‘Dat klooster was ook een vlucht, besef ik nu. Toen ik er weer uitkwam, zag ik dat niets was opgelost’ 8 VolZin | 30 maart 2012
404330.indd 2
26-3-2012 14:06:37
interview
‘Ik ben blij dat ik een onmogelijk mens ben’ Miek Pot, voormalig non, voelt zich nu cultuurkatholiek Ze zat twaalf jaar stil in een karthuizer klooster en is nu spiritueel coach. Miek Pot, 52 jaar, is eindelijk haar kloostervirus kwijt, zegt ze – sinds ze een huis heeft met een ommuurde tuin erachter. “Het is dat ik een vrij sterk ego heb, anders hadden ze me kapot kunnen maken.” door Lisette Thooft
Stralend en met pretogen komt ze uit een dag die ze met een groep voornamelijk in stilte heeft doorgebracht. Stilte is de specialiteit van Miek Pot: alleen in stilte, zegt ze, hoor je de stem van je eigen ziel. Dat heeft ze geleerd in de twaalf jaar die ze doorbracht in een karthuizer klooster, eerst in België en toen in Frankrijk. Twaalf jaar geleden trad ze uit. Ze schreef over haar kloosterjaren het boek Naar het hart van mijn ziel. Een nu verschijnt een nieuw boek. Uw laatste. Miek Pot: Ja, de woorden zijn op. Dat laatste boek, De stilte achter de stilte (Ten Have) is een persoonlijk testament. Mijn eigen weg was ook een mysterie voor mij. Ik was erg van de gezellige dingen doen, een feestbeest ja, vooral toen ik studeerde in Leiden. Dus hoe ik in dat kloostermilieu terecht ben gekomen was voor mijzelf ook nog een raadsel. Daarvóór was ik namelijk niet zo religieus of devotioneel. Laatst las ik De held met de duizend gezichten van Joseph Campbell en sindsdien denk ik: ik ben een weg van individuatie gegaan. Een persoonlijke ontwikkelingsweg, om mezelf te worden. En dat is toevallig via een religieus kader gegaan. Dat kader heeft me waarschijnlijk ook beschermd tegen de sociale groep waaruit ik kom. De muren van het klooster waren letterlijk hoog en dik. Daardoor heb ik die weg kunnen gaan.” Wat was dat voor milieu waaruit u kwam? “Een heel ambitieus milieu, er waren hoge verwachtingen van mij. Mijn vader vond het al moeilijk dat ik geschiedenis ging studeren en geen rechten. Wij moesten topposities bereiken. Mijn broer heeft het waargemaakt, ik niet.” U was een buitenbeentje?
“Absoluut. Ik wilde hun weg niet inslaan, maar mijn eigen weg zoeken. Ja, dat is een spiritueel verlangen. Mijn ouders hebben nooit gezegd dat ze teleurgesteld waren, maar dat waren ze wel, denk ik. Het is voor hen ook een worsteling geweest om met mij om te gaan. Toen ik uit het klooster kwam, was ik toch een beetje mislukt in hun ogen. Ze geneerden zich voor me. Dat was vernederend voor mij en verdrietig. Zulke dingen zijn heel moeilijk uit te praten. Mijn moeder ontkende het. Dat maakt het nog pijnlijker. Toen mijn eerste boek uitkwam, waren ze opgelucht. Er kwam veel publiciteit en dat vonden ze interessant. Maar het is heel moeilijk geweest. Elke keer als ik bij hen kwam, begon mijn vader over mijn pensioen.” Vindt u geld niet belangrijk? “De materie is de baarmoeder van de geest. Je kunt je niet met spiritualiteit bezighouden als je schulden