VolZin
NUMMER 23 | € 4,30 25 NOVEMBER 2011 | JAARGANG 10 | WWW.VOLZIN.NU
tijdschrift voor zinvol leven
Theodore Dalrymple
‘Verwende mensen zijn wreed’ Kris & Tijn Touber
Stadsverlichting geeft je kippenvel
Arie Boomsma
‘Ik ben overal een einzelgänger’ Crisis of kans
De spirituele kant van Occupy
VOL023_01_cover_3.indd 1
17-11-11 09:53
opinie
Verhuis je geld! Wat je zelf kunt doen voor een betere wereld Wij zijn niet zo machteloos als we geneigd zijn te denken. Elke euro op een bankrekening stelt die bank in staat om tien euro uit te lenen. Weet je ook waaraan? Er zijn genoeg goede redenen om je geld te stallen bij een eerlijke bank.
door Lisette Thooft foto N. Arkestijn
Triodos en ASN zijn de duurzaamste banken.
Onlangs maakte ING bekend dat de bank over het derde kwartaal van 2011 een nettowinst had geboekt van 1,692 miljard euro. Zeven keer zoveel als een jaar eerder. En: de bank gaat 2.700 banen schrappen. Want in het huidige financiële klimaat, met al die nieuwe regels voor de banken, acht men dat nodig om de gunstige cijfers te kunnen handhaven. Je mond valt ervan open. Moeten banken zulke astronomische winsten maken? Maar ja, wat kun je doen als individu? Niks toch? Het zal de bank immers een zorg wezen als een paar boze klanten hun centjes weghalen? Het heet Prisoner’s Dilemma: het gevoel dat je gekke Gerritje bent als je in je eentje probeert de wereld te redden door bijvoorbeeld zuinig te zijn met energie, duur biologisch vlees te kopen of de moeite te nemen je geld te verhuizen. Want zelf lijd je, maar echt helpen doet het toch niet, omdat de rest van de wereld vrolijk zijn eigen gerief achterna gaat.
Speltheorie De term Prisoner’s Dilemma komt uit de speltheorie. Twee gevangenen hebben een bank beroofd en de rechter geeft ze de keuze. Als ze allebei zwijgen, krijgen ze noodgedwongen alleen maar een boete. Als er een bekent, krijgt die vrijspraak en de ander krijgt tien jaar gevangenisstraf. Als ze allebei bekennen, krijgen
ze allebei vijf jaar. Het zou beter zijn voor de gevangenen om allebei te zwijgen, maar de verwachting is dat beiden zullen bekennen. Want elk van de twee denkt alleen maar aan zijn eigen hachje. Evenzo zou het beter zijn voor het geheel als we allemaal zuinig zouden zijn met energie en ons geld op een bank zouden zetten die er ethisch mee omgaat. Maar zolang anderen dat niet doen, massaal, voelen we ons gekke Gerritje. Sommige verlichte denkers, zoals de econoom Roefi Hueting, pleitten er al decennia geleden voor om het Prisoner’s Dilemma uit te schakelen door overheidsmaatregelen te treffen. Belast onethisch gedrag en het is prompt in ieders voordeel om zich ethisch te gedragen. Hueting en de zijnen waren roependen in de woestijn van het neoliberalisme. Want het geloof in de vrije markt domineerde: alles zou vanzelf goed komen, als iedereen maar zijn eigen belang nastreefde. Niet dus. Zelfs Alan Greenspan, de voormalig topman van het Amerikaanse Federal Reserve System en wel beticht van het veroorzaken van de kredietcrisis, is teruggekomen op zijn geloof in de vrije markt. Het werkt niet als we allemaal ons eigen belang nastreven, integendeel: het stort ons in de afgrond. Intussen gaat het ongebreidelde graaien gewoon door: de bonuscultuur is weer hersteld bij de banken.
Move Your Money
Verhuisjegeld.nl en Move Your Money laten zien: je bent machtiger dan je denkt
In Amerika is er een beweging op gang gekomen met de naam Move Your Money Project (zie www. moveyourmoneyproject.org). Ze hadden 5 november uitgeroepen tot ‘Move your money Day’ en meer dan 80.000 Amerikanen reageerden die bewuste
12 VolZin | 25 november 2011
353081.indd 2
21-11-2011 13:35:17
door misdadigers. Ze hebben de wereldeconomie naar de knoppen geholpen en geven de schuld aan de armen. Ze verhogen hun bankkosten en steken de winst in hun zak. Verhuis je geld naar een lokale bank, die jouw geld investeert in de gemeenschap.” Borg beschrijft hoe hij bedreigd werd door employees van de banken die hem sommeerden weg te gaan (Beveiligingspersoneel:“Ga liever een baan zoeken!” Borg: “Ik heb een baan. Ik heb zelfs een bedrijf. Ik heb zeventien banen gecreëerd de afgelopen vijf jaar. Hoeveel banen hebben jullie in die tijd geschrapt?”) en zelfs de politie inschakelden. Maar hij was niet in overtreding en de agenten zeiden tegen de bankmensen: “Als jullie problemen hebben met de vrijheid van meningsuiting, moeten jullie maar verhuizen naar een ander land.”
