i j f s s l u i t i n g e n . Doordat de l a a t s t e j a r e n de ganse allochtonenproblematiek meer en meer onder de aandacht kwam van de samenleving, onder meer door de groeiende i n v l o e d van extreem r e c h t s , g r o e i d e de vraag naar accuraat c i j f e r m a t e r i a a l op g r o t e r e s c h a a l . Het g r o t e probleem, n i e t a l l e e n v o o r wetenschappers, d a a r b i j i s de s t a t i s t i s c h e afbakening van de d o e l g r o e p . Het i s onbetwistbaar zo d a t het t o t v o o r k o r t i n b i j n a a l l e onderzoeken g e b r u i k t e c r i t e r i u m n a t i o n a l i t e i t n i e t l a n g e r v o l d o e t aan de s o c i a l e r e a l i t e i t . Door h e t groot a a n t a l n a t u r a l i s a t i e s en v e r k r i j g i n g e n van de Belgische n a t i o n a l i t e i t e n e r z i j d s (300.000 de l a a t s t e 20 j a a r ) , m o g e l i j k door versoepelingen en w e t s w i j z i g i n g e n a l l e r h a n d e , en a n d e r z i j d s door s o c i a l e fenomenen a l s gemengde h u w e l i j k e n , i s h e t onmogelijk geworden om de groep a l l o c h t o n e n t e beperken t o t hen d i e n i e t beschikken o v e r de Belgische n a t i o n a l i t e i t . Het g r o t e probleem h i e r b i j i s h e t f e i t d a t i n b i j n a a l l e databanken n a t i o n a l i t e i t de enige beschikbare v a r i a b e l e v o o r afbakening van de doelgroep i s . Een r e g i s t r a t i e s y s t e e m op b a s i s van herkomst b e s t a a t immers i n B e l g i ë ( o f Vlaanderen) n i e t . U i t e r a a r d maakt d i t gegeven h e t voor wetenschappers u i t e r m a t e m o e i l i j k om i n t e gaan op de vraag van beleidsmensen naar accurate en betrouwbare c i j f e r s o v e r a l l o c h t o n e n . Globaal genomen kunnen we s t e l l e n d a t de zwakkere p o s i t i e van allochtonen op de arbeidsmarkt z i c h kenmerkt door twee g r o t e problemen. E n e r z i j d s i s e r een probleem van hoge werkloosheid ( i n s t r o o m ) , a n d e r z i j d s een probleem van c o n c e n t r a t i e en afwezigheid i n bepaalde ( h o g e r e ) segmenten van de a r b e i d s m a r k t . Het probleem van instroom wordt s i n d s k o r t i n k a a r t gebracht nu de VDAB s t u d i e d i e n s t s i n d s einde 1997 r e g e l m a t i g w e r k l o o s h e i d s c i j f e r s naar e t n i e p u b l i c e e r t . Door g e b r u i k t e maken van een softwareprogramma dat gebaseerd i s op naamherkenning i s de VDAB e r i n geslaagd om de groep vreemdelingen ( n i e t - B e l g e n ) u i t t e b r e i d e n t o t de groep a l l o c h t o n e n , a l t h a n s v o o r hen d i e van Turkse o f Maghrebijnse o r i g i n e z i j n . D i t z i j n de g r o o t s e groep van a l l o c h t o n e n i n Vlaanderen d i e n i e t u i t de EU komen en d i e door h e t c u m u l a t i e f proces van a l l e r h a n d e