hebt, dus je moet een bestaansminimum hebben. Daar ben ik heel nuchter in. Maar dat minimum heb ik gecreëerd. En als je eenvoudig leeft, heb je ook veel minder nodig.” Uw uitgever vertelde dat u een boek had geschreven, getiteld Mama sterft, dat niet mocht worden uitgegeven van de familie. “Ja dat was heftig. Mijn vader was nog niet overleden, dus het verhaal was eigenlijk nog niet helemaal af, maar mijn boek wel. En mijn broer had het er vreselijk moeilijk mee, met dat boek. Met de publiciteit. Hij zit zelf ook in een bepaalde zichtbaarheidspositie…” Hij is aandelenhandelaar en staat in de Quote-500 van rijkste mensen van Nederland. “Ja, dus hij heeft al moeite met zichtbaarheid. En ik ga niet een boek uitgeven als iemand het er zo moeilijk
30 maart 2012 | VolZin 9
404330.indd 3
26-3-2012 14:06:40
mee heeft, zeker als het mijn broer is. Als je passages weglaat, wordt het toch een verknipt verhaal. Dus we hebben het teruggetrokken. In november 2011 is mijn vader overleden en opeens was ik blij dat het boek niet was uitgegeven. Het is of er iets is doorgeknipt als je ouders er niet meer zijn… en dat voelt naast al het verdriet óók als een bevrijding. Het is eindelijk los. En door zo’n boek zou het toch meer blijven vastzitten. Het is vaker in mijn leven zo gegaan, dat er iets gebeurt waarvan ik eerst denk dat het jammer is of erg, en later begrijp: godzijdank.” U schrijft dat een mens uit zijn eigen verhaal moet stappen en dan in een groter verhaal terechtkomt. Wat bedoelt u daarmee? “Stap uit het verhaal van ‘arme ik…’, dat hele toneelstuk dat we dagelijks repeteren. Natuurlijk is dat familieverhaal voor mij heel reëel, dat heeft me gemaakt tot wie ik ben en dat leg ik niet zomaar af. Ik ben er enorm doorheen gegaan, met mijn ouders, met alle emoties vandien. Dat ik het klooster in ging, was ook een vlucht, besef ik nu. Toen ik het klooster weer uitkwam, zag ik dat er iets niet was opgelost. Dat is heftig geweest. Het duurde lang voordat ik mijn oogkleppen verloor, voordat ik zag hoe diep de invloed van mijn dominante moeder op mijn leven was. Die twaalf jaar dat ik nu uit het klooster ben en dat ik alles probeer te integreren, hebben mijn ouders toch een heel grote rol op de achtergrond gespeeld waarmee ik echt geworsteld heb. Toen ze allebei ziek werden, was dat heel moeilijk, ik zag het even helemaal niet meer. Maar blijkbaar heb je zo’n chaosperiode ook nodig op je weg. Met hun overlijden was het ook zoiets van: pffff, die klus is geklaard.”
LEZERSAANBIEDING Miek Pot (Eindhoven, 1960) trad op haar 25e in, in een karthuizer klooster. Na twaalf jaar trad ze weer uit. Over haar kloostertijd en over spiritualiteit schreef ze verschillende boeken. Tegenwoordig geeft Miek Pot lezingen en stilteretraites. Ook een dag meemaken onder begeleiding van Miek Pot? Dat kan op zondag 22 april is er een Contemplatiedag, van 10.30 - 16.30 uur, in het Ignatiushuis in Amsterdam. Kosten normaal € 50,-, voor VolZinlezers € 40,-. Aanmelden via www. ignatiushuis.nl. Meer informatie op www.miekpot.com.