Ethiek van het geld
Overstappen naar een andere bank Spaargeld verhuizen is simpel: open een nieuwe rekening bij een betere bank, en transporteer het geld daar naartoe. Een betaalrekening verhuizen kost meer moeite. Uit het stappenplan op www.verhuisjegeld.nl: “Maak een lijst van alle vaste betalingen (huur, vaste lasten, hypotheek, automatische betalingen, periodieke giften, etc.) en stel deze instanties op de hoogte van uw nieuwe bankrekeningnummer. Machtigingen moeten gewijzigd etc. Hetzelfde geldt voor alle instanties en personen van wie u geld ontvangt, stel ook hen op de hoogte van uw nieuwe rekeningnummer.” De Nederlandse banken hebben een ‘Overstapservice’: u houdt uw oude rekening nog een jaar aan en alle betalingen worden in die periode automatisch van de nieuwe rekening afgeschreven en naar de nieuwe rekening overgemaakt.
dag positief. In de maand oktober hadden al 650.000 Amerikanen hun spaargeld en/of hun salarisrekening weggehaald bij een grote ‘bonusbank’ als Citibank of Chase en het op een kleine, lokale bank of een nutsspaarbank, zonder winstoogmerk, gezet – meer dan het hele vorige jaar bij elkaar. De banken worden daar nerveus van. Elke euro of dollar die een consument op een bankrekening heeft, stelt de bank in staat om tien euro of dollar uit te lenen. Op de site staat een hilarische blog van een zekere Marvin Borg die flyers uitdeelde op de stoep in San Francisco, voor twee bankfilialen. Op zijn flyers staat o.a.: “Verhuis je geld! Deze bank wordt gerund
Een jaar 10.000 euro spaargeld bij ABN AMRO veroorzaakt evenveel CO2 uitstoot als acht maanden autorijden
Hanneke van Veen en Rob van Eeden hebben een Nederlandse tegenhanger opgericht, www.verhuisjegeld.nl. Het tweetal, in de jaren negentig beroemd geworden met hun Vrekkenkrant, houdt zich al jaren bezig met de ethiek van geld. “Alle banken die door de overheid overeind moeten worden gehouden zijn eigenlijk per definitie verdacht,” schrijven ze op hun site. “Het is toch ook raar dat een bedrijf de gemaakte winsten zelf opstrijkt en aan aandeelhouders uitbetaalt, maar de verliezen niet op zich neemt. Dat klopt niet. Dat is geen gezonde bedrijfsvoering.” Er blijken nog meer goede redenen te zijn om kritisch te kijken naar uw bank. “Stel dat u een bedrag van 10.000 euro op een spaarrekening zet (of al heeft staan) bij ABN/AMRO, de meest vervuilende bank op dit gebied, dan veroorzaakt dat maar liefst 1.890 kg CO2 per jaar,” schrijft Van Veen in een column op de site van Tros Radar. “Dat staat gelijk aan 8 maanden gemiddeld autogebruik. U leest het goed. Triodos Bank en ASN Bank doen het beter, die steken met kop en schouders boven alle andere banken uit, want daar levert elke 10.000 euro zegge en schrijven 0 kg CO2 op.” Een andere site, www.eerlijkebankwijzer.nl heeft gegevens van Nederlandse banken in een overzichtelijke staatje gezet. Dan blijkt ING bijvoorbeeld te investeren in de bio-industrie, net als de ABN en de Rabobank. Sommige banken investeren in beleggingsfondsen die winst maken uit wapenproductie, ook kernwapens en clusterbommen. Banken kunnen ook onvoldoendes halen voor mensenrechten, natuur of ‘bankenbeleid’: zij lenen ook geld (en verdienen dus) aan banken die het niet zo nauw nemen met hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Triodos blijkt de enige bank te zijn die helemaal geen bonussen uitkeert. Verhuis je geld. Je bent machtiger dan je denkt. ■
25 november 2011 | VolZin 13
353081.indd 3
21-11-2011 13:35:22