Ontwrichte zones: verlenging

Rudy Hulsmans (Terhills), Maxime Kumpen (CBRE), Karin Van De Velde (Voka – KvK Limburg), Bart Moors (Tractebel)

Jeroen Bloemen (LRM), Bas Van de Kreeke (Soltech), Georges Lenssen (LRM), TheoDonné (LRM), Erwin Dezeure (CPSP België), Linda Dautzenberg (Kabinets Lydia Peeters), Frieda Brepoels (LRM), Mark Maesen (LRM), Lydia Peeters (Vlaams Minister Mobiliteit), Tom Vanham (LRM)

Tom Vandeput (Gedeputeerde Provincie Limburg), Ed Somers (Vestio), Wim Dries (burgemeester Genk)

Patrick Kerkhofs (Berghoff Invest), Joeri Haex (Bouwonderneming Haex), Igor Philtjens (Gedeputeerde Provincie Limburg), Bart Hoylaerts (A2O Architecten), Kristof Schiepers (Hands Mediarouting)

DOSSIER VAN DE MAAND

Onze maatschappij en economie staan onder steeds grotere druk door tal van wereldwijde uitdagingen: klimaat, droogte, vervuiling, schaarste … Dit zijn geen nieuwe uitdagingen, maar de problemen die hiermee gepaard gaan, lijken wel steeds vaker en heviger om zich heen te slaan. Ook dit jaar werden we opnieuw met deze uitdagingen geconfronteerd door onder meer de oorlog in Oekraïne (met stijgende grondstof- en energieprijzen als gevolg), PFAS en het risico van een captatieverbod op het Albertkanaal. Is dit het nieuwe normaal? Daarom is het meer dan ooit tijd om voor een grote omslag te zorgen die tegelijkertijd de Limburgse economie meer groen én digitaal maakt. Deze twin-transitie moet ervoor zorgen dat onze bedrijven hun competitiviteit vergroten en hun voortbestaan op langere termijn verstevigen.

Hoe versnellen we de twin-transitie?

Anders ondernemen: een noodzaak

De klimaatverandering wordt versterkt door de toenemende bevolkingsgroei (inclusief stijgende levensstandaard en vergrijzing) en de trend van ‘urbanisatie’. Naar schatting zal de globale bevolking stijgen tot ongeveer 10 miljard tegen 2050. Het voeden van al die extra monden, maar ook onder meer de toenemende vraag naar meer goederen, huisvesting en transport zullen zorgen voor meer schadelijke uitstootgassen en een verdere uitputting van de aarde. Bovendien hebben de huidige geopolitieke spanningen en sancties ten gevolge van de oorlog in Oekraïne gewezen op bijkomende uitdagingen. Het werd namelijk pijnlijk duidelijk dat Europa op het vlak van energie en grondstoffen sterk afhankelijk is van andere regio’s. Met andere woorden: het evenwicht van vraag en aanbod komt steeds meer onder druk te staan. Als we niets doen, dan zullen de negatieve externaliteiten van de klimaatverandering en de schaarsheid van grondstoffen in de toekomst steeds meer een negatieve stempel drukken op onze economie. We moeten dus anders gaan ondernemen. Het louter lineair ondernemen en consumeren (takemakeusedispose) waarbij grondstoffen eenmalig worden gebruikt, is duidelijk voorbijgestreefd. Naast ethische en ecologische redenen zien we ook steeds meer economische redenen.

Digitaliseren als hefboom voor een meer duurzame samenleving

Digitalisering sijpelt steeds meer door in alle bedrijfsactiviteiten en waardeketensegmenten. De impact op duurzaamheid groeit zienderogen. We geven hierbij enkele concrete toepassingsdomeinen die het verschil maken:

▸Virtualisatie, het online of virtueel verplaatsen van activiteiten die voordien fysiek plaatsvonden, verlagen drastisch de verplaatsingskosten en bijbehorende uitstoot. Denk aan telewerk, e-learning, e-commerce, e-health, … ▸Digitale technologieën (bv. AI en blockchain) helpen om eigenaarschap, onderhoud, reparatie en vervangingen van materialen te faciliteren of te optimaliseren. ▸De toepassing van simulatiesoftware resulteert in besparing van tijd, middelen en uitstootgassen. ▸De groeiende complexiteit van de energiesector (decentralisatie, verschillende partijen, sterke schommelingen in aanbod) vraagt voor een slim energienetwerk (smart grid) om deze afstemming en de leveringszekerheid te kunnen waarborgen.

