WAAROM ˝FAST FASHION˝ UIT DE MODE IS

››› worden zo snel mogelijk gemaakt, naar winkels getransporteerd, aan spotprijzen gekocht en al even snel terug weggegooid. Een fenomeen dat ook wel “fast fashion” genoemd wordt. Waar komt dit fenomeen vandaan? Wat zijn de gevolgen?

En wat kunnen wij doen in de strijd tegen onze wegwerpmaatschappij?

Tekst: Tine Reynaers

"Wanneer schoenen vandaag de dag kapot gaan, koopt men een nieuw paar in plaats van ze te laten maken” vertelt Eddy wanneer ik hem bezoek in zijn schoenmakerij in Leuven. Eddy Brasseur werkt al bijna 40 jaar als schoenmaker op de Diestsesteenweg in Kessel-Lo. Voorbije decennia is het beroep steeds zeldzamer geworden. Vlaanderen telde dertig jaar geleden nog meer dan 4000 schoenmakers. Vandaag schieten er daar nauwelijks 300 van over en ook in de toekomst zal dit aantal waarschijnlijk blijven paar dalen. ze nog jaren gebruiken tot ze weer stuk gingen en je weer een bezoek bracht

Volgens Eddy ligt dat aan onze huidige wegwerpcultuur. Vroeger kochten mensen kwaliteitsvolle schoenen met de bedoeling om ze jaren te gebruiken. Wanneer de schoenen kapot gingen, bracht je ze naar de schoenmaker voor herstel. Vervolgens kon je ze nog jaren gebruiken tot ze weer stuk gingen en je weer een bezoek bracht aan de schoenmaker. Tegenwoordig kopen mensen zeer goedkope schoenen die een stuk minder kwaliteitsvol zijn. Ze gaan sneller kapot, worden vervolgens in de vuilnisbak gedumpt en er worden nieuwe schoenen tegen een spotprijs aangekocht. Een proces dat zich tegenwoordig aan een razendsnel tempo herhaald en waarbij geen schoenmaker aan te pas komt. Door dat afnemend aantal klanten zijn heel wat schoenmakers zelfs slotenmaker geworden of in een volledig andere branche gestart, aldus Eddy. Schoenmaker blijf bij uw leest, is gewoon onhoudbaar geworden in onze huidige maatschappij.

Fast Fashion

De wegwerpmentaliteit rond schoenen die Eddy zojuist beschreef, leeft net zo goed bij handtassen, accessoires en andere kledingstukken. Tegenwoordig wordt dit fenomeen fast fashion genoemd. Fast fashion is een term die verwijst naar een industrie waar kleding zo goedkoop en zo snel mogelijk wordt geproduceerd. De snelle afwisseling van nieuwe kleding in de winkelrekken in combinatie met spotgoedkope prijzen, zorgt voor klanten die permanent nieuwe stuks shoppen zonder veel geld uit te geven. Om deze lage prijs en hoge productiesnelheid te blijven garanderen, worden de kledingstukken meestal door onderbetaalde arbeiders in lageloonlanden geproduceerd. Vele consumenten, zoals jij en ik, zijn ondertussen erg gewend aan de snelheid van vernieuwing en de lage kledingprijzen in winkels. Om mee te zijn met de laatste mode en nieuwste trends, worden permanent nieuwe kledingstukken aan lage prijzen aangekocht. Met als gevolg dat we oude (lees: vaak slechts enkele maanden oude) kleding sneller weggooien om plaats te maken voor nieuwe stuks. Dit resulteert in een wegwerpmaatschappij, waarin de levensduur van kleding altijd maar korter en korter wordt. Zo belandt in Europa vandaag ongeveer 50% van de verkochte kledingstukken binnen het jaar in de vuilnisbak. Dit zorgt voor een gigantische afvalberg en bijkomende nadelige gevolgen voor onze planeet.

Made In China

Vanaf de jaren ‘70 begon men de productie van kleding uit te besteden aan ontwikkelingslanden in Azië. Made in China of Made in India heb je waarschijnlijk wel vaker op het etiket van je favoriete trui zien staan? De productiekosten liggen in deze landen een heel stuk lager waardoor grote kledingmerken de productie uitbesteden aan die landen om hun winsten te vergroten. Bijkomend gelden in deze lageloonlanden minder strenge wetten, waardoor schendingen van mensenrechten geen uitzondering meer zijn. Met dagen van meer dan 16 werkuren en een salarissen die niet in de buurt komen van een leefbaar loon, worden kledingarbeiders stevig uitgebuit. Bovendien werken kinderen ook vaak mee in de fabrieken in plaats van naar school te gaan om het gezinsinkomen te kunnen verhogen. Om tegemoet te komen aan de verlangens van consumenten in onze wegwerpcultuur, blijven grote merken deze wanpraktijken in stand houden.