En wat is dan dat grotere verhaal? “Ik denk dat we allemaal een verhaal hebben zoals de held met de duizend gezichten. De weg om ten diepste jezelf te worden. Als je te lang blijft hangen in bepaalde fases van het kleine verhaal kom je niet op die grotere weg terecht.” Bood het klooster u die ruimte voor persoonlijke ontwikkeling in een groter verhaal? “Ik heb geluk gehad. In België had ik een heel leuke priorin, een schat van een mens met een brede blik. Maar in Frankrijk had ik een priorin die een generaal-majoor was en de zusters vernederde. Het is dat ik een vrij sterk ego heb, daardoor heb ik het me niet persoonlijk aangetrokken, maar als je minder sterk in je schoenen staat, lig je om hoor. En dan kunnen ze je kapotmaken. Dat heb ik ook gezien. Ik vind dat toch een beetje ziek. De uitwassen van het systeem.” Noemt u zichzelf eigenlijk nog christen? “Ik moet constateren dat ik een cultuurkatholiek ben geworden. Kerkgebouwen doen iets met me, ik vind het ook waanzinnig mooi om overal kerktorens te zien in een landschap – mijn ziel springt ervan op. Ook van sacrale muziek, Bach. Maar inhoudelijk… nee. Ik ga nooit meer naar de kerk. Die boodschap, de geloofsbelijdenis, klopt niet meer met mijn wereldbeeld. Ik zie Jezus niet als de God die uit de lucht komt vallen maar als de man die de weg van individuatie tot het einde toe gegaan is, net als Parzival in het Graalverhaal. De Graal is eenworden met jezelf. Dat is voor mij het opperste geluk, de opperste vervulling. Dat je verder niks meer nodig hebt.” U schreef ook een boek over Hildegard von Bingen. Voelt u zich met haar verwant? “Die vrouw loopt al mijn hele leven met me mee en elke keer duikt ze weer op. Laatst kreeg ik een brief via mijn Duitse uitgever, van de gravin die de eigenares is van de Disibodenberg, waar Hildegards eerste klooster stond. Ze was erg geraakt door mijn boek. Dan denk ik: kijk, weer een knipoog van Hildegard. En dat is mijn hele leven al met Hildegard, dit soort dingen. Dus daar ligt een vorig leven.” Gelooft u daarin? “Nou ja dit soort dingen… dat verzin je niet. Niet dat ik denk dat ik Hildegard geweest ben, dat is te pretentieus, maar er liggen lijnen uit vorige levens. Die zielen herkennen elkaar blijkbaar.” Dat is niet bepaald een christelijk geloof? “Niet zoals het in de kerk beleden wordt, maar het oorspronkelijke christendom kende het wel. In het evangelie zeggen ze van Johannes de Doper dat het Elia
10 VolZin | 30 maart 2012
404330.indd 4
26-3-2012 14:06:47
was die teruggekomen was. Dus dat idee bestond.” U hebt een huis met een kloostertuin in een klein Belgisch dorp? “Ja en het shockerende is… Ik heb altijd een kloostervirus gehad, ook na mijn uittreden. Ik ging vaak in retraite in een klooster. Soms dacht ik: kom ik daar nou nooit vanaf? Dit huis heb ik óók gekocht omdat het vijf minuten van een trapistinnenklooster vandaan ligt. Maar het gekke is: sinds ik in dit huis woon, kom ik nooit meer in een klooster. Het kloostervirus is weg. Ik heb nu mijn eigen kloostertje, ja. Dat verlangen naar een klooster, dat overigens veel mensen hebben, bleek toch het verlangen naar een fijne eigen plek te zijn.” U hebt het ook over de missie die iedereen heeft? “Ja, maar missie vind ik toch een gek woord. Het is een roeping, ook een ouderwets woord maar dat is het. Iets roept ons, maakt ons wakker en dan gaan we op pad. Gaandeweg ontdekken we wat onze specifieke roeping is. Ik ben veel bezig met klassieke astrologie en uit de voorgeboortelijke eclipsen in een geboortehoroscoop blijkt dat de ziel een bepaald programma uitzoekt om te incarneren. Die ziel heeft een plan met dit leven. We krijgen een soort sluier erover en het gaat erom te ontdekken wat het plan erachter is. Mijn ziel koos voor spiritualiteit – om die spiritualiteit op de grond te zetten. Godsdienst zoals je het in de kerk hoort, is wazig en wereldvreemd. Maar spiritualiteit gaat volgens mij over het gewone dagelijkse leven. Mijn weg is om anderen daarin mee te nemen.” U schrijft dat u niet houdt van lifestyle spiritualiteit en van shoppen. Maar in een interview zei u ook dat u een soort spirituele trendwatcher bent. Wat bedoelt u nou precies? “Ha ha, dat is paradoxaal natuurlijk. Maar wat ik bedoel is dat spiritualiteit voor veel mensen een pilletje wordt tegen ellende. ‘Ik ga mediteren want dan slaap ik beter’. Daar is niks mis mee, maar de echte vraag is: hoe combineer je de rijkdom van de traditie met deze tijd? Ik voel wat er gaat komen, ik voel de tijdgeest aan, en ik vind het een uitdaging om vanuit de traditie iets te bieden waar mensen iets aan hebben. Dat is de contemplatie, de stilte. In heel de geschiedenis zie je dat kerkvernieuwing altijd vanuit de kloosters is gekomen, als de kerken in de problemen zaten. Ook in onze tijd zie je dat de kerken leeglopen maar dat de kloosters vol zitten. Maar mensen van nu zijn geen gemeenschapsmensen meer: het kloosterleven wordt veel individualistischer. Het karthuizerleven is voor deze tijd interessant, omdat het op het individu gericht is. Dat heb ik indertijd goed aangevoeld.”