“In ons land bestaat er heel wat relevante onderzoeksinfrastructuur, maar de benutting en de toegankelijkheid ervan voor bedrijven laten nog te wensen over.”

Studies tonen aan dat digitale technologieën het potentieel hebben om andere sectoren te ondersteunen bij een verlaging van 20% van de CO₂emissies tegen 2030. Het grootste potentieel zit in de sectoren die nu ook verantwoordelijk zijn voor de grootste uitstoot. Op Europees niveau betreft het de volgende vijf sectoren: energie, transport, industrie, gebouwen en landbouw.

Aanbevelingen

Ondanks sterke fundamenten moeten we een versnelling hoger schakelen. Voka pleit ervoor om de O&Ointensiteit verder te verhogen naar 5%. Gezien de enorme uitdagingen, hebben we niet alleen nood aan incrementele, maar zeker ook disruptieve innovatie. Enkel die laatste kan zorgen voor grote doorbraken. De investeringen van de overheid moeten bovendien zo snel mogelijk naar 1% van het bbp, want ze zijn belangrijk als hefboom én signaal. Daarnaast onderschat de overheid de inertie die onaangepaste regelgeving veroorzaakt. Innovaties zijn vaak niet mogelijk door verouderde regelgeving, omdat ze gebaseerd is op oudere technologie, businessmodellen en inzichten. Zowel in eigen land als op Europees niveau moet dat aangepakt worden. Tot slot speelt de juiste infrastructuur een belangrijke rol. 5G moet versneld uitgerold worden en tegelijkertijd moet ook de ontwikkeling van 6G gestimuleerd worden. Dat ondervond nog recent een twintigtal ondernemers die samen met Voka – KvK Limburg op inspiratiereis naar Stockholm gingen. “België loopt twee jaar achter in de uitrol van 5G. En dat heeft een negatieve impact op onze concurrentiepositie. Terwijl er in Stockholm alleen al meer dan 55 startups zich uitleven in de mogelijkheden van 5G, moeten wij er in België nog aan beginnen omdat ons vergunningenbeleid zo versnipperd en wurgend is”, zei Johann Leten, gedelegeerd bestuurder van Voka – KvK Limburg, toen. “Het zijn immers de landen die het snelst een nieuwe communicatietechnologie uitrollen, die daar ook het meeste van profiteren. De VS en China waren destijds de voorlopers van 4G, zij hebben er ook het meeste voordeel uitgehaald.” Daarnaast bestaat er in ons land ook heel wat relevante onderzoeksinfrastructuur, maar de benutting en de toegankelijkheid ervan voor bedrijven laten nog te wensen over.

“Digitale technologieën hebben het potentieel om andere sectoren te ondersteunen bij het verlagen van de CO2 emissies met 20%.”

Digitalisering is dus een belangrijke hefboom voor verduurzaming. Met een gemiddelde score van 2,59 op 5 scoren Limburgse bedrijven niet slecht op het vlak van digitale transformatie. In Vlaanderen ligt de gemiddelde maturiteitsscore op 2,54 op 5. Dat blijkt uit resultaten van de Voka DigiScan, die uitgebreid de digitale maturiteit van een onderneming in kaart brengt. Opvallend: in Limburg zijn het vooral grote productiebedrijven met meer dan 100 werknemers die digitaal sterker staan, terwijl dat in de rest van Vlaanderen kleine kmo- en dienstenbedrijven zijn.

“Onze ondernemingen in Limburg hebben al wat stappen gezet op het vlak van digitale transformatie, maar we hebben nog een hele weg af te leggen”, zeggen Johann Leten en Cathérine Dreesen, gedelegeerd bestuurder en directeur innovatie bij Voka – KvK Limburg. “Duidelijke strategieën en allesomvattende actieplannen blijven vaak achterwege terwijl die net cruciaal zijn om de hele organisatie mee te trekken op deze digitale weg.”

Cathérine Dreesen Directeur Internationalisatie & innovatie catherine.dreesen@voka.be