commentaar jan van hooydonk
Voeg de daad bij het woord
In afwachting van haar eindrapport, dat waarschijnlijk komende maand verschijnt, bracht de commissie-Deetman twee weken terug een tussenadvies uit met de veelzeggende titel ‘Hulp aan en recht voor slachtoffers’. De commissie werd anderhalf jaar geleden ingesteld door de bisschoppenconferentie en de Konferentie Nederlandse Religieuzen naar aanleiding van onthullingen over seksueel misbruik van kinderen binnen de r.-k. kerk. De onderzoeksperiode strekt zich uit van 1945 tot nu, het aantal meldingen van misbruik bedraagt ruim 2.000. De commissie heeft dus een enorme klus te klaren. De commissie heeft die klus onder leiding van de protestantse oud-minister Wim Deetman voortvarend ter hand genomen. Het is de commissie-Deetman tot nu toe gelukt om de kerkleiding effectief onder curatele te stellen. Leidende beginselen voor de commissie zijn immers onafhankelijkheid en openbaarheid. Alleen consequente toepassing van deze beginselen garandeert dat er een einde komt aan de doofpotcultuur die te lange tijd rond deze kwalijke misstand heeft geheerst. In het verleden bleef bijvoorbeeld onduidelijk welke genoegdoening bisschoppen aan slachtoffers gaven en of daders ook daadwerkelijk werden aangepakt. Straks kunnen we de uitspraken van de nieuwe onafhankelijke Klachtencommissie in geanonimiseerde vorm teruglezen op een website. Geven bisschoppen geen gehoor aan deze uitspraken, dan wordt ook gepubliceerd. Veelzeggend in dit verband is ook het advies in het tussenrapport dat slachtoffers wier klachten eerder door vorige, met de kerk verbonden instanties niet zijn gehonoreerd, alsnog de kans
moeten krijgen daartegen beroep aan te tekenen bij een onafhankelijke commissie van bezwaar. Intussen is een onafhankelijke Stichting Beheer en Toezicht inzake Seksueel Misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland ingesteld onder voorzitterschap van Karla Peijs. Onder de stichting vallen een Meldpunt, een Platform Hulpverlening, een Klachtencommissie en een commissie die slachtoffers financieel schadeloos stelt. Daarmee is de zaak juridisch op ordentelijke wijze afgedekt. Toch zijn de slachtoffers, ver-
Dit is de ultieme test voor de geloofwaardigheid van de rooms-katholieke kerk. Een publieke boetedienst is op z’n plaats
enigd in het KLOKK (Koepel Landelijk Overleg Kerkelijk Kindermisbruik), niet echt tevreden. “Het gaat nog steeds over ons en niet met ons”, zegt het KLOKK. De commissie-Deetman heeft zich de kritiek van slachtoffers aangetrokken. Zij stelt in haar tussenadvies voor om slachtofferorganisaties een plaats te geven binnen het meldpunt, de hulpverlening en de afhandeling van klachten. De commissie waarschuwt de kerkleiding dat zij niet kan volstaan met efficiënte juridische procedures, hulpverlening en scha-
deloosstelling. “Nog belangrijker zijn publieke erkenning, inleving en woorden die deze erkenning en inleving de welgemeende klank van spijt en voldoening geven.” Met deze woorden maakt de commissie aan verantwoordelijken en het kerkvolk duidelijk dat het nooit meer ‘business as usual’ kan worden. Komende maand wordt voor de r.-k. kerk in Nederland een cruciale periode. De commissie-Deetman stelt in haar eindrapport omvang en aard van het misbruik vast en wijst aan wie daarvoor verantwoordelijk zijn. Daarna volgt de ultieme test voor de geloofwaardigheid van de r.-k. kerk: bisschoppen en religieuze oversten zullen consequenties aan de bevindingen van de commissie moeten verbinden. Van bisschoppen en oversten die ernstig nalatig zijn geweest, mag worden verwacht dat zij hun ambt neerleggen. In de tussentijd zou de kerkleiding er goed aan doen alvast een knieval te maken voor de slachtoffers en de gelovigen die door het misbruik geschokt zijn. De Duitse bisschoppen gingen hen in maart van dit jaar reeds voor. Toen gingen 69 kardinalen en bisschoppen tijdens een boetedienst in de dom van Paderborn plat ter aarde. De commissie-Deetman adviseert de instelling van een bisschoppelijke portefeuillehouder die ook voor slachtoffers het eerste aanspreekpunt kan zijn. Wat mij betreft spoort de nog te benoemen ‘misbruikbisschop’ zijn collega-bisschoppen en de religieuze oversten aan om gezamenlijk een boeteliturgie te houden. De vier weken voor Kerstmis, de Advent, staan vanouds binnen de r.-k. kerk in het teken van bekering en verzoening. Nu is voor haar de tijd aangebroken om de daad bij het woord te voegen.
25 november 2011 | VolZin 7
344121.indd 7
21-11-2011 13:33:33