RAMP VOOR HET KLIMAAT

Naast de kledingarbeiders in Azië en Afrika, betaalt ook onze planeet een prijs voor fast fashion. De kledingindustrie is één van de meest milieuvervuilende industrieen wereldwijd. Dit is onder meer te wijten aan de grote CO2-uitstoot van het transport dat nodig is om de kleding vanuit ontwikkelingslanden wereldwijd naar de winkels te brengen. Naast het vervoer, is ook de kledingproductie zelf verantwoordelijk voor heel wat CO2-uitstoot. De productielanden gebruiken namelijk vooral steenkool, omdat dit een goedkopere brandstof is. Helaas gaat dat ook gepaard met een grote CO2-uitstoot. Om de lage prijzen in stand te houden, blijven deze kledingmerken voor steenkool kiezen. Naast de grote uitstoot van zowel transport als de productie zelf, zorgt het fenomeen fast fashion ook voor een steeds groter wordende afvalberg. Bijkomend is slechts

Fast Fashion

De benaming “fast fashion” werd in 1989 voor het eerst gebruikt in een artikel van de New York Times over het populaire kledingmerk Zara. Een journalist beschreef hoe de filialen van Zara elke drie weken van winkelvoorraad wisselen en hoe nieuwe ontwerpen al binnen twee weken wereldwijd fysiek in de winkels liggen. De term fast fashion is hier zeker op zijn plaats.

een zeer klein deel van die enorme hoop recycleerbaar. Goedkope kleding wordt namelijk gemaakt uit een combinatie van verschillende materiaalsoorten, zoals polyester met katoen. Kleding gemaakt uit eenzelfde materiaal kan wel veel gemakkelijker worden gerecycleerd.

Slow Fashion

De opsomming van alle negatieve effecten van fast fashion kan nog wel even blijven doorgaan. Dat het een groot effect heeft op mens en planeet is ondertussen wel duidelijk. En ook gewone mensen als schoenmaker Eddy worden getroffen door het fenomeen. Boos met de vinger wijzen naar iedereen die nog een broek bestelt via de goedkope kledingwebshop Shein of enkele truien op de kop tikt voor spotprijsjes bij H&M, zal het probleem niet snel oplossen. Ook een schuldgevoel aanpraten is zeker niet de boodschap van dit artikel. We houden allemaal van dat gevoel dat je krijgt wanneer je weer eens een nieuw kledingstuk kan aantrekken of een uitzonderlijk koopje hebt gedaan. Hier resoluut mee stoppen zou dan ook heel onrealistisch zijn, maar wat kunnen wij dan wel proberen doen?

Een aantal jaar geleden kwam een tegenbeweging tot stand onder de naam slow fashion. Concreet gaat het om het kopen van tijdloze kledingstukken van hoge kwaliteit, zodat deze jarenlang gedragen kunnen worden. Heel wat kledingmerken proberen hier tegenwoordig sterk op in te zetten door te ver- zekeren dat de kledij werd gemaakt in goede omstandigheden, voor leefbare lonen en met duurzame materialen. In Leuven kan je zo’n duurzame kledij bijvoorbeeld scoren bij onder andere de Harvest Club of Sway. Hier hangt uiteraard wel een prijskaartje aan vast, omdat de doelen anders onmogelijk kunnen worden verwezenlijkt. In ruil voor de prijs kan je wel jarenlang genieten van het duurzame kledingstuk.

WAT KAN IK DOEN?

Het blijft natuurlijk moeilijk om te weerstaan aan al die koopjes in jouw favoriete winkel. We krijgen nu eenmaal een zalig gevoel wanneer we elke week weer iets nieuw op de kop kunnen tikken. De strijd tegen fast fashion aangaan, terwijl je toch nog van dat gevoel kan genieten, kan door te shoppen in tweedehandswinkels. Leuvense winkels zoals de Think Twice of de Riot proberen kleding een nieuw leven te geven. Zo kan jij jouw look regelmatig veranderen op een goedkope en duurzame manier. Ook de app Vinted gaat mee de strijd aan tegen onze wegwerpsamenleving. Via de app kan je zelf tweedehands kleding kopen of verkopen. Hierdoor belanden de “oudere” kledingstukken niet in de vuilnisbak en kan jij stralen in iets “nieuw”. Er zijn dus heel wat manieren om jouw steentje bij te dragen en een samenleving te creëren waarin fast fashion uit de mode geraakt. Dat nieuwe topje laten liggen, een tweedehands aankoop doen, iets verkopen op Vinted… Alle kleine beetjes helpen. En vergeet zeker niet langs schoenmaker Eddy te gaan om jouw favoriete kapotte kledingstuk een langer leven te geven.