‘Mijn ziel koos voor spiritualiteit - om die op de grond te zetten, om anderen daarin mee te nemen’
Hoe is het om altijd alleen te zijn, hebt u geen spijt dat u geen gezin hebt gevormd? “Het lijkt wel of ik gemaakt ben voor dit leven. Natuurlijk heb ik wel verliefdheden gehad, maar dat duurt bij mij nooit langer dan twee weken, ik overdrijf niet. Dan zakt het als een pudding in elkaar en ik denk: heb ik me daarover nou zo druk gemaakt? Kinderen is ook niks voor mij, die mis ik niet. En altijd met één iemand in een exclusieve relatie… lijkt mij moeilijk. Ik heb wel goede vrienden. Maar ik vind alleen leven heerlijk. Dagen dat er niemand bij mij over de vloer komt, vind ik zalig. Ik zie het ook in mijn horoscoop. Bij mij staan er geen planeten in de huizen die met anderen te maken hebben; alles staat zo’n beetje in het eerste huis. Dus ik ben het centrum van mijn eigen leven.” Dat klinkt dan weer niet zo spiritueel. “De mensen komen naar mij toe. Maar verbinden is inderdaad niet mijn sterke punt. Mijn ziel heeft ervoor gekozen om dit pad te gaan en daarvoor heb ik de geschikte hoedanigheden. Natuurlijk kom ik veel mensen tegen en ik houd veel van mijn vrienden.” Hoe begeleidt u andere mensen? “Veel mensen hebben behoefte om over hun eigen zieleleven te praten en ik kan dat bieden. Ik noem het geen therapie, het gaat over zingeving. Bij diepe problemen verwijs ik door naar een therapeut. Maar er komt veel inzicht boven in de contemplatie. De stilte oordeelt niet, de stilte interpreteert niet en analyseert niet, maar brengt alles alleen aan het daglicht. En vaak is dat voldoende. Als je in het reine komt met jezelf, met je demonen en draken, ga je ook in de buitenwereld met zelfvertrouwen je plek innemen.” Wat betekent je hart volgen voor u? “Mijn intuïtie is vrij sterk en ik vertrouw erop. Voor de buitenwereld is dat vaak moeilijk, mensen vinden me grillig en wispelturig. Iemand mailt mij bijvoorbeeld: kom je bij ons een lezing of workshop geven en dan kan ik spontaan ja zeggen. Maar als ik dan op hun website kijk en het voelt niet goed, dan bel ik ze op: ik kom toch niet. Dan trek ik me niks aan van wat ze zeggen, ik volg mijn gevoel. Als ik terugkijk op mijn leven, ben ik blij dat ik soms een onmogelijk mens was voor anderen, maar dat ik toch mijn gevoel heb gevolgd. Ik heb gedaan waar ik achter kon staan.” ■
30 maart 2012 | VolZin 11
404330.indd 5
26-3-2012 14:06:48